Một số chính sách và giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh Hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam và Trung Quốc

Lêi nãi ®Çu V iÖt Nam vµ Trung Quèc lµ hai n­íc l¸ng giÒng “nói liÒn nói s«ng liÒn s«ng”. Quan hÖ ngo¹i giao, kinh tÕ, v¨n ho¸, th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc ®· h×nh thµnh tõ l©u, nh­ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. §èi víi nh©n d©n hai n­íc, quan hÖ l¸ng giÒng, quan hÖ giao l­u v¨n ho¸ vµ th­¬ng m¹i ®· trë thµnh truyÒn thèng bÒn v÷ng. Trung Quèc hiÖn ®ang dÇn dÇn kh¼ng ®Þnh mét vai trß quan träng trong ®êi sèng thÕ giíi, kh«ng chØ víi t­ c¸ch lµ mét quèc gia cã sè d©n chiÕm tíi 1/5 d©n sè thÕ giíi mµ chÝnh ë vÞ trÝ mµ hä ®· t¹o dùng ®­îc trong mäi mÆt quan hÖ quèc tÕ, tõ chÝnh trÞ cho tíi kinh tÕ. H¬n n÷a, Trung Quèc l¹i lµ mét quèc gia gÇn kÒ cña ViÖt Nam cã nhiÒu ®iÓm t­¬ng ®ång vÒ v¨n ho¸, lèi sèng, còng nh­ vÒ thÞ hiÕu tiªu dïng. Do vËy, viÖc cñng cè vµ thóc ®Èy quan hÖ th­¬ng m¹i víi Trung Quèc lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, gãp phÇn vµo sù thµnh c«ng cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña mçi n­íc. Song quan hÖ ViÖt - Trung tuy cã nh÷ng lóc th¨ng trÇm, nh­ng nh×n vÒ tæng thÓ mèi quan hÖ nµy ngµy cµng ®­îc cñng cè theo h­íng ®a d¹ng vµ phong phó h¬n, s©u s¾c h¬n, toµn diÖn h¬n vµ hiÖu qu¶ ngµy cµng cao h¬n, ®¸p øng lîi Ých thiÕt thùc cña nh©n d©n hai n­íc, ®ãng gãp tÝch cùc vµo hoµ b×nh, æn ®Þnh, hîp t¸c vµ ph¸t triÓn ë khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng vµ trªn thÕ giíi. XuÊt ph¸t tõ vÊn ®Ò thùc tiÔn nµy, viÖc nghiªn cøu ®Ó x©y dùng mét hÖ thèng chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®ång bé lµm c¬ së cho chiÕn l­îc th­¬ng m¹i ViÖt Trung lµ viÖc cÇn sím ®Æt ra ®Ó quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn lµnh m¹nh. §©y còng lµ lý do mµ em chän ®Ò tµi: “Mét sè chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam vµ Trung Quèc” lµm luËn v¨n tèt nghiÖp. Ph­ong ph¸p nghiªn cøu mµ em sö dông trong qu¸ tr×nh x©y dùng luËn v¨n lµ: kÕt hîp nh÷ng kiÕn thøc ®· tÝch lòy trong qu¸ tr×nh häc tËp t¹i tr­êng víi nh÷ng quan s¸t ®· thu thËp trong thùc tÕ, kÕt hîp tæng hîp s¸ch b¸o víi viÖc ®i s©u ph©n tÝch t×nh h×nh thùc tÕ nh»m t¹o ra mét h­íng ®i hîp lý vµ thèng nhÊt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Æt ra trong ®Ò tµi nµy. Néi dung cña ®Ò tµi nµy kÕt cÊu bao gåm phÇn më ®Çu, phÇn kÕt luËn vµ ba ch­¬ng nh­ sau: Ch­¬ng I: Tæng quan vÒ vÊn ®Ò xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam vµ Trung Quèc. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam vµ Trung Quèc. Ch­¬ng III: gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc. Do vèn kiÕn thøc cã h¹n, thêi gian nghiªn cøu h¹n chÕ vµ ®©y lµ vÊn ®Ò hÕt søc lín ®ßi hái ph¶i cã sù tham gia t×m hiÓu nghiªn cøu cña nhiÒu ng­êi, nhiÒu ngµnh víi nhiÒu thêi gian h¬n. Do vËy, bµi viÕt cña em còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, mong ®­îc sù chØ dÉn vµ gãp ý cña thÇy c« cïng b¹n ®äc ®Ó bµi viÕt cña em hoµn thiÖn h¬n. Em xin bµy tá sù c¶m ¬n s©u s¾c tíi tËp thÓ c¸n bé Khoa Kinh tÕ Ngo¹i th­¬ng- Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng Hµ néi vµ ®Æc biÖt lµ sù h­íng dÉn, gióp ®ì, chØ b¶o nhiÖt t×nh cña Th¹c sü NguyÔn V¨n Hång ®· gióp em hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Em xin tr©n träng c¶m ¬n! CH¦¥NG I Tæng quan vÒ vÊn ®Ò xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam vµ Trung Quèc i. Lý luËn vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ: 1.Kh¸i niÖm vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ: Th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ l­u th«ng hµng ho¸, dÞch vô gi÷a c¸c n­íc víi nhau th«ng quan quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ. Quan hÖ tiÒn tÖ d­íi h×nh thøc bu«n b¸n nh»m tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng, cña ng­êi tiªu dïng. Sù trao ®æi ®ã lµ mét h×nh thøc cña mèi quan hÖ x· héi ph¶n ¸nh sù phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ gi÷a nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸ riªng biÖt cña tõng quèc gia. TiÒn ®Ò xuÊt hiÖn sù trao ®æi lµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Víi tiÕn bé khoa häc kü thuËt, ph¹m vi chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng t¨ng, sè s¶n phÈm dÞch vô ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu con ng­êi ngµy mét dåi dµo sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia ngµy cµng t¨ng. 2. nguån gèc vµ vai trß cña th­¬ng m¹i quèc tÕ: Th­¬ng m¹i quèc tÕ cã tõ xa x­a, cã tõ khi cã sù ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n ho¸ quèc tÕ. Tr­íc hÕt, th­¬ng m¹i xuÊt hiÖn tõ sù ®a d¹ng vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña s¶n xuÊt gi÷a c¸c n­íc, nªn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt mét mÆt hµng cã lîi thÕ vµ nhËp khÈu c¸c mÆt hµng kh¸c tõ n­íc ngoµi mµ s¶n xuÊt trong n­íc kÐm lîi thÕ th× ch¾c ch¾n sÏ ®em l¹i lîi nhuËn lín h¬n. Sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt Ýt nhÊt còng gi¶i thÝch ®­îc sù h×nh thµnh th­¬ng m¹i quèc tÕ gi÷a c¸c n­íc trong kinh doanh c¸c mÆt hµng nh­ dÇu löa, l­¬ng thùc, dÞch vô du lÞch. Song, phÇn lín sè l­îng th­¬ng m¹i thuéc c¸c mÆt hµng kh«ng xuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vèn cã cña s¶n xuÊt. Mü s¶n xuÊt ®­îc « t« t¹i sao l¹i nhËp « t« tõ nhËt b¶n. lµm sao n­íc ta víi xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp vµ chi phÝ s¶n xuÊt hÇu nh­ lín h¬n tÊt c¶ c¸c mÆt hµng cña c¸c c­êng quèc kinh tÕ l¹i cã thÓ vÉn duy tr× th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc ®ã. Lý thuyÕt vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ cña c¸c nhµ kinh tÕ häc sÏ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. Th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ cÇu nèi trung gian gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng gi÷a n­íc ta víi n­íc ngoµi vµ ng­îc l¹i. ChÝnh v× vËy mµ nã cã mét vai trß rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n cña mçi n­íc: Th­¬ng m¹i quèc tÕ t¸c ®éng vµo s¶n xuÊt, thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ph¸t triÓn theo h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng theo h­íng ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n ho¸ quèc tÕ. Th­¬ng m¹i quèc tÕ cã tÝnh chÊt sèng cßn v× mét lý do c¬ b¶n lµ më réng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña mét n­íc hay nãi c¸ch kh¸c lµ nã lµm thay ®æi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt vµ ph­¬ng thøc tiªu dïng. Th­¬ng m¹i quèc tÕ cho phÐp mét n­íc tiªu dïng tÊt c¶ c¸c m¹t hµng víi sè l­îng nhiÒu h¬n møc cã thÓ tiªu dïng víi ranh giíi cña kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong n­íc khi thùc hiÖn chÕ ®é tù cung, tù cÊp, kh«ng bu«n b¸n. Th­¬ng m¹i quèc tÕ cßn lµm cho thu nhËp gdp t¨ng lªn, c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n. Th­¬ng m¹i quèc tÕ gióp cho c¸c n­íc tho¶ m·n nhu cÇu vÒ v¨n ho¸, n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, quan hÖ víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, n¨ng cao uy tÝn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Th­¬ng m¹i quèc tÕ phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, chuyÓn sang n­íc c«ng nghiÖp, s¶n xuÊt b»ng m¸y lµ chÝnh. 3. Lý thuyÕt vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ: a. quan ®iÓm cña tr­êng ph¸i träng th­¬ng vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ: Quan ®iÓm nµy ra ®êi vµo thÕ kû 15. C¸c häc gi¶ ngo¹i th­¬ng lËp luËn r»ng ngo¹i th­¬ng lµ nguån gèc giµu cã cña mét quèc gia. ®èi víi mét quèc gia, xuÊt khÈu lµ rÊt cã lîi v× nã kÝch thÝch s¶n xuÊt trong n­íc, ®ång thêi dÉn ®Õn dßng kim lo¹i quý ®æ vµo bæ sung cho kho cña c¶i cña quèc gia ®ã. Ng­îc l¹i nhËp khÈu lµ g¸nh nÆng cho quèc gia v× lµm gi¶m nhu cÇu ®èi víi hµng s¶n xuÊt trong n­íc, h¬n n÷a dÉn tíi sù thÊt tho¸t cña c¶i cña quèc gia do ph¶i dïng vµng b¹c chi tr¶ cho n­íc ngoµi. Nh­ vËy, søc m¹nh vµ sù giµu cã cña mét quèc gia sÏ t¨ng thªm nÕu quèc gia ®ã xuÊt khÈu nhiÒu h¬n nhËp khÈu. VÒ mÆt chÝnh s¸ch, c¸c häc gi¶ träng th­¬ng kiÕn nghÞ nhµ n­íc ph¶i thi hµnh chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch, theo ®uæi chñ nghÜa d©n téc vÒ kinh tÕ. Cô thÓ lµ nhµ n­íc ph¶i h¹n chÕ tèi ®a nhËp khÈu, ®ång thêi khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu th«ng qua c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i nh­ thuÕ quan, trî cÊp. b. Th­¬ng m¹i quèc tÕ dùa trªn lîi thÕ tuyÖt ®èi cña adam smith: Theo lý thuyÕt nµy: ‘c¸c n­íc tham gia vµo ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ sÏ thu ®­îc lîi Ých khi hä chuyªn m«n ho¸ vµo s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ cã chi phÝ thÊp h¬n cã nghÜa lµ cã chi phÝ tuyÖt ®èi so víi viÖc s¶n xuÊt ë quèc gia kh¸c vµ nhËp khÈu hµng ho¸ cã t×nh tr¹ng ng­îc l¹i’. c¸c gi¶ thiÕt cña m« h×nh: ®Ó ®¬n gi¶n ho¸ ph©n tÝch, m« h×nh th­¬ng m¹i ®­îc x©y dùng víi nh÷ng gi¶ thiÕt sau ®©y: thÕ giíi chØ bao gåm hai quèc gia (ViÖt Nam vµ nhËt b¶n) vµ hai mÆt hµng (thÐp vµ v¶i). Chi phÝ vËn chuyÓn b»ng 0. Lao ®éng lµ yÕu tè s¶n xuÊt duy nhÊt vµ ®­îc di chuyÓn tù do gi÷a c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc, nh­ng kh«ng di chuyÓn ®­îc gi÷a c¸c quèc gia. Th­¬ng m¹i lµ hoµn toµn tù do. ®Ó s¶n xuÊt mçi ®¬n vÞ thÐp vµ v¶i, sè l­îng lao ®éng cÇn tíi ë mçi n­íc ®­îc cho trong b¶ng 1.1 d­íi ®©y: NhËt B¶n ViÖt Nam ThÐp V¶i 2 5 6 3 B¶ng 1.1. m« h×nh ®¬n gi¶n vÒ lîi thÕ tuyÖt ®èi lîi Ých tõ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ trao ®æi: Khi ch­a cã th­¬ng m¹i, thÕ giíi bao gåm hai thÞ tr­êng biÖt lËp víi hai møc gi¸ t­¬ng quan kh¸c nhau. Mçi n­íc ®Òu s¶n xuÊt c¶ hai mÆt hµng ®Ó tiªu dïng. Cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy r»ng nhËt b¶n lµ n­íc cã hiÖu qu¶ cao h¬n (cã lîi thÕ tuyÖt ®èi) trong s¶n xuÊt thÐp v× ®Ó lµm ra mét ®¬n vÞ thÐp n­íc nµy chØ cÇn 2 lao ®éng, trong khi ViÖt Nam ph¶i cÇn tíi 6 lao ®éng. ng­îc l¹i ViÖt Nam cã lîi thÕ tuyÖt ®èi vÒ s¶n xuÊt v¶i v× ®Ó s¶n xuÊt 1 ®¬n vÞ v¶i ViÖt Nam chØ cÇn 3 lao ®éng, trong khi nhËt b¶n ph¶i cÇn tíi 5 lao ®éng. Khi ®ã nhËt b¶n sÏ tËp trung toµn bé sè lao ®éng cña m×nh ®Ó s¶n xuÊt thÐp, cßn ViÖt Nam khi thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt v¶i. hai n­íc thùc hiÖn trao ®æi víi nhau. ®éng c¬ th­¬ng m¹i cña hai n­íc chñ yÕu lµ ë chç hai n­íc ®Òu mong muèn tiªu dïng ®­îc nhiÒu hµng ho¸ h¬n víi møc gi¸ thÊp nhÊt. Do gi¸ v¶i ë nhËt b¶n cao h¬n gi¸ v¶i ë ViÖt Nam - tÝnh theo chi phÝ lao ®éng - nªn nhËt b¶n sÏ cã lîi khi mua v¶i tõ ViÖt Nam thay v× tù s¶n xuÊt trong n­íc. T­¬ng tù gi¸ thÐp ë ViÖt Nam cao h¬n ë nhËt b¶n cho nªn ViÖt Nam sÏ mua thÐp tõ n­íc nµy thay v× tù s¶n xuÊt trong n­íc. Th­¬ng m¹i cß cã thÓ lµm t¨ng s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña toµn thÕ giíi do mçi n­íc thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt mÆt hµng mµ m×nh cã lîi thÕ tuyÕt ®èi. Thùc vËy, gi¶ sö nhËt b¶n vµ ViÖt Nam mçi n­íc cã 120 ®¬n vÞ lao ®éng, sè lao ®éng ®ã ®­îc chia ®Òu cho hai ngµnh s¶n xuÊt thÐp vµ v¶i. Trong tr­êng hîp tù cÊp, tù tóc, nhËt b¶n s¶n xuÊt vµ tiªu dïng 30 ®¬n vÞ thÐp vµ 12 ®¬n vÞ v¶i; cßn ViÖt Nam 10 thÐp vµ 20 v¶i. S¶n l­îng cña toµn thÕ giíi khi ®ã bao gåm 40 thÐp vµ 32 v¶i. Khi l­îng lao ®éng ®­îc ph©n bè l¹i trong mçi n­íc, cô thÓ lµ tÊt c¶ 120 lao ®éng ë nhËt b¶n tËp trung vµo ngµnh thÐp vµ 120 lao ®éng ë ViÖt Nam vµo ngµnh s¶n xuÊt v¶i th× s¶n l­îng cña toµn thÕ giíi sÏ lµ 60 thÐp vµ 40 v¶i. Râ rµng lµ nhê chuyªn m«n ho¸ vµ trao ®æi, s¶n l­îng cña toµn thÕ giíi t¨ng lªn kh«ng chØ ®ñ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng mçi n­íc nh­ trong tr­êng hîp tù cÊp, tù tóc mµ cßn d«i ra mét l­îng nhÊt ®Þnh. V× vËy, mçi n­íc cã thÓ t¨ng l­îng tiªu dïng c¶ hai mÆt hµng vµ do ®ã trë lªn sung tóc h¬n. c.Lý thuyÕt lîi thÕ t­¬ng ®èi cña ricardo: ph¸t biÓu quy luËt vÒ lîi thÕ t­¬ng ®èi cña ricardo: ‘ C¸c n­íc kh«ng cã lîi thÕ song song vÒ bÊt kú hµng ho¸ nµo vÉn cã thÓ tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ thu ®­îc lîi Ých khi c¸c n­íc nµy chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng mµ viÖc s¶n xuÊt nã lµ Ýt bÊt lîi nhÊt hoÆc cã lîi thÕ t­¬ng ®èi - biÓu hiÖn d­íi h×nh thøc chi phÝ so s¸nh thÊp nhÊt - vµ nhËp khÈu hµng ho¸ cã t×nh tr¹ng ng­îc l¹i’. Lîi thÕ tuyÖt ®èi ®­îc x©y dùng trªn c¬ së kh¸c biÖt vÒ sè l­îng lao ®éng thùc tÕ ®­îc sö dông ë quèc gia kh¸c nhau th× lîi thÕ so s¸nh l¹i xuÊt ph¸t tõ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt t­¬ng ®èi. Trong m« h×nh tuyÖt ®èi ë trªn, thÐp ®­îc s¶n xuÊt rÎ h¬n ë nhËt b¶n so víi ë ViÖt Nam do sö dông mét l­îng lao ®éng Ýt h¬n. ng­îc l¹i, v¶i ®­îc s¶n xuÊt ë ViÖt Nam rÎ h¬n ë nhËt b¶n tÝnh theo sè l­îng lao ®éng ®­îc sö dông. Tuy nhiªn, nÕu