Một số biện pháp phòng ngừa rủi ro trong hoạt động tín dụng tại chi nhánh ngân hàng đầu tư và phát triển tỉnh Hà Tây

LỜI NÓI ĐẦU Trong những năm vừa qua, tình hình kinh tế xã hội đất nước đã có nhiều chuyển biến tích cực, mọi mặt đời sống xã hội được cải thiện, chúng ta ®· ký ®­îc hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü vµ đang trong quá trình gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO. Vì vậy, trước mắt các doanh nghiệp Việt Nam đang là những thời cơ và thách thức mới đòi hỏi phải có sự nỗ lực rất lớn trong cạnh tranh. Không nằm ngoài xu thế chung đó, ngành ngân hàng Việt Nam nói chung và Ngân hàng §Çu t­ và Ph¸t triÓn chi nhánh Hµ T©y nói riêng cũng có những thời cơ và thách thức trong tình hình mới. Thực tế cho thấy, môi trường kinh doanh ngân hàng trong thời gian qua ngày càng trở nên khó khăn, lãi suất trên thị trường thế giới liên tục giảm gây áp lực lên hệ thống ngân hàng Việt Nam. Mặt khác, bản thân các ngân hàng trong nước cũng có sự cạnh tranh quyết liệt với nhau nên càng gây ra nhiều khó khăn, buộc các ngân hàng phải nới lỏng các yêu cầu khi cho vay cũng như cắt giảm lãi suất sÏ tạo ra nhiều nguy cơ rủi ro trong hoạt động tín dụng. Bên cạnh đó, sự cạnh tranh cũng ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp và do đó gián tiếp ảnh hưởng đến các ngân hàng. Các doanh nghiệp vì mục tiêu lợi nhuận có thể sử dụng vốn vay của ngân hàng không đúng mục đích hoặc đầu tư không hiệu quả, thu nhập không đủ bù đắp chi phí... dẫn đến không thể trả được nợ ngân hàng khi đến hạn, tất cả những điều đó đều có thể gián tiếp gây ra rủi ro cho ngân hàng đặc biệt là rủi ro đối với hoạt động tín dụng. Vì vậy, trong thời gian tới việc phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng là thực sự có ý nghĩa và luôn là một đề tài bức xúc đối với các Ngân hàng thương mại Việt Nam. Tìm được các biện pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng để tăng hiệu quả trong kinh doanh ngân hàng là mong muốn của tất cả các nhà kinh doanh tiền tệ khi phải đối đầu với sự cạnh tranh quyết liệt, giành giật thị phần để mang lại lợi nhuận. Nhận thức được điều đó, cùng với mong muốn sử dụng những kiến thức đã học cũng như các kết quả quan sát học hỏi từ thực tiễn hoạt động tại Ngân hàng đầu tư và phát triển Hà Tây em đã lựa chọn đề tài nghiên cứu là: “Một số giải pháp phßng ngõa rủi ro trong ho¹t ®éng tín dụng tại Chi nhánh Ngân hàng đầu tư và phát triển tØnh Hµ T©y” Môc ®Ých nghiªn cøu cña luËn v¨n: - HÖ thèng ho¸ nh÷ng vấn đề lý luận c¬ b¶n vÒ rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông Ng©n hµng th­¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. - Kh¶o s¸t thùc tr¹ng và nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông t¹i Ng©n hàng §Çu t­ và Ph¸t triÓn Chi nh¸nh tØnh Hµ T©y trong giai ®o¹n hiÖn nay. - §Ò suÊt vµ ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p và kiÕn nghÞ gãp phÇn phßng ngõa rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam nãi chung vµ ®èi víi chi nh¸nh Ng©n hàng §Çu t­ và Ph¸t triÓn tØnh Hµ T©y nãi riªng. KÕt cÊu cña luËn v¨n bao gåm 3 phÇn: Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông t¹i chi nh¸nh Ng©n hàng §Çu t­ và Ph¸t triÓn tØnh Hµ T©y. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p phßng ngõa rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông t¹i chi nh¸nh Ng©n hàng §Çu t­ và Ph¸t triÓn tØnh Hµ T©y. Do điều kiện thời gian và trình độ có hạn nên bài luËn v¨n sẽ không tránh khỏi có những thiếu sót nhất định cần được bổ sung. Em rất mong nhận được sự chỉ bảo của các thầy cô giáo và các cán bộ tín dụng để bài luËn v¨n hoàn thiện hơn. Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t NHTM : Ng©n hµng Th­¬ng m¹i NHTW : Ng©n hµng Trung ­¬ng NHNN : Ng©n hµng Nhµ n­íc NH§T&PT : Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn NQH : Nî qu¸ h¹n TS§B : Tµi s¶n ®¶m b¶o TCTD : Tæ chøc tÝn dông TT : Tû träng GTCG : GiÊy tê cã gi¸ VN§ : ViÖt Nam §ång TÝn dông C§- KHNN : TÝn dông chØ ®Þnh kÕ ho¹ch Nhµ N­íc NHCT : Ng©n hµng C«ng Th­¬ng NHNo : Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn NHCS : Ng©n hµng chÝnh s¸ch x· héi NH Nhµ :Ng©n hµng ph¸t triÓn nhµ §ång b»ng s«ng Cöu Long QTD.TW : Quü tÝn dông nh©n d©n trung ­¬ng QTD.CS : Quü tÝn dông nh©n d©n c¬ së QD : Quèc doanh KH&NV : Phßng KÕ ho¹ch vµ Nguån vèn Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng th­¬ng m¹i 1.1 Ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông vµ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ rñi ro tÝn dông cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. 1.1.1 Ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. 1.1.1.1 Kh¸i niÖm tÝn dông ng©n hµng Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®Ó duy tr× sù ho¹t ®éng liªn tôc ®ßi hái vèn cña c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®ång thêi tån t¹i ë c¶ ba kh©u dù tr÷ - s¶n xuÊt - l­u th«ng. Do ®ã hiÖn t­îng thõa vèn vµ thiÕu vèn th­êng x¶y ra ë c¸c doanh nghiÖp. TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn ®iÒu tiÕt c¸c nguån vèn tõ n¬i thõa ®Õn n¬i thiÕu t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n, sö dông hîp lý h¬n trong nÒn kinh tÕ. Ng©n hµng víi t­ c¸ch lµ tæ chøc trung gian tµi chÝnh, n¬i tËp trung c¸c nguån vèn nhµn rçi trong x· héi ®Ó cung øng cho c¸c kh¸ch hµng cã nhu cÇu vÒ vèn phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã, Ng©n hµng lµ mét tæ chøc kinh tÕ cã vai trß quan träng trong bÊt cø mét lo¹i h×nh kinh tÕ nµo. Ho¹t ®éng ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ, gièng nh­ tuÇn hoµn m¸u trong c¬ thÓ con ng­êi. Do ng©n hµng lµ s¶n phÈm cña kinh tÕ hµng ho¸ nªn chØ trong kinh tÕ thÞ tr­êng, ng©n hµng míi ph¸t huy hÕt chøc n¨ng, nhiÖm vô cña nã. Ho¹t ®éng tÝn dông ph¸t sinh ngay tõ khi h×nh thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hµng ho¸, c«ng t¸c tÝn dông ngµy cµng ®­îc ph¸t triÓn vµ ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nãi vÒ tÝn dông ng©n hµng cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm. Qua nghiªn cøu, luËn v¨n xin ®­a ra kh¸i qu¸t mét sè quan niÖm sau ®©y: Ho¹t ®éng tÝn dông lµ viÖc NHTM sö dông nguån vèn tù cã, nguån vèn huy ®éng vµ c¸c nguån vèn kh¸c ®Ó cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng sö dông mét ng©n kho¶n víi nguyªn t¾c cã hoµn tr¶ th«ng qua c¸c nghiÖp vô cho vay, chiÕt khÊu, cho thuª tµi chÝnh, b¶o l·nh ng©n hµng vµ c¸c nghiÖp vô liªn quan kh¸c. - TÝn dông lµ mét quan hÖ giao dÞch gi÷a hai chñ thÓ trong ®ã mét bªn chuyÓn giao tiÒn hoÆc tµi s¶n cho bªn kia sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, ®ång thêi bªn nhËn tiÒn hoÆc tµi s¶n cam kÕt hoµn tr¶ theo ®iÒu kiÖn ®· tho¶ thuËn. - TÝn dông lµ quan hÖ vay m­în d­íi d¹ng tiÒn tÖ cã hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh. - TÝn dông lµ sù chuyÓn nh­îng t¹m thêi mét l­îng gi¸ trÞ tõ ng­êi së h÷u sang ng­êi sö dông ®Ó sau mét thêi gian sÏ thu håi vÒ mét l­îng gi¸ trÞ lín h¬n l­îng gi¸ trÞ ban ®Çu. Tõ nh÷ng kh¸i niÖm tÝn dông nãi trªn ta nhËn thÊy r»ng tÝn dông chÝnh lµ viÖc chuyÓn giao quyÒn sö dông chø kh«ng thay ®æi quyÒn së h÷u, viÖc chuyÓn giao nµy cã thêi h¹n nhÊt ®Þnh vµ cã tÝnh hoµn tr¶ bao gåm c¶ gèc vµ l·i. PhÇn l·i chÝnh lµ mét phÇn thu nhËp cña ng­êi së h÷u vèn tÝn dông. Trong LuËt c¸c Tæ chøc tÝn dông ban hµnh n¨m 2004, phÇn gi¶i thÝch thuËt ng÷ kh«ng cã ®Þnh nghÜa riªng vÒ tÝn dông. ThuËt ng÷ “ Ho¹t ®éng tÝn dông" ®­îc gi¶i thÝch nh­ sau: " Ho¹t ®éng tÝn dông lµ viÖc tæ chøc tÝn dông sö dông nguån vèn tù cã, nguån vèn huy ®éng ®Ó cÊp tÝn dông". TiÕp ®ã, thuËt ng÷ cÊp tÝn dông ®­îc gi¶i thÝch: "CÊp tÝn dông lµ viÖc tæ chøc tÝn dông tho¶ thuËn ®Ó kh¸ch hµng sö dông mét kho¶n tiÒn víi nguyªn t¾c cã hoµn tr¶ b»ng c¸c nghiÖp vô cho vay, chiÕt khÊu, cho thuª tµi chÝnh, b¶o l·nh ng©n hµng vµ c¸c nghiÖp vô kh¸c". Nh­ vËy theo gi¶i thÝch nãi trªn, th× b¶n chÊt cña tÝn dông ng©n hµng lµ viÖc ng©n hµng cÊp mét kho¶n tiÒn cho kh¸ch hµng sö dông vµ cã nguyªn t¾c hoµn tr¶. Quan ®iÓm cña luËn v¨n lµ ®ång t×nh víi kh¸i niÖm nãi trªn vÒ tÝn dông vµ ho¹t ®éng tÝn dông. 1.1.1.2 §Æc tr­ng vµ vai trß cña tÝn dông ng©n hµng a)§Æc tr­ng, ph©n lo¹i tÝn dông *§Æc tr­ng: Trong bÊt k× h×nh th¸i x· héi nµo tÝn dông lu«n mang ba ®Æc tr­ng c¬ b¶n: - TÝn dông lµ quan hÖ vay m­în dùa trªn c¬ së lßng tin. Lßng tin thÓ hiÖn: + Ng­êi cho vay tin ng­êi ®i vay sÏ hoµn tr¶ vèn vay + Ng­êi cho vay tin ng­êi ®i vay sÏ sö dông vèn vay cã hiÖu qu¶. - TÝn dông là quan hÖ vay m­în cã thêi h¹n, nÕu kh«ng cã thêi h¹n th× kh«ng thÓ coi là mét quan hÖ tÝn dông hoàn chØnh. - TÝn dông là quan hÖ vay m­în cã hoàn tr¶: hoàn tr¶ là mét thuéc tÝnh vèn cã cña tÝn dông, nÕu kh«ng cã sù hoàn tr¶ th× kh«ng thÓ coi là mét ph­¬ng ph¸p tÝn dông. Ngoài ra trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng tÝn dông cßn mang hai ®Æc tr­ng sau: + Ho¹t ®éng tÝn dông lu«n bÞ chi phèi bëi c¸c qui luËt kinh tÕ kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng: qui luËt cung - cÇu, qui luËt gi¸ trÞ, qui luËt c¹nh tranh, qui luËt l­u th«ng tiÒn tÖ…. + Ho¹t ®éng tÝn dông lu«n chøa ®ùng kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro, bëi vËy c¸c NHTM lu«n muèn h¹n chÕ tèi ®a rñi ro. *Ph©n lo¹i Tïy vào c¸c c¨n cø kh¸c nhau ta cã c¸c h×nh thøc tÝn dông kh¸c nhau ng­êi ta th­êng c¨n cø vào mét sè tiªu chÝ c¬ b¶n sau: - C¨n cø vào thêi h¹n cho vay ta cã thÓ ph©n lo¹i tÝn dông nh­ sau: + TÝn dông ng¾n h¹n: cho vay thêi h¹n kh«ng qu¸ 12 th¸ng. + TÝn dông trung h¹n: cho vay tõ 12 th¸ng ®Õn 60 th¸ng. + TÝn dông dài h¹n: cho vay qu¸ 60 th¸ng. - C¨n cø vào sù b¶o ®¶m trong tÝn dông: + TÝn dông kh«ng cã tài s¶n ®¶m b¶o kÌm theo (cho vay tÝn chÊp): là lo¹i cho vay mà khi cho vay ng©n hàng kh«ng yªu cÇu ng­êi cho vay vèn ph¶i thùc hiÖn h×nh thøc b¶o ®¶m tÝn dông nh­: cÇm cè, thÕ chÊp, b¶o l·nh… Ng©n hàng chØ ¸p dông cho vay này víi nh÷ng kh¸ch hàng cã t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh tèt, tài chÝnh lành m¹nh và cã nh÷ng tÝn nhiÖm cao víi ng©n hàng. + TÝn dông cã tài s¶n ®¶m b¶o kÌm theo: víi nh÷ng kh¸ch hàng kh«ng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn trªn, khi vay vèn ph¶i thùc hiÖn c¸c h×nh thøc vay vèn b»ng thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o l·nh… - C¨n cø vào ph­¬ng thøc giao dÞch gi÷a ng©n hàng víi kh¸ch hàng: + TÝn dông trùc tiÕp: là lo¹i cho vay mà trong ®ã kh¸ch hàng trùc tiÕp xin vay, trùc tiÕp nhËn tiÒn vay, trùc tiÕp tr¶ nî cho ng©n hàng. + TÝn dông gi¸n tiÕp: là lo¹i cho vay mà quan hÖ gi÷a ng©n hàng và kh¸ch hàng ®­îc th«ng qua mét trung gian hoÆc quan hÖ tÝn dông mà ng­êi vay vèn và ng­êi tr¶ nî là hai ng­êi kh¸c nhau. b) Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi nÒn kinh tÕ - NHTM lµ mét trung gian tµi chÝnh cã vai trß quan träng trong viÖc ®iÒu chuyÓn nguån vèn tõ n¬i thõa vèn ®Õn n¬i thiÕu vèn. - TÝn dông ng©n hµng lµ mét kªnh t¹o vèn cho nÒn kinh tÕ quèc d©n, nã cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc æn ®Þnh, më réng s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm... nã thÓ hiÖn nh­ sau: + Lµ mét kªnh cung øng vèn nhanh nhÊt ®èi víi kh¸ch hµng, nh÷ng ng­êi cã nhu cÇu hîp ph¸p, t¹o ®iÒu kiÖn cung øng vèn cho kh¸ch hµng khi hä cã c¬ héi kinh doanh. + TÝn dông thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, nã lµ cÇu nèi gi÷a tiÕt kiÖm vµ tiªu dïng, lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng cung øng vèn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn, më réng s¶n xuÊt kinh doanh, ®a d¹ng hãa ngµnh nghÒ. Th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông cã thÓ khuyÕn khÝch cÊp tÝn dông cho lÜnh vùc nµy vµ h¹n chÕ lÜnh vùc kh¸c, t¹o ra sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ gi÷a c¸c vïng, c¸c ngµnh. + T¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt kü thuËt: Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i lu«n ph¶i ®æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ. C¸c doanh nghiÖp th­êng kh«ng cã ®ñ vèn ®Ó thùc hiÖn ®­îc viÖc ®ã, hä th­êng th«ng qua kªnh tÝn dông ®Ó thùc hiÖn viÖc ®æi míi kü thuËt c«ng nghÖ, sau khi t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt