Một số biện pháp nhằm củng cố và mở rộng Thị trường bột mì của Tổng Công ty lượng thực Miền Nam

CHÖÔNG I TOÅNG QUAN VEÀ THÒ TRÖÔØNG & THÒ TRÖÔØNG BOÄT MÌ VIEÄT NAM 1.1/ LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG VAØ MÔÛ ROÄNG THÒ TRÖÔØNG 1.1.1/ Moät soá khaùi nieäm caên baûn: 1.1.1.1 Khaùi nieäm veà thò tröôøng : Khaùi nieäm thò tröôøng coù nhieàu nghóa khaùc nhau tuøy theo caùch tieáp caän. Theo quan ñieåm caùc nhaø kinh teá thì “Thò tröôøng laø moät söï saép xeáp qua ñoù ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn moät loaïi saûn phaåm töông taùc vôùi nhau ñeå quyeát ñònh giaù caû vaø saûn löôïng”. Theo quan ñieåm cuûa caùc nhaø Markting thì “Thò tröôøng bao goàm caùc caù nhaân hay toå chöùc, thích thuù vaø mong muoán mua moät saûn phaåm cuï theå naøo ñoù coù theå nhaän ñöôïc nhöõng lôïi ích thoûa maõn moät nhu caàu, öôùc muoán cuï theå vaø coù khaû naêng ñeå tham gia trao ñoåi naøy”. Nhö vaäy coù theå hieåu, thò tröôøng laø bieåu hieän cuûa quaù trình maø trong ñoù theå hieän caùc quyeát ñònh cuûa ngöôøi tieâu duøng veà saûn phaåm vaø dòch vuï cuõng nhö caùc quyeát ñònh cuûa caùc doanh nghieäp veà soá löôïng, chaát löôïng, maãu maõ, bao bì cuûa saûn phaåm, ñoù laø nhöõng moái quan heä giöõa toång soá cung vaø toång soá caàu, vôùi cô caáu cung caàu cuûa töøng loaïi saûn phaåm cuï theå. 1.1.1.2 Khaùi nieäm veà môû roäng thò tröôøng: Laø vieäc khai thaùc toái ña khaû naêng tieâu thuï saûn phaåm cuûa caùc ñoái töôïng khaùch haøng trong töøng thôøi kyø, nhaèm luoân chieám ñöôïc thi phaàn lôùn nhaát treân caùc phaân khuùc thò tröôøng muïc tieâu. 1.1.2/ Cô sôû caùc giaûi phaùp ñeå môû roäng thò tröôøng Nhöõng giaûi phaùp ñeå môû roäng thò tröôøng ñöôïc thieát keá caên baûn döïa treân ba quan ñieåm caïnh tranh chính cuûa Michael E. Porter laø: chi phí thaáp, khaùc bieät hoùa saûn phaåm/ dòch vuï vaø taäp trung troïng ñieåm. Phöông caùch daãn ñaàu chi phí thaáp : Coâng ty ñeà ra muïc tieâu trôû thaønh nhaø saûn xuaát coù chi phí thaáp trong ngaønh ñang kinh doanh, moät nhaø saûn xuaát coù chi phí thaáp phaûi tìm kieám vaø khai thaùc taát caû moïi nguoàn löïc coù thuaän lôïi veà chi phí. Neáu moät doanh nghieäp coù theå ñaït ñöôïc vaø duy trì moät möùc chi phí thaâùp noùi chung, khi ñoù noù seõ trôû thaønh moät doanh nghieäp coù hieäu quaû kinh doanh treân trung bình vôùi ñieàu kieän laø doanh nghieäp coù theå khoáng cheá giaù caû ôû möùc trung bình hoaëc gaàn vôùi möùc trung bình ngaønh. Phöông caùch chi phí thaáp coù nhöõng ñieåm thuaän lôïi sau: Thöù nhaát: Vì coâng ty saûn xuaát ra saûn phaåm vaø dòch vuï vôùi chi phí thaáp, coâng ty coù theå ñònh giaù baùn thaáp hôn so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh maø vaãn coù theå coù ñöôïc möùc lôïi nhuaän ngang baèng vôùi caùc coâng ty khaùc. Taát nhieân, khi caùc ñoái thuû haï giaù baùn baèng vôùi möùc giaù maø coâng ty ñaët ra, thì vôùi lôïi theá möùc giaù thaønh thaáp, coâng ty seõ coù möùc lôïi nhuaän cao hôn. Thöù hai: Neáu cuoäc chieán tranh giaù caû xaûy ra (thöôøng xaûy ra ôû giai ñoaïn baûo hoaø trong chu kyø soáng cuûa saûn phaåm). Coâng ty hoaït ñoäng vôùi chi phí thaáp seõ coù lôïi theá laø caàm cöï toát hôn so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh. Phöông caùch khaùc bieät hoùa saûn phaåm hoaëc dòch vuï: Neáu taïo ñöôïc lôïi theá caïnh tranh khaùc bieät hôn haún ñoái thuû, Doanh nghieäp coù theå ñònh giaù saûn phaåm cao hôn giaù thoâng thöôøng, gia taêng doanh soá nhôø thu huùt ñöôïc khaùch haøng thích nhaõn hieäu coù ñaëc tröng noåi baät, xaây döïng löïc löôïng khaùch haøng trung thaønh vôùi nhaõn hieäu, coù theå gia taêng lôïi nhuaän khi möùc cheânh leäch giaù caû saûn phaåm lôùn hôn möùc taêng chi phí ñeå taïo söï khaùc bieät. Tuy nhieân, vieäc thöïc thi phöông caùch naøy seõ bò thaát baïi khi khaùch haøng khoâng coi troïng tính khaùc bieät cuûa nhaõn hieäu so vôùi nhaõn caïnh tranh khaùc hoaëc söï khaùc bieät quaù ñôn giaûn, deã bò ñoái thuû caïnh tranh baét chöôùc. Chính vì theá Doanh nghieäp caàn xem xeùt kyõ caùc chuû ñeà ñeå taïo söï khaùc bieät coù tính beàn vöõng so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh treân cô sôû döïa vaøo nhöõng öu theá rieâng coù cuûa mình nhö chaát löôïng, thöông hieäu, tính naêng, dòch vuï. Phöông caùch chi phí thaáp hôïp lyù keát hôïp vôùi taïo söï khaùc bieät caùc yeáu toá ñaàu ra: Theo quan ñieåm naøy, Doanh nghieäp seõ cung caáp cho khaùch haøng nhöõng giaù trò vöôït troäi so vôùi gía caû saûn phaåm baèng caùch ñaùp öùng toát nhaát caùc mong muoán cuûa khaùch haøng vôùi caùc thuoäc tính cuûa saûn phaåm nhö chaát löôïng cao, dòch vuï toát, caùc ñaëc tröng noåi baät vôùi möùc giaù caû hôïp lyù nhaát. Phöông caùch troïng taâm hoùa: Doanh nghieäp coù theå taäp trung söï chuù yù cuûa mình vaøo moät phaân khuùc heïp nhö khu vöïc ñòa lyù, saûn phaåm hay ñoái töôïng khaùch haøng, nôi maø ñoái thuû caïnh tranh chöa coù hay chöa ñaùp öùng toát nhu caàu vaø mong muoán cuûa khaùch haøng vôùi muïc tieâu laø döïa vaøo lôïi theá veà chi phí hoaëc lôïi theá veà khaùc bieät hoùa saûn phaåm/ dòch vuï cao hoaëc caû hai ñeå phuïc vuï khaùch khaøng toát hôn ñoái thuû caïnh tranh treân nhöõng phaân khuùc thò tröôøng naøy. Muoán löïa choïn caùc giaûi phaùp môû roäng thò tröôøng thích hôïp, Doanh nghieäp caàn phaûi caên cöù vaøo muïc tieâu vaø caùc nguoàn löïc cuï theå cuûa mình ñeå choïn löïa phöông thöùc thích hôïp trong caùc phöông caùch chung noùi treân nhaèm taïo lôïi theá caïnh tranh treân thò tröôøng muïc tieâu. Moái lieân heä giöõa söï löïa choïn phöông caùch môû roäng thò tröôøng vaø hai yeáu toá lôïi theá caïnh tranh vaø phaïm vi caïnh tranh nhö sau: Baûng 1.1 : Ba loaïi chieán löôïc chung LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH Phaïm vi caïnh tranh Thò tröôøng Roäng CHI PHÍ THAÁP KHAÙC BIEÄT HOÙA Thò tröôøng Heïp TAÄP TRUNG Nguoàn: Chieán löôïc caïnh tranh- Michael E. Porter trang 80 1.1.3/ Vai troø cuûa vieäc môû roäng thò tröôøng trong hoaït ñoäng cuûa Doanh nghieäp Vieäc môû roäng thò tröôøng trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa moät doanh nghieäp mang laïi nhöõng öu theá sau: Ñoái vôùi saûn xuaát: Vieäc môû roäng thò tröôøng taïo neân öu theá veà qui moâ nhö: Coù nhieàu khaû naêng gia taêng thò phaàn , thò phaàn caøng lôùn thì caøng coù nhieàu khaû naêng thu hoài voán ñaàu tö, thò phaàn ñem ñeán thuaän lôïi giaûm chi phí theo qui moâ vaø deã phaùt trieån söï trung thaønh cuûa ngöôøi tieâu duøng vôùi nhaõn hieäu saûn phaåm. Ñoái vôùi doanh soá, lôïi nhuaän: Vieäc giaûm chi phí theo qui moâ ñaõ giuùp cho Doanh nghieäp coù theå baùn vôùi giaù ngang baèng giaù cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh maø vaãn coù lôïi nhuaän nhieàu hôn, hoaëc coù theå ñònh giaù thaáp hôn ñoái thuû caïnh tranh ñeå gia taêng doanh soá laøm cho lôïi nhuaän treân töøng ñôn vò saûn phaåm coù theå baèng nhöng toång lôïi nhuaän laïi taêng hôn. Ñoái vôùi vieäc caûi toå doanh nghieäp: Vieäc môû roäng thò tröôøng ñaõ thuùc eùp doanh nghieäp phaûi töï caûi toå, ñoåi môùi, taùi laäp laïi caáu truùc doanh nhieäp nhaèm ñaùp öùng nhu caàu taêng qui moâ saûn xuaát, môû roäng thò tröôøng, ñoàng thôøi cuõng laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå doanh nghieäp toàn taïi vaø phaùt trieån trong moâi tröôøng luoân bieán ñoäng cuûa thôøi ñaïi ngaøy nay. Ñoái vôùi caïnh tranh: Vieäc môû roäng thò tröôøng ñaõ taïo neân aùp löïc cho caùc ñoái thuû caïnh tranh hieän taïi, vaø laøm cho caùc ñoái thuû tieàm aån phaûi caân nhaéc khi thaâm nhaäp thò tröôøng. 