Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hợp đồng gia công hàng xuất khẩu ở Công ty Artexport

Lêi nãi ®Çu Hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ lo¹i hµng ho¸ kh¸ ®Æc biÖt, võa mang gi¸ trÞ sö dông l¹i mang gi¸ trÞ nghÖ thuËt, bao gåm c¸c lo¹i: hµng gèm sø, hµn thªu ren, hµng cãi m©y, hµng s¬n mµi, ch¹m kh¶m... Nh÷ng s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ lµ sù biÓu tr­ng cho nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña ®êi sèng tinh thÇn - x· héi, cña truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc thËt ®éc ®¸o, thËt kh¸c biÖt so víi c¸c nÒn v¨n ho¸ kh¸c. §­îc chÕ t¸c hoµn toµn b»ng ®«i tay khÐo lÐo cña ng­êi nghÖ nh©n, c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ lu«n mang ®Ëm dÊu Ên cña sù s¸ng t¹o, cÇn cï vµ tØ mØ. Ng­êi tiªu dïng hµng thñ c«ng mü nghÖ lu«n h­íng tíi gi¸ trÞ nghÖ thuËt, sù tinh tÕ vµ tÝnh tiÖn dông cña s¶n phÈm. Do vËy kh¸ch hµng tiªu dïng lo¹i s¶n phÈm nµy th­êng cã thu nhËp t­¬ng ®èi cao vµ cã lßng yªu mªn víi nghÖ thuËt. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña ngµnh thñ c«ng mü nghÖ nãi riªng. Tõ khi ViÖt Nam chÝnh thøc gia nhËp khèi ASEAN vµ chuÈn bÞ lµ mét trong nh÷ng thµnh viªn cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) th× xuÊt khÈu cµng trë nªn ®Æc biÖt cã ý nghÜa. Cã thÓ nãi xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ gãp phÇn kÝch ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ mµ nã cßn cã ý nghÜa to lín kh¸c ®ã lµ sù ®ãng gãp tÝch cùc vµo viÖc ph¸t huy vèn v¨n ho¸ cæ truyÒn, giíi thiÖu vµ truyÒn b¸ nÐt ®Æc s¾c cña v¨n ho¸ d©n téc ®Õn b¹n bÌ thÕ giíi. Tr­íc t×nh h×nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ trªn, em ®· chän ®Ò tµi: "Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ hîp ®ång gia c«ng hµng xuÊt khÈu ë C«ng ty Artexport". Néi dung b¶n chuyªn ®Ò ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn cßn bao gåm: Ch­¬ng I :Kh¸i qu¸t c¬ së lý luËn cña hµng xuÊt khÈu. Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng gia c«ng xuÊt khÈu ë C«ng ty Artexport. Ch­¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ hîp ®ång gia c«ng hµng xuÊt khÈu cña C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thñ c«ng mü nghÖ Artexport. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h­íng dÉn nhiÖt tinh cña thÇy gi¸o, sù tËn t×nh chØ d¹y cña b¸c tr­ëng phßng, c¸c c« chó trong phßng thªu ren cña C«ng ty Artexporrt vµ sù gióp ®ì cña phßng Tæ chøc hµnh chÝnh, phßng Tµi chÝnh - kÕ ho¹ch ®· gióp em cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó hoµn tÊt b¶n chuyªn ®Ò nµy. Sinh viªn Giang Ngäc Quý Ch­¬ng I Kh¸i qu¸t C¬ së lý luËn hµng xuÊt khÈu I. XuÊt khÈu hµng ho¸ trong nÒn kinh tÕ më. 1. B¶n chÊt cña th­¬ng m¹i quèc tÕ. Tr­íc hÕt, th­¬ng m¹i xuÊt hiÖn tõ sù ®a d¹ng vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña s¶n xuÊt gi÷a c¸c n­íc, nªn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt mét sè mÆt hµng cã lîi thÕ vµ nhËp khÈu c¸c mÆt hµng kh¸c tõ n­íc ngoµi mµ s¶n xuÊt trong n­íc kÐm lîi thÕ th× ch¾c ch¾n sÏ ®em l¹i lîi nhuËn lín. Tuy nhiªn, sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh«ng thÓ gi¶i thÝch ®­îc t¹i sao nh÷ng n­íc ®· s¶n xuÊt mét mÆt hµng mµ vÉn nhËp khÈu mÆt hµng ®ã, t¹i