kü thuËt c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn v­¬n lªn vµ ph¸t triÓn. + Thóc ®Èy më réng s¶n xuÊt: TÝn dông ng©n hµng lµ ®ßn bÈy kinh tÕ thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, gióp doanh nghiÖp cã thÓ ®øng v÷ng vµ tån t¹i. Th«ng qua kªnh tÝn dông cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i, Ng©n hµng Trung ­¬ng cã thÓ kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ th«ng qua c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch l·i suÊt, nghiÖp vô Ng©n hµng th­¬ng m¹i, Ng©n hµng Trung ­¬ng cho vay t¸i cÊp vèn ... Ng©n hµng Trung ­¬ng, Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®Ò ra môc tiªu cô thÓ vµ c¸c chÝnh s¸ch biÖn ph¸p ®iÒu chØnh, phï hîp trong tõng thêi kú nh»m thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng cña Nhµ n­íc, b¶o ®¶m æn ®Þnh tiÒn tÖ, kiÓm so¸t l¹m ph¸t. 1.1.2 Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ rñi ro tÝn dông cña NHTM. Trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh c¸c NHTM lu«n ph¶i chÊp nhËn nhiÒu rñi ro, kh«ng mét NHTM nào cã thÓ lo¹i trõ hÕt c¸c rñi ro cã thÓ gÆp ph¶i. Nh­ vËy, trong ho¹t ®éng kinh doanh, môc ®Ých cña Ng©n hàng kh«ng cho là thu ®­îc lîi nhuËn cao mà cßn ph¶i h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt rñi ro cã thÓ x¶y ra. Tuy nhiªn trong ph¹m vi luËn v¨n này em xin chØ tr×nh bày mét lo¹i rñi ro c¬ b¶n nhÊt - rñi ro tÝn dông. 1.1.2.1 Kh¸i niÖm rñi ro tÝn dông Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, kinh doanh vµ rñi ro lµ hai ph¹m trï cÆp ®«i mµ ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM còng kh«ng n»m ngoµi hai cÆp ph¹m trï nµy, mµ cßn rÊt nh¹y c¶m. HÇu hÕt c¸c nghiÖp vô cña NHTM ®Òu dÉn tíi rñi ro. Do vËy ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM lu«n chøa ®ùng nh÷ng nguy c¬ rñi ro tiÒm Èn. Rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM lµ sù kiÖn xÈy ra ngoµi ý muèn vµ ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng, g©y tæn thÊt cho NHTM. Cho ®Õn nay ch­a cã mét tµi liÖu chÝnh thøc, hay gi¶i thÝch thuËt ng÷ trong LuËt chuyªn ngµnh vÒ kh¸i niÖm rñi ro tÝn dông. Song cã thÓ hiÓu rñi ro tÝn dông theo mét sè c¸ch thøc tiÕp cËn nh­ sau: - Rñi ro tÝn dông ph¸t sinh khi mét bªn ®èi t¸c kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh hoÆc nghÜa vô theo hîp ®ång ®èi víi ng©n hµng, bao gåm c¶ viÖc kh«ng thùc hiÖn thanh to¸n nî, cho dï ®ã lµ nî gèc hay nî l·i khi kho¶n nî ®Õn h¹n. - Rñi ro tÝn dông lµ thiÖt h¹i kinh tÕ cña ng©n hµng do mét kh¸ch hµng hoÆc mét nhãm kh¸ch hµng kh«ng hoµn tr¶ ®­îc nî vay cña ng©n hµng. - Rñi ro tÝn dông lµ kho¶n lç tiÒm tµng vèn cã khi ng©n hµng cÊp tÝn dông cho mét kh¸ch hµng hay nãi c¸ch kh¸c rñi ro tÝn dông lµ kh¶ n¨ng x¶y ra do kh¸ch hµng kh«ng thùc hiÖn tr¶ nî theo c¸c ®iÒu kho¶n ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång tÝn dông. - Rñi ro tÝn dông lµ rñi ro tæn thÊt tµi chÝnh (trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp) xuÊt ph¸t tõ ng­êi ®i vay kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ nî ®óng h¹n theo cam kÕt hoÆc mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. - Rñi ro tÝn dông x¶y ra khi xuÊt hiÖn c¸c biÕn cè kh«ng thÓ l­êng tr­íc khiÕn kh¸ch hµng kh«ng thùc hiÖn ®­îc c¸c cam kÕt ®· tho¶ thuËn víi ng©n hµng. Nh­ vËy, b¶n chÊt cña rñi ro tÝn dông ®ã lµ kho¶n tiÒn cÊp cho kh¸ch hµng sö dông kh«ng ®­îc hoµn tr¶ ®óng thêi gian vµ néi dung tho¶ thuËn, do ®ã g©y thiÖt h¹i cho ng©n hµng vÒ kÕ ho¹ch sö dông vèn, vÒ thu nhËp, vÒ uy tÝn,.... Ta còng cã thÓ hiÓu ®¬n gi¶n: " Rñi ro tÝn dông lµ t×nh tr¹ng con nî kh«ng cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶ l·i hoÆc gèc hay c¶ hai". Mçi khi cã ho¹t ®éng cung øng tÝn dông th× rñi ro tÝn dông lu«n cã nguy c¬ x¶y ra, nã mu«n h×nh mu«n vÎ, víi nhiÒu h×nh th¸i, mµu s¾c, cung bËc kh¸c nhau, nã lu«n tiÒm Èn trong suèt qu¸ tr×nh tr­íc, trong vµ sau khi cho vay vµ nã ®­îc biÓu hiÖn ra bªn ngoµi lµ sè tiÒn cho vay kh«ng thu håi ®­îc ®Çy ®ñ nh­ mong ®îi. Rñi ro lµ nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn tíi viÖc c¸c ng©n hµng bÞ ph¸ s¶n. Rñi ro tÝn dông lu«n tån t¹i víi ho¹t ®éng tÝn dông, chóng ta kh«ng thÓ gi¶m nã xuèng b»ng kh«ng mµ chóng ta ph¶i chÊp nhËn sù tån t¹i cña nã. Nh­ng kh«ng cã nghÜa r»ng chóng ta kh«ng quan t©m ®Õn rñi ro, mµ chóng ta cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó phßng ngõa h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt rñi ro tÝn dông cã thÓ x¶y ra. 1.1.2.2 §Æc ®iÓm rñi ro tÝn dông - Rñi ro tÝn dông mang tÝnh chÊt gi¸n tiÕp: §Æc ®iÓm nµy xuÊt ph¸t tõ nguyªn nh©n lµ trong quan hÖ tÝn dông, ng©n hµng cã sù chuyÓn giao vÒ vèn gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng, cã sù t¸ch rêi vÒ quyÒn sö dông vµ quyÒn së h÷u vÒ vèn sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Do vËy nÕu kh¸ch hµng sö dông vèn kh«ng hiÖu qu¶, sai môc ®Ých vay... th× cã thÓ dÉn ®Õn rñi ro cho kh¸ch hµng vµ chÝnh lµ rñi ro cho ng©n hµng. - Rñi ro tÝn dông cã tÝnh chÊt ®a d¹ng phøc t¹p: Do ho¹t ®éng tÝn dông ®a d¹ng, phøc t¹p, mçi mét quan hÖ tÝn dông cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng, do vËy rñi ro tÝn dông x¶y ra ®èi víi mçi tr­êng hîp cô thÓ còng kh«ng gièng nhau. Do tÝnh chÊt phøc t¹p nh­ vËy cho nªn trong ho¹t ®éng tÝn dông ta cÇn cã nhiÒu biÖn ph¸p, ph­¬ng ¸n phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông x¶y ra. - Rñi ro tÝn dông lu«n g¾n liÒn víi ho¹t ®éng cña NHTM: Trong ho¹t ®éng ng©n hµng, ho¹t ®éng tÝn dông vµ rñi ro lu«n ®i liÒn víi nhau, khi ph¸t sinh mét nghiÖp vô tÝn dông th× ®ång thêi ®· cã mét møc ®é rñi ro ®­îc x¸c lËp. Së dÜ cã hiÖn t­îng nh­ vËy lµ do cã sù th«ng tin kh«ng c©n xøng gi÷a ng­êi ®i vay vµ ng­êi cho vay, ng­êi cho vay lu«n muèn t×m hiÓu toµn bé th«ng tin vÒ ng­êi ®i vay vµ nhu cÇu vay, cßn ng­êi ®i vay chØ cung cÊp nh÷ng th«ng tin ng©n hµng yªu cÇu. Ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng còng bÞ t¸c ®éng rÊt nhiÒu yÕu tè rñi ro kh¸ch quan vµ chñ quan kh¸c nhau. Do vËy viÖc sö dông tiÒn vay cña kh¸ch hµng trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh lu«n chøa ®ùng nh÷ng yÕu tè rñi ro ®èi víi ng©n hµng trong viÖc thu håi vèn vay vµ l·i. 1.1.2.3 DÊu hiÖu rñi ro tÝn dông Trong ho¹t ®éng tÝn dông c¸c kho¶n cho vay lu«n tiÒm Èn rñi ro nh­ng kh«ng ph¶i nã th­êng xuyªn x¶y ra bÊt ngê mµ kh«ng cã dÊu hiÖu b¸o tr­íc. Do vËy ®èi víi hÇu hÕt c¸c tr­êng hîp, mét kho¶n cho vay ®ang xÊu dÇn ®i ®Òu cã nh÷ng dÊu hiÖu b¸o tr­íc lµ r¾c rèi ®ang s¾p x¶y ra. NÕu c¸n bé tÝn dông muèn ph¸t hiÖn nh÷ng kho¶n cho vay cã vÊn ®Ò th× hä ph¶i liªn tôc nghiªn cøu cÈn thËn c¸c kho¶n cho vay th«ng qua viÖc sö dông vèn ®Çu t­ ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng yÕu tè b¸o hiÖu kh¶ n¨ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. D­íi ®©y lµ mét sè dÊu hiÖn rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi kho¶n vay. a) DÊu hiÖu liªn quan ®Õn mèi quan hÖ víi Ng©n hµng + Kh¸ch hàng chÊp nhËn vay víi mét l·i suÊt cao. + Th­êng xuyªn ph¶i xin ng©n hàng gia h¹n (®iÒu chØnh kú h¹n) tr¶ nî. + Cã nh÷ng dÊu hiÖu kh«ng muèn c«ng khai t×nh h×nh tài chÝnh cho ng©n hàng. + Kh¸ch hàng cã dÊu hiÖu vay t¹i nhiÒu tæ chøc kh¸c nhau ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña m×nh, ®Æc biÖt tõ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cña ng©n hàng. + §¸nh gi¸ qu¸ cao và kh«ng qu¶n lý hîp lý tài s¶n thÕ chÊp, hoÆc kh«ng ®¸nh gi¸ ®­îc gi¸ trÞ thùc cña nã. b) DÊu hiÖu liªn quan ®Õn ph­¬ng ph¸p qu¶n lý, t×nh h×nh tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng. + Cã sù chªnh lÖch gi÷a doanh thu và lîi nhuËn thùc tÕ so víi dù kiÕn mà kh«ng cã lý do hîp lý. + Vèn vay sö dông kh«ng ®óng môc ®Ých. + Thay ®æi th­êng xuyªn ban ®iÒu hành. + §èi víi kh¸ch hµng là t­ nh©n c¸ thÓ, cã dÊu hiÖu ng­êi vay bÞ bÖnh kÐo dài hoÆc chÕt.... c) DÊu hiÖu xuÊt ph¸t tõ chÝnh s¸ch tÝn dông cña Ng©n hµng. + Cho vay míi víi gi¸ trÞ cao h¬n nh­ng kh«ng cã thªm tài s¶n thÕ chÊp. + C¸n bé thùc hiÖn kho¶n vay mét c¸ch kh«ng hîp lý, bá qua c¸c b­íc cÇn thiÕt trong qui tr×nh tÝn dông, dùa phÇn nhiÒu gi÷a quan hÖ kh¸ch hàng víi m×nh. + C¸n bé tÝn dông kh«ng thÓ kiÓm tra, ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng kho¶n vay th­êng xuyªn. + Cho vay víi c¸c doanh nghiÖp míi cã chñ së h÷u thiÕu kinh nghiÖm. + Cung cÊp tÝn dông víi khèi l­îng lín cho c¸c kh¸ch hàng kh«ng thuéc thÞ tr­êng, ph©n ®o¹n thÞ tr­êng tèi ­u cña ng©n hàng. + Cã khuynh h­íng c¹nh tranh th¸i qu¸: gi¶m l·i suÊt cho vay, phÝ dÞch vô hay thùc hiÖn chiÕn l­îc "gi÷ ch©n" kh¸ch hàng b»ng c¸c kho¶n tÝn dông míi ®Ó hä kh«ng quan hÖ víi c¸c TCTD kh¸c mÆc dï biÕt râ c¸c kho¶n tÝn dông sÏ cÊp tiÒm Èn rñi ro cao. 1.1.2.4 HËu qu¶ rñi ro tÝn dông - Rñi ro lµm suy gi¶m uy tÝn cña ng©n hµng: Ng©n hàng là mét tæ chøc trung gian tài chÝnh, nguån vèn hä dïng trong kinh doanh phÇn lín là nguån huy ®éng. Rñi ro tÝn dông x¶y ra ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh doanh, qu¶n lý cña ng©n hµng kÐm, lßng tin cña kh¸ch hµng ®èi víi ng©n hµng gi¶m, chÝnh lµ lµm gi¶m uy tÝn cña ng©n hµng trªn thÞ tr­êng, nã t¸c ®éng m¹nh nhÊt tíi nghiÖp vô huy ®éng vèn cña ng©n hµng, lµm gi¶m quy m« ho¹t ®éng cña ng©n hµng. Uy tÝn ng©n hµng gi¶m còng lµm gi¶m lßng tin ®èi víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh tiÒn tÖ trªn thÕ giíi do vËy ng©n hµng khã kh¨n trong viÖc quan hÖ vay vèn, thiÕt lËp quan hÖ ®¹i lý... víi c¸c tæ chøc ®ã. -- Rñi ro lµm t¨ng chi phÝ, gi¶m lîi nhuËn trong ho¹t ®éng ng©n hµng: Trong kinh doanh c¸c ng©n hàng kh«ng thÓ tr¸nh khái rñi ro, tuy nhiªn c¸c ng©n hàng ®Ò ph¶i trÝch lËp quü dù phßng rñi ro và sau này tÝnh vào chi phÝ. NÕu quü này qu¸ lín th× lîi nhuËn hàng n¨m cña ng©n hàng sÏ bÞ ¶nh h­ëng nghiªm träng trong khi c¸c kho¶n vèn huy ®éng cña kh¸ch hàng ng©n hàng vÉn ph¶i tr¶ l·i. Khi rñi ro x¶y ra ng©n hµng kh«ng thu ®­îc sè vèn nh­ dù kiÕn do vËy kh«ng quay vßng ®­îc vèn, mÊt c¬ héi ®Çu t­ c¸c dù ¸n kh¶ thi, lµm gi¶m lîi nhuËn cña ng©n hµng. - Rñi ro cã thÓ lµm gi¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng: Rñi ro tÝn dông x¶y ra, lµm cho ng©n hµng kh«ng thu håi ®­îc gèc vµ l·i sè vèn ®· cho vay, do vËy lµm gi¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng. NÕu t×nh tr¹ng nµy kÐo dµi cã thÓ lµm ng©n hµng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ ph¸ s¶n. - Rñi ro cã thÓ lµm t¨ng nguy c¬ ph¸ s¶n ng©n hµng: NÕu rñi ro tÝn dông kÐo dµi, lµm thÊt tho¸t l­îng vèn lín th× NHTM cã thÓ r¬i vµo t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ cã thÓ dÉn ®Õn ph¸ s¶n. -Rñi ro tÝn dông cã thÓ lµm cho khñng ho¶ng nÒn kinh tÕ: Víi vai trß là c¸c trung gian tài chÝnh, ho¹t ®éng cña c¸c NHTM lu«n t¸c ®éng m¹nh ®Õn nÒn kinh tÕ. Khi ng©n hµng ph¸ s¶n cã thÓ dÉn ®Õn ph¶n øng d©y chuyÒn g©y nªn ph¸ s¶n c¸c ng©n hµng kh¸c, nã t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ, chÝnh trÞ cña quèc gia làm kinh tÕ khñng ho¶ng. 1.1.2.5 C¸c chØ tiªu ®o l­êng rñi ro tÝn dông Rñi ro tÝn dông lu«n tån t¹i cïng víi ho¹t ®éng tÝn dông "nh­ h×nh víi bãng", ng©n hµng kh«ng thÓ lo¹i trõ ®­îc rñi ro tÝn dông mµ chØ cã thÓ h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt c¸c tæn thÊt cã thÓ x¶y ra. Theo QuyÕt ®Þnh 493/2005/Q§-NHNN (ngµy 22/04/2005) ban hành Quy ®Þnh vÒ ph©n lo¹i nî, trÝch lËp và sù dông dù phßng ®Ó xö lý rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng ng©n hàng cña TCTD th× c¸c TCTD ph¶i thùc hiÖn ph©n lo¹i nî thµnh: + Nhãm 1 (Nî ®ñ tiªu chuÈn) bao gåm: C¸c kho¶n nî ®­îc tæ chøc tÝn dông ®¸nh gi¸ là cã kh¶ n¨ng thu håi ®Çy ®ñ c¶ nî gèc và l·i ®óng h¹n. + Nhãm 2 (Nî cÇn chó ý) bao gåm: C¸c kho¶n nî ®­îc tæ chøc tÝn dông ®¸nh gi¸ là cã kh¶ n¨ng thu håi §Çy ®ñ c¶ nî gèc và l·i nh­ng cã dÊu hiÖu kh¸ch hàng suy gi¶m kh¨ n¨ng tr¶ nî. + Nhãm 3 (Nî d­íi tiªu chuÈn) bao gåm: C¸c kho¶n nî ®­îc tæ chøc tÝn dông ®¸nh gi¸ là kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi nî gèc và l·i khi ®Õn h¹n. C¸c kho¶n nî này TCTD ®¸nh gi¸ là cã kh¶ n¨ng tæn thÊt mét phÇn nî gèc và l·i. + Nhãm 4 (Nî nghi ngê) bao gåm: C¸c kho¶n nî ®­îc tá chøc tÝn dông ®¸nh gi¸ là kh¶ n¨ng tæn