Một số cải cách chính sách thương mại của Trung Quốc kể từ sau khi gia nhập WTO và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu 4 Ch­¬ng I: Nh÷ng cam kÕt cña Trung Quèc khi gia nhËp WTO 6 I. TiÕn tr×nh Trung Quèc gia nhËp WTO 6 TiÕn tr×nh ®µm ph¸n §µm ph¸n ®a ph­¬ng §µm ph¸n song ph­¬ng NhËn xÐt vÒ tiÕn tr×nh Trung Quèc ®¸m ph¸n ®Ó gia nhËp WTO 6 6 9 10 T¸c ®éng cña viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO §èi víi b¶n th©n Trung Quèc §èi víi quèc tÕ §èi víi khu vùc Ch©u ¸ - ASEAN 12 12 15 15 II. Cam kÕt cña Trung Quèc trong qu¸ tr×nh gia nhËp WTO 21 NhËn xÐt chung 21 Mét sè cam kÕt cô thÓ Th­¬ng m¹i hµng ho¸ Ngµnh « t« Ngµnh dÖt may LÜnh vùc n«ng nghiÖp LÜnh vùc n¨ng l­îng – dÇu má Th­¬ng m¹i dÞch vô LÜnh vùc viÔn th«ng Chøng kho¸n Ngµnh ng©n hµng LÜnh vùc b¶o hiÓm Ph©n phèi – b¸n lÎ 23 23 23 23 23 24 24 24 25 25 26 26 Ch­¬ng II: Mét sè c¶i c¸ch chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña Trung Quèc sau khi gia nhËp WTO 28 NhËn xÐt chung 28 Mét sè c¶i c¸ch th­¬ng m¹i cô thÓ 31 Mét sè c¶i c¸ch th­¬ng m¹i cô thÓ 1.1 C¶i c¸ch liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u trÝ tuÖ §­a quyÒn tù chñ s¶n xuÊt vµ kinh doanh ngo¹i th­¬ng xuèng c¸c ®Þa ph­¬ng C¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ Thay ®æi c¸c quy ®Þnh phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ TËp trung cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän §ñ ngò cèc ®Ó nu«i sèng 1,3 tû d©n Gi÷ tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 7% trong n¨m n¨m tíi C¬ chÕ qu¶n lý 31 31 32 34 36 37 39 40 41 KÕt qu¶ sau mét n¨m gia nhËp WTO XuÊt nhËp khÈu vµ néi tiªu KÕt qu¶ FDI Thùc hiÖn nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö Héi nhËp kinh tÕ toµn cÇu 43 43 50 53 54 Ch­¬ng III: Mét sè bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam 56 I. Trung Quèc gia nhËp WTO mang ®Õn c¬ héi cho ViÖt Nam 56 C¬ héi cho viÖc tÝch cùc c¶i c¸ch ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ C¬ héi cho viÖc h×nh thµnh m«i tr­êng kinh doanh ë ch©u ¸ C¬ héi ®Èy nhanh tiÕn tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ C¬ héi thu hót FDI C¬ héi häc tËp kinh nghiÖm vÒ ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ 56 57 58 58 60 II. Mét sè bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam tõ qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO cña Trung Quèc 61 CÇn kiªn tr× “kh«ng nãng véi” vµ kiªn ®Þnh “b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh” Bµi häc vÒ c«ng t¸c chuÈn bÞ tèt, ®Çy ®ñ trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n Bµi häc vÒ sù ®iÒu hµnh h÷u hiÖu cña ChÝnh phñ Bµi häc vÒ t¹o ra ®iÒu kiÖn më cöa b»ng c¸ch “ThÝ ®iÓm tr­íc - ¸p dông réng r·i sau” Bµi häc vÒ sù chñ ®éng ph¸t triÓn th­¬ng m¹i quèc tÕ dùa vµo lîi thÕ so s¸nh Nh÷ng viÖc ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn ®Ó chuÈn bÞ cho tiÕn tr×nh gia nhËp WTO 61 62 64 65 65 66 KÕt luËn 69 Phô lôc 71 Tµi liÖu tham kh¶o 76 Lêi nãi ®Çu TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ vµ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ hiÖn nay, héi nhËp vµ tham gia c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ ®· trë thµnh mét xu thÕ kh«ng thÓ nµo ®¶o ng­îc ®èi víi mçi quèc gia trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh, vµ ViÖt Nam kh«ng n»m ngoµi xu thÕ chung nµy. Tham gia vµo tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ (WTO) - tæ chøc th­¬ng m¹i toµn cÇu lín nhÊt vµ quan träng nhÊt, thu hót tíi 144/ 200 1 n­íc thµnh viªn Liªn hiÖp quèc vµ chi phèi tíi 95% tæng kim ng¹ch th­¬ng m¹i toµn thÕ giíi, lµ ®Ých héi tô vµ mÉu sè chung cña c¸c n­íc trong xu h­íng më cöa héi nhËp kinh tÕ. ViÖc tham gia WTO sÏ mang l¹i cho quèc gia thµnh viªn nhiÒu c¬ héi míi, lín lao vÒ më réng thÞ tr­êng xuÊt - nhËp khÈu, tiÕp nhËn nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô, c«ng nghÖ kü thuËt vµ qu¶n lý, ®­îc ®èi xö c«ng b»ng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, c¶i thiÖn c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho ph¸t triÓn kinh tÕ vµ n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cña nh©n d©n trong n­íc. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng vµ lîi Ých cña viÖc tham gia “s©n ch¬i quèc tÕ” nµy, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ®Æt môc tiªu trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO vµo n¨m 2005. §Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu nµy, ViÖt Nam cÇn tham kh¶o, xem xÐt, ®¸nh gi¸ vµ rót kinh nghiÖm tõ c¸c n­íc ®i tr­íc trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp vµ kÕt qu¶ sau khi gia nhËp WTO nh»m t×m ra ®­îc h­íng ®i ®óng ®¾n, phï hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam nh­ng vÉn ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña WTO. ChÝnh v× lý do nµy, em ®· chän vÊn ®Ò: “Mét sè c¶i c¸ch chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña Trung Quèc kÓ tõ sau khi gia nhËp WTO vµ bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam” lµm ®Ò tµi nghiªn cøu cho kho¸ luËn tèt nghiÖp §¹i häc Ngo¹i th­¬ng cña m×nh. 1 TÝnh ®Õn ngµy 12/11/2001 Trung Quèc chÝnh thøc gia nhËp WTO (Nguån: www.wto.org/english/thewto-e) Môc ®Ých nghiªn cøu: Ph©n tÝch vÊn ®Ò vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn trong qu¸ tr×nh gia nhËp WTO cña Trung Quèc. Ph©n tÝch kÕt qu¶ sau mét n¨m Trung Quèc trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO còng nh­ mét sè c¶i c¸ch chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i. Rót ra nh÷ng bµi häc cho ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ®Ó sím gia nhËp cã hiÖu qu¶ vµo WTO. §èi t­îng cña ph¹m vi nghiªn cøu: §èi t­îng nghiªn cøu cña ®Ò bµi lµ nh÷ng cam kÕt cña Trung Quèc trong qu¸ tr×nh gia nhËp WTO, mét sè c¶i c¸ch cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña Trung Quèc sau khi gia nhËp WTO. Do møc ®é réng lín cña vÊn ®Ò nµy trong ph¹m vi mét kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc, ph¹m vi nghiªn cøu cña kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy chØ ph©n tÝch nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn mét sè chÝnh s¸ch c¶i c¸ch vÒ th­¬ng m¹i nãi chung, kh«ng ®i s©u vµo chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i tõng lÜnh vùc cô thÓ. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: §Ó hoµn thµnh ®Ò tµi nµy, t¸c gi¶ ®· vËn dông ph­¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö; vµ quan ®iÓm, ®­êng lèi, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng. §Ò bµi nµy còng sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu tæng hîp nh­: thu thËp, so s¸nh, ph©n tÝch vµ tæng hîp. Bè côc cña kho¸ luËn: Ngoµi phÇn lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn, kÕt cÊu ®Ò tµi ®­îc chia thµnh 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Nh÷ng cam kÕt cña Trung Quèc khi gia nhËp WTO. Ch­¬ng 2: Mét sè c¶i c¸ch chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña Trung Quèc sau khi gia nhËp WTO. Ch­¬ng 3: Mét sè bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam. Ch­¬ng I Nh÷ng cam kÕt cña Trung Quèc khi gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi I. TiÕn tr×nh Trung Quèc gia nhËp WTO 1. TiÕn tr×nh ®µm ph¸n N­íc céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa vèn lµ mét trong sè 23 quèc gia tham gia ký kÕt thµnh lËp HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ th­¬ng m¹i (GATT) vµo n¨m 1947. Tuy nhiªn ®Õn n¨m 1950, do chÝnh phñ Quèc d©n §¶ng ë §µi Loan tuyªn bè rót lui nªn Trung Quèc còng ®· rót khái GATT. Ngµy 11/7/1986, ®¹i sø Trung Quèc ë Liªn HiÖp Quèc TiÒn Giai §«ng ®· göi c«ng hµm cho GATT, chÝnh thøc ®Ò xuÊt viÖc ChÝnh phñ Trung Quèc xin kh«i phôc ®Þa vÞ n­íc tham gia ký kÕt GATT. §µm ph¸n ®a ph­¬ng N¨m 1987, GATT ®· thµnh lËp “Nhãm c«ng t¸c vÒ ®Þa vÞ n­íc tham gia ký kÕt HiÖp ®Þnh chung cña Trung Quèc” ®Ó th¶o luËn c¸c ®iÒu kiÖn trë thµnh thµnh viªn nh­ng do hËu qu¶ cña sù kiÖn Thiªn An M«n n¨m 1989, qu¸ tr×nh ®µm ph¸n bÞ t¹m ho·n l¹i. §µm ph¸n ®­îc kh«i phôc vµo n¨m 1992, nh­ng Trung Quèc ®· kh«ng ®¹t ®­îc tho¶ thuËn vÒ sù phª chuÈn ®a ph­¬ng kh«ng chÝnh thøc víi GATT tr­íc khi GATT chÝnh thøc ®­îc thay thÕ bëi WTO vµo th¸ng 1/ 1995. ChÝnh v× vËy mµ qu¸ tr×nh ®µm ph¸n cña Trung Quèc ph¶i tiÕp tôc. Trung Quèc nép ®¬n xin trë thµnh thµnh viªn WTO vµo th¸ng 12/1993; ®ång thêi ®æi tªn “Tæ c«ng t¸c vÒ viÖc kh«i phôc l¹i vÞ trÝ cña Trung Quèc t¹i GATT” thµnh “Tæ c«ng t¸c vÒ viÖc ®µm ph¸n gia nhËp WTO cña Trung Quèc”. Tõ nh÷ng n¨m 1993, 1994 Trung Quèc ®· tæ chøc mét cuéc vËn ®éng ®Ó trë thµnh thµnh viªn s¸ng lËp cña WTO nh­ng cuéc vËn ®éng ®· kh«ng thµnh c«ng. Qu¸ tr×nh ®µm ph¸n tiÕp tôc diÔn ra trong nhiÒu n¨m nh­ng kh«ng cã thµnh viªn nµo ®i ®Õn mét tho¶ thuËn cuèi cïng cho viÖc gia nhËp WTO cña Trung Quèc. §èi víi Trung Quèc ®©y lµ mét sù chê ®îi l©u dµi vµ kh«ng cã kÕt qu¶. ChÝnh phñ Trung Quèc ®· tuyªn bè r»ng nÕu kh«ng cã ®­îc mét quyÕt ®Þnh vµo cuèi n¨m 1994 th× ChÝnh phñ Trung Quèc sÏ kh«ng chñ ®éng t×m kiÕm ®µm ph¸n song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng n÷a. Sau nh÷ng nç lùc ®Ó trë thµnh thµnh viªn s¸ng lËp cña WTO nh­ng kh«ng thµnh c«ng, Trung Quèc cã phÇn nµo trïng l¹i. Thay cho dù ®Þnh sím gia nhËp WTO tõ n¨m 1994, 1995, Trung Quèc ®· ®­a ra mét lÞch tr×nh míi kh«ng ®Èy nhanh tiÕn tr×nh gia nhËp WTO ®Ó h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc qu¸ lín cña tæ chøc nµy ®èi víi nÒn kinh tÕ trong n­íc. C¸c quan chøc Trung Quèc trong mét sè xÝ nghiÖp quèc doanh vµ mét sè nghµnh c«ng nghiÖp ®­îc b¶o hé nhiÒu (xe h¬i, tµi chÝnh, ®éng c¬ ®iÖn ...) ®Ò nghÞ kÐo dµi thêi h¹n gia nhËp WTO ®Ó cã thêi gian chuÈn bÞ vµ thÝch nghi tr­íc nh÷ng th¸ch thøc vµ c¹nh tranh cña thÞ tr­êng më. ViÖc lµm nµy cña Trung Quèc lµm cho sù nhiÖt t×nh cña c¸c thµnh viªn WTO bÞ suy gi¶m. Qóa tr×nh ®µm ph¸n ®­îc tæ c«ng t¸c më l¹i vµo th¸ng 5/1995. NhiÒu quèc gia trong ®ã cã NhËt, Liªn minh Ch©u ¢u (EU), Mü ®· yªu cÇu nèi l¹i c¸c cuéc nãi chuyÖn víi Trung Quèc. Cuèi cïng th× Trung Quèc còng ®· ®ång ý nèi l¹i c¸c cuéc nãi chuyÖn vµ trë l¹i bµn ®µm ph¸n ë Geneva vµo th¸ng 7/1995. Trong cuéc gÆp cÊp cao kh«ng chÝnh thøc t¹i DiÔn ®µn hîp t¸c Kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC) ë Osaka th¸ng 11/1995, Chñ tÞch Giang Tr¹ch D©n ®· th«ng b¸o, Trung Quèc sÏ tù nguyÖn gi¶m thuÕ h¬n 4000 mÆt hµng víi møc trung b×nh 30% vµ sÏ huû bá h¹n ng¹ch nhËp khÈu h¬n 170 h¹ng môc hµng ho¸ vµo n¨m 1996. Sau ®ã trong mét buæi lµm viÖc kh«ng chÝnh thøc gi÷a c¸c thµnh viªn WTO vµo th¸ng 12/1995, Trung Quèc tiÕp tôc th«ng b¸o mét sè dù ®Þnh míi: Rót ng¾n lÞch tr×nh gi¶m thuÕ trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ khai th¸c má tõ 6 n¨m xuèng cßn 3 n¨m, trong n«ng nghiÖp tõ 10 n¨m xuèng cßn 5 n¨m. Rót ng¾n lÞch tr×nh huû bá quyÒn kinh doanh ngo¹i th­¬ng tõ 8 n¨m xuèng 5 n¨m. Gi¶m thuÕ nhËp khÈu tõ 35% xuèng cßn 23% b»t ®Çu tõ th¸ng 4/1996. §Õn n¨m 1995, qóa tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO cña Trung Quèc d­êng nh­ hoµn tÊt, nh­ng mét lÇn n÷a viÖc ®µm ph¸n l¹i kh«ng ®i ®­îc ®Õn tho¶ thuËn vµ ®µm ph¸n l¹i diÔn ra trong suèt n¨m 1996. T¹i cuéc häp APEC ë Manila th¸ng 11/1996, Trung Quèc ®· th«ng b¸o c¾t gi¶m thuÕ vµ chÝnh s¸ch tiÕp cËn thÞ tr­êng ®­îc ®­a ra ngay trong ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng t×nh nguyÖn cña APEC. Trung Quèc ®· ®Æt ra kÕ ho¹ch ®»ng sau chuyÓn ®éng nµy ®Ó t¹o ra m«i tr­êng cho sù gia nhËp WTO cña Trung Quèc tr­íc NhËt B¶n vµ mét sè n­íc Ch©u ¸ kh¸c; ®ång thêi t×m kiÕm sù ñng hé tõ c¸c n­íc bªn ngoµi khu vùc. Trung Quèc giíi thiÖu c¸c ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng riªng lÎ bao gåm viÖc gi¶m thuÕ míi, më cöa thÞ tr­êng vµ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Theo kÕ ho¹ch, Trung Quèc th«ng b¸o sÏ: gi¶m møc thuÕ trung b×nh tõ 23% xuèng cßn 15% (vµo n¨m 2000). xem xÐt l¹i c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan ®ang tån t¹i víi 384 mÆt hµng vµ b·i bá tÊt c¶ nh÷ng biÖn ph¸p kh«ng phï hîp víi luËt lÖ, quy t¾c cña WTO. Më cöa thÞ tr­êng h¬n trong c¸c lÜnh vùc nh­: ng©n hµng, b¶o hiÓm, chøng kho¸n, b¸n lÎ, vËn t¶i, th«ng tin, du lÞch vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c. Söa ®æi luËt vµ c¸c quy ®Þnh cã liªn quan tíi viÖc b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Thùc hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ c¸c tho¶ thuËn cña vßng ®µm ph¸n Urugoay sau khi gia nhËp WTO. Trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n 15 n¨m qua, Trung Quèc ®· tiÕn hµnh 37 lÇn héi nghÞ nhãm c«ng t¸c ®Þa ph­¬ng, trong ®ã cã 19 lÇn héi nghÞ ®a ph­¬ng ®­îc tæ chøc víi GATT (diÔn ra trong thêi gian tõ 22/10/1987 - 20/10/1994) vµ 18 lÇn héi nghÞ víi WTO (b¾t ®Çu tõ 22/3/1996). 