Một số giải pháp chủ yếu nhằm đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng trong thực hiện các dự án đầu tư trên địa bàn huyện Gia Lâm

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp hµ néi ----------
---------- nguyÔn v¨n thuyÕt Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy nhanh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng trong thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− trªn ®Þa bµn huyÖn Gia L©m LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ Chuyªn ngµnh: kinh tÕ n«ng nghiÖp M· sè : 60.31.10 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: ts. ®inh v¨n ®5n Hµ Néi - 2009 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… i Lêi cam ®oan - T«i xin cam ®oan r»ng, sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ ch−a ®−îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo. - T«i xin cam ®oan r»ng, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n ®1 ®−îc c¶m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®−îc chØ râ nguån gèc. T¸c gi¶ luËn v¨n NguyÔn V¨n ThuyÕt Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… ii Lêi c¶m ¬n T«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi TS. §inh V¨n §·n, ng−êi ®· h−íng dÉn, chØ b¶o tËn t×nh vµ gióp ®ì t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi vµ hoµn chØnh luËn v¨n cña m×nh. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy, c« gi¸o trong Bé m«n Kinh tÕ, c¸c thÇy c« trong Khoa Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Khoa Sau ®¹i häc, Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi, ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi, gióp ®ì t«i trong suèt thêi gian thùc hiÖn luËn v¨n nµy. §Ó hoµn thµnh luËn v¨n, t«i cßn nhËn ®−îc sù ®éng viªn, khÝch lÖ cña ng−êi th©n trong gia ®×nh. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n tÊt c¶ nh÷ng t×nh c¶m cao quý ®ã. Hµ Néi, ngµy 15 th¸ng 9 n¨m 2009 T¸c gi¶ NguyÔn V¨n ThuyÕt Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… iii Môc lôc Lêi cam ®oan i Lêi c¶m ¬n ii Môc lôc iii Danh môc b¶ng v 1. Më ®Çu 1 1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 1 1.2 Môc tiªu chung cña ®Ò tµi 2 1.3 §èi t−îng, ph¹m vi, néi dung nghiªn cøu 3 2. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ gi¶i phãng mÆt b»ng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n 4 2.1 Mét sè vÊn ®Ò ly luËn c¬ b¶n vÒ gi¶i phãng mÆt b»ng 4 2.2 Quan ®iÓm, chñ tr−¬ng cña ®¶ng vµ nhµ n−íc vÒ chÝnh s¸ch ®Òn bï thiÖt h¹i khi thu håi ®Êt ®Ó gi¶i phãng mÆt b»ng 17 2.3 C¸c dù ¸n ®Çu t− liªn quan ®Õn gi¶i phãng mÆt b»ng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn d− ¸n 21 2.4 C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn c«ng t¸c ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng c¸c dù ¸n ®Çu t− 35 3. §Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 52 3.1 §Æc ®iÓm tù nhiªn - kinh tÕ x1 héi cña huyÖn Gia L©m - Hµ Néi 52 3.2 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 61 4. Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu gi¶i phãng mÆt b»ng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− trªn ®Þa bµn huyÖn Gia L©m 68 4.1 Th−c tr¹ng nh÷ng quy ®Þnh cña Nhµ n−íc vµ Thµnh phè Hµ Néi vÒ båi th−êng thiÖt h¹i gi¶i phãng mÆt b»ng 42 4.1.2 Thùc tr¹ng gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó thùc hiÖn mét sè dù ¸n ®Çu t− trªn ®Þa bµn huyÖn Gia L©m 68 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… iv 4.2 KÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng c¸c dù ¸n ®Çu t− trªn ®Þa bµn huyÖn Gia L©m n¨m 2008 vµ 6 th¸ng ®Çu n¨m 2009 86 4.2.1 KÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng c¸c dù ¸n ®Çu t− n¨m 2008 86 4.2.2 KÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng c¸c dù ¸n ®Çu t− 6 th¸ng ®Çu n¨m 2009 88 4.2.3 Nh÷ng h¹n chÕ vµ tån t¹i trong c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng c¸c dù ¸n ®Çu t− 90 4.2.4 Bµi häc kinh nghiÖm vÒ c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng khi thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− x©y dùng 95 4.3 C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy nhanh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng 97 4.3.1 Quan ®iÓm, môc tiªu, nhiÖm vô vµ ®Þnh h−íng chung vÒ c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng ë Gia L©m trong nh÷ng n¨m tíi 97 4.3.2 Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy nhanh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− trªn ®Þa bµn huyÖn Gia L©m 101 5. KÕt luËn 113 Tµi liÖu tham kh¶o 114 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… v Danh môc b¶ng STT Tªn b¶ng Trang 3.1 T×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai cña huyÖn Gia L©m (2005-2007) 55 3.2 T×nh h×nh d©n sè lao ®éng cña huyÖn Gia L©m (2005-2007) 57 3.3 T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn Gia L©m (2006- 2008) 59 4.1 Kinh phÝ ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng 71 4.2 Chi phÝ phôc vô GPMB 71 4.3 Kinh phÝ ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng. 76 4.4 Chi ho¹t ®éng c«ng t¸c thùc hiÖn GPMB 77 4.5 Kinh phÝ ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng. 82 4.6 Chi ho¹t ®éng c«ng t¸c thùc hiÖn GPMB 82 4.7 So s¸nh gi¸ ®Êt trªn ®Þa bµn huyÖn Gia L©m qua c¸c n¨m 84 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 1 1. Më ®Çu 1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi NhiÖm vô x©y dùng Gia L©m theo h−íng hiÖn ®¹i, v¨n minh, giµu ®Ñp nh»m gãp phÇn ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ Thñ ®« ®1 ®−îc NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng bé huyÖn Gia L©m lÇn thø XIX kh¼ng ®Þnh. Trong nh÷ng n¨m qua c«ng t¸c x©y dùng vµ qu¶n lý ®« thÞ ®1 cã nhiÒu tiÕn bé: NhiÒu c«ng tr×nh ®1 ®−îc c¶i t¹o, x©y dùng theo h−íng ®ång bé, hiÖn ®¹i; nhiÒu chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña huyÖn vµ Thµnh phè ®1 ®−îc ban hµnh kÞp thêi, ®óng h−íng; nhiÒu dù ¸n ®Çu t− x©y dùng ®1 ®−îc triÓn khai ®óng tiÕn ®é vµ hiÖu qu¶; ®1 tÝch cùc ®éng viªn céng ®ång d©n c−, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia x©y dùng Thñ ®« nãi chung vµ huyÖn Gia L©m nãi riªng. Tuy vËy, do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, c«ng t¸c x©y dùng vµ qu¶n lý ®« thÞ ch−a ®¸p øng yªu cÇu x©y dùng vµ ph¸t triÓn Thñ ®« còng nh− huyÖn. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cßn nhiÒu v−íng m¾c: ®ã lµ c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng. C«ng t¸c ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt lµ vÊn ®Ò phøc t¹p mang tÝnh chÊt kinh tÕ, x1 héi tæng hîp, ®−îc sù quan t©m cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu cÊp, tæ chøc vµ c¸ nh©n. §Òn bï thiÖt h¹i vÒ ®Êt kh«ng chØ thÓ hiÖn b¶n chÊt kinh tÕ c¸c mèi quan hÖ vÒ ®Êt ®ai mµ cßn thÓ hiÖn c¸c mèi quan hÖ vÒ chÝnh s¸ch, x1 héi. HuyÖn uû, Héi ®ång nh©n d©n (H§ND), Uû ban nh©n d©n (UBND) huyÖn ®1 quan t©m chØ ®¹o c¸c cÊp, c¸c ngµnh thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc vÒ c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− trªn ®Þa bµn, gãp phÇn quan träng thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ - x1 héi huyÖn. §¹i bé phËn nh©n d©n trong khu vùc thu håi ®Êt ®ång t×nh, tù gi¸c thùc hiÖn c¸c chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, mét sè ng−êi cßn v× lîi Ých chung ®1 chÞu mét phÇn thiÖt thßi, gióp ®Èy nhanh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng. Tuy nhiªn, c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng cña Thµnh phè nãi chung vµ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 2 huyÖn Gia L©m nãi riªng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, v−íng m¾c, ch−a ®¸p øng yªu cÇu ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ Thñ ®«. ThËm chÝ cã lóc, cã n¬i x¶y ra vô viÖc phøc t¹p, kÐo dµi, lµm chËm tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n, g©y tæn h¹i vÒ kinh tÕ vµ ¶nh h−ëng trËt tù trÞ an x1 héi, mÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc gi¶i quyÕt. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng lµ ng−êi d©n trong diÖn di dêi ph¶i thay ®æi nghÒ nghiÖp, ®iÒu kiÖn sèng, häc tËp, thay ®æi tËp qu¸n vµ c¸c vÊn ®Ò t©m lý, x1 héi kh¸c. Cho nªn bªn c¹nh ®Èy nhanh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng phôc vô ®Çu t− x©y dùng, th× t¸i t¹o viÖc lµm cho ng−êi d©n trong diÖn di dêi, t¹o lËp sù c©n b»ng míi cho hä cã ®−îc cuéc sèng nh− cò (hoÆc cao h¬n), còng lµ yªu cÇu hÕt søc cÊp thiÕt hiÖn nay. §Ò tµi: Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy nhanh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng trong thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− trªn ®Þa bµn huyÖn Gia L©m. 1.2 Môc tiªu chung cña ®Ò tµi 1.2.1 Môc tiªu chung Th«ng qua viÖc kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng trªn ®Þa bµn trong nh÷ng n¨m qua, ®Ò tµi tËp trung nghiªn cøu mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy nhanh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− trªn ®Þa bµn huyÖn Gia L©m nh»m t¹o lËp vµ æn ®Þnh ®êi sèng ng−êi d©n trong diÖn di dêi, gãp phÇn x©y dùng huyÖn Gia L©m v¨n minh, giµu ®Ñp theo ®Þnh h−íng vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn. 1.2.2 Môc tiªu cô thÓ - Gãp phÇn hÖ thèng ho¸ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng trong thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t−. - §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− trªn ®Þa bµn huyÖn Gia L©m. - §Ò xuÊt ®Þnh h−íng vµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu gi¶i phãng mÆt b»ng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− trªn ®Þa bµn Gia L©m nh»m thùc hiÖn ®Þnh h−íng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 3 1.3 §èi t−îng, ph¹m vi, néi dung nghiªn cøu 1.3.1 §èi t−îng nghiªn cøu - §Êt ®ai liªn quan ®Õn gi¶i phãng mÆt b»ng trong thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t−. - Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ kü thuËt liªn quan ®Õn gi¶i phãng mÆt b»ng. 1.3.2 Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi * VÒ néi dung: Néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi tËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng vÊn ®Ò sau: - Trªn c¬ së nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng, ®Ò ra ®Þnh h−íng vµ c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ®Èy nhanh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng vµ æn ®Þnh ®êi sèng ng−êi d©n trong diÖn di dêi trªn ®Þa bµn huyÖn Gia L©m. - Nghiªn cøu c¬ së lý luËn vÒ chÝnh s¸ch ®Òn bï thiÖt h¹i khi thu håi ®Êt vµ gi¶i phãng mÆt b»ng trong thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− x©y dùng. - §Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu - Ph©n tÝch nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn gi¶i phãng mÆt b»ng * VÒ kh«ng gian vµ thêi gian nghiªn cøu - VÒ kh«ng gian: Mét sè ®iÓm thùc hiÖn dù ¸n trªn ®Þa bµn huyÖn - VÒ thêi gian Thêi gian thu thËp sè liÖu s¨n cã tõ n¨m 2007 - 2008 - Thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi tõ th¸ng 01 n¨m 2009 ®Õn th¸ng 11 n¨m 2009 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 4 2. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ gi¶i phãng mÆt b»ng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n 2.1 Mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ gi¶i phãng mÆt b»ng 2.1.1 Sù cÇn thiÕt cña c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng Gi¶i phãng mÆt b»ng lµ vÊn ®Ò cña sù ph¸t triÓn. Trong lÞch sö ph¸t triÓn cña mäi quèc gia, mäi giai ®o¹n viÖc gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái, nhÞp ®é ph¸t triÓn cµng lín th× nhu cÇu gi¶i phãng mÆt b»ng cµng cao vµ trë thµnh mét th¸ch thøc ngµy cµng nghiªm träng ®èi víi sù thµnh c«ng kh«ng chØ trong lÜnh vùc kinh tÕ mµ cßn ë trong c¸c lÜnh vùc x1 héi, chÝnh trÞ trªn ph¹m vi quèc gia. C¸c yªu cÇu ngµy cµng hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt (hÖ thèng cÊp tho¸t n−íc, hÖ thèng giao th«ng, hÖ thèng t¶i ®iÖn) c¬ së h¹ tÇng x1 héi (bÖnh viÖn, tr−êng häc, khu vui ch¬i gi¶i trÝ thÓ dôc thÓ thao…) c¬ së s¶n xuÊt (quy ho¹ch ®ång ruéng, khu c«ng nghiÖp) vµ më réng ®« thÞ chØnh trang khu d©n c−… ®Òu dÉn ®Õn viÖc ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng ngµy cµng phøc t¹p khã kh¨n vµ rÊt dÔ x¶y ra nhiÒu tæn thÊt nhÊt lµ trong nh÷ng tr−êng hîp kh«ng tù nguyÖn. VÊn ®Ò ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng trë thµnh mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cña ph¸t triÓn, nÕu kh«ng xö lý tèt th× sÏ thµnh lùc c¶n-thùc tÕ ®Çu tiªn mµ c¸c nhµ ph¸t triÓn ph¶i v−ît qua. Bµi häc tõ c¸c n−íc ph¸t triÓn d¹y r»ng nÕu xem nhÑ vÊn ®Ò nµy trong tÝnh to¸n ®Çu t− ph¸t triÓn th× kh«ng chØ lµm t¨ng gi¸ thµnh mµ cßn ®Ó l¹i x1 héi nhiÒu hËu qu¶ nÆng nÒ mµ kh«ng thÓ xö lý ®−îc b»ng tiÒn. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng gi¶i phãng mÆt b»ng lµ vÊn ®Ò cña sù ph¸t triÓn, lµ mét néi dung kh«ng thÓ nÐ tr¸nh cña ph¸t triÓn mµ chÝnh nã lµ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh cña tiÕn ®é vµ sù thµnh c«ng cña ph¸t triÓn, bÊt kú mét gi¶i ph¸p nµo mµ thiÕu ®ång bé, kh«ng chÆt chÏ ®Òu ®Ó l¹i nh÷ng hËu qu¶ tiªu cùc. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 5 NhËn thøc nµy dÉn ®Õn mét yªu cÇu cô thÓ lµ c¸c dù ¸n x©y dùng ph¶i chøng minh ®−îc ®ã lµ sù lùa chän mµ viÖc ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng lµ Ýt nhÊt vµ kh¶ thi nhÊt, yªu cÇu nµy cã thÓ trë thµnh tiªu chuÈn cô thÓ ®Ó xÐt duyÖt c¸c ph−¬ng ¸n ph¸t triÓn. 2.1.2 §Æc ®iÓm cña ®Êt ®ai liªn quan ®Õn c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− DiÖn tÝch ®Êt ®ai cã h¹n. Sù giíi h¹n ®ã lµ toµn bé diÖn tÝch bÒ mÆt cña tr¸i ®Êt còng nh− diÖn tÝch ®Êt ®ai cña mçi quèc gia, mçi l1nh thæ bÞ giíi h¹n. Sù giíi h¹n ®ã cßn thÓ hiÖn ë chç nhu cÇu sö dông ®Êt ®ai cña c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x1 héi ngµy cµng t¨ng. Do diÖn tÝch ®Êt ®ai cã h¹n nªn ng−êi ta kh«ng thÓ tuú ý muèn cña m×nh t¨ng diÖn tÝch ®Êt ®ai lªn bao nhiªu còng ®−îc. §Æc ®iÓm nµy ®Æt ra yªu cÇu qu¶n lý ®Êt ®ai ph¶i chÆt chÏ, qu¶n lý vÒ sè l−îng, chÊt l−îng ®Êt, c¬ cÊu ®Êt ®ai theo môc ®Ých sö dông còng nh− c¬ cÊu sö dông ®Êt ®ai theo c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ... vµ xu h−íng biÕn ®éng cña chóng ®Ó cã kÕ ho¹ch ph©n bæ vµ sö dông ®Êt ®ai cã c¬ së khoa häc. §èi víi n−íc ta diÖn tÝch ®Êt ®ai b×nh qu©n ®Çu ng−êi vµo d¹ng thÊp so víi c¸c quèc gia trªn thÕ giíi . VÊn ®Ò qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai tiÕt kiÖm, hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng l¹i cµng ®Æc biÖt quan träng. §Êt ®ai ®−îc sö dông cho c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ, x1 héi. ViÖc më réng c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c khu chÕ xuÊt, viÖc më réng c¸c khu ®« thÞ, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ng− nghiÖp... ®Òu ph¶i sö dông ®Êt ®ai. §Ó ®¶m b¶o c©n ®èi trong viÖc ph©n bæ ®Êt ®ai cho c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc, tr¸nh sù chång chÐo vµ l1ng phÝ, cÇn coi träng c«ng t¸c quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ho¸ sö dông ®Êt ®ai cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c ngµnh trong c«ng t¸c nµy. §Êt ®ai cã vÞ trÝ cè ®Þnh, tÝnh chÊt ho¸ häc, vËt lý vµ sinh häc trong ®Êt còng kh«ng ®ång nhÊt. §Êt ®ai ®−îc ph©n bæ trªn mét diÖn tÝch réng. Do vÞ trÝ cè ®Þnh vµ g¾n liÒn víi c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn (thæ nh−ìng, thêi tiÕt khÝ hËu, n−íc, c©y trång vµ gia sóc...) vµ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ nh− kÕt cÊu h¹ tÇng, d©n Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 6 sè, c«ng nghiÖp ... trªn c¸c vïng c¸c khu vùc nªn tÝnh chÊt cña ®Êt cã kh¸c nhau. V× vËy viÖc sö dông ®Êt ®ai vµo c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña mçi ngµnh kinh tÕ cÇn ph¶i nghiªn cøu kü l−ìng tÝnh chÊt cña ®Êt sao cho phï hîp. Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, viÖc sö dông ®Êt ph¶i thÝch hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ vµ chÊt l−îng ruéng ®Êt cña tõng vïng ®Ó mang l¹i hiÖu qu¶ cao. §Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n«ng nghiÖp. Nhµ n−íc ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch nh− ®Çu t−, thuÕ... cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai ë c¸c vïng trong n−íc. Trong n«ng nghiÖp nÕu sö dông hîp lý ®Êt ®ai th× søc s¶n xuÊt cña nã kh«ng ngõng ®−îc n©ng lªn. Søc s¶n xuÊt g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña lùc l−îng s¶n xuÊt, sù tiÕn bé khoa häc kü thuËt víi viÖc thùc hiÖn ph−¬ng thøc th©m canh vµ chÕ ®é canh t¸c hîp lý. Søc s¶n xuÊt cña ®Êt ®ai biÓu hiÖn tËp trung vµo ®é ph× nhiªu cña ®Êt ®ai. V× vËy cÇn sù thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó n©ng cao ®é ph× nhiªu cña ®Êt ®ai, cho phÐp n©ng cao n¨ng suÊt. §Êt ®ai gi÷ mét vai trß ®Æc biÖt quan träng, LuËt §Êt ®ai n¨m 1993 vµ 2003 ®1 kh¼ng ®Þnh vai trß to lín cña ®Êt ®ai nh− sau: "§Êt ®ai lµ tµi nguyªn v« cïng quý gi¸, lµ t− liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt, lµ thµnh phÇn quan träng hµng ®Çu cña m«i tr−êng sèng, lµ ®Þa bµn ph©n bè cña c¸c khu d©n c−, x©y dùng c¸c c¬ së kinh tÕ, v¨n ho¸, x1 héi, an ninh quèc phßng''. ThËt vËy, ®Êt ®ai gi÷ vÞ trÝ vµ cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng. §Êt ®ai ®iÒu kiÖn chung ®èi víi mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n vµ ho¹t ®éng cña con ng−êi. §Êt ®ai lµ mét tµi nguyªn v« cïng quý gi¸ cña loµi ng−êi, lµ ®iÒu kiÖn quan träng cho sù sèng cña con ng−êi trªn tr¸i ®Êt. §Êt ®ai lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt cÇn thiÕt ®Ó cho con ng−êi tån t¹i vµ t¸i s¶n xuÊt c¸c thÕ hÖ kÕ tiÕp nhau cña loµi ng−êi. Bëi vËy, viÖc sö dông ®Êt ®Çy ®ñ, hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ vµ b¶o vÖ nguån tµi nguyªn ®Êt ®ai bÒn v÷ng, l©u dµi lµ v« cïng cÇn thiÕt. VÒ vai trß cña ®Êt ®ai trong ®êi sèng kinh tÕ - x1 héi, c¸c nhµ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c Lª nin ®1 chØ ra r»ng ®Êt ®ai ®ãng vai trß kinh tÕ, chÝnh trÞ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 7 hÕt søc to lín. §Êt ®ai cïng víi c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸c lµ c¬ së tù nhiªn vµ lµ mét trong nh÷ng c¬ së quan träng nhÊt ®Ó h×nh thµnh c¸c vïng kinh tÕ, nh»m khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c tiÒm n¨ng tù nhiªn, kinh tÕ, x1 héi cña mçi vïng ®Êt n−íc. Nhu cÇu vÒ ®êi sèng kinh tÕ, x1 héi rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. Khai th¸c lîi thÕ vµ tiÒm n¨ng cña mçi vïng ®Êt lµ tÊt yÕu kh¸ch quan. §Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ã lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng nhÊt nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ - x1 héi ®Êt n−íc. ë n−íc ta, dùa trªn c¬ së c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x1 héi th× c¶ n−íc cã 7 vïng kinh tÕ sinh th¸i. §ã lµ vïng miÒn nói vµ trung du B¾c Bé, vïng §ång b»ng S«ng Hång, vïng khu IV cò, vïng duyªn h¶i miÒn Trung, vïng T©y Nguyªn, vïng §«ng Nam Bé vµ vïng §ång b»ng s«ng Cöu Long. Mçi vïng cã nh÷ng s¾c th¸i riªng vÒ ®Êt ®ai vµ c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸c. Sö dông ®Çy ®ñ vµ hîp lý ®Êt ®ai cña mçi vïng lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ, x1 héi cña ®Êt n−íc. §Êt ®ai tham gia vµo tÊt c¶ c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ ë hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x1 héi. Theo tõng ngµnh s¶n xuÊt, tõng lÜnh vùc cña ®êi sèng, ®Êt ®ai ®−îc ph©n thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau. ë n−íc ta ®Êt ®−îc ph©n thµnh 6 lo¹i. - §Êt n«ng nghiÖp lµ ®Êt ®−îc x¸c ®Þnh chñ yÕu ®Ó sö dông vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh− trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n hoÆc ®Ó nghiªn cøu thÝ nghiÖm vÒ n«ng nghiÖp. - §Êt l©m nghiÖp lµ ®Êt ®−îc x¸c ®Þnh chñ yÕu ®Ó sö dông vµo môc ®Ých s¶n xuÊt l©m nghiÖp nh− trång rõng, khoanh míi, b¶o vÖ, phôc håi rõng tù nhiªn, nghiªn cøu thÝ nghiÖm vÒ l©m nghiÖp. - §Êt khu d©n c− n«ng th«n lµ lo¹i ®Êt ®Ó x¸c ®Þnh chñ yÕu vµo x©y dùng nhµ ë vµ c«ng tr×nh phôc vô cho sinh ho¹t ë n«ng th«n. - §Êt ®« thÞ lµ ®Êt néi thµnh, néi thÞ x1, thÞ trÊn ®−îc sö dông ®Ó x©y dùng nhµ ë, trô së c¸c c¬ quan, tæ chøc, c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh, c¬ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 8 së h¹ tÇng phôc vô lîi Ých c«ng céng, quèc phßng, an ninh vµ vµo c¸c môc ®Ých kh¸c. - §Êt chuyªn dïng lµ ®Êt ®−îc sö dông vµo môc ®Ých kh«ng ph¶i lµ n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, nhµ ë, bao gåm: ®Êt x©y dùng, c¸c c«ng tr×nh, c«ng nghiÖp, khoa häc kü thuËt, hÖ thèng giao th«ng, hÖ thèng thuû lîi, ®ª ®iÒu, v¨n ho¸, x1 héi, gi¸o dôc, y tÕ, thÓ dôc thÓ thao, dÞch vô, ®Êt sö dông cho nhu cÇu quèc phßng, an ninh, ®Êt lµm ®å gèm, g¹ch ngãi vµ c¸c vËt liÖu x©y dùng kh¸c, ®Êt ®ai di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸ vµ danh lam th¾ng c¶nh, ®Êt nghÜa trang, nghÜa ®Þa, ®Êt cã mÆt n−íc sö dông vµo môc ®Ých kh«ng ph¶i lµ n«ng nghiÖp. - §Êt ch−a sö dông lµ ®Êt ch−a cã ®ñ ®iÒu kiÖn hoÆc ch−a x¸c ®Þnh ®Ó sö dông vµo môc ®Ých n«ng nghiÖp, nu«i trång thuû s¶n, l©m nghiÖp, ch−a ®−îc x¸c ®Þnh lµ ®Êt khu d©n c− n«ng th«n, ®« thÞ, chuyªn dïng vµ Nhµ N−íc ch−a giao cho c¸c tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nhÊn sö dông æn ®Þnh l©u dµi. §Êt ®ai lµ ®Þa bµn ph©n bè c¸c khu d©n c−, x©y dùng c¸c c¬ së kinh tÕ, v¨n ho¸, x1 héi, an ninh vµ quèc phßng. §Êt ®ai cã vÞ trÝ cè ®Þnh, cã tÝnh chÊt c¬ häc, vÊt lý, ho¸ häc vµ sinh häc kh¸c nhau. Mçi n¬i h×nh thµnh mét khu d©n c− víi nh÷ng ®Æc ®iÓm v¨n ho¸, x1 héi, phong tôc tËp quan kh¸c nhau mµ qua ®ã ng−êi ta cã thÓ nhËn biÕt ®−îc nguån gèc, xuÊt xø cña nhau. Nh− vËy nã cã liªn quan tíi vÊn ®Ò x1 héi cña vïng, l1nh thæ mµ con nguêi sinh sèng. §Êt ®ai cïng víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸c lµ mét trong nh÷ng c¬ së quan träng nhÊt ®Ó h×nh thµnh c¸c vïng kinh tÕ cña ®Êt n−íc nh»m khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c tiÒm n¨ng tù nhiªn, kinh tÕ, x1 héi cña mçi vïng ®Êt n−íc. TÇm quan träng cña ®Êt ®ai trong ®êi sèng lµ kh«ng thÓ nãi hÕt, nhÊt lµ ®Êt ë c¸c ®« thÞ lín ''tÊc ®Êt tÊc vµng''. §Ó ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn nãi chung vµ sù nghiÖp ph¸t triÓn cña ®« thÞ nãi riªng cÇn ph¶i x©y dùng c¸c khu ®« thÞ, c¸c dù ¸n ph¸t triÓn nhµ, gi¶i to¶ c¸c ®Çu nót giao th«ng, di chuyÓn c¸c xÝ nghiÖp cò, më réng kh«ng gian thµnh phè... Nh− vËy cÇn mét l−îng mÆt b»ng ®Êt ®ai ®¸ng kÓ. §©y lµ c«ng viÖc quan träng nh−ng hoµn toµn kh«ng ®¬n gi¶n, ®éng ch¹m tíi nhiÒu ng−êi, liªn quan tíi nhiÒu lÜnh vùc. Vµ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 9 nã còng nh− mét bµi to¸n rÊt khã, cã lóc gian nan vÒ sö dông ®Êt ®ai ®èi víi tÊt c¶ c¸c cÊp, c¸c c¬ quan, c¸c ngµnh ban. 2.1.3 TÝnh tÊt yÕu cña viÖc thu håi ®Êt vµ ®Òn bï thiÖt h¹i ®Êt ®ai cho gi¶i phãng mÆt b¨ng thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− a. B¶n chÊt cña ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng Khi nãi ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng lµ nãi ®Õn ®æi chñ sö dông ®Êt vµ cã thÓ thay ®æi c¶ môc ®Ých sö dông ®Êt. Nãi ®Õn b¶n chÊt cña c«ng t¸c nµy chóng ta ph¶i ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò së h÷u ®Êt ®ai cña n−íc ta. Thùc tiÔn cho chóng ta thÊy ®Êt ®ai v« cïng quý gi¸, ngµy cµng cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ - x1 héi cña ®Êt n−íc. Tr¶i qua nhiÒu thÕ hÖ, nh©n d©n ta ®1 tèn bao nhiªu c«ng søc, x−¬ng m¸u míi t¹o lËp, b¶o vÖ ®−îc vèn ®Êt ®ai nh− ngµy nay. V¨n kiÖn §¹i Héi VIII cña §¶ng n¨m 1996 ®1 kh¼ng ®Þnh: “§Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n, kh«ng t− nh©n ho¸, kh«ng cho phÐp mua b¸n ®Êt ®ai. Thùc hiÖn ®óng LuËt §Êt ®ai, bæ sung hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai. Trong viÖc giao quyÒn sö dông hay cho thuª ®Êt ph¶i x¸c ®Þnh ®óng gi¸ c¸c lo¹i ®Êt ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶, duy tr× vµ ph¸t triÓn quü ®Êt, ®¶m b¶o lîi Ých cña toµn d©n. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®Çu c¬ ®Êt vµ nh÷ng tiªu cùc yÕu kÐm trong qu¶n lý vµ sö dông ®Êt''. N¨m 1998 Quèc héi ®1 th«ng qua LuËt §Êt ®ai söa ®æi vµ bæ sung trªn c¬ së LuËt §Êt ®ai hiÖn hµnh, c¸c Ph¸p lÖnh vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña tæ chøc trong n−íc vµ tæ chøc, c¸ nh©n n−íc ngoµi, c¸c NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt thi hµnh LuËt §Êt ®ai. Trong luËt cã söa ®æi mét sè vÊn ®Ò bÊt hîp lý g©y ¸ch t¾c trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x1 héi, bæ sung nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh trªn thùc tÕ mµ luËt ch−a quy ®Þnh. So víi LuËt §Êt ®ai hiÖn hµnh th× LuËt §Êt ®ai söa ®æi, bæ sung mét sè vÊn ®Ò vÒ ®èi t−îng ®−îc giao ®Êt, cho thuª ®Êt, quyÒn cña tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nh©n ®−îc Nhµ n−íc giao ®Êt, cho thuª ®Êt. QuyÒn cña tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nh©n ®−îc x¸c lËp quyÒn sö dông ®Êt th«ng qua viÖc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, söa ®æi thêi h¹n giao ®Êt, cho thuª ®Êt; thÈm quyÒn giao ®Êt, cho thuª ®Êt, cÊp giÊy chøng nhËn Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 10 quyÒn sö dông ®Êt; vÊn ®Ò h¹n møc giao ®Êt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp; x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt; chÕ ®é sö dông c¸c lo¹i ®Êt, trong ®ã lµm râ h¬n chÕ ®é sö dông ®Êt l©m nghiÖp, ®Êt chuyªn dïng vµ mét sè vÊn ®Ò cô thÓ kh¸c. Nh÷ng néi dung chñ yÕu cña chÝnh s¸ch ®Êt ®ai trong giai ®o¹n nµy lµ: - §æi míi quan hÖ së h÷u ®Êt ®ai tõ ba h×nh thøc së h÷u lµ: Nhµ n−íc, tËp thÓ vµ c¸ nh©n thµnh h×nh thøc së h÷u lµ së h÷u toµn d©n. - X¸c lËp mét c¬ chÕ qu¶n lý thèng nhÊt cña Nhµ n−íc ®èi víi ®Êt ®ai qu¶n lý theo quy ho¹ch vµ ph¸p luËt, nh»m b¶o ®¶m viÖc khai th¸c hîp lý, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ – x1 héi cña viÖc sö dông vèn tµi nguyªn ®Êt Quèc gia. - ThiÕt lËp mèi quan hÖ trùc tiÕp gi÷a Nhµ n−íc víi ng−êi sö dông ®Êt, Nhµ n−íc trùc tiÕp giao ®Êt cho tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông vµ ®−îc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Nhµ n−íc b¶o ®¶m lîi Ých chÝnh ®¸ng cña ng−êi sö dông ®Êt, b¶o ®¶m cho ng−êi trùc tiÕp lao ®éng n«ng nghiÖp, nu«i trång thuû s¶n, l©m nghiÖp cã ®Êt s¶n xuÊt. - Nhµ n−íc x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt ®Ó ¸p dông vµo viÖc gi¶i quyÕt mèi quan hÖ kinh tÕ ®Êt gi÷a Nhµ n−íc víi ng−êi sö dông ®Êt, x¸c ®Þnh hµnh lang ph¸p lý ®Ó qu¶n lý ®Êt ®ai trong qu¶n lý thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n. Víi quy ®Þnh cña HiÕn ph¸p n¨m 1992, LuËt §Êt ®ai n¨m 1993 ®1 cô thÓ ho¸ c¸c chÕ tµi ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n vµ chñ thÓ cña quyÒn së h÷u lu«n lu«n ®−îc x¸c ®Þnh lµ Nhµ n−íc CHXHCN ViÖt Nam. §©y lµ quyÒn së h÷u duy nhÊt vµ tuyÖt ®èi cña Nhµ n−íc, c¸c chñ thÓ kh¸c khi ®−îc giao ®Êt hoÆc cho thuª ®Êt chØ cã quyÒn sö dông mµ th«i. Víi chÕ ®é së h÷u toµn d©n, Nhµ n−íc kh«ng thõa nhËn c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c, kh«ng cã quyÒn së h÷u t− nh©n kh«ng ®−îc phÐp viÖn bÊt cø lý do g× ®Ó ®ßi quyÒn së h÷u ®ã. V× vËy, t¹i Kho¶n 2- §iÒu 2- LuËt §Êt ®ai 1993 vµ 2003 ®1 ghi râ: “Nhµ n−íc kh«ng thõa nhËn viÖc ®ßi l¹i ®Êt ®1 giao cho ng−êi kh¸c sö dông trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®Êt ®ai cña Nhµ n−íc ViÖt Nam D©n Chñ Céng Hoµ, ChÝnh phñ C¸ch m¹ng L©m thêi MiÒn Nam ViÖt Nam vµ CHXHCN ViÖt Nam”. ViÖc kh«ng thõa nhËn nh− vËy mét mÆt chÊm døt hµng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 11 lo¹t nh÷ng khiÕu kiÖn ®ßi l¹i ®Êt cò g©y tranh chÊp ®Êt ®ai lµm bÊt æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, an ninh, trËt tù x1 héi, mÆt kh¸c thÓ hiÖn vai trß tèi cao cña nhµ n−íc trong viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch ®Êt ®ai cña m×nh. §Êt ®ai lµ tµi nguyªn v« cïng quý gi¸ ®èi víi ®êi sèng toµn d©n vµ víi sù nghiÖp x©y dùng Tæ quèc. §Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n do nhµ n−íc qu¶n lý, Nhµ n−íc cho tæ chøc kinh tÕ x1 héi, c¸ nh©n, hé gia ®×nh sö dông æn dÞnh l©u dµi. Mét mÆt: Së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai lµ cÇn thiÕt trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay còng nh− l©u dµi lµ phï hîp víi xu h−íng tÊt yÕu cña chñ nghÜa x1 héi. MÆt kh¸c, viÖc quy ®Þnh ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n hoµn toµn kh«ng g©y trë ng¹i g× cho ng−êi d©n thùc hiÖn quyÒn sö dông ®Êt cña m×nh. “LuËt §Êt ®ai 1993 ra ®êi lµ mét b−íc tiÕn bé quan träng trong viÖc thÓ chÕ ho¸ ®−êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ cã ý nghÜa to lín vÒ kinh tÕ, x1 héi vµ ph¸p lý, thÓ hiÖn tinh thÇn ®æi míi nh»m tõng b−íc ®−a c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai vµo kû c−¬ng chÆt chÏ, khuyÕn khÝch mäi tæ chøc, c¸ nh©n sö dông ®Êt yªn t©m ®Çu t− khai th¸c cã hiÖu qu¶ mäi tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, triÖt ®Ó tiÕt kiÖm ®Êt ... gãp phÇn vµo c«ng cuéc c¶i t¹o XHCN, ®¶m b¶o c«ng b»ng x1 héi. §Òn bï thiÖt h¹i khi thu håi ®Êt thùc chÊt ch−a cã mét ®Þnh nghÜa cô thÓ nh−ng ai còng hiÓu nã lµ viÖc chi tr¶ vµ bï ®¾p nh÷ng thiÖt h¹i, tæn thÊt vÒ ®Êt, nhµ cöa, nh÷ng tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt nh−: vËt kiÕn tróc, c©y cèi, hoa mµu, c«ng tr×nh h¹ tÇng vµ c¸c chi phÝ ®Ó æn ®Þnh ®êi sèng, chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp. B¶n chÊt cña viÖc ®Òn bï thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt lµ viÖc ®Òn bï nh÷ng tæn thÊt do cã sù thay ®æi môc ®Ých sö dông gi÷a c¸c lo¹i ®Êt vµ thay ®æi chñ sö dông c¸c lo¹i ®Êt nµy. Môc ®Ých thu håi ®Êt lµ ®Ó phôc vô cho nhµ n−íc sö dông vµo c¸c môc ®Ých nh−: quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia vµ c¸c lîi Ých c«ng céng kh¸c. Suy cho cïng ®Òu phôc vô lîi Ých cña nh©n d©n vµ thÓ hiÖn tù do, d©n chñ cña n−íc ta. ViÖc ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng kh«ng chØ ®¬n gi¶n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 12 båi th−êng thiÖt h¹i khi nhµ n−íc thu håi ®Êt, thÓ hiÖn quan hÖ kinh tÕ th«ng th−êng mµ nã cßn thÓ hiÖn mèi quan hÖ x1 héi. §Æc biÖt lµ quan hÖ gi÷a nh÷ng ng−êi sö dông ®Êt víi Nhµ n−íc (chñ së h÷u ®Êt ®ai). §ã lµ mèi quan hÖ phøc t¹p liªn quan tíi mét lo¹t vÊn ®Ò vÒ ph¸p lý vµ chÝnh s¸ch x1 héi nh−: quyÒn së h÷u c¸ nh©n, c«ng ¨n viÖc lµm, m«i tr−êng sèng, sù c«ng b»ng, sù hµi hoµ gi÷a c¸c nhãm lîi Ých ... b. TÝnh tÊt yÕu cña viÖc ®Òn bï thiÖt h¹i khi nhµ n−íc thu håi ®Êt ChÝnh s¸ch ®Òn bï thiÖt h¹i khi thu håi ®Êt lµ mét trong nh÷ng c«ng t¸c hÕt søc cÇn thiÕt, kh«ng thÓ thiÕu ®−îc vµ nã lu«n lu«n ®i ®«i víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x1 héi. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ bao gåm sù gia t¨ng c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng mäi mÆt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. HiÖn nay ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt n−íc, sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng gi¶m tû träng ngµnh n«ng nghiÖp, t¨ng tû träng ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô diÔn ra m¹nh mÏ. MÆt kh¸c chÝnh sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh mµ chñ yÕu lµ hai ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô nªn viÖc chuyÓn c¸c lo¹i ®Êt: n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ®Êt ch−a sö dông, ®Êt khu d©n c− n«ng th«n sang ®Êt ®Ó x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng (®iÖn, ®−êng, tr−êng, tr¹m), x©y dùng nhµ ë, trô së c¬ quan... lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Mét ®Êt n−íc ph¸t triÓn, n¨ng suÊt lao ®éng cao, thu nhËp cao, ®êi sèng ng−êi d©n ®−îc c¶i thiÖn khi ®ã nhu cÇu vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn sÏ thay ®æi. Hä kh«ng chØ muèn sèng trong nh÷ng ng«i nhµ to ®Ñp, khang trang, ®Çy ®ñ tiÖn nghi, cã vÞ trÝ thuËn lîi mµ cßn mong muèn ë khu vùc m×nh sinh sèng cã ®Çy ®ñ nh÷ng lo¹i dÞch vô cã thÓ gióp th− gi1n nghØ ng¬i sau nh÷ng giê lµm viÖc c¨ng th¼ng nh− c«ng viªn, v−ên hoa c©y c¶nh, khu vui ch¬i gi¶i trÝ, kh¸ch s¹n, nhµ hµng, bÓ b¬i, s©n vËn ®éng... H¬n n÷a, cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ th× d©n sè còng ngµy mét gia t¨ng, quy m« gia ®×nh mét thÕ hÖ chung sèng ngµy cµng lín nªn nhu cÇu sö dông ®Êt ®Ó x©y dùng nhµ cöa vµ c¸c c«ng tr×nh kh¸c phôc vô nhu cÇu ë cña x1 héi ngµy cµng gia t¨ng. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 13 ChÝnh s¸ch ®Òn bï thiÖt h¹i ®¶m b¶o quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng−êi sö dông ®Êt ®ai, ng−êi së h÷u nhµ ë còng nh− cña Nhµ n−íc. LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 ®1 kh¼ng ®Þnh: §Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n do Nhµ n−íc thèng nhÊt qu¶n lý. Nhµ n−íc giao §Êt cho c¸c tæ chøc, hé gia ®×nh c¸ nh©n sö dông æn ®Þnh l©u dµi. Nhµ n−íc cã chÝnh s¸ch b¶o ®¶m cho ng−êi lµm n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, nu«i trång thuû s¶n cã ®Êt ®Ó s¶n xuÊt. Nh− vËy, xÐt vÒ nguån gèc ®Êt ®ai lµ s¶n phÈm tù nhiªn cã tr−íc lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x1 héi, ®Êt ®ai ®−îc sö dông nh»m môc ®Ých phôc vô sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x1 héi loµi ng−êi nªn ®Êt ®ai kh«ng thuéc së h÷u riªng cña mét ai mµ lµ cña chung cña toµn x1 héi. Quü ®Êt ®ai cña n−íc ta ngµy nay lµ thµnh qu¶ cña viÖc khai ho¸, båi bæ c¶i t¹o vµ b¶o vÖ cña bao nhiªu thÕ hÖ. Do ®ã ®Êt ®ai kh«ng ph¶i cña riªng ai mµ nã lµ tµi s¶n chung cña toµn x1 héi. §Êt ®ai lµ mét t− liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt xÐt trªn c¶ ph−¬ng diÖn tù nhiªn, kinh tÕ vµ x1 héi. V× vËy Nhµ n−íc ph¶i n¾m quyÒn sö dông ®Êt ®ai vÒ mÆt ph¸p lý, n¾m quyÒn qu¶n lý vµ quyÒn së h÷u ®Êt ®ai. Nhµ n−íc ph¶i x©y dùng chÕ ®é së h÷u cho phï hîp víi lîi Ých cña toµn x1 héi nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng ®Êt ®ai ®Ó hoang ho¸, v« chñ, l1ng phÝ, kh«ng hiÖu qu¶. Nhµ n−íc giao ®Êt cho c¸c tæ chøc, hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n sö dông nh»m ®¶m b¶o ®Êt ®ai cã chñ sö dông thùc sù vµ cô thÓ. Nhµ n−íc giao quyÒn qu¶n lý ®Êt ®ai ®ång thêi ®−a ra nh÷ng quy ®Þnh ._.cô thÓ vÒ quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai. Nh»m ph¸t huy tèt h¬n chøc n¨ng qu¶n lý ®Êt ®ai theo c¬ chÕ míi, phï hîp víi ®iÒu kiÖn míi cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x1 héi trong c¬ chÕ thÞ tr−êng, æn ®Þnh t×nh h×nh ®Êt ®ai vèn phøc t¹p do lÞch sö ®Ó l¹i. LuËt ®Êt ®ai còng quy ®Þnh khi nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng th× Nhµ n−íc cã tr¸ch nhiÖm ®Òn bï thiÖt h¹i. LuËt ®Êt ®ai n¨m 2003 ®1 quy ®Þnh râ quyÒn vµ lîi Ých cña ng−êi sö dông ®Êt còng nh− tr¸ch nhiÖm cña nhµ n−íc khi thu håi ®Êt. §Êt cã vai trß v« Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 14 cïng quan träng ®èi víi x1 héi loµi ng−êi, nã lµ ®iÒu kiÖn cho sù sèng cña ®éng thùc vËt vµ con ng−êi trªn tr¸i ®Êt. Nã lµ c¬ së cña lµng m¹c, thµnh phè c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp, hÖ thèng giao th«ng. Lµ chç dùa, lµ nÒn t¶ng ®Ó x©y dùng nhµ cöa vµ c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc kh¸c phôc vô cho cuéc sèng cña con ng−êi, ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §Êt ®ai cung cÊp nguyªn liÖu, s¶n phÈm tõ ®Êt cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ ®êi sèng con ng−êi. Nã lµ t− liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt ®èi víi ngµnh n«ng nghiÖp kh«ng thÓ thay thÕ ®−îc. Nã kh«ng chØ lµ chç ®øng, chç dùa ®Ó lao ®éng, lµ nguån cung cÊp thøc ¨n cho c©y trång mµ cßn lµ n¬i chuyÓn dÇn hÇu hÕt c¸c t¸c ®éng cña con ng−êi vµo c©y trång. Nh÷ng ®iÒu nãi trªn cho thÊy ®Êt ®ai lµ tµi s¶n v« cïng quý gi¸ kh«ng thÓ thiÕu ®−îc cña con ng−êi, nã g¾n chÆt víi lîi Ých cña mçi con ng−êi. Do ®ã Nhµ n−íc quy ®Þnh c¸c quyÒn vµ lîi Ých cña ng−êi sö dông ®Êt ®ai còng nh− tr¸ch nhiÖm ph¶i ®Òn bï thiÖt h¹i khi thu håi ®Êt cña nhµ n−íc ®¶m b¶o mäi ng−êi ®Òu cã ®Êt ®Ó sèng vµ ®Ó s¶n xuÊt lµ ®iÒu hÕt søc ®óng ®¾n. Ph¸p lÖnh nhµ ë ngµy 26-3-1991 ®1 quy ®Þnh: C«ng d©n thùc hiÖn quyÒn cã nhµ ë b»ng viÖc t¹o lËp hîp ph¸p nhµ ë cho m×nh hoÆc thuª nhµ ë cña chñ së h÷u kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Nhµ n−íc c«ng nhËn vµ b¶o vÖ quyÒn së h÷u nhµ ë cña c¸c c¸ nh©n vµ c¸c chñ së h÷u kh¸c. Nhµ ë còng lµ mét lo¹i tµi s¶n v« cïng quý gi¸ cña con ng−êi. Nhµ ë lµ n¬i ®Ó cho con ng−êi nghØ ng¬i, tr¸nh n¾ng, m−a, giã, b1o, lµ n¬i lµm viÖc, tiÕn hµnh s¶n xuÊt cña c¶i vËt chÊt, t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. §Ó x©y dùng nhµ ë cÇn mét kho¶n tiÒn lín, tèn kÐm nhiÒu c«ng søc, h¬n n÷a nhµ vµ ®Êt th−êng g¾n liÒn víi nhau nªn khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®ång thêi thu håi c¶ nhµ trªn ®Êt ®ã. V× vËy c«ng t¸c ®Òn bï thiÖt h¹i cho ng−êi së h÷u nhµ ë lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. MÆt kh¸c b»ng c¸c quy ®Þnh cña m×nh Nhµ n−íc x¸c ®Þnh tÝnh hîp ph¸p cña ®Êt ®ai nhµ ë tõ ®ã lµm c¨n cø xÐt ®Òn bï thiÖt h¹i tr¸nh t×nh tr¹ng ®Òn bï sai, thiÕu g©y l1ng phÝ tiÒn cña nh©n d©n. §Ó thùc hiÖn quy ho¹ch kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®ai, x©y dùng vµ ph¸t trتn nhµ ë Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 15 Quy ho¹ch ®Êt ®ai vµ nhµ ë lµ viÖc Nhµ n−íc bè trÝ, s¾p xÕp c¸c lo¹i ®Êt ®ai vµ nhµ ë cho ®èi t−îng sö dông theo c¸c ph¹m vi kh«ng gian vµ trong tõng thêi gian nhÊt ®Þnh, víi môc ®Ých phôc vô tèt nhÊt cho chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x1 héi cña ®Êt n−íc vµ cho phÐp sö dông hîp lý, cã hiÖu qu¶ c¸c yÕu tè ®Êt ®ai vµ nhµ ë. KÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®ai vµ nhµ ë bao gåm viÖc x¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng, môc tiªu, c¸c chØ tiªu vÒ sö dông ®Êt ®ai, x©y dùng vµ ph¸t triÓn nhµ ë còng nh− c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu ®ã mét c¸ch tèt nhÊt. Quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai nhµ ë c¨n cø vµo quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ – x1 héi cña ®Êt n−íc vµ nã ®−îc cô thÓ ho¸ b»ng kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®ai, nhµ ë trong tõng thêi gian nhÊt ®Þnh (1 n¨m hoÆc 5 n¨m). Thùc hiÖn quy ho¹ch kÕ ho¹ch lµ thùc hiÖn viÖc bè trÝ c¸c khu ®Êt ë c¸c khu vùc, c¸c vïng ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ kh¸c nhau nh− n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, x©y dùng, dÞch vô hoÆc lµ viÖc chuyÓn c¸c lo¹i ®Êt kh¸c nhau sang c¸c môc ®Ých sö dông kh¸c nhau. VÝ dô chuyÓn ®Êt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ®Êt ch−a sö dông sang ®Êt ë, ®Êt chuyªn dïng. Nh− vËy viÖc thùc hiÖn quy ho¹ch kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®ai x©y dùng vµ ph¸t triÓn nhµ ë ®1 bao gåm c¶ viÖc ®Òn bï thiÖt h¹i gi¶i phãng mÆt b»ng. §Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ –x1 héi liªn quan ®Õn viÖc sö dông ®Êt ®ai, x©y dùng ph¸t triÓn nhµ ë ë bÊt kú mét quèc gia nµo trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x1 héi ®Òu cã nh÷ng bÊt hîp lý. VÝ dô nh− ch−a cã quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai, nhµ ë hoÆc ®1 cã quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai, nhµ ë nh−ng do tèc ®é, nhu cÇu ph¸t triÓn ph¸t triÓn n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò míi, nh÷ng yÕu tè míi trong vÊn ®Ò sö dông ®Êt ®ai, x©y dùng vµ ph¸t triÓn nhµ ë do ®ã cÇn ph¶i cã sù ®iÒu chØnh l¹i quy ho¹ch kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®ai, x©y dùng ph¸t triÓn nhµ ë cô thÓ ho¸ b»ng c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ x1 héi cã liªn quan. Khi thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®1 nãi ë phÇn trªn nh− dù ¸n më réng mét con ®−êng, dù ¸n x©y dùng mét khu ®« thÞ míi, dù ¸n x©y dùng khu c«ng nghiÖp, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 16 dù ¸n x©y dùng nhµ chung c− cao tÇng, dù ¸n x©y dùng hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng th× viÖc sö dông c¸c khu ®Êt míi hoÆc viÖc lÊy c¸c khu ®Êt ®ang sö dông vµo mét môc ®Ých cô thÓ ®Ó sö dông vµo môc ®Ých kh¸c lµ tÊt yÕu x¶y ra vµ viÖc ®Òn bï thiÖt h¹i khi thu håi dÊt lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®−îc, thËm chÝ ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh tiÕn ®é thùc hiÖn c¸c dù ¸n nªn ph¶i rÊt cÇn chó träng c«ng t¸c nµy. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 17 2.2 Quan ®iÓm, chñ tr−¬ng cña ®¶ng vµ nhµ n−íc vÒ chÝnh s¸ch ®Òn bï thiÖt h¹i khi thu håi ®Êt ®Ó gi¶i phãng mÆt b»ng 2.2.1 C¬ së ph¸p lý cña chÝnh s¸ch ®Òn bï thiÖt h¹i khi thu håi ®Êt ChÝnh s¸ch ®Òn bï thiÖt h¹i khi thu håi ®Êt cña nhµ n−íc lµ c¨n cø ph¸p lý quan träng, dùa vµo ®ã ®Ó x¸c ®Þnh néi dung ®Òn bï, møc ®Òn bï, gi¸ ®Òn bï vµ c¸c biÖn ph¸p hç trî chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp, hç trî chi phÝ th¸o dì di chuyÓn, chi phÝ ®Ó æn ®Þnh s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña ng−êi d©n vïng di dêi. §Ó c«ng t¸c ®Òn bï thiÖt h¹i gi¶i phãng mÆt b»ng khi thu håi ®Êt ®−îc thùc hiÖn nhanh, chÝnh x¸c vµ cã hiÖu qu¶ ®ßi hái ph¶i cã mét hÖ thèng chÝnh s¸ch thËt ®óng ®¾n, thèng nhÊt, ®ång bé ®ång thêi ph¶i æn ®Þnh, ph¶i cô thÓ, ph¶i c«ng khai cho mäi ng−êi biÕt ®Ó hä hiÓu vµ tù gi¸c thùc hiÖn. Ng−îc l¹i, nÕu chÝnh s¸ch mµ kh«ng ®óng ®¾n, thèng nhÊt, kh«ng ®ång bé, kh«ng æn ®Þnh, kh«ng cô thÓ chi tiÕt vµ kh«ng ®−îc c«ng khai th× ch¾c ch¾n c«ng t¸c ®Òn bï thiÖt h¹i gi¶i phãng mÆt b»ng sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n v−íng m¾c vµ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc. Trªn c¬ së HiÕn ph¸p 1992, kÕ thõa cã chän läc c¸c néi dung cña LuËt §Êt ®ai 1988, LuËt §Êt ®ai 1993, 1998, 2003 cã nh÷ng dæi míi quan träng, ®Æc biÖt víi néi dung khi thu håi ®Êt phôc vô cho lîi Ých c«ng céng vµ ®Òn bï thiÖt h¹i vÒ ®Êt ®ai khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt, luËt quy ®Þnh râ h¬n quyÒn cña ng−êi ®−îc giao ®Êt bao gåm quyÒn chuyÓn ®æi, chuyÓn nh−îng, cho thuª, thõa kÕ, thÕ chÊp, gãp kinh tÕ hîp t¸c s¶n xuÊt kinh doanh vµ quyÒn nµy chØ ®−îc thùc hiÖn trong thêi gian giao ®Êt, ®óng môc ®Ých sö dông ®Êt ®−îc giao. Cô thÓ ho¸ HiÕn ph¸p 1992, LuËt §Êt ®ai 1993, 2003, Bé LuËt D©n sù cïng nhiÒu NghÞ ®Þnh, ChØ thÞ, Th«ng t− ... ®−îc ban hµnh, trong ®ã cã nh÷ng NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch ®Òn bï vµ t¸i ®Þnh c− nh− sau: NghÞ ®Þnh 64/CP ngµy 27/9/1993 vÒ giao ®Êt n«ng nghiÖp cho hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông æn ®Þnh l©u dµi vµo môc ®Ých s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, mçi x1 chØ ®−îc ®Ó l¹i kh«ng qu¸ 5% ®Êt n«ng nghiÖp dµnh cho nhu cÇu c«ng Ých cña x1, quü ®Êt c«ng Ých nµy cã thÓ ®−îc dïng ®Ó ®Òn bï ®Êt x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c«ng céng t¹i x1 ®−îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 18 NghÞ ®Þnh 02/CP ngµy 15/1/1993 vÒ c«ng t¸c giao ®Êt l©m nghiÖp cho tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông æn ®Þnh l©u dµi vµo môc ®Ých l©m nghiÖp. §iÒu 15 quy ®Þnh quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña ng−êi sö dông ®Êt l©m nghiÖp ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, ®−îc ®Òn bï, båi hoµn thµnh qu¶ lao ®éng, kÕt qu¶ ®Çu t− trªn ®Êt l©m nghiÖp ®−îc giao theo thêi gian gi¸ thÞ tr−êng vµ ®Êt trång rõng trong tr−êng hîp bÞ Nhµ n−íc thu håi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §Ó x¸c ®Þnh møc ®Òn bï theo thiÖt h¹i cho phï hîp víi tõng tr−êng hîp ®1 hoµn thµnh hay ch−a hoµn thµnh nghÜa vô tµi chÝnh víi Nhµ n−íc, NghÞ ®Þnh 88/CP ngµy 17/8/1994 vÒ viÖc thu tiÒn sö dông ®Êt vµ lÖ phÝ ®Þa chÝnh quy ®Þnh: trõ tr−êng hîp ®−îc giao ®Êt sö dông vµo môc ®Ých n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, nu«i trång thuû s¶n, lµm muèi, ®Êt quèc phång an ninh, ®Êt sö dông vµo môc ®Ých c«ng céng, c¸c tr−êng hîp ®−îc giao ®Êt kh¸c ®Òu ph¶i cã nghÜa vô nép tiÒn sö dông ®Êt lµ mét c¨n cø quan träng quyÕt ®Þnh møc ®Òn bï phï hîp víi møc ®é thiÖt h¹i thùc tÕ. §èi víi tr−êng hîp ®Êt bÞ thu håi thuéc khu vùc ®« thÞ, ®iÒu 15 – NghÞ ®Þnh 88/CP ngµy 17/8/1994 cña chÝnh phñ vÒ qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®« thÞ quy ®Þnh : “Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp theo vµ tr¸ch nhiÖm ®−îc giao chØ ®¹o c¸c c¬ quan chuyªn tr¸ch t« chøc thùc hiÖn ®o ®¹c, ®Þnh gi¸ ®Êt, giao ®Êt,cho thuª ®Êt, thu håi ®Êt, gi¶i phãng mÆt b»ng, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ®Ó phôc vô cho viÖc c¶i t¹o vµ x©y dùng ®« thÞ theo quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®−îc duyÖt”. 2.2.2 Nh÷ng quy ®Þnh cña nhµ n−íc vÒ chÝnh s¸ch ®Òn bï thiÖt h¹i khi thu håi ®Êt vµ lËp c¸c khu t¸i ®Þnh c− ®Ó gi¶i phãng mÆt b»ng §Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn ®Êt n−íc nãi chung vµ nhu cÇu x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt, c¸c khu ®« thÞ víi nh÷ng khu nhµ ë chung c−, khu c«ng nghiÖp ... nãi riªng. Nhµ n−íc cÇn ph¶i gi¶i to¶ mét l−îng mÆt b»ng khæng lå. Thùc hiÖn tèt gi¶i phãng mÆt b»ng ®1 vµ ®ang lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n, gãp phÇn ®¶m b¶o nhÞp ®é ph¸t triÓn ®« thÞ, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý ®« thÞ trong t×nh h×nh míi. §©y lµ mét c«ng viÖc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 19 khã kh¨n, mét vÊn ®Ò mang tÝnh kinh tÕ x1 héi rÊt phøc t¹p nªn cÇn ph¶i cã mét c¨n cø hay mét ®iÒu luËt quy ®Þnh cô thÓ vµ tõng ®èi t−îng cô thÓ. §Ó kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt còng nh− nh÷ng mÆt ch−a ®−îc vÒ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Òn bï thiÖt h¹i cho ng−êi bÞ thu håi ®Êt cña nghÞ ®Þnh 90/CP/1994 ngµy 17/8/1994 ChÝnh phñ ®1 cho ra ®êi NghÞ ®Þnh 22/CP/1998 ngµy 24/4/1998 vÒ viÖc ®Òn bï thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng. NghÞ ®Þnh 22/CP/1998 ngµy 24/4/1998 cã thÓ ®−îc ph©n lµm hai phÇn lín lµ: nh÷ng quy ®Þnh chung vµ nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ. 2.2.2.1 Quy ®Þnh chung a) Ph¹m vi ¸p dông NghÞ ®Þnh nµy quy ®Þnh vÒ viÖc ®Òn bï thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng quy ®Þnh t¹i ®iÒu 27 cña LuËt §Êt ®ai 1993 + §Êt sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh nµy lµ ®Êt ®−îc x¸c ®Þnh t¹i Kho¶n 1 §iÒu 65 cña LuËt §Êt ®ai vµ d−îc quy ®Þnh chi tiÕt t¹i NghÞ ®Þnh sè 9/CP ngµy 12/2/1996 cña ChÝnh phñ vÒ chÕ ®é qu¶n lý sö dông ®Êt quèc phßng, an ninh. + §Êt sö dông x©y vµo môc ®Ých lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng gåm: * §Êt sö dông x©y dùng ®−êng giao th«ng, cÇu, cèng, vØa hÌ, hÖ thèng cÊp, tho¸t n−íc, s«ng, hå, ®ª, ®Ëp, kªnh m−¬ng vµ c¸c hÖ thèng c«ng tr×nh thuû lîi kh¸c, tr−êng häc, c¬ quan nghiªn cøu khoa häc, bÖnh viÖn, tr¹m x¸, chî, c«ng viªn, v−ên hoa, khu vui ch¬i cho trÎ em, qu¶ng tr−êng, s©n vËn ®éng, c¬ së huÊn luyÖn thÓ dôc thÓ thao, nhµ thi ®Êu thÓ thao, s©n bay, bÕn c¶ng, bÕn tµu, bÕn xe, v−ên quèc gia, khu b¶o tån thiªn nhiªn, khu an d−ìng. * §Êt sö dông x©y dùng nhµ m¸y thuû ®iÖn, tr¹m biÕn thÕ ®iÖn, hå n−íc dïng cho c«ng tr×nh thuû ®iÖn, d−êng d©y t¶i ®iÖn, ®−êng d©y th«ng tin, ®−êng èng dÉn dÇu, ®−êng èng dÉn khÝ, ®µi khÝ t−îng thuû v¨n, c¸c lo¹i tr¹m quan tr¾c phôc vô viÖc nghiªn cøu vµ dÞch vô c«ng céng, kho tµng dù tr÷ quèc gia; Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 20 * §Êt sö dông x©y dùng trô së lµm viÖc cña c¬ quan Nhµ n−íc, tæ chøc chÝnh trÞ-x1 héi; * §Êt sö dông x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuéc c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc sù nghiÖp vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ, khoa häc, kü thuËt, vµ c¸c lÜnh vùc sù nghiÖp kinh tÕ kh¸c cña c¬ quan Nhµ n−íc, tæ chøc chÝnh trÞ x1 héi, ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n; * §Êt do tæ chøc, c¸ nh©n trong n−íc, tæ chøc, c¸ nh©n n−íc ngoµi, ng−êi ViÖt Nam ®Þnh c− ë n−íc ngoµi sö dông cho dù ¸n s¶n xuÊt, kinh doanh, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp, khu c«ng nghÖ cao, khu vui ch¬i gi¶i trÝ, khu du lÞch vµ c¸c dù ¸n ®Çu t− kh¸c ®1 ®−îc c¬ quan Nhµ n−íc cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh cÊp phÐp ®Çu t− theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; * §Êt sö dông cho dù ¸n ph¸t triÓn c¸c khu ®« thÞ míi, c¸c khu d©n c− tËp trung vµ c¸c khu d©n c− kh¸c ®1 ®−îc c¬ quan nhµ n−íc cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh; * §Êt sö dông cho c«ng tr×nh c«ng céng kh¸c vµ c¸c tr−êng hîp ®Æc biÖt kh¸c do Thñ t−íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh; * §Êt sö dông x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phôc vô c«ng Ých vµ c«ng céng kh¸c kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh cña ®Þa ph−¬ng do uû ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung −¬ng quy ®Þnh. b) §èi t−îng ph¶i ®Òn bï thiÖt h¹i Tæ chøc, c¸ nh©n trong n−íc, c¸ nh©n n−íc ngoµi ®−îc nhµ n−íc giao ®Êt, cho thuª ®Êt (gäi chung lµ ng−êi sö dông ®Êt) ®Ó sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng. c) §èi t−îng ®−îc ®Òn bï thiÖt h¹i Tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nh©n trong n−íc cã ®Êt bÞ thu håi (gäi chung lµ ng−êi bÞ thu håi ®Êt) ®−îc ®Òn bï thiÖt h¹i vÒ ®Êt khi nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng an ninh, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng ph¶i lµ ng−êi cã ®ñ ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 6 cña NghÞ ®Þnh nµy. Ng−êi ®−îc ®Òn bï thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt bÞ thu håi ph¶i lµ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 21 ng−êi së h÷u hîp ph¸p tµi s¶n ®ã, phï hîp víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt. ViÖc ®Òn bï thiÖt h¹i khi thu håi ®Êt cña tæ chøc, c¸ nh©n n−íc ngoµi, tæ chøc quèc tÕ, ng−êi ViÖt Nam ®Þnh c− ë n−íc ngoµi ®1 ®−îc Nhµ n−íc ViÖt Nam cho thuª ®Êt gi¶i quyÕt theo quyÕt ®Þnh riªng cña Thñ t−íng ChÝnh phñ. ViÖc sö dông ®Êt phôc vô cho c¸c c«ng tr×nh c«ng Ých cña lµng, x1 b»ng h×nh thøc huy ®éng sù ®ãng gãp cña d©n th× kh«ng ¸p dông nh÷ng quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh nµy. d) Ph¹m vi ®Òn bï thiÖt h¹i §Òn bï thiÖt h¹i vÒ ®Êt cho toµn bé diÖn tÝch ®Êt thu håi theo quy ®Þnh t¹i ch−¬ng II cña NghÞ ®Þnh nµy; §Òn bï thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n hiÖn cã bao gåm c¶ c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt g¾n liÒn víi thu håi ®Êt; Trî cÊp ®êi sèng vµ s¶n xuÊt cho nh÷ng ng−êi ph¶i di chuyÓn chç ë, di chuyÓn ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt, kinh doanh; Tr¶ chi phÝ chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp cho ng−êi cã ®Êt bÞ thu håi mµ ph¶i chuyÓn nghÒ nghiÖp; Tr¶ c¸c chi phÝ phôc vô trùc tiÕp cho tæ chøc thùc hiÖn ®Òn bï, di chuyÓn, gi¶i phãng mÆt b»ng. 2.4 C¸c dù ¸n ®Çu t− liªn quan ®Õn gi¶i phãng mÆt b»ng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn d− ¸n 2.3.1 Dù ¸n ®Çu t− C¨n cø LuËt Tæ chøc H§ND-UBND n¨m 2003; LuËt §Êt ®ai n¨m 2003; LuËt X©y dùng n¨m 2003; LuËt Nhµ ë n¨m 2005; LuËt §Çu t− n¨m 2005; Ph¸p lÖnh Thñ ®« vµ NghÞ ®Þnh sè 92/2005/N§-CP ngµy 12/7/2005 vÒ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh Ph¸p lÖnh Thñ ®«; C¨n cø c¸c NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ: sè 181/2004/N§-CP ngµy 29/10/2004 vÒ thi hµnh LuËt ®Êt ®ai n¨m 2003, sè 197/2004/N§-CP ngµy 13/12/2004 vÒ båi th−êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt, sè 08/2005/N§-CP ngµy 24/01/2005 vÒ quy ho¹ch x©y dùng, sè 16/2005/N§-CP ngµy 7/2/2005 vÒ qu¶n lý dù ¸n ®Çu t− x©y dùng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 22 c«ng tr×nh, sè 17/2006/N§-CP ngµy 27/01/2006 vÒ söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña c¸c nghÞ ®Þnh h−íng dÉn thi hµnh LuËt §Êt ®ai n¨m 2003, NghÞ ®Þnh sè 02/2006/N§-CP ngµy 05/01/2006 vÒ quy chÕ khu ®« thÞ míi, NghÞ ®Þnh sè 112/2006/N§-CP ngµy 29/9/2006 vÒ söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 16/2005/N§-CP, NghÞ ®Þnh sè 84/2007/N§-CP ngµy 25/5/2007 vÒ quy ®Þnh bæ sung cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, thu håi ®Êt, thùc hiÖn quyÒn sö dông ®Êt, tr×nh tù, thñ tôc båi th−êng, hç trî, t¸i ®Þnh c− khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vÒ ®Êt ®ai. * §Þnh nghÜa dù ¸n ®Çu t− Dù ¸n lµ tËp hîp mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Ët ®−îc môc tiªu nhÊt ®Þnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh víi gi¸ thµnh quy ®Þnh vµ chÊt l−îng theo yªu cÇu. Dù ¸n ®Çu t− lµ mét trong nh÷ng dù ¸n quan träng nhÊt. Theo NghÞ ®Þnh 52/1999/N§- CP ngµy 8/7/1999 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ qu¶n lý ®Çu t− vµ x©y dùng th× dù ¸n ®Çu t− ®−îc ®Þnh nghÜa nh− sau: Dù ¸n ®Çu t− lµ mét tËp hîp nh÷ng ®Ò xuÊt cã liªn quan ®Õn viÖc bá vèn ®Ó t¹o míi, më réng vµ c¶i t¹o nh÷ng c¬ së vËt chÊt nhÊt ®Þnh nh»m ®¹t ®−îc sù t¨ng tr−ëng vÒ sè l−îng hoÆc duy tr×, c¶i tiÕn, n©ng cao chÊt l−îng cña s¶n phÈm hoÆc dÞch vô trong kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh. * Ph©n lo¹i dù ¸n ®Çu t−: + Tuú theo tÝnh chÊt cña dù ¸n vµ quy m« ®Çu t−, dù ¸n ®Çu t− trong n−íc ®−îc ph©n lo¹i thµnh 3 mhãm A, B, C ®Ó ph©n cÊp qu¶n lý. + §èi víi c¸c dù ¸n nhãm A gåm nhiÒu dù ¸n thµnh phÇn (hoÆc tiÓu dù ¸n) trong ®ã nÕu tõng dù ¸n thµnh phÇn (hoÆc tiÓu dù ¸n) cã thÓ ®éc lËp vËn hµnh, khai th¸c vµ thùc hiÖn theo ph©n kú ®Çu t− ®−îc ghi trong v¨n b¶n phª duyÖt b¸o c¸o nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi cña ng−êi cã thÈm quyÒn th× mét dù ¸n thµnh phÇn (hoÆc tiÓu dù ¸n) thùc hiÖn giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t− vµ thùc hiÖn ®Çu t− nh− tr×nh tù 1 dù ¸n ®Çu t− ®éc lËp, viÖc tr×nh duyÖt vµ qu¶n lý ph¶i theo quy ®Þnh cña dù ¸n nhãm A. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 23 + C¸c dù ¸n quan träng quèc gia lµ nh÷ng dù ¸n do Quèc héi th«ng qua vµ quyÕt ®Þnh chñ tr−¬ng ®Çu t− theo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 05/1997/QH10 ngµy 12/12/1997 cña Quèc héi n−íc CHXHCN ViÖt Nam. * Néi dung thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t−: 1, Xin giao ®Êt hoÆc thuª ®Êt (§èi víi dù ¸n cã sö dông ®Êt). 2, Xin cÊp phÐp x©y dùng vµ giÊy phÐp khai th¸c tµi nguyªn (nÕu cã sö dông). 3, Thùc hiÖn sù ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng, thùc hiÖn kÕ ho¹ch t¸i ®Þnh c− vµ phôc håi, chuÈn bÞ mÆt b»ng x©y dùng (NÕu cã) 4, Mua s¾m thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ. 5, Thùc hiÖn viÖc kh¶o s¸t, thiÕt kÕ x©y dùng. 6, ThÈm ®Þnh, phª duyªt thiÕt kÕ vµ tæng dù to¸n, dù to¸n c«ng tr×nh. 7, TiÕn hµnh thi c«ng x©y l¾p. 8, KiÓm tra vµ thùc hiÖn c¸c hîp ®ång. 9, Qu¶n lý kü thuËt, chÊt l−îng thiÕt bÞ vµ chÊt l−îng c«ng tr×nh. 10, VËn hµnh thö, nghiÖm thu, quyÕt to¸n vèn ®Çu t−, bµn giao vµ thùc hiÖn b¶o hµnh s¶n phÈm. * Giao nhËn ®Êt: + Chñ ®Çu t− cã nhu cÇu sö dông ®Êt ph¶i lËp hå s¬ xin giao ®Êt hoÆc thuª ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. + C¬ quan Nhµ n−íc cã thÈm quyÒn xem xÐt gi¶i quýªt hå s¬ xin giao ®Êt hoÆc thuª ®Êt kh«ng qu¸ 25 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®ñ hå s¬ hîp lÖ. + ViÖc thu håi ®Êt, giao nhËn ®Êt t¹i hiÖn tr−êng thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Êt ®ai. * ChuÈn bÞ mÆt b»ng x©y dùng: + Chñ ®Çu t− chÞu tr¸ch nhiÖm ®Òn bï vµ gi¶i phãng mÆt b»ng x©y dùng theo tiÕn ®é vµ bµn giao mÆt b»ng x©y dùng cho nhµ thÇu x©y dùng. Chñ ®Çu t− cã thÓ tù tæ chøc ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng hoÆc thuª tæ chøc chuyªn tr¸ch cña ®Þa ph−¬ng ®Ó thùc hiÖn. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 24 + UBND c¸c cÊp cã tr¸ch nhiÖm hç trî, tæ chøc thùc hiÖn ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng, thµnh lËp khu t¸i ®Þnh c− chung vµ thùc hiÖn viÖc t¸i ®Þnh c− khi cã yªu cÇu. 2.3.2 Vai trß cña c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng trong thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− 2.3.2.1 Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt vµ vai trß cña c«ng t¸c GPMB. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Êt n−íc lu«n diÔn ra qu¸ tr×nh ph©n bæ l¹i ®Êt ®ai cho c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ-x1 héi, cñng cè quèc phßng, an ninh. Khi c¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, giao th«ng, du lÞch, gi¸o dôc, dÞch vô, th−¬ng m¹i t¨ng dÇn tû träng trong tæng s¶n phÈm thu nhËp quèc d©n (GDP) th× viÖc chuyÓn môc ®Ých sö dông tõ ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt l©m nghiÖp, ®Êt lµm nhµ ë sang ®Êt chuyªn dïng sö dông vµo c¸c môc ®Ých c«ng nghiÖp, giao th«ng, du lÞch, th−¬ng m¹i lµ ®iÒu tÊt yÕu vµ diÔn ra ngµy cµng m¹nh mÏ. Mét quèc gia ngµy cµng ph¸t triÓn th× tû lÖ ®Êt chuyªn dïng ngµy cµng cao vµ tû lÖ ®Êt n«ng nghiÖp cµng thÊp. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ Nhµ N−íc cÇn cã quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ®Ó sö dông ®Êt mét c¸ch khoa häc, phï hîp, ®ång thêi cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch quy ®Þnh ®Ó võa ®¶m b¶o quyÒn lîi chung cña x1 héi l¹i võa ®¶m b¶o ®−îc quyÒn lîi hîp ph¸p cña ng−êi cã ®Êt bÞ Nhµ n−íc thu håi ®Ó sö dông vµo môc ®Ých ph¸t triÓn kinh tÕ, x1 héi cña ®Êt n−íc. §èi víi n−íc ta, võa b−íc ra khái mét cuéc chiÕn tranh “Hao ng−êi tèn cña” vµ cã mét thêi gian dµi ®i theo c¬ chÕ tËp trung, bao cÊp, ®Õn nay b−íc vµo thêi kú ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸, ®æi míi vÒ mÆt kinh tÕ, v¨n ho¸, x1 héi. Bªn c¹nh ®ã môc tiªu cñng cè quèc phßng-an ninh ®Ó b¶o vÖ ®Êt n−íc tr−íc ©m m−u míi cña kÎ thï còng ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu míi. Nhu cÇu ®Êt ®ai ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp, giao th«ng, thuû lîi, c¸c c«ng tr×nh vÒ y tÕ, v¨n ho¸, gi¸o dôc, c¸c c«ng tr×nh du lÞch dÞch vô… c«ng tr×nh an ninh quèc phßng lµ rÊt lín. Víi ®Æc thï lµ mét n−íc n«ng nghiÖp (gÇn 80% d©n sè s¶n xuÊt n«ng nghiÖp) do ®ã diÖn tÝch ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých x©y dùng c¸c c«ng tr×nh më réng ®« thÞ, më réng hÖ thèng giao th«ng, c¸c khu c«ng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 25 nghiÖp dÞch vô th−¬ng m¹i vµ c«ng tr×nh quèc phßng an ninh chñ yÕu lµ lÊy tõ ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt lµm nhµ ë t¹i khu vùc n«ng th«n vµ ven ®« thÞ. NÕu Nhµ n−íc kh«ng cã chÝnh s¸ch vµ nh÷ng quy ®Þnh phï hîp th× dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng lµ sau mçi lÇn Nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh, lîi Ých c«ng céng, lîi Ých quèc gia sÏ cã thªm nhiÒu hé gia ®×nh, c¸ nh©n l©m vµo t×nh tr¹ng kh«ng cßn ruéng ®Êt- t− liÖu s¶n xuÊt chÝnh ®Ó nu«i sèng gia ®×nh vµ b¶n th©n hä. Thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy, c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt lµ vÊn ®Ò hÕt søc nh¹y c¶m vµ phøc t¹p, t¸c ®éng tíi mäi mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ, x1 héi, nh©n v¨n cña nhiÒu ng−êi, cña c¶ céng ®ång d©n c−. Gi¶i quyÕt kh«ng tèt kh«ng tho¶ ®¸ng quyÒn lîi cña ng−êi cã ®Êt bÞ thu håi vµ nh÷ng ng−êi bÞ ¶nh h−ëng khi thu håi ®Êt dÔ bïng ph¸t khiÕu kiÖn, ®Æc biÖt lµ nh÷ng khiÕu kiÖn tËp thÓ ®«ng ng−êi lµm cho t×nh h×nh trë nªn phøc t¹p, tõ ®ã g©y ra sù mÊt æn ®Þnh vÒ kinh tÕ, x1 héi, chÝnh trÞ nãi chung. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn båi th−êng, gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n x©y dùng lu«n ph¶i gi¶i quyÕt dung hoµ m©u thuÉn vÒ lîi Ých cña hai nhãm ®èi t−îng: - Ng−êi ®−îc giao ®Êt (trong ®ã cã c¶ c¬ quan nhµ n−íc) lu«n t×m c¸ch gi¶m chi phÝ båi th−êng GPMB nh»m h¹ gi¸ thµnh x©y dùng, tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt. - Ng−êi bÞ thu håi ®Êt lu«n ®ßi hái ®−îc tr¶ mét kho¶n båi th−êng “cµng nhiÒu cµng tèt” mµ tr−íc hÕt ph¶i lµ tho¶ ®¸ng, mÆt kh¸c trong néi bé nh÷ng ng−êi ®−îc ®Òn bï cã ng−êi chÊp hµnh tèt chÝnh s¸ch ph¸p luËt ®Êt ®ai cña Nhµ n−íc, cã ng−êi chÊp hµnh ch−a tèt, do ®ã ®ßi hái ph¶i xö lý sao cho c«ng b»ng còng lµ mét viÖc hÕt søc khã kh¨n. Gi¶i phãng mÆt b»ng lµ mét kh¸i niÖm suy réng cña c«ng t¸c thu håi ®Êt phôc vô quèc phßng an ninh vµ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ- x1 héi, bao gåm c¸c c«ng ®o¹n: tõ båi th−êng cho ®èi t−îng sö dông ®Êt gi¶i to¶ c¸c c«ng tr×nh trªn ®Êt, di chuyÓn ng−êi d©n t¹o mÆt b»ng cho triÓn khai dù ¸n ®Õn viÖc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 26 hç trî cho ng−êi bÞ thu håi ®Êt, t¸i t¹o l¹i chç ë, viÖc lµm, thu nhËp, æn ®Þnh cuéc sèng. Gi¶i phãng mÆt b»ng lµ vÊn ®Ò võa cã tÝnh thêi vô võa mang tÝnh cÊp b¸ch cña ph¸t triÓn mµ nhiÒu n−íc ®ang ph¶i ®−¬ng ®Çu. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vÊn ®Ò nµy trë thµnh trung t©m cña d− luËn, lµ mét trong nh÷ng mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, nhµ qu¶n lý, nhµ ®Çu t−. Thùc tiÔn chøng minh r»ng lµm tèt c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng kh«ng chØ t¹o ®−îc m«i tr−êng th«ng tho¸ng cho ph¸t triÓn, thu hót ®−îc ®Çu t− mµ cßn gãp phÇn lµm lµnh m¹nh nhiÒu quan hÖ x1 héi, cñng cè ®−îc lßng tin cña nh©n d©n, kh¾c phôc tÖ quan liªu, chèng tham nhòng. 