thÊt cao. + Nhãm 5 (Nî cã kh¶ n¨ng mÊt vèn) bao gåm: C¸c kho¶n nî ®­îc tæ chøc tÝn dông ®¸nh gi¸ là kh«ng cßn kh¶ n¨ng thu håi, mÊt vèn. ChÝnh v× vËy, ®Ó ph¶n ¸nh møc ®é rñi ro tÝn dông c¸c NHTM th­êng sö dông mét sè chØ tiªu sau: + Nî qu¸ h¹n (NQH) : là kho¶n nî mà mét phÇn hoÆc toàn bé nî gèc hoÆc l·i ®· qu¸ h¹n. NQH + Tû lÖ NQH = --------------------------------- x100 Tæng d­ nî §©y lµ chØ tiªu t­¬ng ®èi ®­îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng tÝn dông. ChØ tiªu nµy th­êng gióp c¸c nhµ qu¶n lý trong c«ng t¸c ®iÒu hµnh tÝn dông. + NQH th«ng th­êng: lµ kho¶n nî ®· qu¸ h¹n cã kh¶ n¨ng thu håi t¹i thêi ®iÓm xem xÐt. + Nî khã ®ßi: ®©y lµ chØ tiªu tuyÖt ®èi ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn qu¸ h¹n kh¶ n¨ng thu håi thÊp, ¶nh h­ëng ®Õn nguy c¬ mÊt vèn cña ng©n hµng. Nî khã ®ßi + Tû lÖ nî khã ®ßi = ---------------------------- x100 Tæng d­ nî §©y lµ chØ tiªu t­¬ng ®èi ®­îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ tû lÖ vèn cã nguy c¬ mÊt trong tæng d­ nî. + “Nî xÊu” (NPL) là c¸c kho¶n nî thuéc c¸c nhãm 3, 4 và 5 theo quyÕt 493. Tû lÖ nî xÊu trªn tæng d­ nî là tû lÖ ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng tÝn dông c­a tæ chøc tÝn dông. Nî xÊu + Tû lÖ nî xÊu = ---------------------------- x100 Tæng d­ nî +ChØ tiªu tû lÖ nî khã ®ßi trªn NQH. + Tèc ®é gia t¨ng, gi¶m cña c¸c tû lÖ NQH: ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh chÊt l­îng tÝn dông trong c¸c thêi kú so s¸nh. + Sè nî khoanh theo dâi ngo¹i b¶ng. + Quü dù phßng rñi ro ngµy cµng lín. + Tæn thÊt tÝn dông : ®©y còng là mét chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc ®é rñi ro tÝn dông cña mét NHTM. Thùc chÊt, tæn thÊt tÝn dông chÝnh là phÇn vèn mà Ng©n hàng kh«ng thu håi ®­îc. ViÖc ®o l­êng rñi ro tÝn dông cã nh÷ng t¸c dông tÝch cùc sau: + Gióp ng©n hµng cã thªm c¬ së ®Ó x©y dùng c¸c chiÕn l­îc, biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro tÝn dông. + Gióp ng©n hµng qu¶n lý, kiÓm so¸t chÆt chÏ, hiÖu qu¶ c¸c mãn cho vay. + Gióp x¸c ®Þnh chÝnh x¸c chÊt l­îng tÝn dông cña ng©n hµng. 1.2 Nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông vµ biÖn ph¸p phßng ngõa, h¹n chÕ 1.2.1 Nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông Víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, Kinh doanh và rñi ro là hai ph¹m trï cÆp ®«i. Kinh tÕ thÞ tr­êng làm ®a d¹ng hãa c¸c thành phÇn kinh tÕ, b×nh ®¼ng hãa ho¹t ®éng cña c¸c thành phÇn này và thóc ®Èy, c¹nh tranh lÉn nhau. Rñi ro xuÊt hiÖn ë nh÷ng ®iÓm yÕu, kÐm hiÖu qu¶, mÊt c©n ®èi trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Rñi ro võa là nguyªn nh©n võa là hËu qu¶ cña nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ kh«ng cã hiÖu qu¶. TÝn dông ng©n hàng tham gia vào tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, l­u th«ng hàng hãa, tham gia vào mäi thành phÇn kinh tÕ, mäi lÜnh vùc víi nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng tÝn dông, kÓ c¶ yÕu tè kh¸ch quan và chñ quan. NhËn biÕt c¸c nguyªn nh©n g©y ra rñi ro tÝn dông là mét c«ng viÖc hÕt søc quan träng. Qu¸ tr×nh này ®ßi hái ph¶i ph©n tÝch theo c¶ ba h­íng: + C¸c nguyªn nh©n tõ phÝa m«i tr­êng. + N¨ng lùc thanh to¸n nî và th¸i ®é s½n sàng chi tr¶ cña kh¸ch hàng. + Sai sãt trong qu¸ tr×nh cho vay. 1.2.1.1 Nguyªn nh©n kh¸ch quan * ChÝnh trÞ - ph¸p luËt Ngành ng©n hàng lu«n cã mét vÞ trÝ quan träng t¹i mçi quèc gia nªn c¸c ng©n hàng lu«n bÞ c¸c c¬ quan nhà n­íc cã thÈm quyÒn qu¶n lý chÆt chÏ. Còng chÝnh v× vËy, ngành ng©n hàng là mét trong nhiÒu ngành chÞu ¶nh h­ëng lín tr­íc mçi sù biÕn ®éng cña chÝnh trÞ. Sù biÕn ®éng vÒ chÝnh trÞ - ph¸p luËt ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ng©n hàng hoÆc kh¸ch hàng cña hä ®Òu cã nguy c¬ g©y ra rñi ro tÝn dông. - M«i tr­êng ph¸p lý: C¸c qui ®Þnh cña nhà n­íc kh«ng ®Çy ®ñ, ®ång bé, chÆt chÏ, hoàn thiÖn ®Òu cã thÓ g©y ra rñi ro cho ng©n hàng. Tr­íc n¨m 1996 khi NHNN kh«ng cã qui ®Þnh cô thÓ vÒ ®¶m b¶o tiÒn vay th× c¸c NHTM lóc ®ã kh«ng cã c¬ së xö lý. Khi NHNN quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh l·i suÊt t¸i cÊp vèn t¨ng th× ngay lËp tøc l·i suÊt thÞ tr­êng t¨ng theo, lóc ®ã cã Ýt doanh nghiÖp chÞu chÊp nhËn vay víi l·i suÊt cao, chØ cã c¸c dù ¸n cã møc sinh lêi lín míi cã thÓ chÊp nhËn møc l·i suÊt cao nh­ng c¸c dù ¸n này th­êng cã rñi ro cao nªn rÊt dÔ g©y rñi ro cho ng©n hàng. Sau khi NHNN ra quyÕt ®Þnh 127 ( ngày 3/2/2005) ®Ó söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu t¹i quyÕt ®Þnh 1627 th× sè nî qu¸ h¹n và nî ®­îc coi là qu¸ h¹n t¹i c¸c ng©n hàng th­¬ng m¹i cao h¬n tr­íc rÊt nhiÒ. §iÒu ®ã ®ång nghÝa là rñi ro tÝn dông t¹i c¸c ng©n hàng ®· t¨ng, ng©n hàng ph¶i trÝch lËp dù phßng nhiÒu h¬n và lµm gi¶m lîi nhuËn cña c¸c ng©n hàng. Ngày nay, các ngân hàng đang tự bảo vệ mình bằng cách phải thường xuyên nắm được qui định của pháp luật, đặc biệt phải dự báo được xu hướng thay đổi của môi trường pháp luật (toàn cầu hoá thị trường tài chính, NHNN kiểm soát các ngân hàng bằng những công cụ nào…) để điểu chỉnh hoạt động kinh doanh nói chung và hoạt động tín dụng nói riêng cho phù hợp. - M«i tr­êng chÝnh trÞ: Mét nÒn chÝnh trÞ æn ®Þnh lµ ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn, doanh nghiÖp yªn t©m ®Çu t­ s¶n xuÊt, tËp trung vèn cho më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Ng­îc l¹i nÕu m«i tr­êng chÝnh trÞ kh«ng æn ®Þnh, x¶y ra c¸c cuéc xung ®ét, chiÕn tranh .... lµm cho doanh nghiÖp kh«ng quan t©m ®Õn s¶n xuÊt, s¶n xuÊt ®×nh trÖ, kh¶ n¨ng tr¶ nî ng©n hµng khã kh¨n. * M«i tr­êng kinh tÕ: Nhất cử nhất động của môi trường kinh tế đều có thể tác động đến sức khoẻ ngành ngân hàng. Môi tr­êng kinh tế có ảnh h­ëng đến sức mạnh tài chính của ng­êi đi vay, đến sự thành công hay thất bại của ng­êi đi vay. Sự tăng tr­ëng hay suy thoái của chu kỳ kinh tế còng ảnh h­ëng đến lợi nhuận của ng­êi đi vay. Trong giai đoạn kinh tế tăng tr­ëng, doanh nghiệp bán đ­îc nhiều hàng hoá, do đó lợi nhuận thu ®­îc cao, doanh nghiệp có nguồn thu trả nợ Ngân hàng. Nhưng trong thời kỳ suy thoái, hàng hoá không bán ®­îc, doanh thu bị giảm sút, doanh nghiệp không có lợi nhuận để trả nợ, Ngân hàng không thu ®­îc gốc và lãi đúng hạn. Tïy vào mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng mà việc ảnh h­ëng lên cá nhân và các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh cũng như lên khả năng thanh toán các khoản nợ của họ ở mức độ khác nhau: mức độ khủng hoảng càng cao, sức mua của ng­êi tiêu dùng càng giảm sút làm cho hàng hoá bán ra càng giảm mạnh, ảnh h­ëng tới lợi nhuận của doanh nghiệp.Thất nghiệp tăng, cho vay cá nhân tại các ngân hàng cũng dễ gặp rủi ro lớn…. Lạm phát còng ảnh h­ëng bÊt lợi đÕn công việc kinh doanh: Chi phí ®Çu vào tăng làm cho các doanh nghiệp khó khăn về tài chính dẫn đến nhu cầu tín dụng tăng. Nợ không thay đổi t­¬ng ứng với sức mua đồng tiền, vì vậy đã trở nên gánh nặng đối với doanh nghiệp, kết quả là không trả đ­îc nợ. Tình hình kinh tế thế giới cũng ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động ngân hàng ở từng quốc gia. Với xu hướng hội nhập, khi các ngân hàng nước ngoài được đối xử bình đẳng trên thị trường Việt Nam thì các NHTM Việt Nam đứng trước sự cạnh tranh gay gắt, và như vậy các ngân hàng buộc phải chấp nhận những dự án và phương án có mức rủi ro cao. Để tự bảo vệ mình trước sự biến động không ngừng của nền kinh tế các ngân hàng thường sử dụng các công cụ phái sinh để phòng ngừa cho mình trước những rủi ro có thể gặp phải. * M«i tr­êng v¨n ho¸ - X· héi: Hành vi của khách hàng bị chi phối bởi các yếu tố văn hoá. Những hành động trái với truyền thống văn hoá thường khó được chấp nhận. Các yếu tố văn hoá xã hội thường được hình thành từ rất lâu và rất khó thay đổi. Sự thay đổi của các yếu tố văn hoá xã hội không phải diễn ra ngày một ngày hai mà là cả một quá trình. Để nhận biết được các yếu tố này thay đổi không phải là công việc đơn giản đòi hỏi Ngân hàng phải kết hợp nhiều lĩnh vực: xã hội học, t©m lý.... Như thói quen tiêu dùng của người dân thay đổi các sản phẩm truyền thống không thể bán được, các doanh nghiệp kinh doanh các mặt hàng này sẽ gặp nhiều khó khăn và ngân hàng cũng gặp nhiều rủi ro hơn khi cho các doanh nghiệp này vay. * M«i tr­êng c«ng nghÖ: Sự thay đổi về công nghệ có tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế và xã hội. Nó làm thay đổi phương thức sản xuất, cách thức tiêu dùng và cả phương thức trao đổi của xã hội nói chung và của ng©n hµng nói riêng. Mỗi kü thuật công nghệ thường tạo ra một hệ quả lâu dài nhưng lại khó dự kiến trước. Khi cã mét c«ng nghÖ hiÖn ®¹i xuÊt hiÖn cã thÓ làm gi¶m gi¸ trÞ cña c¸c m¸y mãc cò, c¸c tài s¶n ®¶m b¶o cña kh¸ch hàng kh«ng cßn gi¸ trÞ nh­ ban ®Çu và rÊt nguy hiÓm cho ng©n hàng khi kh¸ch hàng kh«ng tr¶ ®­îc nî. Hay nh­ xu h­íng hiÖn nay th«ng tin vÒ kh¸ch hàng th­êng ®­îc tË._.p trung t¹i mét trung t©m. Nh­ng khi c¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hàng ®· thay ®æi mà c«ng nghÖ th«ng tin ch­a kÞp cËp nhËt th× sÏ rñi ro lín cho ng©n hàng khi vèn sù dông c¸c th«ng tin cò… * Nguyªn nh©n do c¸c yÕu tè tõ thiªn nhiªn: C¸c thiÖt h¹i n¶y sinh tõ nguyªn nh©n thiªn tai nh­: thêi tiÕt, khÝ hËu, ®éng ®Êt, nói löa, b·o lôt, h¹n h¸n, dÞch bÖnh…mà ng©n hàng kh«ng thÓ l­êng hÕt ®­îc. Nh÷ng thiÖt h¹i nµy ®Òu cã thÓ t¸c ®éng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp tíi ho¹t ®éng kinh doanh vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña kh¸ch hµng, lµm cho kh¸ch hµng kinh doanh gi¶m sót, gÆp khã kh¨n th× kh¶ n¨ng tr¶ nî cho ng©n hµng sÏ gi¶m, do vËy cã thÓ dÉn ®Õn rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông. Trong thêi gian võa qua, chóng ta ®· chÞu ¶nh h­ëng cña dÞch cóm gia cÇm, ¶nh h­ëng ®Õn ng­êi ch¨n nu«i gia cÇm. Khi ng­êi ch¨n nu«i gia cÇm ph¶i tiªu hñy ®àn gia cÇm cöa m×nh cã nghÜa là hä sÏ khã cã kh¶ n¨ng tr¶ nî ®óng h¹n cho ng©n hàng, hàng lo¹t c¸c ng©n hàng cã kh¸ch hàng làm nghÒ ch¨n nu«i gia cÇm ®Òu ph¶i tiÕn hành gia h¹n nî cho kh¸ch hàng cña m×nh. C¸c yÕu tè kh¸ch quan nªu trªn th­êng khã dù b¸o và ng©n hàng th­êng kh«ng thÓ l­êng hÕt ®­îc. Mäi ng©n hàng kinh doanh trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng thÓ lo¹i bá hÕt rñi ro mà chØ phßng ngõa và dù b¸o mét phÇn nào mà th«i. 1.2.1.2 Nguyªn nh©n chñ quan: Trong quan hÖ tÝn dông ng©n hàng lu«n ë vÞ thÕ " kh«ng c©n xøng vÒ th«ng tin". V× vËy ng©n hàng dÔ r¬i vào t×nh tr¹ng rñi ro ®¹o ®øc và sù lùa chän ®èi nghÞch. * Tõ phÝa kh¸ch hµng: Rñi ro tõ phÝa kh¸ch hàng th­êng là nguyªn nh©n chÝnh và cæ ®iÓn nhÊt dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông. Khi đi vay khách hàng luôn cung cấp cho ngân hàng những thông tin tốt về mình. Chính vì vậy, các ngân hàng thường khó có thể đánh giá chính xác về khách hàng của mình. Đặc biệt rủi ro khi ngân hàng đã cho vay mà vì một nguyên nhân chủ quan nào đó mà khách hàng không trả nợ đúng hạn hoặc tồi tệ hơn là không trả được nợ. Mọi khách hàng vay vốn đều cam kết sử dụng vốn vay đúng mục đích và trả nợ đúng thời hạn. Tuy nhiên công việc kinh doanh của họ thì không phải lúc nào cũng như ý muốn. Khi việc tính toán triển khai dự án đầu tư sản xuất, kinh doanh của khách hàng không khoa học, không được thẩm định kĩ, khả năng quản lý tài chính yếu kém… thì nguy cơ họ không trả được nợ là rất rõ ràng. Mét sè tr­êng hîp c¸ biÖt khi kh¸ch hàng kh«ng cã thiÖn chÝ tr¶ nî (mÆc dù hä cã kh¶ n¨ng). ®ã là nh÷ng tr­êng hîp ng©n hàng ph¶i cÇn thËn träng, nh÷ng kh¸ch hàng này th­êng cã ®Æc ®iÓm chÊp nhËn nh÷ng kho¶n vay cã l·i suÊt cao và vay víi khèi l­îng lín. §èi víi kh¸ch hàng là c¸ nh©n th× rñi ro th­êng x¶y ra khi hä l©m vào t×nh tr¹ng: thÊt nghiÖp, èm ®au, bÖnh tËt… * Tõ phÝa Ng©n hµng: Rñi ro tÝn dông xuÊt ph¸t tõ phÝa ng©n hàng th­êng cã mét sè ®Æc ®iÓm sau: + ChÝnh s¸ch cho vay kh«ng hîp lý: ChÕ ®é tÝn dông kh«ng hîp lý nh­ ®iÒu kiÖn chÊp nhËn kh¸ch hàng vay, ®iÒu kiÖn vÒ tài s¶n ®¶m b¶o, vÒ qui tr×nh xÐt duyÖt… Khi chÝnh s¸ch tÝn dông kh«ng ®Çy ®ñ, ®óng ®¾n và thèng nhÊt sÏ t¹o ®Þnh h­íng lÖch l¹c cho ho¹t ®éng tÝn dông. ViÖc cÊp tÝn dông kh«ng ®óng ®èi t­îng, t¹o ra nhiÒu kÏ hë cho ng­êi sö dông vèn… ®Òu là nguyªn nh©n cã thÓ dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông. + Tr×nh ®é c¸n bé tÝn dông còng th­êng là nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông: c¸n bé tÝn dông kh«ng am hiÓu nghiÖp vô, ngành nghÒ kinh doanh xin vay…hoÆc ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp kh«ng tèt ®Òu cã thÓ dÉn ®Õn rñi ro. + Do c¹nh tranh ®Ó l«i kÐo kh¸ch hàng nªn h¹ thÊp c¸c ®iÒu kiÖn vay vèn, ®¸nh gi¸ ph©n tÝch kh¸ch hàng ®¬n gi¶n, muèn duy tr× mèi quan hÖ víi kh¸ch hàng truyÒn th«ng nªn cã thÓ gi·n nî, gia h¹n nî, thËm chÝ ®¶o nî trong lóc biÕt râ kh¸ch hàng cã thÓ kh«ng tr¶ ®­îc nî. + Qui tr×nh tÝn dông thiÕu chÆt chÏ vµ kh«ng phï hîp: Quy tr×nh tÝn dông th«ng th­êng ®­îc x©y dùng trªn nh÷ng quy ®Þnh chung cña ph¸p luËt vµ ®Æc thï trong ho¹t ®éng cña mçi ng©n hµng. ViÖc x©y dùng quy tr×nh kh«ng chÆt chÏ cã thÓ g©y ¶nh h­ëng lµm t¨ng rñi ro tÝn dông cña ng©n hµng. + C¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ c«ng nghÖ ng©n hµng l¹c hËu: dÉn ®Õn qu¸ tr×nh thu thËp vµ xö lý th«ng tin kh«ng cËp nhËt, chÝnh x¸c... viÖc thÈm ®Þnh quyÕt ®Þnh cho vay kh«ng hiÖu qu¶, rñi ro tÝn dông dÔ x¶y ra. + Kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng tèt c¸c ®¶m b¶o tÝn dông: nhËn b¶n sao giÊy tê vÒ tài s¶n thÕ chÊp, ®Ó kh¸ch hàng lîi dông vay nhiÒu, n©ng gi¸ trÞ tài s¶n ®Ó n©ng møc cho vay... + Rñi ro ®¹o ®øc do c¸n bé ng©n hµng kh«ng chÊp hµnh ®óng quy tr×nh cho vay hay th«ng ®ång víi kh¸ch hµng cè ý lµm tr¸i rót tiÒn ng©n hµng. §©y chÝnh lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n g©y nªn rñi ro tÝn dông. Khi cho vay do c¸n bé ng©n hµng kh«ng thùc hiÖn ®óng quy tr×nh cho vay bá qua c¸c b­íc cÇn thiÕt, thu thËp th«ng tin kh«ng ®Çy ®ñ, thiÕu chÝnh x¸c, cho vay dùa trªn c¶m tÝnh, kh«ng dùa trªn tµi liÖu chøng minh....V× vËy viÖc ra quyÕt ®Þnh cho vay kh«ng chÝnh x¸c, cho vay khi c¸c ®iÒu kiÖn ch­a ®Çy ®ñ, kh¶ n¨ng rñi ro x¶y ra rÊt cao vµ viÖc kh¶ n¨ng thu håi vèn rÊt khã. Ch¼ng h¹n khi cho vay yªu cÇu kh¸ch hµng ph¶i cã tµi s¶n b¶o ®¶m ®ñ ®iÒu kiÖn ph¸p lý, cã ®Çy ®ñ giÊy tê chøng minh quyÒn së h÷u vµ ph¶i ®¨ng ký giao dÞch b¶o ®¶m .....Tuy nhiªn c¸n bé tÝn dông xÐt duyÖt cho vay khi ®iÒu kiÖn ph¸p lý trªn ch­a ®Çy ®ñ, kh¸ch hµng kh«ng tr¶ nî, ng©n hµng kh«ng cã ®ñ c¬ së, ®iÒu kiÖn ph¸t m¹i tµi s¶n ®· cÇm cè, thÕ chÊp ®Ó thu håi vèn. HoÆc lµ c¸n bé ng©n hµng th«ng ®ång víi kh¸ch hµng gi¶ m¹o giÊy tê, gi¶ m¹o hå s¬, ®­a c¸c th«ng tin kh«ng trung thùc vµo hå s¬,...®Ó vay tiÒn ng©n hµng sau ®ã kh«ng tr¶ ®­îc nî cho ng©n hµng. Mét ®iÒu c¸c ng©n hàng kh«ng ®Ó ý là viÖc quyÕt ®Þnh thêi h¹n cho vay, thêi h¹n tr¶ nî kh«ng hîp lý còng là nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông. 1.2.2 BiÖn ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông 1.2.2.1 X©y dùng c¸c nguyªn t¾c vµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o tÝn dông. §©y lµ biÖn ph¸p phßng ngõa ®Çu tiªn cña NHTM khi xÐt cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng. a) Nguyªn t¾c tÝn dông. Cã 3 nguyªn t¾c c¬ b¶n sau: + Vèn vay ph¶i ®­îc sö dông ®óng môc ®Ých, cã hiÖu qu¶ kinh tÕ. + TiÒn vay ph¶i ®­îc hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i ®Çy ®ñ vµ ®óng h¹n quy ®Þnh. + TiÒn vay ph¶i lu«n cã gi¸ trÞ vËt t­, hµng ho¸ lµm ®¶m b¶o. b) §iÒu kiÖn tÝn dông. - §iÒu kiÖn ph¸p lý: Kh¸ch hµng lµ doanh nghiÖp th× ph¶i cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, nÕu lµ c¸ nh©n th× ph¶i cã ®ñ n¨ng lùc hµnh vi ph¸p luËt. - C¸c ®iÒu kiÖn kh¸c: Doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã l·i kh«ng cã nî qu¸ h¹n trªn 3 th¸ng, ng­êi vay ph¶i cã tµi s¶n ®¶m b¶o hoÆc ng­êi thø ba b¶o l·nh vµ ng­êi b¶o l·nh ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp thay ng­êi vay... Nh÷ng nguyªn t¾c trªn ®ßi hái ng©n hàng ph¶i thiÕt lËp cho m×nh c¸c qui t¾c nhÊt ®Þnh kh¸ch hàng ph¶i tu©n thñ khi muèn vay vèn. C¸c qui t¾c này ph¶i dùa trªn qui ®Þnh cña luËt ph¸p, cña ngành và phï hîp víi ®Æc ®iÓm m«i tr­êng ng©n hàng ®ang kinh doanh. Nh÷ng qui t¾c nghiÖp vô nh­ vËy kh«ng nh÷ng mang l¹i lîi Ých cho c¶ ng©n hàng và kh¸ch hàng vÒ mÆt thêi gian và chi phÝ mà cßn cho phÐp lo¹i trõ c¸c hành vi và giao dÞch lõa ®¶o, gian lËn... 1.2.2.2 C¸c biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro tÝn dông - X©y dùng chÝnh s¸ch tÝn dông hîp lý ChÝnh s¸ch tÝn dông cña NHTM lµ mét hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p nh»m më réng hay thu hÑp ho¹t ®éng cho vay cña mét NHTM, nh»m c¸c môc tiªu chñ yÕu lµ lîi nhuËn cao, sù an toµn vµ lµnh m¹nh. §©y lµ c¬ së qu¶n lý cho vay, ®¶m b¶o hiÖu qu¶ vèn tÝn dông, chÝnh s¸ch cho vay cÇn quy ®Þnh cô thÓ trong viÖc xem xÐt c¸c lo¹i kh¸ch hµng cã thÓ cho vay, tiªu chuÈn ng©n hµng cã thÓ cho vay. ChÝnh s¸ch tÝn dông lµ kim chØ nam b¶o ®¶m cho ho¹t ®éng tÝn dông ®i ®óng quü ®¹o. "C¬ cÊu vµ chÊt l­îng tÝn dông cña mét ng©n hµng ph¶n ¸nh chÝnh s¸ch tÝn dông cña ng©n hµng ®ã". NÕu mét ng©n hµng qu¸ quan t©m ®Õn chÝnh s¸ch t¨ng tr­ëng tÝn dông th× rñi ro tÝn dông sÏ cao v× khi ®ã môc tiªu an toµn tÝn dông kh«ng ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu, v× môc tiªu t¨ng tr­ëng tÝn dông sÏ níi láng ®iÒu kiÖn vay vèn, viÖc lùa chän kh¸ch hµng kh«ng chÆt chÏ. Ng­îc l¹i víi chÝnh s¸ch tÝn dông th¾t chÆt th× viÖc lùa chän kh¸ch hµng sÏ kh¾t khe vµ chØ cho vay c¸c kho¶n tÝn dông an toµn, ®¶m b¶o ch¾c ch¾n. Th«ng qua chÝnh s¸ch tÝn dông, c¸c ng©n hµng còng ®Þnh h­íng cho m×nh lÜnh vùc khuyÕn khÝch cho vay vµ lÜnh vùc h¹n chÕ cho vay ®ång thêi x©y dùng c¬ cÊu d­ nî mét c¸ch hîp lý ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng. - Thùc hiÖn ®óng quy tr×nh qu¶n lý tÝn dông Thùc hiÖn ®óng c¸c quy tr×nh tÝn dông, ®ñ c¸c b­íc trong quy tr×nh sÏ gi¶m ®­îc c¸c rñi ro vÒ ®¹o ®øc, h¹n chÕ tæn thÊt khi rñi ro x¶y ra. ViÖc thùc hiÖn ®óng quy tr×nh cho vay c¸c bé tÝn dông sÏ ®¸nh gi¸ ®­îc kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro cña kh¸ch hµng vµ kho¶n vay ®ã vµ cã biÖn ph¸p ®Ó l­êng tr­íc khi rñi ro x¶y ra. - Ph©n tÝch tÝn dông vµ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro cña mçi kho¶n vay tr­íc khi ra quyÕt ®Þnh cho vay. Do tÝn dông vµ rñi ro lu«n ®ång hµnh, ta kh«ng thÓ t¸ch rêi chóng ra ®­îc. V× vËy ®Ó gi¶m kh¶ n¨ng rñi ro ta cÇn ph©n tÝch c¸c kh¶ n¨ng rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi mçi kho¶n vay vµ tõ ®ã ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa ®Ó gi¶m tæn thÊt nÕu rñi ro x¶y ra. - Th­êng xuyªn ®¸nh gi¸ ph©n lo¹i tÝn dông, xÕp lo¹i kh¸ch hµng Ph©n lo¹i tÝn dông lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh cÊp ®é rñi ro tÝn dông theo mét tiªu thøc nhÊt ®Þnh. Th«ng qua viÖc ph©n lo¹i tÝn dông ng©n hµng ®¸nh gi¸ ®­îc c¸c kho¶n tÝn dông ®¹t tiªu chuÈn, cã kh¶ n¨ng tr¶ nî, c¸c kho¶n tÝn dông cÇn ®­îc theo dâi, lµ c¸c kho¶n tÝn dông chøa ®ùng tiÒm Èn rñi ro, cÇn ®­îc gi¸m s¸t. C¸c kho¶n tÝn dông kh«ng ®¹t tiªu chuÈn: lµ nh÷ng kho¶n tÝn dông ch¾c ch¾n chøa ®ùng rñi ro ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thu håi vèn cña ng©n hµng. C¸c kho¶n tÝn dông khã thu håi, c¸c kho¶n tÝn dông thua lç, mÊt m¸t. XÕp lo¹i kh¸ch hµng: th«ng qua tiªu thøc xÕp lo¹i kh¸ch hµng, ng©n hµng cã chÝnh s¸ch tÝn dông thÝch hîp. §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng xÕp lo¹i cao, cã uy tÝn ng©n hµng sÏ cã chÝnh s¸ch tÝn dông ­u ®·i ( l·i suÊt, tµi s¶n b¶o ®¶m....), Ng­îc l¹i kh¸ch hµng xÕp lo¹i thÊp ng©n hµng cÇn th¾t chÆt c¸c ®iÒu kiÖn tÝn dông. - Chän läc ng­êi vay vµ gi¸m s¸t qu¸ tr×nh sö dông tiÒn vay. §Ó h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ng©n hàng cÇn cã mét bé phËn thu thËp th«ng tin tèt, bé phËn này sÏ gióp c¸n bé tÝn dông cã thÓ hiÓu h¬n vÒ kh¸ch hàng tr¸nh rñi ro tõ lùa chän ®èi nghÞch. HÖ thèng th«ng tin cÇn ph¶i ®­îc truyÒn ®¹t và l­u gi÷ mét c¸ch kÞp thêi. Kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× th«ng tin là mét lÜnh vùc kh«ng chØ quan träng trong ngành ng©n hàng. Do vËy, ng©n hàng cÇn ph¶i lu«n t¹o cho m×nh ë thÕ chñ ®éng khi bÊt kú kh¸ch hàng nào ®Õn vay vèn. §ång thêi ng©n hàng cÇn thiÕt lËp cho m×nh mét qui tr×nh gi¸m s¸t qu¸ tr×nh sö dông tiÒn vay chÆt chÏ. VÊn ®Ò này l¹i chØ cã thÓ thùc hiÖn tèt khi th«ng tin ng©n hàng n¾m ®­îc là chÝnh x¸c và kÞp thêi. Nh×n chung, khi ¸p dông biÖn ph¸p này gióp ng©n hàng kh«ng nh÷ng lo¹i trõ ®­îc ng­êi vay qu¸ m¹o hiÓm mà cßn cã thÓ t×m ®­îc nhiÒu ng­êi vay an toàn h¬n, cho phÐp mang l¹i lîi tøc cao cho c¸c ng©n hàng nhê h¹ thÊp chi phÝ. - Chuyªn m«n ho¸ viÖc cho vay vµ duy tr× quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi. Sù chuyªn m«n ho¸ trong ho¹t ®éng tÝn dông gióp c¸n bé tÝn dông cã thÓ ph¸t huy hÕt n¨ng lùc cña m×nh và cho phÐp kh¸ch hàng ®Õn xin vay gi¶m thêi gian mét c¸ch tèi ®a khi ®Õn giao dÞch víi ng©n hàng. §Æc biÖt, c¸c ng©n hàng cÇn cã møc ®é ­u tiªn cho nh÷ng kh¸ch hàng cã mèi quan hÖ l©u dài, æn ®Þnh víi m×nh. - Thùc hiÖn b¶o ®¶m tÝn dông Trong ho¹t ®éng kinh doanh kh¸ch hµng lu«n ph¶i ®èi ®Çu víi nh÷ng rñi ro, cã thÓ mÊt kh¶ n¨ng tr¶ nî cho ng©n hµng. Nh÷ng biÕn cè ®ã cã thÓ g©y tæn thÊt lín cho ng©n hµng, v× vËy hÇu hÕt kh¸ch hµng khi cã quan hÖ tÝn dông ®Òu yªu cÇu ph¶i cã tµi s¶n b¶o ®¶m. Khi kh¸ch hµng cÇm cè, thÕ chÊp tµi s¶n hoÆc b¶o l·nh b»ng tµi s¶n cña bªn thø ba ®Ó vay vèn th× hä cã tr¸ch nhiÖm h¬n víi kho¶n vay cña m×nh. §èi víi ng©n hµng th× nã lµ nguån tr¶ nî thø hai cña kh¸ch hµng, khi nguån tr¶ nî thø nhÊt lµ thu nhËp tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng b¶o ®¶m. Do vËy sè tiÒn vay vèn th­êng nhá h¬n gi¸ trÞ tµi s¶n b¶o ®¶m. - Ph©n t¸n rñi ro tÝn dông Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó h¹n chÕ rñi ro tÝn dông lµ "kh«ng nªn bá trøng vµo mét giá". Tøc lµ chóng ta ®a d¹ng ho¸ c¸c lÜnh vùc cho vay, kh¸ch hµng cho vay, kh«ng nªn tËp trung vèn vµo mét lÜnh vùc, mét ®ång tiÒn nµo ®ã hay tËp trung tÝn dông vµo mét sè Ýt kh¸ch hµng. NÕu c¸c lÜnh vùc ng©n hµng ®Çu t­ lín hay kh¸ch hµng ®ã gÆp rñi ro th× ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn rñi ro tÝn dông cho ng©n hµng vµ cã thÓ g©y ph¸ s¶n ng©n hµng. ViÖc ph©n t¸n rñi ro c¸c ng©n hµng cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua biÖn ph¸p ®ång tµi trî ®èi víi c¸c kho¶n vay lín. NÕu cã x¶y ra rñi ro th× g¸nh nÆng sÏ kh«ng dån vµo mét ng©n hµng nµo, bëi vËy c¸c ng©n hµng tham gia ®ång tµi trî sÏ chia sÎ rñi ro, hËu qu¶ cña nã ®­îc gi¶m nhÑ. Lîi thÕ cña ho¹t ®éng ph©n t¸n rñi ro là gióp ng©n hàng tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro ®Æc thï, và ng©n hàng cã thÓ c¶i thiÖn ®­îc thu nhËp ®èi víi toàn bé danh môc cho vay. - Gi¸m s¸t tÝn dông TÝn dông lu«n ®i kÌm rñi ro, do vËy ®Ó h¹n chÕ rñi ro th× ho¹t ®éng tÝn dông th­êng xuyªn ®­îc kiÓm tra, gi¸m s¸t. Th«ng qua kiÓm tra ph¸t hiÖn ra ®­îc nh÷ng b­íc kh«ng hîp lý vµ kiÓm so¸t ®­îc rñi ro ®¹o ®øc vµ viÖc thùc hiÖn kh«ng ®óng quy tr×nh trong ho¹t ®éng tÝn dông vµ c¶nh b¸o ®­îc c¸c rñi ro cã thÓ ra. - B¶o hiÓm tÝn dông B¶o hiÓm tÝn dông lµ biÖn ph¸p thùc hiÖn nh»m chuyÓn mét phÇn hoÆc toµn bé c¸c rñi ro tÝn dông cho c¸c tæ chøc b¶o hiÓm. B¶o hiÓm tÝn dông cã thÓ ®­îc thùc hiÖn d­íi c¸c lo¹i nh­: B¶o hiÓm ho¹t ®éng cho vay, b¶o hiÓm tµi s¶n, b¶o hiÓm tiÒn vay .... - TrÝch lËp quü dù phßng rñi ro TrÝch lËp quü dù phßng rñi ro ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng ®Ó h¹n chÕ rñi ro, nhÊt lµ rñi ro tÝn dông. Do rñi ro lµ ®iÒu tÊt yÕu x¶y ra trong kinh doanh cña c¸c NHTM, c¸c NHTM kh«ng thÓ gi¶m nã xuèng b»ng kh«ng, do vËy ®Ó gi¶m bít tæn thÊt khi rñi ro x¶y ra c¸c NHTM cÇn trÝch lËp mét quü dù phßng rñi ro trong ho¹t ®éng ng©n hµng. ViÖc sö dông c¸c quü ®ã nh­ sau: - Quü dù phßng rñi ro ®Æc biÖt: dïng ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n rñi ro khi ng©n hµng lµm ¨n thua lç do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan mang laÞ. - Quü dù phßng tæn thÊt tÝn dông: Dïng ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n tæn thÊt tÝn dông do kh¸ch hµng g©y nªn. - T¨ng c­êng c«ng t¸c thÈm ®Þnh kh¸ch hµng vµ dù ¸n ®Çu t­: C¸c ng©n hµng cÇn bè trÝ, ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c thÈm ®Þnh cã n¨ng lùc, tr×nh ®é, am hiÓu vÒ kiÕn thøc kü thuËt - kinh tÕ - x· héi, cã kh¶ n¨ng tæng