Một số biện pháp tài chính nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng hoá của doanh nghiệp nhỏ và vừa

Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t Ký hiÖu TiÕng anh TiÕng viÖt DNN&V Small and medium Enterprise Doanh nghiÖp nhá vµ võa DNNN State-owned Enterprise Doanh nghiÖp Nhµ n­íc DNTN Private Enterprise Doanh nghiÖp t­ nh©n TNHH Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n NHNN State Bank Ng©n hµng Nhµ n­íc NHTMQD State commecial Bank Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh NHTM Commercial bank Ng©n hµng th­¬ng m¹i NHNON Bank for agriculture and rural development Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ICB Industrial and commecial Bank Ng©n hµng c«ng th­¬ng VCB Vietnam commecial Bank Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam BIDV Bank for invesment and development of Vietnam Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn HTPT Hç trî ph¸t triÓn BLTD B¶o l·nh tÝn dông GTGT Value Added Gi¸ trÞ gia t¨ng TNDN Thu nhËp doanh nghiÖp WTO World trade organization Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi GATT General agreement on trade and tariffs HiÖp ®Þnh vÒ thuÕ quan cña WTO Scm Agreement on subsidies and countervailing measures HiÖp ®Þnh vÒ trî gi¸ vµ c¸c biÖn ph¸p ®èi kh¸ng cña WTO Lêi më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi. Mét trong nh÷ng nÐt næi bËt cña kinh tÕ thÕ giíi vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø II trë l¹i ®©y, ®Æc biÖt lµ trong kho¶ng mét thËp kû qua, lµ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña xu thÕ toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ mµ mét trong ®Æc tr­ng c¬ b¶n lµ sù gia t¨ng cña th­¬ng m¹i quèc tÕ. Trong xu thÕ ®ã, ®Èy m¹nh th­¬ng m¹i quèc tÕ, t¨ng c­êng xuÊt khÈu hµng hãa lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt trong qu¸ tr×nh qu¸ tr×nh chñ ®éng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Qu¸ tr×nh héi nhËp th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam cã thµnh c«ng hay kh«ng phñ thuéc chñ yÕu vµo n¨ng lùc s¶n xuÊt xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp, mµ trong ®ã h¬n 90% lµ c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa (DNN&V). Ph¸t triÓn khu vùc doanh nghiÖp nhá vµ võa ë ViÖt Nam ®­îc ChÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc tµi trî n­íc ngoµi x¸c ®Þnh lµ ®éng lùc t¨ng tr­ëng trong thiªn niªn kû míi. Ph¸t triÓn DNN&V kh«ng nh÷ng sÏ gãp phÇn quan träng vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu mµ cßn t¹o sù æn ®Þnh x· héi th«ng qua t¹o nhiÒu viÖc lµm gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao ®éng vµ phóc lîi x· héi. ë mét n­íc mµ phÇn lín lao ®éng lµm n«ng nghiÖp nh­ n­íc ta th× chÝnh DNN&V lµ t¸c nh©n vµ ®éng lùc thóc ®Èy sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu. Thêi gian qua, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· cã nhiÒu chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch biÖn ph¸p ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. LuËt Doanh nghiÖp ban hµnh n¨m 2000 th¸o gì khã kh¨n vµ t¹o ®iÖu kiÖn dÔ dµng cho thµnh lËp doanh nghiÖp, sè l­îng doanh nghiÖp ®· kh«ng ngõng t¨ng lªn. N¨m 2001, ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP vÒ “Trî gióp ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa” (Nghi ®Þnh 90) ®ång thêi thµnh lËp Héi ®ång khuyÕn khÝch ph¸t triÓn DNN&V vµ Côc Ph¸t triÓn DNN&V lµm c¬ quan ®Çu mèi thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî DNN&V. Nhê nh÷ng chÝnh s¸ch chñ tr­ëng ®óng ®¾n cña §¶ng, DNN&V ViÖt Nam ®· b­íc ®Çu ®­îc ho¹t ®éng trong mét m«i tr­êng kh¸ thuËn lîi vµ còng ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, nh÷ng kÕt qu¶ ®ã ch­a t­¬ng xøng víi vÞ trÝ vµ vai trß cña DNN&V. PhÇn lín c¸c DNN&V võa míi ra ®êi cßn non trÎ, h¹n chÕ vÒ nhiÒu mÆt kh«ng chØ lµ n¨ng lùc tµi chÝnh mµ cßn n¨ng lùc c«ng nghÖ, nguån nh©n lùc, tªn tuæi th­¬ng hiÖu vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng nh×n chung còng rÊt yÕu kÐm. NhËn thøc ®­îc ®iÒu ®ã, ng­êi viÕt chän ®Ò tµi: “Mét sè biÖn ph¸p tµi chÝnh khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hµng hãa cña c¸c DNN&V” lµm ®Ò tµi Kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh víi hy väng cïng c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu chung gãp phÇn x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p tµi chÝnh hç trî hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c DNN&V. 2. Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi: Trªn c¬ së nghiªn cøu ®Æc ®iÓm lý luËn còng nh­ thùc tiÔn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu cña c¸c DNN&V, tõ ®ã x©y dùng, kiÕn nghÞ nh÷ng gi¶i ph¸p tµi chÝnh phï hîp nh»m khuyÕn khÝch, hç trî xuÊt khÈu cho khu vùc DNN&V, thùc hiÖn môc tiªu ®Ò ra trong NghÞ ®Þnh 90 nãi riªng vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi chung cña ®Êt n­íc. 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña kho¸ luËn §èi t­îng nghiªn cøu cña kho¸ luËn lµ c¸c DNN&V ®­îc ®Þnh nghÜa theo NghÞ ®Þnh 90 N§-CP trong mèi quan hÖ víi c¸c gi¶i ph¸p tµi chÝnh hç trî ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp nµy nh­: ThuÕ, tû gi¸, tÝn dông vµ ®Çu t­ . 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ®· ®Æt ra vµ lµm râ néi dung cña kho¸ luËn, t¸c gi¶ ®· sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p tæng hîp, ph©n tÝch ®Þnh tÝnh, ph©n tÝch ®Þnh l­îng, c¸c ph­¬ng ph¸p so s¸nh suy luËn logic trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kho¸ luËn. 5. §ãng gãp cña kho¸ luËn Nghiªn cøu lý luËn vµ thùc tiÔn hç trî xuÊt khÈu cho c¸c DNN&V b»ng c¸c gi¶i ph¸p tµi chÝnh cã ý nghÜa thiÕt thùc kh«ng chØ trong viÖc ®Þnh h­íng c¸c chÝnh s¸ch hç trî cña ChÝnh phñ mµ cßn lµ c¬ së ®Ó c¸c Nhµ tµi trî, c¸c c¬ quan Bé ngµnh liªn quan hiÓu vµ thùc hiÖn theo h­íng ngµy cµng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho ph¸t triÓn DNN&V, ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp nµy chñ ®éng vµ héi nhËp thµnh c«ng vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. 6. Bè côc cña kho¸ luËn Ngoµi Lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, kho¸ luËn ®­îc chia thµnh 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng hãa cña DNN&V b»ng c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh Ch­¬ng II: Thùc tiÔn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh hç trî xuÊt khÈu cho DNN&V Ch­¬ng III: §Þnh h­íng vµ mét sè kiÕn nghÞ gãp phÇn hoµn thiÖn ho¹t ®éng hç trî xuÊt khÈu cho DNN&V b»ng biÖn ph¸p tµi chÝnh. Do ®iÒu kiÖn thêi gian vµ nguån lùc cã h¹n, Kho¸ luËn tèt nghiÖp kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ vµ thiÕu sãt. V× vËy t¸c gi¶ rÊt mong nhËn ®­îc ý kiÕn ®ãng gãp cu¶ ThÇy c« vµ b¹n ®äc nh»m gióp cho Kho¸ luËn ®­îc ®Çy ®ñ vµ hoµn thiÖn h¬n. Qua ®©y, em xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi TS. NguyÔn H÷u Kh¶i ®· tËn t×nh h­íng dÉn em hoµn thµnh Kho¸ luËn nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n tËp thÓ gi¶ng viªn Khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng, Tr­êng §¹i häc ngo¹i th­¬ng; c¸n bé Côc Ph¸t triÓn DNN&V, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­; c¸n bé Th­ viÖn Quèc gia, ViÖn Qu¶n lý kinh tÕ thÕ giíi... ®· gióp em hoµn thµnh xuÊt s¾c kho¸ luËn nµy. Hµ Néi ngµy 20 th¸ng 12 n¨m 2003. Sinh viªn thùc hiÖn Bïi Xu©n Th¾ng Ch­¬ng I lý luËn Chung vÒ thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng ho¸ cña doanh nghiÖp nhá vµ võa (DNN&V) b»ng c¸c biÖn ph¸p tµi ChÝnh Kh¸i qu¸t vÒ doanh nghiÖp nhá vµ võa (DNN&V) Kh¸i niÖm vµ tiªu chÝ x¸c ®Þnh doanh nghiÖp nhá vµ võa . T×nh h×nh ph¸t triÓn vµ tiªu chÝ x¸c ®Þnh doanh nghiÖp nhá vµ võa (DNN&V) ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi. Doanh nghiÖp nhá vµ võa (DNN&V) tuy cã mÆt ë rÊt nhiÒu nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi, nh­ng l¹i kh«ng cã mét ®iÓm chung thèng nhÊt gi÷a c¸c quèc gia vÒ kh¸i niÖm còng nh­ tiªu thøc x¸c ®Þnh DNN&V. §iÒu nµy thÓ hiÖn sù kh¸c nhau vÒ hoµn c¶nh lÞch sö, ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ, kinh tÕ x· héi gi÷a c¸c quèc gia, ®ång thêi thÓ hiÖn sù kh¸c nhau trong c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña c¸c DNN&V. Tuy nhiªn, viÖc x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ mét DNN&V l¹i cã ý nghÜa rÊt quan träng ®Ó x¸c ®Þnh ®óng ®èi t­îng hç trî. NÕu x¸c ®Þnh réng th× c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i l¹i kh«ng ®ñ søc bao qu¸t, t¸c dông hç trî theo ®ã gi¶m ®i rÊt nhiÒu. Ng­îc l¹i, nÕu x¸c ®Þnh hÑp kh¸i niÖm DNN&V th× hiÖu qu¶ cña sù hç trî l¹i Ýt cã t¸c dông ®Õn nÒn kinh tÕ. Qua thùc tiÔn nhiÒu n­íc, trong ®ã cã mét sè n­íc cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn t­¬ng tù ViÖt Nam, cã thÓ thÊy r»ng c¸c n­íc nµy sö dông hai nhãm tiªu thøc phæ biÕn lµ tiªu chÝ ®Þnh tÝnh vµ tiªu chÝ ®Þnh l­îng ®Ó x¸c ®iÞnh DNN&V. Tiªu chÝ ®Þnh tÝnh dùa trªn ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña c¸c DNN&V nh­ chuyªn m«n ho¸ thÊp, sè ®Çu mèi qu¶n lý Ýt, møc ®é phøc t¹p cña qu¶n lý thÊp... C¸c tiªu chÝ nµy cã ­u thÕ lµ ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña vÊn ®Ò nh­ng th­êng khã x¸c ®Þnh trªn thùc tÕ. Do ®ã, nhãm tiªu thøc nµy th­êng chØ ®­îc dïng lµm c¬ së tham kh¶o, kiÓm chøng mµ Ýt ®­îc sö dông lµm c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh quy m« doanh nghiÖp. Tiªu chÝ ®Þnh l­îng cã thÓ bao gåm c¸c tiªu chÝ nh­: sè lao ®éng, tæng gi¸ trÞ tµi s¶n (hay tæng vèn), doanh thu hoÆc lîi nhuËn. Trong ®ã vèn vµ sè lao ®éng ®­îc ¸p dông nhiÒu nhÊt, lµm tiªu chÝ x¸c ®Þnh DNN&V . D­íi ®©y lµ c¸ch x¸c ®Þnh DNN&V ë mét sè khu vùc vµ quèc gia trªn thÕ giíi. (Phô lôc 1.1) a. Khu vùc EU Liªn minh ch©u ¢u lµ khu vùc ph¸t triÓn rÊt m¹nh c¸c DNN&V (80% sè doanh nghiÖp EU cã sè l­îng d­íi 100 ng­êi). Tiªu chÝ x¸c ®Þnh DNN&V ë EU c¨n cø vµo 3 yÕu tè chÝnh lµ: sè lao ®éng ®­îc sö dông th­êng xuyªn, doanh sè b¸n hµng n¨m vµ vèn ®Çu t­ cho s¶n xuÊt. B¶ng 1: Ph©n lo¹i DNN&V cña khu vùc EU Tiªu thøc ph©n lo¹i Doanh nghiÖp nhá Doanh nghiÖp võa Sè lao ®éng tèi ®a 50 250 Doanh thu/ n¨m tèi ®a 7 triÖu EURO 40 triÖu EURO Tång kÕt tµi s¶n/n¨m tèi ®a 5 triÖu EURO 27 triÖu EURO Nguån: DNN&V definition, www.modcontractsuk.com Sù ph©n ®Þnh nh­ vËy ch­a x¸c ®¸ng v× kh«ng ph©n biÖt c¸c doanh nghiÖp gi÷a c¸c ngµnh trong khi cã mét thùc tÕ lµ ®Æc ®iÓm kinh tÕ gi÷a c¸c ngµnh nhiÒu khi quyÕt ®Þnh qui m« doanh nghiÖp. b. Khu vùc ASEAN T¹i c¸c n­íc ASEAN, kh¸i niÖm vÒ DNN&V cßn cã sù kh¸c nhau. Song nh×n chung c¸c n­íc Singapore, Malaixia, In®«nªxia, Th¸i lan, Philippin ®Òu dùa vµo 2 tiªu chÝ c¬ b¶n ®Ó ph©n ®Þnh mét doanh nghiÖp thuéc quy m« võa, nhá hay lín, ®ã lµ: sè l­îng lao ®éng ®­îc sö dông vµ tæng vèn ®Çu t­. Singapore quan niÖm DNN&V lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã sè l­îng lao ®éng d­íi 100 ng­êi vµ vèn ®Çu t­ d­íi 1,2 triÖu ®« la Singapore. Víi Malaixia, DNN&V lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã sè lao ®éng d­íi 200 ng­êi vµ vèn ®Çu t­ d­íi 2,5 triÖu riggit. Cßn víi In®«nªxia, Th¸i Lan vµ Philippin th× cã sù ph©n lo¹i chi tiÕt h¬n thµnh doanh nghiÖp võa, doanh nghiÖp nhá vµ doanh nghiÖp siªu nhá (micro-enterprise) trong ®ã doanh nghiÖp siªu nhá th­êng lµ nh÷ng hé kinh doanh gia ®×nh. Nh­ vËy, quan niÖm thÕ nµo lµ mét DNN&V ë mét sè n­íc ASEAN cßn cã sù kh¸c nhau, ®ång thêi sù ph©n ®Þnh nµy chØ mang ý nghÜa t­¬ng ®èi vµ chñ yÕu c¨n cø vµo quy m« vÒ vèn vµ lao ®éng. Do ®ã c¸ch x¸c ®Þnh DNN&V còng m¾c ph¶i mét sè nh­îc ®iÓm nh­ c¸ch ph©n lo¹i mét sè n­íc trong khu vùc EU, tøc lµ ch­a xÐt ®Õn yÕu tè ®Æc ®iÓm kinh tÕ ngµnh. c. Mü T¹i Mü, n¬i mµ khi nh¾c tíi, ng­êi ta nghÜ ngay ®Õn nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ hïng m¹nh th× vai trß cña c¸c DNN&V còng rÊt ®­îc ®Ò cao. ViÖc ph©n lo¹i c¸c DNN&V còng ®· tÝnh ®Õn sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c ngµnh. Bªn c¹nh nh÷ng tiªu chÝ ®Þnh l­îng nh­: Lîi nhuËn víi møc t¨ng tr­ëng hµng n¨m d­íi 150.000 USD trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt, dÞch vô vµ th­¬ng m¹i hay c¸c tiªu chuÈn vÒ lao ®éng, DNN&V cßn ®­îc ph©n lo¹i theo tõng ngµnh riªng biÖt nh­ sau: - Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp: Tæ chøc cã tõ 250 lao ®éng trë xuèng ®­îc coi lµ doanh nghiÖp nhá. - Trong ngµnh c«ng nghiÖp, dÞch vô vµ th­¬ng m¹i b¸n lÎ: doanh nghiÖp cã d­íi 100 lao ®éng th× ®­îc coi lµ nhá; tõ 100-1.000 lao ®éng ®­îc coi lµ võa vµ tõ 1.000 lao ®éng trë lªn ®­îc coi lµ lín vµ rÊt lín. LuËt DNN&V cña Mü cßn cã thªm mét sè tiªu chuÈn ®Þnh tÝnh nh­: DNN&V lµ mét xÝ nghiÖp ®éc lËp, kh«ng ë vµo ®Þa vÞ chi phèi trong ngµnh cña m×nh liªn quan. Theo kh¸i niÖm cña Mü, c¸c DNN&V kh«ng ph¶i lµ c«ng ty con hoÆc xÝ nghiÖp vÖ tinh cña nh÷ng c«ng ty lín. §iÒu nµy kh¸c h¼n víi c¸c DNN&V ë NhËt, c¸c c«ng ty con hoÆc xÝ nghiÖp vÖ tinh thuéc c«ng ty lín vÉn ®­îc h­ëng nh÷ng ®Æc quyÒn nh­ c¸c DNN&V. Qua ®©y, chóng ta cã thÓ ®­a ra nhËn ®Þnh r»ng kh¸i niÖm vÒ DNN&V chØ cã thÓ hiÓu mét c¸ch t­¬ng ®èi, bëi