1.2/ TOÅNG QUAN VEÀ THÒ TRÖÔØNG BOÄT MÌ VIEÄTNAM 1.2.1/ Khaùi quaùt veà saûn phaåm boät mì Saûn phaåm boät mì taïi thò tröôøng Vieät Nam chuû yeáu ñöôïc chia ra laøm caùc daïng nhö sau: Boät mì laøm nguyeân lieäu cho saûn xuaát baùnh mì. Boät mì laøm nguyeân lieäu cho saûn xuaát caùc loaïi baùnh keïo. Boät mì laøm nguyeân lieäu saûn xuaát thöùc aên nhanh daïng sôïi nhö mì aên lieàn, mì sôïi, nui… Nhìn chung, vôùi nguyeân lieäu saûn xuaát laø boät mì, ngöôøi ta coù theå saûn xuaát ra caùc daïng thöïc phaåm aên nhanh, öu ñieåm laø tyû leä ñaïm cao, deã naáu nöôùng, giaù caû chaáp nhaän ñöôïc vaø thôøi gian boû ra cho böõa aên raát ít, phuø hôïp vôùi moâi tröôøng laøm vieäc, hoïc taäp trong xaõ hoäi hieän nay. Saûn phaåm boät mì ñöôïc saûn xuaát theo moät qui trình coâng ngheä xay xaùt, töø luùa mì, ngöôøi ta phaûi “gia aåm” cho haït luùa ñaït ñöôïc ñoä aåm nhaát ñònh, sau ñoù ñöôïc ñöa qua moät heä thoáng nghieàn, saøng vaø ly taâm phöùc taïp ñeå taùch voû, phoâi luùa mì thaønh caùm, coøn nhaân luùa mì thaønh boät mì. Ñaëc tính cuûa töøng loaïi boät mì phuï thuoäc vaøo ñaëc tính cuûa luùa mì ñöa vaøo quaù trình xay xaùt, vaø ngöôøi ta coù theå phaân bieät caùc loaïi boät mì theo ñaëc tính kyõ thuaät nhö ñoä ñaïm (protein) hoaëc ñoä keát dính (gluten) cuûa noù. ÔÛ Vieät Nam ta khoâng troàng ñöôïc luùa mì, neân 100% nguyeân lieäu luùa ñeå saûn xuaát boät mì ñeàu phaûi nhaäp khaåu, nguoàn nhaäp khaåu chính töø caùc nöôùc UÙc, Myõ (ñeå saûn xuaát boät baùnh mì, baùnh ngoït, baùnh bao), Aán Ñoä, Trung Quoác (ñeå saûn xuaát boät laøm mì aên lieàn, baùnh xoáp); Vì vaäy, chaát löôïng, giaù caû boät mì saûn xuaát trong nöôùc phuï thuoäc khaù nhieàu vaøo nguoàn luùa nguyeân lieäu, ngoaøi ra caùc khoaûn chi phí xaêng daàu, tình hình chieán tranh taïi caùc khu vöïc treân theá giôùi cuõng laøm aûnh höôûng ñeán giaù caû nguoàn nguyeân lieäu boät mì cuûa Vieät Nam. Baûng 1.2: Saûn löôïng luùa mì nhaäp khaåu bình quaân haøng naêm trong giai ñoaïn (2000-2003) Stt Nguoàn luùa mì nhaäp khaåu chuû yeáu Soá löôïng (taán/naêm) 1 Luùa mì Uùc 580,000 2 Luùa mì Aán Ñoä 280,000 3 Luùa mì Trung Quoác 215,000 4 Luùa mì Myõ 32,000 Toång coäng 1,107,000 Nguoàn: Soá lieäu thoáng keâ ngaønh saûn xuaát boät mì- Boä Noâng nghieäp & PTNT 1.2.2/ Cung caàu cuûa thò tröôøng boät mì: Toång cung veà boät mì: laø toaøn boä löôïng boät mì do caùc doanh nghieäp trong nöôùc saûn xuaát ra vaø löôïng boät mì ñöôïc nhaäp khaåu cung öùng treân thò tröôøng trong thôøi gian moät naêm. Sau naêm 1975, caû nöôùc chæ coù nhaø maùy boät mì Bình Ñoâng, coâng suaát 600taán/ngaøy (vaø naâng leân 950 taán/ngaøy vaøo nhöõng naêm 1990), trong khi ñoù nhu caàu tieâu thuï boät mì trong nöôùc töông ñoái lôùn, neân phaàn lôùn laø phaûi nhaäp khaåu boät mì. Ñaàu nhöõng naêm 2000, chính phuû quyeát ñònh ñaàu tö theâm hai nhaø maùy, moät ôû Caùi Laân vaø moät ôû Ñaø Naüng. Ñaây cuõng chính laø thôøi gian maø caùc ñòa phöông trong toaøn quoác “ñua nhau”, taïo cô cheáù thoâng thoaùng, keâu goïi, thu huùt ñaàu tö…Chính phuû cuõng ñoàng thôøi thöïc hieän vieäc naâng caáp giaáy pheùp ñaàu tö cho caùc tænh, thaønh, caùc khu coâng nghieäp. Chính vì theá maø chæ trong moät thôøi gian ngaén, haøng loaït döï aùn xaây döïng nhaø maùy boät mì ñöôïc caáp giaáy pheùp, hoaït ñoäng. Ñeán nay ñaõ coù gaàn 30 nhaø maùy boät mì treân caû nöôùc. Coâng suaát khoaûng 1,5 - 2trieäu taán/naêm. Saûn löôïng boät mì nhaäp khaåu cuõng vì theá maø giaûm daàn theo caùc naêm, hieän nay löôïng boät mì nhaäp khaåu haøng naêm raát thaáp, chæ khoaûng 36 nghìn taán/naêm, chieám tyû leä khoaûng 4,5% toång cung boät mì. Coù theå nhaän thaáy, saûn xuaát boät mì trong nöôùc ñaõ gaàn nhö ñaùp öùng ñöôïc heát caùc nhu caàu söû duïng boät mì trong nöôùc, chæ coøn moät löôïng boät mì raát nhoû ñöôïc nhaäp khaåu, chuû yeáu ñeå ñaùp öùng moät soá nhu caàu rieâng bieät. Theo soá lieäu thoáng keâ, löôïng boät mì ñöôïc nhaäp khaåu qua caùc naêm nhö sau: Baûng 1.3: Saûn löôïng boät mì nhaäp khaåu Naêm 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Saûn löôïng(nghìn taán) 254,2 296 151,6 271 150 86,7 65,6 61.6 51 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ Toång caàu veà boät mì : laø toaøn boä löôïng boät mì maø nguôøi mua muoán mua trong moät naêm. Hieän nay, nhu caàu tieâu thuï boät mì nöôùc ta khoaûng 800.000 ñeán 1.000.000 taán/naêm. Nhö vaäy, vôùi khaû naêng saûn xuaát boät mì trong nöôùc khoaûng 1,5 - 2 trieäu taán/naêm, ñaõ vöôït quaù xa caàu veà boät mì. Theo döï baùo cuûa caùc nhaø kinh teá thì toác ñoä taêng tröôûng boät mì cuûa Vieät Nam laø 10%/naêm. Vôùi toác ñoä taêng tröôûng nhö vaäy thì trong khoaûng thôøi gian 7 ñeán 10 naêm nöõa nhu caàu veà boät mì môùi baèng vôùi khaû naêng cung öùng boäät mì cuûa caùc nhaø maùy hieän nay. 1.2.2.1/ Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán caàu boät mì Thò tröôøng saûn phaåm boät mì laø thò tröôøng saûn phaåm coâng nghieäp, caàu cuûa saûn phaåm coâng nghieäp laø caàu ñaàu vaøo phaùt sinh töø caàu ñaàu ra, do ñoù caùc ñaëc tröng cuûa noù laø keùm co giaõn, giao ñoäng theo caàu ñaàu ra cuûa caùc saûn phaåm söû duïng nguyeân lieäu boät mì nhö mì aên lieàn, baùnh mì, baùnh ngoït. Caàu veà boät mì chòu aûnh höôûng cuûa moät soá nhaân toá nhö: - Heä thoáng luaät phaùp vaø chính saùch cuûa Nhaø nöôùc: Chính saùch khuyeán khích, baûo hoä xuaát khaåu cuûa Nhaø nöôùc ôû moät soá maët haøng nhö thuûy haûi saûn, haøng tieâu duøng nhö gaïo, mì goùi,…ñaõ laøm cho cung veà saûn phaåm sau boät mì taêng, keùo theo caàu veà boät mì cuõng taêng. - Tính thôøi vuï trong tieâu thuï saûn phaåm boät mì cuõng aûnh höôûng ñeán caàu, nhaát laø vaø caùc dòp Leã, Teát, vuï muøa thu hoaïch luùa gaïo. - Tieán trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaõ mang laïi moät phong caùch laøm vieäc môùi, moät loái soáng môùi ñoøi hoûi con ngöôøi phaûi taän duïng thôøi gian ñeå laøm vieäc, vaø ñieàu naøy cuõng aûnh höôûng ñeán caàu boät mì khi caùc loaïi thöùc aên nhanh ñöôïc cheá bieán töø boät mì ngaøy caøng ña daïng, phong phuù hôn, dinh döôõng vaø hôïp khaåu vò hôn. - Ñôøi soáng xaõ hoäi ngaøy caøng ñöôïc naâng cao, daãn ñeán nhu caàu xaõ giao taêng do ñoù nhu caàu veà baùnh, keïo cho quaø caùp cuõng taêng theo vaø aûnh höôûng ñeán caàu boät mì. 1.2.2.2/ Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán cung boät mì Cung veà boät mì laø toaøn boä khoái löôïng boät mì hieän ñang coù hoaëc seõ ñöôïc ñöa ra baùn treân thò tröôøng trong moät khoaûng thôøi gian xaùc ñònh, cung veà boät mì chiïu aûnh höôûng cuûa nhieàu nhaân toá khaùc nhau. Thöù nhaát: Laø qui moâ vaø soá löôïng cuûa caùc doanh nghieäp saûn xuaát boät mì. Thöù hai: Laø coâng ngheä saûn xuaát. Noù aûnh höôûng ñeán cung treân caû ba khía caïnh: chaát löôïng, soá löôïng vaø chu kyø cung öùng. Vôùi coâng ngheä laïc haäu thì chaát löôïng boät mì seõ keùm, soá löôïng nhoû vaø chu kyø saûn xuaát daøi, ñieàu naøy cuõng coù nghóa laø khaû naêng ñaùp öùng cuûa cung thaáp. Ngöôïc laïi, neáu coâng ngheä saûn xuaát hieän ñaïi thì chaát löôïng boät mì saûn xuaát seõ toát, coâng suaát lôùn vaø chu kyø saûn xuaát seõ ñöôïc ruùt ngaén, töø ñoù laøm cho giaù thaønh haï, khaû naêng ñaùp öùng cuûa cung cao. Hieän nay, TCT Löông thöïc Mieàn Nam laø doanh nghieäp coù coâng ngheä saûn xuaát tieân tieán, qui moâ saûn xuaát lôùn nhaát nöôùc. Thöù ba: Laø nguoàn nguyeân lieäu. Khí haäu Vieät Nam khoâng thích hôïp ñeå troàng luùa mì, laø nguoàn nguyeân lieäu ñeå saûn xuaát boät mì, maø toaøn boä nguyeân lieäu luùa mì ñeàu ñöôïc nhaäp töø UÙc, Myõ, Aán Ñoä, Trung Quoác; Vì theá, vieäc saûn xuaát boät mì thieáu tính chuû ñoäng, thieáu tính oån ñònh veà soá löôïng cuõng nhö chaát löôïng. Thöù tö: Laø heä thoáng luaät phaùp vaø chính saùch cuûa Nhaø nöôùc. Luaät phaùp vaø chính saùch cuûa Vieät Nam coù aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán thò tröôøng boät mì noùi chung, cung caàu veà boät mì noùi rieâng. Nhaø nöôùc taêng thueá nhaäp