sao nh÷ng n­íc cã tr×nh ®é s¶n xuÊt thÊp l¹i vÉn cã thÓ thao gia trao ®ái bu«n b¸n víi nh÷ng n­¬c c«ng nghiÖp ph¸t triÓn? Nh÷ng c©u hái ®ã chØ cã thÓ gi¶i thÝch b»ng lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cña nhµ kinh tÕ häc ng­êi Anh - David Ricardo (1772 - 1823). Theo lý thuyÕt nµy, nÕu mçi n­íc chuyªn m«n ho¸ vµo c¸c s¶n phÈm mµ n­¬c ®ã cã lîi thÕ t­¬ng ®èi (hay hiÖu qu¶ s¶n xuÊt so s¸nh cao nhÊt) th× th­¬ng m¹i sÏ cã lîi cho c¶ hai bªn. ThËm chÝ nÕu mét quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp h¬n so víi c¸c quèc gia kh¸c trong s¶n xuÊt hÇu hÕt c¸c lo¹i s¶n phÈm th× quèc gia ®ã vÉn cã thÓ tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ ®Ó t¹o ra lîi Ých cho m×nh. Khi tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ, quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp trong s¶n xuÊt hÇu hÕt c¸c lo¹i hµng ho¸ sÏ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt chóng Ýt bÊt lîi nhÊt vµ nhËp khÈu c¸c lo¹i hµng mµ viÖc s¶n xuÊt chóng bÊt lîi nhiÒu nhÊt. Nh­ vËy, viÖc mçi n­íc ®i vµo chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt lo¹i hµng n­íc ®ã cã lîi thÕ so s¸nh sÏ lµm gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, do ®ã lîi Ých thu ®­îc do thùc hiÖn trao ®æi bu«n b¸n quèc tÕ sÏ t¨ng cao h¬n. §ång thêi, viÖc bu«n b¸n quèc tÕ còng gãp phÇn lµm tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu, së thÝch kh¸c nhau ë c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. Trong xu thÕ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ, con ®­êng x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ theo kiÓu c« lËp víi bªn ngoµi, tù cÊp, tù tóc hay thay thÕ nhËp khÈu lµ hoµn toµn kh«ng cã søc thuyÕt phôc. Thùc tÕ cho thÊy con ®­êng dÉn ®Õn ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng kh«ng ph¶i qua chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng s©u, réng ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm s¬ chÕ, mµ th«ng qua viÖc më réng vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt chÕ biÕn s©u, cã gi¸ trÞ thÆng d­ cao h­íng vÒ xuÊt khÈu lµ chÝnh, ®ång thêi thay thÕ nh÷ng s¶n phÈm trong n­íc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ cao h¬n ®Ó khai th¸c tèt nhÊt c¸c lîi thÕ so s¸nh vÒ nguån nh©n lùc, tµi nguyªn thiªn nhiªn, vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng cho sù ph¸t triÓn. 2. Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ më. Mçi quèc gia còng nh­ mçi c¸ nh©n kh«ng thÓ sèng riªng rÏ mµ vÉn cã thÓ ®¸p øng ®­îc hÕt nhu cÇu cña m×nh. Th­¬ng m¹i quèc tÕ cã ý nghÜa sèng cßn v× nã më réng kh¶ n¨ng tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè l­îng nhiÒu h¬n møc cã thÓ tiªu dïng víi ranh giíi cña ®­êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt (nÕu n­íc ®ã thùc hiÖn chÕ ®é tù cung tù cÊp, kh«ng bu«n b¸n). XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ cã vai trß quan träng, lµ c¬ së cña nhËp khÈu vµ ho¹t ®éng kinh doanh ®em l¹i lîi nhuËn lín, lµ ph­¬ng tiÖn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ. §èi víi n­íc ta, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®­îc coi lµ nhiÖm vô chiÕn l­îc ®Ó ph¸t triÓn vµ thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Vai trß cña xuÊt khÈu thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau: - XuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu. C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ®ßi hái ph¶i cã sè vèn rÊt lín ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, vËt t­ kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Nguån vèn cho nhËp khÈu bao gåm c¸c nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi, vay nî, viÖn trî, thu tõ ho¹t ®éng du lÞch, dÞch vô, xö lý søc lao ®éng... Trong ®ã, nguån vèn tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ quan träng nhÊt, quyÕt ®Þnh quy m« vµ tèc ®é t¨ng cña nhËp khÈu. - XuÊt khÈu gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ h­íng ngo¹i. Sù t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cã thÓ ®­îc nh×n nhËn theo c¸c h­íng sau: + XuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm cña n­íc ta cho n­íc ngoµi. + XuÊt khÈu tõ nhu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm mµ c¸c n­íc kh¸c cÇn. §iÒu ®ã cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. + XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh liªn quan cã c¬ héi ph¸t triÓn thuËn lîi. VÝ dô khi ph¸t triÓn ngµnh thñ c«ng mü nghÖ th× sÏ t¹o c¬ héi cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt nguyªn liÖu nh­ gå, m©y, gèm... + XuÊt kh¶ t¹o kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng tiªu thô, cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, khai th¸c tèi ®a s¶n xuÊt trong n­íc. + XuÊt khÈu lµ c¬ së t¹o thªm vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. + Th«ng qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ trong n­íc cã ®iÒu kiÖn tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. + XuÊt khÈu ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n ®æi míi, hoµn thiÖn c«ng t¸c l kinh doanh, n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. - XuÊt khÈu t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®· thu hót hµng triÖu lao ®éng, t¹o ra nguån vãn ®Ó nhËp khÈu vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu phôc vô ®êi sèng cña nh©n d©n. - XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña n­íc ta. XuÊt khÈu vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i lµm cho nÒn kinh tÕ n­íc ta g¾n chÆt víi sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Nh­ vËy, vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ kh«ng thÓ phñ nhËn. §èi víi ®Êt n­íc ta, kÓ tõ khi chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ tõ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, thùc hiÖn khÈu hiÖu "ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc", nÒn kinh tÕ ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn râ rÖt. §Õn nµy, chóng ta ®· cã quan hÖ víi h¬n 150 quèc gia, ký hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi 60 n­íc trªn thÕ giíi. Hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®· ®­îc xuÊt ®i nhiÒu n­íc, kim ng¹ch xuÊt khÈu cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng qua c¸c n¨m. NÕu nh­ n¨m 1990, gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña n­íc ta lµ 2,404 tû USD, n¨m 1991 lµ 2,0871 tû USD th× ®Õn n¨m 1995 lµ 5,4489 tû USD, n¨m 1998 ®¹t 9,361 tû USD vµ n¨m 1999 lµ 11,523 tû USD Theo thêi b¸o kinh tÕ "Kinh tÕ 1999 - 2000 - ViÖt