1.2 §µm ph¸n song ph­¬ng Bªn c¹nh viÖc ®¹t ®­îc sù tho¶ thuËn trong c¸c cuéc ®µm ph¸n ®a ph­¬ng, Trung Quèc còng ®· thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c ®µm ph¸n song ph­¬ng víi Mü, Canada, Brasil, Thuþ SÜ, Na-uy, ... Trung Quèc ®· v­ît qua trë ng¹i lín nhÊt cña qóa tr×nh ®µm ph¸n b»ng viÖc ký kÕt hiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi Mü ngµy 15/11/1999. §Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nh­ vËy, trong giai ®o¹n 1986 -1989, hai bªn ®· thùc hiÖn 10 lÇn ®µm ph¸n, nhiÒu lÇn hµn g¾n r¹n nøt trong quan hÖ hai n­íc còng nh­ sù nh­îng bé vµ kiªn ®Þnh cña ChÝnh phñ Trung Quèc trong nç lùc cè g¾ng gia nhËp WTO, tæng céng 13 n¨m tho¶ thuËn vµ 6 ngµy th­¬ng l­îng n­íc rót. Ngµy 18/6/2001, bªn lÒ héi nghÞ Bé tr­ëng th­¬ng m¹i APEC t¹i Th­îng H¶i, Trung Quèc ®· ®¹t ®­îc tho¶ thuËn víi Mü vÒ viÖc gia nhËp WTO, gi¶i quyÕt nh÷ng bÊt ®ång cßn tån t¹i gi÷a hai n­íc kÓ tõ sau tho¶ thuËn song ph­¬ng vÒ më cöa thÞ tr­êng. Cho ®Õn ngµy 26/9/1999, Trung Quèc ®· ®µm ph¸n víi 36 n­íc vµ EU, ®¹t ®­îc tho¶ thuËn víi trªn 20 n­íc vµ ký hiÖp ®Þnh chÝnh thøc víi 12 n­íc. Mét ®èi t¸c quan träng trong ®µm ph¸n song ph­¬ng kh¸c cña Trung Quèc lµ EU. Sau nhiÒu phiªn th¶o luËn, th­¬ng l­îng, ngµy 20/5/2000, Trung Quèc vµ EU ®· chÝnh thøc ký kÕt hiÖp ®Þnh vÒ viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO. Ngµy 17/9/2001, Héi nghÞ lÇn thø 18 tæ c«ng t¸c WTO häp t¹i Geneva ®· th«ng qua v¨n kiÖn ph¸p lý cña Nhãm c«ng t¸c Trung Quèc gia nhËp WTO bao gåm: nghÞ ®Þnh th­ gia nhËp, b¸o c¸o cña tæ c«ng t¸c bao gåm c¸c phô lôc cña NghÞ ®Þnh th­. Héi nghÞ quyÕt ®Þnh tr×nh c¸c v¨n kiÖn nµy lªn §¹i héi ®ång WTO. Nh­ vËy, tæ c«ng t¸c ®· hoµn thµnh sø mÖnh lÞch sö 15 n¨m cña m×nh. MÆc dï v¨n kiÖn ph¸p luËt gia nhËp WTO cña Trung Quèc cßn ph¶i ®­îc kiÓm tra vµ th«ng qua t¹i H«Þ nghÞ cÊp Bé tr­ëng lÇn thø 4 cu¶ WTO tæ chøc ngµy 9 - 13/11/2001 t¹i Doha, Quatar, song trªn thùc tÕ, Héi nghÞ nµy thuÇn tuý lµ vÊn ®Ò thñ tôc. Toµn bé qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO cña Trung Quèc vÒ c¬ b¶n ®· kÕt thóc. Ngµy 11/12/2001, Trung Quèc ®· chÝnh thøc ®­îc kÕt n¹p, trë thµnh thµnh viªn ®Çy ®ñ cña WTO. 1.3 NhËn xÐt vÒ tiÕn tr×nh Trung Quèc ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp WTO Tr¶i qua 15 n¨m nç lùc vµ cè g¾ng, cuèi cïng Trung Quèc ®· b­íc ch©n vµo WTO. Qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp cña WTO cña Trung Quèc ®· kh¼ng ®Þnh viÖc Trung Quèc ®· chñ ®éng tham gia vµo toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, ®¬n ph­¬ng ®­a ra c¸c ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cô thÓ víi viÖc gi¶m thuÕ quan, b·i bá c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan ... Nh­ng hÕt lÇn nµy ®Õn lÇn kh¸c, Trung Quèc vÉn vÊp ph¶i nh÷ng trë ng¹i trong ®µm ph¸n. Nguyªn nh©n cã thÓ thÊy ë c¶ nh©n tè chñ quan vµ kh¸ch quan gåm: VÊn ®Ò t­ c¸ch gia nhËp cña Trung Quèc: Trung Quèc lu«n x¸c ®Þnh lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn, cã nghÜa Trung Quèc thùc hiÖn nh÷ng quyÒn lîi vµ nghÜa vô phï hîp víi nh÷ng ®IÒu kiÖn cña mét n­íc ®ang ph¸t triÓn. Nh­ng c¸c n­íc tham gia ký kÕt l¹i ®¸nh gia cao tr×nh ®é vµ thùc lùc ph¸t triÓn kinh tÕ cña Trung Quèc, tuyªn bè Trung Quèc nªn gia nhËp WTO theo nh÷ng ®iÒu kiÖn cña mét n­íc ph¸t triÓn. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng kh«ng phï hîp víi thùc tr¹ng kinh tÕ TQ mµ cßn m©u thuÉn víi hµng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch Trung Quèc. ChÝnh ®iÒu nµy ®· g©y ra nh÷ng bÊt ®ång dai d¼ng trong khi ®µm ph¸n ký kÕt c¸c tho¶ thuËn song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng. C¸c bªn ®µm ph¸n quan träng nh­ Mü ®· kh«ng ngõng ®­a ra c¸i “gi¸ vµo cöa” qu¸ cao vµ hµ kh¾c, t¹o ra nh÷ng trë ng¹i lín trong viÖc Trung Quèc kh«i phôc l¹i ®Þa vÞ t¹i GATT vµ gia nhËp WTO. VÒ mÆt thuÕ quan, ®µm ph¸n chñ yÕu yªu cÇu Trung Quèc thùc hiÖn thuÕ suÊt 0% hoÆc yªu cÇu ®iÒu chØnh møc thuÕ suÊt ®èi víi hµng nhËp khÈu. §èi víi biÖn ph¸p phi thuÕ quan, Trung Quèc ®· cam kÕt lÞch tr×nh b·i bá 600 trong tæng sè h¬n 700 c¸c biÖn ph¸p ®­îc ¸p dông nh­ng c¸c bªn ®µm ph¸n l¹i yªu cÇu Trung Quèc ®­a ra lÞch tr×nh huû bá toµn bé c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ. VÒ th­¬ng m¹i dÞch vô, Trung Quèc ph¶i më cöa vµ cam kÕt tiÕp tôc më cöa c¸c ngµnh: viÔn th«ng, du lÞch, vËn t¶i, hµng kh«ng, ng©n hµng ... mÆc dï Trung Quèc ®· tiÕn hµnh më cöa 36 ngµnh nghÒ trªn ph¹m vi toµn quèc trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô TiÕn tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña c¸c nh©n tè chÝnh trÞ. N­íc Mü trong khi ®µm ph¸n víi Trung Quèc ®· ®­a ra rÊt nhiÒu c¸c ®iÒu kiÖn hµ kh¾c, cã môc ®Ých chÝnh trÞ râ rµng, ®Æc biÖt lµ mét sè cßn mong muèn c¶n trë viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO ®Ó ng¨n chÆn viÖc n©ng cao h¬n n÷a ®Þa vÞ vµ sù ph¸t triÓn cña Trung Quèc. Mü ®· chÝnh trÞ ho¸ viÖc ®µm ph¸n gia nhËp WTO cña Trung Quèc, lµm t¨ng thªm møc ®é khã kh¨n trong ®µm ph¸n, ®ång thêi kÐo dµi tiÕn tr×nh ®µm ph¸n. Cïng víi viÖc “gi¸ vµo cöa” t¨ng lªn, møc ®é khã kh¨n cña viÖc gia nhËp còng t¨ng theo. Khi vßng ®µm ph¸n th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng Urugoay b¾t ®Çu, ngoµi viÖc th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh truyÒn thèng cßn t¨ng thªm 3 vÊn ®Ò míi: th­¬ng m¹i dÞch vô, b¶o hé ®éc quyÒn së h÷u trÝ tuÖ vµ c¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ cã liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i. ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè b¶o hé trong n­íc. ChÕ ®é kinh tÕ vÉn cã nhiÒu ®iÓm ch­a hoµn thiÖn, vÉn tån t¹i sù c¸ch biÖt nhÊt ®Þnh so víi nh÷ng yªu cÇu cña WTO, møc ®é më cöa cña kh«ng Ýt c¸c ngµnh cßn thÊp h¬n so víi møc tæng thÓ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Nãi tãm l¹i, mét mÆt Trung Quèc kh«ng ngõng ®Èy m¹nh c¶i c¸ch s©u réng, hoµ nhËp vµo quü ®¹o ph¸t triÓn cña thÕ giíi, héi nhËp vµo thÞ tr­êng quèc tÕ, mÆt kh¸c c¸c khã kh¨n vµ trë ng¹i trªn thÓ hiÖn viÖc Trung Quèc ph¶n ®èi chñ nghÜa b¸ quyÒn, ra søc x©y dùng mét trËt tù míi trong ®ã ®Ò cao quyÒn lîi cña Trung Quèc vÒ mÆt kinh tÕ, th­¬ng m¹i, tõ ®ã dÉn ®Õn ¶nh h­ëng cña Trung Quèc trong WTO vÒ nh÷ng mÆt kh¸c. T¸c ®éng cña viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO 2.1 §èi víi b¶n th©n Trung Quèc 2.1.1 T¸c ®éng tÝch cùc: ViÖc gia nhËp WTO gióp Trung Quèc duy tr× vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trong khi tiÕp tôc tr­¬ng tr×nh c¶i c¸ch vµ c¬ cÊu cña m×nh. Nh÷ng lîi Ých ®­îc thÓ hiÖn ë mÊy ®iÓm sau ®©y: Duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao trong suèt hai thËp kû qua víi møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n gÇn 10%/ n¨m. Tham gia h×nh thµnh luËt th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ quèc tÕ víi vai trß thµnh viªn WTO B¶o vÖ lîi Ých th­¬ng m¹i qua hÖ thèng gi¶i quyÕt tranh chÊp WTO Më réng thÞ phÇn quèc tÕ cho c¸c s¶n phÈm Trung Quèc vµ thóc ®Èy th­¬ng m¹i ph¸t triÓn. HiÖn cã tíi 90% kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng cña Trung Quèc lµ víi c¸c thµnh viªn WTO, xuÊt khÈu cña Trung Quèc, ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu hµng dÖt may sÏ nhanh chãng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng thÕ giíi. DÖt may ®­îc coi lµ hµng xuÊt khÈu chñ lùc, chiÕm tíi 25% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Trung Quèc. Dù tÝnh vµo n¨m 2005 kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy sÏ t¨ng gÊp ®«i møc hiÖn nay vµ ®¹t 70 tû USD. Céng víi thu nhËp tõ c¸c mÆt hµng kh¸c, hµng n¨m Trung Quèc cã thÓ thu ®­îc thªm 116 tû USD, t­¬ng ®­¬ng 1% t¨ng tr­ëng GDP 2. Bªn c¹nh viÖc më réng xuÊt khÈu hµng ho¸ trong n­íc, Trung Quèc cßn tËn dông c¬ héi tõ nhËp khÈu nh­ lùa chän nhËp nh÷ng hµng ho¸ cã kü thuËt cao, nh÷ng c«ng nghÖ míi nhÊt, ®Ó nhanh chãng ph¸t triÓn ngµnh cã kü thuËt cao, nh÷ng ngµnh mòi nhän, nhanh chãng ®uæi kÞp c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi . T¨ng søc c¹nh tranh trong mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Gia nhËp WTO dÉn ®Õn c¬ chÕ c¹nh tranh buéc c¸c xÝ nghiÖp Trung Quèc ph¶i dùa vµo tiªu chuÈn 2 Nguån: " Trung Quèc gia nhËp WTO t¸c ®éng ®Õn Ch©u ¸ " - Ngo¹i th­¬ng 17 - 23/12/1999 quèc tÕ, vµo yªu cÇu thÞ tr­êng ®Ó tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, thóc ®Èy tiÕn bé kÜ thuËt vµ n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý, tõ ®ã n©ng cao chÊt l­îng tæng thÓ cña xÝ nghiÖp. Tõ ®©y, ng­êi tiªu dïng Trung Quèc trùc tiÕp h­ëng lîi: cã thªm nhiÒu lùa chän s¶n phÈm, gi¸ thµnh h¹ h¬n, chÊt l­îng cao h¬n, nhËn thøc vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ vµ quyÒn ng­êi tiªu dïng ®­îc n©ng cao, vµ t¨ng tÝnh hiÖu qu¶ vµ s¶n l­îng s¶n xuÊt. T¨ng thu hót vèn ®Çu t­ vµ kü thuËt n­íc ngoµi. Theo tÝnh to¸n cña c¸c chuyªn gia, ®Õn n¨m 2005, vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo Trung Quèc cã thÓ ®¹t 100 tû USD so víi møc h¬n 50tû USD/n¨m hiÖn nay3. NhiÒu c«ng ty n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo Trung Quèc sÏ ®em theo c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo chuyÓn giao, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm vµ t¨ng thu thuÕ cho chÝnh phñ. Thóc ®Èy nhanh h¬n c¶i c¸ch trong n­íc, x©y dùng hÖ thèng luËt ph¸p th«ng tho¸ng. §Ó nhËp cuéc ®­îc còng nh­ ®Ó cã thÓ tån t¹i trong s©n ch¬i nµy, Trung Quèc ph¶i thóc ®Èy m¹nh mÏ c«ng cuéc c¶i c¸ch, ®æi míi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, t¨ng nhanh c¶i c¸ch theo h­íng tù do ho¸, tõng b­íc xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan, t¹o m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« tèt cho sù t¨ng tr­ëng æn ®Þnh. 2.1.2 T¸c ®éng tiªu cùc: Lµ thµnh viªn WTO, ®ång thêi víi viÖc ®­îc h­ëng nh÷ng ®·i ngé, Trung Quèc còng ph¶i cã nh÷ng cèng hiÕn t­¬ng xøng. Sau khi "më c­¶ thÞ tr­êng", c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô cña n­íc ngoµi cã søc c¹nh tranh sÏ x©m nhËp m¹nh mÏ vµo thÞ tr­êng Trung Quèc, do ®ã ¶nh h­ëng vµ g©y khã kh¨n ®èi víi nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc.Trong ®iÒu kiÖn nh÷ng biÖn ph¸p b¶o hé nh­ h¹n chÕ sè l­îng nhËp khÈu, thuÕ quan c¬ b¶n mÊt ®i, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cña Trung Quèc sÏ ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi hµng nhËp ngo¹i trªn thÞ tr­êng. NhiÒu ngµnh ®ßi hái kü thuËt cao, gia c«ng khã 3 Nguån: Nghiªn cøu Trung Quèc sè 6 (40) - 2001) nh­ m¸y tÝnh, thiÕt bÞ th«ng tin, « t« du lÞch vÒ quy m« s¶n xuÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm cña Trung Quèc kh«ng thÓ b»ng c¸c n­íc ph­¬ng T©y. Ngoµi mét sè Ýt ngµnh ®­îc b¶o hé nhÊt thêi, tuyÖt ®¹i ®a sè mÊt ®i l¸ ch¾n b¶o hé, hoµn toµn ®Æt m×nh vµo m«i tr­êng c¹nh tranh quèc tÕ, nªn søc Ðp c¹nh tranh lµ rÊt lín.Nh÷ng ngµnh chÞu søc Ðp c¹nh tranh lín ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu khã kh¨n nhÊt lµ: - Ngµnh viÔn th«ng: Theo tho¶ thuËn víi EU, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi (viÕt t¾t §TNN) ®­îc phÐp mua ngay 25% cæ phÇn c«ng ty ®iÖn tho¹i di ®éng cña Trung Quèc khi n­íc nay gia nhËp WTO, vµ 3 n¨m sau sÏ t¨ng lªn møc 49%. C¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®­îc phÐp mua ngay 30% cæ phÇn c¸c c«ng ty Internet, dÞch vô nh¾n tin vµ nhiÒu dÞch vô kh¸c cña Trung Quèc ë B¾c Kinh, Th­îng H¶i vµ Qu¶ng Ch©u. Møc nµy sÏ t¨ng lªn 50% trong vßng 2 n¨m vµ khi ®ã, c¸c rµng buéc vÒ mÆt ®Þa lý còng ®­îc gì bá. Cßn theo tho¶ thuËn víi Mü, møc thuÕ ®¸nh vµo c¸c s¶n phÈm kü thuËt cao nh­ thiÕt bÞ viÔn th«ng sÏ gi¶m dÇn vµ b»ng 0% vµo 20054. Do vËy c¸c c«ng ty quèc doanh quy m« lín vÒ viÔn th«ng sÏ ph¶i ®èi mÆt víi t×nh tr¹ng c¹nh tranh gay g¾t. - Ngµnh xe h¬i: Tr­íc viÔn c¶nh gia nhËp WTO, ngµnh xe h¬i Trung Quèc n»m trong sè nh÷ng ngµnh gÆp khã kh¨n lín nhÊt. Xe h¬i nhËp khÈu gi¸ rÎ h¬n, víi chÊt l­îng vµ dÞch vô tèt h¬n cã thÓ g©y thiÖt h¹i nhiÒu cho c¸c liªn doanh s¶n xuÊt xe h¬i Trung Quèc nh­ General Motors Th­îng H¶i hay Volkwagen Th­îng H¶i. Bªn c¹nh ®ã, c¸c nhµ s¶n xuÊt xe h¬i néi ®Þa cßn ph¶i ®èi mÆt víi sù c¹nh tranh gay g¾t tõ c¸c thiÕt bÞ vµ phô tïng xe h¬i nhËp khÈu µo ¹t khi møc thuÕ gi¶m nhanh. Bªn c¹nh ®ã, ng©n hµng, n«ng nghiÖp, chøng kho¸n, b¶o hiÓm, n¨ng l­îng - dÇu má, ph©n phèi - b¸n lÎ còng ®­îc xem lµ nh÷ng "lÜnh vùc nãng" bëi chÞu nhiÒu søc Ðp khi Trung Quèc gia nhËp WTO. 4 Nguån: B¸o c¸o Bé th­¬ng m¹i Hoa Kú 7/ 2002 2.2. T¸c ®éng ®èi víi quèc tÕ: Gia nhËp WTO ®ång nghÜa víi víi viÖc Trung Quèc c¾t gi¶m thuÕ vµ h¹n ng¹ch ®èi víi nhiÒu lo¹i hµng, tõ rau qu¶ tíi g¹o, « t«, ®ång thêi xo¸ bá viÖc cÊm §TNN vµo mét sè lÜnh vùc mµ Trung Quèc vÉn h¹n chÕ vµ cÊm nghiªm ngÆt nh­ dÞch vô viÔn th«ng, b¶o hiÓm...do vËy ph¶i më réng vµ t¨ng th­¬ng m¹i toµn cÇu. Khi Trung Quèc gia nhËp WTO, c¸c c«ng ty viÔn th«ng n­íc ngoµi, vÉn bÞ h¹n chÕ ë viÖc b¸n thiÕt bÞ vµo thÞ tr­êng Trung Quèc, sÏ cã thÓ ®­îc kiÓm so¸t 49% thÞ tr­êng viÔn th«ng trong n­íc trong 2 n¨m ®Çu, sau ®ã t¨ng lªn 50% 5. Trong lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh, c¸c ng©n hµng vµ c«ng ty b¶o hiÓm n­íc ngoµi còng cã thÓ kinh doanh ë thÞ tr­êng nµy cïng c¸c ®èi t¸c trong n­íc b»ng ®ång Nh©n d©n tÖ (NDT) trong 5 n¨m ®Çu, sau ®ã c¸c ng©n hµng nµy sÏ cã thÓ cung cÊp trùc tiÕp c¸c dÞch vô cho ng­êi tiªu dïng Trung Quèc. VÒ b¶o hiÓm, c¸c nhµ qu¶n lý n­íc ngoµi cã thÓ n¾m 33% cæ phÇn ë mçi c«ng ty liªn doanh trong lÜnh vùc nµy suèt 3 n¨m ®Çu kinh doanh. Sau ®ã tû lÖ nµy ®­îc n©ng lªn tíi 49%. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung, bÊt lîi lín nhÊt mµ c¸c n­íc nµy sÏ gÆp ph¶i lµ kh¶ n¨ng thu hót nguån vèn ®Çu tõ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) sÏ bÞ c¹nh tranh gay g¾t tõ Trung Quèc . Dù b¸o ®Õn 2005, FDI vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn sÏ ®¹t 250% tû USD, t¨ng h¬n 55% so víi 166 tû n¨m 1998. Nh­ng tû träng thu hót FDI cña Trung Quèc sÏ t¨ng m¹nh tõ 27,4% (45,5 tû USD) n¨m 1998 lªn 40% (100 tû USD) n¨m 2005. 2.3 T¸c ®éng ®èi víi khu vùc Ch©u ¸ - ASEAN ViÖc Trung Quèc gia nhËp WTO ch¾c ch¾n sÏ lµm t¨ng thªm sù c¹nh tranh 5 Nguån: Bing Zhang, tr­êng ChÝnh s¸ch c«ng céng vµ Qu¶n lý, §H bang Ohio, Hoa Kú, 2000. Xem thªm: The New York Times, 15/11/ 1999. Tãm t¾t hiÖp ®Þnh WTO song ph­¬ng Mü - Trung Uschina.org. Toµn néi dung hiÖp ®Þnh: ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c ë Ch©u ¸ vÒ c¸c mÆt: thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü, Ch©u ¢u, NhËt B¶n. Tuy nhiªn bï l¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn Ch©u ¸ còng cã c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n ®Ó x©m nhËp thÞ tr­êng Trung Quèc - mét thÞ tr­êng cã tiÒm n¨ng lín nhÊt thÕ giíi. Trªn ph­¬ng diÖn th­¬ng m¹i, viÖc gi¶m thuÕ nhËp khÈu vµ më cöa thÞ tr­êng Trung Quèc sÏ mang l¹i lîi Ých lín cho nh÷ng n­íc cã tr×nh ®é cao h¬n trong khu vùc. Tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp cã hµm l­îng vèn vµ chÊt x¸m cao sÏ t¨ng nhanh t¹i thÞ tr­êng Trung Quèc. C¸c nhµ s¶n xuÊt NhËt B¶n, Singapore, Hµn Quèc, §µi Loan, Hång K«ng, Ên §é lµ nh÷ng ng­êi ®­îc h­ëng lîi ®Çu t­ v× s¶n phÈm cña hä cã chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh thÊp, chi phÝ vËn chuyÓn nhá h¬n do ­u thÕ gÇn Trung Quèc vÒ ®Þa lý. Hµng hãa cña c¸c nhµ s¶n xuÊt nµy lµ s¶n phÈm cña c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao, ®Æc biÖt trong c¸c ngµnh viÔn th«ng, dÞch vô, tµi chÝnh, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao h¬n so víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i s¶n xuÊt t¹i Trung Quèc. Trong sè c¸c quèc gia vµ khu vùc ph¸t triÓn cao h¬n Trung Quèc, cã thÓ §µi Loan lµ giµnh ®­îc nhiÒu lîi nhÊt ë Ch©u ¸. NhiÒu c«ng ty §µi Loan tõ l©u ®· coi Trung Quèc lµ c¬ së s¶n xuÊt cña m×nh. Khi Trung Quèc gia nhËp WTO, rñi ro vµo ®Çu t­ Trung Quèc sÏ gi¶m ®i do h¹n chÕ mµ n­íc nµy cã thÓ ¸p dông ®èi víi nh÷ng n­íc ch­a ph¶i lµ thµnh viªn cña WTO nh­ vÊn ®Ò h¹n ng¹ch nhËp khÈu ®­îc dì bá. Cïng víi §µi Loan, H«ng K«ng còng ®­îc lîi nhiÒu. C¸i lîi lín nhÊt cña vïng nµy lµ c¸c dÞch vô tµi chÝnh. Gia nhËp WTO, Trung Quèc cam kÕt dÇn dÇn më cöa c¸c dÞch vô tµi chÝnh. ViÖc nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho Hång K«ng khi c¸c h·ng n­íc ngoµi giµnh cho nhiÒu tµi lùc h¬n cho thÞ tr­êng Trung Quèc. PhÝa c¸c h·ng Trung Quèc còng sÏ t×m ®Õn c¸c nguån vèn vµ dÞch vô tµi chÝnh tèt h¬n cña H«ng K«ng v× ®ång NDT ch­a cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi tù do. NhËt B¶n vµ Hµn Quèc còng lµ nh÷ng n­íc ®­îc h­ëng nhiÒu lîi. NhiÒu c«ng ty, ®Æc biÖt lµ c¸c h·ng xe h¬i NhËt B¶n vµ Hµn Quèc ®ang hy väng lµ sÏ xuÊt khÈu sang Trung Quèc nhiÒu s¶n phÈm h¬n. Hai n­íc nµy cã lîi thÕ h¬n c¸c n­íc kh¸c bëi ®­êng vËn chuyÓn sang Trung Quèc qua biÓn §«ng Trung Hoa chØ mÊt hai ngµy. Bªn c¹nh ®ã, c¸c n­íc trong khu vùc còng cã thÓ bÞ thiÖt h¹i nhiÒu do viÖc gia nhËp WTO cña Trung Quèc. Tr­íc hÕt, hµng ho¸ cña Trung Quèc vèn ®· cã søc c¹nh tranh nay sÏ cµng cã ­u thÕ h¬n, cµng th©m nhËp dÔ dµng h¬n vµo thÞ tr­êng Mü, NhËt, EU ... C¸c lo¹i hµng ho¸ xuÊt khÈu sö dông lao ®éng tËp trung cña nhiÒu n­íc ASEAN nh­ hµng dÖt may, giµy dÐp, ®ång hå, ®å ch¬i cã chÊt l­îng vµ mÉu m· t­¬ng tù cña Trung Quèc, vµ ®Òu h­íng sang c¸c thÞ tr­êng nh­ NhËt B¶n, Ch©u ¢u, B¾c Mü, Australia sÏ ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi hµng Trung Quèc. Trong c¹nh tranh víi c¸c n­íc ASEAN, Trung Quèc cã ­u thÕ rÊt lín bëi hä ch¼ng nh÷ng ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i thuÕ quan vµ phi thuÕ quan mµ cßn v× Trung Quèc cã sè lao ®éng dåi dµo, cã ­u thÕ vÒ thÞ tr­êng, th­êng ®­îc ­u tiªn h¬n, coi träng h¬n trong ®µm ph¸n th­¬ng m¹i. Kh¶ n¨ng hµng ho¸ Trung Quèc th©m nhËp vµo c¸c n­íc ASEAN gia t¨ng, hµng Trung Quèc phong phó, nhiÒu phÈm cÊp, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhiÒu nhu cÇu kh¸c nhau cña thÞ tr­êng. Bï l¹i, c¸c n­íc §«ng Nam ¸, nhÊt lµ nh÷ng n­íc xuÊt khÈu tµi nguyªn thiªn nhiªn nh­ Indonesia, ViÖt Nam, vµ nh÷ng n­íc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh­ Th¸i Lan, ViÖt Nam cã thÓ sÏ t¨ng ®­îc thÞ phÇn hµng n«ng s¶n vµ nguyªn liÖu th« trªn thÞ tr­êng Trung Quèc. Lîi thÕ cña ASEAN khi Trung Quèc gia nhËp WTO lµ kh¶ n¨ng suÊt khÈu c¸c lo¹i n«ng, thuû, s¶n mµ khu vùc nµy cã lîi thÕ nh­ g¹o, cµ phª, t«m, ®­êng, c¸. Theo quy chÕ cña WTO, c¸c thµnh viªn cña WTO lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ph¶i më cöa thÞ tr­êng n«ng s¶n cña m×nh theo hÖ thèng h¹n ng¹ch (MAV) ®¹t tõ 3-5% møc tiªu thô trong n­íc, ngay khi gia nhËp WTO, Trung Quèc ph¶i gi¶m thuÕ nhËp khÈu n«ng s¶n cßn b×nh qu©n lµ 20% vµ sau 3 n¨m cßn 14,5%. Trong bèi c¶nh nµy, Th¸i Lan vµ ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã nhiÒu lîi thÕ nhÊt. HiÖn nay kho¶ng 20% n«ng s¶n phÈm xuÊt khÈu cña Th¸i Lan lµ vµo thÞ tr­êng Trung Quèc. Trong ®ã xuÊt khÈu g¹o tõ 250.000 ®Õn 350.000 tÊn/n¨m, chñ yÕu lµ g¹o th¬m vµ g¹o 100% B. N¨m 1999, Trung Quèc nhËp kho¶ng 700,000 tÊn g¹o. Víi møc tiªu thô lµ 120 triÖu tÊn/n¨m hiÖn nay, nhËp khÈu g¹o cña Trung Quèc sÏ t¨ng thªm 6 triÖu tÊn/n¨m 6. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh xuÊt khÈu hµng ®iÖn tö, thiÕt bÞ vµ ®å gia dông cña Philippines vµ Malaysia sÏ bÞ ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ, bëi ®©y lµ thÕ m¹nh cña Trung Quèc. Cßn víi Th¸i Lan vµ ViÖt Nam, nh÷ng s¶n phÈm bÞ bÊt lîi nhÊt khi Trung Quèc gia nhËp WTO lµ hµng dÖt may, da giµy, ®iÖn tö, c«ng nghiÖp nhÑ. TiÕp ®Õn lµ vÊn ®Ò c¹nh tranh thu hót ®Çu t­. M«i tr­êng ®Çu t­ cña Trung Quèc ®· mang tÝnh c¹nh tranh h¬n c¸c n­íc ASEAN nãi chung tõ nhiÒu n¨m nay. Tû lÖ vèn FDI vµo Trung Quèc vµ ASEAN nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn 90 lµ 3/7, nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· hoµn toµn ®¶o ng­îc, nghÜa lµ 7/3 (tham kh¶o b¶ng 1). Giê ®©y c¸c n­íc sÏ cµng gia t¨ng ®Çu t­ vµo Trung Quèc ®Ó h­ëng ­u ®·i mµ WTO dµnh cho n­íc nµy. N¨m 2002 ®· ®¸nh dÊu mét b­íc tiÕn míi trong quan hÖ Trung Quèc - ASEAN. Ngµy 4/11/2002, Trung Quèc vµ HiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ (ASEAN) ®· ký HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c kinh tÕ t¹i Campuchia, t¹o tiÒn ®Ò thµnh lËp khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN - Trung Quèc (CAFTA) vµo n¨m 2010. §©y sÏ lµ khu vùc mËu dÞch tù do lín nhÊt thÕ giíi víi 1,8 tû d©n 6 Nguån: www.wto.org, www.moftec.gov.cn, Kinh tÕ Ch©u ¸ - TBD sè 1 (36), 2- 2002) tæng GDP vµo kho¶ng 2000 tû USD vµ tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng kho¶ng 1230 tû USD. Tõ n¨m 1995 ®Õn nay, bu«n b¸n Trung Quèc - ASEAN t¨ng víi møc b×nh qu©n 15%/ n¨m, riªng n¨m 2001 t¨ng víi møc 41,6%. HiÖn ASEAN ®· trë thµnh b¹n hµng lín thø 5 cña Trung Quèc, cßn Trung Quèc lµ b¹n hµng lín thø 6 cña ASEANwm 2002, xuÊt khÈu cña 6 n­íc ASEAN (Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore vµ ViÖt Nam) vµ Hµn Quèc, §µi Loan sang Trung Quèc ®· t¨ng 50%, t¨ng nhanh h¬n 2 - 3 lÇn so víi xuÊt khÈu cña nh÷ng n­íc nµy trªn toµn cÇu. Møc t¨ng xuÊt khÈu sang Trung Quèc sÏ bï ®¾p thªm cho møc gi¶m xuÊt khÈu sang c¸c n­íc kh¸c, ®Æc biÖt lµ NhËt B¶n. B¶ng 1: Dßng ch¶y FDI ThÕ giíi vµo Ch©u ¸, 1995 – 2002 §¬n vÞ: tû USD 1995 1996 1997 1998 1999 2000 1995-2000 2002 Ch©u ¸ 75,3 94,6 110,4 98.9 112,4 151,7 643,3 Trung Quèc 35,8 40,2 44,2 43,8 40,3 40,8 45,1 50.2 Hong Kong 6,2 10,5 11,4 14,8 24,6 64,4 131,9 Trung Quèc vµ HongKong 42 50,7 55,6 58,6 64,9 105,2 377 NhËt B¶n 0 0,2 3,2 3,3 12,7 8,2 27,6 Indonesia 4,3 6,2 4,7 (0,4) (2,7) (4,6) 7,5 Hµn Quèc 1,8 2,3 2,8 5,4 10,6 10,2 33,1 Malaysia 5,8 7,3 6,5 2,7 3,5 5,5 31,3 Philippines 1,5 1,5 1,2 1,8 0,7 1,5 8,2 Singapore 8,8 10,4 13,0 6,3 7,2 6,4 52,1 §µi Loan 1,6 1,9 2,2 0,2 2,9 4,9 13,7 Vietnam 2,3 2,5 2,8 2,3 2,0 2,1 1,4 1,55 Nguån: B¸o c¸o ®._.Çu t­ thÕ giíi, UNCTAD, 2001 N¨m 2002, Trung Quèc vµ ASEAN ®· tho¶ thuËn tiÕn hµnh biÖn ph¸p “Thu ho¹ch sím”, trong ®ã, thuÕ quan cña t¸m lo¹i hµng n«ng s¶n gåm ®éng vËt sèng, thÞt, c¸, s÷a, rau, qu¶, h¹t, vµ c¸c s¶n phÈm ®éng vËt kh¸c víi tæng sè kho¶ng 500 - 600 h¹ng môc sÏ ®­îc gi¶m tr­íc n¨m 20047. Møc thuÕ tèi huÖ quèc trªn 15% sÏ ®­îc gi¶m xó«ng 10% vµo n¨m 2005 vµ 0% vµo n¨m 2006. Trung Quèc còng sÏ gi¶m thuÕ vµ cho h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc ®èi víi c¸c n­íc ASEAN ch­a lµ thµnh viªn cña WTO nh­ ViÖt Nam, Lµo vµ Campuchia. MÆc dï sù xuÊt hiÖn cña CAFTA khiÕn ASEAN ph¶i ®èi mÆt víi nguy c¬ trµn ngËp hµng ho¸ rÎ tiÒn cña Trung Quèc, nh­ng vÒ l©u dµi, c¶ hai nÒn kinh tÕ ®Òu cã lîi. HiÖn t¹i, Trung Quèc lµ ®èi t¸c th­¬ng m¹i lín thø s¸u cña ASEAN, cßn ASEAN lµ b¹n hµng lín thø n¨m cña Trung Quèc. Kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng víi ASEAN chiÕm 8% tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng cña Trung Quèc víi møc t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m kho¶ng 15%. Dù tÝnh víi CAFTA, xuÊt khÈu cña ASEAN sang Trung Quèc sÏ t¨ng kho¶ng 48% gióp GDP mçi n­íc trong nhãm nµy t¨ng kho¶ng 0,9%. Ng­îc l¹i, xuÊt khÈu cña Trung Quèc sang ASEAN t¨ng 55% vµ GDP t¨ng 0,3%. C¸c nhµ xuÊt khÈu §«ng Nam ¸ ®­îc th©m nhËp vµo thÞ tr­êng réng lín cña Trung Quèc vµ do vËy c¶m thÊy yªn t©m h¬n khi hä sÏ lÖ thuéc Ýt h¬n vµo thÞ tr­êng cña Mü. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña 6 n­íc chñ chèt cña ASEAN céng víi §µi Loan vµ Hµn Quèc sang Trung Quèc ®· t¨ng 50% trong nöa ®Çu cña n¨m 2002 trong khi xuÊt khÈu cña c¸c n­íc nµy sang Mü vµ NhËn B¶n kh«ng t¨ng. ViÖc b¾t ®Çu thùc hiÖn CAFTA sÏ thóc ®Èy th­¬ng m¹i trong ASEAN, ®ång thêi ®ßi hái ph¶i n©ng cao n¨ng suÊt vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Trung Quèc lµ n­íc cã vÞ thÕ thuËn lîi trong viÖc gi÷ vai trß chÝnh thóc ®Èy ho¹t ®éng giao th­¬ng gi÷a c¸c n­íc trong vïng. 7 Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam 2002 - 2003 Tho¶ thuËn kinh tÕ ®· ký kÕt gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN cã hiÖu lùc vµo ngµy 1/ 7/ 2003. Trung Quèc sÏ b¾t ®Çu gi¶m thuÕ nhËp khÈu cho hµng ho¸ ASEAN tõ ®Çu n¨m 2004. §©y sÏ lµ c¬ së ®Ó c¸c quan hÖ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN t¨ng m¹nh h¬n trong nh÷ng n¨m tíi. II. Cam kÕt cña Trung Quèc trong qu¸ tr×nh gia nhËp WTO NhËn xÐt chung Trong gÇn 1.000 trang nghÞ ®Þnh th­ cña Trung Quèc gia nhËp WTO vÒ c¸c cam kÕt thùc hiÖn sau khi gia nhËp WTO thÓ hiÖn nh÷ng thay ®æi sÏ diÔn ra ë tÊt c¶ c¸c ngµnh, lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n víi møc ®é kh«ng gièng nhau, tuy nhiªn ®em l¹i cho Trung Quèc mét diÖn m¹o trªn thÕ giíi. N»m ë §«ng B¾c ¸, Trung Quèc cã biªn giíi lôc ®Þa dµi h¬n 20.000 km, tiÕp gi¸p víi 15 n­íc, cã biªn giíi biÓn víi 8 n­íc, víi diÖn tÝch l·nh thæ 9.600.000 km2 ®øng thø ba trªn thÕ giíi (sau Nga vµ Canada) vµ cã 1,3 tû d©n chiÕm 22% d©n sè thÕ giíi lµ nh÷ng lîi thÕ duy nhÊt trªn thÕ giíi ®èi víi mét quèc gia nh­ Trung Quèc. NhËn thøc râ ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm nµy mµ c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch Trung Quèc ®· t×m ra ®­îc h­íng ®i riªng theo ph­¬ng ch©m “ biÕt m×nh, biÕt ng­êi” trong viÖc ®­a ra c¸c cam kÕt gia nhËp WTO, bªn c¹nh nh÷ng cam kÕt b¾t buéc cña c¸c n­íc thµnh viªn WTO. Víi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao trong suèt 2 thËp kû qua, nÒn kinh tÕ Trung Quèc ®· v÷ng vµng ®Ó c¹nh tranh víi c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c mét khi gia nhËp vµo hÖ thèng th­¬ng m¹i lín nhÊt thÕ giíi WTO. Cam kÕt cña Trung Quèc ®­îc ®­a ra víi môc ®Ých ®¸nh gi¸ vµ cñng cè c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i hai bªn cïng cã lîi vµ b×nh ®¼ng víi c¸c n­íc vµ khu vùc trªn thÕ giíi. Trong suèt 15 n¨m dµi ®µm ph¸n, Trung Quèc ®· phÇn nµo ®¹i diÖn cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn thÓ hiÖn sù kiªn ®Þnh trong ®­êng lèi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña m×nh, kh«ng chÞu sù ¸p ®Æt cña mét c­êng quèc kinh tÕ nµo. Theo lÞch tr×nh cô thÓ, Trung Quèc cam kÕt sÏ xo¸ bá sù ph©n biÖt ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu t¹i thÞ tr­êng Trung Quèc, xo¸ bá hÖ thèng hai gi¸, lo¹i bá c¸c h¹n chÕ vÒ bu«n b¸n, ®­a vµo nh÷ng s¾p xÕp hµnh chÝnh thèng nhÊt, gi¶m thuÕ hoÆc xo¸ bá h¹n ng¹ch víi hµng dÖt may, xo¸ bá c¸c hµng rµo phi thuÕ quan, më cöa ®èi víi c¸c lÜnh vùc dÞch vô nh­ ng©n hµng, b¶o hiÓm, chøng kho¸n, viÔn th«ng, b­u ®iÖn, luËt ph¸p, kÕ to¸n, dÞch vô liªn quan ®Õn m¸y tÝnh, xo¸ bá kiÓm so¸t gi¸, c¶i c¸ch c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc vµ cho phÐp c¸c c«ng ty n­íc ngoµi t¨ng tû lÖ së h÷u còng nh­ ph©n phèi hµng ho¸ t¹i Trung Quèc. Ngoµi ra, Trung Quèc còng ®ång ý tham gia nhiÒu hiÖp ®Þnh liªn quan tíi c¶i c¸ch luËt ph¸p, cÊp phÐp nhËp khÈu, vµ trî gióp doanh nghiÖp võa vµ nhá (SOE), thùc hiÖn nghÜa vô víi h¬n 20 hiÖp ®Þnh WTO ®a ph­¬ng nh­ GATT, HiÖp ®Þnh chung vÒ Th­¬ng m¹i dÞch vô (GATS), hµng rµo kü thuËt ®èi víi th­¬ng m¹i (TBT), c¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i (TRIMs), lÜnh vùc së h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i (TRIPs). Nh×n chung, viÖc gia nhËp WTO ®em l¹i cho Trung Quèc nhiÒu c¬ héi h¬n lµ th¸ch thøc. XÐt vÒ mÆt chiÕn l­îc, héi nhËp h¬n n÷a vµo hÖ thèng kinh tÕ thÕ giíi lµ phï hîp víi lîi Ých c¨n b¶n cña Trung Quèc. Toµn cÇu ho¸ lµ xu thÕ tÊt yÕu, Trung Quèc cÇn gi÷ mét vÞ trÝ cã lîi h¬n trong trµo l­u kinh tÕ toµn cÇu trong thÕ kû míi, n¾m quyÒn chñ ®éng h¬n vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n. Gia nhËp WTO lµ mét kh©u then chèt ®Ó Trung Quèc tiÕn hµnh c¶i c¸ch më cöa s©u réng ®èi víi trong n­íc vµ tham gia ®­îc vµo viÖc h×nh thµnh c¸c nguyªn t¾c th­¬ng m¹i thÕ giíi míi ®èi víi thÕ giíi. ThÊy ®­îc nh÷ng lîi Ých râ rµng, ChÝnh phñ Trung Quèc ®· cam kÕt “më réng” c¸nh cöa kinh tÕ cïng héi nhËp víi thÕ giíi. Mét sè cam kÕt cô thÓ Th­¬ng m¹i hµng ho¸ Ngµnh « t« Trung Quèc sÏ gi¶m thuÕ nhËp khÈu « t« cßn 25% vµo gi÷a n¨m 2006 so víi møc 80% - 100% hiÖn nay vµ xo¸ bá h¹n ng¹ch vµo n¨m 2005. HiÖp ®Þnh víi EU buéc Trung Quèc ph¶i xo¸ bá mäi h¹n chÕ víi c¸c lo¹i xe h¬i ®­îc s¶n xuÊt tõ c¸c liªn doanh Trung Quèc - EU trong vßng 2 n¨m. Ngµnh « t« n­íc nµy sÏ lµ mét trong nh÷ng ngµnh bÞ ¶nh h­ëng nÆng nhÊt khi Trung Quèc gia nhËp WTO do ph¶i c¹nh tranh m¹nh mÏ trong ®iÒu kiÖn nhËp khÈu « t« vµ phô tïng « t« t¨ng m¹nh sau khi gi¶m thuÕ. ThuÕ ®èi víi linh kiÖn « t« sÏ gi¶m tõ møc trung b×nh 23,4% xuèng cßn trung b×nh 10%. Ngoµi ra, c¸c h·ng n­íc ngoµi ®­îc phÐp ho¹t ®éng mua b¸n vµ m¹ng l­íi dÞch vô riªng trong vßng 3 sau khi Trung Quèc vµo WTO. 2.1.2 Ngµnh dÖt may LÜnh vùc dÖt may Trung Quèc lµ mét trong sè rÊt Ýt lÜnh vùc sÏ cã lîi nhê gia nhËp WTO khi xo¸ bá h¹n ng¹ch nhËp khÈu. Theo hiÖp ®Þnh WTO, Trung Quèc chÊm døt h¹n ng¹ch nhËp khÈu s¶n phÈm dÖt may vµo ngµy 1/1/2005. Tuy nhiªn, viÖc nµy sÏ cho phÐp c¸c n­íc nhËp khÈu hµng dÖt may Trung Quèc h¹n chÕ hµng nhËp khÈu khi hµng Trung Quèc ph¸ vì thÞ tr­êng cña hä. LÜnh vùc n«ng nghiÖp Trung Quèc sÏ h¹n chÕ chi phÝ trî cÊp n«ng nghiÖp ë møc 8,5% trÞ gi¸ s¶n l­îng n«ng nghiÖp trong n­íc. ThuÕ ®èi víi s¶n phÈm n«ng nghiÖp gi¶m tõ 22% xuèng cßn 17%. Trung Quèc sÏ c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm nh­ dÇu h¹t c¶i, b¬, quýt, vµ r­îu vang cßn kho¶ng 9% ®Õn 18% so víi 25% ®Õn 85 % hiÖn nay. C¸c nhµ s¶n xuÊt Trung Quèc sÏ thiÖt h¹i lín do c¾t gi¶m thuÕ, tù do nhËp khÈu h¬n sÏ lµm cho ngò cèc Trung Quèc nh­ ng« vµ ®Ëu t­¬ng ph¶i c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu cã chÊt l­îng cao h¬n. NhËp khÈu thÞt lîn gi¸ rÎ còng sÏ ®e däa ngµnh ch¨n nu«i trong n­íc. Riªng ®èi víi s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña Mü, møc thuÕ trung b×nh 31% sÏ gi¶m xuèng cßn 14%. Theo ®¹i diÖn cña Bé N«ng nghiÖp Mü dù ®o¸n ®Õn n¨m 2005, gi¸ trÞ xuÊt khÈu n«ng nghiÖp cña Mü sÏ ®¹t ®­îc 2 tû USD do gi¶m thuÕ. LÜnh vùc n¨ng l­îng - dÇu má Trung Quèc ®· ®ång ý më cöa c¸c lÜnh vùc dÇu th« vµ dÇu chÕ biÕn cho c¸c th­¬ng gia t­ nh©n qua viÖc tù do ho¸ dÇn vµ gi¶m sù ®éc quyÒn mËu dÞch b»ng viÖc cho lÜnh vùc t­ nhËp nhËp khÈu 4 triÖu tÊn c¸c s¶n phÈm dÇu vµ 10% dÇu th« nhËp khÈu. Trung Quèc còng sÏ më cöa lÜnh vùc ph©n phèi b¸n lÎ mÆt hµng nµy sau 3 n¨m gia nhËp WTO, vµ cho phÐp c¸c c«ng ty n­íc ngoµi cã Ýt nhÊt 30% ë mçi tr¹m x¨ng dÇu. Trung Quèc sÏ më cöa thÞ tr­êng b¸n bu«n sau 5 n¨m gia nhËp WTO. Th­¬ng m¹i dÞch vô LÜnh vùc viÔn th«ng: C¸c nhµ kinh doanh n­íc ngoµi ®­îc phÐp n¾m tíi 25% cæ phÇn ë c¸c c«ng ty viÔn th«ng di ®éng, t¨ng lªn 35% mét n¨m sau ®ã, vµ lªn 49% trong 3 n¨m tiÕp theo. Trong c¸c dÞch vô Internet, truyÒn th«ng vµ c¸c dÞch vô trÞ gi¸ gia t¨ng kh¸c, c¸c c«ng ty n­íc ngoµi cã thÓ ®­îc n¾m gi÷ ngay 30% ë c¸c c«ng ty Trung Quèc thuéc c¸c tØnh B¾c Kinh, Th­îng H¶i vµ Qu¶ng Ch©u, tû lÖ nµy t¨ng lªn 50% sau 2 n¨m khi mäi h¹n chÕ vÒ khu vùc ®Þa lý ®­îc xo¸ bá. ThuÕ ®èi víi c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ cao nh­ thiÕt bÞ viÔn th«ng sÏ ®­îc gi¶m dÇn vµ xo¸ bá vµo n¨m 2005. DÞch vô ®­êng dµi vµ cã d©y cè ®Þnh sÏ ®­îc më cöa chËm nhÊt, víi 25% sau 3 n¨m vµ 49% sau 6 n¨m. C¸c c«ng ty viÔn th«ng quèc gia khæng lå cã thÓ sÏ ph¶i c¹nh tranh m¹nh mÏ, song ®Çu n­íc ngoµi vµo c¸c dÞch vô vµ h¹ tÇng c¬ së sÏ t¨ng m¹nh. Trung Quèc ®ång ý tham gia HiÖp ®Þnh C«ng nghÖ th«ng tin (ITA) vµ cam kÕt xo¸ bá thuÕ ®èi víi c¸c s¶n phÈm thuéc danh s¸ch ITA bao gåm: c¸c s¶n phÈm b¸n dÉn, m¸y tÝnh, phô kiÖn vµ thݪt bÞ viÔn th«ng. C¸c h·ng n­íc ngoµi còng ®­îc quyÒn s¬ h÷u vµ x©m nhËp thÞ tr­êng dÞch vô viÔn th«ng vµ n©ng cao sù b¶o vÖ b¶n quyÒn th«ng qua viÖc Trung Quèc thùc thÞ HiÖp ®Þnh vÒ c¸c lÜnh vùc liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i b¶n quyÒn (TRIPS). Chøng kho¸n Mét sè liªn doanh n­íc ngoµi ®­îc phÐp tham gia vµo qu¶n lý quü theo cïng ph­¬ng thøc qu¶n lý cña c¸c c«ng ty Trung Quèc. Ba n¨m sau khi gia nhËp WTO, c¸c c«ng ty n­íc ngoµi sÏ ®­îc n¾m 49% ë c¸c liªn doanh. HiÖn nay c¸c c«ng ty chøng kho¸n Trung Quèc vÉn cßn kÐm trong kinh doanh lÜnh vùc ng©n hµng ®Çu t­. Chøng kho¸n míi chØ gãp trung b×nh 10% - 15% thu nhËp. LÖ phÝ m«i giíi vµ giao dÞch tµi s¶n gãp phÇn lín vµo thu nhËp. V× vËy c¸c c«ng ty n­íc ngoµi sÏ rÊt Ýt lîi thÕ trong t­ vÊn tµi chÝnh hay qu¶n lý vèn. C¸c nhµ qu¶n lý vèn n­íc ngoµi ®ang liªn kÕt víi c¸c c«ng ty trong n­íc, cung cÊp nh÷ng hiÓu bݪt cña hä trong kinh doanh lÜnh vùc nµy vµ coi ®©y nh­ lµ b­íc khëi ®Çu tiÕn tíi thµnh lËp c¸c c«ng ty liªn doanh qu¶n lý vèn ë Trung Quèc. Ngµnh ng©n hµng C¸c ng©n hµng n­íc ngoµi sÏ ®­îc phÐp kinh doanh ®ång NDT víi c¸c c«ng ty Trung Quèc sau 2 n¨m khi Trung Quèc gia nhËp WTO, vµ víi c¸c c¸ nh©n Trung Quèc sau 5 n¨m. §iÒu nµy sÏ gióp c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi cã thÓ n¾m h¬n mét nöa thÞ phÇn Trung Quèc ë c¸c dÞch vô ng©n hµng cã lÖ phÝ, bao gåm tµi chÝnh th­¬ng m¹i, giao dÞch thÎ tÝn dông vµ qu¶n lý tiÒn mÆt. Sau khi Trung Quèc gia nhËp, c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi cã thÓ n¾m gi÷ 15% thÞ tr­êng tiÒn göi lµ ngo¹i hèi, 10% tiÒn göi lµ NDT, 20% - 30% tiÒn cho vay lµ ngo¹i hèi vµ 15% tiÒn cho vay lµ NDT. C¸c ng©n hµng n­íc ngoµi cã thÓ kiÓm tra tr×nh ®é c¸c ®èi t¸c Trung Quèc cña m×nh vµ cã thÓ thu hót 20% nh©n viªn cña c¸c ng©n hµng trong n­íc. LÜnh vùc ng©n hµng cña Trung Quèc ®· ®­îc c¶i tæ ®Ó ph¸t triÓn c¸c dÞch vô, t¨ng c­êng sù hîp t¸c, ph¸t triÓn c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n, gi¶m nî khã ®ßi, vµ hîp nhÊt ®Ó chuÈn bÞ cho mét cuéc c¹nh tranh khèc liÖt víi c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi. Trung Quèc cã tiÒm n¨ng næi tréi nh­ mét trong nh÷ng thÞ tr­êng tµi chÝnh lín nhÊt thÕ giíi víi ®a d¹ng s¶n phÈm trong vßng 50 tíi. LÜnh vùc b¶o hiÓm Trong Quèc sÏ cho phÐp “kiÓm so¸t viÖc qu¶n lý mét c¸ch cã hiÖu qu¶” trong c¸c liªn doanh b¶o hiÓm nh©n thä, mÆc dï cæ phÇn cña phÝa n­íc ngoµi chØ ®­îc h¹n chÕ ë 50%. Trong lÜnh vùc dÞch vô, tõ th¸ng 6/2001, EU b¶o ®¶m quyÒn lùa chän miÔn phÝ ®èi t¸c liªn doanh Trung Quèc. Trung Quèc sÏ xo¸ bá nh÷ng h¹n chÕ vÒ ®Þa lý trong vßng 3 n¨m, cho phÐp c¸c nhµ b¶o hiÓm n­íc ngoµi tham gia vµo c¸c lÜnh vùc b¶o hiÓm y tÕ, h­u trÝ,.. trong vßng 5 n¨m vµ cho phÐp c¸c chi nh¸nh cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm phi nh©n thä ho¹t ®éng tõ 2 n¨m sau khi gia nhËp WTO. HiÖn c¸c c«ng ty n­íc ngoµi chØ ®­îc kinh doanh chñ yÕu ë Th­îng H¶i vµ Qu¶ng Ch©u. C¸c c«ng ty n­íc ngoµi dù kiÕn sÏ dÔ dµng xin ®­îc giÊy phÐp b¸n b¶o hiÓm ë Trung Quèc. C¸c c«ng ty b¶o hiÓm Trung Quèc, hiÖn chiÕm 99% thÞ tr­êng, sÏ ph¶i c¹nh tranh víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi. Ph©n phèi - b¸n lÎ Trung Quèc sÏ xo¸ bá nh÷ng h¹n chÕ trong c¸c dÞch vô ph©n phèi víi hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm sau 3 n¨m, xo¸ bá mäi h¹n chÕ ®èi víi nh÷ng liªn hiÖp ph©n phèi lín, ®ång thêi xo¸ bá nh÷ng h¹n chÕ vÒ kh«ng gian ®èi víi c¸c ®iÓm ph©n phèi cña bªn n­íc ngoµi. Trung Quèc còng sÏ cho phÐp c¸c c«ng ty n­íc ngoµi kiÓm so¸t tíi 65% ë c¸c ®iÓm b¸n lÎ. Gia nhËp WTO cã nghÜa lµ c¸c c«ng ty n­íc ngoµi sÏ cã thÓ xo¸ bá nh÷ng b­íc trung gian trong ph©n phèi hµng ho¸ vµ cã quyÒn lùa chän lËp c¸c m¹ng l­íi ph©n phèi cña m×nh, gi¶m bít thêi gian tõ kh©u s¶n xuÊt tíi khi s¶n phÈm tíi tay kh¸ch hµng. Nh­ vËy, cuèi cïng Trung Quèc còng ®· ®¹t ®­îc dÊu mèc trong lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ víi viÖc tham gia “ng«i nhµ” WTO vµo ngµy 11/12/2001. Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi cña viÖc gia nhËp, Trung Quèc còng ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng khã kh¨n riªng. ViÖc Trung Quèc gia nhËp WTO còng ®ång nghÜa víi viÖc tham gia s©u réng h¬n vµo c¹nh tranh quèc tÕ, cho phÐp c¸c c«ng ty n­íc ngoµi tham gia vµo thÞ tr­êng néi ®Þa, ®Æt c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc ph¶i x¸c ®Þnh v­¬n m×nh lªn ®Ó kh«ng bÞ “thua” ngay trªn s©n nhµ mµ cßn cã hµnh lang ph¸p lý quèc tÕ v­¬n ra ngoµi biªn giíi Trung Quèc. NÒn kinh tÕ Trung Quèc sÏ ®ãng mét vai trß tÝch cùc vµ mang tÝnh x©y dùng ®èi víi mäi mèi quan hÖ kinh tÕ toµn cÇu, thóc ®Èy sù c¹nh tranh vµ kh¼ng ®Þnh m×nh trªn tr­êng quèc tÕ. VËy, sau mét n¨m gia nhËp WTO, Trung Quèc ®· thùc hiÖn c¸c cam kÕt c¶i c¸ch nh­ thÕ nµo vµ thu ®­îc nh÷ng g× tõ sù héi nhËp? Ch­¬ng II Mét sè c¶i c¸ch chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña Trung Quèc sau khi gia nhËp WTO I. NhËn xÐt chung Nh×n l¹i mét n¨m kÓ tõ ngµy 11/12/2001 ®Õn nay sau khi Trung Quèc chÝnh thøc gia nhËp “®¹i gia ®×nh” WTO, trë thµnh thµnh viªn thø 143 cña tæ chøc nµy, Trung Quèc ®· dÇn kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ thÕ cña mét nÒn kinh tÕ cã ¶nh h­ëng ®èi víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu vµ thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ khëi s¾c, h¬n møc mong muèn. Gia nhËp WTO ®· ®¸nh dÊu mét b­íc míi trong qu¸ tr×nh më cöa kinh tÕ cña Trung Quèc. §©y lµ sù khëi ®Çu ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi h¬n n÷a còng nh­ tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ lµ mét sù khëi ®Çu míi ®Ó thùc hiÖn c¶i c¸ch s©u réng h¬n; ®ång thêi, gióp Trung Quèc x©y dùng mét c¬ chÕ ®¸p øng nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng x· héi chñ nghÜa bao gåm: mét hÖ thèng luËt æn ®Þnh, th«ng tho¸ng, vµ cã thÓ dù ®o¸n tr­íc; hÖ thèng chÝnh trÞ hiÖu qu¶ cao vµ ®¹t tiªu chuÈn ®Ò ra cña WTO; vµ t¹o mét m«i tr­êng thÞ tr­êng c«ng b»ng vµ thuËn lîi h¬n. Theo sè liÖu cña Côc thèng kÕ Nhµ n­íc Trung Quèc n¨m 2002, møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña Trung Quèc n¨m 2002 ®¹t 8%, cao h¬n so víi møc dù b¸o ®Çu n¨m lµ 7% vµ møc t¨ng 7,3% cña n¨m 2001. §Æc biÖt cña sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ Trung Quèc lµ møc t¨ng tr­ëng GDP theo quý kh¸ ®Òu: quý I t¨ng 7,6%; quý II t¨ng 8%; quý III t¨ng 8,1%. B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø XVI §¶ng céng s¶n Trung Quèc th¸ng 11/ 2002 cho biÕt tæng GDP trong c¶ n¨m ®¹t 10,2 ngµn tû NDT, t­¬ng ®­¬ng 1.248 tû USD, doanh thu n¨m tµi chÝnh lµ 1.891,4 ngh×n tû NDT, dù tr÷ ngo¹i tÖ lµ 286.4 tû USD. Sè ng­êi ®¨ng ký thuª bao ®iÖn tho¹i cè ®Þnh vµ di ®éng t¨ng ®Õn 421 triÖu, xÕp Trung Quèc ®øng ®Çu thÕ giíi lµ n­íc cã sè ng­êi thuª bao ®iÖn tho¹i cao nhÊt. XÐt vÒ c¬ së h¹ tÇng, Trung Quèc ®· x©y dùng ®­îc 353 triÖu kw trong lÜnh vùc n¨ng l­îng; tæng chiÒu dµi ®­êng cao tèc lµ 1,76 triÖu km trong ®ã 25.200 km lµ ®­êng siªu tèc, ®­a Trung Quèc tõ hµng thø 39 lªn hµng thø 2 trªn thÕ giíi; l¾p ®Æt 470.000km ®­êng c¸p quang, t¨ng chiÒu dµi ®­êng s¾t lªn 71.500km. ViÖc gia nhËp WTO ®· ®em l¹i nh÷ng thay ®æi râ rÖt ®èi víi quèc gia ®«ng d©n nhÊt thÕ giíi nµy, tõ viÖc më réng ph¹m vi ho¹t ®éng h¬n cho c¸c vïng vµ ngµnh mµ tr­íc ®©y bÞ giíi h¹n, tíi c¸c cÊp cña c¬ quan chÝnh phñ còng nh­ viÖc c¶i c¸ch hÖ thèng ph¸p lý theo mét khu«n khæ ®­îc ®¶m b¶o thay v× c¸ch thøc thö nghiÖm tr­íc ®©y. Qu¸ tr×nh më cöa thÞ tr­êng cña Trung Quèc ®· thay ®æi tõ h­íng më cöa ®¬n ph­¬ng sang më cöa hai chiÒu gi÷a Trung Quèc vµ c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c cña WTO. Trung Quèc b©y giê cã thÓ chñ ®éng tham gia viÖc ®­a ra c¸c nguyªn t¾c th­¬ng m¹i vµ kinh tÕ thÕ giíi, kh«ng cßn ë thÕ bÞ ®éng chÊp nhËn c¸c nguyªn t¾c ®ã n÷a. Ngoµi ra, Trung Quèc còng cã thÓ ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i víi nhiÒu quèc gia th«ng qua c¸c c¬ chÕ th¶o luËn song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng. Theo Bé tr­ëng bé hîp t¸c kinh tÕ vµ ngo¹i th­¬ng (MOFTEC) Trung Quèc Th¹ch Qu¶ng Sinh 8 kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo Trung Quèc ®¹t møc “tèt nhÊt” trong nhiÒu n¨m qua mÆc dï nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang ®i xuèng. Víi t­ c¸ch lµ mét thµnh viªn cña WTO, Trung Quèc lµ ng­êi ch¬i “tèt nhÊt” trong th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng. Tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ®¹t møc kû lôc 600 tû USD, Trung Quèc b­íc tõ vÞ trÝ thø 6 lªn thø hµng thø 4 trªn thÕ giíi (theo b¸o c¸o cña WTO, 10/2002). Tæng kim ng¹ch trong 10 th¸ng ®Çu n¨m ®¹t 500,2 tû USD, t¨ng 19.7% so víi cïng kú n¨m tr­íc. 8Nguån: B¸o c¸o th­êng niªn cña Bé tr­ëng MOFTEC 2002, www.moftec.gov.cn Vèn FDI ®¹t trªn 50 tû USD, t¨ng 30% ®· biÕn Trung Quèc thµnh n¬i thu hót vèn FDI m¹nh nhÊt trªn thÕ giíi, tÝnh riªng trong 10 th¸ng ®Çu n¨m ®· t¨ng 20%. Lµ thµnh viªn cña WTO còng ®· thóc ®Èy Trung Quèc gi¶i quyÕt c¸c vô tranh chÊp th­¬ng m¹i vµ tiÕp cËn víi thÞ tr­êng thÕ giíi tèt h¬n. Sè vô kiÖn hµng Trung Quèc gåm c¶ c¸c vô chèng ph¸ gi¸, chèng hç trî vµ c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m ®· gi¶m 20% trong 10 th¸ng ®Çu n¨m so víi 67 vô trong n¨m 2001. Trong n¨m qua, Trung Quèc ®· gi¶m thuÕ m¹nh vµ dì bá nhiÒu rµo c¶n phi thuÕ quan ®èi víi th­¬ng m¹i trao ®æi; ban hµnh nhiÒu luËt míi ®èi víi th­¬ng m¹i dÞch vô vµ më cöa h¬n cho ngµnh dÞch vô nh­ trong cam kÕt gia nhËp WTO; 2300 luËt vµ quy ®Þnh liªn quan tíi hîp t¸c kinh tÕ vµ ngo¹i th­¬ng ®· bÞ huû bá vµ söa ®æi ®Ó ®¸p øng ®­îc tiªu chuÈn WTO, xuÊt b¶n Ên phÈm míi “catalog c«ng nghiÖp h­íng dÉn ®Çu t­ n­íc ngoµi”; vÒ lÜnh vùc quyÒn së h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i, Trung Quèc ®· ban hµnh luËt b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Theo Bé tr­ëng Sinh, vai trß thµnh viªn WTO ®· lµm c¸c quan chøc kinh tÕ vµ doanh nghiÖp Trung Quèc chuÈn bÞ tèt h¬n ®Ó c¹nh tranh quèc tÕ mµ sÏ cã lîi cho Trung Quèc vÒ l©u dµi. §èi víi ngµnh c«ng nghiÖp « t« vµ dÞch vô vÉn ph¸t triÓn æn ®Þnh víi nhiÒu th¸ch thøc cña ®èi thñ c¹nh tranh n­íc ngoµi, kh«ng nh­ dù ®o¸n tr­íc khi n­íc nµy lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO. Theo ®¸nh gi¸ chung th× kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo Trung Quèc sÏ vÉn t¨ng trong n¨m 2003. Trung Quèc hiÖn nay lµ ®Þa chØ ®Çu t­ an toµn nhÊt víi tû lÖ lîi nhuËn cao. NhiÒu c«ng ty n­íc ngoµi ®· rót ho¹t ®éng ë mét sè n­íc ASEAN ®Ó ®Çu t­ vµo Trung Quèc, nhÊt lµ c¸c c«ng ty cña NhËt B¶n. MÆt hµng lîi thÕ cô thÓ cña Trung Quèc lµ hµng tiªu dïng xuÊt khÈu sö dông nhiÒu nh©n c«ng, ®¸p øng cho mäi thÞ tr­êng trªn thÕ giíi. Tõ n¨m 2001- 2005, Trung Quèc kÕ ho¹ch nhËp khÈu thiÕt bÞ, c«ng nghÖ vµ c¸c s¶n phÈm kh¸c víi tæng trÞ gi¸ 1400 tû USD. Trong kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø m­êi, ChÝnh phñ Trung Quèc khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi trong c¸c lÜnh vùc vµ dù ¸n: c¶i c¸ch n«ng nghiÖp truyÒn thèng; ph¸t triÓn s¶n phÈm ®iÖn tö liªn quan ®Õn c«ng nghÖ th«ng tin; kü thuËt sinh häc; nguyªn liÖu míi; ngµnh c«ng nghiÖp hµng kh«ng, kh«ng gian vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kü thuËt cao kh¸c; x©y dùng nhiÒu trung t©m nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn; ph¸t triÓn ngµnh ho¸ häc vµ ho¸ dÇu; x©y dùng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp c¬ së kh¸c; ¸p dông c«ng nghÖ cao vµ thiÕt bÞ ®Ó thay ®æi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng nh­ c¬ khÝ, ®Ìn, dÖt may, v.v. ë miÒn T©y tËp trung vµo n¨ng l­îng, giao th«ng, bÊt ®éng s¶n, c¬ së h¹ tÇng vµ ®Çu t­; h­íng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp cho t­¬ng hîp, doanh nghiÖp h­íng xuÊt khÈu còng nh­ më cöa h¬n n÷a lÜnh vùc dÞch vô. Víi nh÷ng kÕt qu¶ trªn cho thÊy viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO lµ hoµn toµn ®óng ®¾n, phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn cña thÕ giíi vµ lîi Ých riªng cña Trung Quèc. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu c¶i c¸ch ®¹t ®­îc trong n¨m qua Trung Quèc cã thÓ tù tin thùc hiÖn ®­îc môc tiªu ®· ®Æt ra lµ trë thµnh mét c­êng quèc kinh tÕ trªn thÕ giíi ®Õn gi÷a thÕ kû nµy, vµ môc tiªu trong n¨m 2003 gåm: t¨ng tr­ëng GDP ®¹t 7%, t¹o 8 triÖu viÖc lµm míi cho d©n c­ ®« thÞ, tû lÖ thÊt nghiÖp ë ®« thÞ lµ 4,5%, møc t¨ng chØ sè gi¸ c¶ kh«ng qu¸ 1% vµ t¨ng tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu lµ 7%. Tuy nhiªn nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p kh«ng thÓ ®o¸n tr­íc ®­îc nh­ c¨n bÖnh viªm ®­êng h« hÊp cÊp tÝnh (SARS) hiÖn nay g©y ¶nh h­ëng tiªu cùc kh«ng nhá ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña Trung Quèc, nhÊt lµ ®èi víi ngµnh dÞch vô c«ng céng. II. Mét sè c¶i c¸ch th­¬ng m¹i cô thÓ 1. Mét sè c¶i c¸ch chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i 1.1. C¶i c¸ch liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u trÝ tuÖ Tr­íc tiªn s¬ qua vÒ QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ cã liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i (hay cßn gäi lµ TRIPs) thÊy ®­îc r»ng Hoa Kú ¸p ®Æt cho c¸c n­íc ph¶i theo hÖ thèng cÊp b»ng s¸ng chÕ cña Hoa Kú. HÖ thèng nµy cho phÐp c¸c c«ng ty giµnh ®­îc b»ng s¸ng chÕ c¸c nguån tµi nguyªn sinh häc thiªn nhiªn cña nhiÒu céng ®ång vµ quèc gia. Kh«ng mét ®Òn bï nµo cho ng­êi ®Þa ph­¬ng mÆc dï hä ®· së h÷u nh÷ng gièng loµi ®ã tõ l©u ®êi. Do ®Êu tranh cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ nh­ m¹ng l­íi thÕ giíi thø 3 vµo thêi kú vßng Urugoay, §iÒu 27.3 ®· ®­îc ®­a vµo TRIPs ®Ó cho phÐp c¸c céng ®ång ®Þa ph­¬ng sö dông hÖ thèng riªng ®Ó b¶o vÖ c¸c gièng loµi cña m×nh. Nh­ng ®iÒu nµy ®ang bÞ ®e do¹ sÏ tu chØnh l¹i. ChÝnh phñ Mü ®ang t×m c¸ch xo¸ bá. Trung Quèc x¸c lËp ý thøc b¶o hé b¶n quyÒn trÝ tuÖ, tr¸nh nh÷ng hµnh vi x©m h¹i b¶n quyÒn trÝ tuÖ. Trung Quèc còng gièng nh­ c¸c n­íc ph¸t triÓn kh¸c gÆp ph¶i hiÖn thùc ngÆt nghÌo cña b¶o hé b¶n quyÒn trÝ tuÖ. Do ¶nh h­ëng kh¸ lín cña c¸ch lµm du nhËp + b¾t ch­íc = thay thÕ hÖ thèng cña ngo¹i th­¬ng vèn cã cña Trung Quèc h×nh thµnh trong thêi gian dµi, muèn thay ®æi t×nh tr¹ng nµy ph¶i t¨ng c­êng ý thøc b¶o hé b¶n quyÒn trÝ tuÖ, thiÕt lËp nh÷ng ph¸p quy h÷u quan. Trung Quèc còng nh­ c¸c n­íc ph¸t triÓn kh¸c trªn thÕ giíi ®Òu cam kÕt th«ng qua m¹ng l­íi c¸c tho¶ thuËn WTO ®Ó më cöa thÞ tr­êng cho c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ th«ng tin, cho c¸c dÞch vô tµi chÝnh vµ ph¸t triÓn dÞch vô internet. 1.2 §­a quyÒn tù chñ s¶n xuÊt vµ kinh doanh ngo¹i th­¬ng xuèng c¸c ®Þa ph­¬ng. Ngay tõ n¨m 1979, Trung ­¬ng §¶ng vµ Quèc Vô ViÖn Trung Quèc ®· trùc tiÕp chØ ®¹o viÖc thÝ ®iÓm "chÝnh s¸ch ®Æc biÖt vµ biÖn ph¸p linh ho¹t" t¹i hai tØnh Qu¶ng §«ng vµ Phóc kiÕn, ®­îc nhµ n­íc phª chuÈn vµo th¸ng 7-1979. ChÝnh s¸ch chñ yÕu ®Ó khuyÕn khÝch vµ më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu. Hai tØnh Qu¶ng §«ng ®­îc phÐp tù s¾p xÕp lÊy ho¹t ®éng kinh doanh cña tØnh m×nh d­íi sù chØ ®¹o cña Nhµ n­íc,®­îc phÐp xuÊt khÈu hang ho¸ vµ nhËp khÈu vËt t­ cÇn thiÕt cho tØnh m×nh, kh«ng chÞu sù h¹n chÕ cña chÝnh quyÒn Trung ­¬ng. Trong thu nhËp ngo¹i tÖ xuÊt khÈu cña tØnh Qu¶ng §«ng tÝnh theo c¬ sè chuÈn n¨m 1978, phÇn thu nhËp v­ît qu¸ c¬ sè chuÈn, ®­îc gi÷ l¹i bÈy phÇn cho tØnh, ba phÇn nép cho Trung ­¬ng. Riªng tØnh Phóc KiÕn ®­îc gi÷ l¹i toµn bé. Sau ba n¨m thùc hiÖn, viÖc thÝ ®iÓm ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ râ rÖt. LÜnh vùc ngo¹i th­¬ng ®· kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng kinh doanh ®¬n lÎ, ®éng viªn ®­îc tÝch cùc kinh doanh cña ngµnh vµ xÝ nghiÖp trong hai tØnh nµy. Trªn c¬ sè ®ã, tõ n¨m 1982 Trung Quèc ®· triÓn khai h×nh thøc thÝ ®iÓm nµy, më réng quyÒn chñ ®éng kinh doanh ngo¹i th­¬ng xuèng c¸c ®Þa ph­¬ng vµ x©y dùng míi c¸c c«ng ty ngo¹i th­¬ng víi nhiÒu h×nh thøc. Nhµ n­íc ®· ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p cô thÓ nh­ sau: §­a quyÒn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cho c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt cì võa vµ nhá, tõng b­íc më réng quyÒn kinh doanh ngo¹i th­¬ng cho tæng c«ng ty xuÊt nhËp khÈu. ¦u tiªn cho hai tØnh Qu¶ng §«ng, Phóc KiÕn më réng quyÒn h¹n kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Cho phÐp c¸c ®Þa ph­¬ng cã thÓ thµnh lËp c¸c c«ng ty ngo¹i th­¬ng ®Þa ph­¬ng. C¸c thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng vµ tØnh còng ®­îc phÐp thµnh lËp tæng c«ng ty ngo¹i th­¬ng riªng. Cho phÐp 19 Bé, ngµnh cña Trung ­¬ng ®­îc thµnh lËp tæng c«ng ty xuÊt nhËp khÈu ®Ó ph©n t¸n mét sè hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu thuéc bé ngo¹i th­¬ng tr­íc ®©y kinh doanh sang c¸c c«ng ty xuÊt nhËp khÈu thuéc Bé, ngµnh h÷u quan, t¹o ®iÒu kiÖn kªnh bu«n b¸n vµ t¨ng c­êng kÕt hîp gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu thô. Theo thèng kª tõ n¨m 1979 ®Õn n¨m 1987, Nhµ n­íc ®· phª chuÈn thµnh lËp h¬n 2200 c«ng ty ngo¹i th­¬ng c¸c lo¹i, trong ®ã tØnh Qu¶ng §«ng cã h¬n 810 c«ng ty, Phóc KiÕn cã h¬n 200 c«ng ty. Ngoµi ra, c¸c xÝ nghiÖp liªn doanh víi n­íc ngoµi cã tÝnh chÊt s¶n xuÊt trong ph¹m vi réng còng cã quyÒn kinh doanh xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ nhËp khÈu c¸c nguyªn liÖu cã liªn quan ®Õn s¶n xuÊt cña xÝ nghiÖp m×nh. ChÝnh s¸ch trªn ®©y ®· t¹o ®µ cho sù ph¸t triÓn sau nµy kh¬i dËy tÝnh tÝch cùc trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña Trung Quèc trong t×nh h×nh míi vµ cã t¸c dông to lín trong viÖc më réng lÜnh vùc mËu dÞch ®èi ngo¹i. Sè doanh nghiÖp t­ nh©n, ®Çu t­ n­íc ngoµi, liªn doanh ®­îc cÊp phÐp trong c¶ n­íc trong n¨m 2002 ®· t¨ng vät. NhiÒu c«ng ty ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn ë n­íc ngoµi, ®ãng gãp phÇn lín vµo GDP toµn quèc 8% n¨m 2002. 