khaåu luùa mì töø 0% leân 5% töø naêm 2000 ñaõ laøm cho giaù thaønh boät mì taêng leân ñaùng keå, töø ñoù laøm cho giaù cuûa saûn phaåm sau boät mì cuõng taêng goùp phaàn laøm taêng giaù caû thò tröôøng, aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán khaû naêng tieâu thuï boät mì. Ngoaøi ra, vieäc Chính Phuû thöïc hieän vieäc phaân caáp caáp pheùp ñaàu tö cho caùc Tænh, Thaønh, Khu Coâng nghieäp ñaõ laøm cho haøng loaït döï aùn xaây döïng nhaø maùy boät mì ñöôïc caáp pheùp trong thôøi gian ngaén, vaø ñeán nay ñaõ coù khoaûng 30 nhaø maùy saûn xuaát boät mì treân caû nöôùc, vôùi coâng suaát leân ñeán 1,5 ñeán 2 trieäu taán/ naêm, ñaây laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân laøm cung vöôït quaù caàu, töø ñoù laøm giaûm hieäu quaû ñaàu tö cuûa caùc coâng ty, nhaø maùy do söû duïng khoâng heát coâng suaát vaø cuõng laøm cho tình hình caïnh tranh treân thò tröôøng boät mì gay gaét hôn. Moâi tröôøng chính trò cuõng aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán thò tröôøng boät mì, truôùc khi Myõ boû caám vaän, vieäc nhaäp luùa mì töø Myõ cuõng nhö vieäc xuaát saûn phaåm sau boät mì sang thò tröôøng naøy gaëp raát nhieàu trôû ngaïi, aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán saûn xuaát kinh doanh ngaønh boät mì. Vì theá oån ñònh chính trò laø ñieàu kieän ñaûm baûo cho söï gia taêng saûn xuaát . 1.2.3/ Toå chöùc tieâu thuï cuûa ngaønh saûn xuaát boät mì Vieät Nam Vôùi ñaëc ñieåm laø ngaønh saûn xuaát ra saûn phaåm coâng nghieäp, neân nhöõng chính saùch veà marketing, baùn haøng theo phöông thöùc B2B (Busniess to Busniess), vieäc toå chöùc tieâu thuï saûn phaåm cuûa caùc nhaø saûn xuaát, kinh doanh boät mì hieän nay chuû yeáu taäp trung vaøo hai maïng löôùi tieâu thuï sau: - Maïng löôùi ñaïi lyù (khaùch haøng ñaïi lyù): Cho ñeán nay, taïi Vieät Nam ñaõ hình thaønh moät maïng löôùi ñaïi lyù boät mì roäng khaép treân toaøn quoác, vôùi kinh nghieäm vaø quan heä saâu vôùi caùc nhaø saûn xuaát söû duïng nguyeân lieäu boät mì vôùi qui moâ nhoû trong khu vöïc cuûa mình. Vôùi maïng löôùi ñaïi lyù, nhaø saûn xuaát boät mì coù theå deã daøng ñöa saûn phaåm cuûa mình ra thò tröôøng nhöng ñaây laø moät ñoái töôïng khaùch haøng raát nhaïy caûm veà giaù, chính saùch baùn haøng, khuyeán maõi, vaø caùc ñaïi lyù thöôøng khoâng trung thaønh vôùi moät nhaõn hieäu naøo, maø muïc tieâu kinh doanh cuûa hoï laø lôïi nhuaän. Thoâng thöôøng caùc nhaø saûn xuaát nhoû chæ coù theå söû duïng caùc nhaõn hieäu maø ñaïi lyù cung caáp vì hieän nay haàu heát caùc nhaø maùy saûn xuaát boät mì ñeàu raát haïn cheá trong vieäc baùn haøng tröïc tieáp cho khaùch haøng laø caùc nhaø saûn xuaát qui moâ nhoû do khoù khaên trong vieäc quaûn lyù coâng nôï, giao haøng. - Maïng löôùi tieâu thuï tröïc tieáp ñeán khaùch haøng laø caùc nhaø saûn xuaát söû duïng nguyeân lieäu boät mì coù qui moâ lôùn (khaùch haøng nhaø maùy): Khaùch haøng nhaø maùy coù nhu caàu söû duïng boät mì laøm nguyeân lieäu saûn xuaát thöôøng xuyeân luoân coù xu höôùng mua tröïc tieáp töø caùc nhaø maùy saûn xuaát boät mì vì nhaø maùy coù theå ñaûm baûo ñuùng chaát löôïng nhaõn hieäu, khaû naêng cung öùng oån ñònh. Ngoaøi giaù caû, chaát löôïng cô baûn vaø tieán ñoä giao haøng, ñoái töôïng naøy coøn ñaëc bieät quan taâm ñeán caùc tieâu chuaån kyõ thuaät cuûa saûn phaåm boät mì, vì theá neáu saûn phaåm naøo ñöôïc hoï chaáp nhaän khi ñaùp öùng ñöôïc nhöõng yeâu caàu neâu treân thì hoï seõ laø khaùch haøng trung thaønh vôùi nhaõn hieäu ñoù. CHÖÔNG II THÖÏC TRAÏNG PHAÙT TRIEÅN THÒ TRÖÔØNG BOÄT MÌ CUÛA TCT LÖÔNG THÖÏC MIEÀN NAM 2.1/ TIEÀM NAÊNG PHAÙT TRIEÅN CUÛA NGAØNH SAÛN XUAÁT BOÄT MÌ CUÛA TCT LÖÔNG THÖÏC MIEÀN NAM TCT Löông thöïc Mieàn Nam laø moät doanh nghieäp Nhaø Nöôùc, vôùi 29 ñôn vò thaønh vieân töø Ñaø Naüng ñeán Caø Mau coù toång voán Nhaø nöôùc ñeán naêm 2003 laø 1.094 tyû ñoàng, ñöôïc Nhaø Nöôùc, Boä Noâng nghieäp & Phaùt Trieån Noâng Thoân giao nhieäm vuï saûn xuaát, kinh doanh maët haøng noâng saûn, löông thöïc, thöïc phaåm cheá bieán vöøa giaûi quyeát vaán ñeà löông thöïc quoác gia, vöøa thöïc hieän muïc tieâu xuaát khaåu löông thöïc, thöïc phaåm. Vôùi 3 coâng ty saûn xuaát vaø kinh doanh boät mì goàm Coâng ty Boät mì Bình Ñoâng, Coâng ty Boät mì Bình An (TP. HCM) vaø coâng ty Boät mì Vieät-YÙ (Ñaø Naüng), TCT ñaõ ñaàu tö ñuùng möùc cho ngaønh boät mì veà voán, maùy moùc thieát bò, ñoäi nguõ caùn boä, nhaân vieân nhieàu kinh nghieäm, coù kieán thöùc vaø ñöôïc ñaøo taïo baøi baûn vaø do vaäy ñaõ taïo cho caùc coâng ty boät mì thaønh vieân moät noäi löïc ñuû ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån, nhöng vieäc tìm ra con ñöôøng ñi cho mình trong boái caûnh thò tröôøng boät mì caïnh tranh nhö hieän nay laø moät vieäc laøm heát söùc nan giaûi. 2.1.1/ Tieàm naêng veà cô sôû vaät chaát kyõ thuaät Sau ngaøy Mieàn Nam hoaøn toaøn giaûi phoùng, TCT Löông thöïc Mieàn Nam ñaõ cung öùng gaàn nhö ñoäc quyeàn saûn phaåm boät mì treân toaøn quoác vôùi khaû naêng cung öùng cuûa 2 nhaø maùy boät mì ñoù laø coâng ty boät mì Bình Ñoâng vaø Bình An. Töø naêm 2002 TCT Löông thöïc Mieàn Nam ñaõ ñaàu tö xaây döïng theâm moät nhaø maùy saûn xuaát vaø kinh doanh boät mì Vieät –Y Ùtaïi Ñaø Naüng. Ñeán nay, vôùi nhieàu laàn naâng caáp, môû roäng cô sôû vaät chaát, kyõ thuaät, ba nhaø maùy boät mì ñaõ giuùp cho TCT trôû thaønh nhaø saûn xuaát coù khaû naêng cung öùng boät mì lôùn nhaát Vieät Nam vôùi caùc tieàm löïc sau: Ba nhaø maùy boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam coù maùy moùc thieát bò vaø coâng ngheä saûn xuaát khaù hieän ñaïi, rieâng coâng ty boät mì Bình Ñoâng môùi ñöôïc trang bò moät daây chuyeàn coâng ngheä xay xaùt boät mì haøng ñaàu theá giôùi cuûa Buhler- Thuïy Só. Toång coâng suaát thieát keá cuûa ba nhaø maùy leân ñeán 1.650 taán luùa nguyeân lieäu/ngaøy töông ñöông saûn löôïng khoaûng 335.000 taán boät/ naêm (vôùi tyû leä thu hoài bình quaân laø 71%), tuy nhieân hieän nay ba nhaø maùy chæ môùi khai thaùc khoaûng 66% coâng suaát thieát keá. Heä thoáng kho baõi ñeå chöùa vaø baûo quaûn nguyeân lieäu, thaønh phaåm taïi caùc Coâng ty boät mì thaønh vieân laø raát lôùn, khoaûng 73.000 m2 trong ñoù Boät mì Bình Ñoâng coù 40.000 m2, Boät mì Bình An laø 20.000 m2 vaø Boät mì Ñaø Naüng laø 13.000 m2, ñöôïc thieát keá phuø hôïp vôùi yeâu caàu toàn tröõ, baûo quaûn thöïc phaåm noùi chung vaø nguyeân lieäu, thaønh phaåm boät mì noùi rieâng. Ñaây cuõng laø moät lôïi theá cho TCT Löông thöïc Mieàn Nam döï tröõ nguyeân lieäu vôùi soá löôïng lôùn trong tröôøng hôïp caàn thieát khi coù bieán ñoäng veà nguyeân lieäu treân theá giôùi. Vôùi maùy moùc thieát bò vaø coâng ngheä hieän ñaïi, TCT Löông thöïc Mieàn Nam ñaõ saûn xuaát ra saûn phaåm boät mì coù chaát löôïng cao vaø raát ña daïng, ñaùp öùng ñöôïc taát caû caùc yeâu caàu veà muïc ñích söû duïng boät mì nhö saûn xuaát baùnh mì, mì sôïi, baùnh ngoït, mì aên lieàn treân thò tröôøng. Baûng 2.1: Tình hình kho baõi vaø khaû naêng khai thaùc maùy moùc thieát bò cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam Chæ tieâu MS Giaù trò Ghi chuù Heä thoáng kho (m2) 1 72,937 Luùa mì söû duïng (taán) / naêm 2 311,667 Boät mì saûn xuaát (taán) / naêm 3 220,000 Tyû leä thu hoài 4 71% MS3 / MS2 Coâng suaát thieát keá (taán luùa/ngaøy) 5 1,650 Saûn löôïng saûn xuaát theo thieát keá (taán boät/naêm) 6 335,435 MS5 x 6 (ngaøy saûn xuaát /tuaàn) x 4 (tuaàn) x 12 (thaùng) x MS4 Coâng suaát khai thaùc thöïc teá 7 66% MS3 / MS6 Nguoàn: Phoøng Kyõ thuaät & QL Ñaàu tö- TCT Löông thöïc Mieàn Nam 2.1.2/ Tieàm naêng veà voán, con ngöôøi Veà voán: Baèng vieäc kinh doanh laâu naêm vaø uy tín cuûa mình trong nhieàu lónh vöïc ñaëc bieät laø xuaát nhaäp khaåu löông thöïc, TCT Löông thöïc Mieàn Nam ñaõ coù quan