mét n­íc, ch¼ng h¹n ë nhËt b¶n, cã hiÖu qu¶ h¬n trong viÖc s¶n xuÊt c¶ hai mÆt hµng, th× theo quan ®iÓm lîi thÕ tuyÖt ®èi c¶ hai mÆt hµng ®Òu ®­îc s¶n xuÊt ë n­íc nµy. thÕ nh­ng ®©y kh«ng ph¶i lµ gi¶i ph¸p dµi h¹n bëi lÏ nhËt b¶n kh«ng hÒ mong muèn nhËp khÈu bÊt kú mÆt hµng nµo tõ ViÖt Nam. ë ®©y, ®iÓm quan träng kh«ng ph¶i lµ hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi mµ lµ hiÖu qu¶ t­¬ng ®èi trong s¶n xuÊt v¶i vµ thÐp. nhËt b¶n cã lîi thÕ trong s¶n xuÊt c¶ hai mÆt hµng, nh­ng chØ cã lîi thÕ so s¸nh ®èi víi mÆt hµng cã møc lîi thÕ cao h¬n; ng­îc l¹i, ViÖt Nam bÊt lîi trong s¶n xuÊt c¶ hai mÆt hµng nh­ng vÉn cã lîi thÕ so s¸nh ®èi víi mÆt hµng cã møc bÊt lîi nhá h¬n. M« h×nh gi¶n ®¬n cña ricardo vÒ lîi thÕ so s¸nh C¸c gi¶ thiÕt vÒ m« h×nh: ThÕ giíi chØ cã 2 quèc gia vµ chØ cã 2 hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt. Th­¬ng m¹i lµ hoµn toµn tù do Lao ®éng lµ nguån lùc s¶n xuÊt duy nhÊt trong c¶ 2 quèc gia vµ chØ ®­îc di chuyÓn trong ph¹m vi quèc gia. C«ng nghÖ s¶n xuÊt lµ cè ®Þnh vµ kh«ng cã chi phÝ vËn t¶i. Quay trë l¹i m« h×nh th­¬ng m¹i ë phÇn tr­íc. Tuy nhiªn, l­îng lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt mét ®¬n vÞ thÐp vµ v¶i cã kh¸c nh­ b¶ng d­íi ®©y: nhËt b¶n ViÖt Nam ThÐp V¶i 2 5 12 6 B¶ng 1.2. m« h×nh gi¶n ®¬n vÒ lîi thÕ so s¸nh C¸c sè liÖu cho thÊy nhËt b¶n cÇn Ýt sè l­îng lao ®éng h¬n so víi ViÖt Nam ®Ó s¶n xuÊt ra c¶ 2 mÆt hµng. ThÕ nh­ng ®iÒu nµy sÏ kh«ng c¶n trë th­¬ng m¹i cã lîi gi÷a 2 n­íc. Tuy nhËt b¶n cã lîi thÕ tuyÖt ®èi vÒ c¶ 2 mÆt hµng, thÕ nh­ng do møc lîi thÕ vÒ s¶n xuÊt thÐp lín h¬n møc lîi thÕ vÒ s¶n xuÊt v¶i ®­îc thÓ hiÖn qua bÊt ®¼ng thøc 2/12 nhá h¬n 5/6 cho nªn n­íc nµy cã lîi thÕ so s¸nh vÒ mÆt hµng thÐp. Ng­îc l¹i, ViÖt Nam bÊt lîi tuyÖt ®èi vÒ c¶ 2 mÆt hµng, nh­ng do møc bÊt lîi vÒ s¶n xuÊt v¶i nhá h¬n møc bÊt lîi vÒ s¶n xuÊt thÐp nªn ViÖt Nam cã lîi thÕ so s¸nh vÒ v¶i (6/5 nhá h¬n 12/2). Lîi thÕ so s¸nh cña mçi n­íc cßn cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh th«ng qua so s¸nh c¸c gi¸ t­¬ng quan cña thÐp vµ v¶i. Gi¸ t­¬ng quan gi÷a hai mÆt hµng lµ gi¸ cña mét mÆt hµng tÝnh b»ng sè l­îng mÆt hµng kia. Trong m« h×nh ricardo gi¸ c¶ t­¬ng quan ®­îc tÝnh th«ng qua yÕu tè trung gian lµ chi phÝ lao ®éng. Trªn c¬ së c¸c sè liÖu trong b¶ng 1.2 cã thÓ tÝnh ®­îc c¸c møc gi¸ t­¬ng quan cña thÐp vµ v¶i nh­ trong b¶ng 1.3 gi¸ t­¬ng quan cña thÐp ë nhËt b¶n vµ ViÖt Nam t­¬ng øng lµ 1 thÐp = 0,4 v¶i vµ 1 thÐp = 2 v¶i, cßn gi¸ v¶i t­¬ng øng lµ 1 v¶i = 2,5 thÐp vµ 1 v¶i = 0,5 thÐp. ChÝnh sù kh¸c biÖt gi÷a møc gi¸ t­¬ng quan lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh lîi thÕ so s¸nh cña tõng n­íc. NhËt B¶n ViÖt Nam ThÐp (1 ®¬n vÞ) V¶i (1 ®¬n vÞ) 0,4v 2,5t 2v 0,5t B¶ng 1.3 gi¸ c¶ t­¬ng quan vµ lîi thÕ so s¸nh Nh­ ®· chØ ra ë trªn, xÐt theo gi¸c ®é tuyÖt ®èi th× nhËt b¶n cã hiÖu qu¶ h¬n ViÖt Nam trong s¶n xuÊt c¶ 2 mÆt hµng, nh­ng n­íc nµy chØ cã lîi thÕ so s¸nh vÒ thÐp. ®iÒu nµy cã thÓ thÊy ®­îc qua viÖc so s¸nh t­¬ng quan cña thÐp ë nhËt b¶n so víi ë ViÖt Nam, cô thÓ h¬n lµ thÐp ë nhËt b¶n rÎ h¬n so víi ViÖt Nam. T­¬ng tù, v¶i ë ViÖt Nam rÎ h¬n so víi nhËt b¶n nªn ViÖt Nam cã lîi thÕ so s¸nh vÒ mÆt hµng v¶i. nÕu mçi n­íc thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ hoµn toµn trong viÖc s¶n xuÊt mÆt hµng mµ m×nh cã lîi thÕ so s¸nh vµ sau ®ã trao ®æi víi nhau th× c¶ hai ®Òu trë nªn sung tóc h¬n. Thùc vËy, nÕu NhËt B¶n chuyÓn 5 ®¬n vÞ lao ®éng tõ ngµnh v¶i sang s¶n xuÊt thÐp th× sÏ cã 2,5 ®¬n vÞ thÐp ®­îc lµm ra vµ khi b¸n 2,5 ®¬n vÞ thÐp ®ã sang ViÖt Nam víi møc gi¸ quèc tÕ lµ 1 thÐp = 1 v¶i th× NhËt B¶n sÏ thu vÒ 2,5 ®¬n vÞ v¶i, nhiÒu h¬n 1,5 ®¬n vÞ v¶i so víi tr­êng hîp tù cung tù cÊp. T­¬ng tù, nÕu ViÖt Nam dïng 12 ®¬n vÞ lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt 2 ®¬n vÞ v¶i - thay v× s¶n xuÊt 1 ®¬n vÞ thÐp - b¸n sang NhËt B¶n ®æi lÊy 2 ®¬n vÞ thÐp th× ViÖt Nam sÏ lîi 1 ®¬n vÞ thÐp. d. Lý thuyÕt heckscher – ohlin: kh¸i niÖm hµm l­îng c¸c yÕu tè vµ møc ®é dåi dµo cña c¸c yÕu tè: lý thuyÕt heckscher - ohlin ®­îc x©y dùng trªn hai kh¸i niÖm c¬ b¶n lµ hµm l­îng hay ®é sö dông (c¸c yÕu vµ møc ®é dåi dµo cña c¸c yÕu tè). Mét mÆt hµng ®­îc coi lµ sö dông nhiÒu ( mét c¸ch t­¬ng ®èi ) lao ®éng nÕu tû lÖ gi÷a l­îng lao ®éng vµ yÕu tè kh¸c nh­ vèn, ®Êt ®ai sö dông ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ mÆt hµng ®ã lín h¬n tû lÖ t­¬ng øng c¸c yÕu tè ®ã ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ mÆt hµng thø hai. T­¬ng tù, nÕu tû lÖ gi÷a vèn vµ c¸c yÕu tè kh¸c lµ lín h¬n th× mÆt hµng ®­îc coi lµ cã hµm l­îng vèn cao. Ch¼ng h¹n, mÆt hµng x ®­îc coi lµ cã hµm l­îng lao ®éng cao nÕu: lx/kx lín h¬n ly/ky (trong ®ã lx vµ ly lµ l­îng lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ x vµ y, cßn kx vµ ky l­îng vèn cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ x vµ y, mét c¸ch t­¬ng øng). L­u ý r»ng, ®Þnh nghÜa vÒ hµm l­îng vèn (hay hµm l­îng lao ®éng) kh«ng c¨n cø vµo tû lÖ gi÷a vèn (hay lao ®éng) mµ ®­îc ph¸t biÓu dùa trªn t­¬ng quan gi÷a l­îng vèn vµ l­îng lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt mét ®¬n vÞ s¶n l­îng. Mét quèc gia ®­îc coi lµ dåi dµo t­¬ng ®èi vÒ lao ®éng (hay vèn) nÕu tû lÖ gi÷a l­îng lao ®éng (hay l­îng vèn) vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kh¸c cña quèc gia ®ã l¬n h¬n tû lÖ t­¬ng øng cña c¸c quèc gia kh¸c. Còng t­¬ng tù nh­ tr­êng hîp hµm l­îng c¸c yÕu tè, møc ®é dåi dµo cña mét yÕu tè s¶n xuÊt cña mét quèc gia ®­îc ®o kh«ng ph¶i b»ng sè l­îng tuyÖt ®èi nµy b»ng t­¬ng quan gi÷a sè l­îng yÕu tè ®ã víi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cña quèc gia. ®Þnh lý heckscher - ohlin: xuÊt ph¸t tõ c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n trªn th× néi dung cña ®Þnh lý heckscher - ohlin cã thÓ ®­îc tãm t¾t nh­ sau: ‘ mét quèc gia sÏ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng mµ viÖc s¶n xuÊt ®ßi hái sö dông nhiÒu mét c¸ch t­¬ng ®èi yÕu tè s¶n xuÊt dåi dµo cña quèc gia’. Lý thuyÕt heckscher - ohlin ®­îc x©y dùng dùa trªn mét lo¹t c¸c gi¶ thiÕt ®¬n gi¶n sau ®©y: ThÕ giíi bao gåm 2 quèc gia, 2 yÕu tè s¶n xuÊt lµ lao ®éng vµ vèn, 2 mÆt hµng. C«ng nghÖ s¶n xuÊt lµ gièng nhau gi÷a 2 quèc gia. S¶n xuÊt mçi mÆt hµng cã hiÖu suÊt kh«ng ®æi theo quy m«, cßn mçi yÕu tè s¶n xuÊt th× cã n¨ng suÊt cËn biªn gi¶m dÇn. Hµng ho¸ kh¸c nhau vÒ hµm l­îng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµ kh«ng cã sù ho¸n ®æi hµm l­îng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt t¹i bÊt kú møc gi¸ c¶ yÕu tè t­¬ng qua nµo. C¹nh tranh hoµn h¶o tån t¹i trªn thÞ tr­êng hµng ho¸ lÉn thÞ tr­êng yÕu tè s¶n xuÊt. Chuyªn m«n ho¸ lµ kh«ng hoµn toµn. C¸c yÕu tè s¶n xuÊt cã thÓ di chuyÓn tù do trong mçi quèc gia nh÷ng kh«ng thÓ di chuyÓn gi÷a c¸c quèc gia. Së thÝch lµ gièng nhau gi÷a 2 quèc gia. Th­¬ng m¹i lµ tù do, chi phÝ vËn chuyÓn b»ng 0. Dùa trªn lý thuyÕt heckscher - ohlin th× cã thÓ h×nh dung r»ng nh÷ng n­íc giµu tµi nguyªn thiªn nhiªn sÏ lµ nh÷ng n­íc xuÊt khÈu chóng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Ch¼ng h¹n, arËp xªót xuÊt khÈu dÇu löa, zambia xuÊt khÈu ®ång, jamaica xuÊt khÈu quÆng b« xÝt v.v. nh÷ng n­íc cã nguån nh©n c«ng lín vµ t­¬ng ®èi rÎ th× sÏ tËp trungvµo s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng chÕ biÕn sö dông nhiÒu lao ®éng. ii. C«ng cô qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi÷a c¸c quèc gia. 1.ThuÕ: ThuÕ quan lµ kho¶n thuÕ ®¸nh vµo hµng ho¸ vµ dÞch vô khi cã sù dÞch chuyÓn v­ît qua biªn giíi quèc gia. ThuÕ quan cã thÓ ®­îc ¸p dông ®èi víi c¶ xuÊt khÈu lÉn nhËp khÈu. ThuÕ quan nhËp khÈu lµ thuÕ ®¸nh vµo c¸c hµng ho¸ nhËp khÈu, cßn thuÕ xuÊt khÈu ®¸nh vµo c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu. Tuy nhiªn trªn thÕ giíi thuÕ quan chñ yÕu ®­îc ¸p dông ®èi víi nhËp khÈu cho nªn ng­êi ta th­êng dïng lu«n th¹t nh÷ thuÕ quan ®Ó chØ thuÕ quan nhËp khÈu. ThuÕ quan cã thÓ ®­îc tÝnh theo gi¸ trÞ hoÆc sè l­îng hµng ho¸ nhËp khÈu. Tõ ®ã mµ ph©n biÖt thuÕ tÝnh theo gi¸ trÞ vµ thuÕ tÝnh theo sè l­îng. Ch¼ng h¹n, nÕu møc thuÕ nhËp khÈu ®­îc tÝnh b»ng 50% gi¸ mét chai whisky th× ®ã lµ thuÕ tÝnh theo c¸ch cø nhËp khÈu mçi thïng dÇu th« th× ph¶i tr¶ 3 usd th× ®ã lµ thuÕ tÝnh theo sè l­îng. ®èi víi mét sè l­îng nhá hµng ho¸ bu«n b¸n trªn thÕ giíi ng­êi ta ¸p dông thuÕ quan kÐp b»ng c¸ch kÕt hîp 2 c¸ch tÝnh thuÕ nãi trªn. Mçi lo¹i thuÕ ®Òu cã nh÷ng ­u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm nhÊt ®Þnh. Ch¼ng h¹n, thuÕ tÝnh theo sè l­îng cã ­u ®iÓm lµ dÔ thu, nh­ng møc ®é b¶o hé do viÖc ®¸nh thuÕ l¹i bÞ xãi mßn trong tr­êng hîp l¹m ph¸t gia t¨ng. Ngoµi ra c¸ch tÝnh thuÕ nµy tá ra thiªn vÞ ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ nhËp khÈu ®¾t tiÒn. Bëi v× khi chuyÓn møc thuÕ nµy thµnh møc thuÕ tÝnh theo gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng th× c¸c mÆt hµng ®¾t tiÒn sÏ chÞu møc thuÕ thÊp h¬n so víi møc ¸p dông víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i nh­ng rÎ tiÒn h¬n. thuÕ tÝnh theo gi¸ trÞ cã ­u ®iÓm lµ lu«n duy tr× ®­îc møc b¶o hé ®­îc ®èi víi s¶n xuÊt trong n­íc, bÊt chÊp l¹m ph¸t biÕn ®æi nh­ thÕ nµo. tuy nhiªn, viÖc tÝnh to¸n ®óng gi¸ trÞ cña hµng ho¸ nhËp khÈu ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh ®óng møc thuÕ kh«ng ph¶i lµ c«ng viÖc ®¬n gi¶n. ch¼ng h¹n ng­êi ta ph¶i lµm râ nh÷ng g× ®­îc ®­a vµo gi¸ trÞ hµng hãa nh­ chi phÝ vËn chuyÓn, chi phÝ s¶n xuÊt, b¶o hiÓm. ViÖc lùa chän lo¹i thuÕ nµo phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña s¶n phÈm. VÝ dô, thuÕ tÝnh theo sè l­îng th­êng ®­îc ¸p dông ®èi víi c¸c s¶n phÈm t­¬ng ®èi thuÇn nhÊt vÒ chÊt l­îng nh­ c¸c lo¹i n«ng s¶n. ThuÕ quan lµ c«ng cô chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ vµ ®­îc sö dông bëi nhiÒu lý do c¬ b¶n nhÊt lµ b¶o vÖ s¶n xuÊt trong n­íc khái sù c¹nh tranh tõ bªn ngoµi; kÝch thÝch s¶n xuÊt trong n­íc vµ thay thÕ hµng ho¸ n­íc ngoµi b»ng hµng ho¸ néi ®Þa; tr¶ ®òa c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ th­¬ng m¹i do c¸c quèc gia kh¸c tiÕn hµnh. Th«ng th­êng th× thuÕ quan nhËp khÈu lµ nguån thu nhËp quan träng cña chÝnh phñ vµ ë nhiÒu n­íc nguån thu do chiÕm nét tû lÖ träng rÊt lín trong ng©n s¸ch quèc gia. 2.H¹n ng¹ch: H¹n ng¹ch lµ quy ®Þnh cña nhµ n­íc h¹n chÕ nhËp khÈu hoÆc xuÊt khÈu sè l­îng hoÆc gi¸ trÞ mét mÆt hµng nµo ®ã hoÆc mét thÞ tr­êng nµo ®ã, trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh th­êng lµ 1 n¨m. ®èi víi hµng ho¸ cã h¹n ng¹ch vµ cã giÊy phÐp cña bé th­¬ng m¹i: - th­¬ng nh©n cã ®ñ ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1, ®iÒu 9, nghÞ ®Þnh sè 57/1998/n®-cp chØ ®­îc nhËn uû th¸c xuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng ho¸ cã h¹n ng¹ch vµ hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu cã giÊy phÐp cña bé th­¬ng m¹i trong ph¹m vi sè l­îng hoÆc trÞ gi¸ ghi t¹i v¨n b¶n ph©n bæ h¹n ng¹ch cña c¬ quan cã thÈm quyÒn hoÆc giÊy phÐp cña bé th­¬ng m¹i. H¹n ng¹ch nhËp khÈu lµ mét h×nh thøc h¹n chÕ sè l­îng vµ thuéc hÖ thèng giÊy phÐp kh«ng tù ®éng. Khi h¹n ng¹ch nhËp khÈu ®­îc quy ®Þnh cho mét sè s¶n phÈm ®Æc biÖt nµo ®ã th× nhµ n­íc ®­a ra mét ®Þnh ng¹ch (tæng h¹n ng¹ch) nhËp khÈu mÆt hµng ®ã trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh kh«ng kÓ nguån gèc hµng ho¸ ®ã tõ ®©u ®Õn. Khi h¹n ng¹ch quy ®Þnh cho c¶ mÆt hµng vµ thÞ tr­êng cã nghÜa lµ hµng ho¸ ®ã chØ ®­îc nhËp khÈu tõ thÞ tr­êng ®· x¸c ®Þnh víi sè l­îng vµ thêi h¹n nhÊt ®Þnh. Môc tiªu cña viÖc ¸p dông biªn ph¸p qu¶n lý nhËp khÈu b»ng h¹n ng¹ch cña nhµ n­íc nh»m b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc, sö dông cã hiÖu qu¶ ngo¹i tÖ, b¶o ®¶m cam kÕt cña chÝnh phñ ta víi chÝnh phñ n­íc ngoµi. Nh­ vËy, vÒ mÆt b¶o hé s¶n xuÊt h¹n ng¹ch nhËp khÈu t­¬ng ®èi gièng víi thuÕ nhËp khÈu. Gi¸ néi ®Þa ®èi víi ng­êi tiªu dïng còng t¨ng lªn vµ chÝnh gi¸ cao nµy cho phÐp c¸c nhµ s¶n xuÊt néi ®Þa cã thÓ s¶n xuÊt ra mét s¶n l­îng cao h¬n so víi trong ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i tù do. H¹n ng¹ch còng dÉn tíi sù l·ng phÝ cña x· héi víi nh÷ng lý do ®óng nh­ ®èi víi thuÕ nhËp khÈu. ®èi víi chÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, viÖc cÊp h¹n ng¹ch nhËp khÈu cã lîi lµ x¸c ®Þnh ®­îc khèi l­îng nhËp khÈu biÕt tr­íc. Víi thuÕ quan, l­îng hµng nhËp khÈu phô thuéc vµo møc ®é linh ho¹t cña cung cÇu, th­êng kh«ng x¸c ®Þnh tr­íc ®­îc. 3.qu¶n lý ngo¹i tÖ: hµng nhËp khÈu: ®èi víi hµng hãa thiÕu ngo¹i tÖ nh­ n­íc ta, ¸p dông biÖn ph¸p kiÓm so¸t ngo¹i tÖ b»ng c¸ch ®iÒu tiÕt nhËp khÈu mét sè lo¹i s¶n phÈm th«ng qua viÖc ph©n phèi ngo¹i tÖ. Ng­êi nhËp khÈu cã thÓ ký hîp ®ång mua hµng ë n­íc ngoµi, nh­ng ph¶i xin quyÒn ®­îc sö dông ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n cho kh¸ch hµng theo quy chÕ qu¶n lý ngo¹i tÖ cña n­íc m×nh. Khi xuÊt khÈu hµng ho¸ ®i n­íc ngoµi, ng­êi xuÊt khÈu cÇn t×m hiÓu kü chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i tÖ cña n­íc nhËp khÈu ®Ó sau ®ã kh«ng gÆp khã kh¨n trong viÖc thanh to¸n hµng xuÊt khÈu cña m×nh. Trªn c¬ së qu¶n lý h¹n ng¹ch ngo¹i tÖ, c¸c n­íc cßn sö dông chÕ ®é nhiÒu tû gi¸ vµ tû gi¸ linh ho¹t ®Ó ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong n­íc, t¨ng c­êng xuÊt khÈu vµ t¨ng thu ngo¹i tÖ. Hµng xuÊt khÈu: ®a sè c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Òu theo quy ®Þnh cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i chuyÓn kho¶n ngo¹i tÖ thu ®­îc vµo ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc phÐp kinh doanh ngo¹i tÖ. Nh­ng còng cã nhiÒu n­íc cho phÐp dïng sè ngo¹i tÖ thu ®­îc do xuÊt khÈu ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸ cÇn thiÕt. Ng­êi xuÊt khÈu ph¶i biÕt ch¾c lµ ng­êi mua cã quyÒn thanh to¸n hµng ho¸ b»ng ngo¹i tÖ mµ ng©n hµng qu¶n lý cho phÐp ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña m×nh. Th«ng th­êng, c¸c ng©n hµng c«ng bè c¸c lo¹i ngo¹i tÖ cã thÓ nhËn khi xuÊt khÈu, ®ã th­êng lµ c¸c ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi. Mét biÖn ph¸p quan träng n÷a lµ nhµ n­íc cÊm göi lo¹i ngo¹i tÖ thu ®­îc do xuÊt khÈu vµo c¸c ng©n hµng ë n­íc ngoµi. NÕu ng­êi ®ã më tµi kho¶n ë n­íc ngoµi th× l« hµng ®ã ch­a ®­îc thanh to¸n vµ ng­êi xuÊt khÈu vi ph¹m chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i tÖ cña nhµ n­íc. 4.TÝn dông, trî cÊp: a. nhµ n­íc ®¶m b¶o tÝn dông cho xuÊt khÈu. ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng n­íc ngoµi, nhiÒu doanh nghiÖp thùc hiÖn viÖc b¸n chÞu vµ tr¶ chËm, hoÆc d­íi h×nh thøc tÝn dông hµng ho¸ víi l·i suÊt ­u ®·i ®èi víi ng­êi mua hµng n­íc ngoµi. ViÖc b¸n hµng nh­ vËy th­êng cã rñi ro - do nguyªn nh©n kinh tÕ hoÆc chÝnh trÞ - dÉn ®Õn mÊt vèn. Trong tr­êng hîp ®ã ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp m¹nh d¹n xuÊt khÈu hµng th× quü b¶o hiÓm nhµ n­íc ®øng ra baá hiÓm, ®Òn bï nÕu bÞ mÊt vèn. Nhµ n­íc ®øng ra ®¶m b¶o tÝn dông xuÊt khÈu, ngoµi viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu cßn n©ng ®­îc gi¸ b¸n hµng v× gi¸ b¸n chÞu bao gåm c¶ gi¸ b¸n tr¶ tiÒn ngay vµ phÝ tæn b¶o ®¶m lîi tøc. ®©y lµ mét h×nh thøc kh¸ phæ biÕn trong chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña nhiÒu n­íc ®Ó më réng xuÊt khÈu, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. b. Nhµ n­íc thùc hiÖn cÊp tÝn dông xuÊt khÈu - nhµ n­íc trùa tiÕp cho n­íc ngoµi vay tiÒn víi l·i suÊt ­u ®·i ®Ó n­íc vay sö dông sè tiÒn ®ã mua hµng cña n­íc cho vay. Nguån vèn cho vay th­êng kÌm theo c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cã lîi cho n­íc cho vay. H×nh thøc nµy cã t¸c dông: Gióp cho c¸c doanh nghiÖp ®Èy m¹nh ®­îc xuÊt khÈu v× cã s½n thÞ tr­êng. C¸c n­íc cho vay th­êng lµ nh÷ng n­íc cã tiÒm lùc kinh tÕ. H×nh thøc nhµ n­íc cÊp tÝn dông cho n­íc ngoµi trªn khÝa c¹nh nµo ®ã gióp c¸c n­íc nµy gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng d­ thõa hµng ho¸ ë trong n­íc. - nhµ n­íc cÊp tÝn dông cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong n­íc b»ng c¸c h×nh thøc sau ®©y: s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn hîp ®ång ph¶i mÊt mét l­îng vèn lín. Ng­êi xuÊt khÈu cÊn cã mét sè vèn tr­íc vµ sau khi giao hµng ®Ó thùc hiÖn mét hîp ®ång xuÊt khÈu. NhiÒu khi ng­êi xuÊt khÈu còng cÇn cã thªm vèn ®Ó kÐo dµi kho¶n tÝn dông ng¾n h¹n mµ hä dµnh cho ng­êi mua n­íc ngoµi. ®Æc biÖt, khi b¸n hµng theo ph­¬ng thøc b¸n chÞu tiÒn hµng xuÊt khÈu th× viÖc cÊp tÝn dông xuÊt khÈu tr­íc khi giao hµng hÕt søc quan träng. Cã hai lo¹i tÝn dông sau tÝn dông tr­íc khi giao hµng. tÝn dông xuÊt khÈu sau khi giao hµng. Trî cÊp xuÊt khÈu lµ nh÷ng ­u ®·i tµi chÝnh mµ nhµ n­íc dµnh cho ng­êi xuÊt khÈu khi hä b¸n hµng ho¸ ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Môc ®Ých cña trî cÊp xuÊt khÈu lµ gióp nhµ s¶n xuÊt t¨ng thu nhËp, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ do ®ã ®Èy m¹nh ®­îc hµng ho¸ xuÊt khÈu. Cã hai lo¹i tr¬ cÊp xuÊt khÈu trî cÊp trùc tiÕp nh­ ¸p dông thuÕ suÊt ­u ®·i ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu, miÔn hoÆc gi¶m thuÕ ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ®­îc h­ëng c¸c gi¸ ­u ®·i ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu nh­ ®iÖn, n­íc, vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c, trî gi¸ xuÊt khÈu. Trî cÊp gi¸n tiÕp nh­ dïng ng©n s¸ch nhµ n­íc ®Ó giíi thiÖu, triÓn l·m, qu¶ng c¸o t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho giao dÞch xuÊt khÈu hoÆc nhµ n­íc gióp ®ì kü thuËt vµ ®¹o t¹o c¸c chuyªn gia. IIi. HÖ thèng chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam vµ Trung Quèc: 1.C¸c chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam vµ Trung Quèc t¸c ®éng tíi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc: C¸c chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam vÒ xuÊt nhËp khÈu sang Trung Quèc: Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu thuéc vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i, NghÞ quyÕt §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng nhÊn m¹nh, cÇn ph¶i më réng quan hÖ ®èi ngo¹i vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc. ®ång thêi tranh thñ nguån lùc bªn ngoµi ®Ó ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, b¶o ®¶m ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh h­íng XHCN, b¶o vÖ lîi Ých d©n téc, an ninh quèc gia, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, b¶o bÖ m«i tr­êng... Coi träng vµ ph¸p triÓn quan hÖ h÷u nghÞ hîp t¸c víi c¸c n­íc ASEAN. KÕt hîp ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi víi t¨ng c­êng quèc phßng - an ninh. §iÒu quan träng lµ cÇn cã sù nghiªn cøu, biÕt râ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña phÝa ®èi t¸c. VÒ phÝa ViÖt Nam, chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n cña ta lµ lu«n coi träng quan hÖ hîp t¸c toµn diÖn víi Trung Quèc gi÷ v÷ng vµ thóc ®Èy ®µ ph¸t triÓn tÝch cùc hiÖn nay cña quan hÖ hai quèc gia, thùc hiÖn tho¶ thuËn cÊp cao hai n­íc, thµnh nh÷ng néi dung hîp t¸c cô thÓ, t¨ng c­êng sù tin cËy lÉn nhau, hîp t¸c vµ h÷u nghÞ trong thÕ kû 21. Mét sè v¨n b¶n cña ViÖt Nam vÒ vÊn ®Ò xuÊt nhËp khÈu sang Trung Quèc - Th«ng t­ sè 15/2000/ TT - BTM h­íng dÉn viÖc kinh doanh xuÊt khÈu than sang Trung Quèc theo ®­êng tiÓu ng¹ch. - ChØ thÞ sè 19/2000/ CT - TTg vÒ t¨ng c­êng kiÓm tra kiÓm so¸t, chèng bu«n lËu th­¬ng m¹i t¹i c¸c cöa khÈu. - Th«ng t­ 59/ 2001/ TT - BTC h­íng dÉn thi hµnh chÝnh s¸ch tæ chøc ¸p dông cho c¸c cöa khÈu biªn giíi. - QuyÕt ®Þnh sè 53/2001/Q§ - TTg ngµy 19/04/2001 cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ chÝnh s¸ch ®èi víi khu vùc kinh tÕ cöa khÈu. - QuyÕt ®Þnh sè 185/2001/Q§ - TTg cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ viÖc cho phÐp cöa khÈu Chi Ma, L¹ng S¬n ®­îc ¸p dông chÝnh s¸ch khu kinh tÕ cöa khÈu biªn giíi. - QuyÕt ®Þnh sè 186/2001/Q§ - TTg cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë 6 tØnh ®Æc biÖt khã kh¨n miÒn nói phÝa B¾c thêi kú 2001 - 2005. - QuyÕt ®Þnh sè 187/2001/Q§ - TTg vÒ viÖc cho phÐp cöa khÈu T©y Trang vµ cöa khÈu Ma Lï Thµng tØnh Lai Ch©u ®­îc ¸p dông chÝnh s¸ch cöa khÈu biªn giíi. - QuyÕt ®Þnh sè 188/2001/Q§ - TTg vÒ viÖc cho phÐp cöa khÈu Loãng SËp vµ cöa khÈu ChiÒm Kh­¬ng tØnh L¹ng S¬n ®­îc ¸p dông chÝnh s¸ch cöa khÈu biªn giíi. - NghÞ ®Þnh sè 102 /2001 N§ - CP quy ®Þnh chi tiÕt vÒ kiÓm tra sau th«ng quan ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu. VÒ chÝnh s¸ch mÆt hµng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Trung Quèc, ViÖt Nam chó träng khai th¸c c¸c mÆt hµng cã lîi thÕ s¶n xuÊt t¹i ®Þa ph­¬ng c¸c tØnh biªn giíi. ®ång thêi hai n­íc cã sù phèi hîp chÆt chÏ vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c trong c¶ n­íc cïng tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng mµ m×nh cã ­u thÕ, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng, tiÕp tôc lµnh m¹nh ho¸ quan hÖ thÞ tr­êng, chèng ho¹t ®éng th­¬ng m¹i bÊt hîp ph¸p, duy tr× vµ më réng giao l­u kinh tÕ gãp phÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Dung l­îng thÞ tr­êng cña c¸c tØnh Trung Quèc tiÕp gi¸p víi n­íc ta còng t­¬ng ®èi lín, tranh thñ mäi c¬ héi ®Ó th©m nhËp s©u h¬n, v÷ng ch¾c h¬n vµo khu vùc thÞ tr­êng nµy. Hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµ hai mÆt trong quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i b×nh th­êng gi÷a c¸c quèc gia. Sù c¹nh tranh xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ cña ta cã c¬ cÊu t­¬ng ®ång víi c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña Trung Quèc sÏ ngµy cµng mang tÝnh quyÕt liÖt h¬n. §iÒu bÊt lîi ë ®©y cßn lµ do quy m« kinh tÕ cña ViÖt Nam nhá h¬n vµ sù th©m nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ còng cßn chËm h¬n so víi Trung Quèc. ChÝnh v× thÕ mµ chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam lµ b»ng mäi c¸ch n©ng cao tû lÖ hµng xuÊt khÈu ®· qua chÕ biÕn ®Ó ®¹t tíi gi¸ trÞ gia t¨ng cao h¬n, hiÖu qu¶ h¬n. HiÖn nay hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Trung Quèc cã._. nhiÒu thuËn lîi, v× th¸ng 1/2002 Trung Quèc dµnh cho ViÖt Nam mét sè ­u ®·i vÒ thuÕ. Theo ®ã, møc thuÕ suÊt b×nh qu©n cña ngµnh hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Trung Quèc sÏ ®­îc gi¶m 27% so víi møc thuÕ suÊt cña n¨m 2001. ThuÕ suÊt cña c¸c mÆt hµng nh­ g¹o gi¶m tõ 114% xuèng 71%, h¹t ®iÒu tõ 27% xuèng 20%, v¶i tõ 40% xuèng 36%. ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n nh»m t¹o hµnh lang ph¸p lý vµ hÖ thèng chÝnh s¸ch cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i víi Trung Quèc nh­ Quy chÕ t¹m thêi vÒ “Tæ chøc vµ qu¶n lý cho biªn giíi ViÖt - Trung”, cho phÐp c¸c tØnh cã chung biªn giíi víi Trung Quèc ®­îc thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch ­u ®·i tíi khu kinh tÕ cöa khÈu, xo¸ bá thuÕ xuÊt nhËp khÈu tiÓu ng¹ch. 1.2 C¸c chÝnh s¸ch cña Trung Quèc vÒ xuÊt nhËp khÈu sang ViÖt Nam + ChÝnh s¸ch cña Trung Quèc ®èi víi ViÖt Nam sau b×nh th­êng ho¸ quan hÖ thÓ hiÖn ë nh÷ng néi dung sau: a. ViÖt Nam lu«n chiÕm vÞ trÝ quan träng trong chiÕn l­îc cña Trung Quèc ë §«ng Nam ¸ v× nh÷ng néi dung sau: ViÖt Nam vÒ mÆt ®Þa lý lµ cöa ngâ ¸n ng÷ ®­êng ph¸t triÓn xuèng phÝa Nam. VÒ mÆt lÞch sö lµ n­íc cã quan hÖ g¾n kÕt gÇn gòi víi Trung Quèc tõ l©u ®êi. - VÒ mÆt d©n c­ tíi tr­íc 1978 cã tíi 1 triÖu Hoa kiÒu sinh sèng vµ hiÖn vÉn ®ãng gãp vÞ trÝ quan träng vÒ kinh tÕ ®èi víi trung t©m kinh tÕ sè 1 lµ TP. Hå ChÝ Minh. - VÒ mÆt v¨n ho¸ ViÖt Nam lµ n­íc n»m trong khèi v¨n ho¸ Trung Quèc (khèi ®ång v¨n). - VÒ mÆt kinh tÕ ViÖt Nam lµ n­íc tiÕp nhËn viÖn trî rÊt lín cña Trung Quèc hiÖn vÉn cßn rÊt nhiÒu c«ng tr×nh trang thiÕt bÞ cÇn phô tïng, m¸y mãc, thiÕt bÞ cña Trung Quèc ®Ó thay thÕ, n©ng cÊp. VÒ c¬ chÕ kinh tÕ ®ang ®æi míi, cã chñ tr­¬ng cëi më trong quan hÖ kinh tÕ. - VÒ mÆt thÞ tr­êng: s¶n xuÊt hµng tiªu dïng cña ViÖt Nam cßn kÐm ph¸t triÓn l¹i vèn cã thãi quen sö dông hµng Trung Quèc trong suèt thêi kú 1950 - 1978, lµ m¶nh ®Êt thuËn lîi ®Ó hµng Trung Quèc th©m nhËp. - VÒ chÝnh trÞ: ViÖt Nam lµ thµnh viªn ASEAN cã thêi kú dµi lµ ®ång chÝ th©n thiÕt cña Trung Quèc, quan hÖ gi÷a hai §¶ng cÇm quyÒn ngµy cµng phôc håi g¾n bã. - Môc tiªu nhÊt qu¸n cña Trung Quèc lµ g¾n quan hÖ víi ViÖt Nam trong viÖc phôc vô nh÷ng yªu cÇu chiÕn l­îc cña Trung Quèc ë trong n­íc, §«ng Nam ¸ vµ trªn thÕ giíi: b. Trªn c¬ së nghiªn cøu c¸c ­u thÕ trong quan hÖ víi ViÖt Nam, Trung Quèc ®¸nh gi¸ hiÖn hä héi ®ñ c¸c yÕu tè “thiªn thêi, ®Þa lîi, nh©n hoµ” trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu: + Quan hÖ l©u ®êi víi ViÖt Nam hiÖn ®­îc b×nh th­êng ho¸ ®· kh«i phôc nhanh chãng mét thÞ tr­êng truyÒn thèng quan träng cña Trung Quèc. Khu vùc biªn giíi vèn cã quan hÖ th©n thÝch, biªn mËu cã gi¸ thµnh h¹ lµ mét thÕ m¹nh tuyÖt ®èi ®Ó x©m nhËp víi hiÖu qu¶ cao, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng ViÖt Nam. Khu vùc biªn giíi cã thÓ ph¸t huy vai trß trung chuyÓn cho c¸c tØnh néi ®Þa. + KÕt cÊu s¶n xuÊt vµ mËu dÞch cã tÝnh bæ sung cho nhau. Tr×nh ®é s¶n xuÊt, c«ng nghÖ cña ViÖt Nam thÊp h¬n Trung Quèc nªn dÔ tiÕp nhËn hµng ho¸ s¶n xuÊt tõ Trung Quèc. §ång thêi ViÖt Nam cã nguån nguyªn liÖu phong phó cã thÓ bæ sung cho nhu cÇu c¸c khu c«ng nghiÖp cña hä. c. Trªn c¬ së c¸c ph©n tÝch trªn, Trung Quèc ®· x©y dùng mét chÝnh s¸ch tæng thÓ trong quan hÖ víi ViÖt Nam gåm mÊy h­íng chÝnh: - Trung Quèc kh«ng muèn mét ViÖt Nam m¹nh, cã vÞ trÝ v÷ng vµng ¶nh h­ëng ®Õn vai trß cña hä ë ASEAN nh­ng còng kh«ng muèn ViÖt Nam yÕu ®e do¹ sù mÊt æn ®Þnh ë phªn dËu phÝa Nam cña hä. Do vËy lu«n chñ tr­¬ng mét chÝnh s¸ch hai mÆt. ë ®©y kh«ng bµn ®Õn c¸c hµnh ®éng chÝnh trÞ, chØ xem xÐt khÝa c¹nh kinh tÕ. VÒ mÆt nµy Trung Quèc chñ tr­¬ng sö dông thÞ tr­êng ViÖt Nam ®Ó “bæ sung” cho T©y Nam song còng dïng chÝnh s¸ch “k×m h·m” víi c¸c néi dung sau: + Tæ chøc ho¹t ®éng ®Çu t­ th«ng qua ng­êi Hoa ë c¸c n­íc thø