1.3. C¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ Ngµy 10/11/2001, t¹i Doha (Quata). Héi nghÞ lÇn thø 4 cÊp Bé tr­ëng c¸c thµnh viªn WTO ®· nhÊt trÝ th«ng qua "QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO", ®¸nh dÊu b­íc tiÕn lín cña nÒn kinh tÕ Trung Quèc theo h­íng nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ toµn cÇu. ViÖc gia nhËp WTO cã lîi cho Trung Quèc trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ph©n phèi nguån tµi nguyªn, n©ng cao chÊt l­îng vËn hµnh nÒn kinh tÕ, t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh gióp thóc ®Èy nÒn kinh tÕ quèc d©n t¨ng tr­ëng æn ®Þnh trong thêi kú trung vµ dµi h¹n. Sau khi gia nhËp WTO c¸n c©n mËu dÞch cña Trung Quèc cã thÓ chuyÓn tõ tr¹ng th¸i th­êng xuyªn cã møc xuÊt siªu cao sang tr¹ng th¸i gi¶m møc xuÊt siªu hoÆc c©n b»ng, thËm chÝ nhËp siªu. Gia nhËp WTO cßn g©y ra nh÷ng ¶nh h­ëng kh¸c nhau ®èi víi c¸c ngµnh nghÒ, lµm cho c¬ cÊu ngµnh nghÒ vµ c¬ cÊu viÖc lµm cña Trung Quèc ®øng tr­íc sù ®iÒu chØnh to lín, trong ®ã nh÷ng ngµnh sö dông lao ®éng tËp trung sÏ ®­îc më réng h¬n do cã nhiÒu lîi thÕ. Tuy nhiªn nh÷ng ngµnh sö dông vèn vµ kü thuËt tËp trung l¹i ph¶i ®øng tr­íc nh÷ng th¸ch thøc lín v× ®©y kh«ng ph¶i lµ nh÷ng lÜnh vùc mµ Trung Quèc cã lîi thÕ. §èi víi c¸c lo¹i n«ng s¶n nh­ l­¬ng thùc ®· chÕ biÕn, Trung Quèc sÏ ph¶i t¨ng thªm l­îng nhËp khÈu nh­ng l¹i cã thÓ t¨ng xuÊt khÈu mét sè lo¹i nh­ rau, hoa qu¶ t­¬i. §èi víi c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o, chÕ biÕn, Trung Quèc ph¶i ®Èy nhanh b­íc ®ét ph¸ t×m nguån vèn, kü thuËt c¶ ë bªn trong vµ ngoµi n­íc, ®ång thêi ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mét sè s¶n phÈm ®iÖn, ®iÖn c¬, ®iÖn tö sö dông t­¬ng ®èi nhiÒu lao ®éng. Chñ ®éng øng phã víi nh÷ng vÊn ®Ò míi khi gia nhËp WTO. Ngµy 9/12/2001 t¹i B¾c Kinh, Trung Quèc ®· më líp nghiªn cøu vÒ nh÷ng quy t¾c cña WTO vµ c¸c chÝnh s¸ch thu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Cßn Th­îng H¶i ®· më Trung t©m t­ vÊn vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn WTO tõ 2000. Thñ t­íng Chu Dung C¬ ®· yªu cÇu c¸c l·nh ®¹o c¸c cÊp ph¶i nhËn thøc ®Çy ®ñ ý nghÜa quan träng cña viÖc gia nhËp WTO, «ng yªu cÇu qu¸n triÖt 8 quan ®iÓm cÇn øng phã khi Trung Quèc gia nhËp WTO, ®ã lµ: Thùc hiÖn tèt thêi kú qu¸ ®é gia nhËp WTO trong thêi gian tõ 3 ®Õn 5 n¨m, tranh thñ thêi c¬ lµm tèt c«ng t¸c chuÈn bÞ vµ ®iÒu chØnh ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng thÝch øng. TËn dông tèt c¸c quyÒn lîi ®­îc h­ëng khi gia nhËp WTO, n¾m b¾t c¬ héi, ph¸t huy ­u thÕ më réng xuÊt khÈu, t¨ng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, n©ng cao søc c¹nh tranh quèc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña hµng ho¸ Trung Quèc. Nhanh chãng ban bè míi, söa ®æi hoÆc huû bá nh÷ng quy ®Þnh ®· cò, l¹c hËu. Coi träng ®Èy nhanh tiÕn bé kü thuËt, thóc ®Èy n©ng cÊp kü thuËt vµ ®iÒu chØnh c¬ cÊu ngµnh nghÒ. Thóc ®Èy c¶i c¸ch thÓ chÕ qu¶n lý, chuyÕn ®æi chøc n¨ng cña chÝnh phñ. VËn dông tèt nh÷ng quy t¾c b¶o hé cña WTO ®Ó ®¶m b¶o duy tr× s¶n xuÊt æn ®Þnh trong mçi doanh nghiÖp còng nh­ trong toµn bé nÒn kinh tÕ. Sím thiÕt lËp c¸c tæ chøc m«i giíi ngµnh nghÒ vµ ph¸t huy ®Çy ®ñ vai trß cña tæ chøc nµy. TiÕp tôc më nh÷ng líp båi d­ìng ®Ó häc tËp kiÕn thøc vÒ WTO, ®ång thêi t¨ng c­êng nh©n tµi cho ®Êt n­íc. 1.4. Thay ®æi c¸c quy ®Þnh phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ Trong chiÕn dÞch ®­îc ph¸t ®éng trªn quy m« toµn quèc nh»m dì bá nh÷ng ®iÒu luËt lçi thêi, tr¸i víi c¸c quy ®Þnh cña WTO, ngµy 11/12/2001 Ng©n hµng Trung Quèc ®· th«ng b¸o b·i bá mét sè quy ®Þnh vµ nguyªn t¾c tµi chÝnh ®· c«ng bè trong thêi gian 1999 - 2001. Theo bµ Ng« NghÞ, uû viªn Quèc vô viÖn Trung Quèc, viÖc tõ bá nh÷ng ®iÒu luËt, quy ®Þnh vµ chÝnh s¸ch lçi thêi sÏ lµ c«ng viÖc ®­îc ­u tiªn cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn trong thêi gian tr­íc m¾t. Theo ®¸nh gi¸, Trung Quèc sÏ ph¶i xo¸ bá hay söa ®æi bæ sung kho¶ng 90 ®iÒu luËt chñ chèt vµ 1000 c¸c quy ®Þnh cò. Xo¸ bá quy ®Þnh cò th× ph¶i ban hµnh quy ®Þnh míi. Héi ®ång nhµ n­íc Trung Quèc ®· c«ng bè quy chÕ chèng trî cÊp cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/2002. Quy chÕ nµy ®­îc th«ng qua ngµy 31/10/2001 bao gåm c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn kho¶n trî cÊp vµ thiÖt h¹i, h¹n chÕ thêi gian vµ ®¸nh gi¸ l¹i nh÷ng biÖn ph¸p bï ®¾p vµ c¸c cam kÕt cïng mét danh s¸ch c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu ®­îc hç trî. Trong cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ sau khi gia nhËp WTO, Trung Quèc còng gÆp kh«ng Ýt nh÷ng vÊn ®Ò nan gi¶i. Trung Quèc ®ang bèi rèi khi gi¶i quyÕt cïng mét lóc hai vÊn ®Ò kh¸c nhau: mét mÆt ph¶i më réng thÞ tr­êng cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, mÆt kh¸c ph¶i gi÷ æn ®Þnh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc (DNNN) nh»m tr¸nh th¶m häa ph¶i sa th¶i hµng triÖu lao ®éng. ChÝnh v× lý do ®ã mµ trong n¨m qua cã mét sè quyÕt ®Þnh tr¸i ng­îc nhau ®­îc ®­a ra. Håi ®Çu n¨m, nh»m thu hót vèn ®Ó ®æi míi kü thuËt vµ më réng s¶n xuÊt, c¸c DNNN ®­îc phÐp b¸n nhiÒu cæ phiÕu ra thÞ tr­êng g©y ra sù trµn ngËp vµ chØ 3 th¸ng sau gi¸ cæ phiÕu sót gi¶m 30%. VËy lµ ngµy 22/10/2001, c¸c DNNN ®­îc lÖnh ng­ng b¸n cæ phiÕu do Nhµ n­íc n¾m gi÷ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n nh»m b×nh æn thÞ tr­êng tµi chÝnh. Bªn c¹nh ®ã ChÝnh phñ Trung Quèc còng ®­a ra nhiÒu quyÕt ®Þnh rÊt cëi më nh»m thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ngay c¶ trong nh÷ng ngµnh vèn vÉn ®ãng cöa tõ tr­íc ®Õn nay. Ngµy 29/10/2001, Trung Quèc ®· cho phÐp c¸c c«ng ty qu¶n lý tµi s¶n ®­îc quyÒn dïng c¸c tµi s¶n nî ®Ó b¸n hoÆc liªn doanh vèn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Mét sè tËp ®oµn lín cña Trung Quèc nh­ : China Uincom, China Mobile, Sinopec tr­íc ®©y chØ niªm yÕt ë thÞ tr­êng chøng kho¸n n­íc ngoµi th× nµy ®· ®­îc cho phÐp niªm yÕt c¶ ë c¸c thÞ._.ung Quèc. B×nh qu©n t¨ng tr­ëng n¨m cña ViÖt nam tõ 1996 - 2000 lµ 7,08% cßn cña Trung Quèc lµ 8,5%. Tr­íc xu thÕ kinh tÕ thÕ giíi t¨ng tr­ëng chËm l¹i, nöa ®Çu n¨m nay kinh tÕ Trung Quèc vÉn cã xu thÕ t¨ng tr­ëng m¹nh, ®¹t 8%, c¶ n¨m 2002. Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ViÖt nam n¨m 2002 lµ 7,3%. Theo tÝnh to¸n s¬ bé, vÒ c¬ b¶n môc tiªu ph¸t triÓn tæng thÓ cña ViÖt Nam vÉn chØ b»ng møc ®é ph¸t triÓn cña Trung Quèc ®Çu thËp kû 90. Do c¬ sè kinh tÕ kh«ng gièng nhau, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c n­íc l¹c hËu vµ n­íc tiªn tiÕn cã thÓ ngµy cµng lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Dï n­íc l¹c hËu duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh h¬n n­íc tiªn tiÕn, th× kho¶ng c¸ch lín nµy vÉn duy tr× trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh míi cã thÓ thay ®æi. §èi víi ViÖt Nam cßn t­¬ng ®èi l¹c hËu th× ph¶i ®Èy nhanh c¶i c¸ch më cöa, ®Èy nhanh ph¸t triÓn kinh tÕ míi ®uæi kÞp Trung Quèc. KÕ ho¹ch 5 n¨m míi vµ 10 n¨m cña ViÖt Nam chÝnh lµ quyÕt t©m ®Èy nhanh ph¸t triÓn kinh tÕ trong thÕ kû míi, còng dù b¸o mét t­¬ng lai tèt ®Ñp. 2. C¬ héi cho viÖc h×nh thµnh m«i tr­êng kinh doanh ë Ch©u ¸ Søc kÐo khi gia nhËp WTO cïng víi thóc ®Èy nhu cÇu trong n­íc, chiÕn l­îc khai th¸c ph¸t triÓn miÒn T©y thóc ®Èy kinh tÕ Trung Quèc ph¸t triÓn, cã thÓ lµm cho kinh tÕ Trung Quèc cÊt c¸nh trong bèi c¶nh kinh tÕ thÕ giíi suy tho¸i. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch thµnh lËp Khu mËu dÞch tù do Trung Quèc - ASEAN sÏ t¹o thuËn lîi cho viÖc h×nh thµnh m«i tr­êng nhá trong khu vùc, t¹o c¬ héi ph¸t triÓn kinh tÕ cho ViÖt Nam. HiÖn nay, sù suy gi¶m kinh tÕ cña n­íc Mü chiÕm gÇn 1/3 tæng l­îng kinh tÕ thÕ giíi, kinh tÕ NhËt sôt gi¶m, kinh tÕ Ch©u ¢u kh«ng cã dÊu hiÖu ®¸ng mõng, ®· kÐo kinh tÕ toµn cÇu vµo suy tho¸i. Kinh tÕ Trung Quèc ®ang ®øng tr­íc cuéc thö nghiÖm khã kh¨n, nh­ng " cç xe 3 b¸nh " cña t¨ng tr­ëng kinh tÕ - ®Çu t­, tiªu dïng, xuÊt khÈu vÉn kÐo kinh tÕ Trung Quèc duy tr×, æn ®Þnh, t¨ng tr­ëng cao. Kh«ng thÓ nghi ngê, kh¸c víi c¸c n­íc lÊy m« h×nh kinh tÕ h­íng ngo¹i lµm chñ ®¹o, Trung Quèc cã thÞ tr­êng réng lín lÊy viÖc më réng nhu cÇu trong n­íc lµ chñ lùc ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ. ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh, ®iÒu nµy ®· ho¸ gi¶i t¸c ®éng xÊu cña kinh tÕ thÕ giíi. §ång thêi víi viÖc më réng nhu cÇu trong n­íc, ph¶i tÝch cùc khai th¸c nhu cÇu bªn ngoµi, t¨ng c­êng xuÊt khÈu, ra søc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. TiÕn hµnh khai th¸c ph¸t triÓn miÒn T©y cã hiÖu qu¶, tæ chøc thµnh c«ng ThÕ vËn héi 2008, gia nhËp WTO ®Òu lµ c¬ héi tèt ®Ó Trung Quèc ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn trong thêi gian tíi. Tuy Trung Quèc vÉn kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ng¨n chÆn suy tho¸i kinh tÕ ë khu vùc b»ng t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña m×nh, nh­ng l¹i cã kh¶ n¨ng t¹o nªn mét m«i tr­êng t¨ng tr­ëng kinh tÕ tèt ®èi víi khu vùc nhá cã quan hÖ kinh tÕ mËt thiÕt. Nh­ng ph¶i cã lîi Ých tõ khu vùc nhá nµy th× kinh tÕ Trung Quèc míi g¾n bã h¬n, h×nh thµnh quan hÖ hç trî lÉn nhau. KÕ ho¹ch khu vùc mËu dÞch tù do Trung Quèc - ASEAN chÝnh lµ kÕt qu¶ ®¸p øng nhu cÇu nµy. Singapore ®· th¶o luËn vÒ viÖc x©y dùng mèi quan hÖ víi ph¸t triÓn kinh tÕ Trung Quèc, ViÖt Nam liÒn nói liÒn s«ng cµng nªn lîi dông ®iÒu kiÖn thuËn lîi cña m×nh. 3. C¬ héi ®Èy nhanh tiÕn tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ Gia nhËp WTO thóc ®Èy Trung Quèc ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ, ViÖt Nam cã thÓ lîi dông c¬ héi nµy chñ ®éng cïng ®iÒu chØnh víi Trung Quèc ®ãn nhËn c¬ héi ph¸t triÓn míi. GÇn ®©y, c¬ cÊu kinh tÕ Trung Quèc b­íc vµo thêi kú ®iÒu chØnh míi ë mét tr×nh ®é cao, møc ®é cao, gia nhËp WTO thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh nµy nhanh h¬n. Ngµnh nghÒ truyÒn thèng h­íng ®Õn ngµnh kü thuËt cao, ngµnh tËp trung nhiÒu søc lao ®éng, ngµnh tèn nhiÒu nguyªn liÖu h­íng ®Õn ngµnh tËp trung tri thøc kü thuËt cao. Khi NhËt B¶n tiÕn hµnh cuéc ®iÒu chØnh kinh tÕ víi quy m« lín, mét sè doanh nghiÖp vµ t­ b¶n ph¶i di chuyÓn ®· t¹o thêi c¬ quan träng ®Ó kinh tÕ cña 4 con rång nhá ch©u ¸ cÊt c¸nh. HiÖn nay, tr×nh ®é kinh tÕ Trung - ViÖt vÉn kh«ng theo kÞp NhËt B¶n vµ 4 con rång nhá, nh­ng tæng l­îng kinh tÕ vµ thÞ tr­êng khæng lå cña Trung Quèc hoµn toµn cã thÓ thóc ®Èy mét bé phËn kinh tÕ trong c¸c n­íc l¸ng giÒng nh­ ViÖt Nam, Lµo, Campuchia, Mianma ph¸t triÓn vµ thùc hiÖn ®iÒu chØnh, t¹o nªn thay ®æi t­¬ng øng trong c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c n­íc nµy, quan träng lµ ai cã thÓ nhËn thøc vµ n¾m b¾t ®iÓm nµy, tÝch cùc t¹o ®iÒu kiÖn, thu hót mét bé phËn trong ngµnh nghÒ truyÒn thèng cña Trung Quèc, nhÊt lµ bé phËn gia c«ng xuÊt khÈu ë khu vùc duyªn h¶i ®«ng nam Trung Quèc chuyÓn sang ViÖt Nam vµ ra søc thu hót vèn kÕt hîp cña mét bé phËn c¸c nhµ s¶n xuÊt ®å ®iÖn gia dông, viÔn th«ng kh«ng thÝch øng ®­îc trong cuéc c¹nh tranh ngµy cµng khèc liÖt trªn thÞ tr­êng Trung Quèc. ¦u thÕ trong ph­¬ng diÖn ®å ®iÖn gia dông vµ kh¶ n¨ng tiÕp thu h­íng ®Õn ngµnh kü thuËt cao cña ngµnh nµy ë Trung Quèc ®¸ng ®­îc ViÖt Nam nghiªn cøu vµ häc tËp; ®©y sÏ lµ con ®­êng th«ng qua ngµnh nghÒ truyÒn thèng b­íc vµo ngµnh nghÒ kü thuËt cao rÊt tèt. 4. C¬ héi thu hót FDI GÇn ®©y, Trung Quèc ®· tiÕn hµnh chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Çu t­ n­íc ngoµi, kh«ng ngõng c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, ®·i ngé thÞ tr­êng ngµy cµng lín, v× vËy thu hót vèn FDI liªn tôc ®øng ®Çu trong c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn; trong khi ®ã mÊy n¨m gÇn ®©y ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam l¹i gi¶m. Sau khi Trung Quèc gia nhËp WTO tÊt sÏ ph¶i tu©n theo cam kÕt trong ®µm ph¸n, më cöa rÊt nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ cã dù b¸o lîi nhuËn t­¬ng ®èi lín mµ tr­íc ®©y bÞ h¹n chÕ hoÆc kh«ng më cña nh­ ng©n hµng, viÔn th«ng, dÞch vô. H¬n n÷a, dù b¸o tèt trong t­¬ng lai do thÞ tr­êng réng vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh cña Trung Quèc mang l¹i sÏ thu hót vèn ®Çu t­ lín vµo Trung Quèc. MÊy n¨m gÇn ®©y, vèn ®Çu t­ c¬ b¶n cña ViÖt Nam ®ang cã xu thÕ gi¶m. N¨m 2001 míi cã xu thÕ tèt. Do sù suy tho¸i cña kinh tÕ thÕ giíi, rÊt nhiÒu kho¶n lîi nhuËn cña t­ b¶n c¸c n­íc ph¸t triÓn sÏ thu nhá l¹i, hä ph¶i nhanh chãng t×m kiÕm thÞ tr­êng ®Çu t­ míi, trªn thÞ tr­êng kh«ng thiÕu vèn, mµ c¸i thiÕu chÝnh lµ thÞ tr­êng ®Çu t­ võa thuËn lîi võa thu ®­îc lîi nhuËn. Cã thÓ nãi, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng cã quan hÖ víi viÖc gia nhËp WTO, vÊn ®Ò mÊu chèt lµ ë møc ®é thuËn lîi vµ lîi nhuËn hoÆc lµ t­¬ng lai cña nã, møc ®é rñi ro vµ thu håi vèn cña m«i tr­êng ®Çu t­, thÞ tr­êng ®Çu t­. Trung Quèc lu«n cè g¾ng ë nh÷ng mÆt nµy, cã ®iÒu kh¸c lµ sau khi Trung Quèc gia nhËp WTO th× møc ®é më cöa thÞ tr­êng sÏ t¨ng lªn, c¸c quy t¾c t­¬ng øng còng tiÕp cËn h¬n n÷a víi quèc tÕ, ®©y thùc chÊt lµ ®ang chuyÓn mét ¸p lùc kh¸ch quan thµnh ®éng lùc vµ ­u thÕ. ViÖt Nam nªn tÝch cùc nghiªn cøu vÒ thu hót ®Çu t­ cña m×nh, c¶i thiÖn thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ, chñ nghÜa quan liªu, tham «, tham nhòng, tÝnh tuú tiÖn cña chÝnh s¸ch, thùc hiÖn kh«ng triÖt ®Ó, c¬ së h¹ tÇng cßn kÐm, gi¸ thµnh kinh doanh cao... hoµn toµn cã thÓ chñ ®éng më cöa h¬n n÷a khi ch­a ra nhËp WTO, c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, nh­ vËy võa c¶i thiÖn tèt m«i tr­êng ®Çu t­ võa cã thÓ gi¶m bít t¸c ®éng khi gia nhËp WTO. §ång thêi, theo nguån vèn lín míi ch¶y vµo thÞ tr­êng Trung Quèc, cã mét bé phËn t­ b¶n