heä toát vôùi heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam, ñaëc bieät laø Ngaân haøng Ngoaïi thöông vaø Ngaân haøng Noâng nghieäp & Phaùt trieån Noâng Thoân. Do ñoù, TCT ñaõ coù nhieàu lôïi theá veà voán trong vieäc vay voán, beân caïnh vieäc söû duïng hieäu quaû nguoàn voán töï coù, lôïi theá naøy khoâng phaûi baát kyø moät doanh nghieäp naøo cuõng coù theå coù ñöôïc, ñieàu naøy giuùp cho caùc Coâng ty boät mì cuûa TCT coù ñieàu kieän mua nguyeân lieäu nhaäp khaåu vôùi soá löôïng lôùn duøng cho caû 3 Nhaø maùy ñeå coù ñöôïc giaù nguyeân lieäu toát nhaát. Veà con ngöôøi: 3 Coâng ty boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam coù khoaûng 600 lao ñoäng thöôøng xuyeân, ña soá ñaõ coù kinh nghieäm, kieán thöùc trong lónh vöïc xay xaùt boät mì, ñoàng thôøi TCT luoân chuû ñoäng lieân heä vôùi caùc Hieäp hoäi luùa mì treân theá giôùi ñeå göûi ngöôøi ñi hoïc caùc chuyeân ngaønh xay xaùt, cheá bieán boät mì vaø caùc saûn phaåm sau boät mì, baûo quaûn luùa. Ngoaøi ra, löïc löôïng lao ñoäng cuûa ngaønh saûn xuaát boät mì TCT Löông thöïc Mieàn Nam luoân ñöôïc quan taâm ñaøo taïo chuyeân moân ngaén haïn nhö marketing, KCS, quaûn lyù chuyeân moân nghieäp vuï, caùc chöông trình ñaøo taïo, naâng cao tay ngheà, thi naâng baäc vaø kyõ naêng söûa chöõa thieát bò… Rieâng Coâng ty boät mì Ñaø Naüng ñöôïc thaønh laäp töø naêm 2002 vaø trong quaù trình xaây döïng nhaø maùy, TCT cuõng ñaõ chuaån bò cho ñoäi nguõ caùn boä, nhaân vieân ñöôïc trang bò caùc kieán thöùc vaø hoïc taäp kinh nghieäm trong chuyeân moân saûn xuaát boät mì taïi hai nhaø maùy boät mì Bình Ñoâng vaø Bình An, thôøi gian ñaàu khi ñöa Coâng ty boät mì Ñaø Naüng vaøo hoaït ñoäng, TCT ñaõ ñieàu caùc caùn boä quaûn lyù vaø kyõ thuaät töø hai Coâng ty Bình Ñoâng vaø Bình An ra ñeå hoã trôï Coâng ty boät mì Ñaø Naüng trong 6 thaùng ñeå oån ñònh saûn xuaát, cô cheá quaûn lyù, thò tröôøng taïo ñieàu kieän cho Coâng ty boät mì Vieät-YÙ, Ñaø Naüng coù theå hoaït ñoäng ñoäc laäp vaø coù hieäu quaû. 2.1.3/ Tieàm naêng veà vò trí ñòa lyù Trong ba Coâng ty saûn xuaát vaø kinh doanh boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam, coù hai Coâng ty taïi TP. Hoà Chí Minh laø Coâng ty boät mì Bình Ñoâng vaø Coâng ty boät mì Bình An coù vò trí ñòa lyù thuaän lôïi trong vieäc toå chöùc vaän chuyeån nguyeân lieäu vaø phaân phoái thaønh phaåm. Do naèm caïnh bôø soâng lôùn neân xaø lan chôû luùa nguyeân lieäu coù theå caëp saùt nhaø maùy, raát thuaän lôïi cho vieäc tieáp nhaän luùa nguyeân lieäu, phaân phoái haøng ñi caùc thò tröôøng xa baèng ñöôøng thuûy. Taát caû caùc coâng ty boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam ñeàu naèm trong caùc trung taâm thaønh phoá lôùn laø TP.HCM vaø TP. Ñaø Naüng, laø nôi taäp trung caùc caûng lôùn, thuaän lôïi cho vieäc nhaäp khaåu luùa nguyeân lieäu; coù ñieàu kieän tieáp caän vôùi caùc thoâng tin khoa hoïc kyõ thuaät cuõng nhö vieäc söû duïng caùc dòch vuï veà taøi chính ngaân haøng; ñöôïc höôûng caùc lôïi ích töø vieäc phaùt trieån cô sôû haï taàng ñeå coù theå coù ñieàu kieän toát hôn trong vieäc toå chöùc saûn xuaát vaø tieâu thuï saûn phaåm. Haøng naêm, vôùi löôïng luùa nguyeân lieäu nhaäp khaåu lôùn (khoaûng 300.000 taán) thì vieäc khai thaùc toát tieàm naêng veà vò trí ñòa lyù cuûa caùc coâng ty boät mì thaønh vieân seõ goùp phaàn laøm giaûm ñaùng keå chi phí saûn xuaát, chi phí löu thoâng vaø naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam treân thò tröôøng boät mì. 2.2/ VAI TROØ CUÛA NGAØNH SAÛN XUAÁT BOÄT MÌ TRONG SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA TCT LÖÔNG THÖÏC MIEÀN NAM Ngaønh boät mì luoân laø moät ngaønh kinh doanh quan troïng cuûa TCT vôùi saûn löôïng baùn ra haøng naêm khoaûng 215.000 – 220.000 taán, ñöùng thöù ba sau caùc ngaønh kinh doanh gaïo (2.450.000 taán/naêm) vaø phaân boùn (375.000 taán/naêm); ñoàng thôøi saûn xuaát & kinh doanh boät mì cuõng laø ngaønh ñem laïi lôïi nhuaän cao cho TCT Löông thöïc Mieàn Nam (bình quaân 40 tyû ñoàng/naêm), goùp phaàn giaûi quyeát vieäc laøm, noäp ngaân saùch vaø ñoùng goùp cho söï phaùt trieån chung cuûa Ngaønh. Tính ñeán naêm 2003, ba coâng ty boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam luoân naèm trong soá 18 treân 29 Coâng ty thaønh vieân coù laõi, vôùi möùc lôïi nhuaän chieám gaàn treân 50% toång lôïi nhuaän cuûa nhoùm coâng ty naøy. Ngaønh boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam ñaõ giuùp cho TCT caân ñoái ñöôïc caùc khoaûn loã cuûa hôn 10 coâng ty ñang khoù khaên, goùp phaàn giaûi quyeát ñöôïc cheá ñoä cho ngöôøi lao ñoäng trong thôøi gian saép xeáp laïi hoaït ñoäng cuûa TCT, goùp phaàn buø ñaép moät phaàn cheânh leäch veà vieäc trôï giaù thu mua luùa gaïo cho noâng daân ñeå thöïc hieän caùc chöông trình löông thöïc quoác gia, taêng kim ngaïch xuaát khaåu gaïo trong boái caûnh haït gaïo Vieät nam chöa coù thöông hieäu treân thò tröôøng Theá Giôùi. Toùm laïi, caùc Coâng ty boät mì trong TCT Löông thöïc Mieàn Nam hieän ñang kinh doanh coù laõi vaø goùp phaàn ñaùng keå trong toång theå hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa TCT. 2.3/ TÌNH HÌNH SAÛN XUAÁT VAØ TIEÂU THUÏ BOÄT MÌ CUÛA TCT LÖÔNG THÖÏC MIEÀN NAM 2.3.1/ Tình hình saûn xuaát boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam 2.3.1.1/ Tình hình nguyeân lieäu phuïc vuï saûn xuaát a/ Nguoàn nguyeân lieäu Vieät Nam khoâng theå troàng ñöôïc luùa mì ñeå saûn xuaát boät mì maø phaûi nhaäp khaåu töø caùc nöôùc nhö UÙùc, Myõ, Aán ñoä, Trung Quoác. Hieän nay nguoàn luùa nguyeân lieäu chæ ñöôïc TCT Löông thöïc Mieàn Nam tieán haønh nhaäp khaåu khi coù yeâu caàu cuûa caùc Coâng ty boät mì thaønh vieân, do ñoù coøn gaëp nhieàu khoù khaên vaø thuï ñoäng khi thò tröôøng luùa mì theá giôùi coù nhieàu bieán ñoäng veà giaù caû, saûn löôïng cung öùng, vaän chuyeån, laøm aûnh höôûng ñeán hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh ngaønh boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam. Nguoàn luùa mì Myõ thöôøng chuû yeáu ñöôïc söû duïng ñeå saûn xuaát ra caùc loaïi boät mì ñeå laøm baùnh mì, baùnh ngoït cao caáp, baùnh boâng lan trong khi nguoàn luùa UÙùc chuû yeáu ñeå saûn xuaát boät mì laøm baùnh mì, mì aên lieàn cao caáp. Caùc loaïi luùa Aán Ñoä, Trung Quoác do chaát löôïng keùm hôn neân ñöôïc söû duïng ñeå saûn xuaát boät mì laøm mì aên lieàn thoâng duïng. Do moãi loaïi luùa mì nguyeân lieäu ñeàu coù muïc ñích söû duïng khaùc nhau vaø ñeå phuø hôïp vôùi yeâu caàu chaát löôïng veà saûn phaåm boät mì, vieäc xaùc ñònh nguoàn cung caáp luùa mì taïi caùc vuøng nguyeân lieäu laø heát söùc quan troïng. Hieän nay, vôùi saûn löôïng luùa mì nhaäp khaåu bình quaân khoaûng 300.000 taán haøng naêm, TCT Löông thöïc Mieàn Nam laø moät trong nhöõng nhaø nhaäp khaåu luùa mì lôùn nhaát Vieät Nam vaø coù moät moái quan heä raát toát vôùi caùc Hieäp Hoäi luùa mì Myõ, Uùc vaø caùc toå chöùc xuùc tieán thöông maïi veà luùa mì treân theá giôùi neân coù ñöôïc nhöõng öu ñieåm nhö nguoàn luùa nguyeân lieäu oån ñònh, ñuùng chaát löôïng theo yeâu caàu, tuy nhieân giaù töông ñoái cao so vôùi giaù cuûa caùc nhaø xuaát khaåu luùa mì tröïc tieáp. b/ Coâng taùc nhaäp khaåu nguyeân lieäu Vieäc nhaäp khaåu nguyeân lieäu ñöôïc TCT Löông thöïc Mieàn Nam thöïc hieän chuû yeáu döïa treân nhu caàu cuûa ba Coâng ty boät mì thaønh vieân, caên cöù vaøo chaøo giaù thôøi ñieåm cuûa caùc Hieäp hoäi luùa mì ñeå tieán haønh nhaäp khaåu. Chuûng loaïi, soá löôïng vaø cô caáu luùa nhaäp khaåu bình quaân moät naêm nhö sau: Baûng 2.2: Chuûng loaïi, soá löôïng vaø cô caáu luùa mì chuû yeáu ñöôïc nhaäp khaåu haøng naêm (2000 – 2003) Stt Chuûng loaïi luùa Soá löôïng nhaäp khaåu / naêm (taán) Boät mì Bình Ñoâng Boät mì Bình An Boät mì Vieät YÙ Toång coäng 1 