hîp, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®­îc th«ng tin ®Ó ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh tÝn dông. Bªn c¹nh viÖc thÈm ®Þnh c¸n bé lµm c«ng t¸c thÈm ®Þnh còng cÇn tham gia t×m hiÓu vµ t­ vÊn cho kh¸ch hµng vÒ dù ¸n, ph­¬ng ¸n kinh doanh, lÜnh vùc kh¸ch hµng ®ang ho¹t ®éng. - Chó träng ®Õn nghÖ thuËt cho vay: Kinh nghiÖm ë mét sè n­íc cho thÊy r»ng viÖc ph©n tÝch nh÷ng chØ tiªu, th«ng sè cã tÝnh khoa häc kü thuËt liªn quan ®Õn ®¸nh gi¸ tÝn dông vµ ®i ®Õn quyÕt ®Þnh cho vay cña c¸n bé tÝn dông míi chØ lµ hoµn thµnh mét nöa nhiÖm vô cña anh ta. NÕu c¸n bé tÝn dông cßn dµnh mét chót thêi gian vµ søc lùc ®Ó kiÓm tra nh÷ng khÝa c¹nh v« h×nh, Ýt kh¸ch quan h¬n cña ng­êi xin vay nh»m x¸c ®Þnh mét c¸ch chñ quan kh¶ n¨ng thµnh c«ng cña c«ng ty, anh ta míi hoµn thµnh ph©n nöa kia cña nhiÖm vô. Nh÷ng cuéc kh¶o s¸t nµy kh«ng hÒ dÔ dµng vµ tù chóng kh«ng thÓ ®­a ra mét c©u tr¶ lêi râ rµng rµnh m¹ch, song nã lµ kÕt qu¶ trùc tiÕp thu ®­îc tõ kh¶ n¨ng cña c¸n bé tÝn dông vµ l¹i lµ mét b­íc rÊt quan träng cña qu¸ tr×nh cho vay. §©y chÝnh lµ "NghÖ thuËt cho vay", ®iÒu mµ hiÖn nay ®ang bÞ coi nhÑ vµ Ýt ®­îc thùc hiÖn nhÊt trong thùc tÕ cho vay hiÖn nay. V× vËy, c¸c ng©n hµng ph¶i hiÓu râ cho vay lµ mét nghÖ thuËt thay v× chØ lµ mét ngµnh khoa häc ®¬n thuÇn. Do ®ã, cÇn ph¶i ®­a khÝa c¹nh con ng­êi trong c¸ch øng xö vµ t©m lý vµo c«ng t¸c ®µo t¹o vÒ tÝn dông, lùa chän vµ sö dông c¸c c¸n bé tÝn dông võa cã kü n¨ng xö thÕ cña con ng­êi, võa cã n¨ng lùc kü thuËt. Trªn ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p h¹n chÕ, phßng ngõa rñi ro cã tÝnh chÊt c¬ b¶n. Tuy nhiªn, trong tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ mçi NHTM, tæ chøc tÝn dông ®Òu cã nh÷ng biÖn ph¸p hoÆc s¸ch l­îc riªng, nh»m h¹n chÕ, phßng ngõa rñi ro tÝn dông hoÆc ®­a ra c¸c biÖn ph¸p c¬ b¶n cho phï hîp. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng §Çu t­ vµ ph¸t triÓn tØnh hµ t©y 2.1 Kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña Chi nh¸nh NH§T&PT tØnh Hà T©y. 2.1.1 M«i tr­êng kinh doanh cña NH§T&PT Chi nh¸nh tØnh Hµ T©y. 2.1.1.1 Mét sè ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña Hµ T©y Hà Tây là một tỉnh đồng bằng Sông Hồng - Miền bắc Việt Nam, phía Đông giáp thủ đô Hà Nội, phía Đông Nam giáp tỉnh Hưng Yên, phía Nam giáp tỉnh Hà Nam, phía Tây giáp tỉnh Hòa Bình, phía Bắc giáp hai tỉnh Vĩnh Phúc và Phú Thọ; là một tỉnh có tọa độ địa lý: 20,310 - 21,170 vĩ độ bắc, 105,170 - 1060 kinh đông, cã diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lµ 2193 km2 . Hà Tây còn là vùng đất nối liền giữa vùng Tây Bắc và vùng Trung du Bắc Bộ với các tỉnh đồng bằng sông Hồng, có địa hình đa dạng: Miền núi, trung du và đồng bằng rất thuận lợi để phát triển nông nghiệp, Công nghiệp, Du lịch và dịch vụ. Thực tế tỉnh Hà Tây bao bọc thành phố Hà Nội từ phía Tây xuống phía Nam ®­îc coi lµ "tÊm ¸o gi¸p" bao quanh Hµ néi. Hiện nay, nền kinh tế Hà Tây vẫn chưa bắt kịp tốc độ phát triển kinh tế của nhiều vùng, đặc biệt trong điều kiện Hµ T©y là một tỉnh có tiềm năng lớn về du lịch, vận tải, nông nghiệp và vật liệu xây dựng. Tuy nhiên, Chính phủ xác định Hà Tây là địa bàn mở rộng của thủ đô Hà Nội, qua xây dựng các thành phố vệ tinh là mạng lưới gia công của các xí nghiệp công nghiệp Hà Nội trong quá trình tiến hành công nghiệp hãa, hiện đại hãa thành phố Hà Nội. Mặt khác lại nằm liền kề với vùng tam giác kinh tế trọng điểm (Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh), do vậy có mạng lưới giao thông, viễn thông, cung cấp nước, năng lượng phát triển so với các tỉnh khác. Ngoµi ra, Hà tây có những doanh nghiệp, tổ hợp tác sản xuất theo loại hình doanh nghiệp vừa và nhỏ. Hà tây là đất trăm nghề, đã từ lâu làng nghề, ngành nghề, truyền thống ở Hà tây rất đa dạng, phong phú mang đặc thù rất riêng của từng vùng văn hãa xứ Đông, xứ Đoài.... Tính đến nay toàn tỉnh hiện đang có 1116 làng nghề, chiếm 76.4% tổng số làng, trong đó có 200 làng đạt tiêu chí làng nghề của tỉnh. Hà Tây cũng là một thị trường tiêu dùng lớn của nhiều loại sản phẩm nông, lâm, thuỷ sản, vật liÖu xây dựng, hàng tiêu dùng, hàng thủ công mĩ nghệ… Hơn nữa con người Hà Tây có truyền thống cần cù chịu khó trong sản xuất, năng động sáng tạo trong kinh tế và khoa học kỹ thuật nên Hà Tây nhất định có bước chuyển mình đáng kể. Với ba cửa ngõ vào thủ đô ( trong 7 cửa ngõ) qua các quốc lộ 1, quèc lé 6 vµ quèc lé 32, Hà Tây có vị trí hết sức quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế. Do có nhiều thuận lợi kể trên, trong những năm qua tình hình kinh tế xã hội của tỉnh đã chuyển biến rất tích cực với mức tăng trưởng GDP hàng năm ở mức 8%; cơ cấu kinh tế xã hội của tỉnh đã chuyển dịch nhanh theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa giáo dục, y tế và công tác xã hội đã có những tiến bộ xã hội đáng kể; điều kiện sèng vµ møc sèng cña nh©n d©n trong tØnh ®­îc n©ng cao râ rÖt. Do đó Hà Tây là một thị trường rất thuận lợi cho các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài đến làm ăn. Hiện nay, Hà tây đang có những cơ chế, chính sách, tăng cường hoạt động quảng bá, xúc tiến đầu tư… nhằm khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho các nhà đầu tư trong cũng như ngoài nước khi tiến hành đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh trên địa bàn tỉnh. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc ®Ých kinh tÕ mµ Hµ T©y ®· ®Ò ra, ®Ó cã thÓ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng lµm ®ßn bÈy thóc ®Èy kinh tÕ th× cÇn cã rÊt nhiÒu nguån vèn, dù ¸n ®Çu t­ vµ cã hiÖu qu¶. §©y lµ mét ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng, nh­ng còng ®ång thêi lµ nhiÖm vô cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam t¹i Hµ T©y còng nh­ hÖ thèng Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn nãi riªng. 2.1.1.2 Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c Tæ chøc tÝn dông trªn ®Þa bµn. Thêi gian qua, t×nh h×nh kinh tÕ cã nhiÒu biÕn ®éng ®· ¶nh h­ëng s©u s¾c ®Õn ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña Tæ chøc tÝn dông trªn ®Þa bµn tØnh nh­: ChØ sè gi¸ tiªu dïng t¨ng liªn tôc ¶nh h­ëng ®Õn t©m lý ng­êi göi tiÒn vµo ng©n hµng, trong khi ®ã gi¸ bÊt ®éng s¶n (®Êt ®ai) ®ang bÞ "®ãng b¨ng" cïng víi viÖc triÓn khai chÝnh s¸ch ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt cña tØnh, ngoµi ra mét sè ®¬n vÞ triÓn khai viÖc huy ®éng vèn nh­: Kho b¹c nhµ n­íc, tiÕt kiÖm b­u ®iÖn, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ...... Trªn ®Þa bµn tØnh Hµ T©y ngoµi c¸c chi nh¸nh: Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn, Ng©n hµng c«ng th­¬ng, Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Quü tÝn dông nh©n d©n Trung ­¬ng, hÖ thèng Quü tÝn dông nh©n d©n c¬ së, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã thªm 2 ng©n hµng ®i vµo ho¹t ®éng lµ chi nh¸nh Ng©n hµng chÝnh s¸ch x· héi vµ chi nh¸nh Ng©n hµng ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng Cöu long. Do ®ã sù c¹nh tranh vÒ huy ®éng vèn rÊt quyÕt liÖt, c¸c Ng©n hµng liªn tôc t¨ng l·i suÊt ®Ó t¨ng c­êng huy ®éng vèn. NhËn thøc ®­îc t×nh h×nh trªn, c¸c tæ chøc tÝn dông trªn ®Þa bµn ®· b¸m s¸t thÞ tr­êng vµ kÕ ho¹ch cña ng©n hµng cÊp trªn ®Ó ®­a ra c¸c biÖn ph¸p huy ®éng vèn nh­: TiÕt kiÖm bèc th¨m tróng th­ëng, quay sè dù th­ëng, ¸p dông møc l·i suÊt thÝch hîp, më réng m¹ng l­íi huy ®éng vèn t¨ng c­êng qu¶ng b¸ trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, tiÕp xóc vµ t×m kiÕm kh¸ch hµng cã tiÒm n¨ng göi tiÒn lín,..... §Ó cã thÓ hiÓu râ h¬n t×nh h×nh thùc hiÖn cña c¸c ng©n hµng trªn ®Þa bµn tØnh Hµ T©y, chóng ta xem b¶ng sau: Qua b¶ng sè liÖu trªn cho thÊy tèc ®é t¨ng tr­ëng tÝn dông trªn ®Þa bµn t­¬ng ®èi cao. Tæng nguån vèn huy ®éng t¨ng 117%, tæng d­ nî còng t¨ng 113,64% so víi n¨m 2004. ViÖc t¨ng tr­ëng tÝn dông gãp phÇn quan träng vµo thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ trªn ®Þa bµn, ®æi míi trang thiÕt bÞ, më réng s¶n xuÊt n©ng cao søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. VÒ thÞ phÇn tÝn dông, trªn ®Þa bµn tËp trung chñ yÕu ë c¸c NHTM quèc doanh lín nh­ Chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng tØnh Hµ T©y, Chi nh¸nh Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n tØnh Hµ T©y, Chi nh¸nh Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn tØnh Hµ T©y. Nh×n chung tû lÖ nî xÊu cña c¸c TCTD trªn ®Þa bµn tØnh lµ t­¬ng ®èi thÊp. Tuy vËy c¸c TCTD ph¶i lu«n quan t©m ®Õn viÖc phßng ngõa rñi ro tÝn dông, n©ng cao chÊt l­îng c¸c kho¶n vay, h¹n chÕ tèi ®a c¸c kho¶n nî xÊu ph¸t sinh vµ tÝch cùc ®Èy nhanh tiÕn ®é xö lý nî ®äng. 2.1.1.3 M¶ng thÞ tr­êng ng©n hµng h­íng tíi Là một thành viên của NH§T&PT Việt Nam, Chi nhánh NH§T&PT Hà tây tiến hành hoạt động kinh doanh với các mục tiêu và phương hướng cũng không thể nằm ngoài chiến lược chung của hệ thống Ngân hàng Đầu tư. Với đặc điểm địa bàn ngân hàng đang kinh doanh, NH§T&PT chi nh¸nh Hà Tây ®Þnh hướng cung cấp tín dụng cho khách hàng chủ yếu là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Hiện nay phần lớn khách hàng đến xin vay là các doanh nghiệp thuộc thành phần này. Thực ra ngân hàng cũng có quan hệ với một số các Tổng công ty lớn nhưng số lượng khách hàng này ở ngân hàng là không nhiều. Cùng với phướng hướng của toàn ngành, xu hướng của ngân hàng đang muốn phát triển cho vay tiêu dùng, vì mảng thị trường này còn rất nhiều tiềm năng để cho ngân hàng phát triển. Hiện nay, ngân hàng đang từng bước tiếp cận hơn tới người có nhu cầu vay tiêu dùng. Và một xu thế tất yếu đòi hỏi chi nhánh phải có những biện pháp để phòng ngừa và hạn chế rủi ro trong hoạt động tín dụng của tín dụng tiêu dùng. 2.1.2 Kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng kinh doanh t¹i Chi nh¸nh NH§T&PT tØnh Hµ T©y. 2.1.2.1 Kh¸i qu¸t chung vÒ chi nh¸nh NH§T&PT tØnh Hµ T©y. Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam (NH§T&PTVN) ®­îc thµnh lËp theo nghÞ ®Þnh sè 177/TTg ngµy 26/4/1957 cña Thñ t­íng ChÝnh Phñ, 49 n¨m qua NH§T&PTVN ®· cã nh÷ng tªn gäi: - Ng©n hµng KiÕn thiÕt ViÖt Nam tõ ngµy 26/4/1957 - Ng©n hµng §Çu t­ vµ X©y dùng ViÖt Nam tõ ngµy 24/6/1981 - Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam tõ ngµy 14/11/1990 G¾n liÒn víi nh÷ng giai ®o¹n lÞch sö cña ®Êt n­íc, NH§T&PTVN ®· lËp nhiÒu thµnh tÝch gãp phÇn xøng ®¸ng vµo sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc. Ng©n hµng §T&PTVN lµ mét doanh nghiÖp Nhµ n­íc h¹ng ®Æc biÖt, ®­îc tæ chøc theo m« h×nh tæng c«ng ty Nhµ n­íc (tËp ®oµn) mang tÝnh hÖ thèng thèng nhÊt qui ®Þnh t¹i quyÕt ®Þnh sè: 90/ TTg ngµy 7 th¸ng 3 n¨m 1994 cña thñ t­íng ChÝnh phñ. Träng t©m ho¹t ®éng vµ lµ nghÒ nghiÖp truyÒn thèng cña NH§T&PTVN lµ phôc vô ®Çu t­ ph¸t triÓn, c¸c dù ¸n thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ then chèt cña ®Êt n­íc. Thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c mÆt nghiÖp vô cña ng©n hµng phôc vô c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, cã quan hÖ hîp t¸c chÆt chÏ víi c¸c doanh nghiÖp, Tæng c«ng ty. Ng©n hµng §T&PTVN lÊy tªn gäi giao dÞch quèc tÕ lµ VIETINDEBANK viÕt t¾t lµ (BIDV). Chi nhánh NH§T&PT Hà tây là đơn vị thành viên, hạch toán phụ thuộc và đại diện theo ñy quyền của NH§T&PT Việt Nam trong hoạt động kinh doanh tiền tệ, tín dụng và dịch vụ ngân hàng, có quyền tự chủ kinh doanh theo phân cấp và chịu sự ràng buộc về nghĩa vụ và quyền lợi đối với NH§T&PT Việt Nam, tiÒn th©n cña nã lµ phßng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn Hµ S¬n B×nh ®­îc thµnh lËp ngµy 1-6-1990. Do ®ã, sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn còng nh­ chøc n¨ng nhiÖm vô cña Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn Hµ t©y kh«ng t¸ch rêi víi sù ®i lªn vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam. Chi nhánh NH§T&PT Hà tây lấy phương châm hoạt động " Hiệu quả kinh doanh của khách hàng là mục tiêu hoạt động của chúng tôi ". Cùng với sự đòi hỏi của khách hàng, chi nhánh đã thực hiện tất cả các nghiệp vụ cơ bản của ngân hàng: nhận tiền gửi, phát hành các giấy tờ có giá, cho vay, các nghiệp vụ bảo lãnh, thanh toán quốc tế.... Sản phẩm của chi nhánh được cung ứng cho mọi thành