2.3.2.2 C¸c b−íc tiÕn hµnh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng trong mét dù ¸n a) LËp kÕ ho¹ch, ph−¬ng ¸n ®Òn bï, hç trî vµ t¸i ®Þnh c−. ViÖc lËp kÕ ho¹ch ®Òn bï, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− lµ néi dung ®Çu tiªn vµ quan träng ph¶i thùc hiÖn trong giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t−. §èi víi c¸c dù ¸n th«ng th−êng kÕ ho¹ch ®Òn bï, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− lµ mét néi dung cña B¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi. §èi víi c¸c dù ¸n ®Æc biÖt cã quy m« sö dông ®Êt vµ sè l−îng c− d©n bÞ ¶nh h−ëng lín kÕ ho¹ch ®Òn bï, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− cã thÓ ®−îc tr×nh bµy nh− mét dù ¸n riªng. Néi dung c¬ b¶n cña kÕ ho¹ch ®Òn bï, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi, tÝnh chÊt cña c¸c t¸c ®éng cña dù ¸n ®Õn nh÷ng ng−êi bÞ ¶nh h−ëng nh−: diÖn tÝch ®Êt ®ai bÞ thu håi, sè hé vµ sè nh©n khÈu ph¶i di chuyÓn, sè viÖc lµm bÞ mÊt, ®Ò xuÊt c¸c ph−¬ng thøc ®Òn bï, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− thÝch hîp, dù kiÕn tæng chi phÝ cho c¸c c«ng viÖc nµy. Cô thÓ: + B¸o c¸o thùc tr¹ng thu håi ®Êt: Ph¹m vi, mèc giíi mÆt b»ng liªn quan ®Õn dù ¸n, c¬ cÊu c¸c lo¹i ®Êt sö dông, c¬ cÊu d©n c−, ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh… thuéc khu vùc ®Êt bÞ thu håi. + B¸o c¸o ®iÒu tra x1 héi häc ®èi víi nh÷ng c¸ nh©n, hé gia ®×nh bÞ ¶nh h−ëng. + B¶ng danh môc vµ khèi l−îng c¸c thiÖt h¹i h÷u h×nh nh− thiÖt h¹i vÒ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 27 ®Êt ®ai nhµ cöa, hoa mµu vµ c¸c c«ng tr×nh kh¸c g¾n liÒn víi ®Êt bÞ thu håi. + B¶ng m« t¶ c¸c thiÖt h¹i, c¸c t¸c ®éng bÊt lîi mang tÝnh chÊt v« h×nh, kh«ng ®Þnh l−îng ®−îc. + B¸o c¸o vÒ khu«n khæ ph¸p lý vµ chÝnh s¸ch ®−îc ¸p dông ®èi víi c¸c hé gia ®×nh, c¸ nh©n bÞ ¶nh h−ëng. + B¸o c¸o gi¶i tr×nh vÒ ph−¬ng thøc thùc hiÖn: ph¹m vi tr¸ch nhiÖm gi÷a chñ dù ¸n víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn, víi t− vÊn vµ víi ng−êi bÞ ¶nh h−ëng, h×nh thøc gi¸m s¸t vµ c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp, khiÕu kiÖn. + LÞch biÓu thùc hiÖn ®Òn bï thiÖt h¹i theo thêi gian. + B¸o c¸o vÒ ®Þa ®iÓm t¸i ®Þnh c− cho c¸c hé gia ®×nh, c¸ nh©n bÞ ¶nh h−ëng cïng víi c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn m«i tr−êng lµm viÖc vµ sinh ho¹t t¹i ®Þa ®iÓm míi. + C¸c biÓu ®å, phô lôc minh ho¹ kh¸c. b, Tæ chøc ®Òn bï, gi¶i to¶. C¨n cø kÕ ho¹ch ®Çu t− ®1 ®−îc v¹ch ra, viÖc tæ chøc ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së sù phèi hîp vµ ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm chÆt chÏ gi÷a chñ dù ¸n vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. §èi víi chñ dù ¸n: - Chñ ®éng tiÕn hµnh c¸c thñ tôc xin giao ®Êt hoÆc thuª ®Êt. Tuú thuéc quy m« sö dông ®Êt vµ lo¹i ®Êt cÇn thu håi, viÖc xÐt duyÖt ra quyÕt ®Þnh giao ®Êt hoÆc cho thuª ®Êt sÏ do Thñ t−íng chÝnh phñ hoÆc Chñ tÞch UBND Thµnh phè quyÕt ®Þnh theo quy ®Þnh cña LuËt §Êt ®ai. - C¨n cø quyÕt ®Þnh giao ®Êt, cho thuª ®Êt, chñ dù ¸n cã ®Ò nghÞ víi UBND huyÖn ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp Héi ®ång ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng t¹i huyÖn. - Trùc tiÕp hoÆc tham gia ®o ®¹c, kiÓm tra c¸c mèc giíi ®Þa chÝnh. - Cung cÊp cho Héi ®ång ®Òn bï, GPMB nh÷ng tµi liÖu ph¸p lý cÇn thiÕt nh− hå s¬ giao ®Êt, cho thuª ®Êt, kÕ ho¹ch ®Òn bï cña dù ¸n. - Tuú thuéc vµo tÝnh chÊt quy m« thùc hiÖn c¸c néi dung ®Òn bï thiÖt h¹i, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 28 gi¶i phãng mÆt b»ng chñ dù ¸n ký hîp ®ång giao kho¸n toµn bé hoÆc tõng phÇn víi Héi ®ång ®Òn bï, GPMB ®Ó tæ chøc thùc hiÖn. - Hîp ®ång víi t− vÊn ®Ó gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn. - Xem xÐt kiÓm tra ph−¬ng ¸n vµ dù to¸n ®Òn bï do Héi ®ång ®Òn bï, GPMB lËp. - Th−¬ng l−îng, tho¶ thuËn vÒ dù to¸n chi phÝ ®Òn bï do Héi ®ång ®Òn bï, GPMB lËp hoÆc tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn ®Ó phª duyÖt dù to¸n chi phÝ ®Òn bï. - Chi tr¶ hoÆc lµm c¸c thñ tôc chuyÓn kinh phÝ ®Òn bï th«ng qua Héi ®ång ®Òn bï, GPMB thanh to¸n c¸c kho¶n phÝ tr¶ cho t− vÊn, cho Héi ®ång ®Òn bï, GPMB theo tho¶ thuËn hîp ®ång. - NghiÖm thu, tiÕp nhËn mÆt b»ng ®Êt ®1 ®−îc gi¶i to¶. - Qu¶n lý mÆt b»ng ®1 ®−îc gi¶i to¶ ®Ó chuÈn bÞ x©y dùng. - Qu¶n lý, l−u tr÷ c¸c tµi liÖu, hå s¬ tiÕp nhËn tõ Héi ®ång ®Òn bï, GPMB. - Th«ng b¸o t×nh h×nh thùc hiÖn, kiÕn nghÞ víi c¸c C¬ quan Nhµ n−íc cã liªn quan, phèi hîp víi Héi ®ång ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng xem xÐt gi¶i quyÕt c¸c khiÕu kiÖn. §èi víi Héi ®ång ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng + Th«ng b¸o, tæ chøc tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch cho ng−êi bÞ ¶nh h−ëng nh÷ng yªu cÇu, néi dung vÒ gi¶i phãng mÆt b»ng, kÕ ho¹ch thùc hiÖn cô thÓ. T×m hiÓu nguyÖn väng cña ng−êi bÞ ¶nh h−ëng. + Thùc hiÖn c¸c c«ng t¸c chuÈn bÞ: MÉu kª khai, nh©n sù thùc hiÖn… + Tæ chøc ®iÒu tra, kiÓm kª chi tiÕt: §o ®¹c ®Êt ®ai, c¾m mèc ®Þa giíi, x¸c ®Þnh diÖn tÝch ®Êt, nhµ, sè l−îng tµi s¶n… + Tæ chøc c¸c cuéc häp ®Þnh kú víi c− d©n, x¸c minh nh÷ng tr−êng hîp cßn cã v−íng m¾c vÒ thñ tôc hay tranh chÊp. + LËp ph−¬ng ¸n ®Òn bï thiÖt h¹i: X¸c ®Þnh khèi l−îng, ¸p gi¸… + Tæng hîp c¸c ph−¬ng ¸n ®Òn bï thiÖt h¹i göi chñ dù ¸n vµ ban chØ ®¹o gi¶i phãng mÆt b»ng Thµnh phè. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 29 + C«ng bè danh s¸ch ng−êi ®−îc ®Òn bï vµ møc ®Òn bï thiÖt h¹i cô thÓ ®èi víi tõng hé gia ®×nh, c¸ nh©n hay tæ chøc. + TiÕp nhËn vµ tæ chøc gi¶i ®¸p nh÷ng th¾c m¾c, khiÕu kiÖn cña ng−êi ®−îc xÐt ®Òn bï thiÖt h¹i. + Gi¸m s¸t viÖc th¸o gì, di dêi nhµ vµ tµi s¶n, thu håi hoa mµu. + Bµn giao mÆt b»ng cho chñ dù ¸n qu¶n lý theo mèc giíi ®Þa chÝnh ®1 ®−îc xÐt duyÖt. + LËp b¸o c¸o ®¸nh gi¸, c¸c kiÕn nghÞ cÇn thiÕt ®èi víi chñ dù ¸n, c¸c cÊp chÝnh quyÒn, tæ chøc cã liªn quan. + QuyÕt to¸n chi phÝ ®Òn bï thiÖt h¹i, chuyÓn giao hå s¬ tµi liÖu cÇn thiÕt cho chñ dù ¸n hoÆc c¬ quan cÊp trªn. c, Tæ chøc th._.i ®Þnh c− kho¶ng 5.000 hé. Tr−íc hÕt, ngay tõ ®Çu n¨m cÇn ®Èy nhanh c¸c dù ¸n cßn ®ang thùc hiÖn dë dang do ch−a ®ñ ®iÒu kiÖn, tËp trung c¸c dù ¸n träng ®iÓm vµ dù ¸n ®1 cã chÝnh s¸ch båi th−êng ®1 phª duyÖt. Môc tiªu n¨m 2010 ph¶i ®¹t ®−îc lµ: §èi víi c¸c dù ¸n ®ñ ®iÒu kiÖn th× Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 101 ph¶i bµn giao mÆt b»ng ®óng tiÕn ®é, cã chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p thÝch hîp ®¶m b¶o gi¶i phãng mÆt b»ng vµ thi c«ng c¸c dù ¸n trong mäi t×nh huèng. §¶m b¶o ba ®óng: §óng chÝnh s¸ch, ®óng tr×nh tù thñ tôc, ®óng tiÕn ®é. Ba gi¶m: Gi¶m ®Õn møc tèi thiÓu sai sãt, khiÕu n¹i vµ viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c−ìng chÕ hµnh chÝnh ®Ó gi¶i phãng mÆt b»ng. Rµ so¸t vµ ®iÒu chØnh bæ sung c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn båi th−êng T§C khi Nhµ n−íc thu ®Êt, ®iÒu chØnh quy tr×nh tæ chøc c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng theo tinh thÇn c¶i c¸ch hµnh chÝnh cña ChÝnh phñ, tËp trung quyÕt liÖt c«ng t¸c chuÈn bÞ quü nhµ ®Êt ®Ó ®Õn 2010 ph¶i c¬ b¶n ®ñ quü nhµ, ®Êt phôc vô nhu cÇu t¸i ®Þnh c− cho c¸c. Cñng cè, kiÖn toµn bé m¸y lµm c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng tõ Thµnh phè ®Õn x1, ph−êng ®ñ tr×nh ®é vÒ chuyªn m«n cã phÈm chÊt chÝnh trÞ cÇn thiÕt ®¸p øng yªu cÇu chuyªn m«n ho¸ ®éi ngò lµm c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng. Kiªn quyÕt chèng tiªu cùc trong gi¶i phãng mÆt b»ng, biÓu d−¬ng kÞp thêi nh÷ng ®¬n vÞ, c¸ nh©n thùc hiÖn tèt nhiÖm vô ®−îc giao. 4.3.2 Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy nhanh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− trªn ®Þa bµn huyÖn Gia L©m 4.3.2.1 Nhãm gi¶i ph¸p vÒ hoµn thiÖn khung khæ ph¸p lý vµ c¸c chÝnh s¸ch liªn quan tíi c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng - Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai. Ph¸p luËt ®Êt ®ai ®ãng vai trß quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt n−íc, lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu trong sù nghiÖp CNH, H§H. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt nãi chung vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ®Êt ®ai nãi riªng lµ ®ßi hái b¾t buéc cña Nhµ n−íc ph¸p quyÒn. Ph¸p luËt ®Êt ®ai ph¶i thèng nhÊt víi c¸c ngµnh luËt trong hÖ thèng c¸c ngµnh LuËt ViÖt Nam. §ång thêi, ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng, ph¸p luËt ®Êt ®ai cÇn tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò sau: + KiÕn nghÞ Trung −¬ng sím nghiªn cøu ban hµnh Bé LuËt §Êt ®ai, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 102 gi¶m bít c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn thi hµnh luËt, ®¶m b¶o sù thèng nhÊt víi c¸c ngµnh LuËt kh¸c. + Nghiªn cøu ph−¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ ®Êt phï hîp víi thùc tÕ nh−ng vÉn ®¶m b¶o tÝnh khoa häc. CÇn kh¼ng ®Þnh r»ng, ®Þnh gi¸ ®Êt lµ mét m«n khoa häc võa mang tÝnh kinh tÕ võa mang tÝnh x1 héi. Do ®ã, khi tiÕn hµnh ®Þnh gi¸ ®Êt ph¶i tÝnh hÕt c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng c¶ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®Õn gi¸ ®Êt. §iÒu cÇn chó ý lµ gi¸ ®Êt lu«n biÕn ®éng theo thÞ tr−êng, do vËy gi¸ ®Êt cÇn ph¶i ®−îc c¬ quan chuyªn m«n vÒ ®Þnh gi¸ th−êng xuyªn ®iÒu chØnh cho phï hîp víi thùc tÕ. - VÒ chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî ®Êt. + §iÒu kiÖn ®−îc båi th−êng, hç trî ®Êt. Qua nhiÒu lÇn héi th¶o söa ®æi bæ xung v× vËy ®Ò nghÞ söa ®æi vµ bæ xung theo h−íng ®¬n gi¶n h¬n, dÔ ¸p dông, h¹n chÕ nh÷ng thñ tôc r−êm rµ vµ tiªu cùc ph¸t sinh trong kh©u tæ chøc thùc hiÖn nh− sau: a. Nh÷ng tr−êng hîp ®−îc quyÒn sö dông ®Êt hîp ph¸p - tøc lµ cã giÊy tê hîp lÖ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®−îc båi th−êng 100% gi¸ ®Êt ë quy ®Þnh. b. Nh÷ng tr−êng hîp nhËn chuyÓn nh−îng, chuyÓn ®æi, cho tÆng ®Êt ë sö dông hîp ph¸p trªn: §−îc båi th−êng ®Êt nh−ng ph¶i khÊu trõ vµo sè tiÒn båi th−êng phÇn nghÜa vô tµi chÝnh nép cho Nhµ n−íc theo quy ®Þnh. c. Ng−êi sö dông nhµ ë thuéc së h÷u Nhµ n−íc ®1 ®−îc thanh lý, b¸n ho¸ gi¸ nhµ tr−íc ngµy 5/7/1994 (Ngµy ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 61/CP cña ChÝnh phñ vÒ mua b¸n kinh doanh nhµ ë) nh−ng ch−a ®−îc nhËn quyÒn sö dông ®Êt theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. + §−îc båi th−êng 100% gi¸ trÞ ®Êt ë ®èi víi phÇn diÖn tÝch ®Êt trªn ®ã cã nhµ ®−îc thanh lý ho¸ gi¸. PhÇn diÖn tÝch ®Êt cßn l¹i trong khu«n viªn sö dông ®Ó hç trî nh− sau: * §−îc båi th−êng gi¸ trÞ ®Êt nh−ng ph¶i khÊu trõ phÇn nghÜa vô tµi chÝnh nép cho Nhµ n−íc theo quy ®Þnh hiÖn hµnh ®èi víi phÇn diÖn tÝch n»m trong h¹n møc ®Êt ë do UBND Thµnh phè quy ®Þnh (Bao gåm c¶ phÇn diÖn Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 103 tÝch ®Êt trªn ®ã cã nhµ ®−îc thanh lý, ho¸ gi¸) * Hç trî theo gi¸ ®Êt v−ên liÒn kÒ ®èi víi phÇn diÒn tÝch ®Êt ë cßn l¹i trong khu«n viªn. d. Ng−êi sö dông nhµ ë thuéc së h÷u Nhµ n−íc ®−îc thanh lý b¸n ho¸ gi¸ hoÆc ng−êi sö dông ®Êt ë kh«ng cã giÊy tê hîp lÖ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt nh−ng sö dông æn ®Þnh, kh«ng ph¶i ®Êt lÊn chiÕm hay sö dông tr¸i phÐp, ®−îc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng x¸c nhËn. + §−îc båi th−êng gi¸ trÞ ®Êt nh−ng ph¶i khÊu trõ phÇn nghÜa vô tµi chÝnh nép cho Nhµ n−íc theo quy ®Þnh hiÖn hµnh ®èi víi phÇn diÖn tÝch n»m trong h¹n møc ®Êt ë do UBND Thµnhphè quy ®Þnh (Bao gåm c¶ phÇn diÖn tÝch ®Êt trªn ®ã cã nhµ d−îc thanh lý, ho¸ gi¸) + Hç trî theo gi¸ ®Êt v−ên liÒn kÒ ®èi víi phÇn diÖn tÝch ®Êt ë trong khu«n viªn. e. Ng−êi sö dông ®Êt æn ®Þnh kh«ng cã giÊy tê hîp lÖ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt nh−ng kh«ng ph¶i ®Êt lÊn chiÕm, ®−îc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng x¸c nhËn. ¸p dông thèng nhÊt mét møc ®−îc hç trî 80% gi¸ trÞ thiÖt h¹i ®Êt, v×: Do tån t¹i cña c«ng t¸c qu¶n lý ®Êt ®ai tr−íc ®©y láng lÎo nªn trong thùc tÕ ®èi t−îng sö dông ®Êt kh«ng cã giÊy tê hîp lÖ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn nay chiÕm tû träng rÊt lín, ®©y lµ hËu qu¶ mµ Nhµ n−íc ph¶i båi th−êng thiÖt h¹i vÒ ®Êt, ®ång thêi còng kh«ng ®Ó møc båi th−êng thiÖt h¹i ®Êt cho ®èi t−îng nµy chªnh lÖch qua thÊp ®èi víi ng−êi sö dông ®Êt cã giÊy tê hîp lÖ. Ng−êi sö dông ®Êt æn ®Þnh kh«ng cã giÊy tê hîp lÖ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt nh−ng kh«ng ph¶i ®Êt lÊn chiÕm, ®−îc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng x¸c nhËn chØ nªn ¸p dông thèng nhÊt mét møc hç trî 80% gi¸ trÞ thiÖt h¹i ®Êt thay v× ¸p dông qu¸ nhiÒu møc ph©n theo thêi gian sö dông ®Êt nh− hiÖn nay v× thùc chÊt ®èi víi ®Êt sö dông kh«ng cã giÊy tê hîp lÖ th× viÖc x¸c nhËn thêi gian sö dông ®Êt cña chÝnh quyÒn x1, thÞ trÊn do qu¶n lý ®Êt ®ai láng lÏo nªn th−êng kh«ng cã c¨n cø vµ mang tÝnh h×nh thøc, dÔ t¹o mÇm mèng ph¸t sinh tiªu cùc vµ tham nhòng. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 104 f. Ng−êi sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt l©m nghiÖp ®−îc giao nh−ng tù ý chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Ó x©y dùng nhµ ë hoÆc x©y dùng c«ng tr×nh tõ ngµy 15/10/2003 trë vÒ sau khi thu håi chØ ®−îc båi th−êng theo gi¸ ®Êt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp. Ng−êi lÊn chiÕm ®Êt c«ng kh«ng ®−îc båi th−êng hç trî ®Êt. Tr−êng hîp nhµ ®Êt thu håi ®ang cã tranh chÊp th× vÉn lËp vµ duyÖt ph−¬ng ¸n båi th−êng, ®ång thêi sè tiÒn båi th−êng ®−îc chuyÓn vµo kho b¹c Nhµ n−íc khi cã quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n hoÆc c¬ quan Nhµ n−íc cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp, båi th−êng míi ®−îc tr¶ cho ng−êi ®−îc h−ëng theo quyªt ®Þnh xö lý tranh chÊp. + VÒ h¹n møc båi th−êng, hç trî theo gi¸ ®Êt ë: Bæ sung quy ®Þnh vÒ h¹n møc ®Êt ®−îc ®Òn bï thiÖt h¹i theo gi¸ ®Êt ë ®èi víi c¸c tr−êng hîp sö dông ®Êt ë nh−ng kh«ng cã giÊy tê hîp lÖ: C¨n cø vµo t×nh tr¹ng quü ®Êt hiÖn nay, h¹n møc ®Êt ë ®−îc ph©n theo vïng ®« thÞ, n«ng th«n ®ång b»ng, n«ng th«n trung du, n«ng th«n miÒn nói. H¹n møc ®Êt ë quy ®Þnh cho Hµ Néi nh− sau: - 120m2 ®èi víi ®Êt néi thµnh tõ vµnh ®ai II trë vµo trung t©m thµnh phè. - 180m2 ®èi víi ®Êt néi thµnh tõ vµnh ®ai II trë ra vµ thuéc c¸c thÞ trÊn. - 240m2 ®èi víi ®Êt x1 vïng ®ång b»ng. - 300m2 ®èi víi x1 vïng trung du. - 400m2 ®èi víi x1 miÒn nói. H¹n møc ®Êt ®−îc ®Òn bï theo gi¸ ®Êt ë ®−îc tÝnh trªn toµn bé diÖn tÝch ®Êt hiÖn ®ang sö dông trong khu«n viªn ë cña mét sè chñ sö dông ®Êt. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ trong tr−êng hîp chñ sö dông ®Êt bÞ thu håi mét phÇn diÖn tÝch ®ang sö dông vµ nÕu tæng diÖn tÝch ®ang sö dông lín h¬n h¹n møc ®Êt ë th× diÖn tÝch ®Êt trong chØ giíi thu håi tÝnh ®Òn bï theo gi¸ ®Êt ë ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: DiÖn tÝch trong chØ giíi ®−îc båi th−êng theo gi¸ ®Êt ë = DiÖn tÝch ®Êt trong chØ giíi thu håi Tæng diÖn tÝch ®Êt sö dông trong khu«n viªn x H¹n møc ®Êt ë Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 105 4.3.2.2 Nhãm gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ tµi chÝnh, t¹o nguån vèn h×nh thµnh quü cho c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng HiÖn nay, c¸c dù ¸n ®Çu t− thùc hiÖn ch−a ®óng víi tr×nh tù qu¶n lý ®Çu t− vµ x©y dùng, nh− khi dù ¸n ®Çu t− ®−îc phª duyÖt ch−a cã ph−¬ng ¸n ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng vµ kÕ ho¹ch t¸i ®Þnh c−. PhÇn lín c¸c chñ ®Çu t− vµ c¸c ®¬n vÞ t− vÊn liªn quan tíi viÖc lËp dù ¸n ch−a thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c quy tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. Tû träng nguån vèn ®Òn bï thu håi ®Êt trong tæng møc ®Çu t− hiÖn nay trong c¸c dù ¸n lín, nhiÒu dù ¸n chiÕm ®Õn 50-70% tæng sè vèn dµnh cho c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng, t¸i ®Þnh c−. ThÕ nh−ng thùc tÕ hiÖn nay, trong dù to¸n kinh phÝ gi¶i phãng mÆt b»ng ch−a ®−îc quan t©m l¹i ®Ó vµo môc chi kh¸c chØ chiÕm tû träng tõ 0,5-0,8% tæng møc ®Çu t−. §iÒu nµy g©y ra nh÷ng bÊt hîp lý trong viÖc triÓn khai ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng lµm ¶nh h−ëng tíi tiÕn ®é cña dù ¸n. Trong thêi gian tíi, ®Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é c¸c dù ¸n, trong c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng cÇn ph©n cÊp râ rµng viÖc phª duyÖt, thÈm ®Þnh c¸c ph−¬ng ¸n theo nguyªn t¾c nhÊt qu¸n, tËp trung mét ®Çu mèi, mét cöa, mét dÊu tr¸nh thùc tÕ hiÖn nay vèn cña Trung −¬ng cÊp khi thµnh phè duyÖt xong l¹i ph¶i tr×nh lªn c¸c Bé duyÖt l¹i dù to¸n hoÆc ph−¬ng ¸n ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng lµ chËm vµ ¶nh h−ëng tíi tiÕn ®é cña dù ¸n. Thµnh phè cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn quy ®Þnh vÒ tr×nh tù, tæ chøc lËp vµ duyÖt ph−¬ng ¸n ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng còng nh− ®ång bé ho¸ viÖc ph©n cÊp, ph©n nhiÖm còng nh− sù phèi hîp gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp víi nhau. CÇn quan t©m ®óng møc vµ bæ sung c¸c v¨n b¶n ph¸p lý vÒ chÕ ®é, chÝnh s¸ch qu¶n lý vèn ®Çu t− vµ ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng nh−: + Chi phÝ cho c¸c c«ng ty t− vÊn lËp dù ¸n, vÒ phÇn chi phÝ ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng, x©y dùng c¸c khu t¸i ®Þnh c− cÇn ®−îc ®−a vµo môc ®Ých chi, kh«ng nªn ®Ó ë môc chi kh¸c. + Chi phÝ cho ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng c¸ch tÝnh hiÖn nay cßn chËm, ch−a hîp lý vµ khã thùc hiÖn. Thµnh phè cÇn cã quy ®Þnh cho c¸c chñ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 106 ®Çu t− chi tr¶ mét kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh cho Héi ®ång thÈm ®Þnh Thµnh phè vµ Héi ®ång ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng quËn, huyÖn nh»m ®Èy nhanh tiÕn ®é phª duyÖt c¸c dù ¸n. + VÒ hÖ sè K: Gi¸ ®Êt theo NghÞ ®Þnh 87/CP ®1 qu¸ l¹c hËu so víi t×nh h×nh thùc tÕ hiÖn nay, kh«ng ®−îc ®iÒu chØnh kÞp thêi mµ ph¶i xö lý b»ng hÖ sè K víi khung gi¸ qu¸ réng nªn dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng tuú tiÖn, chñ quan ¸p ®Æt ®Þnh gi¸ g©y nhiÒu th¾c m¾c, khiÕu kiÖn trong d©n. §Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ ®Òn bï vÒ ®Êt, Thµnh phè cÇn nghiªn cøu ®Ò nghÞ ChÝnh phñ sím ban hµnh NghÞ ®Þnh quy ®Þnh khung gi¸ ®Êt míi thay thÕ NghÞ ®Þnh 87/CP. T¹i NghÞ ®Þnh míi nµy, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ ®Òn bï thiÖt h¹i cÇn cô thÓ vµ râ rµng, tr¸nh t×nh tr¹ng cã thÓ hiÓu kh¸c nhau dÔ ph¸t sinh m©u thuÉn. Gi¸ ®Êt ban hµnh sö dông vµo nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau vµ viÖc vËn dông hÖ sè K trong tõng môc ®Ých l¹i rÊt kh¸c nhau. HÖ sè K ®1 mÊt ®i ý nghÜa ban ®Çu lµ thÓ hiÖn kh¶ n¨ng sinh lîi. Thµnh phè cÇn sím nghiªn cøu hoµn thiÖn triÓn khai khung gi¸ ®Êt míi còng nh− ¸p gi¸ míi cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ hiÖn nay. §èi víi ®Êt n«ng nghiÖp, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt theo Th«ng t− sè 145/BTC trªn c¬ së gi¸ trÞ s¶n l−îng, thu nhËp, l1i suÊt ng©n hµng lµ kh«ng kh¶ thi, hÖ sè K th−êng nhá h¬n 1. Trong nh÷ng tr−êng hîp ®Êt n«ng nghiÖp ven ®«, gi¸ trÞ chuyÓn nh−îng thùc tÕ cao h¬n nhiÒu lÇn so víi khung gi¸ quy ®Þnh, viÖc ¸p dông hÖ sè K theo nhËn ®Þnh cña nhiÒu chuyªn gia lµ kh«ng hîp lý. V× vËy thµnh phè cÇn sím nghiªn cøu ®iÒu chØnh hÖ sè K ¸p vµo gi¸ ®Òn bï ®Êt n«ng nghiÖp thay v× ph¶i ¸p dông rÊt nhiÒu biÖn ph¸p hç trî “phô” nh− hiÖn nay mµ vÉn kh«ng ®¸p øng ®−îc nguyÖn väng cña nh©n d©n trong diÖn bÞ thu håi ®Êt nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng ng−êi d©n ch©y ú, khiÕu kiÖn, chËm bµn giao mÆt b»ng do kh«ng ®−îc ®¸p øng tho¶ m1n vÒ gi¸ c¶ ®Òn bï. Thµnh phè sím tæ chøc kh¶o s¸t, ®iÒu tra viÖc sö dông ®Êt, t×nh h×nh thùc tÕ chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt, c¸c ®iÒu kiÖn vµ c¨n cø x¸c ®Þnh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 107 khung gi¸ ®Êt t¹i Hµ Néi ®Ó sím söa ®æi theo gi¸ ®Êt hiÖn hµnh theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. - Thµnh lËp quü gi¶i phãng mÆt b»ng vµ t¸i ®Þnh c−: + Môc ®Ých thµnh lËp vµ ho¹t ®éng: Nh»m huy ®éng c¸c nguån tµi lùc, vËt lùc kÓ c¶ c¸c nguån ®ãng gãp cña c¸c tæ chøc vµ d©n c− trªn ®Þa bµn ®Ó hç trî cho c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng vµ x©y dùng c¸c khu t¸i ®Þnh c− ®¶m b¶o tiÕn ®é thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− ph¸t triÓn trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi. + C¬ quan qu¶n lý: Ban chØ ®¹o gi¶i phãng mÆt b»ng phèi hîp cïng Së Tµi chÝnh vµ kho b¹c Nhµ n−íc. Quü nµy cã tµi kho¶n riªng t¹i Kho b¹c, ho¹t ®éng kh«ng v× lîi nhuËn vµ theo h×nh thøc cÊp ph¸t ®Çu t−. + H×nh thøc sö dông: Quü gi¶i phãng mÆt b»ng vµ t¸i ®Þnh c− ®Ó ®Çu t− cho c¸c dù ¸n x©y dùng c¸c khu t¸i ®Þnh c− vµ ®Èy nhanh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng trªn ®Þa bµn Thµnh phè theo quy ®Þnh vÒ qu¶n lý ®Çu t− vµ x©y dùng hiÖn hµnh cña Nhµ n−íc. + Nguån thu cña quü: Tõ c¸c nguån: Vèn ng©n s¸ch Trung −¬ng, bæ sung ng©n s¸ch ®Þa ph−¬ng, tiÒn b¸n ®Êu gi¸ diÖn tÝch nhµ 1 tÇng khu chung c−, tiÒn ®Êu thÇu quyÒn sö dông ®Êt, tiÒn cña c¸c tæ chøc tµi trî trong vµ ngoµi n−íc, tiÒn ®ãng gãp cña chñ ®Çu t−, c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n kh¸c... 4.3.2.3 Nhãm gi¶i ph¸p vÒ hç trî vµ t¸i ®Þnh c− phôc vô cho c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng §èi víi c¸c kho¶n chi phÝ (HiÖn nay ®ang gäi lµ hç trî) cÇn giao quyÒn chñ ®éng h¬n n÷a cho c¸c ®Þa ph−¬ng trong viÖc ®−a ra c¸c quyÕt ®Þnh cô thÓ, do ®ã kh«ng nªn ®−a ra c¸c quy ®Þnh qu¸ chi tiÕt vÒ sè l−îng tiÒn hoÆc tû lÖ % chi phÝ hç trî. Nhµ n−íc cÇn cã chÝnh s¸ch vÒ trî cÊp khã kh¨n cho c¸c ®èi t−îng kh«ng cßn ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nghiªn cøu, thö nghiÖm dù ¸n phôc håi, t¸i t¹o thu nhËp cho nh÷ng hé n«ng d©n ë nh÷ng khu vùc cã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp bÞ thu håi lín b»ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, t¹o chç lµm viÖc míi, æn ®Þnh ®êi sèng. C¸c dù ¸n quy ho¹ch chi tiÕt cÇn quan t©m ®Õn hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt, h¹n chÕ tèi ®a viÖc di dêi c¸c hé d©n n»m trong Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 108 ph¹m vi dù ¸n. C¸c dù ¸n ®Çu t− khu ®« thÞ míi, khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghÖ cao, khu du lÞch, khu dÞch vô lín cÇn ph¶i ®¶m b¶o c¬ së h¹ tÇng cho c¸c khu d©n c− cò gi¸p ranh, t¹o ®iÒu kiÖn sinh ho¹t t−¬ng ®−¬ng theo h−íng ®« thÞ ho¸. §èi víi c¸c dù ¸n ph¶i tæ chøc di d©n ®Ó gi¶i phãng mÆt b»ng ch−a quy ®Þnh cô thÓ tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña chñ ®Çu t− trong viÖc x©y dùng h¹ tÇng kü thuËt khu di d©n t¸i ®Þnh c− nhÊt lµ ®èi víi c¸c dù ¸n ph¶i thùc hiÖn t¸i ®Þnh c− t¹i chç. Nhµ n−íc ch−a cã chÝnh s¸ch chiÕn l−îc nh»m triÓn khai c¸c dù ¸n t¸i ®Þnh c− còng nh− ch−a cã hç trî cô thÓ vÒ tµi chÝnh, c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t− ®èi víi dù ¸n x©y dùng khu t¸i ®Þnh c−. Thùc tÕ ®Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é gi¶i phãng mÆt b»ng khi triÓn khai c¸c dù ¸n ®Çu t−, c«ng t¸c chuÈn bÞ quü ®Êt vµ quü nhµ ë phôc vô t¸i ®Þnh c− cho c¸c ®èi t−îng ph¶i di dêi cÇn ph¶i chñ ®éng ®i tr−íc mét b−íc. + VÒ x©y dùng ®ång bé khu t¸i ®Þnh c−: §©y lµ mét kh©u quan träng quyÕt ®Þnh tíi sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña mét ph−¬ng ¸n båi th−êng, gi¶i phãng mÆt b»ng ®Æc biÖt lµ c¸c dù ¸n ph¶i sö dông nhiÒu ®Êt, di chuyÓn nhiÒu d©n. §èi víi ng−êi d©n th× ph¶i rêi bá nhµ cöa, ruéng v−ên lµ mét bÊt ®¾c dÜ. Khi ®Õn n¬i ë míi nh÷ng vÊn ®Ò hä quan t©m lµ viÖc lµm, ®iÒu kiÖn sinh ho¹t nh− giao th«ng, ®iÖn n−íc... Do ®ã cÇn thiÕt ph¶i t¹o lËp cho nh÷ng ng−êi d©n ph¶i di chuyÓn tíi khu t¸i ®Þnh c− nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ n¬i ¨n, chèn ë ph¶i b»ng hoÆc tèt h¬n tr−íc. Ph¶i x©y dùng ®ång bé vÒ ®−êng ®i, cÊp tho¸t n−íc, c¬ së kh¸m bÖnh, tr−êng häc... cã nh− vËy míi khuyÕn khÝch ng−êi d©n rêi bá m¶nh ®Êt mµ tæ tiªn, cha «ng ®1 bao ®êi g©y dùng ®Ó Nhµ n−íc sö dông, cÇn ph¶i ®Òn ®¸p mét c¸ch xøng ®¸ng nh÷ng mÊt m¸t cña ng−êi d©n v× lîi Ých chung cña c¶ x1 héi, cña ®Êt n−íc. 4.3.2.4. Nhãm gi¶i ph¸p ®Þnh h×nh ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ ®Êt ®ai trong khu vùc gi¶i phãng mÆt b»ng - Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ®Êt phï hîp, ®ång bé khi båi th−êng. Thµnh phè cÇn kiÕn nghÞ víi ChÝnh phñ sím ban hµnh ph−¬ng ph¸p gi¸ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 109 ®Êt khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt, ®Ó trªn c¬ së ®ã, Thµnh phè ban hµnh v¨n b¶n quy ®Þnh c¸c møc gi¸ ®Ó ¸p dông trªn ®Þa bµn. Nh÷ng ®iÒu chØnh trong x¸c ®Þnh gi¸ båi th−êng cÇn dùa trªn nguyªn t¾c c¬ b¶n: §Êt ®ai lµ c«ng thæ quèc gia, thuéc së h÷u toµn d©n, gi¶i quyÕt hµi hoµ lîi Ých cña ng−êi bÞ thu håi ®Êt vµ Nhµ n−íc; ®Òn bï thiÖt h¹i vÒ ®Êt ph¶i ®¶m b¶o cho ng−êi bÞ thu håi ®Êt cã kh¶ n¨ng t¸i t¹o cuéc sèng, viÖc lµm, thu nhËp b»ng ®Êt ë, ®Êt n«ng nghiÖp cã gi¸ trÞ t−¬ng ®−¬ng, t− liÖu s¶n xuÊt kh¸c hoÆc tiÒn vèn thay thÕ. Gi¸ ®Òn bï thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt cÇn ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së mét khung gi¸ nhÊt ®Þnh do UBND Thµnh phè ban hµnh. Tuy nhiªn, do gi¸ chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt rhùc tÕ biÕn ®éng theo thêi gian, trong khi khung gi¸ ph¶i c¨n cø trªn c¬ së gi¸ ®Êt chuyÓn nh−îng thùc tÕ vµ ph¶i ®−îc ®iÒu chØnh theo tõng thêi kú phï hîp víi nhu cÇu sö dông ®Êt vµ tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ -x1 héi. - Ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ ®Êt ®ai khi båi th−êng: Trong ph−¬ng h−íng ®iÒu chØnh møc gi¸ ®Òn bï thêi gian tíi, kh«ng quy ®Þnh thèng nhÊt møc gi¸ ®Òn bï theo ®Þa giíi hµnh chÝnh, mµ quy ®Þnh møc gi¸ ®Òn bï ph©n vïng theo vµnh ®ai vµ c¸c khu vùc cã møc ®é ®« thÞ ho¸ kh¸c nhau. ViÖc ph©n vïng cµng chi tiÕt cµng ®¶m b¶o chÝnh x¸c, nhÊt lµ khi xö lý ®èi víi c¸c dù ¸n cã diÖn tÝch chiÕm ®Êt lín. §èi víi ®Êt ë ®« thÞ, cÇn cho tæ chøc kh¶o s¸t, x¸c ®Þnh gi¸ chuyÓn nh−îng thùc tÕ quyÒn sö dông ®Êt ë mét sè khu vùc. §èi víi ®Êt n«ng nghiÖp, viÖc quy ®Þnh râ ®Êt “ trong ®« thÞ”, ®Êt “ ven ®« thÞ”, ®Êt “n«ng th«n” lµ hÕt søc quan träng, v× dÉn ®Õn nh÷ng kh¸c biÖt rÊt lín. §èi víi ®Êt n«ng nghiÖp trong khu vùc ®« thÞ ph¶i ®−îc båi th−êng theo gi¸ ®Êt n«ng nghiÖp vµ ®−îc céng thªm mét kho¶n chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®Êt ë vµ ®Êt n«ng nghiÖp. 