Luùa mì Uùc 81,000 54,000 27,000 162,000 2 Luùa mì Aán Ñoä 40,000 26,667 13,333 80,000 3 Luùa mì Trung Quoác 30,000 20,000 10,000 60,000 4 Luùa mì Myõ 4,500 3,000 1,500 9,000 Toång coäng 55,500 103,667 51,833 311,000 Nguoàn: Phoøng Keá hoaïch, Kinh doanh & Tieáp thò- Toång CT Löông thöïc Mieàn Nam Treân thöïc teá, tröôùc khi xuùc tieán nhaäp._. khaåu luùa nguyeân lieäu, TCT Löông thöïc Mieàn Nam thöôøng ñieàu phoái löôïng luùa nguyeân lieäu toàn kho giöõa ba Coâng ty boät mì thaønh vieân. Khi moät loaïi luùa toàn kho taïi caùc nhaø maùy ñaõ ôû möùc toàn kho toái thieáu cho pheùp, TCT Löông thöïc Mieàn Nam môùi tieán haønh nhaäp khaåu nguyeân lieäu ñoù. Vôùi phöông thöùc nhaäp khaåu nguyeân lieäu nhö treân, TCT Löông thöïc Mieàn Nam coù nhöõng öu ñieåm vaø nhöôïc ñieåm nhö sau: Öu ñieåm - Vieäc nhaäp khaåu nguyeân lieäu cho caû 3 Coâng ty boät mì thaønh vieân (bình quaân 10.000 taán/chuyeán) ñaõ thoûa maõn ñöôïc ñieàu kieän veà saûn löôïng khi nhaäp qua caùc Hieäp hoäi luùa mì neân TCT Löông thöïc Mieàn Nam coù ñöôïc nguoàn cung öùng nguyeân lieäu oån ñònh. - Do nhaäp qua caùc Hieäp hoäi luùa mì neân chaát löôïng luùa cao, ñuùng vôùi yeâu caàu muïc ñích söû duïng. Nhöôïc ñieåm - Vieäc ñieàu phoái luùa toàn kho giöõa caùc Coâng ty boät mì thaønh vieân laøm gia taêng chi phí, haïn cheá tính chuû ñoäng cuûa caùc Coâng ty boät mì veà nguyeân lieäu trong ñieàu ñoä saûn xuaát . - Vieäc xaùc ñònh nhu caàu nguyeân lieäu taïi caùc Coâng ty boät mì thaønh vieân coøn mang tính chaát thôøi ñieåm, chöa döï baùo ñöôïc nhu caàu söû duïng nguyeân lieäu ñeå coù keá hoaïch nhaäp khaåu. c/ Coâng taùc tieáp nhaän, toàn tröõ vaø baûo quaûn nguyeân lieäu Coâng taùc tieáp nhaän nguyeân lieäu: Hieän nay, caùc Coâng ty boät mì thaønh vieân tröïc tieáp laøm coâng taùc tieáp nhaän nguyeân lieäu vôùi ñaïi dieän cuûa ngöôøi baùn (thoâng qua caùc Haõng vaän taûi) ñeå nhaän soá löôïng luùa nguyeân lieäu theo phaân boå cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam. Ñoái vôùi hai Coâng ty boät mì taïi TP.HCM, luùa xaù nguyeân lieäu treân taøu ñöôïc caïp xuoáng xaø lan vaø vaän chuyeån baèng ñöôøng soâng veà caëp saùt nhaø maùy, taïi ñaây luùa nguyeân lieäu ñöôïc ñoùng bao, boác vaùc leân xe taûi vaø chuyeån veà kho nguyeân lieäu sau khi qua heä thoáng caân xe. Luùa ñöôïc boác vaùc xuoáng vaø chaát thaønh “caây” theo töøng vuøng, töøng chuûng loaïi rieâng. Taïi Coâng ty boät mì Vieät YÙ- Ñaø Naüng, luùa nguyeân lieäu ñöôïc ñoùng bao taïi kho Caûng Ñaø Naüng vaø vaän chuyeån veà nhaø maùy baèng ñöôøng boä. Quaù trình tieáp nhaän nguyeân lieäu nhö treân taän duïng ñöôïc lôïi theá vò trí ñòa lyù cuûa hai Coâng ty boät mì trong TP.HCM ñeå vaän chuyeån baèng xaø lan, tuy nhieân vieäc ñoùng bao taïi xaø lan, boác vaùc leân xe taûi, vaän chuyeån veà kho nguyeân lieäu roài laïi boác vaùc xuoáng kho, chaát caây coøn nhieàu baát hôïp lyù laøm phaùt sinh chi phí. Coâng taùc toàn tröõ, baûo quaûn nguyeân lieäu, thaønh phaåm: Luùa nguyeân lieäu ñöôïc toàn tröõ trong heä thoáng kho nguyeân lieäu ñöôïc thieát keá vaø xaây döïng xung quanh caùc phaân xöôûng saûn xuaát vôùi dieän tích töông ñoái lôùn khoaûng 73.000 m2. Hieän nay, caùc Coâng ty boät mì cuûa TCT thöïc hieän coâng taùc toàn tröõ vaø baûo quaûn nguyeân lieäu theo qui trình sau: - Luùa nguyeân lieäu sau khi nhaäp vaøo kho ñöôïc phaân vuøng, chaát caây vaø thuû kho laäp theû ñeå theo doõi vaø baùo caùo soá löôïng xuaát vaøo saûn xuaát . - Phoøng Kyõ thuaät cuûa caùc nhaø maùy thöôøng xuyeân kieåm tra ñònh kyø chaát löôïng caùc loaïi luùa coù trong kho, trung bình laø 1 tuaàn moät laàn cho taát caû caùc loaïi luùa trong kho ñeå ñaûm baûo phaùt hieän kòp thôøi nhöõng phaùt sinh laøm aûnh höôûng ñeán chaát löôïng luùa nguyeân lieäu nhö ñoä aåm, saâu moït, chuoät, … - Luùa ñöôïc ñöa vaøo caùc phaân xöôûng saûn xuaát theo keá hoaïch ñieàu ñoä baèng xe taûi vaø ñöôïc xaùc ñònh khoái löôïng thöïc teá qua caân oâtoâ. - Boät mì vaø caùm mì thaønh phaåm sau khi qua qui trình saûn xuaát ñöôïc ñoùng bao taïi kho thaønh phaåm baèng heä thoáng ñöôøng oáng. - Heä thoáng kho thaønh phaåm ñöôïc boá trí naèm caëp saùt phaân xöôûng saûn xuaát, ôû ñaây, thaønh phaåm cuõng ñöôïc phaân loaïi, chaát caây ñeå theo doõi soá löôïng nhaäp, xuaát vaø kieåm tra chaát löôïng 1 tuaàn 2 laàn. - Ñeå ñaûm baûo xöû lyù toát caùc phaùt sinh hieän töôïng saâu moït, voán raát thöôøng xuyeân xaûy ra trong saûn xuaát vaø toàn tröõ boät mì, TCT Löông thöïc Mieàn Nam ñaõ kyù hôïp ñoàng khöû truøng thöôøng xuyeân vôùi VFC (Vietnam Fumigation Company – Coâng ty Khöû Truøng Vieät Nam) ñeå thöïc hieän coâng taùc xoâng truøng kho, phaân xöôûng saûn xuaát ñònh kyø 2 laàn/ 1 naêm ñoái vôùi phaân xöôûng, 4 laàn/ 1 naêm ñoái vôùi heä thoáng kho vaø xoâng truøng nguyeân lieäu, thaønh phaåm caên cöù vaøo tình hình thöïc teá sau khi phoái hôïp kieåm tra cuøng Phoøng Kyõ thuaät caùc Coâng ty boät mì thaønh vieân. Nhaän xeùt: Vieäc chaát caây nguyeân lieäu trong kho nhö hieän nay coù öu ñieåm laø deã quaûn lyù veà soá löôïng, chuûng loaïi, nhöng laïi ñoøi hoûi chuyeân moân cao trong coâng taùc khöû truøng, baûo quaûn neân phaûi thueâ coâng ty khöû truøng vôùi chi phí khaù cao (1 tyû ñoàng / naêm). Neáu toàn tröõ nguyeân lieäu ñöôïc thöïc hieän theo daïng toàn tröõ luùa xaù thì vieäc baûo quaûn, khöû truøng deã thöïc hieän hôn, khoâng ñoøi hoûi chuyeân moân cao vaø caùc Phoøng Kyõ thuaät coù khaû naêng töï kieåm tra, thöïc hieän vieäc xoâng truøng, giuùp caùc Coâng ty giaûm thieåu ñöôïc caùc khoaûn chi phí cho xoâng truøng haøng naêm. 2.3.1.2/ Tình hình saûn xuaát a/ Tình hình vaän haønh, khai thaùc maùy moùc thieát bò Caùc Coâng ty boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam ñöôïc ñaàu tö daây chuyeàn maùy moùc thieát bò xay xaùt boät mì khaù hieän ñaïi, hai Coâng ty Boät mì Bình Ñoâng vaø Boät mì Bình An söû duïng daây chuyeàn cuûa Haõng Buhler, Thuïy Só, vaø Coâng ty Boät mì Vieät yù- Ñaø Naüng ñöôïc ñaàu tö daây chuyeàn cuûa YÙ. Ñeå ñaûm baûo vaän haønh vaø khai thaùc toát maùy moùc thieát bò, caû ba Coâng ty boät mì thaønh vieân luoân phaûi thöïc hieän toát coâng taùc baûo trì, söûa chöõa, thay theá maùy moùc, thieát bò thöôøng xuyeân; ñaûm baûo kieåm tra daây chuyeàn cuõng nhö khaû naêng vaän haønh maùy moùc thieát bò, ñoàng thôøi luaân phieân baûo trì cuïc boä töøng daøn maùy nhöng vaãn duy trì saûn xuaát. Vôùi toång coâng suaát thieát keá laø 1.650 taán luùa/ ngaøy, trong ñoù lôùn nhaát laø Coâng ty Boät mì Bình Ñoâng, TP. HCM vôùi 5 daây chuyeàn coù coâng suaát 900 taán luùa/ngaøy, Coâng ty Boät mì Bình An, TP.HCM vôùi 3 daây chuyeàn 450 taán luùa/ngaøy vaø Coâng ty Boät mì Vieät YÙ, Ñaø Naüng vôùi 2 daây chuyeàn coâng suaát 300 taán luùa/ngaøy; töông ñöông vôùi 335.000 taán boät mì / naêm ñaõ laøm cho TCT Löông thöïc Mieàn Nam trôû thaønh nhaø cung öùng boät mì lôùn nhaát Vieät Nam. Tuy nhieân, do tình hình caïnh tranh gay gaét treân thò tröôøng boät mì vôùi löôïng cung gaàn 1.5 trieäu – 2 trieäu taán/naêm vöôït xa möùc caàu khoaûng 800.000 – 1 trieäu taán/naêm, hieän nay caùc Coâng ty boät mì thaønh vieân môùi chæ khai thaùc ñöôïc töø 60-70% coâng suaát, töông ñöông vôùi saûn löôïng 220.000 taán boät mì / naêm. b/ Coâng ngheä saûn xuaát Qui trình saûn xuaát boät mì maø caùc Coâng ty thaønh vieân TCT ñang vaän haønh laø qui trình hieän ñaïi vaø töï ñoäng, bao goàm caùc coâng ñoaïn uû gia aåm luùa nguyeân lieäu, taùch kim loaïi, nghieàn thoâ, taùch phoâi, saøng taùch taïp chaát, nghieàn mòn, saøng taùch caùm, nghieàn tinh, ñoùng bao. Vôùi coâng ngheä xay xaùt luùa mì tieân tieán, boät mì cuûa TCT Löông Thöïc Mieàn Nam luoân coù chaát löôïng ôû möùc oån ñònh cao, caùc coâng thöùc pha troän vaø qui trình xay xaùt ñöôïc xaây döïng cho töøng chuûng