phần kinh tế, chủ yếu là các thành phần cơ bản sau: xây dựng cơ bản, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại du lịch, bưu chính viễn thông, làng nghề truyền thống.... Giai đoạn hiện nay, NH§T&PT Việt Nam xác định mục tiêu hoạt động là: "Hiệu quả, an toàn, phát triển bền vững và hội nhập quốc tế". Với cam kết "Cung cấp những sản phẩm, dịch vụ ngân hàng có chất lượng cao, tiện ích tốt nhất cho khách hàng". *CÊu tæ chøc cña Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn Hµ T©y nh­ sau: ban gi¸m ®èc Phßng KÕ ho¹ch nguån vèn Phßng TÝn dông 1 Phßng TÝn dông 2 Phßng kÕ to¸n Tµi chÝnh Phßng tæ chøc hµnh chÝnh Bé phËn kiÓm tra kiÓm so¸t néi bé DÞch vô kh¸ch hµng TTQT Phßng tiÒn tÖ kho quü Tæ ®iÖn to¸n Tæ thÈm ®Þnh vµ QLDA Khèi tÝn dông Khèi qu¶n lý néi bé Khèi hç trî KD Khèi DV- KH : Quan hÖ chØ ®¹o. : Quan hÖ t¸c nghiÖp. Ban Gi¸m ®èc: chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ph¸p luËt vµ Héi së chÝnh vÒ toµn bé ho¹t ®éng kinh doanh, trùc tiÕp qu¶n lý ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Phßng KÕ ho¹ch vµ Nguån vèn: thu thËp th«ng tin, nghiªn cøu thÞ tr­êng, x©y dùng kÕ ho¹ch kinh doanh, x©y dùng chÝnh s¸ch l·i suÊt, chÝnh s¸ch huy ®éng vèn, qu¶n lý kinh doanh ngo¹i tÖ, c©n ®èi nguån vèn vµ sö dông vèn... ®¶m b¶o ho¹t ®éng kinh doanh cña chi nh¸nh. Phßng TiÒn tÖ- Kho quü: Thùc hiÖn c«ng t¸c thu chi tiÒn mÆt, ®¶m b¶o an toµn kho quü. Phßng DÞch vô- Kh¸ch hµng: thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña chi nh¸nh, thùc hiÖn nghiÖp vô tÝn dông cho vay chiÕt khÊu sè ph¸t hµnh t¹i phßng. Phßng TÝn dông 1, 2: §¸p øng nhu cÇu vay vèn, b¶o l·nh, phèi hîp thùc hiÖn nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ ®èi víi c¸c kh¸ch hµng thuéc Tæng c«ng ty, doanh nghiÖp kinh tÕ Trung ­¬ng ®ång thêi thùc hiÖn nhiÖm vô dÞch vô ng©n hµng. Phßng KÕ to¸n- Tµi chÝnh: ChÞu tr¸ch nhiÖm vÒ x©y dùng, kÕ ho¹ch tµi chÝnh, chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc gi¸m ®èc vÒ t×nh h×nh kÕ to¸n tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Tæ §iÖn to¸n: L­u gi÷ c¸c chøng tõ sæ s¸ch kÕ to¸n trªn m¸y tÝnh, hç trî phßng kÕ to¸n trong viÖc in vµ lËp c¸c b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. Phßng KiÓm tra, KiÓm so¸t néi bé: Thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc ë c¸c phßng ban. Phßng Tæ chøc hµnh chÝnh: Bè trÝ tæ chøc nh©n sù vµ c¸c c«ng viÖc hµnh chÝnh kh¸c nh­ c¸c ho¹t ®éng, phong trµo thi ®ua... Tæ ThÈm ®Þnh vµ qu¶n lý dù ¸n: Xem xÐt, kiÓm tra, x¸c ®Þnh tÝnh kh¶ thi vµ ®é an toµn cña c¸c dù ¸n tr­íc khi thùc hiÖn. 2.1.2.2 Kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng kinh doanh t¹i chi nh¸nh. §Ó cã thÕ thÊy ®­îc kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña Chi nh¸nh, ta xem kÕt qu¶ kinh doanh qua 2 n¨m sau: B¶ng 2: KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh §¬n vÞ: TriÖu ®ång STT ChØ tiªu N¨m 2004 N¨m 2005 So s¸nh Sè tiÒn TL % 1 Tæng Doanh thu 93 208 114 668 21 460 23 2 Tæng Chi phÝ 69 189 92 477 23 288 33,65 3 Lîi nhuËn tr­íc thuÕ 24 019 22 191 -1 828 -7,6 4 Lîi nhuËn sau thuÕ 17 293,68 15 977,52 -1316,16 -7,6 (Nguån: Phßng KH&NV chi nh¸nh NH§T&PT tØnh Hµ T©y) Qua b¶ng trªn ta thÊy mÆc dï doanh thu n¨m 2005 t¨ng lªn 21.460 triÖu ®ång, chi phÝ còng t¨ng lªn 23.288 triÖu ®ång so víi n¨m 2004 nh­ng tû lÖ t¨ng cña doanh thu nhá h¬n tû lÖ t¨ng cña chi phÝ. Nguyªn nh©n chi phÝ t¨ng cao lµ do ng©n hµng b¾t ®Çu ph¶i trÝch dù phßng rñi ro tÝn dông theo quyÕt ®Þnh 493, lµm quü dù phßng rñi ro t¨ng. §iÒu nµy ®· lµm cho lîi nhuËn cña Ng©n hµng gi¶m chØ cßn 22.191 triÖu ®ång so víi 24.019 triÖu ®ång cña n¨m 2004. §Ó cã thÓ hiÓu râ h¬n vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng ta xem xÐt c¸c ho¹t ®éng chñ yÕu sau: a) Huy ®éng vèn: Chi nhánh NH§T&PT Hà Tây nhiều năm liền đạt danh hiệu chi nhánh hoàn thµnh suất sắc nhiệm vụ được giao. Trong mấy năm gần đây chi nhánh đã phải cạnh tranh cùng với các tổ chức tín dụng khác trên cùng địa bàn. Năm 2005 vừa qua tuy chi nhánh gặp nhiều trở ngại trong kinh doanh: sự cạnh tranh mạnh mẽ của các đối thủ (nhất là từ khi Ngân hàng nhà đồng bằng sông Cửu Long mở chi nhánh tại Hà Tây), những biến động không lường trước của nền kinh tế... nhưng chi nhánh vẫn giữ vững được thành tích trong hoạt động kinh doanh của mình. Ta có thể thấy hoạt động huy ®éng vèn của chi nhánh NH§T&PT tØnh Hà Tây qua bảng sau: Bảng 3: Khái quát về hoạt động huy ®éng vèn tại chi nhánh. §¬n vÞ: TriÖu ®ång ChØ tiªu N¨m 2003 N¨m 2004 N¨m 2005 Sè tiÒn TT (%) Sè tiÒn TT (%) Sè tiÒn TT (%) Tæng nguån vèn -Nguån tù huy ®éng + TG cña TCKT + TG cña d©n c­ + Ph¸t hµnh GTCG - Nguån vèn kh¸c 1 205 408 1 077 700 288 100 646 558 143 042 127 708 100 89,4 23,9 53,6 11,9 10,6 1 311 199 1 120 454 274 038 710 961 135 455 190 745 100 85,4 21 54,2 10,3 14,5 1 512 145 1 320 010 332 672 901 615 85 723 192 135 100 87,3 22 59,6 5,7 12,7 ThÞ phÇn huy ®éng vèn 24% 24% 22% Nguån v._.nhánh đã phần nào phát huy được vai trò giám sát hoạt động tín dụng. Tuy nhiên chi nhánh cũng cần tăng cường hơn nữa công tác này. Chi nhánh cũng cần trang bị cho các cán bộ làm kiểm soát các kiến thức về mọi lĩnh vực để họ có thể làm tốt chức năng nhiệm vụ của mình. Chi nhánh cần duy trì xuyên suốt chỉ đạo của Tổng giám đốc NH§T&PTVN tại chỉ thị số 719/CT-TCKT ngày 19/2/2004 về việc tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và thực hiện các qui trình nghiệp vụ bảo đảm an toàn hoạt động kinh doanh ngân hàng. 3.2.8 Thực hiện bảo hiểm tín dụng. HiÖn nay ch­a cã mét tæ chøc nµo ®øng ra lµm b¶o hiÓm tÝn dông mµ ®©y lµ biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro rÊt hiÖu qu¶. Bảo hiểm tín dụng là việc bảo hiểm cho số vốn tín dụng của ngân hàng cấp cho khách hàng vay, bảo hiểm các tài sản mà người vay đem thế chấp cho ngân hàng. Có 3 hình thức bảo hiểm chủ yếu: * Thứ nhất: Khách hàng vay vốn mua bảo hiểm cho hoạt động sản xuất kinh doanh của họ. Trong trường hợp này họ đã bảo hiểm gián tiếp cho vốn vay ngân hàng vì họ sẽ có nguồn thu khi gặp rủi ro trong hoạt động kinh doanh và có thể dùng nguồn thu này để thanh toán nợ cho khách hàng. Phương thức này không làm ngân hàng phát sinh thêm nghiệp vụ và chi phí mà cũng khá an toàn. Do đó, ngân hàng nên khuyến khích cách làm bằng việc xem xét ưu đãi cho vay đối với khách hàng có mua bảo hiểm. * Thứ hai: Ngân hàng hình thành các quĩ dự phòng để bù đắp những thiệt hại không thu hồi hết nợ quá hạn, từ đó hạn chế hậu quả xấu có thể xảy ra. Nguồn hình thành quü này là lợi nhuận của ngân hàng. Trong quá trình trích lập quü dự phòng vấn đề cần giải quyết là trích như thế nào để phản ánh đúng kết quả hoạt động kinh doanh vừa nâng cao trách nhiệm của ngân hàng. * Thứ ba: Ngân hàng mua bảo hiểm của các tổ chức bảo hiểm chuyên nghiệp đối với hoạt động đầu tư và cho vay của mình. Tuy nhiên theo biện pháp này ngân hàng phải bỏ một khoản chi phí để trả cho công ty bảo hiểm. Do vậy, biện pháp này chỉ nên sử dụng với những khoản đầu tư lớn, thời hạn dài và ngân hàng có thể chuyển một phần chi phí cho khách hàng cùng chia sẻ Các hình thức bảo hiểm tín dụng thật sự chưa được các ngân hàng thương mại nói chung và chi nhánh NHĐT&PT Hà tây nói riêng chú ý. Thực ra, gần đây hình thức bảo hiểm tiền gửi đã được các ngân hàng thực hiện nhưng chủ yếu vẫn là tại các quĩ tín dụng nhân dân míi thực hiện biện pháp này. Em cho rằng chi nhánh NHĐT&PT Hà tây nên quan tâm hơn hình thức này và sớm kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền hình thành quĩ bảo hiểm tín dụng vì đây là một cách phòng ngừa rủi ro tín dụng rất hiệu quả đã được chứng minh tại nhiều nước trên thế giới. 3.2.9 Khai th¸c cã hiÖu qu¶ th«ng tin trong ho¹t ®éng tÝn dông a) Thu thËp th«ng tin vÒ kh¸ch hµng: Trong ho¹t ®éng tÝn dông th«ng tin vÒ kh¸ch hµng lµ rÊt quan träng, nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn quyÕt ®Þnh cho vay. HiÖn nay viÖc khai th¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hµng th­êng qua b¸o c¸o cña kh¸ch hµng, ch¼ng h¹n th«ng tin vÒ tµi chÝnh th­êng dùa trªn b¸o c¸o tµi chÝnh trong c¸c n¨m gÇn ®©y cña kh¸ch hµng (doanh nghiÖp). C¸c b¸o c¸o do kh¸ch hµng lËp th­êng kh«ng qua kiÓm to¸n, kh«ng cã c¬ quan chøc n¨ng x¸c ®Þnh tÝnh trung thùc cña b¸o c¸o. Do vËy ®èi víi c¸n bé ng©n hµng, bªn c¹nh viÖc thu thËp th«ng tin tõ kh¸ch hµng cÇn thu thËp thªm th«ng tin tõ c¸c ®èi t¸c cña kh¸ch hµng, tõ nh÷ng ng©n hµng mµ kh¸ch hµng cã quan hÖ, tõ c¬ quan qu¶n lý kh¸ch hµng, tõ Trung t©m phßng ngõa rñi ro cña NHNN (CIC), Trung t©m th«ng tin cña NH§T&PT ViÖt Nam (TPR) tõ ph¶n ¸nh cña c¸n bé, c«ng nh©n viªn.... b) Thu thËp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Khi kh¸ch hµng ®Æt quan hÖ tÝn dông, bªn c¹nh viÖc khai th¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hµng, c¸n bé tÝn dông cßn ph¶i khai th¸c th«ng tin mang tÝnh chÊt thÞ tr­êng vÒ s¶n phÈm kh¸ch hµng kinh doanh ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng ®Çu ra vµ thÞ tr­êng ®Çu vµo cña s¶n phÈm nh­ dù ®o¸n t×nh h×nh cung cÇu, gi¸ c¶ s¶n phÈm, gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu, tµi s¶n ®¶m b¶o ..... NÕu lµm tèt ®­îc c«ng t¸c thu thËp th«ng tin thÞ tr­êng sÏ gióp cho ng©n hµng cã thÓ phßng ngõa ®­îc rñi ro tÝn dông. Tuy nhiªn, c«ng viÖc thu thËp nµy trong ng¾n h¹n th­êng dÔ thùc hiÖn h¬n, nh­ng trong dµi h¹n rÊt khã dù ®o¸n ®­îc thÞ tr­êng ®ßi hái c¸c bé tÝn dông ph¶i cã n¨ng lùc tèt vµ cã tÇm nh×n xa, ph©n tÝch th«ng tin tèt... c) Ph©n tÝch vµ xö lý th«ng tin: Sau khi ®· thu thËp c¸c nguån th«ng tin c¸n bé tÝn dông ph¶i sµng läc nguån th«ng tin ®· thu thËp ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, kh¶ n¨ng tr¶ nî cña vèn vay. Trªn c¬ së ®ã ®Ó ra quyÕt ®Þnh cho vay hay tõ chèi cho vay, ®iÒu kiÖn cho vay nh»m h¹n chÕ rñi ro cã thÓ x¶y ra. 3.2.10 Phát huy vai trò tư vấn của chi nhánh. Dịch vụ tư vấn không còn xa lạ đối với các ngân hàng thương mại Việt Nam. Tuy nhiên dịch vụ này chưa thất sự phát huy hiệu quả tại Chi nhánh NHĐT&PT tỉnh Hà Tây. Tư vấn vừa là một dịch vụ ngân hàng có thể kiếm lời và cũng là dịch vụ giúp ngân hàng phòng ngừa rủi ro trong hoạt động tín dụng. Chi nhánh cần chú trọng tới hình thức này, vì khi tư vấn cho khách hàng, nhất là các khách hàng có quan hệ tín dụng với mình thì chi nhánh có thể giúp khách hàng có thể tránh những khó khăn trong quá trình kinh doanh, chỉ khi khách hàng kinh doanh có lợi nhuận thì chi nhánh mới đạt được hiệu quả như mong muốn. Để tư vấn được cho khách hàng, trước hết chi nhánh cần phải hiểu được mục tiêu mà họ muốn đạt được, tiếp đó sử dụng đúng những hiểu biết của cán bộ để giúp đỡ một cách có ích cho khách hàng. Muốn phát huy vai trò tư vấn, ngân hàng cần rất nhiều điều kiện, đặc biệt điều kiện về con người. Để đưa hoạt động tư vấn tiến tới một dịch vụ sinh lời, chi nhánh nên đi theo hai giai đoạn: đầu tiên là tư vấn cho khách hàng về các vần đề liên quan tới khoản vay, sử dụng và quản lý các khoản vay, tiếp đó là mở rộng ra các lĩnh vực kinh doanh khác để có thể thu phí và mức phí này có thể ưu đãi cho các khách hàng truyền thống. 3.2.11 Tăng cường công tác đào tạo nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ. Đội ngũ cán bộ là nhân tố chủ yếu quyết định thành công của hoạt động ngân hàng, là bộ mặt chính của ngân hàng. Chính vì lẽ đó việc hoàn thiện đội ngũ cán bộ cho toàn ngân hàng nói chung và đội ngũ cán bộ phòng tín dụng nói riêng sẽ góp phần chủ yếu vào thực hiện mục tiêu mở rộng tín dụng và nâng cao chất lượng tín dụng của ngân hàng. Công việc của cán bộ tín dụng là việc tiếp nhận hồ sơ, thu thập và phân tích các thông tin để quyết định có cho vay hay không và giám sát khoản vay trong suốt thời gian cho vay. Nếu trình độ cán bộ tín dụng không theo kịp với yêu cầu của thị trường sẽ có sự phân tích không hoàn hảo và đưa ra các quyết định cho vay không đúng đắn và làm ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng tại ngân hàng. Nhận thức được vai trò quan trọng của nhân tố con người trong hoạt động tín dụng của ngân hàng, chi nhánh đã khuyến khích cán bộ tín dụng không ngừng học tập nên đã có nhiều cán bộ có trình độ cao học, bồi dưỡng kiến thức mới về kinh tế thị trường, về lý luận nghiệp vụ. Ngoài ra ngân hàng cũng nên ban hành quy chế cụ thể làm cơ sở hướng dẫn hoạt động tín dụng cho đội ngũ cán bộ góp phần tạo nên một đội ngũ cán bộ ngày càng hoàn thiện hơn. Cán bộ tín dụng ngoài năng lực chuyên môn giỏi cũng cần có phẩm chất đạo đức tốt bởi vì trong tình trạng luôn tiếp xúc với đồng tiền nếu không giữ vững phẩm chất đạo đức sẽ dễ bị cám dỗ của vật chất dẫn đến hành vi tiêu cực sai trái làm tổn hại đến uy tín của ngân hàng. Đồng thời ngân hàng cũng cần phải nâng cao ý thức trách nhiệm cho mỗi cán bộ tín dụng, yêu cầu cán bộ tín dụng kiểm tra kiểm soát thường xuyên sau khi vay nên đi xuống cơ sở sản xuất của doanh nghiệp nắm bắt những thông tin của doanh nghiệp không nằm trong các báo cáo tài chính. 