quan niÖm vÒ c¸c DNN&V ë c¸c quèc gia vµ c¸c khu vùc trªn thÕ giíi lµ kh«ng hoµn toµn ®ång nhÊt do ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè vèn kh«ng hÒ gièng nhau gi÷a c¸c khu vùc vµ quèc gia, ®ã lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, kh¶ n¨ng hç trî (vÒ vËt chÊt) cña ChÝnh phñ trong tõng thêi k×, tÝnh chÊt nghÒ nghiÖp, c¬ cÊu vïng l·nh thæ, … H¬n n÷a, ngay trong cïng mét n­íc, c¸c tiªu chÝ nµy còng kh«ng ph¶i lµ cè ®Þnh. Tiªu chÝ ®Ó x¸c ®Þnh mét doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó nhËn hç trî cña mét tæ chøc nµo ®ã kh«ng ph¶i bao giê còng trïng hîp víi tiªu chÝ cña tæ chøc kh¸c hoÆc trïng hîp víi tiªu chÝ x¸c ®Þnh chung cña Nhµ n­íc. Xem xÐt c¸c tiªu chÝ x¸c ®Þnh DNN&V ë c¸c n­íc, chóng ta cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tham kh¶o khi nghiªn cøu ®­a ra nh÷ng tiªu chÝ x¸c ®Þnh DNN&V phï hîp nhÊt víi bèi c¶nh cô thÓ cña ViÖt Nam. 1.2. Kh¸i niÖm vµ tiªu chÝ x¸c ®Þnh doanh nghiÖp nhá vµ võa ë ViÖt Nam Cho ®Õn tr­íc n¨m 1998, ch­a cã mét v¨n b¶n ph¸p lý nµo quy ®Þnh kh¸i niÖm vÒ DNN&V. Quan niÖm vÒ DNN&V ë ViÖt nam v× vËy rÊt kh¸c nhau. Trªn thùc tÕ, ®Ó chñ ®éng trong c«ng viÖc cña m×nh, mét sè c¬ quan Nhµ n­íc, c¸c tæ chøc hç trî DNN&V cña ViÖt Nam ®· ®­a ra tiªu chÝ x¸c ®Þnh cña riªng m×nh. Nh×n chung, c¸ch lùa chän tiªu chÝ còng nh­ quy m« cña tõng tiªu chÝ do c¸c c¬ quan, tæ chøc nµy ®­a ra kh«ng sai lÖch nhiÒu so víi tiªu chuÈn phæ biÕn chung cña khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, c¸c tiªu chÝ cña c¸c c¬ quan ®­a ra vÒ DNN&V l¹i kh¸c nhau ®¸ng kÓ. Cô thÓ lµ: + Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam ®­a ra qui ®Þnh DNN&V lµ doanh nghiÖp cã gi¸ trÞ tµi s¶n d­íi 10 tû ®ång, vèn l­u ®éng d­íi 8 tû ®ång, sè lao ®éng th­êng xuyªn d­íi 500 ng­êi vµ doanh thu hµng th¸ng d­íi 20 tû ®ång. + Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh - X· héi vµ Bé Tµi chÝnh quy ®Þnh tiªu chÝ x¸c ®Þnh DNN&V t¹i Th«ng t­ liªn bé sè 21/L§TT ngµy 17/6/1993. Theo ®ã, DNN&V lµ doanh nghiÖp cã sè lao ®éng th­êng xuyªn d­íi 100 ng­êi, doanh thu hµng n¨m d­íi 10 tû, vèn ph¸p ®Þnh d­íi 1 tû. + Thµnh phè Hå ChÝ Minh x¸c ®Þnh doanh nghiÖp qui m« võa lµ doanh nghiÖp cã vèn ph¸p ®Þnh trªn 1 tû ®ång, lao ®éng cã trªn 100 ng­êi, doanh thu hµng n¨m trªn 10 tû ®ång. Doanh nghiÖp qui m« nhá cã c¸c tiªu thøc d­íi møc trªn. + Dù ¸n VIE/ US/ 95/ 004 hç trî DNN&V ë ViÖt Nam do UNIDO tµi trî coi doanh nghiÖp nhá lµ doanh nghiÖp cã sè lao ®éng d­íi 30 ng­êi, vèn ®¨ng ký d­íi 0,1 triÖu USD. Doanh nghiÖp võa lµ doanh nghiÖp cã sè lao ®éng tõ 30 ng­êi ®Õn 200 ng­êi vµ vèn ®¨ng ký d­íi 0,4 triÖu USD. Ngoµi hai tiªu thøc nµy, c¸c DNN&V theo tiªu chuÈn cña UNIDO lµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ®· ®¨ng kÝ kinh doanh theo LuËt c«ng ty vµ LuËt doanh nghiÖp. §ã còng lµ c¸c doanh nghiÖp kh«ng thuéc diÖn siªu nhá nh­ c¸c hé gia ®×nh, c¸ nh©n cã ®¨ng kÝ kinh doanh. + Quü hç trî DNN&V thuéc ch­¬ng tr×nh ViÖt Nam - EU coi DNN&V lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã sè lao ®éng tõ 10 ®Õn 500 ng­êi vµ vèn ®iÒu lÖ tõ 50.000 USD ®Õn 300.000 USD tøc tõ kho¶ng 650 triÖu ®ång ®Õn 3,9 tû ®ång ViÖt Nam() - Viet Nam Economic Times, Issue 43, Sep 1997. . …vµ cßn nhiÒu c¸ch quan niÖm kh¸c n÷a. Nh­ vËy, mçi tæ chøc, mçi dù ¸n ®Òu ®­a ra ®Þnh nghÜa riªng vÒ DNN&V. §iÒu nµy t¹o ra sù thiÕu nhÊt qu¸n vµ khã kh¨n cho ChÝnh phñ trong viÖc ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i mét c¸ch c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶ vµ còng g©y khã kh¨n cho chÝnh c¸c DNN&V ®Ó ®­îc h­ëng c¸c chÝnh s¸ch hç trî ®ã. Ngµy 20/6/1998, C«ng v¨n sè 681/CP-KTN cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· t¹m thêi quy ®Þnh thèng nhÊt tiªu chÝ x¸c ®Þnh DNN&V ë ViÖt Nam. Theo tiªu chÝ nµy, c¸c DNN&V ph¶i cã vèn ®iÒu lÖ d­íi 5 tû §ång (387.600 USD) vµ cã sè lao ®éng d­íi 200 ng­êi. Tiªu chÝ dùa vµo tæng gi¸ trÞ vèn gãp còng phï hîp víi tiªu chÝ ph©n lo¹i cña Tæng côc qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n. Tiªu chÝ ph©n lo¹i dùa vµo lao ®éng còng phï hîp víi c¸c quy ®Þnh trong LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. Tuy míi chØ lµ tiªu chÝ quy ­íc t¹m thêi mang tÝnh hµnh chÝnh ®Ó x©y dùng c¬ chÕ chÝnh s¸ch hç trî DNN&V nh­ng cã thÓ coi ®©y chÝnh lµ b­íc ®i ®Çu tiªn cña ChÝnh phñ trong viÖc x©y dùng mét c¬ së ph¸p lý chÝnh thøc, ho¹ch ®Þnh vµ triÓn khai c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ph¸t triÓn DNN&V ë ViÖt Nam. Theo C«ng v¨n nµy, Doanh nghiÖp nhá lµ doanh nghiÖp cã sè lao ®éng d­íi 30 ng­êi vµ vèn d­íi 1 tû VND. Doanh nghiÖp võa lµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn tõ 1 tû VND ®Õn 5 tû VND. §èi víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp th× doanh nghiÖp nhá cã vèn tõ 1 tû VND trë xuèng, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i vµ dÞch vô th× sè lao ®éng d­íi 30 ng­êi. C«ng v¨n còng nªu râ: trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng cã thÓ c¨n cø vµo t×nh h×nh kinh tÕ x· héi cô thÓ mµ ¸p dông ®ång thêi c¶ hai tiªu chÝ vèn vµ lao ®éng hoÆc mét trong hai chØ tiªu nãi trªn, quy chÕ nµy chØ lµ quy ­íc hµnh chÝnh ®Ó x©y dùng c¬ chÕ chÝnh s¸ch hç trî DNN&V. Do nhu cÇu cña sù ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ cña khu vùc DNN&V, xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh kinh tÕ x· héi cô thÓ cña n­íc ta trong giai ®o¹n míi, sau khi tham kh¶o kinh nghiÖm cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi vµ khu vùc, ngµy 23 th¸ng 11 n¨m 2001, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 90/2001/CP-N§ vÒ viÖc trî gióp vµ ph¸t triÓn DNN&V. Theo nghÞ ®Þnh nµy, DNN&V ®­îc hiÓu lµ: “ Nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt, kinh doanh ®éc lËp, ®· ®¨ng ký kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã møc vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû VND vµ/hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m kh«ng qu¸ 300 ng­êi”. Tuy nhiªn, c¸c chÝnh s¸ch vµ ch­¬ng tr×nh hç trî cña ChÝnh phñ ®èi víi c¸c DNN&V vÉn gÆp khã kh¨n v× ®©y thùc sù vÉn ch­a ph¶i lµ mét ®Þnh nghÜa toµn diÖn vÒ DNN&V. §Þnh nghÜa ®­îc ®Ò cËp trong NghÞ ®Þnh 90 tuy ®· ®­a ra hai tiªu chÝ quan träng nhÊt lµ lao ®éng vµ vèn ®¨ng kÝ ®Ó x¸c ®Þnh DNN&V, nh­ng ®Þnh nghÜa nµy sÏ hoµn chØnh h¬n nÕu nã bao hµm c¶ tiªu chÝ vÒ doanh thu vµ tæng tµi s¶n. Bëi lÏ, vÉn tån t¹i mét thùc tÕ lµ c¸c doanh nghiÖp trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i vµ dÞch vô vÒ b¶n chÊt cã doanh thu cao h¬n nh­ng tæng vèn ®¨ng kÝ nhá h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Mét trë ng¹i kh¸c liªn quan ®Õn ®Þnh nghÜa hiÖn t¹i vÒ DNN&V, ®ã lµ trong ®Þnh nghÜa hiÖn nay kh«ng quy ®Þnh c¸c tiªu chÝ ®Ó ph©n chia c¸c DNN&V thµnh doanh nghiÖp võa, doanh nghiÖp nhá vµ siªu nhá. §iÒu nµy g©y khã kh¨n cho ChÝnh phñ trong viÖc x¸c ®Þnh träng t©m hç trî dùa trªn quy m« doanh nghiÖp trong néi bé khu vùc DNN&V. 2. Vai trß cña Doanh nghiÖp nhá vµ võa trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Tr­íc ®©y, víi sù trçi dËy cña c¸c tËp ®oµn kinh tÕ khæng lå ë c¸c c­êng quèc Anh, Mü, NhËt nh­ Dupont, General Motor, Ford, IBM… khiÕn nhiÒu ng­êi cho r»ng hiÖu qu¶ ®ång nghÜa víi qui m« lín, mét doanh nghiÖp víi quy m« võa vµ nhá chØ ®­îc xem nh­ mét doanh nghiÖp kÐm hiÖu qu¶, tiÒn c«ng thÊp vµ c¬ së s¶n xuÊt l¹c hËu. Nh­ng cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi th«ng tin, sù ®i lªn cña thêi ®¹i trÝ thøc, trong m«i tr­êng c¹nh tranh gay g¾t vµ kh«ng ngõng biÕn ®æi nh­ hiÖn nay, kh¸i niÖm “lín lµ hiÖu qu¶” ®· ®­îc thay b»ng kh¸i niÖm “nhá lµ ®Ñp”(small is beautiful). “NÒn kinh tÕ thÕ giíi cµng lín vµ réng më th× c¸c c«ng ty nhá vµ trung b×nh sÏ cµng thèng trÞ nhiÒu h¬n”(Theo NghÞch lý toµn cÇu - John Naisbitt, trang 27-28). §iÒu ®ã thÓ hiÖn qua viÖc c¸c DNN&V cung cÊp phÇn lín viÖc lµm cho x· héi, chóng ho¹t ®éng víi mét c¬ cÊu tæ chøc linh ho¹t, ®em l¹i hiÖu qu¶ trong quan hÖ hîp t¸c, c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp lín vµ DNN&V còng cã thÓ xem nh­ nh÷ng “v­ên ­¬m” cña kh¶ n¨ng ®æi míi, lµ “h¹t gièng” h×nh thµnh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp t­¬ng lai. Víi sè l­îng doanh nghiÖp ®«ng ®¶o ë mäi thµnh phÇn kinh tÕ, DNN&V ®· vµ ®ang cã nh÷ng ®ãng gãp kh«ng thÓ phñ nhËn vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ, thóc ®Èy xuÊt khÈu cña ®Êt n­íc vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi. ý nghÜa kinh tÕ, x· héi to lín nµy kh«ng chØ c¸c n­íc ph¸t triÓn mµ c¶ n­íc ®ang ph¸t triÓn còng ®Òu thÊy râ. ë ViÖt Nam còng nh­ nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, ho¹t ®éng cña c¸c DNN&V ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ xuÊt khÈu. Vai trß næi bËt cña c¸c DNN&V ë ViÖt Nam thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau: 2.1. §ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ vµo GDP vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. C¸c DNN&V chiÕm ®a sè trong c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ tæng sè lao ®éng trong nÒn kinh tÕ. Víi kh¶ n¨ng thÝch nghi cao vµ nhiÒu lîi thÕ quy m« kh¸c, DNN&V ph©n bè trong hÇu hÕt mäi lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh vµ cã mÆt trªn mäi khu vùc l·nh thæ. Tõ ®ã, DNN&V cung cÊp mét khèi l­îng lín, ®a d¹ng vµ phong phó vÒ s¶n phÈm, ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ vµ thu nhËp quèc d©n vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. ë n­íc ta, theo b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh triÓn khai nghÞ ®Þnh 90/N§-CP ngµy 23/11/2001 vÒ trî gióp ph¸t triÓn DNN&V cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, DNN&V ë n­íc ta hiÖn nay chiÕm kho¶ng 96% tæng sè doanh nghiÖp trªn toµn quèc() - Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2002 – NXB Thèng kª , trong ®ã phÇn lín lµ doanh nghiÖp t­ nh©n. DNN&V ®ãng gãp kho¶ng: 26% tæng s¶n phÈm x· héi (GDP), 31% gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng c«ng nghiÖp, 78% møc b¸n lÎ, 68% tæng l­îng vËn chuyÓn hµng ho¸() - B¸o c¸o 3 n¨m thùc hiÖn LuËt doanh nghiÖp – ViÖn nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ TW . TÝnh ®Õn th¸ng 6/2003, tæng sè DNN&V ®¨ng kÝ kinh doanh vµo kho¶ng 20 v¹n doanh nghiÖp (Ch­a kÓ gÇn 2 triÖu hé kinh doanh c¸ thÓ), trong ®ã DNNN chiÕm gÇn 3,5% cßn l¹i chñ yÕu lµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chiÕm xÊp xØ 97%. C¸c DNN&V ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp (17%); x©y dùng (14%), n«ng nghiÖp (14%); sè cßn l¹i lµ lÜnh vùc dÞch vô (55%). §ãng gãp th«ng qua nép thuÕ cña DNN&V n¨m 2001 chiÕm 6,4% tæng ng©n s¸ch Quèc gia, t¨ng lªn h¬n 7% trong n¨m 2002 (t¨ng 13% so víi n¨m 2001), v­ît chØ tiªu do Quèc héi ®Ò ra lµ 3,6%. Quý I/2003, thuÕ nép ng©n s¸ch cña DNN&V chiÕm kho¶ng 11% tæng sè thu GDP, t¨ng 28,7% so víi cïng kú vµ ®¹t 26,7% chØ tiªu do Quèc héi ®Ò ra. B¶ng 2. §ãng gãp vµo GDP cña khu vùc DNN&V giai ®o¹n 1998-2002 ( §¬n vÞ: Tû ®ång) Khu vùc 1998 1999 2000 2001 2002 DNNN 144.406 154.927 170.141 186.958 200.045 Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh 180.396 196.057 212.879 234.011 250.392 Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 36.214 48.958 58.626 63.524 67.971 Tæng sè DNN&V 361.016 399.942 441.646 484.493 518.408 DNNN 40% 39% 39% 39% 39% Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh 50% 49% 48% 48% 48% Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 10% 12% 13% 13% 13% Tæng(%) 100% 100% 100% 100% 100% Nguån: Tæng côc Thèng kª, 2001, 2002, “Niªn gi¸m thèng kª” 2.2. Gãp phÇn quan träng vµo viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, t¹o sù æn ®Þnh x· héi. T¨ng tr­ëng kinh tÕ lu«n ®i kÌm víi viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n, bøc xóc trong x· héi mµ trong sè ®ã kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn khã kh¨n vÒ thÊt nghiÖp trong nÒn kinh tÕ. Tõ thùc tÕ ph¸t triÓn kinh tÕ ë nhiÒu quèc gia kh¸c nhau trªn thÕ giíi, cã thÓ thÊy r»ng sè l­îng lao ®éng trong c¸c DNN&V chiÕm mét tû lÖ ®¸ng kÓ trong tæng sè lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. T¹i hÇu hÕt c¸c quèc gia, mÆc dï quy m« nhá nh­ng theo quy luËt sè lín, DNN&V ®­îc biÕt ®Õn nh­ mét khu vùc thu hót nhiÒu lao ®éng, gãp phÇn quan träng vµo viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm, chÝnh khu vùc kinh tÕ nµy ®· t¹o ra kho¶ng 70% viÖc lµm trong x· héi. DNN&V cã tèc ®é thu hót lao ®éng cao h¬n nhiÒu so víi c¸c doanh nghiÖp lín. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn qua viÖc c¸c DNN&V cã thÓ thu hót lao ®éng thuéc nhiÒu thµnh phÇn, nhiÒu tr×nh ®é chuyªn m«n, tay nghÒ kh¸c nhau. Trong khi c¸c doanh nghiÖp lín nh×n chung th­êng thu hót c¸c lao ®éng lµnh nghÒ th× mét bé phËn kh«ng nhá (nÕu nh­ kh«ng muèn nãi lµ phÇn lín) lao ®éng ch­a lµnh nghÒ kh¸c l¹i cã c¬ héi ph¸t huy kh¶ n¨ng nghÒ nghiÖp ë c¸c DNN&V. T­¬ng tù, trong khi c¸c doanh nghiÖp lín th­êng thu hót lao ®éng trong mét sè lÜnh vùc phæ biÕn, víi nh÷ng ®ßi hái kh¾c nghiÖt vÒ kh¶ n¨ng th× c¸c DNN&V l¹i kh«ng b¾t buéc ph¶i cã (chø kh«ng ph¶i kh«ng cÇn thiÕt) nh÷ng lao ®éng nh­ vËy. C¸c DNN&V cã thÓ thu hót nhiÒu thµnh phÇn lao ®éng ë nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau tõ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Õn thñ c«ng truyÒn thèng, nh÷ng lao ®éng ch­a qua ®µo t¹o hoÆc ®· qua ®µo t¹o, nh÷ng lao ®éng cã nhiÒu kh¶ n¨ng hay thËm chÝ c¶ c¸c lao ®éng cã kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ. Thªm vµo ®ã khi sù sa th¶i nh©n c«ng ë c¸c doanh nghiÖp lín x¶y ra do kÕt qu¶ cña khñng ho¶ng kinh tÕ hay nh÷ng nguyªn nh©n t­¬ng tù nh­ vËy th× lóc nµy c¸c DNN&V l¹i chÝnh lµ n¬i thu hót lùc l­îng lao ®éng d­ thõa ®ã ®Ó t¹o thÕ c©n b»ng vµ ®¶m b¶o sù æn ®Þnh cho nÒn kinh tÕ x· héi. Sù t¨ng tr­ëng l©u dµi vµ æn ®Þnh vÒ sè l­îng viÖc lµm do c¸c DNN&V t¹o ra gãp phÇn lµm cho møc thu nhËp cña ng­êi d©n nãi chung ®­îc gi÷ v÷ng hoÆc n©ng cao, søc mua x· héi ®­îc duy tr× vµ c¶i thiÖn, t¨ng c­êng tÝnh linh ho¹t vµ thÝch øng víi nÒn kinh tÕ, lµm dÞu bít nh÷ng khã kh¨n, t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng. ë ViÖt Nam, hµng n¨m cã thªm kho¶ng 1,2 - 1,4 triÖu ng­êi ®Õn tuæi lao ®éng; ngoµi ra, sè lao ®éng n«ng nghiÖp cã nhu cÇu chuyÓn sang lµm viÖc trong c¸c ngµnh phi n«ng nghiÖp còng kh«ng nhá. Yªu cÇu mçi n¨m ph¶i t¹o thªm ®­îc hµng triÖu viÖc lµm ®ang lµ mét ¸p lùc x· héi m¹nh ®èi víi ChÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp. ViÖc t¹o thªm viÖc lµm míi kh«ng chØ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò x· héi, mµ lµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña ph¸t triÓn hiÖn nay ë n­íc ta. Trong nh÷ng n¨m qua, c¸c DNN&V míi thµnh lËp vµ më réng quy m«, ®Þa bµn kinh doanh theo LuËt Doanh nghiÖp 2000 thùc sù lµ nguån cung chñ yÕu vÒ chç lµm viÖc míi cho x· héi. Theo b¸o c¸o ®iÒu tra cña ViÖn Nghiªn cøu Qu¶n lý kinh tÕ Trung ­¬ng cho thÊy ®èi víi c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n trung b×nh 70 - 80 triÖu vèn ®Çu t­ t¹o ra ®­îc mét chç lµm viÖc; trong khi ®ã ®èi víi DNNN, th× sè vèn t­¬ng øng lµ 210-280 triÖu (Tøc lµ cao h¬n gÇn gÊp 3 lÇn). Trong gÇn 4 n¨m qua, c¸c sè liÖu thèng kª cho thÊy ®· cã kho¶ng 1,6 ®Õn 2 triÖu chç lµm viÖc míi ®· ®­îc t¹o ra nhê c¸c DNN&V, ®­a tæng sè lao ®éng trùc tiÕp lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp d©n doanh xÊp xØ b»ng tæng sè lao ®éng lµm viÖc trong c¸c DNNN() - Sè lao ®éng trong DNNN ®Õn 1/7/2002 lµ 1845200 ng­êi . Cã kh«ng Ýt DNN&V ®· t¹o c«ng ¨n viÖc lµm trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp cho hµng ngh×n lao ®éng, c«ng ty TNHH §Ønh Vµng (H¶i Phßng): 6500 lao ®éng, c«ng ty TNHH Kim Anh (Sãc Tr¨ng): 3400 lao ®éng lµ nh÷ng vÝ dô. C¸c sè liÖu còng cho thÊy sè l­îng lao ®éng trong c¸c DNN&V chiÕm gÇn mét nöa (49%) lùc l­îng lao ®éng trong tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Trong lÜnh vùc c¬ b¶n cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c¸c DNN&V tuyÓn dông 355.000 lao ®éng, chiÕm 36% tæng sè lao ®éng trong ngµnh. Trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, sè lao ®éng trung b×nh cña doanh nghiÖp nhá lµ 16 ng­êi, cña doanh nghiÖp võa kho¶ng 102 ng­êi, vµ cña doanh nghiÖp lín kho¶ng 543 ng­êi. Trong ngµnh x©y dùng, DNN&V ®· t¹o ra chç lµm cho 155.000 lao ®éng, chiÕm 51% tæng sè lao ®éng trong toµn ngµnh, trong ngµnh th­¬ng nghiÖp vµ dÞch vô söa ch÷a: 110.000 lao ®éng, chiÕm 56% tæng sè lao ®éng trong toµn ngµnh, lÜnh vùc kh¸ch s¹n nhµ hµng: 51.000 lao ®éng, chiÕm 89% tæng sè lao ®éng trong ngµnh, ho¹t ®éng kinh doanh tµi s¶n vµ dÞch vô t­ vÊn: 27.000 lao ®éng, chiÕm 72% tæng sè lao ®éng ngµnh. H¬n n÷a c¸c sè liÖu thèng kª còng cho thÊy r»ng DNN&V ®· thu hót mét tû lÖ lao ®éng chñ yÕu trªn ph¹m vi toµn quèc; ë duyªn h¶i miÒn trung sè lao ®éng lµm viÖc t¹i c¸c DNN&V so víi tæng sè lao ®éng lµm viÖc ë tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp chiÕm tû lÖ cao nhÊt lµ 67%; §«ng Nam Bé cã tû lÖ thÊp nhÊt lµ 44%; vµ nh­ ®· nªu ë trªn tû lÖ nµy trªn toµn quèc lµ 49%. C¸c DNN&V nh×n chung n¨ng ®éng vµ thÝch øng nhanh víi nh÷ng thay ®æi cña thÞ tr­êng, gãp phÇn gi÷ g×n vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng, t¹o nhiÒu viÖc lµm vµ thu nhËp cho nguêi lao ®éng, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ æn ®Þnh x· héi. Vµ quan träng h¬n c¶, ®©y lµ tr­êng häc kinh doanh thùc sù ®Çu tiªn cña sè ®«ng doanh nh©n tr­íc khi tiÕn tíi c¸c quy m« kinh doanh lín h¬n nh­ kinh nghiÖm cña nhiÒu n­íc. NÕu tæ chøc tèt, c¸c DNN&V lµ n¬i ¸p dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, gãp phÇn x©y dùng mét nÒn s¶n xuÊt lín. 2.3. TËn dông c¸c nguån vèn, ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp toµn x· héi Vèn lµ nh©n tè c¬ b¶n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cã vai trß quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ cña toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung còng nh­ cña doanh nghiÖp nãi riªng. Vèn lµ yÕu tè tiÒn ®Ò ®Ó tõ ®ã cã thÓ kÕt hîp víi c¸c yÕu tè kh¸c nh­ lao ®éng, ®Êt ®ai, c«ng nghÖ qu¶n lÝ. Vèn cã vai trß lín trong viÖc ®Çu t­ trang thiÕt bÞ, c¶i tiÕn c«ng nghÖ, n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng vµ më réng quy m« s¶n xuÊt. Tuy vËy, thùc tÕ l¹i cho thÊy r»ng ë mét sè nÒn kinh tÕ trong ®ã cã ViÖt nam, DNN&V hiÖn ®ang rÊt thiÕu vèn trong khi cã mét nguån vèn nhµn rçi lín tiÒm Èn trong nÒn kinh tÕ ch­a ®­îc huy ®éng vµ khai th¸c mét c¸ch hiÖu qu¶. ViÖc khëi sù doanh nghiÖp víi lîi thÕ vèn nhá, kh¶ n¨ng thu håi vèn nhanh, tÝnh chÊt ph©n t¸n r¶i r¸c ®i s©u vµo nhiÒu vïng, nhiÒu lÜnh vùc trong nÒn kinh tÕ nh­ DNN&V lµ c¬ héi ®Ó huy ®éng ®­îc c¸c nguån vèn nhá lÎ, nhµn rçi trong c¸c tÇng líp d©n c­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh. Ch¼ng h¹n h×nh thøc doanh nghiÖp t­ nh©n, c¸c hé gia ®×nh, hîp t¸c x· võa huy ®éng nguån vèn tù cã cña c¸ nh©n võa tËn dông ®­îc c¸c nguån ®Çu t­ ®a d¹ng trong nÒn kinh tÕ. Tõ ®ã dÇn dÇn t¹o ra tËp qu¸n dïng tiÒn vµo ®Çu t­ cho s¶n xuÊt kinh doanh thay v× chØ ®Ó tiÒn nhµn rçi. H¬n n÷a, víi quy m« nhá gän cña m×nh, c¸c DNN&V th­êng sö dông nguyªn vËt liÖu t¹i ®Þa ph­¬ng ®Ó lµm xuÊt ph¸t ®iÓm tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh, ®iÒu nµy rÊt thiÕt thùc ®èi víi c¸c ngµnh thñ c«ng truyÒn thèng, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, DNN&V v× thÕ cã thÓ gãp phÇn huy ®éng nguån lùc toµn x· héi. Theo thèng kª hiÖn nay ViÖt nam cã trªn 1.400 lµng nghÒ truyÒn thèng ra ®êi tõ hµng tr¨m n¨m nay, ®ã kh«ng chØ lµ mét phÇn b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc mµ cã lµ c¬ së ®Ó cã thÓ ph¸t huy hiÖu qu¶ kinh tÕ vïng vµ cña c¶ ®Êt n­íc. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ lµ c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng th­êng kh«ng tËp trung ë mét vïng nhÊt ®Þnh nµo mµ nã h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh¸c nhau, sù ®a d¹ng vµ tÝnh linh ho¹t trong ho¹t ®éng cña c¸c DNN&V cã thÓ ®¸p øng tèt nhÊt ®iÒu kiÖn nµy. S¶n phÈm truyÒn thèng kh«ng ®­îc s¶n xuÊt hµng lo¹t mµ chñ yÕu lµ s¶n xuÊt theo quy m« nhá. NhiÒu s¶n phÈm truyÒn thèng chØ cã thÓ ®­îc t¹o ra b»ng nh÷ng ®«i bµn tay khÐo lÐo víi sù s¸ng t¹o cña c¸c nghÖ nh©n mang tÝnh chÊt cha truyÒn con nèi. Theo thèng kª hiÖn nay ViÖt nam cã trªn 1.400 lµng nghÒ truyÒn thèng ra ®êi tõ hµng tr¨m n¨m nay, ®ã kh«ng chØ lµ mét phÇn b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc mµ cã lµ c¬ së ®Ó cã thÓ ph¸t huy hiÖu qu¶ kinh tÕ vïng vµ cña c¶ ®Êt n­íc. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ lµ c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng th­êng kh«ng tËp trung ë mét vïng nhÊt ®Þnh nµo mµ nã h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh¸c nhau, sù ®a d¹ng vµ tÝnh linh ho¹t trong ho¹t ®éng cña c¸c DNN&V cã thÓ ®¸p øng tèt nhÊt ®iÒu kiÖn nµy. S¶n phÈm truyÒn thèng kh«ng ®­îc s¶n xuÊt hµng lo¹t mµ chñ yÕu lµ s¶n xuÊt theo quy m« nhá. NhiÒu s¶n phÈm truyÒn thèng chØ cã thÓ ®­îc t¹o ra b»ng nh÷ng ®«i bµn tay khÐo lÐo víi sù s¸ng t¹o cña c¸c nghÖ nh©n mang tÝnh chÊt cha truyÒn con nèi. H¬n n÷a, vèn ®Çu t­ vµo ho¹t ®éng ph¸t triÓn th­êng lµ kh«ng nhiÒu nªn phï hîp víi quy m« s¶n xuÊt, quy m« vèn còng nh­ c¸ch thøc tæ chøc qu¶n lÝ cña DNN&V. Vèn ®Çu t­ vµo ho¹t ®éng ph¸t triÓn th­êng lµ kh«ng nhiÒu nªn phï hîp víi quy m« s¶n xuÊt, quy m« vèn còng nh­ c¸ch thøc tæ chøc qu¶n lÝ cña DNN&V. 2.4. T¹o lËp sù ph¸t triÓn c©n ®èi, tõng b­íc chuyÓn dÞch vµ hoµn thiÖn c¬ cÊu, t¨ng tÝnh n¨ng ®éng, linh ho¹t vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n._.Òn kinh tÕ ë ViÖt Nam còng nh­ c¸c n­íc kh¸c, c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín th­êng tËp trung ë c¸c thµnh phè, trung t©m c«ng nghiÖp. Xu h­íng nµy ®· g©y mÊt c©n ®èi nghiªm träng vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a c¸c vïng trong mét quèc gia, tõ ®ã g©y ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Ph¸t triÓn c¸c DNN&V lµ ph­¬ng tiÖn quan träng trong viÖc t¹o lËp sù c©n ®èi gi÷a c¸c vïng, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gi÷a c¸c ngµnh vµ c¸c vïng l·nh thæ. H¬n n÷a, viÖc ph¸t triÓn c¸c DNN&V còng cã ý nghÜa to lín ®Æc biÖt trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë c¸c vïng n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, thóc ®Èy c¸c ngµnh th­¬ng m¹i dÞch vô ph¸t triÓn. T¸c ®éng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña DNN&V thÓ hiÖn ë : - C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ thay ®æi: Mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc t¨ng c­êng, doanh nghiÖp quèc doanh ®­îc s¾p xÕp l¹i, kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n. Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng tr­ëng c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng. - C¬ cÊu ngµnh thay ®æi: DNN&V ph©n bè trong hÇu hÕt c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ, c¶ ngµnh nghÒ hiÖn ®¹i vµ ngµnh nghÒ truyÒn thèng theo ph­¬ng thøc lÊy hiÖu qu¶ lµm th­íc ®o, ®­a c¬ cÊu ngµnh chuyÓn dÞch theo h­íng tÝch cùc. - C¬ cÊu l·nh thæ thay ®æi: DNN&V ph©n bè ë hÇu hÕt mäi khu vùc l·nh thæ, ®Æc biÖt t¹i c¸c vïng, c¸c ®Þa bµn mµ c¸c doanh nghiÖp lín bá qua hay c¸c vïng kÐm lîi thÕ. DNN&V gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ phi tËp trung th«ng qua viÖc ph¸t triÓn DNN&V ë n«ng th«n cho phÐp gi¶m dÇn lùc l­îng lao ®éng trong n«ng nghiÖp chuyÓn sang lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô mµ kh«ng cã hiÖn t­îng di d©n lªn khu vùc ®« thÞ. Song song ®ã lµ xu h­íng h×nh thµnh nh÷ng khu vùc tËp trung c¸c c¬ së c«ng nghiÖp vµ dÞch vô nhá ngay t¹i khu vùc n«ng th«n, tiÕn tíi h×nh thµnh c¸c ®« thÞ ngay trong lßng n«ng th«n, ®ã chÝnh lµ hiÖu qu¶ ®« thÞ ho¸ phi tËp trung mµ viÖc ph¸t triÓn c¸c DNN&V mang l¹i. Tuy nhiªn, DNN&V ë ViÖt Nam ch­a ph¸t huy lîi thÕ nµy mµ vÉn cßn tËp trung qu¸ nhiÒu ë mét lÜnh vùc, ë mét ®Þa bµn ho¹t ®éng, chñ yÕu ë c¸c khu ®« thÞ. Bªn c¹nh ®ã, ph¸t triÓn DNN&V, víi lîi thÕ lµ mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp n¨ng ®éng, linh ho¹t vµ s¸ng t¹o trong kinh doanh, gãp phÇn ®­a sè l­îng c¸c doanh nghiÖp t¨ng lªn ®¸ng kÓ, lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh, gi¶m bít møc ®é rñi ro trong nÒn kinh tÕ. DNN&V còng t¹o ra sè l­îng lín vµ ®a d¹ng c¸c chñng lo¹i hµng hãa, dÞch vô víi gi¸ c¶ hîp lý ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng, nhÊt lµ c¸c nhu cÇu nhá lÎ cña ng­êi tiªu dïng phï hîp víi thÞ hiÕu vµ tËp qu¸n cña tõng ®Þa ph­¬ng. Ngoµi ra, c¸c DNN&V cã kh¶ n¨ng thay ®æi mÆt hµng, c«ng nghÖ vµ chuyÓn h­íng kinh doanh nhanh gióp cho nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng h¬n. Sù cã mÆt cña c¸c DNN&V trong nÒn kinh tÕ mét mÆt cã t¸c dông hç trî cho c¸c doanh nghiÖp lín kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n th«ng qua c¸c hîp ®ång phô lµm ®¹i lý, vÖ tinh cho c¸c doanh nghiÖp lín, gióp s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng hãa, cung cÊp nguyªn liÖu, th©m nhËp vµo c¸c ngâ ng¸ch cña thÞ tr­êng mµ c¸c doanh nghiÖp lín kh«ng thÓ lµm ®­îc. MÆt kh¸c, víi sè l­îng ®«ng ®¶o DNN&V t¹o ra sù c¹nh tranh m¹nh mÏ trong nÒn kinh tÕ, gi¶m bít kh¶ n¨ng ®éc quyÒn cña c¸c doanh nghiÖp lín. DNN&V víi m¹ng l­íi réng kh¾p ®¶m b¶o ph©n bè doanh nghiÖp hîp lý h¬n, gi¶m bít søc Ðp vÒ d©n sè ë c¸c thµnh phè lín. 2.5. C¸c DNN&V lµ n¬i gieo mÇm cho c¸c tµi n¨ng kinh doanh DNN&V chÝnh lµ n¬i ®µo t¹o, rÌn luyÖn c¸c nhµ doanh nghiÖp vµ b¶n th©n ng­êi lao ®éng. Kinh doanh víi quy m« nhá lµ m«i tr­êng ®µo t¹o tèt nhÊt cho c¸c nhµ doanh nghiÖp ®Ó tõng b­íc tiÕp cËn ®Õn kinh doanh víi quy m« tÇm cì h¬n. Khëi sù tõ ho¹t ®éng kinh doanh víi quy m« nhá vµ th«ng qua qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh qu¶n lÝ kinh doanh víi quy m« nhá, c¸c nhµ doanh nghiÖp sÏ tr­ëng thµnh lªn thµnh nh÷ng nhµ doanh nghiÖp tµi ba, biÕt c¸ch lµm thÕ nµo ®Ó doanh nghiÖp cña m×nh ®i lªn vµ ph¸t triÓn. §©y lµ vÊn ®Ò cã tÝnh thùc tiÔn kh¸ cao kh«ng chØ ®èi víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi mµ ngay c¶ ®èi víi ViÖt nam, trong nhiÒu n¨m ch×m trong c¬ chÕ quan liªu bao cÊp víi hµng lo¹t c¸c nhµ doanh nghiÖp ch­a cã kinh nghiÖm víi c¬ chÕ thÞ tr­êng. Sù ph¸t triÓn cña c¸c DNN&V cã t¸c dông ®µo t¹o, chän läc, thö th¸ch qua thùc tÕ nh÷ng ng­êi cã n¨ng lùc thùc sù ®Ó trë thµnh nh÷ng nhµ l·nh ®¹o tµi n¨ng cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cho c¶ quèc gia còng nh­ cho môc tiªu riªng cña tõng doanh nghiÖp. 