4.3.2.5 Nhãm gi¶i ph¸p vÒ c«ng t¸c quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt a. Trªn c¬ së quy hoach tæng thÓ ®Õn n¨m 2020 ®−îc Bé chÝnh trÞ vµ Thµnh phè phª duyÖt, ®Èy nhanh viÖc hoµn thµnh quy ho¹ch chi tiÕt m¹ng l−íi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 110 hÖ thèng h¹ tÇng kü thuËt x−¬ng sèng cña Thµnh phè. TËp trung ®Çu t− gän cho tõng khu vùc lµm søc hót cho ph¸t triÓn ®« thÞ. TiÕn hµnh c¾m mèc giíi vµ c«ng bè c«ng khai quy hoach trong nh©n d©n, ®ång thêi ph©n cÊp qu¶n lý cho c¸c cÊp, c¸c ngµnh qu¶n lý quy ho¹ch cho phï hîp vµ hiÖu qu¶. b. §æi míi c«ng t¸c nghiªn cøu, lËp quy ho¹ch ph¸t triÓn ®« thÞ ph¶i trªn c¬ së quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - v¨n ho¸ - x1 héi vµ kÕ hoach sö dông ®Êt. CÇn tËp trung nghiªn cøu, x¸c ®Þnh râ ®Þnh h−íng sö dông ®Êt, ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuËt vµ x1 héi ®Ó lµm c¬ së cho c«ng t¸c chØ ®¹o qu¶n lý ph¸t triÓn ®« thÞ. Trong tõng gian ®o¹n cô thÓ −u tiªn quy ho¹ch c¸c khu ®« thÞ míi, tËp trung ®Çu t− ®Çy ®ñ c¬ së h¹ tÇng kü thuËt, x1 héi ®Ó dù ¸n ®Çu t− cã tÝnh kh¶ thi, kh«ng bÞ ®éng. Kho lËp dù ¸n chñ ®Çu t− ph¶i lËp ph−¬ng ¸n gi¶i phãng mÆt b»ng tr−íc khi tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt. §èi víi dù ¸n cã di d©n, nhÊt thiÕt ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc n¬i t¸i ®Þnh c− míi ®−îc giao ®Êt. c. H¹n chÕ viÖc giao ®Êt x©y dùng thùc hiÖn c¸c dù ¸n vµo c¸c khu d©n c− ®1 æn ®Þnh vµ cã truyÒn thèng l©u ®êi. Coi träng nguyªn t¾c di d©n t¹i chç hoÆc gÇn n¬i ë cò, −u tiªn dµnh quü ®Êt, lùa chän c¸c khu vùc cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi, cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn theo h−íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thu håi c¸c diÖn tÝch cña c¸c ®¬n vÞ sö dông sai môc ®Ých, kÐm hiÖu qu¶, vi ph¹m LuËt §Êt ®ai sö dông ®Ó x©y dùng c¸c khu t¸i ®Þnh c− cña Thµnh phè. 4.3.2.6 Nhãm gi¶i ph¸p t¨ng c−êng tæ chøc thùc hiÖn a. §Ó t¨ng c−êng sù l1nh ®¹o tËp trung, chØ ®¹o thèng nhÊt cña c¸c cÊp uû ®¶ng trong c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng, ®Ò nghÞ Thµnh uû vµ H§ND Thµnh phè nãi chung vµ HuyÖn uû, H§ND huyÖn Gia L©m nãi riªng ra nghÞ quyÕt vÒ c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng. + Tr−íc hÕt ph¶i lµm th«ng suèt trong néi bé §¶ng vµ nh©n d©n vÒ chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc; ph¸t ®éng c¸n bé, §¶ng viªn ph¶i g−¬ng mÉu thùc hiÖn vµ cã tr¸ch nhiÖm vËn ®éng quÇn chóng qu¸n triÖt thùc hiÖn vÒ ch−¬ng tr×nh quy ho¹ch ph¸t triÓn ®« thÞ, thèng nhÊt quan ®iÓm vµ yªu cÇu vÒ chÝnh s¸ch ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt vµ tæ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 111 chøc bè trÝ t¸i ®Þnh c−. + T¨ng c−êng vai trß l1nh ®¹o cña §¶ng, cö ®¹i diÖn cÊp uû vµ ®¹i diÖn c¸c tæ chøc ®oµn thÓ quÇn chóng tham gia Héi ®ång gi¶i phãng mÆt b»ng, ®ång thêi coi träng phèi hîp tuyªn truyÒn vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc. + Thùc hiÖn më r«ng d©n chñ, ph¸t huy trÝ tuÖ cña cÊp uû, §¶ng viªn vµ c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng ë c¬ së th«ng qua gãp ý, lÊy ý kiÕn vµ bæ sung dù ¸n khi thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− lín cho s¸t hîp. + §−a Ban chØ ®¹o c«ng t¸c quy ho¹ch, gi¶i phãng mÆt b»ng ë cÊp Thµnh phè vµ quËn, huyÖn cã sù tham gia cña cÊp uû, mÆt trËn, c¸c ®oµn thÓ vµo ho¹t ®éng d−íi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Phã chñ tÞch phô tr¸ch Ngµnh. b. Thµnh phè ban hµnh “Quy ®Þnh vÒ viÖc tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi”. Trong ®ã quy ®Þnh cô thÓ vÒ tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh, chñ ®Çu t− vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã liªn quan trong c«ng t¸c ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng. §ång thêi quy ®Þnh cô thÓ vÒ c«ng t¸c tuyªn truyÒn vËn ®éng, c¸c biÖn ph¸p xö lý kiªn quyÕt ®èi víi c¸c tr−êng hîp lîi dông, cè t×nh vi ph¹m ph¸p luËt. c. KiÖn toµn tæ chøc bé m¸y lµm c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng c¸c cÊp theo h−íng: TiÕp tôc kiÖn toµn bé m¸y gi¶i phãng mÆt b»ng chuyªn tr¸ch vµ t¨ng c−êng c¬ së vËt chÊt, ph−¬ng tiÖn lµm viÖc phôc vô c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng ë Thµnh phè, quËn, huyÖn gi¶i quyÕt chÝnh s¸ch cho c¸n bé lµm c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng. H×nh thµnh tæ chøc chuyªn lo nhµ ®Êt t¸i ®Þnh c− phôc vô gi¶i phãng mÆt b»ng thuéc Ban chØ ®¹o gi¶i phãng mÆt b»ng Thµnh phè. ThÝ ®iÓm m« h×nh doanh nghiÖp lµm c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng. d. T¨ng c−êng c«ng t¸c chØ ®¹o kiÓm tra, thùc hiÖn chÝnh s¸ch gi¶i phãng mÆt b»ng, kÞp thêi xö lý nh÷ng khã kh¨n v−íng m¾c; khen th−ëng thÝch ®¸ng vµ xö lý nghiªm minh. C¸c cÊp uû §¶ng, chÝnh quyÒn, ®oµn thÓ vµ c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 112 luËt c¸c cÊp tõ Thµnh phè ®Õn quËn, huyÖn x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm trong viÖc thùc hiÖn NghÞ quyÕt cña H§ND Thµnh phè còng nh− NghÞ quyÕt cña H§ND huyÖn vÒ t¨ng c−êng biÖn ph¸p chØ ®¹o thùc hiÖn, ®Þnh kú tæ chøc ®¸nh gi¸ kiÓm ®iÓm, rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vµ ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ, thiÕt rhùc nh»m thùc hiÖn triÖt ®Ó, s¸ng t¹o NghÞ quyÕt cña thµnh uû vµ H§ND Thµnh phè, còng nh− NghÞ quyÕt cña huyÖn uû vµ H§ND huyÖn hoµn thµnh tèt nhiÖm vô gi¶i phãng mÆt b»ng n¨m 2009. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 113 5. KÕt luËn §Ò tµi: “Thùc tr¹ng vµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy nhanh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng trong c¸c dù ¸n ®Çu t− trªn ®Þa bµn huyÖn Gia L©m” ®1 cè g¾ng ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng trªn ®Þa bµn, ®Ò xuÊt quan ®iÓm, ®Þnh h−íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng cã hiÖu qu¶, t¹o lËp, æn ®Þnh ®êi sèng ng−êi d©n trong diÖn di dêi, gãp phÇn æn ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ - x1 héi huyÖn Gia L©m. B¶n chÊt cña viÖc “§Òn bï thiÖt h¹i khi Nhµ n−íc thu håi ®Êt sö dông vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng” trong t×nh h×nh hiÖn t¹i cã lÏ kh«ng cßn phï hîp n÷a, mµ nã cßn ph¶i ®¶m b¶o ®−îc lîi Ých cña nh÷ng ng−êi d©n ph¶i di chuyÓn. Lîi Ých ®ã lµ ng−êi d©n khi bÞ di chuyÓn ph¶i cã ®−îc chç ë æn ®Þnh, cã ®iÒu kiÖn sèng vµ tiÖn nghi b»ng hoÆc cao h¬n n¬i ë cò, nh−ng ch¾c ch¾n ph¶i tèt h¬n n¬i ë cò vÒ mäi mÆt th× míi t¹o ®iÒu kiÖn cho ng−êi d©n sèng æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. Mäi môc tiªu cña quèc gia còng lµ ®Ó cho ng−êi d©n cã ¨n, cã mÆc, cã chç ë æn ®Þnh vµ ®−îc häc hµnh n©ng cao d©n trÝ ®Ó x©y dùng ®Êt n−íc. ChÝnh v× vËy trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc sÏ cã nhiÒu khu ®« thÞ, nhiÒu ®iÓm d©n c−, nhiÒu khu s¶n xuÊt, v¨n ho¸ mäc lªn th× viÖc di chuyÓn, gi¶i to¶ d©n c− lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái, nh−ng dï sao chóng ta ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch míi phï hîp ®Ó mét viÖc lµm cã 2 môc ®Ých - ®ã lµ x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh míi vµ æn ®Þnh cho ng−êi d©n ph¶i di chuyÓn cã chç ë tiÖn nghi vµ tèt h¬n n¬i ë cò, ®¸p øng c¸c môc tiªu x©y dùng ®Êt n−íc. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 114 tµi liÖu tham kh¶o 1. Bài viÕt “Båi th−êng gi¶i phãng mÆt b»ng kh«ng chØ tiÒn lµ ®ñ” t¹i trang web [tinnhanh.com] 2. C¸c b¸o c¸o kinh tÕ - x1 héi, b¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng cña UBND huyÖn Gia L©m qua c¸c n¨m. 3. Bài viÕt “§Èy nhanh tiÕn ®é gi¶i phãng mÆt b»ng ë Hµ Néi” t¹i trang web [qhxdvungthudo.xaydung.gov.vn] 4. Bài viÕt “§Èy nhanh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó hót vèn ODA” trªn trang web [vietbao.vn] 5. Bài viÕt “Hµ Néi cÇn cã c¬ chÕ ®Æc thï trong gi¶i phãng mÆt b»ng” trªn trang web [vietbao.vn] 6. Bµi viÕt “Kinh nghiÖm thµnh c«ng trong gi¶i phãng mÆt b»ng ë thÞ x1 Phó Thä” trªn trang web [cpv.org.vn] 7. §Ò tµi “Nh÷ng biÖn ph¸p nh»m ®Èy nhanh tiÕn ®é gi¶i phãng mÆt b»ng ë mét sè dù ¸n trªn ®Þa bµn Hµ Néi t¹i C«ng ty §Çu t− ph¸t triÓn nhµ sè 2” trªn trang web [ueh.vn] 8. Niªn gi¸m thèng kª cña Phßng Thèng kª huyÖn Gia L©m. 9. C¸c QuyÕt ®Þnh vÒ gi¸ ®Êt cña UBND thµnh phè Hµ Néi t¹i trang web [hanoi.gov.vn] 10. C¸c quyÕt ®Þnh cña UBND thµnh phè Hµ Néi vÒ ®¬n gi¸ ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng t¹i trang web [hanoi.gov.vn] 11. Bµi viÕt “Thµnh uû Hµ Néi chØ ®¹o ®Èy nhanh tiÕn ®é gi¶i phãng mÆt b»ng g¾n víi gi¶i quyÕt ®¬n th−, khiÕu n¹i, tè c¸o” trªn trang web [xaydungdang.org.vn] 12. Tµi liÖu cña Trung t©m Ph¸t triÓn quü ®Êt huyÖn Gia L©m (C¸c ph−¬ng ¸n hç trî, ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng cña mét sè dù ¸n). 13. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan ®Õn gi¶i phãng mÆt b»ng trªn trang web [chinhphu.vn] Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 115 phiÕu ®iÒu tra hé cã diÖn tÝch ®Êt bÞ thu håi - X1, ph−êng, thÞ trÊn: ………………………. Th«n: ………………………... I. th«ng tin vÒ hé 1. Hä vµ tªn chñ hé: ………………………. Nam : [ ] N÷: [ ] Tuæi: ……. Tr×nh ®é häc vÊn: CÊp 1: [ ] CÊp 3: [ ] Cao ®¼ng, §¹i häc: [ ] CÊp 2: [ ] TH chuyªn nghiÖp: [ ] Kh¸c: ………………… 2. Tæng diÖn tÝch ®Êt cña hé: …………………….. ha Trong ®ã: + §Êt ë (®Êt thæ c−): ………………… ha + §Êt n«ng nghiÖp: ……………………… ha 3. Tæng sè nh©n khÈu: ……… ng−êi Nam:…….. N÷:………. Trong ®ã, sè ng−êi trong ®é tuæi lao ®éng:…………….. ng−êi 4. Thu nhËp −íc tÝnh cña c¸c c«ng viÖc/n¨m a. Lµm ruéng ……………………….. ®ång b. Ch¨n nu«i ……………………….. ®ång c. Trång hoa, c©y c¶nh ……………………….. ®ång d. Nu«i trång thuû s¶n ……………………….. ®ång e. NghÒ kh¸c ……………………….. ®ång Tæng ……………………….. ®ång II. t×nh h×nh thu håi ®Êt 1. Tæng sè diÖn tÝch ®Êt bÞ thu håi:…………………………. ha Trong ®ã: + §Êt ë (®Êt thæ c−): ………………… ha + §Êt n«ng nghiÖp: ..………………… ha 2. Sè tiÒn ®−îc nhËn ®Òn bï, hç trî khi nhµ n−íc thu håi ®Êt ®Ó phôc vô c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng: Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 116 TT Danh môc ®Òn bï Khèi l−îng §¬n gi¸ (®ång) Thµnh tiÒn (®ång) A §Òn bï ®Êt -§Êt ë (m2) -§Êt n«ng nghiÖp (m2) B §Òn bï vËt kiÕn tróc Nhµ m¸i ngãi (m2) Nhµ m¸i b»ng (m2) S©n l¸ng XM (m2) T−êng rµo g¹ch x©y (m2) Mé x©y (mé) Mé tæ lín (mé) C §Òn bï hoa mµu D Nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî kh¸c Hç trî di chuyÓn (hé) Hç trî theo ®Çu nh©n khÈu di chuyÓn(ng−êi) Hç trî chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp Tæng céng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ kinh tế nông nghiệp……… 117 3. ¤ng (bµ) cho biÕt ®¬n gi¸ ®Òn bï cña Nhµ n−íc ®1 phï hîp víi gi¸ c¶ thÞ tr−êng ch−a? Phï hîp: [ ] ThÊp h¬n: [ ] Qu¸ thÊp: [ ] 4. ¤ng (bµ) cã hµi lßng víi c¸c chÝnh s¸ch hç trî kh¸c cña Nhµ n−íc kh«ng ? Hµi lßng: [ ] B×nh th−êng: [ ] Kh«ng hµi lßng: [ ] 5. ¤ng (bµ) cho biÕt viÖc båi th−êng, hç trî cña Nhµ n−íc ®1 minh b¹ch ch−a? Minh b¹ch: [ ] Ch−a minh b¹ch: [ ] 6. ¤ng (bµ) cho biÕt viÖc chi tr¶ tiÒn båi th−êng, hç trî cña Nhµ n−íc cã thuËn lîi kh«ng? ThuËn lîi: [ ] B×nh th−êng: [ ] Khã kh¨n: [ ] 7. Víi chÝnh s¸ch trªn «ng (bµ) cã tù nguyÖn giao ®Êt cho Nhµ n−íc theo ®óng tiÕn ®é kh«ng? Cã: [ ] Kh«ng: [ ] 8. Nh÷ng khã kh¨n cña gia ®×nh «ng (bµ) sau khi bÞ Nhµ n−íc thu håi ®Êt? - ThiÕu ®Êt ®ai ®Ó s¶n xuÊt: [ ] - Khã kh¨n trong chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp: [ ] 9. Theo «ng (bµ) ngoµi c¸c chÝnh s¸ch båi th−êng, hç trî trªn Nhµ n−íc cÇn cã thªm c¸c chÝnh s¸ch hç trî nµo kh¸c cho ng−êi d©n khi bÞ Nhµ n−íc thu håi ®Êt? …………………………………………………………………………………… …............................................................................................................................... 10. §¸nh gi¸ cña chñ hé vÒ chÝnh s¸ch t¸i ®Þnh c− hiÖn nay: …………………………………………………………………………………… …............................................................................................................................... Ngµy…….. th¸ng …….. n¨m 2009 Chñ hé ®iÒu tra ._.