3.2.12 X©y dùng c¸c hÖ thèng tÝn dông. Các giải pháp trên chỉ phòng ngừa phần nào rủi ro trong hoạt động tại chi nhánh. Dẫu vậy, Chi nhánh cũng không thể tránh khỏi các tổn thất có xảy ra. Muèn phßng ngõa tèt rñi ro tÝn dông, Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt nam nãi chung vµ HÖ thèng NH§T&PTVN còng nh­ Chi nh¸nh NH§T&PT tØnh Hµ T©y nãi riªng ph¶i tiÕp tôc c¶i c¸ch c¸c ho¹t ®éng cña m×nh ®Ó tiÕn dÇn theo th«ng lÖ quèc tÕ. Muèn vËy Ng©n hµng ph¶i x©y dùng c¸c hÖ thèng sau ®©y: a) HÖ thèng xÕp h¹ng tÝn dông: Trong ®ã ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng ®èi t­îng nµo sÏ ph¶i ®­îc xÕp h¹ng. XÕp h¹ng kho¶n vay, xÕp h¹ng ®¸nh gi¸ kho¶n vay xÊu, xÕp h¹ng s¶n phÈm, xÕp h¹ng tiªu chuÈn vµ thùc tr¹ng c¸n bé tÝn dông, l·nh ®¹o liªn quan ®Õn phª duyÖt tÝn dông , xÕp h¹ng ®èi t¸c, vµ xÕp h¹ng møc ®é rñi ro Quèc gia. NH§T&PT ViÖt Nam ®· x©y dùng ®­îc hÖ thèng xÕp h¹ng kh¸ch hµng. §©y lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh x¸c suÊt vì nî cho tõng kho¶n vay hay s¶n phÈm. Ng©n hµng ph¶i tõng b­íc x©y dùng vµ ¸p dông c¸c hÖ thèng xÕp lo¹i nµy ®Ó h¹n chÕ hiÖu qu¶ h¬n rñi ro tÝn dông. b) HÖ thèng qu¶n lý tµi s¶n ®¶m b¶o: §©y lµ hÖ thèng nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng kiÓm so¸t toµn bétµi s¶n ®¶m b¶o, theo ®ã ph¶i ®¶m b¶o r»ng sÏ kh«ng xÈy ra rñi ro ph¸p lý ®èi víi hå s¬. HÖ thèng còng sÏ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng linh ho¹t trong viÖc ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ hiÖn thêi. HÖ thèng nµy sÏ lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh mÊt vèn do vì nî ®ång thêi còng sÏ cho phÐp ¸p dông c¸c nghiÖp vô bï trõ gi¸ trÞ tµi s¶n ®¶m b¶o hay nghiÖp vô chiÕt khÊu gi¸ trÞ tµi s¶n ®¶m b¶o. c) HÖ thèng giíi h¹n tÝn dông: §Ó x©y dùng ®­îc hÖ thèng nµy cÇn ph¶i gi¶i quyÕt ®­îc hai vÊn ®Ò c¬ b¶n, ®ã lµ vÒ khoa häc tÝnh to¸n vµ vÊn ®Ò kiÓm so¸t viÖc thùc hiÖn. HÖ thèng giíi h¹n còng ph¶i kiÓm so¸t ®­îc c¶ c¸c chØ tiªu giíi h¹n thuéc qui ®Þnh cña SBC. HÖ thèng giíi h¹n cã thÓ ®­îc g¸n theo h¹ng s¶n phÈm, theo mùc ®é hay lo¹i tµi s¶n b¶o ®¶m, theo kh¸ch hµng, theo ng­êi phª duyÖt tÝn dông, theo cÊp ®é Chi nh¸nh, theo ngµnh kinh tÕ hay mét vïng kinh tÕ. NH§T&PT tØnh hµ T©y b­íc ®Çu còng ®· x©y dùng ®­îc mét phÇn hÖ thèng giíi h¹n tÝn dông khi ®­a ra mét sè chØ tiªu cô thÓ. d) HÖ thèng b¸o c¸o rñi ro: HÖ thèng b¸o c¸o rñi ro ph¶i ®­îc thiÕt lËp, theo ®ã cho phÐp ph©n tÝch rñi ro theo nhiÒu chiÒu kh¸c nhau. Thªm vµo ®ã, hÖ thèng cÊu tróc b¸o c¸o còng ph¶i cã ®ñ ®é linh ho¹t ®Ó cho phÐp cã thÓ sö dông nhiÒu kü thuËt ph©n tÝch kh¸c nhau vµ theo c¸c yªu cÇu cña ng­êi sö dông. Trong phạm vi luËn v¨n này, em không đi sâu nghiên cứu các biện pháp có thể phßng ngõa vµ hạn chế tối đa tổn thất từ rủi ro trong hoạt động tín dụng. Tuy nhiên chi nhánh cũng cần sớm nghiên cứu các giải pháp phßng ngõa, hạn chế tối đa tổn thất từ rủi ro tín dụng. Vì chỉ có như thế chi nhánh mới có thể kinh doanh ổn định và phát triển trong môi trường kinh tế đầy sôi động như hiện nay. Tóm lại: Để thực hiện tốt các giải pháp nêu trên cần có sự phối hợp của Ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng Đầu tư việt nam, Ngân hàng Đầu tư Hà tây và tinh thần hợp tác tuân thủ pháp luật của khách hàng. 3.3 Mét số kiến nghị. 3.3.1 KiÕn nghÞ ®èi víi ChÝnh phñ a) Tạo môi trường kinh tế ổn định Một trong những nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng cho các NHTM là môi trường kinh tế không ổn định. Môi trường kinh tế không ổn định sẽ gây khó khăn cho ngân hàng cũng như các doanh nghiệp trong kinh doanh, từ đó có thể dẫn đến rủi ro tín dụng. Chính vì vậy, Nhà nước cần có những chính sách, biện pháp nhằm đảm bảo môi trường kinh tế ổn định cho hoạt động của các doanh nghiệp, trong đó có ngân hàng và các tổ chức tín dụng khác. Nhà nước nên có những giải pháp thiết thực nhằm tháo gỡ khó khăn khi có sự chuyển đổi, điều chỉnh cơ chế chính sách liên quan đến toàn bộ hoạt động của nền kinh tế. Mặt khác, Nhà nước cũng cần có những biện pháp nhằm bảo vệ hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trong nước, điều chỉnh và tăng cường hiệu lực pháp lý của chính sách thuế, chính sách bảo trợ sản xuất trong nước, chính sách ngăn chặn hàng nhập lậu… b) Tạo môi trường pháp lý đầy đủ hơn cho hoạt động tÝn dông ng©n hµng. Hệ thống pháp luật nước ta hiện nay chưa đồng bộ, tính ổn định chưa cao. Trong điều kiện nước ta đang chuyển sang cơ chế thÞ trường, nhiều vấn đề cơ bản của cơ chế thị trường chưa được nghiên cứu kỹ. Do những tác động cả chủ quan và khách quan mà hệ thống pháp luật nước ta chưa đồng bộ, chưa thực sự là cán cân công lý trong kinh doanh. Trong điều kiện đó, phương pháp tốt nhất để hoàn thiện pháp luật kinh tế là cần tiến hành hai công việc: vừa xây dựng các văn bản pháp quy về kinh tế, vừa nghiên cứu để ban hành bộ luật mới nhằm thống nhất các quy định pháp luật trong văn bản luật kinh tế. Trong thời gian qua, Nhà nước ta đã ban hành một số văn bản luật cần thiết để ®iÒu chỉnh các quan hệ như: Luật doanh nghiệp, Luật thuế, pháp lệnh chuyển giao công nghệ, hợp đồng kinh tế. Trong quan hệ tín dụng giữa ngân hàng với tổ chức kinh tế sự cảnh giác vẫn là một nhân tố quan trọng, đồng thời với việc phát triển hoạt động ngân hàng cũng phải có thêm các biện pháp mới để Luật ngân hàng hoàn thiện hơn. Do đó nhà nước nên sửa ®æi và bổ sung một số luật như: Luật thế chấp phát mại tài sản... phục vụ cho hoạt động tín dụng ngân hàng cũng như thị trường vốn. Như vậy đứng trên gãc độ ngân hàng các nhân tố trên sẽ làm giảm bớt rủi ro, nâng cao tính sẵn sàng đầu tư của ngân hàng. Những nhân tố đó giúp cho ngân hàng mạnh dạn mở rộng quan hệ tín dụng với mọi thành phần kinh tế. c) Tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động và vay vốn ngân hàng. Để khuyến khích các doanh nghiệp, các nhà đầu tư mạnh dạn bỏ vốn vào phát triển sản xuất trước tiên Nhà nước cần phải tạo lập được một hệ thống cơ sở pháp lý, cơ chế, chính sách ổn định và hợp lý. Mọi quyết định mà Chính phủ đưa ra đều phải cân nhắc kỹ càng, tránh tình trạng đưa ra một quyết định mới một cách vội vàng rồi lại điều chỉnh, sửa đổi khiến cho các doanh nghiệp, các nhà đầu tư hoang mang. Chính phủ cần có thái độ røt khoát trong việc rà soát, sắp xếp lại các doanh nghiệp Nhà nước, chỉ giữ lại những doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả, những doanh nghiệp mà Nhà nước thực sự cần phải nắm giữ để đảm bảo vai trò định hướng kinh tế. Còn lại những doanh nghiệp khác có thể xử lý bằng cách giải thể, sáp nhập hoặc cổ phần hoá nhằm tăng vốn, tăng năng lực sản xuất kinh doanh. Với những doanh nghiệp giữ lại Nhà nước cần cung cấp đủ vốn theo điều lệ đã được duyệt nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động và vay vốn ngân hàng. §Æc biÖt Nhµ n­íc cÇn ®Èy nhanh tèc ®é cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Kiểm soát nghiêm ngặt các luồng hàng từ bên ngoài đưa vào để ngăn chặn hàng nhập lậu. Đây là một trong những vấn đề nhức nhối nhất mà các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay đang phải đối mặt. Có chính sách khuyết khích các doanh nghiệp có phương án đổi mới trang thiết bị, công nghệ hiện đại để nâng cao chất lượng sản phẩm, đặc biệt là sản phẩm thay thế hàng nhập khẩu hoặc có thể xuất khẩu, thông qua nguồn cho vay ưu đãi, tạo thuận lợi về mặt thủ tục xuất nhập khẩu. d) Thành lập cơ quan chuyên trách về xếp hạng tín nhiệm. Cơ quan này sẽ có trách nhiệm thu thập, xử lý, phân tích thông tin về tình hình tài chính, hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp có đăng ký để tiến hành đánh giá, xếp hạng tín nhiệm đối với doanh nghiệp đó. Trên cơ sở bảng xếp hạng của tổ chức này, các NHTM sẽ tham khảo để có được những đánh giá chính xác về doanh nghiệp vay vốn. Để đảm bảo hiệu quả hoạt động của tổ chức này, Chính phủ có thể bắt buộc chỉ những doanh nghiệp nào có đăng ký tại cơ quan xếp hạng tín nhiệm mới được ngân hàng xem xét cho vay vốn. Bằng cách làm này, các doanh nghiệp sẽ phải tự giác tham gia đăng ký xếp hạng để có được giấy chứng nhận nếu muốn vay vốn ngân hàng. Ngoài tác dụng giúp đỡ ngân hàng trong việc thẩm định khách hàng, hoạt động của tổ chức này còn tạo động lực thúc đẩy các doanh nghiệp tự hoàn thiện, nâng cao năng lực tài chính, năng lực sản xuất kinh doanh, uy tín của mình để có được vị trí xếp hạng cao. Đó cũng là một cách để tạo môi trường đầu tư thuận lợi thu hút vốn đầu tư từ bên ngoài. Hoạt động kinh doanh tín dụng Ngân hàng là một nghề kinh doanh đặc biệt mang tính tổng hợp gắn bó mật thiết với điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội của đất n­íc. Do đó, việc tạo lập môi tr­êng kinh tế, môi tr­êng pháp lý đầy đủ, đồng bộ trong hoạt động kinh doanh Ngân hàng có ý nghÜa to lớn trong việc thúc đẩy tăng tr­ëng và phát triển kinh tế, tạo điều kiện cho đồng vốn Ngân hàng phát huy hiệu quả, hạn chế thấp nhất những rủi ro trong hoạt ®éng kinh doanh Ngân hàng. Để hỗ trợ cho các NHTM phát triển, tài chính bền vững, Chính phủ cần cấp đủ vốn điều lệ bổ sung theo đúng lộ trình đã đặt ra. Chính phủ cần quy định rõ trách nhiệm trong việc sử dụng vốn Nhà n­íc cũng nh­ vốn vay Ngân hàng cho các chủ doanh nghiệp. Trong đó g¾n trách nhiệm cá nhân của Giám đốc, Kế toán tr­ëng trong việc kinh doanh thua lỗ làm thất thoát vốn không trả ®­îc nợ Ngân hàng thì cá nhân Giám đốc, Kế toán tr­ëng phải chịu trách nhiệm vật chất. Theo quy định hiện hành thì NHTM đóng vai trò kinh doanh nh­ một doanh nghiệp, nhưng khi doanh nghiệp vay vốn Ngân hàng làm thất thoát thì pháp luật chưa điều chỉnh cụ thể hành vi này, mà chỉ mới điều chỉnh Ngân hàng là nguời cho vay như thế là gây bất lợi cho ngân hàng vì ngân hàng và các đơn vị, tổ chức kinh tế đều là doanh nghiệp và bình đẳng trước pháp luật. Đề nghị Bộ Tài chính, Bộ T­ pháp, Bộ Công an phối hợp h­íng dẫn thực hiện đồng bộ về c¬ chế, chính sách, văn bản luật của Nhà n­íc liên quan đến hoạt động Ngân hàng nh­: xác nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản, phát mại tài sản, thế chấp cầm cố. Một số quy định trong luật Ngân hàng, luật Doanh nghiệp, luật Dân sự, luật Phá sản, trong việc phát mại tài sản ch­a đồng bộ gây khó khăn trong việc xử lý để thu nợ của Ngân hàng. Theo quy định, tài sản thế chấp vay của doanh nghiệp đăng ký ở Sở tài nguyên môi truờng, tài sản thế chấp vay của cá nhân đăng ký ở ph­ờng, xã. Sở tài nguyên yêu cầu giấy tờ phải hợp lệ, đất cấp thẻ đỏ gây khó khăn trong việc đăng ký tài sản thế chấp vì phần lớn doanh nghiệp đã hoạt động lâu năm chỉ có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Bộ Tài chính cần có biện pháp kinh tế, hành chính buộc các doanh nghiệp phải chấp hành nghiêm pháp lệnh kế toán thống kê, thực hiện kiểm toán bắt buộc hàng năm đối với các doanh nghiệp. 