loaïi saûn phaåm boät mì vaø ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc tính toaùn vaø thöïc nghieäm saûn xuaát thöû treân caùc daây chuyeàn mini vôùi ñaày ñuû qui trình gioáng nhö saûn xuaát thöïc teá treân daøn maùy chính. Caùc thao taùc, ñieàu chænh chæ tieâu chaát löôïng cho phuø hôïp vôùi qui trình coâng ngheä ñeàu ñöôïc kieåm soaùt chaët cheõ haøng ngaøy baèng heä thoáng töï ñoäng, töø phoái luùa trong haàm chöùa nguyeân lieäu, ñieàu chænh doøng löu chuyeån luùa, möùc ñoä gia aåm, thôøi gian uû… vaø ñeå ñaûm baûo chaát löôïng ñoàng boä, toaøn boä caùc saûn phaåm khoâng phuø hôïp ñeàu ñöôïc taùi cheá laïi ngay treân qui trình saûn xuaát tröôùc khi ñoùng bao thaønh phaåm. Coâng taùc kieåm tra chaát löôïng saûn phaåm (KCS) cuõng ñöôïc tieâu chuaån hoùa chi tieát veà nghieäp vuï, thôøi gian kieåm tra cuõng nhö caùc hình thöùc xöû lyù phaùt sinh. Ngoaøi caùc bieän phaùp xöû lyù söï coá, coâng taùc KCS thöôøng xuyeân ñöôïc tieán haønh ôû caùc kho nguyeân lieäu, kho thaønh phaåm vaø caùc daây chuyeàn saûn xuaát. Rieâng KCS theo ca coù nhieäm vuï kieåm tra chaát löôïng lieân tuïc trong suoát thôøi gian chaïy maùy. Toùm laïi, vôùi daây chuyeàn coâng ngheä vaø maùy moùc thieát bò nhö hieän nay, caùc nhaø maùy boät mì cuûa TCT Löông Thöïc Mieàn Nam ñuû khaû naêng saûn xuaát vaø cung öùng boät mì phuïc vuï cho caùc nhu caàu söû duïng ña daïng treân thò tröôøng. 2.3.2/ Tình hình tieâu thuï saûn phaåm boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam 2.3.2.1/ Saûn phaåm boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam Laø coâng ty coù thaâm nieân laâu naêm nhaát so vôùi caùc ñoái thuû khaùc, vôùi 12 loaïi saûn phaåm boät mì cuûa hai nhaø maùy boät mì Bình Ñoâng (TP.HCM) vaø Bình An (TP.HCM), haàu heát ñaõ ñöôïc thò tröôøng chaáp nhaän, phuïc vuï cho caùc nhu caàu saûn xuaát baùnh mì, mì aên lieàn, baùnh ngoït, baùnh boâng lan. Baûng 2.3: Cô caáu, chuûng loaïi saûn phaåm boät mì- TCT Löông thöïc Mieàn Nam Nhaõn hieäu saûn phaåm boät mì Coâng duïng Coâng ty saûn xuaát Hoa Mai SX Baùnh hoäp, Baùnh boâng lan Bình An Hoa Lan SX Baùnh mì ngoït Bình An Hoa Sen SX baùnh mìSX mì cao caáp Bình An Chuøm Nho SX mì aên lieàn Bình An Hoa Cuùc SX mì aên lieànPha troän trong SX baùnh mì Bình An Caây Caûi SX Baùnh hoäp, Baùnh boâng lan Bình Ñoâng Thieân Nga SX Baùnh mì ngoït Bình Ñoâng Thuyeàn Buoàm SX baùnh mìSX mì cao caáp Bình Ñoâng Caàu treo SX mì aên lieàn Bình Ñoâng Höôùng Döông SX mì aên lieàn Bình Ñoâng Chuù Luøn SX mì aên lieànPha troän trong SX baùnh mì Bình Ñoâng Non Nöôùc SX Baùnh mì ngoït Vieät YÙ Tieân Sa SX baùnh mìSX mì cao caáp Vieät YÙ Thaùp Chaøm SX mì aên lieànPha troän trong SX baùnh mì Vieät YÙ Nguoàn: TCT Löông thöïc Mieàn Nam 2.3.2.2/ Tình hình tieâu thuï boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam vaø so saùnh vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh a/ Thò tröôøng tieâu thuï trong nöôùc Taïi thò tröôøng TP.HCM & caùc Tænh laân caän (Ñoàng Nai, Bình Döông) Ñaëc ñieåm chung veà thò tröôøng: Ñaây laø thò tröôøng chính, laø nôi taäp trung ñoâng daân cö, nhu caàu söû duïng saûn phaåm sau boät mì raát cao, ñoàng thôøi cuõng laø nôi taäp trung caùc nhaø maùy saûn xuaát vaø cuõng chính vì theá nôi ñaây coù nhieàu coâng ty saûn xuaát boät mì tham gia nhaát. Nhìn chung, caùc coâng ty ñeàu saûn xuaát boät mì ñeå ñaùp öùng ba coâng duïng: Thöù nhaát laø boät mì duøng ñeå saûn xuaát baùnh mì , thöù hai laø boät mì duøng ñeå saûn xuaát mì aên lieàn, thöù ba laø boät mì duøng ñeå saûn xuaát baùnh ngoït cao caáp. Haàu heát nhöõng coâng ty saûn xuaát boät mì tham gia tieâu thuï saûn phaåm boät mì taïi thò tröôøng naøy qua hai heä thoáng keânh phaân phoái laø heä thoáng ñaïi lyù vaø heä thoáng nhaø maùy saûn xuaát. Boät mì ñeå saûn xuaát baùnh mì ñöôïc phaân phoái chuû yeáu qua heä thoáng ñaïi lyù, coøn boät mì ñeå saûn xuaát mì aên lieàn, baùnh keïo thì ñöôïc phaân phoái tröïc tieáp cho caùc nhaø maùy saûn xuaát. Do giaù boät mì treân thò tröôøng ñaõ ñöôïc phaân khuùc cuï theå: giaù cao, giaù trung bình, giaù thaáp. Treân thöïc teá, khi coù nhöõng bieán ñoäng veà giaù nguyeân lieäu luùa, caân baèng cung-caàu thì cuõng daãn ñeán söï bieán ñoäng veà giaù boät mì ñaàu ra nhöng giaù cuûa caùc coâng ty cuõng chæ bieán ñoäng theo söï phaân khuùc ñaõ ñöôïc hình thaønh. Chaúng haïn, giaù cuûa coâng ty Interflour, VFM ôû khuùc giaù cao, giaù cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam ôû khuùc giaù trung bình, giaù cuûa nhöõng coâng ty khaùc nhö Meâ Koâng, Thuû Ñöùc, Trung Nam ôû khuùc giaù thaáp. Phaân tích tình hình ñoái thuû caïnh tranh Hieän nay, taïi thò tröôøng naøy coù 16 nhaø maùy saûn xuaát boät mì, trong ñoù coù hai nhaø maùy cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam laø Cty Boät mì Bình Ñoâng vaø Cty Boät mì Bình An; coù 4 nhaø maùy coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi goàm InterFlour, VFM, Mekong vaø Uni-President; coøn laïi 10 nhaø maùy laø caùc nhaø maùy tö nhaân coù voán ñaàu tö ít, coâng suaát thaáp vaø ña soá duøng maùy moùc, thieát bò cuûa Trung Quoác, goàm caùc Coâng ty Toaøn Thaønh, Thaùi Bình Döông, Thaùi Nguyeân, Phuùc Sinh, Hieäp Löïc, Ngoïc Quang, Thuû Ñöùc, Minh Nhaät, Trung Nam, Toaøn Höng. Trong taát caû nhöõng nhaø maùy treân, caùc nhaø maùy ñöôïc coi laø ñoái thuû chính cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam laø: - Coâng ty boät mì InterFlour Vieät Nam: Laø moät coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc thaønh laäp taïi Baø Ròa Vuõng Taøu vaøo naêm 2002, tuy môùi thaønh laäp nhöng ñaây laø moät ñoái thuû maïnh cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam vì noù ñöôïc ñaàu tö lôùn, coâng suaát 500 taán luùa / ngaøy, coâng ngheä tieân tieán. Chuûng loaïi saûn phaåm ña daïng vaø coù chaát löôïng gaàn töông ñöông vôùi saûn phaåm cuûa TCT. Ñaây laø coâng ty naèm trong nhoùm ñoái thuû coù giaù cao hôn giaù cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam, tuy nhieân caùc chính saùch veà thanh toaùn cuûa InterFlour thoaùng hôn cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam veà khaû naêng tín chaáp, thôøi gian nôï laâu hôn (theo hình thöùc goái ñaàu nhieàu chuyeán). - Coâng ty boät mì Meâ Koâng : Laø chi nhaùnh phía nam cuûa coâng ty Vimaflour- Quaûng Ninh, coù voán ñaàu tö cuûa Malaysia, coù uy tín laâu naêm treân thò tröôøng phía Baéc vaø ñang xaâm nhaäp thò tröôøng phía Nam neân coù giaù raát caïnh tranh (thaáp hôn giaù cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam khoaûng 50 ñ/kg). Tuy nhieân saûn phaåm ít ñöôïc thò tröôøng öa chuoäng vì coù chaát löôïng khoâng oån ñònh vaø saûn phaåm chöa ña daïng. - Coâng ty boät mì VFM (Vietnam Flour Mill): Ñaây laø moät lieân doanh giöõa coâng ty ViFon- Vieät Nam (chieám 30% voán), Coâng ty Glowland Ltd.