Nam vµ ThÕ giíi" . Nh­ vËy, n¨m 1999 so víi n¨m 1990 gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®· t¨ng 379,3% mét con sè chøng tá tr×nh ®é ph¸t triÓn trong giao dÞch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam. Cïng víi sù t¨ng tr­ëng trong xuÊt khÈu, vÊn ®Ò c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng trong n­íc còng ®­îc gi¶i quyÕt. ë n­íc ta, do tr×nh ®é cña ng­êi c«ng nh©n ch­a cao nªn nÕu xuÊt khÈu ®­îc kho¶ng 1 tû USD th× sÏ t¹o ®­îc viÖc lµm cho 50.000 lao ®éng. Nh­ vËy, víi 11,523 tû USD xuÊt khÈu n¨m 1999 th× spps viÖc lµm t¹o ra cho ng­êi lao ®éng lµ kh¸ lín, gãp phÇn vµo viÖc gi¶i quyÕt n¹n thÊt nghiÖp hiÖn nay. N¨m 1999, tû lÖ thÊt nghiÖp cña ng­êi lao ®éng ë khu vùc thµnh thÞ trong ®é tuæi lao ®éng lµ 7,4%, tû lÖ nµy cña c¶ n­íc lµ 6,86%. §Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu t¹o cho chóng ta c¬ héi khai th¸c cã hiÖu qu¶ nhÊt mäi lîi thÕ cña ®Êt n­íc nh­ lîi thÕ vÒ con ng­êi, tµi nguyªn thiªn nhiªn, vÞ trÝ ®Þa lý... ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh nghÒ cã nhiÒu tiÒm n¨ng, gãp phÇn ®Èy m¹nh c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu. Mçi quèc gia, mçi tæ chøc khi tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ ®Òu cã s½n nh÷ng thÕ m¹nh còng nh­ ®iÓm yÕu riªng cña m×nh. Môc tiªu khi tham gia bu«n b¸n cña c¸c bªn ®Òu lµ lîi nhuËn, do ®ã hä ph¶i lùa chän cho m×nh ph­¬ng thøc giao dÞch cã lîi nhÊt, tho¶ m·n ®­îc c¸c môc ®Ých kinh doanh cña hä, ®ång thêi gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. Giao dÞch quèc tÕ cã nhiÒu h×nh thøc, cã thÓ nªu ra sau ®©y mét vµi h×nh thøc chñ yÕu: * XuÊt khÈu trùc tiÕp. Lµ viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô do chÝnh doanh nghiÖp ®ã s¶n xuÊt ra hoÆc mua tõ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong n­íc tíi kh¸ch hµng th«ng qua c¸c tæ chøc cña m×nh. XuÊt khÈu trùc tiÕp cã thÓ lµm t¨ng rñi ro trong kinh doanh song l¹i cã ­u ®iÓm lµ gi¶m bít chi phÝ trung gian vµ tõ ®ã t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. §ång thêi ph­¬ng thøc nµy còng khiÕn doanh nghiÖp cã sù liªn hÖ trùc tiÕp víi kh¸ch hµng vµ thÞ tr­êng n­íc ngoµi, g¾n doanh nghiÖp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng ®Ó cã thÓ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ theo ®óng yªu cÇu cña kh¸ch hµng. * XuÊt khÈu uû th¸c. Lµ h×nh thøc kinh doanh trong ®ã ®¬n vÞ ngo¹i th­¬ng ®ãng vai trß lµ ng­êi trung gian thay cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng, tiÕn hµnh c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu hµng ho¸ cña nhµ s¶n xuÊt vµ qua ®ã thu mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh (th­êng lµ tû lÖ % cña gi¸ trÞ l« hµng xuÊt khÈu). ¦u ®iÓm cña ph­¬ng thøc nµy lµ møc ®é rñi ro thÊp, kh«ng cÇn bá vèn vµo kinh doanh vµ cã thÓ thu vÒ mét kho¶n lîi nhuËn ®¸ng kÓ. Ngoµi ra tr¸ch nhiÖm trong viÖc tranh chÊp vµ khiÕu n¹i thuéc vÒ ng­êi s¶n xuÊt. * Bu«n b¸n ®èi l­u. Lµ ph­¬ng thøc giao dÞch trong ®ã xuÊt khÈu g¾n liÒn víi nhËp khÈu, ng­êi b¸n ®ång thêi lµ ng­êi mua vµ l­îng hµng ho¸ mang ra trao ®æi th­êng cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng. Môc ®Ých xuÊt khÈu ë ®©y kh«ng ph¶i nh»m thu vÒ mét kho¶n ngo¹i tÖ mµ nh»m cã ®­îc mét l­îng hµng ho¸ cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ trÞ l« hµng xuÊt khÈu. Lîi Ých cña bu«n b¸n ®èi l­u lµ tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro vÒ sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng, ®ång thêi cßn cã lîi khi c¸c bªn kh«ng cã ®ñ ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n l« hµng nhËp khÈu cña m×nh. Bªn c¹nh ®ã, ®èi víi mét quèc gia, bu«n b¸n ®èi l­u cßn cã thÓ lµm c©n b»ng h¹ng môc th­êng xuyªn trong c¸n c©n thanh to¸n. * Giao dÞch qua trung gian. Lµ viÖc giao dÞch mµ mäi viÖc thiÕt quan hÖ gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua ®Òu ph¶i th«ng qua ng­êi thø ba gäi lµ trung gian th­¬ng m¹i. Ng­êi nµy thay mÆt cho bªn mua giao dÞch víi bªn b¸n, thay mÆt bªn b¸n giao dÞch víi bªn mua hoÆc thay mÆt c¶ hai bªn ®Ó ®­a ra c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch bu«n b¸n. Ng­êi thø ba nµy th­êng lµ ®¹i lÝ, m«i giíi. ¦u ®iÓm cña viÖc sö dông ng­êi trung gian lµ cã thÓ tËn dông c¬ së vËt chÊt kü thuËt, vèn liÕng cña hä, gi¶m chi phÝ l­u th«ng, t¨ng tèc ®é quay vßng vèn do ng­êi trung gian th­êng cã m¹ng l­íi b¸n lÎ... Tuy nhiªn sö dông trung gian còng cã nh÷ng h¹n chÕ nh­ ph¶i chia sÎ lîi nhuËn, phô thuéc vµo trung gian, kh«ng hiÓm t­êng tËn ph¶n øng cña kh¸ch hµng vÒ hµng ho¸ cña m×nh. * T¸i xuÊt khÈu. Lµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ tr­íc ®©y ®· nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu víi môc ®Ých thu vÒ mét kho¶n ngo¹i tÖ lín h¬n vèn bá ra ban ®Çu. Giao dÞch nµy lu«n lu«n thu hót ba n­íc: n­íc xuÊt khÈu, n­íc t¸i xuÊt vµ n­íc nhËp khÈu. Do ®ã giao dÞch t¸i xuÊt cßn ®­îc gäi lµ giao dÞch ba bªn hay giao dÞch tam gi¸c. * Gia c«ng quèc tÕ. Lµ h×nh thøc kinh doanh trong ®ã mét bªn (gäi lµ bªn nhËn gia c«ng) nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña bªn kh¸c (gäi lµ bªn ®Æt gia c«ng) ®Ó chÕ biÕn thµnh phÈm råi giao l¹i cho bªn ®Æt gia c«ng vµ nhËn thï lao (gäi lµ phÝ gia c«ng). Nh­ vËy víi ph­¬ng thøc gia c«ng quèc tÕ, cã thÓ kÕt hîp tËn dông nh©n c«ng víi gi¸ rÎ ë c¸c n­íc nhËn gia c«ng víi khai th¸c c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ cã chÊt l­îng cao, ®em l¹i lîi nhuËn cho c¶ hai bªn thuª vµ nhËn gia c«ng. II. Gia c«ng quèc tÕ. 1. Khai niÖm gia c«ng quèc tÕ. Trong tõ ®iÓn kinh tÕ (CHDC §øc), nhµ xuÊt b¶n Kinh tÕ 1972, gia c«ng ®­îc ®Þnh nghÜa lµ sù c¶i tiÕn ®Æc biÖt cña c¸c thuéc tÝnh riªng cña c¸c ®èi t­îng lao ®éng (vËt liÖu) ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch s¸ng t¹o vµ cã ý thøc nh»m ®¹t ®­îc mét gi¸ trÞ sö dông míi nµo ®ã. Theo ®iÒu 128, LuËt th­¬ng m¹i (ngµy 10/05/1997) cña n­íc ta, gia c«ng trong th­¬ng m¹i ®­îc hiÓu lµ mét hµnh vi th­¬ng m¹i, theo ®ã bªn nhËn gia c«ng thùc hiÖn viÖc gia c«ng hµng ho¸ theo yªu cÇu, b»ng nguyªn liÖu, vËt liÖu cña bªn ®Æt gia c«ng ®Ó h­ëng tiÒn gia c«ng, bªn ®Æt gia c«ng nhËn hµng ho¸ ®· gia c«ng ®Ó kinh doanh th­¬ng m¹i vµ ph¶i tr¶ tiÒn gia c«ng cho bªn nhËn gia coong. Néi dung cña gia c«ng trong tm gåm s¶n xuÊt, chÕ biÕn, chÕ t¸c, söa ch÷a, t¸i chÕ, l¾p r¸p, ph©n lo¹i, ®ãng gãi hµng ho¸ theo yªu cÇu vµ b»ng nguyªn vËt liÖu cña bªn ®Æt gia c«ng. §ã lµ nh÷ng kh¸i niÖm vÒ gia c«ng nãi chung, cßn gia c«ng quèc tÕ lµ ph­¬ng thøc kinh doanh trong ®ã mét bªn, gäi lµ bªn nhËn gia c«ng, nhËp khÈu nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña mét bªn ®Æt gia c«ng, ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm, giao l¹i cho bªn ®Æt gia c«ng vµ nhËn thï lao, gäi lµ phÝ gia c«ng. Nh­ vËy, khi ho¹t ®éng gia c«ng v­ît ra biªn giíi quèc gia th× gäi lµ gia c«ng quèc tÕ. LuËt th­¬ng m¹i n­íc ta nªu râ: gia c«ng víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi lµ viÖc gia c«ng trong th­¬ng m¹i, theo ®ã bªn ®Æt gia c«ng, bªn nh©n gia c«ng lµ th­¬ng nh©n cã trô së chÝnh hoÆc n¬i cø trï th­êng xuyªn t¹i c¸c n­íc kh¸c nhau ph¶i cã mét bªn lµ th­¬ng nh©n ho¹t ®éng th­¬ng m¹i t¹i ViÖt Nam. Gia c«ng quèc tÕ cã hai h×nh thøc lµ gia c«ng thuª cho n­íc ngoµi vµ thuª n­íc ngoµi gia c«ng. Tuy nhiªn ë n­íc ta, nãi ®Õn ho¹t ®éng gia c«ng quèc tÕ chñ yÕu lµ nãi ®Õn ho¹t ®éng gia c«ng thuª cho n­íc ngoµi. Suy cho cïng, gia c«ng quèc tÕ lµ mét h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng, nh­ng lµ lo¹i lao ®éng d­íi d¹ng ®­îc sö dông (®­îc thÓ hiÖn trong hµng ho¸) chø kh«ng ph¶i d­íi d¹ng xuÊt khÈu nhËn gia c«ng ra n­íc ngoµi. 2. C¸c h×nh thøc gia c«ng quèc tÕ. Cã thÓ ph©n chia c¸c h×nh tøhc gia c«ng quèc tÕ theo mét sè tiªu thøc sau: 2.1. Theo quyÒn së h÷u nguyªn liÖu. * H×nh thøc nhËn nguyªn phô liÖu, giao thµnh phÈm. Bªn ®Æt gia c«ng giao nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cho bªn nhËn gia c«ng vµ sau thêi gian s¶n xuÊt, chÕ t¹o, sÏ thu håi thµnh phÈm vµ tr¶ phÝ gia c«ng. Trong tr­êng hîp nµy, trong thêi gian chÕ t¹o, quyÒn së h÷u vÒ nguyªn liÖu vÉn thuéc vÒ bªn ®Æt gia c«ng. Bªn ®Æt gia c«ng còng cã thÓ giao c¶ m¸y mãc thiÕt bÞ, cö chuyªn gia sang h­íng dÉn kü thuËt vµ kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn gia c«ng. Bªn nhËn gia c«ng còng cã thÓ ®i mua phô liÖu nÕu ®­îc sù ®ång ý cña bªn ®Æt gia c«ng. * H×nh thøc mua ®øt b¸n ®o¹n. H×nh thøc nµy ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ quèc tÕ. Bªn ®Æt gia c«ng sÏ b¸n ®øt nguyªn vËt liÖu cho bªn nhËn gia c«ng vµ sau mét thêi gian s¶n xuÊt, chÕ t¹o sÏ mua l¹i toµn bé thµnh phÈm. Trong tr­êng hîp nµy, quyÒn së h÷u nguyªn liÖu chuyÓn tõ bªn ®Æt gia c«ng sang bªn nhËn gia c«ng. Sù rµng buéc gi÷a c¸c bªn thÓ hiÖn ë tr­êng hîp quy ®Þnh sè s¶n phÈm t¹o ra vµ ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu. Sau qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, bªn nhËn gia c«ng cã tr¸ch nhiÖm b¸n l¹i toµn bé s¶n phÈm cho bªn ®Æt gia c«ng vµ bªn ®Æt gia c«ng cã nghÜa vô mua l¹i toµn bé sè s¶n phÈm ®ã. * H×nh thøc kÕt hîp. Lµ h×nh thøc trong ®ã bªn ®Æt gia c«ng chØ giao nhËn nh÷ng nguyªn liÖu chÝnh, cßn bªn nhËn gia c«ng sÏ mua nguyªn liÖu phô trong n­íc ®Ó bæ sung vµ tiÕp tôc hoµn thµnh s¶n xuÊt theo hîp ddång ®· kÝ. 2.2. Theo gi¸ gia c«ng. Theo tiªu thøc nµy, gia c«ng quèc tÕ cã hai h×nh thøc. * Hîp ®ång thùc chi thùc thanh (Cost plus contract) Bªn nhËn gia c«ng thanh to¸n víi bªn ®Æt gia c«ng toµn bé nh÷ng chi phÝ thùc tÕ cña m×nh céng víi tiÒn thï lao gia c«ng. * Hîp ®ång kho¸n. Ng­êi ta x¸c ®Þnh mét møc gi¸ ®Þnh møc (Target price) cho mçi s¶n phÈm, bao gåm chi phÝ ®Þnh møc vµ thï lao ®Þnh møc. Dï chi phÝ cña bªn nhËn gia c«ng lµ bao nhiªu ®i n÷a, hai bªn vÉn thanh to¸n víi nhau theo gi¸ ®Þnh møc ®ã. Ngoµi hai c¸ch ph©n lo¹i trªn, ng­êi ta cßn cã thÓ ph©n chia c¸c h×nh thøc