3.3.2 KiÕn nghÞ ®èi víi Ng©n hµng Nhµ n­íc NHNN cần tăng cường biện pháp quản lý tín dụng của các Ngân hàng, tổ chức tín dụng như: bổ sung các cơ chế, biện pháp cụ thể nhằm tăng cường hiệu lực trong việc chấp hành cơ chế, thể lệ, qui trình tín dụng. Nâng cao hiệu lực công tác thanh toán ngân hàng để đảm bảo môi trường cạnh tranh lành mạnh hoạt động kinh doanh tiền tệ, tín dụng và dịch vụ ngân hàng. Trung tâm thông tin tín dụng của NHNN trong thời gian qua đã phát huy hiệu quả, nhưng NHNN cần nhận thông tin chọn lọc và cung cấp một cách kịp thời, chính xác các nguồn tin trong nước, thế giới, sự biến đổi tình hình chính trị, kinh tế xã hội... để các tổ chức tín dụng có căn cứ và giải pháp tích cực trong hoạt động nói chung và kinh doanh tín dụng nói riêng. NHNN cần sớm hình thành quỹ bảo hiểm tín dụng: Đây là biện pháp nhằm san sẻ rủi ro góp phần hạn chế bớt những thiệt hại do rủi ro gây ra trong quan hệ tín dụng. (Hiện nay mới chỉ có Công ty quản lý và khai thác nợ). NHNN và Bộ Tài chính cần nghiên cứu và sớm cho ra đời hình thức bảo hiểm tín dụng riêng, chuyên lo cho việc bảo hiểm trong đầu t­ tín dụng, thực hiện các nghiệp vụ có liên quan của mình. Việc làm này vừa tăng thêm khả năng phòng thủ khi có tổn thất xảy ra, vừa tăng tiềm lực vốn cho nền kinh tế. Trong quá trình hiện đại hoá công nghệ ngân hàng các ngân hàng gặp không ít khó khăn, khó khăn nhất là qui trình xử lý nghiệp vụ không thuận lợi cho việc thiết kế giao dịch tự động và không phù hợp với yêu cầu giao dịch một cửa. Nguyên nhân chính xuất phát từ đặc điểm các qui trình nghiệp vụ hiện nay được xây dựng dựa trên các qui trình xử lý bằng tay, mang nặng tính giấy tờ, trong khi các văn bản hiện hành mang nặng tính quản lý, chưa mang tính dịch vụ. Chính vì vậy NHNN cần hoàn thiện các văn bản pháp luật để các ngân hàng có thể dễ dàng áp dụng vào thực tế. 3.3.3 KiÕn nghÞ ®èi víi Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn ViÖt nam NH§T&PT Việt Nam sớm hướng dẫn cụ thể các chi nhánh lĩnh vực cho vay tiêu dùng. Hiện tại hệ thống Ngân hàng Đầu tư đã có sổ tay tín dụng áp dụng cho các doanh nghiệp, nhưng không có sổ tay hướng dẫn về lĩnh vực cho vay tiêu dùng. NH§T&PT Việt Nam cần có quy chế quy định rõ việc phân cấp cho các Chi nhánh cơ sở trong việc thực hiện dùng quỹ dự phòng rủi ro để bù đắp những khoản nợ xấu, tổn thất lâu ngày đủ điều kiện xử lý. Hiện nay thủ tục quá ruờm rà và tất cả nợ xấu đều phải trình NH§T&PT Việt Nam kể cả những món khách hàng tư nhân vỡ nợ, kinh doanh thua lỗ tồn đọng từ những năm truớc, dư nợ gốc còn lại rất nhỏ, hoặc các món lãi lâu ngày (gốc đã trả hết) vẫn còn lãi treo ở tài khoản ngoại bảng. Trên cơ sở văn bản pháp luật của Chính phủ, của NHNH ViÖt Nam, NH§T&PTVN Việt Nam cần nghiên cứu cụ thể phù hợp với đặc điểm kinh doanh của hệ thống để ban hành những văn bản huớng dẫn các Chi nhánh thực hiện kịp thời. Ngoài việc đầu tư thiết bị, phương tiện và nâng cao chất lượng công tác thông tin phòng ngừa rủi ro cần mở rộng, bổ sung chức năng cho trung tâm thông tin phòng ngừa rủi ro như thông tin về thu nhận, tổng hợp, đánh giá tình hình biến đổi của nền kinh tế trong nước, nước ngoài...để cập nhật và thông báo kịp thời cho các chi nhánh nắm bắt và quyết định cho vay đối với các đối tượng tín dụng có liên quan. Những thông tin đó có thể cung cấp thông qua hệ thống vi tính, fax hoặc bản tin TPR của NH§T&PT Việt Nam. Nghiên cứu và cho ra đời công ty phát mại tài sản, công ty bảo hiểm tín dụng trực thuộc NH§T&PT Việt Nam để t­ vấn, giúp đỡ các Chi nhánh trong hệ thống gặp khó khăn trong việc phát mại tài sản có giá trị lớn mà Chi nhánh không tự giải quyết đuợc. NH§T&PT Việt Nam cần tăng cường vai trò là người quản lý hướng dẫn thực hiện nghiệp vụ và các văn bản của ngân hàng nhà nước đối với chi nhánh. NH§T&PT Việt Nam cần bổ sung và đổi mới cơ chế tín dụng, có những bịên pháp cụ thể nhằm tăng cường hiệu lực trong việc chấp hành thể lệ, quy trình cho vay, nâng cao hiệu lực của công tác kiểm tra kiểm soát nội bộ. NH§T&PT Việt Nam tạo mọi điều kiện giúp chi nhánh thực hiện mở rộng mạng lưới hoạt động làm tăng lợi thế kinh doanh, nhất là khu kinh tế trọng điểm tỉnh Hà Tây và vùng giáp ranh Hà nội. Hơn nữa đội ngũ cán bộ của chi nhánh học nhiều trường, nhiều trình độ NH§T&PT Việt Nam cần mở các lớp tập huấn, đào tạo và đào tạo lại cán bộ để nâng cao năng lực công tác thực tế và xu hướng hội nhập quốc tế. 3.3.4. Đối với Ngân hàng đầu tư và phát triển Hà Tây Hoàn thiện hơn về bộ máy, tổ chức và con người liên đến công tác thẩm định dự án đầu tư Thẩm định dự án đầu tư trong cho vay trung và dài hạn là cơ sở để ra quyết định việc cho vay hay không, từ đó ảnh hưởng lớn đến chất lượng tín dụng nói riêng và hoạt động kinh doanh Ngân hàng nói chung. §ång thêi ®©y còng lµ c«ng viÖc quan träng ®Ó phßng ngõa rñi ro tèt. Tuy nhiên đây lại là một khâu cực kỳ phức tạp và khó khăn. Một trong những khả năng chủ quan về phía Ngân hàng có thể khắc phục được đó là việc khai thác và xử lý các thông tin cần thiết liên quan đến lĩnh vực, dự án đầu tư và yếu tố quan trọng trong đó là con người. Vì vậy Chi nhánh cần trang bị thêm các phương tiện kỹ thật, tổ chức xây dựng quy trình tác nghiệp cụ thể, tổng kết đúc rút kinh nghiệm; tổ chức thành lập các phòng, tổ chuyên sâu từng khâu cụ thể trong việc thẩm định; lựa chọn các cán bộ tín dụng thẩm định phải vừa có “Tâm” và “Tầm”; liên tục đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ thẩm định để cập nhật các kiến thức mới, bắt kịp với tốc độ phát triển của nền kinh tế, sự phát triển của khoa học và kỹ thuật. KÕt luËn Trong xu thế phát triển của nền kinh tế, việc đổi mới, nâng cao chất lượng tín dụng và hạn chế rủi ro tín dụng luôn là yêu cầu cấp bách không chỉ của Ngân hàng đầu tư và phát triển chi nhánh Hµ T©y mà còn là của tất cả các Ngân hàng thương mại Việt Nam hiện nay. Trong thời gian thực tập thực tế tại Chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và Phát triển tỉnh Hà tây, em đã phân tích thực trạng hoạt động tín dụng của Ngân hàng, những rủi ro và nguyên nhân gây ra rủi ro trong hoạt động tín dụng. Đồng thời nhận rõ những nhân tố ảnh huởng đến chất luợng tín dụng. Em đã mạnh dạn đề xuất một số giải pháp c¬ bản để phòng ngừa và những kiến nghị nhằm đảm bảo nâng cao h¬n nữa chất luợng tín dụng. Tuy nhiên đây cũng chỉ là những giải pháp sơ lược, mang tính lý thuyết và được đưa ra dưới góc độ nghiên cứu cá nhân. Mặt khác, do năng lực và hiểu biết còn hạn chế nên luËn v¨n này không tránh khỏi những sai sót. Ngoµi ra, để giải quyết vấn đề này không chỉ là sự cố gắng của bản thân các Ngân hàng th­¬ng mại mà cần có sự định huớng, chỉ đạo từ Chính phủ, từ các Bộ, Ngành có liên quan và của Ngân hàng Nhà n­íc Việt Nam. Một lần nữa, em xin chân thành cảm ơn các cô chú, anh chị trong Chi nhánh Ngân hàng Đầu t­ và Phát triển Hà tây, đặc biệt là thầy giáo h­ớng dẫn PGS.TS §inh V¨n S¬n đã tạo điều kiện và giúp đỡ em hoàn thành bài viết này. Em rất mong nhận ®­îc sự góp ý, chỉ bảo của các thầy cô giáo để bài viết đuợc hoàn chỉnh và mang tính thực tiễn cao hơn. Tµi liÖu tham kh¶o 1- Ngân hàng thương mại quản trị và nghiệp vụ. Trường đại học kinh tế quốc dân, khoa Ngân hàng- Tài chính. Nhà xuất bản thống kê 2002 2- Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ Ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. 3- Luật Ngân hàng nhà nước, Luật các tổ chức tín dụng, các văn bản quyết định của các cấp, ngành liên quan. 4- B¸o c¸o th­êng niªn Ng©n hµng §Çu t­ vµ ph¸t triÓn Hµ T©y. 5- Qu¶n trÞ Ng©n hµng th­¬ng m¹i. 6- Sæ tay tÝn dông - Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam 7- Sách Ngân hàng thương mại. Tác giả Lê Văn Tư. 8- T¹p chÝ ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn sè 112 (Th¸ng11-12/2005)vµ sè 114 (Th¸ng 2/2006) 9 Báo cáo đại hội công nhân viên chức năm 2004, 2005 10 Mét sè tµi liÖu kh¸c môc lôc LỜI NÓI ĐẦU 1 Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t 3 Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng th­¬ng m¹i 4 1.1 Ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông vµ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ rñi ro tÝn dông cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. 4 1.1.1 Ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i 4 1.1.1.1 Kh¸i niÖm tÝn dông ng©n hµng 4 1.1.1.2 §Æc tr­ng vµ vai trß cña tÝn dông ng©n hµng 6 1.1.2 Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ rñi ro tÝn dông cña NHTM. 8 1.1.2.1 Kh¸i niÖm rñi ro tÝn dông 9 1.1.2.2 §Æc ®iÓm rñi ro tÝn dông 10 1.1.2.3 DÊu hiÖu rñi ro tÝn dông 11 1.1.2.4 HËu qu¶ rñi ro tÝn dông 12 1.1.2.5 C¸c chØ tiªu ®o l­êng rñi ro tÝn dông 14 1.2 Nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông vµ biÖn ph¸p phßng ngõa, h¹n chÕ 16 1.2.1 Nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông 16 1.2.1.1 Nguyªn nh©n kh¸ch quan 17 1.2.1.2 Nguyªn nh©n chñ quan 20 1.2.2 BiÖn ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông 23 1.2.2.1 X©y dùng c¸c nguyªn t¾c vµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o tÝn dông. 23 1.2.2.2 C¸c biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro tÝn dông 24 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng §Çu t­ vµ ph¸t triÓn tØnh hµ t©y 30 2.1 Kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña Chi nh¸nh NH§T&PT tØnh Hà T©y 30 2.1.1 M«i tr­êng kinh doanh cña NH§T&PT Chi nh¸nh tØnh Hµ T©y 30 2.1.1.1 Mét sè ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña Hµ T©y 30 2.1.1.2 Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c Tæ chøc tÝn dông trªn ®Þa bµn. 32 2.1.1.3 M¶ng thÞ tr­êng ng©n hµng h­íng tíi 34 2.1.2 Kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng kinh doanh t¹i Chi nh¸nh NH§T&PT tØnh Hµ T©y 35 2.1.2.1 Kh¸i qu¸t chung vÒ chi nh¸nh NH§T&PT tØnh Hµ T©y 35 2.1.2.2 Kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng kinh doanh t¹i chi nh¸nh. 38 2.2 Thực trạng rủi ro trong hoạt động tín dụng tại chi nhánh NHĐT&PT Hà tây. 44 2.2.1 T×nh h×nh ho¹t ®éng tÝn dông t¹i chi nh¸nh NH§T&PT tØnh Hµ t©y 44 2.2.2 Thùc tr¹ng rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông t¹i chi nh¸nh NH§T&PT tØnh Hµ T©y 46 2.2.2.1 Thùc tr¹ng chung vÒ rñi ro tÝn dông th«ng qua diÔn biÕn NQH. 44 2.2.2.2 Thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông thÓ hiÖn qua NQH ph©n theo lo¹i tÝn dông 47 2.2.2.3 Rñi ro tÝn dông ph©n theo ngµnh kinh tÕ 48 2.2.2.4 Rñi ro tÝn dông ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ 50 2.2.2.5 Rñi ro tÝn dông thÓ hiÖn qua NQH ph©n theo thêi gian qu¸ h¹n 50 2.2.2.6 Rñi ro tÝn dông thÓ hiÖn qua NQH ph©n theo tÝnh chÊt tiÒn tÖ 51 2.2.2.7 Rñi ro tÝn dông ph©n theo tµi s¶n b¶o ®¶m trong cho vay 52 2.2.2.8 TrÝch dù phßng rñi ro tÝn dông. 53 2.2.2.9 Rñi ro tÝn dông ®­îc ph¶n ¸nh qua nî xÊu: 54 2.3 §¸nh gi¸ thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông vµ c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro tÝn dông t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn Hµ T©y. 55 2.3.1 §¸nh gi¸ chung vÒ rñi ro tÝn dông t¹i chi nh¸nh 55 2.3.2 Nh÷ng yÕu tè dÉn ®Õn nî qu¸ h¹n t¹i Chi nh¸nh 56 2.3.2.1 Tõ phÝa kh¸ch hµng 56 2.3.2.2 Tõ phÝa ng©n hµng 56 2.3.3 Thùc tÕ phßng ngõa, rñi ro tÝn dông vµ c¸c biÖn ph¸p xö lý cña Chi nh¸nh NH§T&PT tØnh Hµ T©y khi xuÊt hiÖn rñi ro tÝn dông 56 2.3.3.1 Thùc tÕ phßng ngõa rñi ro tÝn dông ë Chi nh¸nh. 56 2.3.3.2 Biện pháp xử lý c¸c kho¶n rñi ro tÝn dông 60 CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN tØnh HÀ TÂY 63 3.1 Định hướng ph¸t triÓn ho¹t ®éng tín dụng của chi nhánh NHĐT&PT Hà tây 63 3.1.1 §Þnh h­íng chung 63 3.1.2 Mét sè chØ tiªu cô thÓ cña chi nh¸nh phÊn ®Êu ®¹t n¨m 2006 64 3.2 Một số giải pháp phòng ngừa rủi ro trong hoạt động tín dụng tại chi nhánh NHĐT&PT tØnh Hà tây. 65 3.2.1 Ph©n tÝch kh¸ch hµng th­êng xuyªn vµ chñ ®éng 66 3.2.2 N©ng cao chÊt l­îng thÈm ®Þnh 68 3.2.3 Thùc hiÖn ®óng quy tr×nh tÝn dông 68 3.2.4 Đa dạng hoá và nâng cao chất lượng các loại dịch vụ 69 3.2.5. Thường xuyên chăm lo đến khách hàng 70 3.2.6 Nâng cao hiệu quả công tác thông tin phòng ngừa rủi ro, dự báo rủi ro tiềm ẩn. 71 3.2.7 Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ 72 3.2.8 Thực hiện bảo hiểm tín dụng. 72 3.2.9 Khai th¸c cã hiÖu qu¶ th«ng tin trong ho¹t ®éng tÝn dông 74 3.2.10 Phát huy vai trò tư vấn của chi nhánh. 75 3.2.11 Tăng cường công tác đào tạo nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ. 75 3.2.12 X©y dùng c¸c hÖ thèng tÝn dông 76 3.3 Mét số kiến nghị 78 3.3.1 KiÕn nghÞ ®èi víi ChÝnh phñ 78 3.3.2 KiÕn nghÞ ®èi víi Ng©n hµng Nhµ n­íc 82 3.3.3 KiÕn nghÞ ®èi víi Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn ViÖt nam 83 3.3.4. Đối với Ngân hàng đầu tư và phát triển Hà Tây 84 KÕt luËn 86 Tµi liÖu tham kh¶o 87 ._.