- Malaysia (chieám 52.5% voán) vaø Hieäp hoäi luùa mì UÙc, coù nhaø maùy ñaët taïi Vuõng Taøu. Do laø nhaø maùy cuûa Hieäp hoäi luùa mì UÙc neân chuû yeáu söû duïng luùa nguyeân lieäu UÙc neân giaù töông ñoái cao (cao hôn giaù boät cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam khoaûng 90 ñ/kg), chuû yeáu chæ saûn xuaát boät ñeå laøm baùnh mì. Caùc chính saùch veà baùn haøng, thanh toaùn khoâng khaùc bieät nhieàu so vôùi caùc chính saùch cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam. - Moät soá coâng ty boät mì tö nhaân: Nhö Boät mì Thuû Ñöùc, Trung Nam, Hieäp Löïc… coù qui moâ saûn xuaát nhoû, chuû yeáu xoaùy vaøo hai saûn phaåm boät duøng cho baùnh mì vaø mì aên lieàn. Caùc coâng ty naøy nhaäp caùc nguoàn luùa reû, luùa thöùc aên gia suùc töø Aán ñoä, Trung Quoác neân saûn phaåm coù chaát löôïng thaáp, khoâng oån ñònh tuy nhieân vôùi möùc giaù töông ñoái thaáp hôn caùc coâng ty boät mì lôùn (khoaûng 50-100ñ/kg) vaø caùc chính saùch baùn haøng taän nôi, thanh toaùn traû chaäm linh hoaït hôn cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam. Baûng 2.4: So saùnh thò phaàn caùc Coâng ty boät mì treân thò tröôøng TP.HCM Stt Thò tröôøng Khaùch haøng Ñaïi lyùù Saûn löôïng (taán / thaùng) Thò phaàn (%) 1 TCT 6,000 50% 2 InterFlour 2,300 19% 3 Meâ Kong 700 6% 4 VFM 1,300 11% 5 Thuû Ñöùc 500 4% 6 Trung Nam 700 6% 7 9 nhaø maùy coøn laïi 500 4% Coäng 12,000 100% Stt Thò tröôøng Khaùch haøng Nhaø maùy coâng nghieäp Saûn löôïng (taán / thaùng) Thò phaàn (%) 1 TCT LTMN 8,500 24% 2 InterFlour 3,500 10% 3 Meâ Koâng 2,500 7% 4 VFM 3,000 8% 5 Thuû Ñöùc 3,000 8% 6 Trung Nam 2,500 7% 7 9 nhaø maùy coøn laïi 13,000 36% Coäng 36,000 100% Khu vöïc TP. HCM Saûn löôïng ( taán / thaùng) Thò phaàn (%) 1 TCT LTMN 14,500 30% 2 Caùc ñoái thuû caïnh tranh khaùc 33,500 70% Coäng 48,000 100% Nguoàn: Phoøng Keá hoaïch-KD, Coâng ty Boät mì Bình Ñoâng Tình hình tieâu thuï boät mì ôû thò tröôøng Mieàn Taây Ñaëc ñieåm chung : Theo khaûo saùt thöïc teá cuûa phoøng keá hoaïch- kinh doanh thuoäc coâng ty Boät mi Bình Ñoâng, hieän nay caùc Tænh Mieàn Taây coù möùc tieâu thuï khoaûng 6.000 taán boät mì/ thaùng, chuû yeáu laø caùc loaïi boät duøng ñeå saûn xuaát baùnh mì, baùnh mì ngoït. Vôùi khoaûng 20 ñaïi lyù phaân phoái saûn phaåm boät mì, ñaây laø keânh phaân phoái chính cuûa caùc nhaø maùy boät mì taïi thò tröôøng naøy. Khaùc vôùi yeâu caàu cuûa thò tröôøng TP. HCM, möùc ñoä ñoøi hoûi veà chaát löôïng boät mì khoâng quaù cao, ñeå giaûm giaù thaønh, caùc cô sôû saûn xuaát baùnh mì, baùnh ngoït coù theå duøng caùc loaïi boät giaù thaáp ñeå pha troän, do vaäy tuy laø thò tröôøng nhoû nhöng coù nhieàu coâng ty saûn xuaát vaø kinh doanh boät mì tham gia treân thò tröôøng naøy. Phaân tích tình hình ñoái thuû caïnh tranh Taïi thò tröôøng naøy coù nhöõng ñoái thuû chính cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam nhö coâng ty Interflour, Ñaïi phong, Thuû Ñöùc, Trung Nam. - Coâng ty boät mì Interflour: Coù nhaø maùy ñaët taïi Vuõng Taøu, töï vaän chuyeån baèng xaø lan töø Vuõng Taøu xuoáng caùc Tænh Mieàn Taây ñeå phaân phoáái cho khaùch haøng vôùi chi phí vaän chuyeån töông ñoái thaáp (bình quaân 43 ñ/kg), chi phí naøy ñöôïc tính vaøo giaù trong khi chính saùch chính saùch hoå trôï vaän chuyeån laø 80 ñ/kg. - Coâng ty boät mì Ñaïi phong: laø coâng ty boät mì coù nhaø maùy taïi Caàn thô, chæ saûn xuaát moät loaïi boät duøngï ñeå laøm baùnh mì, coù chaát töông ñoái cao vaø oån ñònh, Vì laø nhaø maùy ñòa phöông neân coù nhieàu lôïi theá hôn caùc coâng ty khaùc veà giao haøng, chaêm soùc khaùch haøng, ñaëc bieät laø veà giaù, chieám 51% thò phaàn. - Coâng ty boät mì thuû Ñöùc: Laø nhaø maùy saûn xuaát boät mì coù qui moâ nhoû, do ñaëc ñieåm cuûa vò trí ñòa lyù neân vaän chuyeån saûn phaåm boät mì baèng ñöôøng boä vôùi chi phí töông ñoái cao (114ñ/kg), tuy nhieân vì môùi thaønh laäp, coøn trong giai ñoaïn thaâm nhaäp thò tröôøng, neân ñaõ coù chính saùch hoå trôï vaän chuyeån töông ñoái toát (100ñ/kg), ñoàng thôøi do nhaäp nguoàn luùa reû keùm chaát löôïng neân giaù caû töông ñoái thaáp hôn caùc ñoái thuû khaùc (tröø Ñaïi Phong). Maëc duø coù giaù reû, nhöng do chaát löôïng keùm, thöông hieäu môùi, chöa coù uy tín neân chæ chieám khoaûng 7% thò phaàn. - Coâng ty boät mì Trung Nam: Cuõng nhö coâng ty boät mì Thuû Ñöùc, Coâng ty boät mì Trung Nam vaän chuyeån boät mì baèng ñöôøng boä xuoáng Caàn Thô vôùi chi phí vaän chuyeån laø 114ñ/kg, trong khi ñoù coâng ty khoâng coù chính saùch hoå trôï vaän chuyeån. Tuy nhieân do nhaäp nguoàn luùa reû keùm chaát löôïng neân giaù boät mì cuûa hoï vaãn thaáp hôn giaù boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam. Cuõng gioáng nhö Coâng ty boät mì Thuû Ñöùc, hoï chæ chieám khoaûng 5% thò phaàn. Baûng 2.5: Saûn löôïng, thò phaàn caùc coâng ty saûn xuaát boät mì tham gia taïi thò tröôøng Mieàn Taây STT Caùc coâng ty SX & KD boät mì tham gia thò tröôøng Mieàn trung Saûn löôïng(taán/thaùng) Thò phaàn(%) 1 TCT Löông thöïc Mieàn Nam 700 12% 2 InterFlour 1,500 25% 3 Ñaïi Phong 3,100 51% 4 Thuû Ñöùc 400 7% 5 Trung Nam 300 5% Toång coäng 6,000 100% Nguoàn: Phoøng Keá hoaïch-KD, Coâng ty Boät mì Bình Ñoâng Trong khi ñoù, hieän nay, ña soá ñaïi lyù cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam leân mua tröïc tieáp taïi nhaø maùy vaän chuyeån veà caùc Tænh Mieàn Taây baèng phöông tieän xe taûi, vôùi phí vaän chuyeån treân ñaàu kg saûn phaåm raát cao laø 105ñ/kg, chi phí naøy cuõng do khaùch haøng chòu, beân caïnh ñoù chính saùch hoã trôï vaän chuyeån cho khaùch haøng chæ 50 ñ/kg (ngang baèng chính saùch hoã trôï vaän chuyeån trong khu vöïc TP.HCM). Vôùi chi phí vaän chuyeån nhö vaäy, ñaõ laøm cho giaù boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam cao nhaát taïi thò tröôøng naøy. Ngoaøi ra, vaän chuyeån baèng ñöôøng boä thöôøng xuyeân gaëp khoù khaên trong vieäc löu thoâng trong thaønh phoá, chuû yeáu phaûi laáy haøng vaøo ban ñeâm. Vieäc vaän chuyeån baèng ñöôøng boä nhö hieän nay ñaõ laøm giaûm ñi raát nhieàu lôïi theá caïnh tranh cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam ôû khuùc thò tröôøng Mieàn taây, do ñoù hieän nay, TCT Löông thöïc Mieàn Nam chæ chieám ñöôïc 12% thò phaàn, Coâng ty InterFlour chieám ñöôïc 25% thò phaàn. Tình hình tieâu thuï boät mì ôû thò tröôøng Mieàn Trung Ñaëc ñieåm chung: Hieän nay, nhu caàu tieâu thuï saûn phaåm boät mì taïi thò tröôøng caùc Tænh Mieàn Trung, Taây Nguyeân khoaûng 5.000 – 6.000 taán / thaùng, khoaûng 18 ñaïi lyù phaân phoái chuû yeáu cho caùc cô sôû baùnh mì, baùnh ngoït trong khu vöïc (Nguoàn: khaûo saùt thöïc teá cuûa phoøng keá hoaïch – Kinh doanh Coâng ty Boät mì Bình Ñoâng) Phaân tích tình hình caùc ñoái thuû caïnh tranh Ngoaøi Coâng ty boät mì Vieät YÙ cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam chæ coù theâm moät nhaø maùy boät mì Thoï Quang laø coù nhaø maùy ñaëc taïi Ñaø Naüng, nhöng hieän nay Thoï Quang ñaõ ngöng saûn xuaát, thöïc teá boät mì ñöôïc tieâu thuï taïi khu vöïc naøy chuû yeáu laø do Coâng ty Vieät YÙ vaø hai coâng ty boät mì ôû vuøng Baéc- Baéc Trung boä laø VimaFlour (Quaûng Ninh) vaø Höng Quang (Ngheä An) cung öùng. - Coâng ty boät mì Vieät – YÙ: ñöôïc TCT Löông thöïc Mieàn Nam thaønh laäp vaøo cuoái naêm 2000, ñaàu 2001 taïi Ñaø Naüng. Vôùi daây chuyeàn coâng ngheä Ocrim cuûa YÙ, Coâng ty Vieät YÙ coù khaû naêng ñaùp öùng khoaûng 5.000 taán boät mì/ thaùng vaø laø Nhaø maùy coù coâng suaát lôùn nhaát khu vöïc, ñöôïc söï hoã trôï veà nguoàn nguyeân lieäu, veà kinh nghieäm saûn xuaát, vaän haønh maùy moùc thieát bò, qui trình coâng ngheä … cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam neân chaát löôïng boät mì töông ñoái cao vaø oån ñònh, do ñoù maëc duø môùi ñöôïc thaønh laäp nhöng saûn phaåm cuûa Coâng ty Vieät YÙ ñaõ coù uy tín vaø ñöôïc thò tröôøng chaáp nhaän. - Coâng ty boät mì Vimaflour: laø moät lieân doanh giöõa TCT Löông thöïc Mieàn Baéc vôùi moät Coâng ty Malaysia, ñöôïc thaønh laäp töø cuoái naêm 1997 vôùi coâng suaát thieát keá khoaûng 7.000 taán boät / thaùng. Saûn phaåm cuûa VimaFlour raát ña daïng, ñaùp öùng haàu heát caùc nhu caàu söû duïng veà boät mì treân thò tröôøng. Do vò trí Nhaø maùy naèm ngay taïi Caûng nöôùc saâu Caùi Laân- Quaûng Ninh neân Vimaflour coù öu theá trong vieäc nhaäp khaåu nguyeân lieäu, vì theá coù giaù boät mì reû hôn cuûa Coâng ty Vieät YÙ do Vieät YÙ phaûi vaän chuyeån luùa mì töø TP.HCM theo ñieàu ñoäng cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam. Maëc duø vaäy, treân thöïc teá chaát löôïng saûn phaåm cuûa VimaFlour thöôøng khoâng oån ñònh. - Coâng ty boät mì Höng Quang: laø coâng ty tö nhaân coù nhaø maùy ñaët taïi Ngheä An, vôùi