ba nh»m chiÕm lÜnh c¸c ngµnh kinh doanh cã lîi thÕ nh­ dÖt, da, may, kh¸ch s¹n... + Th­êng chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch ng­îc víi ViÖt Nam, khi ta bá giÊy phÐp chuyÕn vÒ xuÊt nhËp khÈu th× hä tËp trung ®Çu mèi, dïng h¹n ng¹ch, giÊy phÐp ®èi víi mÆt hµng tr­íc ®ã kh«ng cÇn h¹n ng¹ch, khi phÝa ViÖt Nam tËp trung hµng xuÊt khÈu (vÝ dô cao su t¹i Mãng C¸i, L¹ng S¬n n¨m 1996) th× hä h¹n chÕ ®Çu mèi g©y ø ®äng ®Ó k×m gi¸.... + TriÖt ®Ó lîi dung h×nh thøc “biªn mËu”. Dµnh ­u tiªn cho Qu¶ng §«ng, Qu¶ng T©y, V©n Nam trùc tiÕp quan hÖ víi ViÖt Nam. Cho thµnh phè Nam Ninh, C«n Minh h­ëng chÝnh s¸ch ­u ®·i nh­ c¸c thµnh phè më cöa ven biÓn, c¸c thÞ trÊn Hµ KhÈu, B»ng T­êng, §«ng H­ng h­ëng chÝnh s¸ch më cöa, ®Èy nhanh tèc ®é x©y dùng c¸c thµnh phè vµ thÞ trÊn gi¸p biªn giíi víi ViÖt Nam vµ c¸c c¶ng biÓn Qu¶ng T©y. + Mét sè v¨n b¶n chñ yÕu cña c¸c cÊp phÝa Trung Quèc Sù h×nh thµnh hÖ thèng chÝnh s¸ch cña Trung quèc theo c¸c chuyªn gia vÒ khoa häc qu¶n lý Nhµ n­íc cã ®¹i diÖn tr¸i ng­îc víi ViÖt Nam. PhÝa ViÖt Nam theo qui tr×nh “tõ d­íi lªn”, Trung Quèc theo qui tr×nh “tõ trªn xuèng”. VÝ dô t­ t­ëng c¶i c¸ch do §Æng TiÓu B×nh khëi x­íng, dÇn triÓn khai tõ NghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng Céng S¶n Trung Quèc XIII (1978) thùc hiÖn vÜ m« råi chi tiÕt ho¸ dÇn trong tõng lÜnh vùc. PhÝa ViÖt Nam chÝnh s¸ch lu«n b¾t nguån tr­íc hÕt tõ ph¸t hiÖn cña d­ luËn, c¸c ngµnh chøc n¨ng nghiªn cøu ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p råi chÝnh phñ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. Tõ ®Æc ®iÓm trªn hÖ thèng chÝnh s¸ch nãi chung cña Trung Quèc ph¶n ¸nh chi tiÕt chñ yÕu trong hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p qui cña c¸c ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng. V¨n b¶n Nhµ n­íc Trung ­¬ng ®­a ra c¸c khung ph¸p lý chung nhÊt. - LuËt t¹m thêi vÒ qu¶n lý bu«n b¸n biªn giíi tiÓu ng¹ch “qui ®Þnh ph¸p nh©n bu«n b¸n tiÓu ng¹ch vµ tù chñ kinh doanh cña hä”. - LuËt vÒ tù trÞ d©n téc khu vùc kh¼ng ®Þnh quyÒn tù chñ trong bu«n b¸n cña tÊt c¶ c¸c tØnh, khu tù trÞ biªn giíi. - LuËt h¶i quan Trung Quèc: Trong HiÖp ®Þnh t¹m thêi còng nh­ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Trung ®Òu qui ®Þnh c¸c h×nh thøc mËu dÞch ph¶i tu©n thñ ph¸p luËt vÒ xuÊt nhËp khÈu cña mçi n­íc. C¸c v¨n b¶n sau nµy cña Trung Quèc nh»m ®iÒu chØnh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu còng lu«n lÊy LuËt H¶i quan lµm v¨n b¶n gèc. Do vËy cÇn thiÕt ph¶i xem xÐt luËt nµy khi nghiªn cøu hÖ thèng v¨n b¶n ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch cña Trung Quèc. Trªn c¬ së c¸c v¨n b¶n nµy, c¸c c«ng ty ®Þa ph­¬ng ®­îc phÐp tù chñ nhiÒu h¬n trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu vµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña ®Þa ph­¬ng. §­îc trao quyÒn tù chñ ®µm ph¸n vÒ khèi l­îng bu«n b¸n, kiÓm so¸t ®¬n hµng xuÊt nhËp khÈu vµ h­ëng chÕ ®é ­u ®·i, c¸c c«ng ty bu«n b¸n ®­îc Nhµ n­íc cho phÐp ®· ®Èy nhanh ho¹t ®éng bu«n b¸n. Nh÷ng h¹n chÕ vÒ chñng lo¹i vµ khèi l­îng bu«n b¸n còng ®­îc níi láng. Cïng víi chñ tr­¬ng më cöa toµn ph­¬ng vÞ cña c¸c tØnh biªn giíi chÝnh s¸ch giao quyÒn tù chñ réng r·i ®· khiÕn c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu trao ®æi hµng ho¸, chuyÓn giao c«ng nghÖ, xuÊt khÈu dÞch vô vµ lao ®éng ph¸t triÓn nhanh chãng. NhÊt lµ tõ 1982 khi B¾c Kinh chÝnh thøc tuyªn bè vÒ 5 nguyªn t¾c trong ph¸t triÓn quan hÖ chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ v¨n ho¸ víi c¸c n­íc: t«n träng chñ quyÒn vµ toµn vÑn l·nh thæ cña nhau, kh«ng x©m ph¹m lÉn nhau, kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña n­íc kh¸c, b×nh ®¼ng, cïng cã lîi vµ cïng tån t¹i hoµ b×nh. 1.3 HÖ thèng chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc: ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®· ký hiÖp ®Þnh thµnh lËp Uû ban hîp t¸c Kinh tÕ - Th­¬ng m¹i vµ nhiÒu hiÖp ®Þnh kh¸c, t¹o c¬ së ph¸p lý thóc ®Èy quan hÖ Kinh tÕ - Th­¬ng m¹i hai n­íc ph¸t triÓn theo ph­¬ng thøc chó träng vµ më réng xuÊt nhËp khÈu chÝnh ng¹ch phï hîp víi luËt ph¸p vµ th«ng lÖ quèc tÕ. §ång thêi víi bu«n b¸n chÝnh ng¹ch, cÇn ph¶i quan t©m ®óng møc ®Õn bu«n b¸n tiÓu ng¹ch, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù mua b¸n, trao ®æi qua l¹i cña d©n c­ vïng biªn giíi ®i vµo nÒn nÕp æn ®Þnh, ®¸p øng nhu cÇu cña ®êi sèng, phï hîp víi tËp qu¸n vµ truyÒn thèng ®· h×nh thµnh trong lÞch sö. HÖ thèng ®iÒu ­íc quèc tÕ Trung ViÖt sau b×nh th­êng ho¸ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc Tõ th¸ng 11/1991 ®Õn cuèi 1995 trong tiÕn ®é b×nh th­êng ho¸ quan hÖ ®­îc c¶ hai bªn cïng quan t©m thóc ®Èy, Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®· ký ®­îc kho¶ng 30 hiÖp ®Þnh kinh tÕ quan träng. - HiÖp ®Þnh t¹m thêi gi¶i quyÕt c«ng viÖc vïng biªn giíi (B¾c Kinh th¸ng 11 n¨m 1991). - HiÖp ®Þnh mËu dÞch gi÷a hai n­íc (B¾c kinh th¸ng 11 n¨m 1991). - HiÖp ®Þnh hîp t¸c kinh tÕ ViÖt - Trung (Hµ Néi th¸ng 2/1992). - Bèn hiÖp ®Þnh vÒ vËn chuyÓn hµng kh«ng d©n dông, hµng h¶i, ®­êng s¾t, hîp t¸c b­u ®iÖn vµ kh«i phôc quan hÖ viÔn th«ng (3/1992). - Bèn hiÖp ®Þnh vÒ miÔn thÞ thùc xuÊt nhËp c¶nh, khuyÕn khÝch vµ b¶o ®¶m ®Çu t­, hîp t¸c KHKT, v¨n ho¸ (Hµ Néi 12/1992). - HiÖp ®Þnh vÒ thanh to¸n vµ hîp t¸c ng©n hµng (5/1993) - HiÖp ®Þnh vÒ hµng ho¸ qu¸ c¶nh (4/1994) - Ba hiÖp ®Þnh vÒ thµnh lËp Uû ban hîp t¸c kinh tÕ, th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Trung quèc, vµ b¶o ®¶m chÊt l­îng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vµ c«ng nhËn lÉn nhau, vÒ vËn t¶i ®­êng bé (Hµ Néi 11/1994). - HiÖp ®Þnh tr¸nh ®¸nh thuÕ 2 lÇn (1995) Ngoµi ra cßn mét sè v¨n b¶n hîp t¸c kinh tÕ giao l­u, mËu dÞch ... song ph­¬ng cÊp Bé, ngµnh vµ tØnh thµnh phè hai n­íc. C¸c v¨n b¶n kh¸c: -QuyÕt ®Þnh cña Héi ®ång Bé tr­ëng sè 115-H§BT ngµy 9-4-1992 vÒ thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu tiÓu ng¹ch biªn giíi. -NghÞ ®Þnh 57/1998/N§-CP cña chÝnh phñ vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, gia c«ng vµ ®¹i lý mua b¸n hµng ho¸ víi n­íc ngoµi vµ th«ng t­ sè 18/1998/TT-BTM. -NghÞ ®Þnh 20/1998/N§-CP vÒ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cho miÒn nói, d©n téc. -LuËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu. -Quy chÕ t¹m thêi vÒ tæ chøc qu¶n lý chî biªn giíi ViÖt - Trung (ban hµnh kÌm Q§ 0774/1998/Q§-BTM). -Quy chÕ kinh doanh theo ph­¬ng thùc t¹m nhËp t¸i xuÊt (ban hµnh kÌm theo Q§ 1311/1998/Q§-BTM ). -QuyÕt ®Þnh 143/1998/Q§-TTg quy ®Þnh ¸p dông thuÕ xuÊt nhËp khÈu chÝnh ng¹ch cho c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu tiÓu ng¹ch. 2. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn xuÊt nhËp khÈu cña hai n­íc: Qui m« thùc tÕ vµ triÓn väng ph¸t triÓn thÞ tr­êng Trung Quèc trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2010 võa mang l¹i c¬ héi võa t¹o nªn nh÷ng th¸ch thøc míi ®èi víi ViÖt Nam. ChÝnh s¸ch më cöa Trung Quèc ®ang chuyÓn m¹nh tõ më cöa h¹n chÕ vÒ ph¹m vi vµ lÜnh vùc chuyÓn sang më cöa toµn diÖn, tõ më cöa thÝ ®iÓm chuyÓn sang ®Þnh khung ph¸p lý ®ang cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc víi c¸c n­íc l¸ng giÒng trong ®ã cã ViÖt Nam. Trung Quèc ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), trong khi ViÖt Nam ch­a ph¶i lµ thµnh viªn cña WTO, ®iÒu ®ã cã thÓ sÏ lµm gi¶m hiÖu qu¶ mËu dÞch cña ViÖt Nam víi Trung Quèc vµ ¶nh h­ëng gi¸n tiÕp ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp gi÷a hai n­íc. ViÖc h×nh thµnh khu vùc mËu dich tù do ASEAN còng nh­ nh÷ng tiÕn bé ®¹t ®­îc vÒ quan hÖ hîp t¸c ®a ph­¬ng trong DiÔn ®µn hîp t¸c ph¸t triÓn khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC) sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Trung Quèc nãi chung vµ t¹i c¸c vïng cöa khÈu biªn giíi phÝa B¾c nãi riªng. Nh÷ng thµnh tùu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thÞ tr­êng n­íc ta trong nh÷ng n¨m ®æi míi, cïng víi lîi thÕ cña ViÖt Nam so víi Trung Quèc vÒ s¶n xuÊt mét sè s¶n phÈm nhiÖt ®íi, lµ cë së thuËn lîi ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i hai n­íc. ViÖc thùc thi c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam ®Ó tham gia tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i ë ph¹m vi khu vùc vµ toµn cÇu sÏ cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc. 3. Sù cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam víi Trung Quèc: ViÖt Nam - Trung Quèc ®Òu lµ n­íc x· héi chñ nghÜa, ®Òu kiªn tr× sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n, ®Òu ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¶i c¸ch, më cöa vµ ®Òu ®ang x©y dùng chñ nghÜa x· héi phï hîp t×nh h×nh mçi n­íc. Nh÷ng ®iÓm chung quan träng nµy t¹o c¬ së chÝnh trÞ v÷ng ch¾c b¶o ®¶m quan hÖ hai n­íc ph¸t triÓn lµnh m¹nh trong t­¬ng lai. VÒ mÆt kinh tÕ, hai n­íc lµ nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn, cã tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ t­¬ng ®èi nhanh. §ång thêi, mçi n­íc ®Òu cã nh÷ng ­u thÕ riªng vÒ mÆt kinh tÕ cã thÓ bæ sung lÉn nhau. §iÒu nµy chøng tá, hai n­íc cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng vµ tiÒm lùc to lín ®Ó ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ th­¬ng m¹i. Cã c©u "Thiªn thêi, ®Þa lîi, nh©n hßa", Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®· cã ®Çy ®ñ ba ®iÒu kiÖn nµy ®Ó x©y dùng chñ ch­¬ng chÝnh s¸ch nh»m ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c cïng cã lîi. ChÝnh v× vËy mµ ViÖt Nam vµ Trung Quèc cÇn ph¶i ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. ViÖc hai n­íc Trung Quèc vµ ViÖt Nam ph¸t triÓn s©u h¬n quan hÖ hîp t¸c trªn c¸c lÜnh vùc, ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc kinh tÕ th­¬ng m¹i lµ hoµn toµn phï hîp lîi Ých vµ nguyÖn väng cña nh©n d©n hai n­íc, ®ång thêi còng cã lîi cho sù ph¸t triÓn vµ phån vinh trong khu vùc. Do vËy, c¶ ViÖt Nam vµ Trung Quèc cÇn vËn dông tèt tÝnh nguyªn t¾c vµ tÝnh linh ho¹t, gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng quyÒn lîi cña c¶ hai bªn mét c¸ch cã lý cã t×nh th× tin ch¾c r»ng trong t­¬ng lai quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt - Trung sÏ ph¸t triÓn m¹nh h¬n n÷a. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc cßn t¹o thªm viÖc lµm cho hµng triÖu lao ®éng vµ hµng chôc v¹n lao ®éng ë c¸c doanh nghiÖp ®Þa ph­¬ng vµ trung ­¬ng, gãp phÇn lµm gi¶m tØ lÖ hé ®ãi nghÌo, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, gãp phÇn æn ®Þnh x· héi. Kh«ng nh÷ng thÕ ho¹t ®éng nµy cßn t¸c ®éng trùc tiÕp lµm t¨ng ®¸ng kÓ nguån thu ng©n s¸ch hµng n¨m cña chÝnh phñ, t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng chi cho ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng cña mçi n­íc. §ång thêi t¹o c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ thÞ tr­êng ®Ó ph¸t triÓn néi lùc, thóc ®Èy chuyÓn ®æi c¬ cÊu c¸c ®Þa ph­¬ng theo h­íng ph¸t triÓn c¸c ngµnh dÞch vô. KÝch thÝch c¸c ngµnh s¶n xuÊt ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng cña thÞ tr­êng. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai quèc gia cßn gãp phÇn rót ra ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm bæ Ých, thiÕt thùc cho viÖc nghiªn cøu, ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ qu¶n lý vÜ m« cña mçi n­íc, gãp phÇn ph¸t triÓn giao l­u kinh tÕ víi bªn ngoµi, c¶i thiÖn t×nh h÷u nghÞ gi÷a hai n­íc ngµy mét tèt ®Ñp h¬n. Tõ ®ã ®· gãp phÇn æn ®Þnh m«i tr­êng khu vùc, t¹o ra m«i tr­êng ph¸t triÓn ®«i bªn cïng cã lîi. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng vÒ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam vµ trung Quèc I. Tæng quan vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ th­¬ng m¹i khu vùc biªn giíi ViÖt Nam - Trung Quèc: 1.Ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i t¹i khu vùc biªn giíi ViÖt - Trung lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan: Biªn giíi phÝa B¾c n­íc ta lµ phÇn biªn giíi chung trªn bé gi÷a n­íc Céng Hoµ XHCN ViÖt Nam vµ n­íc CHND Trung Hoa, tr¶i dµi tõ §«ng sang T©y 1.643 Km, qua 6 tØnh: Qu¶ng Ninh, L¹ng S¬n, Cao B»ng, Hµ Giang, Lµo Cai vµ Lai Ch©u. Riªng tØnh Lai Ch©u cßn cã mét phÇn biªn giíi chung víi n­íc CHDCND Lµo; tØnh Qu¶ng Ninh cã mét phÇn biªn giíi ®Êt liÒn víi Trung Quèc, mét phÇn lµ h¶i ®¶o. DiÖn tÝch tù nhiªn cña 6 tØnh biªn giíi phÝa B¾c n­íc ta lµ 53.755 Km2, chiÕm 55,2% diÖn tÝch c¸c tØnh miÒn nói vµ Trung du B¾c bé, b»ng 16,32% diÖn tÝch c¶ n­íc. DiÖn tÝch ®Êt tù nhiªn tÝnh b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®¹t 13.204 m2, cao h¬n 3 lÇn so víi møc b×nh qu©n c¶ n­íc, ®øng thø hai trong 7 vïng kinh tÕ c¶ n­íc, chØ sau khu vùc T©y Nguyªn, víi diÖn tÝch b×nh qu©n trªn 18.000 m2/ng­êi. Ph¸t triÓn kinh tÕ th­¬ng m¹i t¹i khu vùc biªn giíi lµ t­ t­ëng chØ ®¹o quan träng cÇn ®­îc qu¸n triÖt trong ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i nãi chung vµ t¹i c¸c vïng cöa khÈu nãi riªng. Tuy nhiªn, ngoµi viÖc tu©n thñ chÝnh s¸ch chung vÒ xuÊt nhËp khÈu cña c¶ n­íc, cßn ph¶i ®Æc biÖt chó ý tíi ®Æc thï cña khu vùc, tíi b¶o ®¶m s¶n xuÊt trong n­íc vµ ®Èy m¹nh giao l­u hµng ho¸ qua biªn giíi gãp phÇn t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Giao l­u kinh tÕ - th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc ViÖt Nam - Trung Quèc chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c cöa khÈu trªn biªn giíi chung. HÖ thèng c¸c cöa khÈu quèc tÕ, quèc gia vµ cöa khÈu ®Þa ph­¬ng cã t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña c¸c tØnh biªn giíi, cã vai trß quyÕt ®Þnh tíi quy ho¹ch ph¸t triÓn th­¬ng m¹i c¸c vïng cöa khÈu biªn giíi phÝa B¾c n­íc ta. Ph¸t triÓn kinh tÕ cöa khÈu, më réng giao l­u kinh tÕ víi Trung Quèc gãp phÇn ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Mét mÆt t¹o ra mét sè chuyÓn biÕn vÒ ®êi sèng x· héi, gi¶m bít tû lÖ ®ãi nghÌo, t¨ng tû lÖ hé trung b×nh vµ hé giµu cã, nhÊt lµ khu vùc thÞ x·, thÞ trÊn, cöa khÈu, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi hµng n¨m ®Òu t¨ng, t¹o ®iÒu kiÖn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, n©ng cao d©n trÝ, c¬ së h¹ tÇng ®­îc ®Çu t­ n©ng cÊp, nhÊt lµ khu vùc cöa khÈu ®êi sèng v¨n ho¸ tinh thÇn ®­îc c¶i thiÖn. Do vËy, bé mÆt nhiÒu vïng n«ng th«n ®­îc ®æi míi. ChÝnh v× vËy ho¹t ®éng mËu dÞch ViÖt Trung tõ ®ßi hái tÊt yÕu cña viÖc trao ®æi s¶n vËt trªn c¬ së gÇn gòi vÒ ®Þa lý, v¨n ho¸, tËp qu¸n d©n téc ®· dÇn trë thµnh mét h×nh thøc quan hÖ kinh tÕ ®­îc cñng cè vµ ph¸t triÓn bÒ dµy lÞch sö ®· h¬n 1000 n¨m, do vËy c¸ch øng xö phï hîp víi hiÖn t­îng tÊt yÕu nµy kh«ng ph¶i lµ ng¨n chÆn, h¹n chÕ mµ cã chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh phï hîp víi lîi Ých quèc gia. Nhê viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cöa khÈu t¹i biªn giíi gióp cho ViÖt Nam cã thÓ triÖt ®Ó khai th¸c thÞ tr­êng réng lín cña Trung Quèc ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt nhËp khÈu, nhÊt lµ hµng ho¸ tiªu dïng cña ViÖt Nam phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng­êi d©n n­íc b¹n. Quan hÖ l©u ®êi víi ViÖt Nam hiÖn ®­îc b×nh th­êng ho¸ ®· kh«i phôc nhanh chãng mét thÞ tr­êng truyÒn thèng quan träng cña Trung Quèc. Khu vùc biªn giíi vèn cã quan hÖ th©n thÝch, biªn mËu cã gi¸ thµnh h¹ lµ mét thÕ m¹nh tuyÖt ®èi ®Ó x©m nhËp víi hiÖu qu¶ cao, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. Khu vùc biªn giíi cã thÓ ph¸t huy vai trß trung chuyÓn cho c¸c tØnh néi ®Þa. H¬n n÷a, kÕt cÊu s¶n xuÊt vµ mËu dÞch cã tÝnh bæ sung cho nhau. Tr×nh ®é s¶n xuÊt, c«ng nghÖ cña ViÖt Nam thÊp h¬n Qu¶ng T©y, V©n Nam nªn dÔ tiÕp nhËn hµng c«ng nghiÖp khu vùc nµy. §ång thêi ViÖt Nam cã nguån nguyªn liÖu phong phó cã thÓ bæ sung cho nhu cÇu c¸c khu c«ng nghiÖp T©y Nam vµ Hoa Nam Trung Quèc. Th«ng qua ho¹t ®éng th­¬ng m¹i t¹i c¸c cöa khÈu ®Ó t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¶ n­íc, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt, thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng cöa khÈu vµ c¸c tØnh biªn giíi. Tuy nhiªn, cÇn ®¶m b¶o ho¹t ®éng th­¬ng m¹i tiÕn hµnh nhanh chãng, thuËn tiÖn, ®ång thêi ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ ®Ó ®¶m b¶o sù lµnh m¹nh trong giao l­u hµng ho¸, ng¨n chÆn cã hiÖu qu¶ viÖc bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i qua biªn giíi. §Èy m¹nh giao l­u biªn giíi lµ chñ tr­¬ng lín ®· ®em l¹i nh÷ng c¶i thiÖn ®¸ng kÓ trong ®êi sèng kinh tÕ - x· héi ë c¸c khu vùc biªn giíi trªn bé. V× thÕ chÝnh phñ hai n­íc lu«n khuyÕn khÝch vµ thóc ®Èy bu«n b¸n, hîp t¸c kinh tÕ khu vùc biªn giíi nh»m môc ®Ých gi¶m bíi sù chªnh lÖch ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng biªn c­¬ng kinh tÕ khã kh¨n víi c¸c vïng kh¸c cña ®Êt n­íc ®· ®¹t tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n. ViÖc chó träng ph¸t triÓn bu«n b¸n biªn mËu víi c¸c n­íc l¸ng giÒng lµ gi¶i ph¸p tèt t¹o nªn sù ®æi míi ®¸ng kÓ diÖn m¹o c¸c thµnh phè, thÞ trÊn, khu mËu dÞch biªn giíi cña ViÖt Nam còng nh­ Trung Quèc. 2. §Þnh h­íng c¬ b¶n quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam - Trung Quèc: Cïng víi viÖc HiÖp ®Þnh biªn giíi ViÖt - Trung ®­îc ký kÕt, quan hÖ gi÷a hai n­íc cã nhiÒu c¶i thiÖn, ®iÒu ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n tiÕp tôc gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i vÒ biªn giíi, thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c quan hÖ tèt ®Ñp gi÷a hai n­íc. ChÝnh s¸ch mµ hai n­íc cïng tho¶ thuËn th¸ng 12/1999: "L¸ng giÒng h÷u nghÞ, hîp t¸c toµn diÖn, æn ®Þnh l©u dµi, h­íng tíi t­¬ng lai" cã ý nghÜa quan träng t¹o lËp m«i tr­êng æn ®Þnh, v÷ng ch¾c quan hÖ biªn giíi gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®Ó c¸c tØnh biªn giíi thùc hiÖn thµnh c«ng kÕ ho¹ch còng nh­ quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - th­¬ng m¹i theo dù tÝnh cña m×nh. Quan ®iÓm ph¸t triÓn th­¬ng m¹i t¹i c¸c vïng cöa khÈu biªn giíi phÝa B¾c lµ sù vËn dông, s¸ng t¹o quan ®iÓm ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i, quèc phßng vµ an ninh cña §¶ng ta vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña c¸c tØnh biªn giíi. Më réng quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i víi Trung Quèc, trong ®ã chó träng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ bu«n b¸n t¹i c¸c khu vùc cöa khÈu, trªn c¬ së ®¶m b¶o toµn vÑn l·nh thæ, an ninh biªn giíi vµ ®«i bªn cïng cã lîi. Ph¸t triÓn th­¬ng m¹i t¹i c¸c khu vùc cöa khÈu ph¶i coi xuÊt khÈu lµ nhiÖm vô träng t©m, nhËp khÈu lµ nhiÖm vô cÇn thiÕt. Do vËy ®Þnh h­íng trong thêi gian tíi lµ ph¶i khai th¸c lîi thÕ c¸c cöa khÈu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ - dÞch vô cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Trung Quèc, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc bu«n b¸n biªn mËu gi÷a hai n­íc. Gi¸c ngé c­ d©n c¸c vïng, c¸c d©n téc vÒ nghÜa vô b¶o vÖ kinh tÕ vµ an ninh quèc phßng. Thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña c¸c doanh nghiÖp ®i ®«i víi sù t¨ng c­êng qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Chñ tr­¬ng chiÕn l­îc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu kh«ng ph¶i chØ khai th¸c nguån hµng t¹i c¸c tØnh biªn giíi mµ ®iÒu quan träng lµ ph¶i khai th¸c nguån hµng trong c¶ n­íc ®Ó t¨ng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu. - §èi víi hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Trung Quèc cÇn t¨ng c­êng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng ®· qua chÕ biÕn víi chÊt l­îng ngµy cµng cao, gi¶m nhanh viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ nguyªn liÖu. - §èi víi hµng nhËp khÈu tõ Trung Quèc cÇn ph¶i tÝnh to¸n lîi thÕ so s¸nh toµn diÖn vÒ mÆt hµng, cù ly, gi¸ c¶... võa chó ý khai th¸c thÕ m¹nh cña thÞ tr­êng gÇn, võa ®¶m b¶o toµn diÖn trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Tuy nhiªn, vÒ phÝa Trung Quèc: Mét mÆt Trung Quèc b×nh th­êng ho¸ víi ViÖt Nam nh»m phôc vô yªu cÇu lín lµ gãp phÇn t¹o m«i tr­êng xung quanh æn ®Þnh ®Ó tËp trung cho ph¸t triÓn kinh tÕ, phôc vô cho yªu cÇu më cöa ven biªn giíi. Ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ mËu dÞch víi c¸c n­íc l¸ng giÒng còng lµ hç trî cho chiÕn l­îc x©y dùng vïng kinh tÕ T©y Nam - Hoa Nam cña Trung Quèc. Tõ quan ®iÓm nµy sau khi b×nh th­êng ho¸ víi ViÖt Nam n¨m 1991 (®¸nh dÊu b»ng cuéc ®i th¨m chÝnh thøc Trung Quèc cña tæng bÝ th­ §ç M­êi vµ Thñ t­íng ChÝnh Phñ Vâ V¨n KiÖt ngµy 5/11/1991), Trung Quèc quan hÖ víi ViÖt Nam trªn c¬ së l¸ng giÒng, 5 nguyªn t¾c chung sèng hoµ b×nh, c¹nh tranh víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam, x¸c ®Þnh trë l¹i vÞ trÝ vai trß ë §«ng D­¬ng vµ §«ng Nam ¸. Trung Quèc thùc hiÖn chÝnh s¸ch “biªn giíi mÒm” trong quan hÖ kinh tÕ (hµng ho¸ Trung Quèc tíi ®©u lµ biªn giíi Trung Quèc më réng tíi ®ã) kÕt hîp víi l«i kÐo d©n c­ biªn giíi ®Ó lÊn chiÕm l·nh thæ, ngÇm du nhËp v¨n ho¸ Trung Quèc th«ng qua viÖc phæ biÕn c¸c lo¹i ®å ch¬i, v¨n ho¸ phÈm...Tæ chøc ho¹t ®éng ®Çu t­ th«ng qua ng­êi Hoa ë c¸c n­íc thø ba nh»m chiÕm lÜnh c¸c ngµnh kinh doanh cã lîi thÕ nh­ dÖt, da, may, kh¸ch s¹n... Trung Quèc lîi dông biªn giíi vµ vïng ven trªn bé, trªn biÓn ®Ó b¸n nh÷ng mÆt hµng tån kho vµ kÐm phÈm chÊt b¹c gi¶, ma tuý...qua con ®­êng biªn mËu hoÆc kÝch thÝch bu«n lËu vµo ViÖt Nam, ®ång thêi thu hót nguyªn liÖu, kho¸ng s¶n, l­¬ng thùc, thùc phÈm. Do ®ã, toµn bé ho¹t ®éng th­¬ng m¹i khu vùc biªn giíi cÇn ph¶i ®­îc chØ ®¹o, ®iÒu hµnh rÊt chÆt chÏ, kÞp thêi, cã ph­¬ng s¸ch ®èi øng ngay víi c¸c quyÕt ®Þnh ®iÒu tiÕt cña phÝa ViÖt Nam. 3. TiÕn tr×nh më cöa biªn giíi: Qua c¸c triÒu ®¹i Trung Quèc ®· t¹o ra ®­îc mét hÖ thèng bu«n b¸n biªn giíi ®a môc tiªu ngay trªn ®Êt ViÖt Nam. §ã lµ hÖ thèng c¸c ®« thÞ ®ñ cì mµ c­ d©n hÇu hÕt lµ th­¬ng nh©n ng­êi Hoa, n¾m gi÷ ho¹t ®éng cña c¸c chî bu«n b¸n còng nh­ ho¹t ®éng ph©n phèi. §ã lµ c¸c ®« thÞ Mãng C¸i (H¶i Ninh), §ång §¨ng (L¹ng S¬n), Lµo Cai, Phã B¶ng (§ång V¨n - Hµ Giang) mµ cho tíi nay vÉn lµ c¸c khu vùc cöa khÈu giao th­¬ng xung yÕu trªn d¶i biªn giíi ViÖt Trung. Tõ chç trao ®æi tù nhiªn trªn c¬ së c¸c s¶n vËt s½n cã, bu«n b¸n biªn giíi ViÖt Trung tr¶i qua c¸c thêi ®¹i ®· trë thµnh ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ë nhiÒu qui m«, tÇng nÊc, tõ trao ®æi ®Þa ph­¬ng ®Õn qui m« quèc gia, bªn c¹nh h×nh thøc trao ®æi hµng ho¸ th«ng th­êng cña c­ d©n biªn giíi. Tõ sau chiÕn dÞch biªn giíi n¨m 1950, Trung Quèc trë thµnh hËu ph­¬ng cña chÝnh phñ kh¸ng chiÕn ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ, nguån cung cÊp hËu cÇn vµ cöa ngâ ®Ó ViÖt Nam v­¬n tíi khèi x· héi chñ nghÜa, biªn giíi ViÖt - Trung trë thµnh mét khu vùc th«ng th­¬ng tèi quan träng. Tuy nhiªn khu vùc nµy vÉn ho¹t ®éng trong m«i tr­êng ph¸p lý chÆt chÏ ®­îc ChÝnh phñViÖt Nam d©n chñ céng hoµ, trªn c¬ së c¸c tho¶ thuËn víi Trung Quèc (* T¹i "BÞ vong lôc mËu dÞch" ®­îc th«ng qua th¸ng 4/1952 ) ban hµnh b»ng c¸c v¨n b¶n sau ®©y: - §iÒu lÖ t¹m thêi cña Phñ Thñ t­íng ban hµnh (PTT) sè 165/TTg vÒ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu ë biªn giíi ViÖt - Hoa (1 -5-1952) - §iÒu lÖ t¹m thêi PTT sè 167/TTg vÒ hµng xuÊt nhËp khÈu vµ thu thuÕ xuÊt nhËp khÈu ë biªn giíi ViÖt - Hoa (1-5-1952). - §iÒu lÖ t¹m thêi PTT sè 168/TTg vÒ tæ chøc bé m¸y qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu ë biªn giíi ViÖt - Hoa (1-5-1952). - Th«ng t­ PTT sè 238/TTg ban hµnh b¶n biÖn ph¸p qu¶n lý vÒ sù trao ®æi bu«n b¸n nhá trong khu vùc biªn giíi ViÖt - Hoa (27 -1-1953). - §iÒu lÖ PTT sè 391/TTg vÒ qu¶n lý mËu dÞch tiÓu ng¹ch biªn giíi ViÖt Hoa (16-10-1953). - §iÒu lÖ PTT sè 391/TTg vÒ qu¶n lý mËu dÞch tiÓu ng¹ch nh©n d©n trong khu vùc biªn giíi ViÖt Trung (10 -9-1954). Sau n¨m 1954, hai n­íc ký kÕt hai v¨n b¶n quan träng bæ sung thªm khung ph¸p lý cho viÖc bu«n b¸n biªn giíi, ®ã lµ: - NghÞ ®Þnh th­ bu«n b¸n tiÓu ng¹ch biªn giíi ViÖt -Trung (1955) - NghÞ ®Þnh th­ trao ®æi hµng ho¸ biªn giíi ViÖt - Trung (1957). Trong c¸c v¨n b¶n nµy ®· qui ®Þnh mét sè vÊn ®Ò nh­ hai bªn sÏ x©y dùng trªn khu vùc biªn giíi, 26 cÆp ®iÓm giao dÞch ®èi øng (trªn bé 19 ®iÓm). Quy ®Þnh viÖc bu«n b¸n trùc tiÕp gi÷a c¸c c«ng ty bu«n b¸n quèc doanh ®Þa ph­¬ng nh»m bæ sung thÕ m¹nh còng nh­ thiÕu hôt hµng ho¸ cho nhau, tæ chøc c¸c cuéc hiÖp th­¬ng hµng n¨m gi÷a ®¹i biÓu bu«n b¸n hai bªn nh»m kiÓm ®iÓm thùc hiÖn viÖc bu«n b¸n theo nghÞ ®Þnh vµ ký kÕt c¸c hîp ®ång trao ®æi hµng ho¸. Trªn tinh thÇn c¸c nghÞ ®Þnh th­ nµy phÝa ViÖt Nam vµ tØnh Qu¶ng §«ng cïng khu tù trÞ d©n téc Choang (Qu¶ng T©y) ®· ký kÕt v¨n b¶n "BiÖn ph¸p qu¶n lý bu«n b¸n tiÓu ng¹ch biªn giíi ViÖt - Trung" (1955) qui ®Þnh viÖc bu«n b¸n tiÓu ng¹ch biªn giíi chØ ®­îc tiÕn hµnh trong ph¹m vi hÖ thèng chî biªn giíi tho¶ thuËn më víi møc ®é giao th­¬ng nhÊt ®Þnh. M«i tr­êng ph¸p lý ®ång bé ®· khiÕn cho ho¹t ®éng mËu dÞch biªn giíi ph¸t triÓn lµnh m¹nh ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ cñng cè quan hÖ ®ång chÝ chi viÖn ®¸nh Mü. Tõ n¨m 1956 ®Õn 1969 bu«n b¸n hµng n¨m gi÷a ViÖt Nam vµ Qu¶ng T©y ë møc 3,42 triÖu Nh©n d©n tÖ mçi n¨m, mÆt kh¸c hÖ thèng tiÕp nhËn hµng ho¸, trang thiÕt bÞ viÖn trî còng ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vµ nghiªm tóc, nÒ nÕp theo qui ®Þnh qu¶n lý biªn giíi. Thêi kú 1965 -1975 ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng trªn nguyªn t¾c ®éc quyÒn Nhµ n­íc ®· t¹o ra hÖ thèng c¬ quan qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu ë khu vùc víi 4 thµnh phÇn: - Th­¬ng nghiÖp, qu¶n lý mËu dÞch xuÊt nhËp khÈu. - Ng©n hµng, qu¶n lý viÖc chuyÓn ®æi, thanh to¸n ngo¹i hèi. - H¶i quan, qu¶n lý thuÕ xuÊt nhËp khÈu vµ gi¸m qu¶n hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. - Lùc l­îng biªn phßng, qu¶n lý xuÊt nhËp c¶nh. Thêi kú nµy do c¸ch m¹ng v¨n ho¸ lµm kinh tÕ Trung Quèc suy sôp, ®êi sèng c­ d©n