2.6. DNN&V ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ gãp phÇn ®a d¹ng ho¸ c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu: Trong c¸c vai trß cña DNN&V ®èi víi nÒn kinh tÕ, cã mét vai trß quan träng mµ chóng ta kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp ®Õn, ®ã lµ nh÷ng ®ãng gãp cña c¸c DNN&V vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu. HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi, kÓ c¶ c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Òu thÊy râ vÞ trÝ, vai trß to lín cña DNN&V trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi n­íc. NÕu xÐt riªng vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu, c¸c DNN&V còng cã nh÷ng ®ãng gãp kh«ng nhá, nhÊt lµ trong xu h­íng “quèc tÕ ho¸” nÒn kinh tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ ë hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. ë c¸c n­íc thµnh viªn OECD, vai trß cña DNN&V trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®­îc thÓ hiÖn râ nÐt. HiÖn nay, kho¶ng 25% DNN&V trong ngµnh c«ng nghiÖp cña c¸c n­íc thµnh viªn OECD cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Con sè nµy ch¾c ch¾n sÏ t¨ng lªn trong t­¬ng lai. Khu vùc DNN&V ë c¸c n­íc nµy ®ãng gãp 25-35% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nhãm hµng c«ng nghiÖp trªn toµn thÕ giíi vµ chiÕm mét tØ lÖ nhá h¬n mét chót trong ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. B¶ng 3 d­íi ®©y cho thÊy râ h¬n sù ®ãng gãp cña khu vùc DNN&V vµo xuÊt khÈu cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi. B¶ng 3: §ãng gãp vµo xuÊt khÈu cña cña khu vùc DNN&V ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi N­íc Tû lÖ xuÊt khÈu (%) C¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn Mü (2001) NhËt b¶n (2000) Ph¸p (2000) Hµn Quèc (2000) §µi Loan (2001) Xingapo (2000) C¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn Th¸i Lan (2000) Philippin (1999) In®«nªxia (1998) 4. Trung Quèc (1998) 31 13,5 26 43 47 16 50 60 28,4 40-60 Nguån: Hå s¬ DNN&V cña APEC. APEC, 2001, Ph¸t triÓn DNN&Vcña c¸c n­íc ®ang chuyÓn ®æi, UN-ECE, 2000 vµ OECD SME Outlook, 2000. ë ViÖt nam, vai trß cña DNN&V trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu còng ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ nÐt. Trong nh÷ng n¨m qua, khu vùc DNN&V ®· cã nh÷ng ®ãng gãp kh«ng nhá vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu chung cña ®Êt n­íc. Sù tham gia thÞ tr­êng quèc tÕ cña c¸c DNN&V kh«ng chØ th«ng qua c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu ®a d¹ng, thÞ tr­êng xuÊt khÈu kh«ng ngõng ®­îc më réng mµ cßn thÓ hiÖn ë gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®ang t¨ng lªn cña c¸c doanh nghiÖp. NhiÒu s¶n phÈm xuÊt khÈu cña c¸c DNN&V cã gi¸ trÞ cao, n¨ng lùc c¹nh tranh m¹nh, ®· tõng b­íc giµnh ®­îc nh÷ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu truyÒn thèng. Sù tham gia cña c¸c DNN&V vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®· gãp phÇn ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp, tËn dông mäi nguån lùc cña ®Êt n­íc cho xuÊt khÈu. §iÒu nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng khi mµ nÒn s¶n xuÊt cña ViÖt Nam vÉn mang nÆng nh÷ng ®Æc ®iÓm cña mét nÒn s¶n xuÊt nhá. Víi lîi thÕ nhá gän, nhu cÇu vèn Ýt, dÔ dµng khëi sù vµ n¨ng ®éng nh¹y bÐn víi thÞ tr­êng, DNN&V cã nhiÒu ®iÒu kiÖn th©m nhËp thÞ tr­êng míi, ph¸t huy søc m¹nh trªn thÞ tr­êng hiÖn t¹i. §©y chÝnh lµ lîi thÕ gióp c¸c DNN&V cã ®iÒu kiÖn më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña m×nh, kh«ng chØ bã hÑp trong nh÷ng thÞ tr­êng s½n cã. C¸c DNN&V, víi ®Æc tÝnh lµ quy m« vµ vèn ®Çu t­ nhá, th­êng chØ tiÕn hµnh mét vµi c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, hoÆc gia c«ng theo ®¬n ®Æt hµng cña n­íc ngoµi, hay s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm yªu cÇu c«ng nghÖ kh«ng qu¸ cao nh­ c¸c s¶n phÈm thñ c«ng truyÒn thèng, hµng tiªu dïng. Tuy nhiªn, víi thÕ m¹nh vÒ sè l­îng, c¸c DNN&V cã thÓ kÕt hîp víi nhau ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao h¬n. Bªn c¹nh ®ã, DNN&V cã kh¶ n¨ng thÝch øng, ph¸t triÓn réng kh¾p trªn nhiÒu vïng, miÒn t¹o nªn sù n¨ng ®éng trong kinh doanh xuÊt khÈu. Nhê quy m« võa vµ nhá cña m×nh, DNN&V cã thÓ ph¸t triÓn ë kh¾p mäi n¬i, mäi vïng cña ®Êt n­íc, lÊp vµo kho¶ng trèng thiÕu v¾ng c¸c doanh nghiÖp lín. Do ®ã, cã thÓ ph¸t huy lîi thÕ vÒ tµi nguyªn, kho¸ng s¶n, khÝ hËu, vÞ trÝ ®Þa lý... ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu ®éc ®¸o, chi phÝ s¶n xuÊt thÊp, cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao mµ c¸c doanh nghiÖp lín kh«ng thÓ lµm ®­îc. VËy sù ra ®êi DNN&V ë nh÷ng n¬i ®ã lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó tËn dông tèi ®a mäi nguån lùc cña ®Êt n­íc, t¹o nªn mét c¬ cÊu xuÊt khÈu ®a d¹ng vµ n¨ng ®éng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín, c¸c DNN&V còng cã nh÷ng hç trî kh«ng nhá cho khu vùc nµy trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt khÈu. C¸c DNN&V th­êng cung øng c¸c ®Çu vµo cho c¸c doanh nghiÖp lín ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, t¹o nguån hµng cho c¸c doanh nghiÖp lín xuÊt khÈu trùc tiÕp. DNN&V còng lµ c¬ së kinh tÕ ban ®Çu ®Ó ph¸t triÓn thµnh doanh nghiÖp lín trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. DNN&V ®ãng vai trß lµ n¬i ®µo t¹o vµ sµng läc c¸c nhµ doanh nghiÖp. Cã thÓ nãi ®©y lµ tr­êng ®µo t¹o nhµ doanh nghiÖp h÷u hiÖu nhÊt. MÆt kh¸c, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn DNN&V còng lµ qu¸ tr×nh tÝch tô vèn, t×m kiÕm më mang thÞ tr­êng... ®Ó ph¸t triÓn thµnh nh÷ng doanh nghiÖp lín ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n trong kinh doanh xuÊt khÈu. Nh×n l¹i lÞch sö, phÇn lín c¸c doanh nghiÖp lín ë c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Òu tr¶i qua quy m« nhá vµ võa. Víi lîi thÕ n¨ng ®éng, linh ho¹t, dÔ khëi nghiÖp, c¸c DNN&V ®· gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n, kh«i phôc ho¹t ®éng s¶n xuÊt xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng vÉn ®­îc coi lµ thÕ m¹nh cña n­íc ta nh­ m©y tre ®an, ®å gç, hµng thñ c«ng mü nghÖ, hµng n«ng s¶n, thuû s¶n… Trong thêi gian qua, sè l­îng DNN&V ë ViÖt Nam kh«ng ngõng t¨ng lªn, theo ®ã, ®ãng gãp vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña khu vùc nµy còng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Nãi tãm l¹i, ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cña DNN&V ë ViÖt Nam còng nh­ nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi hÕt søc s«i ®éng vµ ®a d¹ng. Nã ph¶n ¸nh mét ®iÒu lµ DNN&V cã vai trß quan träng trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc, ®Æc biÖt lµ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn cã chiÕn l­îc “h­íng vÒ xuÊt khÈu”. ChÝnh v× vËy, viÖc nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh hç trî xuÊt khÈu cho DNN&V cã ý nghÜa thùc tiÔn rÊt lín. Mét sè BiÖn ph¸p tµi chÝnh thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng ho¸ cña DNN&V Phï hîp víi quy ®Þnh cña Wto. §Ó thùc hiÖn môc tiªu thóc ®Èy xuÊt khÈu cho c¸c DNN&V, chóng ta cÇn cã mét hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch hoÆc gi¶i ph¸p ®ång bé, g¾n bã h÷u c¬ víi nhau còng nh­ c¬ chÕ râ rµng, hiÖu qu¶ ®Ó thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®ã, võa ®¶m b¶o gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô chiÕn l­îc l©u dµi, võa thùc hiÖn tèt nh÷ng môc tiªu tr­íc m¾t, ng¾n h¹n. Trong c¸c biÖn ph¸p hç trî xuÊt khÈu, biÖn ph¸p tµi chÝnh lu«n ®­îc xem lµ biÖn ph¸p n¨ng ®éng, hiÖu qu¶, cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, ®©y còng ®­îc xem lµ biÖn ph¸p hç trî nh¹y c¶m nhÊt. Do vËy, khi x©y dùng c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu cho khu vùc DNN&V kh«ng thÓ kh«ng quan t©m tíi c¸c quy ®Þnh cña WTO, s©n ch¬i chung vµ b×nh ®¼ng cho tÊt c¸c quèc gia tham gia th­¬ng m¹i quèc tÕ. Cã nhiÒu biÖn ph¸p tµi chÝnh kh¸c nhau, mçi biÖn ph¸p cã t¸c ®éng nhÊt ®Þnh ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Trong khu«n khæ luËn v¨n nµy, ng­êi viÕt chØ xin ®Ò cËp tíi mét sè biÖn ph¸p phï hîp víi bèi c¶nh ViÖt Nam, kh«ng tr¸i víi c¸c quy ®Þnh do WTO ®Ò ra nh­ biÖn ph¸p vÒ thuÕ, tû gi¸, tÝn dông, ®Çu t­, tµi trî, b¶o l·nh xuÊt khÈu … 1. BiÖn ph¸p thuÕ hç trî xuÊt khÈu. BiÖn ph¸p tµi chÝnh lµ mét trong nh÷ng c«ng cô quan träng ®Ó ChÝnh phñ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c gi¶i ph¸p tµi chÝnh lµ trung t©m cña hÖ thèng chÝnh s¸ch. Do ®ã, gi¶i ph¸p tµi chÝnh cã t¸c ®éng m¹nh mÏ vµ quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh nãi chung vµ DNN&V nãi riªng. Trong c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh hç trî xuÊt khÈu cho DNN&V, thuÕ lµ mét trong nh÷ng c«ng cô quan träng nhÊt, ®Æc biÖt trong xu thÕ héi nhËp m¹nh mÏ nh­ hiÖn nay. ThuÕ lµ c«ng cô b¶o hé duy nhÊt cho s¶n xuÊt trong n­íc kh«ng tr¸i víi quy ®Þnh cña WTO (WTO ®­a ra mét nguyªn t¾c lµ c¸c chØ ®­îc thùc hiÖn b¶o hé th«ng qua thuÕ quan, chø kh«ng ®­îc sö dông c¸c biÖn ph¸p phi th­¬ng m¹i kh¸c). ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp mang tÝnh b¾t buéc, ®­îc Nhµ n­íc qui ®Þnh thµnh luËt ®Ó ng­êi d©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ph¶i thùc hiÖn nép vµo Ng©n s¸ch Nhµ n­íc theo tõng thêi kú nhÊt ®Þnh, nh»m ®¸p øng nhu cÇu chi tiªu cña bé m¸y Nhµ n­íc. Hay nãi c¸ch kh¸c, thuÕ lµ h×nh thøc ®éng viªn ph©n phèi, ph©n phèi l¹i s¶n phÈm x· héi, thu nhËp quèc d©n do c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ ng­êi d©n t¹o ra ®Ó h×nh thµnh quü tiÒn tÖ tËp trung nh»m ®¸p øng nhu cÇu chi tiªu cña Nhµ n­íc. ë ViÖt Nam hiÖn nay, thuÕ võa lµ biÖn ph¸p tµi chÝnh huy ®éng nguån thu cho ng©n s¸ch, t¹o vèn ®Çu t­, h­íng dÉn, ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt kinh doanh, xuÊt khÈu võa lµ bé phËn cÊu thµnh cña chÝnh s¸ch tµi kho¸ quèc gia. Cã nhiÒu lo¹i thuÕ, mçi lo¹i cã t¸c ®éng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn thuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ GTGT vµ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp… 1.1. ThuÕ xuÊt nhËp khÈu ThuÕ xuÊt nhËp khÈu lµ thuÕ gi¸n thu ®¸nh vµo hµng ho¸ mËu dÞch, phi mËu dÞch ®­îc phÐp xuÊt nhËp khÈu qua biªn giíi cña mét quèc gia. §èi víi lo¹i thuÕ nµy, ng­êi chÞu thuÕ lµ ng­êi tiªu dïng, ng­êi nép thuÕ lµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. ChÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu lµ mét bé phËn quan träng cÊu thµnh chÝnh s¸ch kinh tÕ nãi chung, chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi riªng cña mét quèc gia. NhiÖm vô c¬ b¶n cña nã lµ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, tõ ®ã ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng. §ång thêi thuÕ xuÊt nhËp khÈu lµ biÖn ph¸p quan träng nhÊt ®Ó qu¶n lý ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng, gãp phÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i, b¶o ®¶m an toµn vÒ kinh tÕ vµ c«ng nghÖ cña ®Êt n­íc, gi¶i quyÕt c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, tµi chÝnh. ViÖc ®¸nh thuÕ xuÊt nhËp khÈu kh«ng nh÷ng ¶nh h­ëng tíi gi¸ cña chÝnh hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®ã mµ cßn t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸ cã liªn quan, ®Õn cung cÇu hµng ho¸ ®ã trªn thÞ tr­êng. B»ng c«ng cô thuÕ nµy, th«ng qua viÖc thay ®æi thuÕ suÊt trong BiÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu, Nhµ n­íc sÏ khuyÕn khÝch hay h¹n chÕ xuÊt nhËp khÈu mét mÆt hµng nhÊt ®Þnh phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp nãi riªng. ThuÕ suÊt thÊp sÏ khuyÕn khÝch c¸c DNN&V tham gia xuÊt khÈu, ng­îc l¹i thuÕ suÊt cao sÏ lµm n¶n lßng c¸c DNN&V trong viÖc më réng s¶n xuÊt, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸. Tuy nhiªn, viÖc ¸p dông thuÕ xuÊt khÈu ­u ®·i nh»m t¨ng c­êng xuÊt khÈu hµng ho¸ cho c¸c DNN&V cÇn tu©n theo hiÖp ®Þnh vÒ thuÕ quan GATT cña WTO. Môc tiªu cña hiÖp ®Þnh nµy ®Ó ®¶m b¶o sù minh b¹ch trong viÖc hç trî vµ gi¶m thiÓu nh÷ng bãp mÐo th­¬ng m¹i ph¸t sinh. WTO khuyÕn khÝch c¸c n­íc thµnh viªn sö dông thuÕ theo gi¸ trÞ hµng v× lo¹i thuÕ nµy mang tÝnh râ rµng h¬n c¸c lo¹i thuÕ kh¸c. Nh÷ng qui t¾c cña GATT cho phÐp c¸c n­íc gi¶m c¸c kho¶n sau ®èi víi mét sè s¶n phÈm xuÊt khÈu : + ThuÕ quan vµ c¸c lo¹i thuÕ kh¸c ®· thu ë ®Çu vµo ®­îc sö dông vµ tiªu hao trong chÕ t¹o s¶n phÈm xuÊt khÈu + ThuÕ gi¸n thu ®èi víi s¶n phÈm xuÊt khÈu + ThuÕ gi¸n thu trong s¶n xuÊt vµ ph©n phèi s¶n phÈm xuÊt khÈu bao gåm thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ doanh thu, thuÕ GTGT, thuÕ m«n bµi, ®¨ng b¹, chuyÓn tiÒn, thuÕ hµng kho vµ thiÕt bÞ. C¸c qui ®Þnh nµy kh«ng bÞ coi lµ trî cÊp hµng xuÊt khÈu. Do ®ã, ®©y cã thÓ ®­îc xem lµ nh÷ng c¨n cø quan träng trong viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch thuÕ theo h­íng thóc ®Èy xuÊt khÈu cho c¸c DNN&V. 1.2. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (GTGT) ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh ë tõng kh©u tõ s¶n xuÊt, l­u th«ng ®Õn tiªu dïng. Theo kh¸i niÖm nµy, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ yÕu tè cÊu thµnh gi¸ b¸n s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô. Do ®ã, mÆc dï ®èi t­îng nép thuÕ lµ c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh nh­ng ng­êi tiªu dïng l¹i lµ ng­êi chÞu thuÕ th«ng qua viÖc tr¶ tiÒn hµng ho¸, dÞch vô. Tuy nhiªn, ­u ®iÓm cña thuÕ GTGT lµ tr¸nh tr­êng hîp thuÕ trïng lªn thuÕ nh­ thuÕ doanh thu tr­íc ®©y. §iÒu nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng, nã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch ho¹t ®éng xuÊt khÈu, thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh, kÝch thÝch c¹nh tranh, t¹o s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng ph©n biÖt doanh nghiÖp ®ã ë kh©u ®Çu, kh©u gi÷a, kh©u cuèi cña qu¸ tr×nh kinh doanh. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh viÖc lùa chän ¸p dông thuÕ GTGT lµ mét c¶i c¸ch c¬ b¶n vµ cÇn thiÕt trong hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ cña ViÖt Nam nh»m t¹o ra mét hÖ thèng thuÕ phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, tõ ®ã gãp phÇn ®­a nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng mét c¸ch nhanh chãng vµ æn ®Þnh. §èi víi hµng ho¸ s¶n xuÊt ®Ó xuÊt khÈu, thuÕ GTGT lµm t¨ng gi¸ nguyªn liÖu ®Çu vµo do ®ã còng lµm cho gi¸ cña hµng hãa xuÊt khÈu t¨ng lªn t­¬ng øng. ViÖc ¸p dông thuÕ GTGT víi c¸c møc thuÕ suÊt kh¸c nhau t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c hç trî ®èi víi c¸c mÆt hµng ®­îc khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. ViÖc ¸p dông ®ång lo¹t møc thuÕ suÊt 0% cho tÊt c¶ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu lµ mét b­íc tiÕn quan träng trong lé tr×nh c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ quan cña ViÖt Nam, kh«ng tr¸i nh÷ng quy ®Þnh trî cÊp th«ng qua chÝnh s¸ch thuÕ cña WTO nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu h¬n n÷a. Cïng víi nh÷ng ­u ®·i trong luËt thuÕ xuÊt khÈu, møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT 0%, hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ngµy cµng ®­îc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, vÞ thÕ trªn tr­êng quèc tÕ. ThuÕ GTGT cßn gãp phÇn c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ tõ s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu chuyÓn m¹nh sang s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Nh÷ng doanh nghiÖp khi tham gia s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu còng cã thÓ chia sÎ lîi nhuËn víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Do ®­îc hoµn thuÕ, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu s½n sµng mua hµng ho¸ víi sè l­îng lín vµ hoÆc víi gi¸ cao h¬n mµ kh«ng sî bÞ lç vÒ gi¸. 1.3. ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt (TT§B) ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt lµ mét lo¹i thuÕ gi¸n thu ®¸nh vµo mét sè hµng ho¸, dÞch vô ch­a thËt cÇn thiÕt, xa xØ ®èi víi nhu cÇu thiÕt yÕu cña nh©n d©n, hoÆc cÇn tiÕt kiÖm nh»m h­íng dÉn tiªu dïng mét c¸ch hîp lý. ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ¸p dông thèng nhÊt ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu vµ hµng s¶n xuÊt trong n­íc. Cßn ®èi víi hµng ho¸ do c¸c c¬ së s¶n xuÊt, gia c«ng xuÊt khÈu, hµng ho¸ b¸n, gia c«ng cho khu chÕ xuÊt, hµng mang ra n­íc ngoµi ®Ó dù héi chî, triÓn l·m, hµng ho¸ do c¬ së s¶n xuÊt b¸n hoÆc uû th¸c cho c¬ së kinh doanh xuÊt khÈu ®Ó xuÊt khÈu theo hîp ®ång kinh tÕ, hµng t¹m nhËp khÈu ®Ó t¸i xuÊt khÈu trong thêi gian ch­a ph¶i nép thuÕ nhËp khÈu kh«ng ph¶i nép thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. Hµng t¹m nhËp khÈu ®· nép thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt khi t¸i xuÊt khÈu ®­îc hoµn l¹i sè thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt t­¬ng øng víi sè hµng t¸i xuÊt khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®èi víi nguyªn vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt gia c«ng hµng xuÊt khÈu sÏ ®­îc hoµn l¹i khi xuÊt khÈu thµnh phÈm. Nh­ vËy, chÝnh s¸ch thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®· cã nh÷ng ­u ®·i nhÊt ®Þnh ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 1.4. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (TNDN) ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (TNDN) lµ mét lo¹i thuÕ trùc thu ®¸nh vµo lîi nhuËn thu ®­îc cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp() - Th«ng t­ sè 18/2002/TT-BTC ngµy 20/2/2002 cña Bé Tµi chÝnh h­íng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh sè 26 ngµy 4/6/2001 vµ NghÞ ®Þnh sè 30 ngµy 13/5/1998 cña ChÝnh phñ h­íng dÉn chi tiÕt thi hµnh LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (Th«ng t­ sè 18), PhÇn A.I. ¸p dông cho c¸c ®èi t­îng: DNNN; doanh nghiÖp trong n­íc thµnh lËp theo LuËt doanh nghiÖp; c¸c hîp t¸c x·; doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (FIEs), c¸c c«ng ty vµ c¸c tæ chøc n­íc ngoµi ho¹t ®éng ë ViÖt Nam kh«ng thuéc ph¹m vi ®iÒu chØnh cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam; c¸c c«ng ty n­íc ngoµi kinh doanh th­êng tró ë ViÖt Nam; c¸c c¸ nh©n tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh (trõ mét sè ngo¹i lÖ). Theo quy ®Þnh hiÖn nay, c¸c thµnh phÇn sau kh«ng thuéc ®èi t­îng ®iÒu chØnh cña LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (BIT)() - h«ng t­ 18, PhÇn A.II. : hîp t¸c x·; c¸c nhãm vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ tËp thÓ cã nguån thu tõ ho¹t ®éng trång trät, n«ng nghiÖp vµ ng­ nghiÖp; hé kinh doanh c¸ thÓ n«ng th«n vµ c¸c c¸ nh©n tiÕn hµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë c¸c ®Þa ph­¬ng cã kim ng¹ch bu«n b¸n nhá d­íi 90 tû®ång/n¨m vµ thu nhËp d­íi 36 tû ®ång/ n¨m. C¸c c¸ nh©n vµ hé kinh doanh c¸ thÓ n«ng th«n tham gia c¸c häat ®éng trång trät, n«ng nghiÖp vµ ng­ nghiÖp víi doanh thu lín h¬n c¸c giíi h¹n kÓ trªn t¹m thêi kh«ng chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp() - Th«ng t­ 18, PhÇn A.III. . ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®­îc xem lµ kho¶n ®ãng gãp tÝch cùc cña c¸c doanh nghiÖp ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®Ó t¸i ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, kÜ thuËt t¹o ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng.ViÖc quy ®Þnh cña LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp nh­ hiÖn nay ®­îc xem lµ t­¬ng ®èi phï hîp, t¹o m«i tr­êng kinh doanh æn ®Þnh vµ c«ng b»ng, hç trî kÞp thêi cho c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ­u ®·i ®èi víi c¸c DNN&V míi thµnh lËp. ViÖc miÔn, gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cho c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp ®· khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ bá vèn thµnh lËp doanh nghiÖp, tham gia s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu. 1.5. C¸c lo¹i thuÕ kh¸c. Bªn c¹nh mét sè lo¹i thuÕ chñ yÕu trªn, hiÖn nay, ë ViÖt Nam cßn tån t¹i nhiÒu lo¹i thuÕ kh¸c nh­: thuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ tµi nguyªn (NRT), thuÕ m«n bµi, thuÕ ®èi víi c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc n­íc ngoµi ho¹t ®éng kinh doanh ë ViÖt Nam vµ nhiÒu lo¹i phÝ vµ lÖ phÝ kh¸c. trong ®ã, thuÕ tµi nguyªn ®¸nh vµo c¸c ngµnh khai kho¸ng, dÇu má vµ khÝ ®èt, khai th¸c gç vµ ®¸nh b¾t h¶i s¶n víi møc thuÕ suÊt tõ 2% ®Õn 40%. ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n lµ lo¹i thuÕ trùc thu ®¸nh vµo thu nhËp ®èi víi ng­êi cã thu nhËp cao tõ 3 triÖu trë lªn víi thuÕ suÊt luü tiÕn theo tõng møc thu nhËp, trõ c¸c c¸ nh©n ®· nép thuÕ theo luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. ThuÕ m«n bµi lµ mét kho¶n tiÒn cè ®Þnh hµng n¨m ®¸nh vµo c¸c tæ chøc vµ c¸c nh©n tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ cã giÊy phÐp kinh doanh. Nh×n chung, víi nhiÒu lo¹i h×nh thuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ nh­ vËy, hÖ thèng thuÕ cña ViÖt Nam vÉn cßn lµ trë ng¹i kh«ng nhá cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, trong thêi gian qua, hÖ thèng thuÕ cña ViÖt Nam ®· kh«ng ngõng ®­îc ban hµnh vµ söa ®æi theo h­íng hoµn thiÖn h¬n, nh»m ph¸t huy môc tiªu cña chÝnh s¸ch thuÕ, hç trî tÝch cùc cho c¸c doanh nghiÖp, võa ®¶m b¶o nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc, võa khuyÕn khÝch, t¹o lËp m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu cho c¸c doanh nghiªp, ®Æc biÖt lµ khu vùc DNN&V. 2. BiÖn ph¸p hç trî vèn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cho DNN&V 2.1. Gi¶i ph¸p vÒ ®Çu t­. Trong c¸c biÖn ph¸p hç trî vÒ tµi chÝnh, chÝnh s¸ch ®Çu t­ lu«n ®­îc Nhµ n­íc sö dông nh­ mét c«ng cô quan träng ®Ó ®Þnh h­íng ph¸t triÓn c¸c DNN&V. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ th­êng bao hµm hai néi dung chñ yÕu lµ khai th¸c huy ®éng vèn vµ ph©n phèi sö dông vèn. Nguån vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n gåm hai nguån chñ yÕu lµ vèn trong n­íc vµ vèn n­íc ngoµi. Nguån vèn nµy cã thÓ ®­îc huy ®éng th«ng qua hai h×nh thøc ®Çu t­ lµ ®Çu t­ trùc tiÕp vµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp. ë ®©y, chóng ta chØ xem xÐt mét sè biÖn ph¸p ®Çu t­ quan träng, ®ãng gãp tÝch cùc vµo viÖc hç trî xuÊt khÈu cho c¸c DNN&V ®­îc sö dông phæ biÕn hiÖn nay ®ã lµ Quü ®Çu t­ m¹o hiÓm, Quü hç trî ph¸t triÓn vµ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n. 2.1.1. Quü ®Çu t­ m¹o hiÓm Vèn m¹o hiÓm theo nghÜa th«ng th­êng nhÊt cã thÓ hiÓu lµ phÇn ®Çu t­ vµo cæ phÇn mang tÝnh kiªn nhÉn vµ chÊp nhËn rñi ro cao trong c¸c doanh nghiÖp míi ra ®êi, mang tÝnh ®æi míi cao, hoÆc nh÷ng doanh nghiÖp cã tiÒm n¨ng t¨ng tr­ëng nhanh. YÕu tè then chèt ®èi víi qu¸ tr×nh ®Çu t­ vèn m¹o hiÓm lµ c¸c nhµ ®Çu t­ t­ nh©n. §Çu t­ vèn m¹o hiÓm (cßn gäi lµ cæ phÇn t­ nh©n) th­êng ®­îc thùc hiÖn d­íi h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp vµo mét c«ng ty t­ nh©n, víi mét c«ng ty m¹o hiÓm ®Çu t­ song song víi cæ ®«ng s¸ng lËp vµ/hoÆc qu¶n lý mét c«ng ty tiÕp nhËn vèn ®Çu t­. B»ng viÖc cung cÊp vèn cæ phÇn dµi h¹n cho DNN&V kh«ng niªm yÕt trªn sµn giao dÞch chøng kho¸n, c¸c quü vèn m¹o hiÓm ®­îc thµnh lËp nh»m gióp doanh nghiÖp nµy ph¸t triÓn lín m¹nh më réng s¶n xuÊt, tham gia tÝch cùc vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu. ViÖc ®Çu t­ cã thÓ tiÕn hµnh ë c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty: Giai ®o¹n khëi nghiÖp, giai ®o¹n më réng quy m« s¶n xuÊt, ®Çu t­ trong qu¸ tr×nh qu¶n lý mua vµo, b¸n ra, ®Çu t­ tr­íc khi doanh nghiÖp b¸n cæ phiÕu ra c«ng chóng, hoÆc còng cã thÓ thùc hiÖn trong nç lùc cøu v·n, xoay chuyÓn t×nh thÕ khi doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç. Th«ng qua quü vèn m¹o hiÓm, c¸c nhµ ®Çu t­ t­ nh©n cã thÓ yªn t©m ®Çu t­, gãp vèn vµo c¸c DNN&V, gióp c¸c doanh nghiÖp nµy yªn t©m vÒ vèn ®Ó s¶n xuÊt xuÊt khÈu. Cã thÓ nãi, quü vèn m¹o hiÓm lµ “cÇu nèi l­u th«ng vèn” gi÷a nhµ ®Çu t­ vµ doanh nghiÖp. Vèn m¹o hiÓm cã thÓ ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt nguån vèn cho hÇu hÕt DNN&V, kh«ng chØ vèn dµi h¹n mµ c¶ hç trî sau ®Çu t­. Còng gièng nh­ ho¹t ®éng FDI víi tiÒm n¨ng mang l¹i ®Çu vµo phi tµi chÝnh ®¸ng kÓ cho n­íc chñ nhµ, ®Çu t­ vèn m¹o hiÓm vµo c¸c c«ng ty trong n­íc mang l¹i cho c¸c c«ng ty nµy nhiÒu bÝ quyÕt vµ bµi häc, kinh nghiÖm() - C¸c hç trî nµy cã thÓ bao gåm: hç trî ho¹t ®éng marketing, chiÕn l­îc kinh doanh, kü n¨ng t¸c nghiÖp, kiÓm so¸t tµi chÝnh, qu¶n trÞ c«ng ty vµ thËm chÝ hç trî tiÕp cËn c¸c nguån vèn kh¸c. . Kh«ng gièng tÝn dông ng©n hµng th«ng th­êng, ®Çu t­ vèn m¹o hiÓm ®ang ®­îc diÔn ra nh­ mét qu¸ tr×nh t¹o gi¸ trÞ mµ quy m« ¶nh h­ëng cña nã v­ît ra khái cam kÕt tÝn dông ®¬n thuÇn. Trong qu¸ tr×nh cung cÊp vèn vµ hç trî kü thuËt, c¸c nhµ ®Çu t­ vèn m¹o hiÓm ®Çu t­ vµo DNN&V t×m kiÕm c¸c doanh nghiÖp cã kü n¨ng qu¶n lý, tiÒm n¨ng t¨ng tr­ëng cao víi t­ t­ëng kinh doanh ph¸t triÓn vµ gióp hä trë thµnh c¸c c«ng ty võa vµ lín cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ. Thay v× cho vay, c¸c nhµ ®Çu t­ m¹o hiÓm cÊp vèn ®Ó giµnh ®­îc quyÒn së h÷u mét l­îng cæ phÇn nhÊt ®Þnh trong doanh nghiÖp mµ hä ®Çu t­ tµi chÝnh vµ hy väng kho¶n ®Çu t­ vµo cæ phÇn thµnh c«ng sÏ ®ñ bï ®¾p rñi ro, thÊt b¹i tõ c¸c kho¶n ®Çu t­ kh¸c vµ h¬n n÷a cã thÓ thu lîi nhuËn ®Çu t­. §Ó h¹n chÕ rñi ro trong ®Çu t­, c¸c nhµ ®Çu t­ m¹o hiÓm kiÓm tra mét c¸ch thËn träng nh÷ng ®Ò xuÊt, kÕ ho¹ch kinh doanh vµ thùc hiÖn vai trß tÝch cùc trong viÖc qu¶n lý doanh nghiÖp ®­îc ®Çu t­. C¸c nhµ ®Çu t­ m¹o hiÓm cung cÊp mét sù trî gióp tµi chÝnh, kinh nghiÖm qu¶n lý rÊt ®¸ng kÓ cho c¸c DNN&V b»ng sù tham gia tÝch cùc cña m×nh vµo qu¶n lý vµ t­ vÊn doanh nghiÖp. 