coâng suaát thaáp (khoaûng 3.000 taán boät /thaùng), söû duïng maùy moùc, thieát bò Trung Quoác, nguyeân lieäu luùa chuû yeáu ñöôïc nhaäp töø Trung Quoác, Aán Ñoä neân chaát löôïng boät mì thaáp vaø khoâng oån ñònh, thöôøng ñöôïc duøng ñeå pha troän trong saûn xuaát caùc loaïi baùnh do coù giaù baùn thaáp. Baûng 2.6: Saûn löôïng, thò phaàn caùc coâng ty saûn xuaát boät mì tham gia taïi thò tröôøng Mieàn Trung (2003) STT Caùc coâng ty SX & KD boät mì tham gia thò tröôøng Mieàn trung Saûn löôïng (taán/thaùng) Thò phaàn (%) 1 Coâng ty Vieät-YÙ 2,800 52% 2 VimaFlour 1,600 30% 3 Höng Quang 1,000 18% Toång coäng 5,400 100% Nguoàn: Phoøng Keá hoaïch-KD, Coâng ty Boät mì Bình Ñoâng Nhaän xeùt: Vôùi ñoøi hoûi cuûa thò tröôøng veà giaù caû thaáp, caùc cô sôû saûn xuaát ôû thò tröôøng naøy thöôøng phaûi pha troän nhieàu loaïi boät khaùc nhau. Boät mì cuûa coâng ty boät mì Vieät- YÙ thuoäc TCT Löông thöïc Mieàn Nam ñöôïc thò tröôøng choïn laøm loaïi boät chuû löïc trong pha troän vì coù chaát löôïng cao, oån ñònh, thuaän tieän trong giao nhaän vaø vaän chuyeån haøng hoùa, vì theá chieám ñöôïc thò phaàn cao nhaát (51-52%). Tình hình tieâu thuï boät mì ôû thò tröôøng Mieàn Baéc Ñaëc ñieåm chung: Nhu caàu tieâu thuï saûn phaåm boät mì taïi thò tröôøng caùc Tænh Mieàn Baéc khoaûng 8.000 taán/ thaùng, boät mì chuû yeáu ñöôïc phaân phoái qua keânh ñaïi lyù cho caùc cô sôû, nhaø maùy saûn xuaát baùnh mì, baùnh ngoït trong khu vöïc. Ñaëc bieät, caùc khaùch haøng nhaø maùy ôû thò tröôøng naøy khoâng mua tröïc tieáp taïi caùc nhaø maùy boät mì maø mua qua ñaïi lyù vì nhieàu nguyeân nhaân nhö thôøi haïn nôï laâu, quan heä ñoái taùc trong thôøi gian daøi, caùc chính saùch chieát khaáu, hoa hoàng thuaän tieän, linh hoaït. Thò tröôøng naøy raát nhaïy caûm vôùi yeáu toá giaù, yeâu caàu veà chaát löôïng boät mì khoâng cao. Phaân tích tình hình caùc ñoái thuû caïnh tranh Taïi thò tröôøng naøy coù saùu ñoái thuû caïnh tranh cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam bao goàm Vimaflour, boät mì Höng Quang, Boät mì Ngheä An, Coâng ty boät mì Baûo Phöôùc- Haûi Phoøng, Coâng ty boät mì Haø Noäi vaø Coâng ty boät mì Hoøa Bình- Haûi Höng. - Coâng ty boät mì VimaFlour: Vôùi lôïi theá nhaø maùy ñaët taïi Caûng Caùi Laân- Quaûng Ninh neân vieäc vaän chuyeån nguyeân lieäu cuõng nhö thaønh phaåm phaân phoái thò tröôøng Phía Baéc coù nhieàu thuaän lôïi. Taïi khu vöïc naøy, boät mì cuûa VimaFlour chieám öu theá baèng boät Toâm Huøm vôùi chaát löôïng töông ñoái, giaù caû hôïp lyù ñöôïc khaùch haøng duøng ñeå pha troän vôùi tyû leä lôùn trong saûn xuaát baùnh mì, mì sôïi. Chieám thò phaàn cao nhaát laø 24%. - Coâng ty boät mì Baûo Phöôùc: Coù nhaø maùy ñaët taïi Haûi Phoøng, taän duïng lôïi theá vò trí ñòa lyù vaø gaàn Caûng neân chi phí vaän chuyeån trong khu vöïc caùc Tænh Phía Baéc thaáp. Tuy laø coâng ty môùi ra ñôøi, coù qui moâ nhoû nhöng boät mì Phöôïng Hoaøng cuûa Coâng ty Baûo Phöôùc cuõng raát thònh haønh do chaát löôïng phuø hôïp vôùi vieäc saûn xuaát baùnh mì, töông ñöông vôùi boät Thuyeàn Buoàm, Hoa Sen cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam nhöng coù giaù reû hôn, vì theá saûn löôïng tieâu thuï cuûa Baûo Phöôùc khoaûng 1.500 taán/thaùng chieám 18% thò phaàn. - Coâng ty boät mì Haø Noäi: Laø nhaø maùy ñaët taïi Haø Noäi neân Coâng ty boät mì Haø Noäi coù öu theá trong vieäc vaän chuyeån phaân phoái haøng hoùa, maëc duø coù giaù caû töông ñoái thaáp nhöng do môùi thaønh laäp naêm 2002, qui moâ saûn xuaát nhoû vaø chaát löôïng boät mì khoâng oån ñònh neân saûn phaåm boät mì Phuø Ñoång vaø Thaùp Ruøa chöa ñöôïc khaùch haøng tín nhieäm. Hieän nay saûn löôïng tieâu thuï khoaûng 1.200 taán/thaùng, chieám 14% thò phaàn. - Caùc Coâng ty boät mì khaùc nhö Höng Quang, Ngheä An, Hoøa Bình: laø nhöõng nhaø maùy nhoû, hieän nay moãi Coâng ty tieâu thuï bình quaân khoaûng 1.000 taán boät/thaùng, chieám 12% thò phaàn thò tröôøng phía Baéc. Töø naêm 2002, moät soá nhaø maùy saûn xuaát baùnh keïo, mì aên lieàn ôû caùc Tænh Phía Nam nhö Kinh Ñoâ, Acecook, A-one ñaõ ñaàu tö môû roäng saûn xuaát ôû thò tröôøng Mieàn Baéc, caùc coâng ty naøy laø khaùch haøng cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam taïi TP.HCM, vôùi yeâu caàu saûn phaåm ñaàu cuoái phaûi coù chaát löôïng ñoàng boä vaø oån ñònh neân nhöõng khaùch haøng naøy ñaõ kyù hôïp ñoàng vôùi caùc coâng ty boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam cung öùng boät mì cho caùc nhaø maùy cuûa hoï ôû Mieàn Baéc. Saûn löôïng boät mì maø TCT Löông thöïc Mieàn Nam cung öùng treân thò tröôøng naøy khoaûng 700 taán / thaùng, chieám 8% thò phaàn. Ngoaøi saûn löôïng keå treân, caùc saûn phaåm boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam raát khoù xaâm nhaäp vaøo thò tröôøng caùc Tænh phía Baéc, vì vaäy thò tröôøng naøy khoâng ñöôïc TCT Löông thöïc Mieàn Nam choïn laø thò tröôøng muïc tieâu vì caùc lyù do sau: Thöù nhaát, do chi phí vaän chuyeån cao laøm cho giaù boät mì cuûa TCT Löông thöïc Mieàn Nam raát cao, khoâng theå ñaùp öùng yeâu caàu veà giaù taïi thò tröôøng naøy. Thöù hai, do thôøi gian vaän chuyeån haøng ra phía Baéc khaù laâu laøm aûnh höôûng ñeán chaát löôïng boät mì nhö ñoä aåm taêng, saâu moït phaùt trieån Thöù ba, caùc Coâng ty boät mì ôû khu vöïc phía Baéc ñaõ ñaùp öùng haàu heát caùc yeâu caàu veà saûn phaåm boät mì taïi thò tröôøng naøy. Coù theå thaáy ñöôïc thöïc traïng tieâu thuï boät mì taïi thò tröôøng Mieàn Baéc qua Baûng phaân tích sau Baûng 2.7: Saûn löôïng, thò phaàn caùc coâng ty saûn xuaát & kinh doanh boät mì treân thò tröôøng Mieàn Baéc (2003) STT Caùc coâng ty SX & KD boät mì tham gia treân thò tröôøng Mieàn Baéc Toång saûn löôïng (Taán) Thò phaàn (%) 1 TCT Löông thöïc Mieàn Nam 700 8% 2 VimaFlour 2,000 24% 3 Boät mì Höng Quang- Ngheä An 1,000 12% 4 Boät mì Baûo Phöôùc- Haûi Phoøng 1,500 18% 5 Boät mì Haø Noäi 1,200 14% 6 Boät mì Hoøa Bình- Haûi Höng 1,000 12% 7 Boät mì Ngheä An 1,000 12% Toång 8,400 100% Nguoàn: Phoøng Keá hoaïch-KD, Coâng ty Boät mì Bình Ñoâng b/ Thò tröôøng xuaát khaåu boät mì Hieän nay, Vieät nam khoâng coù lôïi theá caïnh tranh trong vieäc xuaát khaåu boät mì bôûi nhöõng nguyeân nhaân sau: - Nguyeân lieäu phaûi nhaäp khaåu 100%. - Do ñaëc thuø ngaønh, neân khoâng taän duïng ñöôïc lôïi theá veà chi phí nhaân coâng. - Thò tröôøng xuaát khaåu duy nhaát cuûa ngaønh boät mì hieän nay laø thò tröôøng Ñoâng Nam AÙ vì khí haäu ôû caùc nöôùc naøy cuõng nhö Vieät nam, khoâng troàng ñöôïc luùa mì neân hoï vaãn nhaäp luùa nguyeân lieäu ñeå saûn xuaát vaø nhaäp boät mì thaønh phaåm ñeå ñaùp öùng nhu caàu tieâu thuï trong nöôùc. Tuy nhieân, boät mì Vieät Nam khi ñöôïc chaøo baùn sang caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ, gaëp caûn trôû veà thuû tuïc xuaát nhaäp khaåu haûi quan nhö khoâng ñöôïc caùc nöôùc nhaäp khaåu chaáp nhaän xuaát xöù “Form D” ( C/O Form D) cuûa ASEAN ñeå ñöôïc höôûng öu ñaõi veà thueá quan 5% thay vì 25% nhö hieän nay do nguyeân lieäu luùa mì chieám ñeán 70-75% chi phí giaù thaønh, trong khi qui ñònh cuûa C / D Form D laø haøm löôïng giaù trò noäi ñòa chieám 70% giaù baùn. TCT Löông thöïc Mieàn Nam laø ñôn vò duy nhaát xuaát khaåu boät mì theo ñöôøng xuaát khaåu chính ngaïch vôùi saûn löôïng khoaûng 100 taán/thaùng sang thò tröôøng Thaùi Lan, Ñaøi Loan. Khaùch haøng nhaäp khaåu hieän nay laø nhöõng coâng ty saûn xuaát thöïc phaåm xuaát khaåu, hoï nhaäp theo phöông thöùc taïm nhaäp nguyeân lieäu – gia coâng vaø taùi xuaát khaåu saûn phaåm chöù khoâng tieâu thuï trong nöôùc. Phöông thöùc naøy ñaõ giuùp cho nhaø nhaäp khaåu traùnh ñöôïc haøng raøo thueá quan vaø Vieät Nam coù cô hoäi xuaát khaåu boät mì. Taïi thôøi ñieåm hieän nay, giaù boät mì thoâng duïng (ña coâng duïng, chuû yeáu ._.