khu vùc biªn giíi phÝa Trung Quèc sa sót nghiªm träng nªn ho¹t ®éng trao ®æi tiÓu ng¹ch rÊt h¹n chÕ, c­ d©n Trung Quèc sang phÝa ViÖt Nam ®Ó lµm thuª lÊy l­¬ng thùc lµ chñ yÕu. Sù gi¸n ®o¹n quan hÖ 10 n¨m tõ 1979 cïng víi sù thay ®æi tÝnh chÊt tù nhiªn cña quan hÖ kinh tÕ, mËu dÞch biªn giíi ViÖt Trung thêi kú 1965 - 1975 tËp trung cho chiÕn tranh ®· khiÕn cho m«i tr­êng ph¸p lý ®­îc thiÕt lËp ®ång bé trong nh÷ng n¨m tõ 1950 -1965 kh«ng ®­îc tiÕp tôc duy tr×. MÆt kh¸c, sù ph¸t triÓn mét b­íc do më cöa sím 10 n¨m so ViÖt Nam (1978 so 1988) ®· khiÕn cho viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng mËu dÞch biªn giíi ViÖt Trung sau b×nh th­êng ho¸ quan hÖ bÞ ®éng, lóng tóng trong mét thêi kú dµi. Bu«n b¸n biªn giíi víi ViÖt Nam cuèi cïng còng nèi l¹i vµ ph¸t triÓn nhanh chãng sau HiÖp ®Þnh t¹m thêi vÒ gi¶i quyÕt c«ng viÖc biªn giíi vµ Hiªp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng 1991. Tíi n¨m 1993 ViÖt Nam ®· trë thµnh b¹n hµng lín thø hai cña Qu¶ng T©y víi 360 USD kim ng¹ch, chØ sau Hång K«ng (760 triÖu USD). Tõ n¨m 1991 ®Õn nay, hai n­íc ®· ký kÕt kho¶ng 30 HiÖp ®Þnh vÒ kinh tÕ - th­¬ng m¹i hoÆc cã liªn quan ®Õn kinh tÕ - th­¬ng m¹i. N¨m 1991 hai n­íc ®· ký HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i vµ HiÖp ®Þnh t¹m thêi vÒ gi¶i quyÕt c«ng viÖc trªn vïng biªn giíi ViÖt - Trung, tho¶ thuËn më c¸c cÆp cöa khÈu biªn giíi trªn bé. Th¸ng 12/1999 hai n­íc ký kÕt "HiÖp ®Þnh biªn giíi trªn ®Êt liÒn gi÷a n­íc CHXHCN ViÖt Nam vµ n­íc CHND Trung Hoa" vµ "HiÖp ®Þnh ph©n vïng l·nh h¶i, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vµ thÒm lôc ®Þa trong VÞnh B¾c Bé". ViÖt Nam ®· cã hÖ thèng chÝnh s¸ch qu¶n lý mËu dÞch biªn giíi tõ rÊt sím vµ kh¸ ®ång bé do vËy b¶o ®¶m qu¶n lý chÆt chÏ c¸c ho¹t ®éng trªn biªn giíi ®ång thêi t¹o m«i tr­êng ph¸t triÓn giao th­¬ng thuËn lîi. Nh­ vËy vÊn ®Ò ®èi víi mËu dÞch biªn giíi kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò qu¸ míi ®èi víi qu¶n lý Nhµ n­íc cña chóng ta. Trë ng¹i trong qu¶n lý hiÖn nay chÝnh lµ thiÕu sù ®¸nh gi¸ ®óng møc vµ quan t©m cÇn thiÕt, tõ ®ã thiÕu hÖ thèng chÝnh s¸ch ®ång bé, thiÕu bé m¸y qu¶n lý ®Ó xö lý c¸c ph¸t sinh kÞp thêi. HÖ thèng cöa khÈu trªn tuyÕn biªn giíi ViÖt Nam - Trung quèc I. Cöa khÈu quèc tÕ : Mãng C¸i (Qu¶ng Ninh) - §«ng H­ng (Qu¶ng T©y) H÷u NghÞ (L¹ng S¬n, ®­êng bé) - H÷u NghÞ Quan (Qu¶ng T©y) §ång §¨ng (L¹ng S¬n, ®­êng s¾t) - B»ng T­êng (Qu¶ng T©y) Lµo Cai (Lµo Cai, ®­êng s¾t vµ bé) - Hµ KhÈu (V©n Nam) II. Cöa khÈu quèc gia : Tµ Lïng (Cao B»ng) - Thuû KhÈu (Qu¶ng T©y) Thanh Thuû (Hµ Giang) - Thiªn B¶o (V©n Nam) Ma Lu Thµng (Ba NËm Cóm-Lai Ch©u) - Kim Thuû Hµ (V©n Nam) III. Cöa khÈu ®Þa ph­¬ng : Hoµnh M« (Qu¶ng Ninh) §«ng Trung (Qu¶ng T©y) Chi Ma (L¹ng s¬n) ¸i §iÓm (Qu¶ng T©y) B×nh Nghi (L¹ng s¬n) B×nh Nhi (Qu¶ng T©y) H¹ Lang (Cao B»ng) Khoa Gi¸p (Qu¶ng T©y) Lý V¹n (Cao B»ng) Th¹c Long (Qu¶ng T©y) Pß Peo (Cao B»ng) Nh¹c Vu (Qu¶ng T©y) Trµ LÜnh (Cao B»ng) Long Bang (Qu¶ng T©y) Sãc Giang (Cao B»ng) B×nh M·ng (V©n Nam) S¨m Pun (Hµ Giang) §iÒn B«ng (V©n Nam) Phã B¶ng (Hµ Giang) §æng C¸n (V©n Nam) XÝn MÇn (Hµ Giang) §« Long (V©n Nam) M­êng Kh­¬ng (Lµo Cai) KiÒu §Çu (V©n Nam) U Ma Tï Khoµng (Lai Ch©u) B×nh Hµ (V©n Nam) A Pa Ch¶i (Lai Ch©u) Long Phó (V©n Nam) 4. ThuËn lîi vµ th¸ch thøc cña viÖc më cöa biªn giíi: a. Lîi thÕ cña viÖc më cöa ven biªn giíi: - §iÒu kiÖn më cöa: ­u thÕ ®Þa lý gÇn gòi céng truyÒn thèng lÞch sö bu«n b¸n biªn giíi, ®­êng vËn chuyÓn, giao l­u truyÒn thèng, quan hÖ d©n c­ th©n thiÕt, g¾n kÕt hä hµng d©n téc t«n gi¸o. - §iÒu kiÖn thÞ tr­êng: thÞ tr­êng ven biªn giíi kh«ng mang tÝnh c¹nh tranh gay g¾t nh­ vïng ven biÓn mµ lµ mét thÞ tr­êng më cöa tiÒm n¨ng rÊt lín cã thÓ khai th¸c, nhu cÇu hµng._.iÖp: 2.1 Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng: VÒ mÆt vi m«, c¸c doanh nghiÖp ph¶i t¨ng c­êng nghiªn cøu thÞ tr­êng n¾m v÷ng c¸c th«ng tin vÒ hÖ thèng luËt ph¸p vµ c¸c ®Æc tÝnh tiªu dïng cña tõng khu vùc cô thÓ. Trung Quèc lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®Çy høa hÑn víi sè d©n trªn mét tû ng­êi, hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· cã vµ duy tr× ®­îc nh÷ng mèi quan hÖ nhÊt ®Þnh víi c¸c b¹n hµng Trung Quèc. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ nghiªn cøu th× viÖc t×m kiÕm vµ më réng sè l­îng c¸c b¹n hµng Trung Quèc cu¶ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ ch­a cao vµ ch­a cã hiÖu qu¶. Sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp cÇn trung thµnh víi nguyªn t¾c dùa vµo chÊt l­îng ®Ó giµnh chiÕn th¾ng; thùc hiÖn chiÕn l­îc quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt kinh doanh; dùa vµo khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn nh»m kh«ng ngõng n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. §ång thêi, c¸c doanh nghiÖp cã ý thøc m¹nh mÏ vÒ nh·n hiÖu s¶n phÈm; t¹o h×nh t­îng quèc tÕ; lµm lµnh m¹nh m¹ng l­íi tiªu thô; më réng thÞ tr­êng quèc tÕ; lµm tèt dÞch vô hËu m·i nh»m giµnh ®­îc sù tÝn nhiÖm trªn thÞ tr­êng; b¸m s¸t chuyÓn biÕn cña thÕ giíi, nhanh nh¹y n¾m b¾t c¬ héi kinh doanh, cã sù c©n nh¾c vÒ t×nh thÕ; ®Çu t­ më réng m¹ng l­íi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi. Bªn c¹nh ®ã, cÇn chuÈn bÞ cho m×nh mét ®éi ngò nh©n lùc cã chuyªn m«n s©u vÒ lÜnh vùc xuÊt khÈu. §éi ngò nµy sÏ gióp doanh nghiÖp t¨ng c­¬ng kh¶ n¨ng t×m kiÕm b¹n hµng vµ tr¸nh thua lç trong kÝ kÕt hîp ®ång. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph©n tÝch ®¸nh gi¸ nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n trong tæ chøc ho¹t ®éng thÞ tr­êng khu vùc, thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vÒ th­¬ng m¹i cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®èi víi tõng khu vùc cô thÓ. §Æc biÖt, th­êng xuyªn cã sù ®¸nh gi¸ dung l­îng thÞ tr­êng vÒ c¸c lo¹i hµng ho¸, søc mua, thÞ hiÕu vµ nhu cÇu trong mçi thêi kú ®Ó cã biÖn ph¸p thÝch hîp ®iÒu hµnh quan hÖ cung cÇu mét c¸ch cã lîi nhÊt cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Cã mét t­ duy kinh tÕ rÊt phæ biÕn ®ã lµ cÇn s¶n xuÊt vµ b¸n nh÷ng g× thÞ tr­êng cÇn chø kh«ng ph¶i nh÷ng g× m×nh cã. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, nhÊt lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc h¬n lóc nµo hÕt lµ ph¶i ®èi mÆt trùc tiÕp víi thÞ tr­êng, s¶n xuÊt theo yªu cÇu thÞ tr­êng. Muèn vËy, c¸c doanh nghiÖp mét mÆt ph¶i tÝch cùc ®æi míi c«ng nghÖ vµ qu¶n lý, phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh, n©ng cao søc c¹nh tranh. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i hîp t¸c víi b¹n hµng Trung Quèc ®Ó häc hái kinh nghiÖm. Lóc ®ã, doanh nghiÖp cÇn ¸p dông c«ng nghÖ tiÕp thÞ vµ qu¶ng c¸o m¹nh h¬n n÷a cho nh÷ng mÆt hµng tuy míi nh­ng hiÖn ®ang ®­îc kh¸ch hµng Trung Quèc ­a thÝch. 2.2 Doanh nghiÖp x©y dùng kÕ ho¹ch vµ chiÕn l­îc xuÊt khÈu ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n cho tõng mÆt hµng vµ tõng khu vùc cô thÓ cña Trung Quèc: C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chuÈn bÞ ®Ó trong thêi gian kh«ng xa, xuÊt khÈu sang Trung Quèc mét sè mÆt hµng míi nh­ c¸c s¶n phÈm cña c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ phÇn mÒm, c¸c dÞch vô t­ vÊn cã hµm l­îng trÝ tuÖ cao. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã sù nghiªn cøu ®óng møc ®Ó cã mét chiÕn l­îc xuÊt khÈu hµng ho¸ phï hîp, tËn dông ®­îc nh÷ng thÕ m¹nh hiÖn cã cña doanh nghiÖp, ®ång thêi khai th¸c thÞ tr­êng míi, tr¸nh sù c¹nh tranh trùc tiÕp víi hµng ho¸ cïng chñng lo¹i, cïng thÞ tr­êng víi Trung Quèc mµ phÝa b¹n cã ­u thÕ râ rÖt. Trong nh÷ng n¨m qua, hµng Trung Quèc nhËp khÈu vµo ViÖt Nam gia t¨ng. Hµng Trung Quèc víi gi¸ rÎ, mÉu m· ®Ñp, hîp tói tiÒn vµ thÞ hiÕu cña ®a sè d©n c­ ViÖt Nam. Kinh nghiÖm cña Trung Quèc vÒ viÖc xuÊt khÈu trong thêi gian qua lµ kh«ng qu¸ coi träng thu l·i qu¸ viÖc b¸n víi gi¸ cao mµ l¹i coi träng viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô ®­îc nhiÒu s¶n phÈm ®Ó tËn dông c«ng suÊt thiÕt bÞ, lao ®éng, vèn vay, kho tµng, chi phÝ qu¶n lý ®Ó gi¶m chi phÝ khÊu hao, tiÒn c«ng, tiÒn l·i vay, chi phÝ qu¶n lý, b¶o qu¶n trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, quay vßng vèn nhanh, khi cÇn cã thÓ b¸n d­íi gi¸ chÞu lç cßn h¬n lµ kh«ng thu håi ®­îc vèn. §iÒu nµy còng lµm cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt cña ViÖt Nam ph¶i khèn ®èn nhiÒu phen. ChÝnh v× vËy mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn cã ®èi s¸ch hîp lý nh­: - Nghiªn cøu thÞ tr­êng Trung Quèc, n¾m râ nhu cÇu hµng ho¸ ë ®ã cÇn nhËp khÈu tõ phÝa ViÖt Nam, c¶ vÒ mÆt hµng, khèi l­îng, chÊt l­îng vµ thÞ hiÕu cña mçi thêi kú. - T×m hiÓu kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña Trung Quèc sang ViÖt Nam trong mçi thêi kú ®Ó cã sù chñ ®éng trong hîp t¸c, tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ g©y søc Ðp ®èi víi thÞ tr­êng n­íc ta vÒ mét sè hµng ho¸ nhÊt ®Þnh, g©y b·o hoµ thÞ tr­êng vµ cã thÓ t¹o khã kh¨n hoÆc g©y hËu qu¶ nhÊt ®Þnh cho kinh tÕ n­íc ta. - N¾m b¾t chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña n­íc l¸ng giÒng vÒ Ngo¹i th­¬ng nãi chung vµ xuÊt nhËp khÈu víi ViÖt Nam nãi riªng. VÊn ®Ò nµy Trung Quèc kh¸ linh ho¹t, ta cÇn ®i s©u t×m hiÓu ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p kÞp thêi tr¸nh rñi ro, thua thiÖt. - T¨ng c­êng quan hÖ giao l­u kinh tÕ - th­¬ng m¹i hai bªn, tæ chøc th­êng kú c¸c cuéc héi chî - triÓn l·m hµng xuÊt nhËp khÈu, giíi thiÖu cho b¹n hµng nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ míi, ®éc ®¸o, qu¶ng c¸o b¸n hµng, qua ®ã kÝch thÝch tiªu thô hµng tiªu dïng vµ ký kÕt c¸c hîp ®ång th­¬ng m¹i. 2.3 C¸c doanh nghiÖp sö dông chuyªn gia t­ vÊn Trung Quèc: §©y lµ c¸ch mµ nhiÒu quèc gia ®· ¸p dông thµnh c«ng ®Æc biÖt ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn. V× nã gióp c¸c doanh nghiÖp ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu vÒ chÊt l­îng vµ thÞ hiÕu tiªu dïng cña ng­êi d©n Trung Quèc mét c¸ch tèt nhÊt. Víi t×nh tr¹ng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay th× rÊt cÇn ¸p dông biÖn ph¸p nµy. C¸c chuyªn gia sÏ t­ vÊn vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm vµ ®­a ra gi¶i ph¸p vÒ mÆt c«ng nghÖ ®Ó ®¹t ®­îc chÊt l­îng theo yªu cÇu ®Æt ra. §Æc biÖt, khi ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu víi nh÷ng kh¸ch hµng Trung Quèc mµ m×nh ch­a cã quan hÖ lµm ¨n l©u dµi (ph¶i kiÓm tra t­ c¸ch ph¸p nh©n cña doanh nghiÖp, cña ng­êi ®¹i diÖn, kiÓm tra kü tõng ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång..). C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc lµ nhiÖm vô quan träng ®­îc chñ yÕu giao cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc thùc hiÖn. Nh÷ng doanh nghiÖp nµy trong kinh doanh th­¬ng m¹i kh«ng nh÷ng tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ, thu lîi nhuËn mµ cßn ph¶i tÝnh to¸n hiÖu qu¶ x· héi, phi lîi nhuËn. 2.4 T¨ng c­êng ®Çu t­ vµo c«ng nghÖ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, tõng b­íc x©m nhËp thÞ tr­êng Trung Quèc: HiÖn nay chÊt l­îng s¶n phÈm lµ vÊn ®Ò ®Æt ra víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam . §Çu t­ vµo c«ng nghÖ lµ mét vÊn ®Ò chiÕn l­îc. Vèn ®Ó ®Çu t­ lu«n lµ vÊn ®Ò lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. NÕu kh«ng t¨ng ®Çu t­ cho ®æi míi c«ng nghÖ th× doanh thu l¹i kh«ng t¨ng vµ dÉn ®Õn vèn ®Çu t­ cho c«ng nghÖ l¹i cµng gi¶m, vµ cø thÕ sÏ t¹o nªn mét c¸i vßng luÈn quÈn. ChÊt l­îng cña s¶n phÈm nh­ thÕ nµo phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÊt l­îng cña nguyªn liÖu ®Çu vµo. Do vËy, doanh nghiÖp cÇn cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ ®ñ m¹nh, cã tÝnh ®ét ph¸ ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸n bé, sö dông nguån lùc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ n©ng cao chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Trung Quèc. 2.5 N©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng cña phÝa ViÖt Nam cho ngang b»ng víi phÝa Trung Quèc: §éi ngò nh©n viªn trong c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam cÇn ®­îc n©ng cao c¶ vÒ tr×nh ®é nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng nãi chung vµ tr×nh ®é nghiÖp vô ho¹t ®éng bu«n b¸n qua biªn giíi víi c¸c ®èi t¸c Trung Quèc. §ång thêi còng ph¶i n©ng cao tr×nh ®é ngo¹i ng÷ cña nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c ngo¹i th­¬ng ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ®äc hîp ®ång b»ng tiÕng n­íc ngoµi do bªn ®èi t¸c so¹n th¶o mµ kh«ng hiÓu kü néi dung cña hîp ®ång. Bªn c¹nh ®ã, ViÖt Nam còng ph¶i cã biÖn ph¸p kh¬i dËy lßng tù hµo d©n téc, biÕt tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ tinh thÇn truyÒn thèng cña ®Êt n­íc ®èi víi mçi c¸n bé ngo¹i th­¬ng cã nh­ vËy th× míi mong kh¾c phôc ®­îc nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc cña c¸n bé ngo¹i th­¬ng hiÖn nay ®ång thêi l¹i t¹o ra ®­îc thiÖn c¶m ®èi víi ®èi t¸c Trung Quèc vµ ®­îc hä t«n träng h¬n, ®èi xö c«ng b»ng h¬n trong ho¹t ®éng bu«n b¸n gi÷a hai bªn. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, khi mÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu tõ Trung Quèc vÉn sÏ lµ ho¸ chÊt, thuèc trõ s©u, mét sè chñng lo¹i ph©n bãn, chÊt dÎo nguyªn liÖu, b«ng, s¾t thÐp, m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ phô tïng. ®ång thêi, t¨ng c­êng nhËp khÈu nh÷ng nguyªn liÖu cÇn cho s¶n xuÊt trong n­íc nhÊt lµ phôc vô cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, c«ng nghiÖp chÕ biÕn. H¹n chÕ nhËp hµng tiªu dïng ch­a thiÕt yÕu, hµng kÐm chÊt l­îng hoÆc lo¹i hµng mµ trong n­íc ®· s¶n xuÊt ®­îc. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn nhËp khÈu c¸c thiÕt bÞ ®ång bé, víi kü thuËt tiªn tiÕn vµ c«ng nghÖ nguån, kh«ng cho phÐp nhËp khÈu c¸c thiÕt bÞ l¹c hËu nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Muèn vËy, c¸c c¸n bé, ®éi ngò nh©n viªn trong c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã mét sù hiÓu biÕt, chuyªn m«n nhÊt ®Þnh trong c¸c lÜnh vùc cô thÓ. V× thÕ, vÊn ®Ò ®µo t¹o cho c¸n bé lµ hÕt søc quan träng trong xu thÕ hiÖn nay. Tãm l¹i nh÷ng gi¶i ph¸p ®· nªu ë trªn ®Òu ®ßi hái ë mçi doanh nghiÖp mét sù nç lùc trong dµi h¹n. §Ó thùc hiÖn ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò nµy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn xem xÐt kh¶ n¨ng cña m×nh kÕt hîp víi xu h­íng cña thÞ tr­êng ®Ó cã nh÷ng b­íc ®i hîp lý phï hîp víi lîi Ých cña doanh nghiÖp. ChØ cã mét chiÕn l­îc dµi h¹n míi gióp doanh nghiÖp x¸c ®Þnh râ môc tiªu, biÕt ®­îc tiÕn ®é ®· ®¹t ®­îc vµ cÇn ph¶i lµm g× tiÕp theo ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu víi ®èi t¸c Trung Quèc. 3. §èi víi c¸c tØnh biªn giíi ViÖt – Trung: Khu kinh tÕ cöa khÈu lµ bé phËn h¹t nh©n cña vµnh ®ai kinh tÕ x· héi do vËy chÝnh s¸ch ph¸t triÓn khu kinh tÕ cöa khÈu cÇn ®­îc coi lµ träng t©m quan träng ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc ViÖt Nam - Trung Quèc. Giao l­u kinh tÕ qua cöa khÈu biªn giíi trªn bé víi c¸c n­íc l¸ng giÒng còng lµ nhu cÇu bøc xóc cña nhiÒu quèc gia ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Më cöa héi nhËp quèc tÕ tõ nh÷ng h×nh thøc ®i tõ thÊp lªn cao, tõ gi¶n ®¬n ®Õn phøc t¹p: ban ®Çu chØ lµ sù trao ®æi hµng ho¸ vïng biªn mang tÝnh chÊt tù nhiªn, sau ®Õn lµ nh÷ng h×nh thøc hîp t¸c s¶n xuÊt kinh doanh, cao h¬n lµ tiÕn tíi thµnh lËp c¸c khu mËu dÞch tù do biªn giíi, khu hîp t¸c kinh tÕ tiÓu vïng. 3.1 Sím hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cho khu vùc biªn giíi ViÖt - Trung: Khu vùc biªn giíi ViÖt Trung phÝa ViÖt Nam gièng nh­ phÝa Trung Quèc ®Òu ®øng tr­íc th¸ch thøc cña yªu cÇu ph¸t triÓn æn ®Þnh, gi¶m dÇn chªnh lÖch víi c¸c khu vùc kh¸c trong n­íc. Toµn bé c¸c huyÖn thÞ ë khu vùc nµy ®Òu n»m trong danh môc ­u ®·i ®Çu t­ ban hµnh kÌm N§ 29-CP ngµy 12/05/95 cña chÝnh phñ qui ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. §©y còng lµ khu vùc ®èi t­îng thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 20/1998/N§-CP vÒ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn th­¬ng m¹i miÒn nói. Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt - Trung chÝnh lµ mét lèi ra cho kinh tÕ khu vùc. V× lý do ®ã cµng sím cã mét hÖ thèng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®Æc thï cho khu vùc nµy, g¾n ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Trung víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng nh­ hai mÆt hç trî, t­¬ng t¸c cïng ph¸t triÓn. ViÖc ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Trung t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn h¹ tÇng, thay ®æi c¬ cÊu ngµnh nghÒ, t¹o viÖc lµm cho nh©n d©n trong vïng. MÆt kh¸c sù ph¸t triÓn cña vïng ph¶i xoay quanh viÖc tËn dông lîi thÕ cña khu vùc trong quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Trung. Muèn vËy hÖ thèng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cho khu vùc nµy nªn hoµn thiÖn theo c¸c h­íng sau ®©y: - KhuyÕn khÝch viÖc h×nh thµnh c¸c vïng nguyªn liÖu phôc vô gia c«ng xuÊt khÈu b»ng chÝnh s¸ch trî gi¸ thu mua, trî gi¸ cung cÊp vËt t­ n«ng nghiÖp. - KhuyÕn khÝch h×nh thµnh ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ dÞch vô trªn c¬ së c¸c quü ®µo t¹o, hç trî chuyÓn dÞch c¬ cÊu lÊy tõ phÇn thu do ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu t¹i khu vùc. - KhuyÕn khÝch chuyÓn h­íng sö dông ®Êt thÝch hîp b»ng viÖc cung cÊp h¹ tÇng kü thuËt h×nh thµnh c¸c khu vùc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i biªn giíi. - Trung ­¬ng nªn qui ®Þnh khung thuÕ trong thêi gian t­¬ng ®èi dµi, ®Þa ph­¬ng (hoÆc tæ chøc qu¶n lý th­¬ng m¹i biªn giíi) ®­îc ph©n cÊp quyÕt ®Þnh thuÕ suÊt vµ gi¸ tÝnh thuÕ ®Ó b¶o ®¶m linh ho¹t kÞp thêi, ®¸p øng nh÷ng biÕn ®æi trong yªu cÇu ®iÒu tiÕt quan hÖ th­¬ng m¹i khu vùc biªn giíi. Trong thùc tÕ hiÖn trªn biªn giíi cã 6 tØnh th× 4 tØnh ®· cã quyÕt ®Þnh thÝ ®iÓm chÝnh s¸ch ­u ®·i cho cöa khÈu, trong khi Trung Quèc cã kh¶ n¨ng ®iÒu phèi hµng ho¸ trªn toµn tuyÕn rÊt linh ho¹t. NÕu ®Þa ph­¬ng kh«ng ®­îc trao quyÒn tù chñ nhÊt ®Þnh th× ho¹t ®éng th­¬ng m¹i khu vùc biªn giíi kh«ng thÓ tiÕn hµnh th«ng suèt. CÇn sím nghiªn cøu ®Ó ®­a ra LuËt chèng ph¸ gi¸ vµ thuÕ chèng ph¸ gi¸ ®¸nh vµo hµng nhËp khÈu nh»m b¶o vÖ tÝch cùc h¬n s¶n xuÊt trong n­íc. §©y lµ gi¶i ph¸p cÊp b¸ch ®Ó cã thÓ gi¶i quyÕt triÖt ®Ó h¬n vÊn ®Ò b¸n ph¸ gi¸ mµ Trung Quèc th­êng xuyªn sö dông trong bu«n b¸n biªn giíi víi ViÖt Nam. HiÖn phÝa ViÖt Nam míi chØ cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn duy nhÊt lµ sö dông biÓu gi¸ tèi thiÓu t¹i cöa khÈu ®èi víi c¸c mÆt hµng nghi ngê b¸n ph¸ gi¸. Gi¶i ph¸p nµy sÏ lµ kh«ng hîp ph¸p khi tham gia vµo c¸c cam kÕt thuÕ quan khu vùc trong ®ã qui ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ chØ c¨n cø vµo hîp ®ång th­¬ng m¹i. ChÝnh s¸ch cöa khÈu: chÝnh s¸ch ­u ®·i ¸p dông thÝ ®iÓm t¹i c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu thÓ hiÖn ë c¸c néi dung chñ yÕu, bao gåm c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ, vÒ tiÒn thuª ®Êt, chÝnh s¸ch huy ®éng vèn, chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt - kinh doanh vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng; chÝnh s¸ch ph¸t triÓn th­¬ng m¹i, chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu du lÞch, dÞch vô... So víi c¸c vïng kinh tÕ kh¸c, c¸c chÝnh s¸ch ®­îc ¸p dông t¹i ®©y th«ng tho¸ng, ­u ®·i h¬n. ChÝnh v× thÕ h¬n 2 n¨m qua chÝnh s¸ch kinh tÕ cöa khÈu sím ®i vµo cuéc sèng, t¸c ®éng tÝch cùc tíi sù ph¸t triÓn cña c¸c khu vùc cöa khÈu, t¹o sù khëi s¾c vÒ kinh tÕ - x· héi cho vïng kinh tÕ cöa khÈu. Ho¹t ®éng giao l­u hµng ho¸ ngµy cµng s«i ®éng, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm, ®êi sèng nh©n d©n vïng nµy ®­îc c¶i thiÖn, t¨ng thªm nguån thu cho ng©n s¸ch, c¬ së h¹ tÇng ®­îc n©ng cÊp, më réng theo chiÒu h­íng hiÖn ®¹i, trËt tù x· héi vµ an ninh biªn giíi ®­îc gi÷ v÷ng. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i tiªu biÓu ®­îc ¸p dông thÝ ®iÓm vµ nay ®· trë thµnh ¸p dông chÝnh thøc trong c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu lµ ®­îc phÐp ­u tiªn ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i: xuÊt khÈu, nhËp khÈu, t¹m nhËp t¸i xuÊt, vËn chuyÓn hµng qu¸ c¶nh, kho ngo¹i quan, cöa hµng miÔn thuÕ, héi chî triÓn l·m, cöa hµng giíi thiÖu s¶n phÈm, c¸c c¬ së s¶n xuÊt, gia c«ng hµng xuÊt khÈu, c¸c chi nh¸nh ®¹i diÖn c¸c C«ng ty trong vµ ngoµi n­íc, chî cöa khÈu, ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng, dÞch vô, du lÞch. §Æc biÖt lµ t¹i c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu ®­îc phÐp thµnh lËp khu b¶o thuÕ víi ®iÒu kiÖn ph¶i c¸ch ly c¸c khu chøc n¨ng kh¸c trong khu vùc kinh tÕ cöa khÈu. Khu b¶o thuÕ ®­îc ¸p dông c¬ chÕ phi thuÕ quan nh­ ®èi víi kho ngo¹i quan. Râ rµng, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn thÝ ®iÓm, mét sè chÝnh s¸ch nãi trªn ®· thÓ hiÖn tÝnh ®óng ®¾n, ­u viÖt trong viÖc khai th¸c lîi thÕ cña khu vùc cöa khÈu biªn giíi. Thµnh c«ng trong viÖc ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch cho khu vùc kinh tÕ cöa khÈu tËp trung ë 3 khÝa c¹nh: 1. Ph¸t huy tiÒm n¨ng t¹i chç 2. T¸c ®éng lan to¶ cho mét sè khu vùc l©n cËn ph¸t triÓn 3. Qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®· cho thÊy nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ®­îc ph¸t huy kh¾c phôc ®Ó tõ ®ã tiÕn tíi hoµn chØnh, hoµn thiÖn mét sè c¬ chÕ chÝnh s¸ch còng nh­ viÖc thùc thi chÝnh s¸ch cho mét sè khu vùc kh¸c. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh thÝ ®iÓm nµy vÉn cßn nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i cÇn ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu gi¶i quyÕt, nh­ng vÒ c¬ b¶n qu¸ tr×nh ®ã ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan, lµm c¬ së cho viÖc ra ®êi QuyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ chÝnh s¸ch ®èi víi khu kinh tÕ cöa khÈu biªn giíi, sè 53/2001/Q§-TTg ngµy 19/4/2001. §Ó ph¸t huy ®­îc n¨ng lùc cña khu vùc kinh tÕ cöa khÈu cÇn nghiªn cøu kü chÝnh s¸ch ®èi víi cöa khÈu cña c¸c n­íc l¸ng giÒng ®Ó trªn c¬ së ®ã, mét mÆt chóng ta cã ®èi s¸ch phï hîp, mÆt kh¸c trªn c¬ së kh¶ n¨ng vµ t×nh h×nh cña tõng ®Þa ph­¬ng cã cöa khÈu ®Ó x¸c ®Þnh b­íc ®i vÒ ®Çu t­, møc ®é ­u tiªn vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho phï hîp. Thùc tÕ cho thÊy, khu vùc cöa khÈu chñ yÕu lµ khu vùc giao l­u kinh tÕ, lµ cöa ngâ th«ng th­¬ng gi÷a ta víi thÞ tr­êng n­íc l¸ng giÒng vµ thÞ tr­êng thÕ giíi, bªn c¹nh viÖc miÔn thuÕ hoÆc hoµn thuÕ (tr­êng hîp t¹m nhËp t¸i xuÊt ®· nép thuÕ vµo NSNN) ®èi víi c¸c hµng ho¸ t¹m nhËp t¸i xuÊt, hµng ho¸ qu¸ c¶nh, chuyÓn khÈu cÇn nghiªn cøu ®Ó c¸c hµng ho¸ thuéc diÖn nµy kh«ng ph¶i lµm c¸c thñ tôc xuÊt nhËp khÈu mµ chØ kª khai tê khai h¶i quan. TÊt nhiªn, muèn thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®ã, Nhµ n­íc ta ph¶i trao ®æi víi c¸c n­íc l¸ng giÒng ®Ó ®¹t ®­îc sù tho¶ thuËn, tøc lµ hä ph¶i ®èi xö víi hµng ho¸ t¹m nhËp t¸i xuÊt, qu¸ c¶nh ®Ó nhËp vµo n­íc ta còng nh­ ta ®èi xö víi hµng ho¸ t¸i nhËp t¸i xuÊt, qu¸ c¶nh ®Ó nhËp vµo n­íc hä. Trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ë vïng kinh tÕ cöa khÈu: Bé Th­¬ng m¹i nªn thèng nhÊt mét ®Çu mèi qu¶n lý, nªn sím thµnh lËp hiÖp héi c¸c nhµ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu ®Ó cã biÖn ph¸p qu¶n lý hµng xuÊt khÈu, tr¸nh t×nh tr¹ng Ðp cÊp, Ðp gi¸, dÉn ®Õn thua thiÖt cho phÝa ViÖt Nam nh­ ®· x¶y ra trong thêi gian võa qua. Ngoµi ra Nhµ n­íc cÇn sím tæng kÕt ho¹t ®éng cña c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu. C¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó tiÕp tôc nghiªn cøu ®Ò ra mét c¬ chÕ chÝnh s¸ch toµn diÖn ®èi víi khu kinh tÕ nµy, kh«ng nªn cho phÐp thÝ ®iÓm kÐo dµi sÏ dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn kh«ng æn ®Þnh cña tØnh cã cöa khÈu vµ thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo khu vùc nµy. ®ång thêi, nhµ n­íc sím thèng nhÊt lËp qui ho¹ch, lùa chän ®Þa ®iÓm, dù kiÕn tr­íc sè l­îng c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu cÇn ph¸t triÓn trong giai ®o¹n tr­íc m¾t vµ trong t­¬ng lai trªn khu vùc biªn giíi ViÖt Trung ®Ó cã h­íng ®Çu t­ cô thÓ thÝch ®¸ng, khuyÕn khÝch khu kinh tÕ cöa khÈu ph¸t triÓn, t¸c ®éng tÝch cùc lan to¶ ®Õn c¸c vïng kh¸c trong n­íc. C¸c chÝnh s¸ch tuy nhanh chãng t¸c ®éng song viÖc phèi hîp gi÷a c¸c ngµnh trªn ®Þa bµn nh­ thuÕ, h¶i quan, qu¶n lý thÞ tr­êng vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn cÇn ph¶i chÆt chÏ h¬n n÷a ®Ó ®¶m b¶o sù thèng nhÊt, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh tÕ cöa khÈu. ChÝnh phñ nªn xem xÐt giao cho chñ tÞch UBND c¸c tØnh cã vïng kinh tÕ cöa khÈu thÈm quyÒn ®iÒu hµnh, gi¶i quyÕt c¸c ph¸t sinh trªn ®Þa bµn. §ång thêi cÇn cñng cè tæ chøc bé m¸y cña hÖ thèng qu¶n lý Nhµ n­íc trªn ®Þa bµn cña tØnh cã cöa khÈu, nhÊt lµ cÊp huyÖn, nh»m ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao cña c«ng t¸c qu¶n lý ®èi víi khu vùc nµy. 3.2 thø hai, c¸c tØnh biªn giíi cÇn tiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng t¸c qu¶n lý thÞ tr­êng, chèng bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i: Chèng bu«n lËu lu«n g¾n víi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i biªn giíi nh­ ng­êi ®ång hµnh v× mäi quèc gia ®Òu cã chÝnh s¸ch thuÕ quan ®Ó b¶o hé mËu dÞch song khu vùc biªn giíi lu«n cã ®Þa h×nh thøc t¹p cho phÐp bu«n lËu. ThuÕ quan cµng cao, bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i cµng cã c¬ may thu lîi nhuËn cao v× vËy ho¹t ®éng bu«n lËu cµng ®­îc kÝch thÝch gia t¨ng. Bu«n lËu lµ mét thùc tÕ lÞch sö vµ tån t¹i l©u ®êi. Bu«n lËu n¶y sinh lµ do tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ chi phÝ s¶n xuÊt ë c¸c quèc gia kh¸c nhau. Cung cÇu mÊt c©n ®èi vµ tÝnh ®a d¹ng vÒ hµng ho¸ cña d©n