Trung Quèc vµ t­ b¶n n­íc ngoµi kinh doanh ë Trung Quèc sÏ gÆp khã kh¨n bëi kh«ng thÝch øng ®­îc trong cuéc c¹nh tranh míi, sÏ chuyÓn luång vèn nµy vµo ViÖt Nam, mét thÞ tr­êng c¬ b¶n gièng nh­ Trung Quèc nh÷ng n¨m tr­íc ®©y mµ hä ®· quen thuéc, ®ã lµ biÖn ph¸p tèt cho c¶ hai bªn. ViÖt Nam chØ cÇn t¨ng c­êng nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy, lµm tèt mét sè c«ng viÖc cô thÓ, chÝnh x¸c. Víi thÞ tr­êng kh«ng qu¸ lín nh­ cña ViÖt Nam, viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµm toµn diÖn, chØ cÇn n¾m v÷ng mÊy ®iÓm nµy th× cã thÓ kÐo theo toµn côc. 5. C¬ héi häc tËp kinh nghiÖm vÒ ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ Gia nhËp WTO ®· thóc ®Èy c¶i c¸ch më cöa toµn diÖn cña Trung Quèc. Cã ng­êi tæng kÕt ¶nh h­ëng nµy lµ ¶nh h­ëng ng¾n h¹n ®èi víi th­¬ng m¹i, ¶nh h­ëng trung h¹n ®èi víi c¬ cÊu kinh tÕ, ¶nh h­ëng dµi h¹n ®èi víi thÓ chÕ. §èi víi ViÖt Nam ®ang häc tËp kinh nghiÖm c¶i c¸ch më cöa cña Trung Quèc ë rÊt nhiÒu ph­¬ng diÖn, ngoµi ¶nh h­ëng vÒ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ cßn cã ë vÊn ®Ò ë cÊp ®é s©u xa t­¬ng tù nh­ ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ. Trong môc tiªu vµ xu thÕ gia nhËp WTO chung hiÖn nay, c¶i c¸ch më cöa ®· ®Èy nhanh tèc ®é d­íi t¸c dông hai chiÒu bÞ ®éng vµ chñ ®éng, ph¸t triÓn c¶ ®é réng vµ chiÒu s©u. C¶i c¸ch më cöa kh¸ muén, tiÕn triÓn t­¬ng ®èi chËm ch¹p cña ViÖt Nam sÏ ®øng tr­íc ¸p lùc míi, kh«ng thÓ kh«ng ®Èy nhanh c¶i c¸ch khiÕn nhiÒu vÊn ®Ò khi c¶i c¸ch chËm ch¹p kh«ng béc lé th× nay sÏ nhanh chãng béc lé. Nh­ ®Õn §¹i héi 9 cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam míi ®­a ra kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ tr­êng XHCN. Tr×nh bµy chñ yÕu cña kh¸i niÖm nµy ®· nhÊn m¹nh ph­¬ng h­íng x· héi chñ nghÜa, nh­ng ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ néi dung thùc chÊt cña kinh tÕ thÞ tr­êng, c¶i c¸ch kinh tÕ ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh tÊt sÏ yªu cÇu c¶i c¸ch chÝnh trÞ t­¬ng øng, cßn b­íc ®Çu tiªn cña c¶i c¸ch chÝnh trÞ lµ c¶i c¸ch hµnh chÝnh. Trë ng¹i chñ yÕu cña c¶i c¸ch lµ nh÷ng ng­êi ®­îc h­ëng lîi Ých. Nh­ vËy, mét lo¹t vÊn ®Ò nh­ chñ nghÜa quan liªu, tham « tham nhòng sÏ xuÊt hiÖn nhanh chãng. Nh­ng ®©y còng cã thÓ nãi lµ viÖc tèt, cã thÓ ®Èy m¹nh c¶ c¶i c¸ch vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Mét nÒn kinh tÕ cã tÝnh c¹nh tranh cao sÏ thóc ®Èy mäi thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia ®ãng gãp v× chÝnh lîi Ých cña m×nh. II. Mét sè bµi häc kinh nghiÖm cho viÖt nam tõ qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO cña trung quèc 1. CÇn kiªn tr× "kh«ng nãng véi" vµ kiªn ®Þnh " b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh" Bµi häc ®Çu tiªn lµ ph¶i cã quan ®iÓm râ rµng còng nh­ quyÕt t©m vÒ chÝnh trÞ ®Ó héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ WTO. Trong suèt 15 n¨m ®µm ph¸n, Trung Quèc ®· thÓ hiÖn t­¬ng ®èi râ rµng vµ thèng nhÊt quyÕt t©m nµy. Trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, Trung Quèc lu«n kiªn tr× 3 nguyªn t¾c c¬ b¶n: Trung Quèc gia nhËp WTO víi t­ c¸ch lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn QuyÒn lîi vµ nghÜa vô ph¶i c©n b»ng vµ t­¬ng xøng víi tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ søc m¹nh cña Trung Quèc NÕu Trung Quèc ch­a gia nhËp WTO th× tæ chøc WTO cßn ch­a hoµn chØnh, ch­a thÓ lµ mét tæ chøc ®¹i diÖn cho th­¬ng m¹i thÕ giíi. Ba nguyªn t¾c trªn ®· chi phèi tÊt c¶ c¸c cuéc ®µm ph¸n cña Trung Quèc kÓ c¶ song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng. Lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn, Trung Quèc ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i mµ WTO ®· quy ®Þnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vÒ thêi h¹n vµ møc ®é b¶o hé, vÒ sù hç trî kü thuËt cña WTO. Thêi h¹n b¶o hé mµ Trung Quèc ®¹t ®­îc cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ dÞch vô nãi chung lµ kho¶ng 2 - 5 n¨m. Thùc tÕ cho thÊy, Trung Quèc khã cã thÓ yªu cÇu mét thêi h¹n dµi h¬n, v× WTO ®· quy ®Þnh thêi h¹n ­u ®·i nµy tèi ®a cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ 10 n¨m tÝnh tõ n¨m 1995, cã nghÜa lµ ®Õn n¨m 2005 nh÷ng ­u ®·i cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung sÏ kh«ng cßn n÷a. QuyÒn lîi vµ nghÜa vô cña Trung Quèc cuèi cïng còng ®· ®­îc xem xÐt tÝnh to¸n trªn nh÷ng c¸i ®­îc vµ mÊt. C¸c häc gi¶ Trung Quèc ®· c©n nh¾c vµ cho r»ng viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt víi WTO trªn mét sè mÆt sÏ cã h¹i cho Trung Quèc, xem ®ã nh­ lµ “ mét c¸i gi¸ ph¶i tr¶” nh­ng Trung Quèc sÏ cã lîi nhiÒu h¬n. Nh÷ng c¸i lîi mµ Trung Quèc nhËn thÊy lµ sÏ rë méng ®­îc thÞ tr­êng cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt cña Trung Quèc, sÏ hÊp dÉn h¬n ®èi víi FDI, sÏ ®Æt nÒn kinh tÕ Trung Quèc tr­íc søc Ðp c¹nh tranh quèc tÕ gay g¾t ®Ó ®æi míi. Trung Quèc còng ®· c­¬ng quyÕt tõ chèi nh÷ng yªu cÇu ®µm ph¸n v­ît khái khu«n khæ cña HiÖp ®Þnh Urugoay. ViÖt Nam lµ mét n­íc cßn kÐm ph¸t triÓn, nghÜa lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cßn kÐm h¬n Trung Quèc. Kinh tÕ ViÖt Nam lµ mét nÒn kinh tÕ ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi. Nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy cho phÐp ViÖt Nam ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i cÇn thiÕt theo quy ®Þnh cña WTO khi ®µm ph¸n gia nhËp WTO. Nh÷ng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ViÖt Nam còng kh«ng nªn qu¸ l¹m dông nh÷ng ­u ®·i nµy, cã nghÜa lµ ®Æt c¸c ®ßi hái vÒ c¸c ­u ®·i nh­ lµ nh÷ng môc tiªu cña ®µm ph¸n. Ph¶i xem c¸c ­u ®·i nµy nh­ lµ nh÷ng ph­¬ng tiÖn ®Ó thùc hiÖn c¸c cam kÕt gióp ViÖt Nam më réng thÞ tr­ßng, t¨ng thªm søc hÊp dÉn thu hót vèn ®Çu t­ vµ ®Èy m¹nh ®æi míi kinh tÕ ®Êt n­íc. C¸i ®­îc vµ mÊt râ rµng ph¶i ®­îc c©n nh¾c khi ®µm ph¸n cam kÕt gia nhËp WTO. Nh­ng ë ®©y, c¸i ®­îc vµ mÊt cã mét mèi quan hÖ “ th¶ con s¨n s¾t, b¾t con c¸ r«”. Thùc tÕ, tÊt c¶ c¸c n­íc tham gia WTO d· cho thÊy hä ®· ®­îc lîi nhiÒu h¬n. Lîi vµ h¹i bao nhiªu phô thuéc vµo sù ®æi míi chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ cña c¸c quèc gia tham gia. 2. Bµi häc vÒ c«ng t¸c chuÈn bÞ tèt, ®Çy ®ñ trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n VÊn ®Ò cÇn ph¶i hiÓu biÕt c¸c nguyªn t¾c vµ yªu cÇu cña WTO còng ®­îc xem lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt. Trung Quèc nghiªn cøu WTO trong nhiÒu n¨m, ®· xuÊt b¶n hµng chôc cuèn s¸ch vµ hµng tr¨m c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ héi th¶o giíi thiÖu vÒ WTO, vÒ c¸c nguyªn t¾c, thÓ chÕ, c¸c yªu cÇu vÒ tÝnh minh b¹ch, vÒ sù kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, vÒ c¸c nguyªn t¾c tèi huÖ quèc, ®èi xö quèc gia, chèng b¸n ph¸ gi¸, vÒ nh÷ng c¸i lîi vµ h¹i khi Trung Quèc gia nhËp WTO,... Song ph¶i thõa nhËn r»ng, chÝnh trong qóa tr×nh ®µm ph¸, Trung Quèc míi cã thÓ ngµy cµng hiÓu biÕt ®óng h¬n WTO vµ c¸c thµnh viªn cña nã. Ch¼ng h¹n, c¸c n­íc thµnh viªn WTO ®· nªu ra víi Trung Quèc 5700 c©u hái (®èi víi ViÖt Nam lµ 1500 c©u hái) th«ng qua c¸c c©u hái nµy, c¸c n­íc thµnh viªn WTO muèn hiÓu biÕt s©u h¬n vÒ t×nh h×nh kinh tÕ – x· héi Trung Quèc, ®ång thêi còng chøng tá c¸c yªu cÇu cña hä ®èi víi c«ng cuéc c¶i c¸ch cña TQ. ChÝnh c¨n cø vµo c¸c c©u hái nµy, Trung Quèc ®· hiÓu h¬n c¸c n­íc thµnh viªn vµ c¸c yªu cÇu cña hä ®Ó ®iÒu chØnh c¸c thÓ chÕ cña m×nh thÝch hîp víi c¸c yªu cÇu ®ã. ë ViÖt Nam, cho ®Õn nay, viÖc nghiªn cøu t×m hiÓu WTO vµ c¸c n­íc thµnh viªn nãi chung cßn yÕu. C¸c s¸ch, bµi b¸o vµ c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng giíi thiÖu vÒ WTO cßn qu¸ Ýt. NÕu kh«ng cã sù nghiªn cøu kü l­ìng vÒ c¸c quy t¾c, luËt lÖ cña WTO th× rÊt dÔ dÉn ®Õn hiÓu lÇm. Do ®ã cÇn thiÕt ph¶i lµm râ ngay tõ ®Çu nh÷ng néi dung nµy ®Ó tr¸nh nh÷ng hiÓu lÇm vÒ c¸i lîi, h¹i khi gia nhËp WTO, vÒ thêi h¹n b¶o hé, thêi h¹n gi¶m thuÕ... nh»m ®i ®Õn nhËn thøc chung gia nhËp WTO, t¹o thuËn lîi cho nh÷ng c¶i c¸ch vÒ sau. Bªn c¹nh ®ã, cÇn ®µo t¹o, båi d­ìng mét ®éi ngò c¸n bé kü thuËt giái, ®i s©u nghiªn cøu vµ n¾m v÷ng nguyªn t¾c vËn hµnh vµ c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO nh»m ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ nhiÒu h¬n cho ®Êt n­íc. ë ViÖt Nam hiÖn nay kh«ng Ýt ng­êi hiÓu r»ng nhiÖm vô cña ®oµn ®µm ph¸n ViÖt Nam ph¶i ®¶m b¶o cµng kÐo dµi thêi h¹n b¶o hé, thêi h¹n gi¶m thuÕ cµng tèt. Trong cuéc ®µm ph¸n vÒ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi Mü, ®oµn ®µm ph¸n ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc tho¶ thuËn thêi h¹n b¶o hé kÐo dµi h¬n giíi h¹n cho phÐp, do vËy ®· ®­îc ®¸nh gi¸ cao. Thùc ra, thêi h¹n b¶o hé kh«ng ph¶i cµng dµi cµng tèt v× b¶o hé dµi cã nghÜa lµ kÐo dµi sù l¹c hËu cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Do vËy, cÇn ph¶i tuyªn truyÒn réng r·i tíi mäi thµnh phÇn kinh tÕ x· héi hiÓu ®­îc “luËt ch¬i” mét khi ViÖt Nam tham gia lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO ®Ó cã thÓ nhanh chãng tiÕp cËn víi nh÷ng c¬ héi do sù tham gia nµy ®em l¹i. §©y lµ mét b­íc chuÈn bÞ tr­íc ®Ó tr¸nh t©m lý lo sî bÞ “thua ngay trªn s©n nhµ” vµ ®ãng gãp quan träng vµo sù thµnh c«ng cña viÖc ViÖt Nam ®¨ng ký. ChÝnh v× vËy, ®éi ngò nh©n nh©n lùc tham gia trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ph¶i ®­îc ®µo t¹o tinh nhuÖ vÒ ngo¹i ng÷ vµ nghiÖp vô v÷ng vµng v× quy tr×nh ®µm ph¸n hay kiÖn tông quèc tÕ hÕt søc phøc t¹p trong khi c¸c “®èi thñ” l¹i rÊt nÆng ký. 3. Bµi häc vÒ sù ®iÒu hµnh h÷u hiÖu cña ChÝnh phñ Th¸ch thøc lín nhÊt lµ th¸ch thøc ®èi víi sù qu¶n lý vµ sù ®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ vµ bé m¸y chÝnh quyÒn c¸c cÊp. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña WTO ®ßi hái ChÝnh phñ ph¶i ®æi míi m¹nh mÏ ph­ong thøc qu¶n lý ®iÒu hµnh cña m×nh vµ c¸c cÊp trùc thuéc. Cho ®Õn nay, Trung Quèc ®· vµ ®ang tiÕn hµnh cuéc c¶i c¸ch hµnh chÝnh m¹nh mÏ bao gåm: gi¶m biªn chÕ, b¶i bá nhiÒu c¬ quan kh«ng cÇn thiÕt, giao thªm quyÒn cho c¸c doanh nghiÖp, thùc hiÖn d©n chñ ho¸, ... cuéc c¶i c¸ch nµy ®· ®­îc thùc hiÖn ë c¸c cÊp trung ­¬ng vµ tØnh, huyÖn. Cuéc c¶i c¸ch hµnh chÝnh ë ViÖt Nam ®· ®­îc tiÕn hµnh vµ cã mét sè kÕt qu¶ cô thÓ, næi bËt nhÊt lµ LuËt Doanh nghiÖp ®· ®­îc thùc hiÖn vµ ®· b·i bá nhiÒu lo¹i giÊy phÐp cho c¸c doanh nghiÖp, thiÕt lËp vµ thùc hiÖn tù ®éng ho¸ viÖc ®¨ng ký kinh doanh qua m¹ng ®iÖn tö, quyÒn cña c¸c doanh nghiÖp ®· ®­îc chÊp nhËn trong c¶ lÜnh vùc kinh tÕ - ®èi ngo¹i. Tuy nhiªn, ®©y vÉn lµ mét vÊn ®Ò mµ chÝnh phñ ViÖt Nam ph¶i tiÕp tôc gi¶i quyÕt trong thêi gian tíi theo h­íng d©n chñ ho¸ vµ thÞ tr­êng ho¸, ph©n thªm quyÒn hîp lý cho chÝnh quyÒn c¸c cÊp ... Trung Quèc hiÖn ®· lµ thµnh viªn cña WTO, gia nhËp WTO lµ mét quýªt ®Þnh cña ChÝnh phñ ViÖt Nam. VÊn ®Ò ®Æt ra hiÖn nay lµ ViÖt Nam ph¶i tham kh¶o kinh nghiÖm cña Trung Quèc vµ c¸c n­íc kh¸c ®· lµ thµnh viªn cña WTO ®Ó cã thÓ rót ng¾n thêi gian ®µm ph¸n vµ sím gia nhËp WTO. ViÖt Nam kh«ng thÓ lµ mét n­íc cuèi cïng trong céng ®ång quèc tÕ ®øng ngoµi WTO. 4. Bµi häc vÒ t¹o ra ®iÒu kiÖn më cöa b»ng c¸ch "ThÝ ®iÓm tr­íc - ¸p dông réng r·i sau": Qu¸ tr×nh më cöa cña Trung Quèc b¾t ®Çu trong ®iÒu kiÖn thݪu c¶ lý thuyÕt lÉn thùc tiÔn. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, «ng §Æng TiÓu B×nh ®Ò nghÞ thùc hiÖn thö nghiÖm chÝnh s¸ch më cöa ë mét sè ®Þa ph­¬ng. Nh÷ng kinh nghiÖm ®Çu tiªn ®­îc thu thËp tõ viÖc ph¸t triÓn c¸c ®Æc khu kinh tÕ; tiÕp ®ã lµ c¸c thµnh phè duyªn h¶i më cöa vµ c¸c khu kinh tÕ më. KÕt qu¶ lµ, Trung Quèc ®· h×nh thµnh cÊu tróc h×nh thang víi 3 møc ®é më cöa vµ cuèi cïng dùa vµo nh÷ng kinh nghiÖm tÝch lòy ®­îc, chÝnh s¸ch më c¶ ®­îc ¸p dông réng trong toµn quèc. C¸ch thøc më cöa nµy cßn ®­îc gäi lµ c¸ch “ tõ ®iÓm thµnh ®­êng, sau ®ã tõ ®­êng thµnh h×nh vµ dÇn dÇn h×nh thµnh”. Bµi häc vÒ chñ ®éng ph¸t triÓn th­¬ng m¹i quèc tÕ dùa vµo lîi thÕ so s¸nh: Trong giai ®o¹n ®Çu më cöa, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn mµy mãc thݪt bÞ l¹c hËu, nhu cÇu trong n­íc thÊp. Tuy nhiªn, hiÓu râ lîi thÕ vÒ nguån nh©n lùc dåi dµo, Trung Quèc ®· tËp trung ph¸t triÓn hµng dÖt may vµ ®­a dÖt may trë thµnh ngµnh hµng cã kim ng¹ch lín nhÊt (v­ît qua dÇu má) vµo n¨m 1986. TiÕp ®ã, tõ gi÷a nh÷ng n¨m 1990, Trung Quèc ®· chuyÓn ®æi tõ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm sö dông nhiÒu lao ®éng phæ th«ng sang c¸c s¶n phÈm sö dông lao ®éng cã kü thuËt. §Õn n¨m 1995, xuÊt khÈu m¸y mãc vµ hµng ®iÖn tö ®· v­ît qua xuÊt khÈu dÖt may vµ ®Õn n¨m 2000, trÞ gi¸ xuÊt khÈu cña c¸c s¶n phÈm nµy ®· chiÕm mét nöa tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Trung Quèc rÊt tÝch cùc tËn dông vÞ thÕ trung gian cña m×nh ®Ó trë thµnh mét m¾t xÝch kh«ng thÓ thݪu trong d©y chuyÒn ph©n c«ng s¶n xuÊt cña c¸c tËp ®oµn ®a quèc gia. 6. Nh÷ng viÖc ViÖt nam cÇn thùc hiÖn ®Ó chuÈn bÞ cho tiÕn tr×nh gia nhËp WTO §Ó rót ng¾n thêi gian ®µm ph¸n vµ sím ®­îc c«ng nhËn lµ thµnh viªn cña WTO, ViÖt Nam cÇn gi¶i quyÕt mét c¸ch chñ ®éng, cã hiÖu qu¶ mét c¸c vÊn ®Ò sau: TiÕp tôc ®Èy nhanh c«ng cuéc c¶i c¸ch, tèi ®a ho¸ kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña WTO. C¸c lÜnh vùc ­u tiªn cho c¶i c¸ch tiÕp theo ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña WTO. C¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i hiÖn hµnh mµ kh«ng phï hîp víi WTO ph¶i ®­îc söa ®æi hoÆc b·i bá, vµ c¸c chÝnh s¸ch míi ®­îc ®­a ra ph¶i phï hîp víi WTO. Thêi gian biÓu cña c¶i c¸ch ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh vµ göi tíi nhãm lµm viÖc vµ c¸c thµnh viªn WTO, ®Ó xin ý kiÕn vµ nªu nh÷ng kiÕn nghÞ. C¸c thµnh viªn WTO ph¶i cã ®­îc sù tin t­ëng ë ViÖt nam trong c«ng cuéc c¶i c¸ch t­¬ng lai ®Êt n­íc. Còng nh­ lµ viÖc n©ng cao tÝnh cô thÓ, râ rµng cña c¸c c¬ chÕ ngo¹i th­¬ng vµ ®¶m b¶o tÝnh phï hîp cña c¸c chÝnh s¸ch ViÖt nam víi c¸c yªu cÇu cña WTO. Mét ®iÒu cÇn thiÕt lµ thiÕt lËp mét c¬ chÕ ®¸nh gia chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña ViÖt nam trong c¸c cuéc th­¬ng l­îng víi sù gióp ®ì cña Ban th­ ký WTO hoÆc c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c. Ph¶i thiÕt lËp mét hÖ thèng ph¸p luËt phï hîp mµ theo ®ã mét hÖ thèng th­¬ng m¹i sÏ vËn hµnh. T¹i thêi ®iÓm nµy, ViÖt nam cã mét hÖ thèng luËt phï hîp bao trïm c¸c lÜnh vùc cña WTO, nh­ c¸c quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, ng©n hµng, b¶o hiÓm, viÔn th«ng vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc rñi ro. Mét nhu cÇu rÊt khÈn cÊp lµ ViÖt Nam cÇn khÈn tr­¬ng x©y dùng mét c¬ cÊu luËt ®Çy ®ñ, cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ gi÷a ViÖt Nam vµ thµnh viªn WTO kh¸c, phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn vµ thùc tiÔn quèc tÕ. Ph¶i tËn dông tÊt c¶ c¸c quyÒn ­u tiªn, nh÷ng ngo¹i lÖ mµ WTO dµnh cho n­íc thµnh viªn WTO ®ang ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, ViÖt Nam ch­a ph¶i thi hµnh tÊt c¶ c¸c quyÒn cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn theo WTO, v× lý do chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ c¶i c¸ch th­¬ng m¹i. VÝ dô, ViÖt Nam kh«ng trî cÊp cho n«ng nghiÖp, nh­ xuÊt khÈu g¹o, kh«ng cÇn thiÕt vµ kh«ng muèn thùc thi quyÒn ®­îc tr× ho·n viÖc b·i bá trî cÊp xuÊt khÈu theo phô lôc 7 cña hiÖp ®Þnh trî cÊp cña WTO. Mét ®iÒu còng nªn lµm lµ tõ bá th­¬ng m¹i gi÷a møc ®èi xö ®Æc biÖt vµ ®èi xö kh¸c mµ ViÖt Nam duy tr×, vµ ph¹m vi ®èi víi c¸c nghÜa vô kh¸c mµ ViÖt Nam ph¶i thùc hiÖn. C¸c khÝa c¹nh cña ®èi xö ®Æc biÖt vµ ®èi xö kh¸c nhau, nh­ ch­¬ng tr×nh b·i bá c¸c TRIM ®Æc biÖt hoÆc viÖc ¸p dông hiÖp ®Þnh trî cÊp cho ViÖt Nam còng cÇn ph¶i ®µm ph¸n. ViÖt Nam còng ph¶i chuÈn bÞ ®­a ra ch­¬ng tr×nh thuÕ cho c¸c hµng ho¸ c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, còng nh­ c¸c ch­¬ng tr×nh dÞch vô tiÕn tíi møc trung b×nh cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ViÖt nam còng sÏ ph¶i c¾t gi¶m hoÆc lo¹i bá c¸c hµng rµo phi thuÕ quan ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng cho c¸c b¹n hµng th­¬ng m¹i. Tr­íc khi chÝnh phñ ViÖt Namgöi ch­¬ng tr×nh chÝnh thøc cho WTO, cÇn nghiªn cøu tæng thÓ ®¸nh gi¸ ¶nh h­ëng cña viÖc c¾t gi¶m thuÕ vµ c¸c nh©n nh­îng thÞ tr­êng kh¸c ®Ó gi¶m thiÓu nh÷ng thua thiÖt cã thÓ cã. ViÖt Nam nªn tæ chøc l¹i c¬ cÊu kinh tÕ vµ nhÞp ®é më cöa nÒn kinh tÕ. C¬ quan qu¶n lý cña ViÖt Nam ph¶i phï hîp víi mäi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña qu¸ tr×nh c¶i c¸ch. ViÖc ViÖt Nam tham gia vµo WTO sÏ ®ßi hái cã c¸c thÓ chÕ míi vµ nhu cÇu míi vÒ kiÕn thøc còng nh­ kü n¨ng cña bé m¸y qu¶n lý. §Æc biÖt, nh÷ng ng­êi cã träng tr¸ch tham gia vµo c¸c cuéc ®µm ph¸n gia nhËp WTO vµ c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cÊp cao cña ®Êt n­íc ph¶i nhËn thøc ®­îc c¸c chi tiÕt cña c¸c yªu cÇu WTO. Giíi kinh doanh vµ mäi ng­êi d©n còng cÇn ®­îc tiÕp xóc víi nh÷ng th«ng tin vÒ WTO; c¸c kho¸ häc cho c¸c nhµ kinh doanh chuyªn nghiÖp, vµ n©ng cao nhËn thøc cña céng ®ång vÒ c¸c vÊn ®Ò cña WTO lµ v« cïng quan träng víi ViÖt Nam. ViÖt Nam ph¶i chèng l¹i viÖc ¸p dông c¸c khung b¶o vÖ cña c¸c n­íc kh¸c. NÕu ViÖt Nam chuÈn bÞ ¸p dông nh÷ng h¹n ng¹ch cho hµng nhËp khÈu theo c¸c ®iÒu kho¶n ®Æc biÖt ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ViÖt Nam ph¶i ë vµo trong mét vÞ trÝ hÕt søc m¹nh ®Ó chèng l¹i viÖc ®­a khung b¶o vÖ vµo trong nghÞ ®Þnh th­ vµ ph¶i kiªn tr× ý kiÕn cña m×nh víi lý do ViÖt nam ®ang trong thêi kú chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, v× vËy c¸c b¶o vÖ ph¶i bÞ b·i bá. Trë thµnh quèc gia thµnh viªn cña WTO sÏ lµ mét sù kiÖn v« cïng quan träng trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam. Ch¾c ch¾n nã sÏ t¹o ra nh÷ng ®éng lùc gióp ViÖt Nam kh¾c phôc cã hiÖu qu¶ t×nh tr¹ng kÐm hiÖu qu¶ hiÖn nay, tõ ®ã thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn. Víi ý nghÜa ®ã, râ rµng lµ chØ tíi khi ®­îc c«ng nhËn lµ héi viªn WTO, ViÖt Nam míi thùc sù hoµn thµnh môc tiªu hoµ nhËp víi céng ®ång kinh tÕ. KÕt luËn ViÖc Trung Quèc trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO ®· ®¸nh dÊu mét b­íc ngoÆt míi trong lÞch sö ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ 1,3 tû d©n nµy còng nh­ x¸c ®Þnh vai trß kh«ng thÓ thiÕu cña Trung Quèc trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi. T­ c¸ch thµnh viªn WTO ®em l¹i cho Trung Quèc nh÷ng vËn héi míi trong ph¸t triÓn kinh tÕ, ®­a sù ph¸t triÓn Êy lªn mét tÇm cao míi. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc sau mét n¨m gia nhËp WTO cña Trung Quèc ®· cho thÊy héi nhËp kinh tÕ toµn cÇu ®em l¹i lîi Ých cho chÝnh c¸c n­íc thµnh viªn, t¨ng c­êng søc c¹nh tranh vµ n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ, thóc ®Èy më réng quan hÖ quèc tÕ vµ c¶i c¸ch hÖ thèng chÝnh s¸ch cho phï hîp víi bèi c¶nh toµn cÇu ho¸. ViÖt Nam lµ n­íc l¸ng giÒng víi Trung Quèc còng chÞu nh÷ng ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña ho¹t ®éng ®Çu t­, kinh doanh th­¬ng m¹i khi ph¶i c¹nh tranh víi mét n­íc lín nh­ Trung Quèc, nh­ng ViÖt Nam còng cã ®­îc nh÷ng c¬ héi cña viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO. Lµ n­íc héi nhËp sau, ViÖt Nam cã thªm thêi gian t×m hiÓu vµ tham kh¶o n­íc ®i tr­íc ®Ó cã thÓ nhanh chãng thùc hiÖn ®­îc môc ®Ých cña m×nh theo c¸ch riªng. Trong thêi ®¹i toµn cÇu ho¸, dßng ch¶y vèn, c«ng nghÖ vµ tri thøc di chuyÓn rÊt nhanh tõ n­íc nµy sang n­íc kh¸c. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ ®Þa ®iÓm cho c¸c c«ng ty lín ®Çu t­ vµ khai th¸c nguån lao ®éng rÎ. NÕu c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®ãn nhËn cã hiÖu qu¶ dßng ch¶y nµy th× toµn cÇu ho¸ lµ c¬ héi ®Ó rót ng¾n kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ víi c¸c n­íc kh¸c. TiÕn hµnh héi nhËp, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sÏ t¹o ra nhiÒu c¬ héi viÖc lµm h¬n cho x· héi, nghÜa lµ gãp phÇn t¹o c¬ héi ®Ó ngµy cµng nhiÒu lao ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Toµn cÇu ho¸ cßn thóc ®Èy viÖc t¹o lËp m«i tr­êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng. Bªn c¹nh ®ã, toµn cÇu ho¸ g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ kinh tÕ tri thøc. N¾m b¾t ®­îc nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc cña viÖc gia nhËp WTO sÏ gióp cho ViÖt Nam v÷ng vµng h¬n trong c¸c vßng ®µm ph¸n gia nhËp WTO còng nh­ v÷ng b­íc trªn thÞ tr­êng thÕ giíi trong thÕ kû 21 nµy. Phô lôc 1 10 ThÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng ®Çu cña Trung Quèc Th¸ng 1- 11/2002 §¬n vÞ: triÖu USD XÕp h¹ng thø tù N­íc (Khu vùc) Th¸ng 1 à 11 So víi n¨m 2001 Tû lÖ % 1 Mü -284.7 -202.0 41.0 2 Hång K«ng -116.7 -101.2 15.3 3 NhËt B¶n -47.4 -37.5 26.6 4 EU -45.5 18.6 - 5 ASEAN -44.7 -45.1 -0.8 6 Hµn Quèc -38.6 -28.0 37.6 7 §µi Loan -23.4 -22.0 6.3 8 Australia -15.7 -12.8 23.1 9 Canada -14.0 -9.3 49.5 10 Nga -12.3 -14.7 -16.4 L­u ý: XÕp h¹ng theo gi¸ trÞ xuÊt khÈu Nguån: Sè liÖu H¶i quan Trung Quèc 2002 Phô lôc 2 10 ®èi t¸c th­¬ng m¹i hµng ®Çu cña trung quèc n¨m 2002 §¬n vÞ: triÖu USD # N­íc (Khu vùc) Th¸ng 1 - 11 ±% ±% trªn tæng Tû lÖ % thay ®æi trong tæng Tæng gi¸ trÞ 5.601,8 21,0 100,0 - 1. NhËt B¶n 918,0 15,3 16,4 -0,8 2. Mü 879,7 19,6 15,7 -0,2 3. EU 782,5 12,2 14,0 -1,1 4. Hång K«ng 628,3 24,2 11,2 0,3 5. ASEAN 489,8 30,3 8,7 0,6 6. §µi Loan 402,8 38,0 7,2 0,9 7. Hµn Quèc 394,8 20,7 7,0 -0,1 8. Nga 108,7 17,0 1,9 -0,1 9. Australia 94,9 15,8 1,7 -0,1 10. Canada 71,8 9,0 1,3 -0,1 L­u ý: xÕp h¹ng tõ 1 - 10 theo tæng gi¸ trÞ xuÊt nhËp khÈu cao nhÊt xuèng thÊp nhÊt Nguån: Sè liÖu H¶i quan Trung Quèc 2002 Phô lôc 3 XuÊt khÈu theo Ch©u (khu vùc) 1-9/ 2002 §¬n vÞ: triÖu USD Ch©u (khu vùc) Th¸ng 9 Th¸ng 1 - 9 Gi¸ trÞ ±% Gi¸ trÞ ±% Tæng gi¸ trÞ 319,1 33,1 2325,6 19,4 Ch©u ¸ 162,2 29,1 1215,7 19,0 ASEAN 21,5 40,8 167,3 27,4 Trung §«ng 11,6 44,8 84,2 31,5 Ch©u Phi 7,2 33,4 49,3 11,1 Ch©u ¢u 58,7 43,0 419,8 16,1 EU 46,8 38,8 342,7 13,8 Ch©u Mü 85,4 33,8 603,5 22,9 Mü Latinh 9,8 18,1 70,0 12,2 B¾c Mü 75,7 36,2 533,5 24,4 Ch©u §¹i d­¬ng 5,6 40,5 37,3 25,3 Nguån: Sè liÖu H¶i quan Trung Quèc 2002 Phô lôc 4 10 ThÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng ®Çu cña Trung Quèc (1 & 2 / 2003) §¬n vÞ: triÖu USD XÕp h¹ng thø tù N­íc ( Khu vùc) Th¸ng 1- 2/ 2003 ±% ±% Thay ®æi tû lÖ Tæng gi¸ trÞ 542.2 32.8 100.0 - 1 Mü 111.1 31.9 20.5 -0.1 2 Hång K«ng 93.5 31.7 17.2 -0.2 3 E.U 89.3 36.6 16.5 0.5 4 NhËt B¶n 78.6 25.2 14.5 -0.9 5 ASEAN 38.1 30.0 7.0 -0.2 6 Hµn Quèc 24.6 27.8 4.5 -0.2 7 §µi Loan 11.5 48.7 2.1 0.2 8 Australia 8.0 33.5 1.5 0.0 9 Canada 7.2 28.9 1.3 -0.1 10 Nga 6.5 66.3 1.2 0.2 L­u ý: xÕp h¹ng theo gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¸c n­íc vµ khu vùc  Nguån: Sè liÖu H¶i quan Trung Quèc 2002 Phô lôc 5 Sè liÖu xuÊt nhËp khÈu cña 10 ®èi t¸c hµng ®Çu ( 1& 2/ 2003) §¬n vÞ: triÖu USD XÕp h¹ng thø tù N­íc ( Khu vùc) Th¸ng 1 & 2 ±% ±% Thay ®æi tû lÖ Tæng gi¸ trÞ 1,090.20 44 100 - 1 NhËt B¶n 175.1 41.5 16.1 -0.2 2 E.U. 159.5 39.3 14.6 -0.5 3 Mü 158.9 33.6 14.6 -1.1 4 Hång K«ng 109.3 29.5 10 -1.2 5 ASEAN 99.6 53 9.1 0.5 6 Hµn Quèc 82.7 57.7 7.6 0.7 7 §µi Loan 76.5 45.3 7 0 8 Nga 20 37.1 1.8 -0.1 9 Australia 17.8 31.7 1.6 -0.2 10 Canada 13.5 21.3 1.2 -0.3 L­u ý: xÕp h¹ng theo gi¸ trÞ xuÊt nhËp khÈu tõ cao nhÊt xuèng thÊp nhÊt Nguån: Sè liÖu H¶i quan Trung Quèc 2002 Tµi liÖu tham kh¶o Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi vµ tiÕn tr×nh gia nhËp cña ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia, 1998 Tµi liÖu héi th¶o: “ ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i: Kinh nghiÖm Trung Quèc vµ bµi häc cho ViÖt Nam” diÔn ra ngµy 27 – 28/ 2/ 2003 t¹i Hµ Néi do 2 gi¸o s­ Trung Quèc Zhang yansheng vµ Zhang liqinh ( Uû ban kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nhµ n­íc Trung Quèc) chñ tr×. B¸o c¸o cña Bé tr­ëng Hîp t¸c Kinh tÕ vµ Ngo¹i th­¬ng Trung Quèc, 2002 (www.moftec.gov.cn) B¸o c¸o cña Uû ban Hîp t¸c Kinh tÕ Hoa Kú, 7/ 2002 B¸o c¸o cña WB – IMF 2001, 2002: www.worldbank.org ; www.imf.org B¸o c¸o OECD (2002b), Trung Quèc trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam: Kinh tÕ 2002 – 2003, ViÖt Nam vµ ThÕ giíi Thêi b¸o Kinh tÕ Sµi Gßn: Sè 49, ra ngµy 29/ 11/ 2001, trang 19 Sè 52, ra ngµy 20/ 12/ 2001, trang 55 Sè 3, ra ngµy 10/ 1/ 2002, trang 51 Sè 4, ra ngµy 17/ 1/ 2002, trang 42 Sè 23, ra ngµy 23/ 5/ 2002, trang 12 Sè 40, ra ngµy 26/ 9/ 2002, trang 20 Sè 49, ra ngµy 28/ 11/ 2002, trang 44 NhËt b¸o Trung Hoa, 18/ 11/ 2002 Ianchovichina, E. and Martin, W. (2001), “Tù do ho¸ th­¬ng m¹i trong qu¸ tr×nh gia nhËp WTO cña Trung”, T¹p chÝ héi nhËp kinh tÕ 16(4): 421-45. 11. Jin, Liqun (2002), ‘Trung Quèc: 1 n¨m vµo WTO’, James P. Zumwalt, Cè vÊn Bé tr­ëng Kinh tÕ Mü t¹i B¾c Kinh, ‘How WTO Membership Affects China’, viÕt trªn b¸o ®iÖn tö TriÓn väng Kinh tÕ, 1/ 2002. Maskus, K. (2002), “®¸nh gi¸ c¶i c¸ch cña Trung Quèc: QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ”, B¾c Kinh, 28-29/6 / 2002. Panitchpakdi, Supachai and Clifford, M. (2002), ‘Trung Quèc vµ ThÕ giíi: Trung Quèc thay ®æi , Th­¬ng m¹i thÕ giíi thay ®æi’, John Wiley and Sons (Asia), Singapore. Th«ng tin tõ internet: www.china.un.ch www.chinadaily.com.cn B¸o T©n hoa x·: www.xinhuanet.com T¹p chÝ kinh doanh Trung Quèc: www.chinabusinessreview.com www.dctrade.com www.tprc.org www.china.com www.dei.gov.vn www.chinaquota.com ._.