2.1.2. Quü hç trî ph¸t triÓn. Hç trî xuÊt khÈu lµ nh÷ng ­u ®·i vÒ mÆt tµi chÝnh mµ nhµ n­íc dµnh cho nhµ xuÊt khÈu khi hä ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ra bªn ngoµi. Nh÷ng ­u ®·i nµy cã thÓ lµ tiÒn th­ëng xuÊt khÈu, trî gi¸ xuÊt khÈu, bï lç xuÊt khÈu hoÆc lµ nh÷ng kho¶n vay víi l·i xuÊt thÊp dµnh cho nhµ xuÊt khÈu trong n­íc hay b¹n hµng n­íc ngoµi. §©y lµ c«ng cô mµ ChÝnh phñ sö dông trong chÝnh s¸ch qu¶n lý xuÊt, nhËp khÈu ®Ó n©ng ®ì, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, t¹o thªm søc m¹nh cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Trî cÊp xuÊt khÈu cã thÓ ®­îc thùc hiÖn d­íi c¸c h×nh thøc trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp kh¸c nhau th«ng qua nguån tµi chÝnh cña Quü hç trî xuÊt khÈu, Quü hç trî ph¸t triÓn… Quü hç trî xuÊt khÈu ®­îc thµnh lËp nh»m thùc hiÖn viÖc hç trî vÒ tµi chÝnh bao gåm c¸c kho¶n: hç trî toµn bé hoÆc mét phÇn l·i suÊt vay ng©n hµng, cho vay vèn, th­ëng xuÊt khÈu... môc ®Ých lµ ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn kinh doanh xuÊt khÈu, t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ xuÊt khÈu. Trong xu h­íng chung hiÖn nay, trî cÊp xuÊt khÈu trùc tiÕp cã xu h­íng bÞ thu hÑp do nh÷ng ®ßi hái cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ toµn cÇu. Ng­îc l¹i, trî cÊp gi¸n tiÕp ngµy cµng ®­îc sö dông nhiÒu h¬n, mÒm dÎo vµ linh ho¹t h¬n. Theo hiÖp ®Þnh trî cÊp vµ c¸c biÖn ph¸p ®èi kh¸ng (SCM) c¸c kho¶n trî cÊp nh­: Trî cÊp trùc tiÕp dùa vµo kÕt qu¶ xuÊt khÈu, ch­¬ng tr×nh gi÷ l¹i tiÒn liªn quan ®Õn th­ëng xuÊt khÈu, cung cÊp ®Çu vµo ®­îc trî cÊp ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, tÝn dông xuÊt khÈu d­íi møc phÝ ®i vay cña ChÝnh phñ… lµ hoµn toµn bÞ cÊm. Tuy nhiªn, hiÖp ®Þnh nµy còng ®­a ra nh÷ng h×nh thøc trî cÊp cã thÓ ¸p dông ®ã lµ nh÷ng trî cÊp kh«ng mang tÝnh c¸ biÖt. Theo ®ã, nh÷ng kho¶n trî cÊp xuÊt khÈu mµ ChÝnh phñ dµnh cho c¸c DNN&V ®­îc x¸c ®Þnh theo quy m« vèn hay lao ®éng lµ ®­îc chÊp nhËn. Møc trî cÊp cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, c¸c mÆt hµng lµ kh«ng gièng nhau. §iÒu nµy phô thuéc vµo: Quy m« doanh nghiÖp, mÆt hµng còng nh­ thÞ tr­êng xuÊt khÈu. XuÊt khÈu ngµy cµng ph¸t triÓn th× cµng cã nhiÒu Quü hç trî ra ®êi ho¹t ®éng d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau nh­ng cïng chung mét môc ®Ých lµ thóc ®Èy ho¹t ®éng nµy ph¸t triÓn h¬n n÷a. §èi víi DNN&V ë n­íc ta, ho¹t ®éng hç trî xuÊt khÈu ®­îc thùc hiÖn th«ng qua Quü hç trî ph¸t triÓn. Môc ®Ých ho¹t ®éng cña Quü Hç trî Ph¸t triÓn lµ huy ®éng vèn trung dµi h¹n, tiÕp nhËn vµ qu¶n lý c¸c nguån vèn cña Nhµ n­íc giµnh cho ho¹t ®éng hç trî ®Çu t­, hç trî l·i suÊt sau ®Çu t­, hç trî tÝn dông xuÊt khÈu ng¾n h¹n, trung h¹n, dµi h¹n, B¶o l·nh tÝn dông ®Çu t­, b¶o l·nh dù thÇu vµ b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång. HiÖn nay, Quü chó träng tíi ho¹t ®éng cÊp tÝn dông ng¾n h¹n hç trî xuÊt khÈu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c DNN&V, ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, xuÊt khÈu. Ho¹t ®éng hç trî xuÊt khÈu cô thÓ cña Quü bao gåm: hç trî toµn bé hoÆc mét phÇn l·i suÊt vay vèn ng©n hµng ®Ó mua hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu khi gi¸ c¶ thÞ tr­êng thÕ giíi gi¶m kh«ng cã lîi cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong n­íc; dù tr÷ hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ®Ó chê xuÊt khÈu theo chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, hç trî tµi chÝnh cã thêi h¹n ®èi víi mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu bÞ lç do thiÕu søc c¹nh tranh, hoÆc gÆp rñi ro do nguyªn nh©n kh¸ch quan g©y ra, th­ëng vÒ t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, mÆt hµng míi s¶n xuÊt lÇn ®Çu tiªn tham gia xuÊt khÈu, xuÊt khÈu s¶n phÈm ®¹t chÊt l­îng cao ®­îc c¸c tæ chøc quèc tÕ c«ng nhËn, ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu lín vµ hiÖu qu¶. §èi t­îng hç trî xuÊt khÈu chñ yÕu cña Quü hç trî ph¸t triÓn lµ c¸c DNN&V cã nhu cÇu vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp míi tham gia xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu ®ãng gãp, ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu cao… PhÇn lín c¸c DNN&V ë ViÖt Nam ®Òu thuéc ®èi t­îng cÇn nhËn ®­îc hç trî tõ Quü nµy. Tuy nhi._. ®Þnh râ rµng vÒ tr¸ch nhiÖm cña Quü víi c¬ quan tÝn dông vµ doanh nghiÖp còng nh­ lµm râ c¬ chÕ qu¶n lý ®iÒu hµnh quü ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng lµm n¶y sinh mét lo¹t kh©u trung gian gi÷a DNN&V vµ ng©n hµng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c giao dÞch kinh doanh. Th¸ng 12 n¨m 2001, ChÝnh phñ ®· ban hµnh c«ng v¨n vÒ viÖc thµnh lËp Quü nµy, nh­ng ®Õn nay Quü vÉn ch­a ®­îc ra ®êi mµ míi chØ ho¹t ®éng th«ng qua Quü HTPT vµ thùc sù vÉn lµ ®iÒu mong mái cña c¸c DNN&V. §Ó quü nµy cã thÓ nhanh chãng ra ®êi vµ ®i vµo ho¹t ®éng, ChÝnh phñ cÇn cã c¸c biÖn ph¸p t×m kiÕm nguån vèn cho Quü. Vèn cã thÓ huy ®éng tõ c¸c nguån trî cÊp hoÆc gióp ®ì cña c¸c tæ chøc n­íc ngoµi nh­ JBIC (NhËt B¶n), SNV, SDC, UNDP, ADB, … Thø hai, §iÒu chØnh chÝnh s¸ch tµi s¶n thÕ chÊp ®èi víi c¸c kho¶n vay, tÝn dông hç trî xuÊt khÈu cho c¸c DNN&V. HiÖn nay, rÊt nhiÒu DNN&V nãi chung vµ DNN&V ho¹t ®éng trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu nãi riªng, kh«ng thÓ vay vèn ng©n hµng v× kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp. Do ®ã, c¸c ng©n hµng ®· ¸p dông cho doanh nghiÖp dïng tµi s¶n ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c kho¶n vay, hoÆc dïng hµng ho¸ s¶n xuÊt xuÊt khÈu lµm tµi s¶n thÕ chÊp. Tuy nhiªn, nhiÒu doanh nghiÖp vÉn kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu cña ng©n hµng vÒ tµi s¶n thÕ chÊp. Trong nh÷ng tr­êng hîp nhÊt ®Þnh, c¸c ng©n hµng vµ gi¸ trÞ cña c¸c dù ¸n kinh doanh tèt ®Ó cho vay vµ cïng víi doanh nghiÖp gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn s¶n xuÊt, kinh doanh vµ hîp ®ång xuÊt khÈu ®· kÝ kÕt ®Ó gi¶m thiÓu rñi ro cho c¸c kho¶n tÝn dông, ®ång thêi doanh nghiÖp vÉn cã vèn ®Ó ®Çu t­, s¶n xuÊt, thùc hiÖn ®óng hîp ®ång víi bªn n­íc ngoµi. Trong tr­êng hîp nµy, ng©n hµng sÏ coi b¶n kÕ ho¹ch kinh doanh tèt ®ã nh­ mét tµi s¶n thÕ chÊp, thay cho tµi s¶n kh¸c. Thø ba, më réng h×nh thøc tÝn dông thuª mua (Cho thuª tµi chÝnh). Më réng h×nh thøc tÝn dông cho thuª tµi chÝnh lµ gi¶i ph¸p h÷u hiÖu gióp cho c¸c doanh nghiÖp kh¾c phôc khã kh¨n vÒ vèn ®Çu t­, ®æi míi c«ng nghÖ më réng s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu. Víi h×nh thøc tÝn dông nµy, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i sÏ th¸o gì ®­îc t×nh tr¹ng “®ãng b¨ng” vÒ vèn ®Çu t­ vµ ®¶m b¶o an toµn tÝn dông h¬n h×nh thøc thÕ chÊp tµi s¶n. Cho thuª tµi chÝnh lµ mét h×nh thøc tÝn dông trung gian dµi h¹n, ng­êi cã nhu cÇu vay vèn kh«ng nhËn tiÒn mua s¾m thiÕt bÞ cho m×nh mµ trùc tiÕp nhËn tµi s¶n phï hîp víi nhu cÇu sö dông do ®ã cã thÓ ®¶m b¶o c¸c kho¶n tÝn dông sÏ ®­îc sö dông ®óng môc ®Ých ®Çu t­. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña n­íc ta, do m«i tr­êng kinh doanh ch­a æn ®Þnh, c¸c ng©n hµng gÆp nhiÒu rñi ro trong kinh doanh, viÖc cho vay trung vµ dµi h¹n gÆp nhiÒu khã kh¨n. C¸c ng©n hµng cã thÓ thùc hiÖn cho vay trung vµ dµi h¹n th­êng ®ßi hái c¸c chñ ®µu t­ lµm ¨n cã hiÖu qu¶ vµ ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp. §©y lµ ®iÒu kiÖn mµ kh«ng ph¶i chñ ®Çu t­ nµo còng cã thÓ ®¸p øng. Víi h×nh thøc tÝn dông cho thuª tµi chÝnh, ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt lµ ph­¬ng ¸n kinh doanh cã hiÖu qu¶, ®iÒu kiÖn tµi s¶n thÕ chÊp ®­îc ®Æt ë hµng thø v× b¶n chÊt hîp ®ång cho thuª tµi chÝnh ®· bao hµm néi dung thÕ chÊp. BiÖn ph¸p nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n, sñ dông vèn hîp lý h¬n thay v× chØ t×m c¸ch cã ®­îc nguån vèn ®ã. Song, ®Ó thùc hiÖn h×nh thøc tÝn dông nµy, ®ßi hái ë phÝa ng©n hµng ph¶i tho¶ m·n mét sè ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, mµ quan träng nhÊt ®ã lµ ph¶i am hiÓu nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp, thÞ tr­êng tµi s¶n, vµ ph¶i cã tiÒm lùc vèn lín. Thø t­, Nhµ n­íc cÇn khuyÕn khÝch c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cung cÊp tÝn dông hoÆc gãp vèn vµo c¸c DNN&V cïng hîp t¸c kinh doanh bëi lu«n tån t¹i mét thùc tÕ lµ c¸c DNN&V mµ ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp nhá Ýt ®­îc c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quan t©m ®Õn viÖc cho vay vèn. §Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c DNN&V, Nhµ n­íc cÇn quy ®Þnh c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¶i giµnh mét tû lÖ nhÊt ®Þnh vèn tÝn dông ®Ó cho c¸c DNN&V vay. Tuy nhiªn, do vèn vµ tµi s¶n cña c¸c DNN&V kh«ng lín nªn møc ®é ®¶m b¶o an toµn cho c¸c kho¶n vay lµ kh«ng cao, do vËy, mét gi¶i ph¸p ®­îc xem lµ hîp lý vµ hiÖu qu¶ h¬n lµ khuyÕn khÝch c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cïng gãp vèn vµo c¸c DNN&V cïng hîp t¸c kinh doanh. Khi ®ã, c¸c ng©n hµng sÏ ph¸t huy mét c¸ch tèt nhÊt vai trß t­ vÊn cho doanh nghiÖp, ®ång thêi theo dâi gi¸m s¸t viÖc sö dông vèn cña c¸c doanh nghiÖp. C¸c DNN&V khi ®­îc ng©n hµng th­¬ng m¹i gãp vèn còng sÏ gÆp thuËn lîi lµ dÔ dµng ®­îc ng©n hµng cho vay khi thiÕu vèn hoÆc ng©n hµng b¶o l·nh cho vay vèn cña tæ chøc tÝn dông kh¸c. §Ó khuyÕn khÝch c¸c ng©n hµng gãp vèn vµo c¸c DNN&V, nhµ n­íc cÇn cã c¸c c¬ chÕ nh­ cho phÐp c¸c ng©n hµng sö dông thu nhËp tr­íc thuÕ ®Ó gãp vèn vµo c¸c DNN&V, miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp tõ kho¶n gãp vèn ®ã. Thø n¨m, c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh ®­îc ¸p dông cÇn ®¶m b¶o c¸c DNN&V khu vùc t­ nh©n ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng nh­ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c trong vay vèn ng©n hµng. Trong qu¸ tr×nh ®­a ra vµ thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o sù an toµn cña ®ång vèn, kh«ng nªn ®ång nhÊt rµng buéc chÆt chÏ viÖc chÊp hµnh ®óng quy ®Þnh, nguyªn t¾c víi th¸i ®é cöa quyÒn g©y phiÒn to¸i ®èi víi kh¸ch hµng. §Ó gióp c¸c DNN&V kh¾c phôc khã kh¨n vÒ vèn ®Ó s¶n xuÊt, xuÊt khÈu, ®ång thêi ®¶m b¶o an toµn vèn cho ng©n hµng, th× c¸c ng©n hµng cÇn n¾m b¾t ®­îc th«ng tin cña kh¸ch hµng tõ nhiÒu kªnh kh¸c nhau. Qua ®ã, cã thÓ t­ vÊn cho c¸c DNN&V c¸ch thøc x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch kinh doanh, xuÊt khÈu kh¶ thi, qu¶n lý tèt ®ång vèn, t¹o uy tÝn lín ®èi víi kh¸ch hµng n­íc ngoµi, ®¶m b¶o tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro cã thÓ n¶y sinh trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Lóc ®ã, ng©n hµng míi thùc sù trë thµnh ng­êi b¹n ®ång hµnh cïng chia sÎ khã kh¨n, rñi ro trong kinh doanh xuÊt khÈu cña DNN&V, tr¸nh t×nh tr¹ng ng©n hµng kh«ng gi¶i ng©n ®­îc vèn, trong khi c¸c DNN&V l¹i thiÕu vèn ®Ó ®Çu t­ s¶n xuÊt, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nh­ thêi gian qua. 2.2.2. Gi¶i ph¸p ®Çu t­. 2.2.2.1. X©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c Quü ®Çu t­ m¹o hiÓm. ë khu vùc §«ng Nam ¸ nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng, vèn m¹o hiÓm lµ mét hiÖn t­îng kinh tÕ cßn kh¸ míi mÎ, nh­ng nh×n chung ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trong viÖc khuyÕn khÝch khu vùc t­ nh©n ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, ®Ó quü vèn m¹o hiÓm thùc sù trë thµnh c«ng cô h÷u Ých trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn ®Çu t­ cho c¸c DNN&V, trong thêi gian tíi ChÝnh phñ cÇn thiÕt lËp mét khung khæ luËt ph¸p, thÓ chÕ æn ®Þnh cho ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng trong n­íc vµ quèc tÕ, x©y dùng, hoµn thiÖn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. Mét thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn ®Çy ®ñ vµ mét hÖ thèng toµn diÖn c¸c quy ®Þnh vÒ ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng sÏ t¹o c¬ héi cho c¸c DNN&V cña ViÖt Nam huy ®éng vèn cæ phÇn dµi h¹n th«ng qua ph¸t hµnh cæ phiÕu lÇn ®Çu ra c«ng chóng (IPO) vµ niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. §iÒu nµy sÏ gióp c¸c c«ng ty ®ñ kh¶ n¨ng tiÕp cËn nguån vèn dµi h¹n cho ®Çu t­ h¬n lµ nguån vèn s½n cã th«ng qua tÝn dông ng©n hµng th«ng th­êng (vèn cã xu h­íng chñ yÕu lµ vèn ng¾n h¹n, do ®ã phï hîp h¬n víi c¸c nhu cÇu vèn l­u ®éng), vµ gióp hä duy tr× c©n b»ng nî vµ vèn cæ phÇn. Bªn c¹nh ®ã, viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn sµn giao dÞch riªng cho DNN&V sÏ lµ c«ng cô hiÖu qu¶ gióp c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc ®Çu t­ cæ phiÕu trong vµ ngoµi n­íc ®Çu t­ vµo c¸c DNN&V lín ë ViÖt Nam. ViÖc thóc ®Èy c¸c lo¹i h×nh vèn cæ phÇn trë thµnh ph­¬ng thøc huy ®éng vèn dµi h¹n cho DNN&V lín sÏ gióp gi¶i phãng tÝn dông ng©n hµng cho c¸c DNN&V nhá h¬n. Trong t­¬ng lai gÇn, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc cÇn söa ®æi NghÞ ®Þnh 48 vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n ban hµnh n¨m 1998, 2 n¨m tr­íc khi Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ra ®êi. Söa ®æi nµy bao gåm quy ®Þnh râ rµng vÒ ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng cña c¸c ViÖt Nam() - Bao gåm mét ®Þnh nghÜa râ rµng vÒ thÕ nµo lµ ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng. , ®èi víi c¶ nh÷ng c«ng ty niªm yÕt t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n chÝnh thøc vµ nh÷ng c«ng ty cã cæ phiÕu giao dÞch trªn thÞ tr­êng OTC phi chÝnh thøc. NghÞ ®Þnh söa ®æi sÏ gãp phÇn lµm gi¶m tÝnh hÊp dÉn cña ph¸t hµnh cæ phiÕu th«ng qua thÞ tr­êng phi chÝnh thøc OTC so víi ph¸t hµnh cæ phiÕu t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n. NghÞ ®Þnh söa ®æi còng sÏ cho phÐp tÊt c¶ doanh nghiÖp cã nhu cÇu vµ ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn cã thÓ tù do tham gia niªm yÕt t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n mµ kh«ng cÇn bÊt kú sù phª chuÈn kh«ng chÝnh thøc nµo cña Uû Ban chøng kho¸n nhµ n­íc vµ c¸c c¬ quan kh¸c cña ChÝnh phñ. T­¬ng tù nh­ vËy, Ng©n hµng nhµ n­íc nªn cho phÐp c¸c ng©n hµng cæ phÇn ®ñ kh¶ n¨ng tham gia niªm yÕt cæ phiÕu t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n nÕu muèn. §iÒu nµy sÏ gióp c¸c ng©n hµng cæ phÇn huy ®éng nhiÒu h¬n vèn cæ phÇn ®Ó hç trî nhu cÇu cho vay ngµy cµng t¨ng cña c¸c DNN&V. Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc còng cÇn cho phÐp c¸c DNN&V cã quy m« lín ë ViÖt Nam ph¸t hµnh chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng vèn n­íc ngoµi nÕu cã ®ñ ®iÒu kiÖn vµ Uû ban cÇn ban hµnh c¸c h­íng dÉn râ rµng vÒ quy tr×nh niªm yÕt t¹i thÞ tr­êng chøng kho¸n n­íc ngoµi. §iÒu nµy sÏ cho phÐp c¸c c«ng ty lín cña ViÖt Nam tiÕp cËn nguån vèn ®¸ng kÓ trªn thÞ tr­êng vèn hiÖn ®¹i vµ do ®ã gi¶i phãng nguån vèn trong n­íc cho DNN&V, nh÷ng doanh nghiÖp ph¶i phô thuéc nhiÒu vµo c¸c nguån tµi chÝnh trong n­íc. Cïng víi c¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña c¸c Quü ®Çu t­ m¹o hiÓm, mét m«i tr­êng ®Çu t­ ®­îc c¶i thiÖn vµ minh b¹ch h¬n còng sÏ gióp ViÖt Nam trë thµnh mét n­íc hÊp dÉn ®èi víi dßng ®Çu t­ cæ phÇn tõ n­íc ngoµi vµ trong n­íc. Nh÷ng dßng ®Çu t­ nµy sÏ lµ mét yÕu tè ngµy cµng quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn khu vùc DNN&V ViÖt Nam trong dµi h¹n, ®Æc biÖt trong viÖc hç trî DNN&V t¨ng tr­ëng vµ ho¹t ®éng hiÖu qu¶ ®Ó cã thÓ c¹nh tranh c¶ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ vµ trong thÞ tr­êng néi ®Þa Ýt ®­îc b¶o hé h¬n. Nh»m c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ theo h­íng lµnh m¹nh h¬n, trong ng¾n h¹n, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ nªn xem xÐt vµ söa l¹i chÕ ®é ­u ®·i tµi chÝnh cho doanh nghiÖp vµ nhµ ®Çu t­ ë ViÖt Nam, h­íng tíi: (i) xo¸ bá (hoÆc Ýt nhÊt lµ ph¶i ®iÒu chØnh) mäi chÕ ®é ­u ®·i tµi chÝnh ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi mµ doanh nghiÖp DNN&V trong n­íc kh«ng ®­îc h­ëng trong c¸c lÜnh vùc chÕ t¹o ®Þnh h­íng xuÊt khÈu; (ii) thay thÕ hÖ thèng khuyÕn khÝch tµi chÝnh r¾c rèi vµ m©u thuÉn hiÖn t¹i b»ng mét hÖ thèng ®¬n gi¶n h¬n, ¸p dông chung cho c¶ hai lo¹i h×nh doanh nghiÖp() - §iÒu nµy nªn theo mét ph©n tÝch tr­íc ®©y vÒ c¸c ­u ®·i tµi chÝnh hiÖn t¹i, vµ mét ®¸nh gi¸ chi tiÕt vÒ c¸c ¶nh h­ëng thuËn lîi cã thÓ tÝnh to¸n ®­îc (nÕu cã). ; vµ (iii) söa ®æi chÕ ®é ­u ®·i hiÖn t¹i cho doanh nghiÖp míi thµnh lËp theo LuËt Doanh nghiÖp, ®Ó xo¸ bá nh÷ng khiÕm khuyÕt n¶y sinh() - VÝ dô, c¸c doanh nghiÖp ®ang tån t¹i muèn lËp ra nh÷ng ph¸p nh©n kinh doanh míi h¬n lµ t¸i ®Çu t­ vµo c¸c ph¸p nh©n hiÖn t¹i, ®Ó tËn dông ®­îc c¸c ­u ®·i dµnh riªng cho c¸c c«ng ty míi. . 2.2.2.2. Hoµn thiÖn ho¹t ®éng tÝn dông ®Çu t­ vµ tÝn dông hç trî xuÊt khÈu cña Quü hç trî ph¸t triÓn i) KhÈn tr­¬ng x©y dùng chiÕn l­îc huy ®éng vèn ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cho xuÊt khÈu cña c¸c DNN&V. Theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ, Quü HTPT ®­îc phÐp tiÕn hµnh huy ®éng vèn tõ c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c c¬ quan nh­ b¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam, C«ng ty tiÕt kiÖm b­u ®iÖn, hoÆc tõ c¸c nguån kh¸c nh­ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ. Trong thêi gian qua, Quü HTPT ®· ®¸p øng ®Çy ®ñ, kÞp thêi nhu cÇu vay vèn cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu, vµ hoµn tr¶ ®óng, ®Çy ®ñ c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n. Tuy nhiªn, thêi gian tíi, viÖc huy ®éng vèn cña Quü sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, nhÊt lµ trong bèi c¶nh Nhµ n­íc vµ c¸c TØnh, Thµnh phè ph¸t hµnh nhiÒu lo¹i tr¸i phiÕu víi l·i suÊt hÊp dÉn h¬n l·i suÊt tr¸i phiÕu ChÝnh phñ mµ Quü ®ang thùc hiÖn. §Ó cã ®ñ nguån lùc vèn thùc hiÖn nhiÖm vô tµi trî tÝn dông xuÊt khÈu trung vµ dµi h¹n nh­ cho vay ®Çu t­ trung vµ dµi h¹n, hç trî l·i suÊt sau ®Çu t­, b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t­, hç trî tÝn dông xuÊt khÈu ng¾n h¹n nh­ cho vay vèn ng¾n h¹n, b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång cho c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c DNN&V, Quü cÇn tiÕn hµnh ngay c¸c biÖn ph¸p huy ®éng vèn. Trong thêi gian tíi, Quü HTPT cÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn nh­ më réng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ víi l·i suÊt hÊp dÉn h¬n, t¨ng c­êng huy ®éng vèn tõ nhiÒu kªnh kh¸c nhau. Bªn c¹nh viÖc më réng c¸c kªnh huy ®éng vèn, th× l·i suÊt huy ®éng vèn còng cÇn linh ho¹t h¬n, võa ®¶m b¶o hµi hoµ quyÒn lîi cña c¸c bªn, kh¶ n¨ng cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc, võa khai th¸c tèi ®a mäi nguån lùc cho ph¸t triÓn ®Êt n­íc ®ång thêi ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng cña Quü. H¬n n÷a, ChÝnh phñ còng cÇn cho phÐp Quü HTPT ®­îc huy ®éng vèn ng¾n h¹n ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô hç trî xuÊt khÈu ng¾n h¹n ®Æc biÖt trong bèi c¶nh nhu cÇu xuÊt khÈu ng¾n h¹n cña c¸c DNN&V hiÖn nay lµ rÊt lín. ii) N©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng tÝn dông hç trî xuÊt khÈu ng¾n h¹n cña Quü N¨m 2003, Quü HTPT ®· tiÕn hµnh nhiÒu gi¶i ph¸p ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vay vèn xuÊt khÈu ng¾n h¹n trªn ®Þa bµn. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng hç trî tÝn dông xuÊt khÈu ng¾n h¹n t¹i Quü HTPT vÉn cßn nh÷ng tån t¹i cÇn kh¾c phôc. HiÖn nay Quü HTPT vÉn ch­a cã hÖ thèng th«ng tin vÒ gi¸ c¶, uy tÝn cña c¸c ®¬n vÞ vay vèn, cña nhµ nhËp khÈu, th«ng tin phßng ngõa rñi ro, … do ®ã ch­a cã kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ rñi ro tiÒm Èn ®èi víi c¸c kho¶n vay. Mét sè chi nh¸nh cña Quü ch­a tÝch cùc thùc hiÖn nhiÖm vô hç trî xuÊt khÈu cho c¸c doanh nghiÖp ë ®Þa ph­¬ng, ch­a ®¸p øng hÕt nhu cÇu vay vèn xuÊt khÈu cña c¸c DNN&V. Bªn c¹nh dã, viÖc ban hµnh c¸c mÆt hµng thuéc ®èi t­îng ®­îc hç trî tÝn dông xuÊt khÈu hµng n¨m ch­a cã tÝnh æn ®Þnh trong thêi gian dµi do ®ã ch­a thùc sù t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp, trong ®ã cã c¸c DNN&V tham gia xuÊt khÈu. §Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn, tõng b­íc më réng vµ n©ng cao c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng tÝn dông hç trî xuÊt khÈu, Quü HTPT cÇn bæ sung c¸c h×nh thøc tÝn dông hç trî xuÊt khÈu nh­ cho vay hîp ®ång bao tiªu n«ng s¶n, b¶o l·nh dù thÇu, b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång…. Quü còng cÇn khÈn tr­¬ng phèi hîp víi Bé Th­¬ng m¹i ®Ó x¸c ®Þnh danh môc c¸c mÆt hµng thuéc ®èi t­îng vay vèn ng¾n h¹n hç trî xuÊt khÈu trong thêi gian tíi, danh môc nµy cÇn cã tÝnh æn ®Þnh trong thêi gian dµi (Ýt nhÊt lµ 3 n¨m) nh»m t¹o t©m lý æn ®Þnh, tin t­ëng cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ c¸c DNN&V víi vèn kinh nghiÖm Ýt ái vµ n¨ng lùc xuÊt khÈu cßn nhiÒu h¹n chÕ. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó nghiÖp vô hç trî tÝn dông xuÊt khÈu ®¹t hiÖu qu¶ h¬n, Quü nªn tõng b­íc triÓn khai nghiÖp vô thanh to¸n trong n­íc vµ quèc tÕ t¹i Quü, thµnh lËp trung t©m th«ng tin phßng ngõa rñi ro, gióp c¸c DNN&V ®­îc hç trî tÝn dông xuÊt khÈu dÔ dµng h¬n trong viÖc gi¸m s¸t t×nh h×nh më, thay ®æi L/C, thanh to¸n tiÒn hµng cña nhµ nhËp khÈu. §èi víi chÊt l­îng c«ng t¸c thÈm ®Þnh c¸c kho¶n vay còng cÇn ®­îc n©ng cao nh»m ®¸nh gi¸ ®óng nhu cÇu thùc sù cña tõng doanh nghiÖp, hîp ®ång xuÊt khÈu ®Ó ph¸t huy tèt nhÊt hiÖu qu¶ cña nhiÖm vô tÝn dông hç trî xuÊt khÈu, hç trî ®óng ng­êi, ®óng doanh nghiÖp. 2.3. C¸c gi¶i ph¸p vÒ tû gi¸ vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hç trî xuÊt khÈu Thùc tiÔn ph¸t triÓn vµ lùa chän, ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ cña nhiÒu n­íc trong gÇn 30 n¨m qua kh¼ng ®Þnh kh«ng cã chÝnh s¸ch tû gi¸ nµo hiÖn nay ®­îc xem lµ cã ­u thÕ tuyÖt ®èi. Mçi chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i ®Òu cã nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu nhÊt ®Þnh. Nh­ng kinh nghiÖm cña c¸c n­íc cho thÊy: mét chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i ®­îc sö dông uyÓn chuyÓn phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng giai ®o¹n sÏ cã nhiÒu t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cho hµng ho¸ xuÊt khÈu trong n­íc. XÐt trªn nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau, viÖc xö lý chÝnh s¸ch tû gi¸ cña ViÖt Nam trong thêi gian gÇn ®©y lµ t­¬ng ®èi hîp lý vµ do ®ã ®· cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ còng nh­ xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, còng ph¶i nhËn thÊy r»ng viÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ hiÖn nay vÉn cßn béc lé Ýt nhiÒu nh­îc ®iÓm: - Thø nhÊt, viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ cßn mang tÝnh cøng nh¾c, ch­a thùc sù linh ho¹t, cßn cã lóc chËm, bÞ ®éng vµ ch­a ®ñ møc - Thø hai, tån t¹i song hµnh tû gi¸ thÞ tr­êng tù do bªn c¹nh tû gi¸ chÝnh thøc, tû gi¸ cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ hiÖn t­îng ®« la ho¸ ngµy cµng trÇm träng h¬n. - Thø ba, ch­a sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c c«ng cô ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i. - Thø t­, c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi cßn rÊt láng lÎo. Trong xu thÕ nÒn kinh tÕ, thÞ tr­êng tµi chÝnh ngµy mét héi nhËp m¹nh h¬n vµ yªu cÇu ph¶i ®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu sang nh÷ng hµng hãa, dÞch vô cã ®é co gi·n lín h¬n trong t­¬ng lai (hµng hãa cã chi phÝ kü thuËt vµ chÊt x¸m ngµy cµng cao), ViÖt Nam cÇn ph¶i tiÕp tôc cã mét chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i ®­îc lùa chän vµ ®iÒu chØnh linh ho¹t h¬n thay v× duy tr× mét tû gi¸ cè ®Þnh, thiÕu n¨ng ®éng, kh«ng ph¶n ¸nh ®óng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. Mét chÝnh s¸ch tû gi¸ ®­îc xö lý linh ho¹t sÏ cã kh¶ n¨ng gi¶m sãc cho nÒn kinh tÕ tèt h¬n lµ mét chÝnh s¸ch tû gi¸ ®iÒu hµnh mét c¸ch cøng nh¾c. Trong khu«n khæ c¬ chÕ tû gi¸ hiÖn hµnh, Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam ph¶i lu«n ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa, ph¶n ¸nh ®­îc nh÷ng chªnh lÖch gi÷a tû lÖ l¹m ph¸t trong n­íc vµ thÕ giíi ®Ó tiÕp tôc ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i trªn c¬ së khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, lÊy sù t¨ng tr­ëng cña xuÊt khÈu lµm mét trong nh÷ng ®éng lùc quan träng thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. ChÝnh s¸ch tû gi¸ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu lµ chÝnh s¸ch tû gi¸ ®­îc ®iÒu chØnh nh»m b¶o ®¶m lîi Ých cña nhµ xuÊt khÈu, cã nghÜa lµ ph¶i duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i sao cho nh÷ng ng­êi cung cÊp hµng hãa, dÞch vô trong n­íc cã l·i khi b¸n s¶n phÈm cña hä trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. §iÒu nµy ®ßi hái tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa ph¶i ®­îc ®iÒu chØnh ®Ó gi÷ nguyªn hoÆc t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸, dÞch vô ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Ng©n hµng nhµ n­íc cÇn t¨ng tÝnh linh ho¹t cña tû gi¸ h¬n b»ng c¸ch t¨ng møc dao ®éng cho phÐp. Tuy nhiªn, do tû gi¸ lµ mét nh©n tè rÊt nh¹y c¶m, nªn viÖc ®iÒu chØnh nµy cÇn thùc hiÖn theo tõng giai ®o¹n, cã thÓ lµ: - Tr­íc m¾t, cã thÓ níi biªn ®é dao ®éng tõ møc 0,25% hiÖn nay lªn 0,4%. §iÒu nµy cã hai t¸c dông: thø nhÊt, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i yÕt gi¸ c¹nh tranh; thø hai, nh­ lµ biÖn ph¸p th¨m dß møc ®é kh¸ch quan cña tû gi¸. - VÒ l©u dµi, Ng©n hµng nhµ n­íc nªn chuyÓn h­íng sö dông m¹nh c«ng cô l·i suÊt ®Ó ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng ngo¹i tÖ. Bªn c¹nh ®ã, Ng©n hµng Nhµ n­íc còng cÇn tiÕn hµnh mét sè biÖn ph¸p cô thÓ nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a thÞ tr­êng ngo¹i hèi cña n­íc ta, tõ ®ã gi÷ æn ®Þnh cho VN§, ph¸t triÓn kinh tÕ, vµ thóc ®Èy xuÊt khÈu: - Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn ph©n biÖt râ chøc n¨ng ®¹i diÖn cho Nhµ n­íc vµ chøc n¨ng can thiÖp ®Ó b×nh æn thÞ tr­êng. Víi chøc n¨ng ®¹i diÖn cho Nhµ n­íc, Ng©n hµng Nhµ n­íc thùc hiÖn c¸c giao dÞch nh»m thanh to¸n c¸c kho¶n thu chi cña Nhµ n­íc vµ gia t¨ng tÝch luü theo môc tiªu ®· ®Þnh. Trong khi ®ã, chøc n¨ng can thiÖp thÞ tr­êng lµ nh»m môc tiªu ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng ®Ó tû gi¸ ph¶n ¸nh ®­îc quan hÖ cung cÇu. ViÖc kh«ng ph©n ®Þnh râ rµng tÝnh ®éc lËp cña hai chøc n¨ng nµy sÏ lµm gi¶m ®i hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt cña Ng©n hµng Nhµ n­íc trªn thÞ tr­êng. - Ng©n hµng Nhµ n­íc nªn h¹n chÕ tèi ®a viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh ®Ó can thiÖp thÞ tr­êng vµ kh«ng nªn can thiÖp qu¸ s©u vµo c¸c nghiÖp vô mang tÝnh kü thuËt cña thÞ tr­êng. Thùc tiÔn cho thÊy ®«i lóc Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng t¸c ®éng can thiÖp s©u vµo nghiÖp vô, ch¼ng h¹n quyÕt ®Þnh 65/1999/Q§-NHNH ngµy 25.02.1999 cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c x¸c ®Þnh tû gi¸ mua b¸n ngo¹i tÖ cña c¸c tæ chøc tÝn dông ®­îc phÐp kinh doanh ngo¹i tÖ. - ChÊn chØnh vµ kiÖn toµn ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi. Víi ph­¬ng thøc tæ chøc nh­ hiÖn nay, thÞ tr­êng ngo¹i hèi ch­a ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶, c¸c giao dÞch trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi chiÕm tû lÖ kh«ng ®¸ng kÓ trong tæng giao dÞch cña c¸c ng©n hµng nªn hÇu hÕt c¸c ng©n hµng ®Òu ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tù c©n ®èi ngo¹i tÖ. HiÖn t­îng vi ph¹m quy ®Þnh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc lµ kh¸ phæ biÕn. Do vËy, Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn ph¸t triÓn thÞ tr­êng néi tÖ víi ®Çy ®ñ c¸c nghiÖp vô ho¹t ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn ®iÒu hoµ gi÷a hai khu vùc thÞ tr­êng ngo¹i tÖ vµ thÞ tr­êng néi tÖ mét c¸ch th«ng suèt. Më réng sè l­îng thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng, cho phÐp c¸c nhµ m«i giíi tham gia thÞ tr­êng. - Qu¶n lý chÆt chÏ ho¹t ®éng vay vµ tr¶ nî n­íc ngoµi. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh viÖc qu¶n lý vay tr¶ vµ tr¶ nî n­íc ngoµi ®­îc giao cho 3 c¬ quan: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé tµi chÝnh vµ Ng©n hµng Nhµ n­íc víi sù ph©n biÖt râ tr¸ch nhiÖm cña mçi c¬ quan, nh­ng trong thùc tÕ hiÖn nay ch­a cã sù thèng nhÊt vµ phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c c¬ quan nµy. ChÝnh phñ nªn thµnh lËp mét c¬ quan chøc n¨ng chuyªn tr¸ch víi c¸c thµnh viªn ®¹i diÖn cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé Tµi chÝnh, Ng©n hµng Nhµ n­íc, Bé t­ ph¸p vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan kh¸c ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch vµ qu¶n lý viÖc vay, tr¶ nî n­íc ngoµi cña tÊt c¶ c¸c kho¶n vay nî n­íc ngoµi cña khu vùc nhµ n­íc lÉn khu vùc t­ nh©n. - TiÕp tôc nghiªn cøu, häc hái kinh nghiÖm thùc tÕ cña n­íc ngoµi trong c¸c lÜnh vùc, nghiÖp vô míi nh­: x¸c ®Þnh tû gi¸ qua ræ tiÒn tÖ nh»m gi¶m bít sù phô thuéc cña VND vµo ®« la Mü, c¸c nghiÖp vô cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi ®Ó tõng b­íc x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi ViÖt Nam. - ChÝnh s¸ch tû gi¸ cÇn quan t©m kÞp thêi ®Õn ®ång tiÒn cña c¸c n­íc ASEAN vµ tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷a chóng víi VND, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng c¸c n­íc trong khu vùc trong thêi gian tíi. - ë tÇm vÜ m«, Nhµ n­íc mét mÆt ph¶i n¾m b¾t th«ng tin chÝnh x¸c kÞp thêi vÒ biÕn ®éng tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, møc l¹m ph¸t, l·i suÊt trong n­íc vµ quèc tÕ, xu h­íng biÕn ®éng cung vµ cÇu ngo¹i tÖ trªn thÕ giíi ®Ó cã thÓ lµm tèt c«ng t¸c dù ®o¸n biÕn ®éng tû gi¸. MÆt kh¸c, Nhµ n­íc cßn ph¶i ®¶m b¶o tÝnh b×nh ®¼ng vÒ th«ng tin cho mäi thµnh viªn cña x· héi th«ng qua viÖc th«ng b¸o tû gi¸ còng nh­ c¸c sè liÖu kinh tÕ vÜ m« nh­ l¹m ph¸t, tèc ®é t¨ng tr­ëng... Bªn c¹nh c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu trªn, Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn h¹n chÕ vµ ®i ®Õn chÊm døt viÖc cho vay trùc tiÕp b»ng ngo¹i tÖ, tiÕn ®Õn thèng nhÊt sö dông ®ång ViÖt Nam trªn l·nh thæ ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a chÝnh s¸ch tû gi¸ vµ c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh kh¸c ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao trong c«ng t¸c hç trî xuÊt khÈu cho c¸c doanh nghiÖp. KÕt luËn Ngµy nay, ë hÇu hÕt c¸ c¸c quèc gia tõ c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh nh­ §øc, Mü, NhËt B¶n, EU, c¸c nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp míi nh­ §µi Loan, Hµn Quèc, Singapore ®Õn c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong khu vùc nh­ Trung Quèc, Th¸i Lan, Malaysia, Ên ®é vµ mét sè quèc gia Ch©u Phi kh¸c ®Òu ®ång ý víi quan ®iÓm cho r»ng DNN&V ®· vµ ®ang ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ mçi quèc gia. Vai trß nµy kh«ng chØ thÓ hiÖn ë ®ãng gãp cña khu vùc DNN&V vµo t¨ng tr­ëng kinh tÕ, t¹o viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, khai th¸c mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc, t¨ng nguån hµng xuÊt khÈu mµ vai trß cña khu vùc DNN&V cßn ®­îc kh¼ng ®Þnh th«ng qua thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, lµ lùc l­îng bæ sung quan träng c¸c lç hæng kinh tÕ, víi vai trß lµ c¸c doanh nghiÖp vÖ tinh gãp phÇn cïng c¸c doanh nghiÖp lín ®­a nÒn kinh tÕ quèc d©n ngµy mét lín m¹nh h¬n trªn tr­êng quèc tÕ. NhËn thøc ®­îc vai trß vµ tÇm quan träng cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n nãi chung vµ khu vùc DNN&V nãi riªng, ChÝnh phñ ViÖt Nam trong thêi gian qua ®· tiÕn hµnh c¶i c¸ch më cöa nÒn kinh tÕ víi viÖc ban hµnh nhiÒu bé luËt quan träng nh­ LuËt Th­¬ng m¹i (1997), LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, LuËt Doanh nghiÖp (2000)... víi môc tiªu t¹o ra mét m«i tr­êng kinh doanh ngµy cµng thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn b×nh ®¼ng cña tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp trong x· héi nh»m ph¸t huy tèi ®a c¸c nguån lùc ®­a ®Êt n­íc ta ph¸t triÓn nhanh chãng, bÒn v÷ng theo ®Þnh h­íng thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Víi sù ra ®êi cña NghÞ ®Þnh 90 vµ Côc Ph¸t triÓn DNN&V trùc thuéc Bé KH&§T, ChÝnh phñ ®· kh¼ng ®Þnh Ph¸t triÓn DNN&V lµ mét nhiÖm vô quan träng trong ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §Æc biÖt chñ tr­¬ng cña Nhµ n­íc trong viÖc khuyÕn khÝch DNN&V t¨ng c­êng xuÊt khÈu, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c DNN&V liªn kÕt hîp t¸c víi n­íc ngoµi, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô. Th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh trî gióp xóc tiÕn xuÊt khÈu, trî gióp mét phÇn chi phÝ cho DNN&V kh¶o s¸t, häc tËp, trao ®æi hîp t¸c vµ tham dù héi trî triÓn l·m giíi thiÖu s¶n phÈm, t×m hiÓu thÞ tr­êng ë n­íc ngoµi. (§iÒu 10 NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP) cho thÊy ChÝnh phñ ViÖt Nam ®ang ®Èy m¹nh hç trî DNN&V tham gia c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu, më réng thÞ tr­êng vµ tõng b­íc trë ®­a DNN&V trë thµnh chñ thÓ quan träng cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam. MÆc dï víi vai trß kh«ng thÓ phñ nhËn cña DNN&V trong nÒn kinh tÕ còng nh­ trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu nh­ vËy, hiÖn nay c¶ hÖ thèng chÝnh s¸ch, hÖ thèng thÓ chÕ hç trî còng nh­ c¸c ch­¬ng tr×nh trî gióp DNN&V ë ViÖt Nam xem ra cßn qu¸ nhá bÐ so víi nhu cÇu cña b¶n th©n DNN&V chø ch­a nãi ®Õn so víi chiÕn l­îc hç trî cña c¸c quèc gia trªn thÕ giãi. §Ó gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò nµy, bªn c¹nh c¸c gi¶i ph¸p ë tÇm vÜ m« nh­: x©y dùng hÖ thèng khung khæ luËt ph¸p vµ quy ®Þnh minh b¹ch, c«ng b»ng, hÖ thèng thÓ chÕ h÷u hiÖu, c¸c chÝnh s¸ch vµ ch­¬ng tr×nh hç trî DNN&V vÒ tiÕp cËn ®Êt ®ai, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng, hç trî ®µo t¹o, ... mét hÖ thèng biÖn ph¸p tµi chÝnh hiÖu qu¶ (thuÕ, tµi chÝnh, tÝn dông, ®Çu t­...) ®­îc nhiÒu nhµ nghiªn cøu vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn DNN&V xem lµ mét biÖn ph¸p t­¬ng ®èi quan träng vµ cÇn thiÕt, ®Æc biÖt víi ®Æc tr­ng cña khu vùc DNN&V, khu vùc cßn nhiÒu yÕu kÐm vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh. Víi viÖc ph©n tÝch thùc tr¹ng cña khu vùc DNN&V trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu, thùc tr¹ng vµ t¸c ®éng cña c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh trong viÖc hç trî xuÊt khÈu cho c¸c DNN&V ViÖt Nam thêi gian qua, Kho¸ luËn b­íc ®Çu kh¸i qu¸t bøc tranh chung vÒ khu vùc DNN&V, nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc còng nh­ khã kh¨n cßn tån t¹i cña khu vùc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung, cô thÓ lµ khã kh¨n liªn quan ®Õn lÜnh vùc tµi chÝnh, tõ ®ã ®­a mét sè kiÕn nghÞ chung, gãp phÇn cïng víi c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî kh¸c ®­a khu vùc DNN&V ngµy cµng ph¸t triÓn, ®¶m b¶o thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam. Víi xu thÕ ph¸t triÓn nh­ vò b·o hiÖn nay cña khu vùc DNN&V ViÖt Nam c¶ vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng (thÓ hiÖn ë sè l­îng DNN&V ngµy cµng t¨ng lªn víi c¸c ®ãng gãp ngµy cµng lín vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu, vµo GDP vµ c«ng ¨n viÖc lµm mµ khu vùc nµy t¹o ra) cïng víi chÝnh s¸ch vµ chñ tr­¬ng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, ng­êi viÕt tin t­ëng s©u s¾c r»ng khu vùc DNN&V ViÖt Nam ®ang vµ sÏ nhanh chãng hoµn thiÖn m×nh, xøng ®¸ng lµ nh÷ng ChiÕn sÜ xung kÝch thêi b×nh ®i ®Çu trong viÖc t¹o ra cña c¶i, vËt chÊt, viÖc lµm vµ ®ãng gãp cho ng©n s¸ch nhµ n­íc, ®­a ®Êt n­íc ViÖt Nam trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020 nh­ môc tiªu cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· ®Ò ra. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Tµi liÖu tiÕng viÖt Bïi Xu©n L­u, Gi¸o tr×nh kinh tÕ ngo¹i th­¬ng, Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng Hµ Néi, NXB Gi¸o dôc, 2000 §inh Xu©n Tr×nh, Gi¸o tr×nh lý thuyÕt tµi chÝnh tiÒn tÖ, Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, NXB Gi¸o dôc, 2001 §inh Xu©n Tr×nh, Gi¸o tr×nh thanh to¸n quèc tÕ trong ngo¹i th­¬ng, NXB Gi¸o dôc 2002. Lª V¨n T­, TÝn dông tµi trî xuÊt nhËp khÈu, NXB Thèng kª, 2000. Bïi Xu©n L­u, Gi¸o tr×nh thuÕ vµ hÖ thèng thuÕ cña ViÖt Nam, Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, 1998. Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB), Lé tr×nh ph¸t triÓn DNN&V, Dù ¸n chuÈn bÞ Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn DNN&V TA 4031 – VIE, Th¸ng 7/2003. Phßng th­¬ng m¹i c«ng nghiÖp ViÖt Nam (VCCI), DNN&V thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p, NXB Thèng kª, 2002. Häc viÖn Tµi chÝnh ViÖt Nam, ViÖn Khoa häc Tµi chÝnh, Tµi chÝnh hç trî ph¸t triÓn DNN&V, NXB Tµi chÝnh Hµ Néi, 2002. NguyÔn Cóc, §æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn DNN&V ViÖt Nam ®Õn n¨m 2005, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, 2000. §ç §øc ThÞnh, Ph¸t triÓn DNN&V ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi, NXB Thèng kª, 1999. Ch­¬ng tr×nh dù ¸n Mª K«ng, H×nh thµnh mét Quü ®Çu t­ m¹o hiÓm ë ViÖt Nam, Chuyªn ®Ò nghiªn cøu t­ nh©n sè 4, n¨m 1999. TrÇn Kim Hµo, Tiªu TiÕn Dòng, TrÞnh §øc ChiÒu, Kinh nghiÖm hç trî DNN&V t¹i Céng hoµ Liªn Bang §øc, ViÖn nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ Trung ­¬ng, 2000. Ph¹m ThÞ TuÊt, B¸o c¸o quan ®iÓm vµ ®Þnh h­íng x©y dùng Quü b¶o l·nh tÝn dông cho c¸c DNN&V ë ViÖt Nam, Bé tµi chÝnh, 2001. ViÖn Nghiªn cøu Th­¬ng m¹i, xóc tiÕn xuÊt khÈu cña ChÝnh phñ cho DNN&V, NXB lao ®éng th­¬ng binh x· héi Hµ Néi, 2003. Héi ®ång liªn minh HTX ViÖt Nam, B¸o c¸o vÒ ®Ò ¸n Quü b¶o l·nh tÝn dông cho DNN&V, 2001. ViÖn nghiªn cøu Qu¶n lý Kinh tÕ Trung ­¬ng, ph¸t triÓn DNN&V kinh nghiÖm n­íc ngoµi, NXB Thèng kª Hµ Néi, 2001. Ph¹m Thu H»ng, T¹o viÖc lµm tèt b»ng c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn DNN&V, Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam. Vò Quèc TuÊn, Kinh nghiÖm ph¸t triÓn DNN&V cña mét sè n­íc vµ bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam. B¸o c¸o s¬ kÕt 4 n¨m thùc hiÖn LuËt doanh nghiÖp 4/11/2003. NghÞ ®Þnh sè 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001 vÒ viÖc trî gióp vµ ph¸t triÓn DNN&V. NghÞ ®Þnh sè 43/1999/N§-CP ngµy 29/6/1999 vÒ tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc. NghÞ ®Þnh sè 50/1999/N§-CP ngµy 8/7/1999 vÒ tæ chøc ho¹t ®éng cña Quü hç trî ph¸t triÓn. B¸o c¸o cña Quü hç trî ph¸t triÓn vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn nhiÖm vô n¨m 2003 (Ngµy 22/9/1003) Thêi b¸o kinh tÕ, T¹p chÝ kinh tÕ ph¸t triÓn, B¸o ®Çu t­, T¹p chÝ ng©n hµng, c¸c sè n¨m 2000-2003, Tµi liÖu tiÕng Anh: Yoshiyuki Oba, Finance for small Business in Japan, March 1999, James Riedel and Chuong S.tram (1997), The emerging Private sector and Industrialization of Vietnam, Private sector discussion No. 1, Mekong project Development Facility (MPDF), 4/2002, Hanoi. UNDP, Job creation and private sector in Vietnam, 2001. Bhargavi Ramamurthy, The private Manufacturing Sector in Vietnam, Stockholm School of Economics, 2000. UFJ Institute, Soft Infrastructure Development for Better financial Access of small and Medium Enterprise in Vietnam, October 2003 ._.