c­, chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt cña ChÝnh phñ c¸c n­íc tr¸i víi qui luËt l­u th«ng hµng ho¸. Do ®ã, viÖc chèng bu«n lËu ph¶i coi lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p hµng ®Çu, trong ®ã chèng bu«n lËu b»ng sù qu¶n lý trùc tiÕp cña c¸c tØnh biªn giíi cã vÞ trÝ quan träng ®Æc biÖt. HiÖn tr¹ng bu«n lËu x¶y ra ®èi víi hÇu hÕt c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt cao vµ hµng tiªu dïng cÊm nhËp khÈu víi thuÕ suÊt 50%-120% (xe ®¹p, ®Çu video...). NÕu thuÕ nhËp khÈu ë møc thÊp th× hÇu nh­ kh«ng cßn bu«n lËu v× l·i suÊt cña nã kh«ng lín h¬n bu«n hîp ph¸p mµ thu ng©n s¸ch sÏ cao h¬n nhiÒu. Lùc l­îng cña ®Þa ph­¬ng chèng bu«n lËu t¹i chç lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt v× c¸n bé vµ ®ång bµo ®Þa ph­¬ng hiÓu râ h¬n ai hÕt ®Þa bµn m×nh c­ tró vµ nh÷ng thñ ®o¹n mµ bän bu«n lËu sö dông ®Ó ho¹t ®éng. TÊt nhiªn trong c«ng viÖc khã kh¨n phøc t¹p nµy cÇn cã sù hç trî phèi hîp hµnh ®éng víi c¸c c¬ quan h÷u tr¸ch c¸c ngµnh ë trung ­¬ng, tr­íc hÕt lµ víi Côc Qu¶n lý thÞ tr­êng cña Bé Th­¬ng m¹i. KÕt qu¶ cña c«ng viÖc chèng bu«n lËu qua biªn giíi sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn th­¬ng m¹i t¹i c¸c vïng cöa khÈu biªn giíi phÝa B¾c n­íc ta. Bªn c¹nh ®ã c¸c tØnh biªn giíi cÇn ph¶i ®­îc kiÖn toµn bé m¸y qu¶n lý thÞ tr­êng: - Tiªu chuÈn hãa c¸n bé g¾n víi nghiªm trÞ tham nhòng - Trang bÞ ph­¬ng tiÖn kiÓm tra kiÓm so¸t - T¨ng c­êng ®µo t¹o nghiÖp vô, chÝnh trÞ - Hoµn thiÖn hÖ thèng v¨n b¶n ®iÒu chØnh ho¹t ®éng qu¶n lý thÞ tr­êng, chèng gian lËn th­¬ng m¹i. 3.3Hoµn thiÖn viÖc tæ chøc ho¹t ®éng cña c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu: ViÖc ph¸t triÓn c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu kh«ng chØ lµ nhiÖm vô cña tõng ®Þa ph­¬ng mµ lµ nhiÖm vô cña c¶ quèc gia, v× vËy ®ßi hái c¸c ngµnh, c¸c cÊp cÇn cã sù tËp trung ®Çu t­, ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p cã hiÖu qu¶ thiÕt thùc ®èi víi sù ph¸t triÓn khu vùc nµy tïy theo tõng lÜnh vùc phï hîp víi chøc n¨ng ho¹t ®éng cña mçi ngµnh. Khu kinh tÕ cöa khÈu trong nh÷ng n¨m qua ®· ph¸t huy ®­îc c¸c lîi thÕ kh¬i dËy mäi nguån lùc t¹i chç vµ ®· khëi ®éng cho c¸c vïng l©n cËn ph¸t triÓn m¹nh vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô. Tõ nh÷ng kÕt qu¶ nµy Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp, tiÕp tôc hoµn thiÖn ®Ó c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu nµy sím chuyÓn ho¸ thµnh khu kinh tÕ h¹t nh©n quan träng. + §ång bé hãa hÖ thèng chÝnh s¸ch ­u ®·i + Sím ®æi míi m« h×nh ho¹t ®éng, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ tæng hîp chÝnh s¸ch ®Ó ®iÒu chØnh kÞp thêi. + Sím ra LuËt vÒ ®Æc khu kinh tÕ ®Ó cã c¬ së ®iÒu chØnh ho¹t ®éng c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu râ rµng chi tiÕt. + HÖ thèng chÝnh s¸ch ­u ®·i ph¶i ®­îc h¹n ®Þnh trong mét kho¶ng thêi gian hîp lý, b¶o ®¶m c©n ®èi gi÷a quyÒn lîi quèc gia vµ quyÒn lîi ®Þa ph­¬ng. Hµi hßa gi÷a ph¸t triÓn khu vùc vµ lîi Ých céng ®ång, tr¸nh t­ t­ëng côc bé cè h÷u. + Coi träng chÝnh s¸ch ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý, chuyªn m«n ®¸p øng tr×nh ®é yªu cÇu ngµy cµng cao cña c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu. + Sím cã mét tæ chøc cña chÝnh phñ qu¶n lý ®iÒu hµnh hÖ thèng c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu, ®ång thêi x©y dùng qui ho¹ch ph¸t triÓn râ rµng. + qu¶n lý chÆt chÏ lµ viÖc trao ®æi hµng ho¸ gi÷a khu vùc cöa khÈu víi néi ®Þa, ®©y lµ vÊn ®Ò phøc t¹p cã liªn quan ®Õn viÖc chèng bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i. CÇn cã biÖn ph¸p qu¶n lý chÆt chÏ, kiÓm so¸t ®­îc viÖc trao ®æi hµng ho¸ gi÷a khu vùc cöa khÈu víi néi ®Þa th«ng qua c¸c hµng rµo kiÓm so¸t chÆt chÏ cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm cao cña c¸c c«ng chøc cã nhiÖm vô kiÓm so¸t. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i cã c¬ chÕ ®Çu t­ (nh­ ®Çu t­ tõ nguån kinh phÝ thu ®­îc cña ho¹t ®éng cöa khÈu) t¹o ra c¸c hµng rµo ng¨n c¸ch ®Ó chèng bu«n lËu, ®ång thêi cã chÝnh s¸ch c¸n bé, tiÒn l­¬ng tho¶ ®¸ng ®èi víi c«ng chøc thùc thi nhiÖm vô nµy. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ cho c¸c cöa khÈu tuy ®· ®­îc ®Æt ra song trªn thùc tÕ ch­a ®ñ lùc, c¸c vÊn ®Ò vÒ ®Êt cho kinh doanh, gi¸ ®Êt, gi¸ dÞch vô ë mét sè cöa khÈu cßn kÐm søc c¹nh tranh so víi phÝa Trung Quèc. Thñ tôc ®Çu t­ r­êm rµ, phøc t¹p, c¬ së h¹ tÇng cßn yÕu kÐm. Trong khi ®ã, c«ng t¸c chØ ®¹o, phèi hîp gi÷a trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi khu vùc cöa khÈu cßn thiÕu ®ång bé, ch­a chÆt chÏ, ch­a t¹o thuËn lîi nh»m gióp c¸c khu vùc cöa khÈu cña ta giµnh ®­îc lîi thÕ trong quan hÖ kinh tÕ ®èi víi n­íc l¸ng giÒng s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng t¨ng, ch­a t¹o ®iÒu kiÖn thu hót m¹nh mÏ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo kinh tÕ cöa khÈu. ViÖc triÓn khai thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ míi tËp trung vµo c¸c ho¹t ®éng nhËp khÈu, dÞch vô ¨n uèng, c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, du lÞch, vui ch¬i gi¶i trÝ, v¨n ho¸, thÓ dôc thÓ thao ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc nªn c¸c khu vùc cöa khÈu ch­a thùc sù trë thµnh mét khu kinh tÕ th­¬ng m¹i vµ du lÞch. C¸c ®Þa ph­¬ng cã cöa khÈu chñ ®éng trong viÖc ®Ò xuÊt c¸c ®èi s¸ch thÝch hîp ®Ó l«i kÐo c¸c c¬ së kinh tÕ tham gia khai th¸c vµ sö dông thÞ tr­êng ngoµi n­íc th«ng qua c¸c cöa khÈu. 3.4 TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng m«i tr­êng ph¸p lý cho ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i khu vùc biªn giíi ViÖt Trung: + Sím ký kÕt hoµn thiÖn hÖ thèng ®iÒu ­íc quèc tÕ Trung ViÖt liªn quan quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Trung: HiÖp ­íc ph©n ®Þnh biªn giíi, HiÖp ­íc th­¬ng m¹i, hiÖp ­íc vÒ t­¬ng trî t­ ph¸p... + Sím rµ so¸t ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý thay thÕ c¸c qui ®Þnh ®· lçi thêi ®iÒu chØnh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i biªn giíi. + Sím cã c¸c v¨n b¶n ph¸p qui liªn quan ®Õn LuËt Th­¬ng m¹i, luËt thuÕ, luËt H¶i quan, HiÖp ®Þnh vÒ mua b¸n hµng ho¸ biªn giíi. 3.5 Huy ®éng vèn vµ x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho c¸c khu vùc cöa khÈu: ViÖc thùc hiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn th­¬ng m¹i dï lµ t¹i c¸c vïng cöa khÈu biªn giíi phÝa B¾c hoÆc ë bÊt kú ®Þa ph­¬ng nµo, còng ®ßi hái ph¶i cã c¬ së vËt chÊt - kü thuËt nhÊt ®Þnh. §©y lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng ®èi víi khu vùc miÒn nói biªn giíi phÝa B¾c. §iÒu kiÖn tù nhiªn khã kh¨n lµ mét lÏ, nh­ng viÖc ®Çu t­ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt vµ kÕt cÊu h¹ tÇng x· héi tõ tr­íc ®Õn nay còng cßn rÊt h¹n chÕ. Do vËy, c¬ së vËt chÊt kü thuËt trªn thùc tÕ vÉn thiÕu thèn vµ l¹c hËu. C¸c khu kinh tÕ cöa khÈu ®­îc vay vèn ­u ®·i Nhµ n­íc tõ quü hç trî ph¸t triÓn ®Ó ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. Tr­êng hîp nÕu c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng trªn ®Þa bµn khu kinh tÕ cöa khÈu ®· ®­îc x©y dùng ®ång bé vµ hoµn chØnh th× sè vèn ®­îc ®Ó l¹i cã thÓ ®­îc sö dông ®Çu t­ hç trî c¸c c«ng tr×nh kh¸c ngoµi ®Þa bµn nh­ng cã liªn quan vµ trùc tiÕp phôc vô khu kinh tÕ cöa khÈu. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng tr­íc hÕt cÇn chó ý ®Õn viÖc n©ng cÊp, bæ sung vµ hoµn chØnh hÖ thèng nhµ c«ng vô trªn toµn tuyÕn biªn giíi ®ñ ®Ó phôc vô c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ngµy cµng t¨ng nhanh. Trang bÞ ®ñ nh÷ng ph­¬ng tiÖn, m¸y mãc cÇn thiÕt vÒ b­u chÝnh viÔn th«ng, vÒ tin häc, kh¾c phôc t×nh tr¹ng nhiÒu n¬i vÉn lµm thñ c«ng, chËm trÔ vµ thiÕu chÝnh x¸c vÒ cËp nhËt th«ng tin, sè liÖu, phôc vô kÞp thêi cho qu¶n lý ®iÒu hµnh. Trang bÞ c¸c m¸y mãc, ph­¬ng tiÖn ®Èy nhanh quy tr×nh kiÓm tra, kiÓm so¸t hµnh lý, hµnh kh¸ch xuÊt nhËp c¶nh, kiÓm dÞch ®éng thùc vËt b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, tr¸nh cho ®Êt n­íc kh«ng bÞ l©y nhiÔm dÞch bÖnh khã ch÷a. Ph¸t triÓn giao th«ng - vËn t¶i phôc vô giao l­u kinh tÕ: B¶o ®¶m tõ nay ®Õn n¨m 2010 n©ng cÊp tÊt c¶ c¸c ®­êng quèc lé ra biªn giíi. Tr­íc m¾t, ­u tiªn cho c¸c quèc lé quan träng nèi tõ c¸c cöa khÈu lín vµo néi ®Þa vµ th«ng ra biÓn, ®­êng nèi tíi c¸c khu du lÞch. Khai th«ng tuyÕn vµnh ®ai biªn giíi quèc lé 4 cã ®iÒu kiÖn th× n©ng cÊp r¶i nhùa. HÖ thèng ®­êng x­¬ng c¸, ®­êng d©n sinh dÉn tíi c¸c cöa khÈu, vïng s©u, vïng xa, c¸c ®iÓm d©n c­ tËp trung, c¸c trung t©m kinh tÕ, c¸c côm x· còng cÇn ®­îc khÈn tr­¬ng n©ng cÊp, x©y dùng, khai th«ng. Cã kÕ ho¹ch x©y dùng ®­êng däc theo biªn giíi phôc vô c«ng t¸c tuÇn tra. §µm ph¸n ®Ó tiÕn tíi tæ chøc liªn vËn quèc tÕ trªn ®­êng bé, ®­êng s¾t kh«ng ph¶i chuyÓn t¶i qua biªn giíi. §Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng x· héi phôc vô ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®ang cã nh÷ng yªu cÇu bøc xøc. VÊn ®Ò nµy liªn quan tr­íc hÕt ®Õn ®µo t¹o nguån nh©n lùc cã ®ñ søc khoÎ, kü n¨ng vµ kiÕn thøc thùc thi nhiÖm vô phôc vô s¶n xuÊt, kinh doanh vµ qu¶n lý. Trong ®iÒu kiÖn cña c¸c tØnh vïng biªn, ®©y lµ viÖc ®Çu t­ cã nhiÒu khã kh¨n, ph¶i lµm kiªn tr×, tõng b­íc mét v÷ng ch¾c, b¶o ®¶m tÝnh kÕ tôc l©u dµi. 3.6 ph¸t triÓn hÖ thèng chî biªn giíi: HÖ thèng chî biªn giíi lµ mét trong nh÷ng c¬ së vËt chÊt quan träng phôc vô trùc tiÕp giao l­u kinh tÕ víi c¸c n­íc l¸ng giÒng. C¸c tØnh biªn giíi cÇn nhanh chãng qui ho¹ch m¹ng l­íi chî, cã kÕ ho¹ch tõng b­íc ®Çu t­ x©y dùng vµ t¨ng c­êng qu¶n lý chî theo nh÷ng nguyªn t¾c qui ®Þnh vÒ biªn giíi gi÷a hai n­íc vµ qui chÕ qu¶n lý chî cña n­íc ta. HÖ thèng chî ViÖt - Trung hiÖn chñ yÕu dùa trªn c¬ së c¸c ®iÓm chî truyÒn thèng, Ch­a cã quy ho¹ch s¾p xÕp mét c¸ch cã hÖ thèng vµ ®Çu t­ thÝch ®¸ng. ThËm chÝ mét sè chî do ®Çu t­ véi v· ®· hoµn toµn kh«ng ®­îc môc ®Ých ®Çu t­ ban ®Çu nh­ chî trung t©m Lao Kai, Chî cöa khÈu Tµ Nïng. ViÖc thùc hiÖn quy ho¹ch chî biªn giíi cÇn cã sù lång ghÐp, phèi hîp c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi khu vùc c¸c x· biªn giíi ®Ó cã ®­îc hiÖu qu¶ cao h¬n. Lêi KÕt luËn Víi vÞ trÝ vµ ¶nh h­ëng ®Æc biÖt cña m×nh, tõ l©u Trung Quèc ®· cã mét quan hÖ kinh tÕ - x· héi chÆt chÏ víi ViÖt Nam. Trong thêi gian tíi còng nh­ trong t­¬ng lai, tr­íc mét thùc tÕ vÒ mét vai trß chi phèi ®êi sèng chÝnh trÞ kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng cña Trung Quèc ®ang dÇn ®­îc kh¼ng ®Þnh, trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn l©u dµi cña m×nh, ViÖt Nam kh«ng thÓ kh«ng chó träng tíi nh©n tè Trung Quèc. Nh×n l¹i chÆng ®­êng m­êi n¨m quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt - Trung cã thÓ thÊy r»ng: C¬ së ph¸t triÓn quan hÖ nµy lµ t­¬ng ®èi v÷ng ch¾c, trong ®ã cã c¶ nh©n tè chñ quan vµ nh©n tè kh¸ch quan. Trong sè c¸c nh©n tè chñ quan th× nh©n tè ý chÝ chÝnh trÞ cña c¶ hai bªn lµ nh©n tè quan träng nhÊt, cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc ph¸t triÓn quan hÖ ViÖt Nam - Trung Quèc nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng. V× thÕ, muèn tranh thñ ®­îc thêi c¬, khai th¸c mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ mÆt tiªu cùc khi quan hÖ bu«n b¸n víi Trung Quèc th× ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng ®­îc mét hÖ thèng chÝnh s¸ch phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ vµ khÈu hiÖu cña chóng ta lµ: æn ®Þnh - hîp t¸c - ph¸t triÓn. Trong ®ã, æn ®Þnh bao gåm æn ®Þnh trong tõng quèc gia vµ æn ®Þnh trong toµn khu vùc lµm tiÒn ®Ò; ph¸t triÓn lµ môc tiªu chung mµ mçi quèc gia vµ khu vùc cïng h­íng tíi; cßn hîp t¸c bao gåm hîp t¸c song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng lµ ph­¬ng thøc vµ sù lùa chän tèt nhÊt ®Ó thùc hiÖn môc tiªu chung. Cuéc c¹nh tranh nµy sÏ gay g¾t, nh­ng ®ã còng chÝnh lµ ®éng lùc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸, tiÕn kÞp víi tr×nh ®é c«ng nghÖ cña thÕ giíi. Thùc tÕ cuéc sèng ®ang ®ßi hái kh«ng chËm trÔ h¬n n÷a vÒ sù hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý nãi chung vµ ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng, cã chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n cïng víi mét c¬ chÕ ®iÒu hµnh thÝch hîp ®èi víi th­¬ng m¹i vïng biªn giíi ®ang ®ßi hái c¸c c¬ quan h÷u quan kÞp thêi ®¸p øng. Chóng ta hoµn toµn cã thÓ tin t­ëng r»ng: d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vµ §¶ng Céng s¶n Trung Quèc, víi nh÷ng thµnh tÝch ®· ®¹t ®­îc vµ trong khu«n khæ quan hÖ míi ®­îc x¸c lËp, chóng ta cã c¬ së ®Ó tin t­ëng s©u s¾c r»ng mèi quan hÖ ViÖt - Trung sÏ m·i m·i xanh t­¬i vµ ®êi ®êi bÒn v÷ng, gãp phÇn vµo th¾ng lîi cña c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam vµ c«ng cuéc c¶i c¸ch më cöa cña Trung Quèc, ®­a hai d©n téc ViÖt - Trung v÷ng b­íc vµo thÕ kû XXI - thÕ kû Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng víi tÇm cao míi. ._.