gia c«ng quèc tÕ theo c«ng ®o¹n gia c«ng hay theo chñ thÓ tham gia quan hÖ gia c«ng. tuy nhiªn, riªng lÜnh vùc gia c«ng hµng thªu ren xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng gia c«ng chÝnh ë n­íc ta th× c¸c ph©n chia theo tiªu thøc quyÒn së h÷u nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ c¸c ph©n chia thÝch hîp nhÊt. 3. Yªu cÇu vµ vai trß cña gia c«ng quèc tÕ. 3.1. Yªu cÇu. Gia c«ng quèc tÕ lµ mét h×nh thøc xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ®­îc sö dông réng r·i trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. §èi víi n­íc ta, kim ng¹ch xuÊt khÈu tõ ho¹t ®éng gia c«ng chiÕm tû lÖ kh«ng nhá trong toµn bé gi¸ trÞ xuÊt khÈu. ChÝnh v× vËy ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng gia c«ng xuÊt khÈu, LuËt th­¬ng m¹i vµ c¸c v¨n b¶n d­íi luËt cña n­íc ta còng cã nh÷ng ®iÒu kho¶n quy ®Þnh, h­íng dÉn thùc hiÖn quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn tham gia quan hÖ gia c«ng, trªn c¬ së ®ã ®¶m b¶o lîi Ých cho c¸c bªn. NghÞ ®Þnh 57/1998/N§-CP cña ChÝnh phñ ngµy 31/07/1998 lµ nghÞ ®Þnh quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt th­¬ng m¹i vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp khÈu, gia c«ng vµ ®¹i lý mua hµng ho¸ víi n­íc ngoµi. Theo nghÞ ®Þnh nµy, c¸c bªn tham gia vµo ho¹t ®éng gia c«ng quèc tÕ cã quyÒn vµ nghÜa vô sau: * §èi víi bªn ®Æt gia c«ng. - Giao toµn bé hoÆc mét phÇn nguyªn vËt liÖu gia c«ng theo tho¶ thuËn t¹i hîp ®ång gia c«ng. - NhËn vµ ®­a ra khái ViÖt Nam toµn bé s¶n phÈm gia c«ng, m¸y mãc thiÕt bÞ cho thuª hoÆc m­în, nguyªn liÖu, phô liÖu, vËt t­ phÕ liÖu sau khi thanh lý hîp ®ång gia c«ng. - §­îc cö chuyªn gia ®Õn ViÖt Nam ®Ó h­íng dÉn kü thuËt s¶n xuÊt vµ kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm gia c«ng. - ChÞu tr¸ch nhiÖm vÒ quyÒn sö dông nh·n hiÖu hµng ho¸, tªn gäi, xuÊt xø hµng ho¸. - Tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng gia c«ng vµ c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång gia c«ng ®· ký kÕt. * §èi víi bªn nhËn gia c«ng. - §­îc miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn liÖu, phô liÖu t¹m nhËp khÈu theo ®Þnh møc ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång gia c«ng. - §­îc thuª th­¬ng nh©n kh¸c gia c«ng. - §­îc cung øng mét phÇn hoÆc toµn bé nguyªn phô liÖu, vËt t­ ®Ó gia c«ng vµ ph¶i nép thuÕ nhËp khÈu theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu ®èi víi phÇn nguyªn phô liÖu, vËt t­ mua trong n­íc. - §­îc nhËn tiÒn thanh to¸n cña bªn ®Æt gia c«ng b»ng s¶n phÈm gia c«ng, trõ s¶n phÈm thuéc danh môc hµng ho¸ cÊm nhËp khÈu. NÕu lµ s¶n phÈm xuÊt nhËp khÈu cã ®iÒu kiÖn th× ph¶i ®­îc sù chÊp thuËn cña c¬ quan cã thÈm quyÒn. - Ph¶i tu©n thñ luËt ph¸p vµ c¸c ®iÒu kiÖn trong hîp ®ång gia c«ng. 3.2. Vai trß cña gia c«ng quèc tÕ. * §èi víi bªn ®Æt gia c«ng. Gia c«ng quèc tÕ ngµy nay kh¸ phæ biÕn trong ho¹t ®éng giao dÞch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña nhiÒu n­íc. §èi víi bªn ®Æt gia c«ng, ph­¬ng thøc nµy gióp hä gi¶m ®­îc chi phÝ do tËn dông ®­îc nguån nh©n lùc vµ mét phÇn nguyªn vËt liÖu th­êng lµ víi gi¸ rÎ cña n­íc nhËn gia c«ng. ChÝnh lîi Ých nµy quyÕt ®Þnh xu h­íng chuyÓn dÞch c¸c ngµnh s¶n xuÊt ®ßi hái cã nhiÒu nh©n c«ng, nhiÒu c«ng ®o¹n s¶n xuÊt tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, cã nguån lao ®éng dåi dµo. Bªn thuª gia c«ng th­êng cã lîi thÕ vÒ thÞ tr­êng tiªu thô lµ thÞ tr­êng truyÒn thèng hoÆc thÞ tr­êng cã nh÷ng ®ßi hái kh¾t khe mµ chØ hä míi cã thÓ ®¸p øng ®­îc. Bëi vËy khi thÞ tr­êng ph¸t sinh nh÷ng nhu cÇu lín ng­êi thuª gia c«ng cã thÓ ®¸p øng mµ kh«ng cÇn bá thªm vèn ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt, thu hót nh©n c«ng... Trong qu¸ tr×nh thuª gia c«ng, bªn ®Æt gia c«ng cßn cã thÓ t¹o thªm thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸ cho m×nh ngay t¹i n­íc nhËn gia c«ng. * §èi víi bªn nhËn gia c«ng. §èi víi bªn nhËn gia c«ng ph­¬ng thøc nµy gióp hä gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho nh©n d©n lao ®éng trong n­íc hoÆc nhËp ®­îc thiÕt bÞ hay c«ng nghÖ míi vÒ n­íc m×nh, nh»m x©y dùng nÒn c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. ViÖc gia c«ng cho n­íc ngoµi gióp n­íc nhËn gia c«ng kh¾c phôc ®­îc nh÷ng khã kh¨n vÒ thÞ tr­êng tiªu thô, kh«ng ph¶i chÞu rñi ro khi t×m kiÕm thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Qua ho¹t ®éng gia c«ng, cã thÓ kÕt hîp xuÊt khÈu nh÷ng lo¹i vËt t­, nguyªn liÖu s½n cã trong n­íc, ph¸t triÓn thªm nguån hµng, khai th¸c sö dông nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ tiªn tiÕn hay c«ng nghÖ hiÖn ®¹i mµ kh«ng mÊt thêi gian thö nghiÖm. NhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· nhê ph­¬ng thøc gia c«ng quèc tÕ mµ cã nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i nh­ Hµn Quèc, Th¸i Lan, Singapor... ë ViÖt Nam, víi nguån lao ®éng dåi dµo, chóng ta còng ®· vµ ®ang ®Èy m¹nh ho¹t ®éng gia c«ng quèc tÕ mµ thÕ m¹nh cña ta lµ gia c«ng hµng may, thªu ren xuÊt khÈu. C«ng nghiÖp thªu ren, dÖt may lµ c¸c ngµnh cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c. Khi dÖt may lµ ngµnh c«ng nghiÖp hµng ®Çu cña nÒn kinh tÕ, nã sÏ cÇn mét khèi l­îng lín nguyªn vËt liÖu lµ s¶n phÈm cña c¸c ngµnh kh¸c v× thÕ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ nµy. Bªn c¹nh ®ã, lao ®éng ngµnh may vµ thªu ren cã ®Æc ®iÓm lµ sè l­îng lao ®éng nhiÒu, thêi gian ®µo t¹o nhanh, hîp c¶ víi lao ®éng nam vµ n÷, ®Æc biÖt lµ lao ®éng n÷. V× thÕ, khi ho¹t ®éng gia c«ng hµng may xuÊt khÈu ph¸t triÓn, nã sÏ võa gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, võa lµ c¬ së ®Ó cho c¸c ngµnh liªn quan ph¸t triÓn. Trong h¬n 10 n¨m qua, ngµnh may, thªu víi ®èc ®é ph¸t triÓn b×nh qu©n kho¶ng 20% n¨m ®· thu hót mét lùc l­îng lao ®éng ®«ng ®¶o. Bªn c¹nh vai trß t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ t¹o ®éng lùc cho c¸c ngµnh liªn quan ph¸t triÓn, gia c«ng hµng thªu xuÊt khÈu cßn gãp phÇn t¨ng thu nhËp quèc d©n qua t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc. N¨m 1998 kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 9,361 tû USD, n¨m 1999 lµ 11,523 tû USD, trong ®ã phÇn thu tõ ho¹t ®éng gia c«ng chiÕm tõ 70 - 80%. §©y lµ phÇn ®ãng gãp quan träng cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ trong giai ®o¹n hiÖn nay. Do nh÷ng lîi Ých to lín mµ ho¹t ®éng gia c«ng quèc tÕ ®em l¹i cho c¶ hai bªn ®Æt vµ nhËn gia c«ng nªn ph­¬ng thøc giao dÞch quèc tÕ nµy ngµy cµng ph¸t triÓn. Kh«ng chØ ë nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn mµ ngay c¶ nh÷ng n­íc ph¸t triÓn còng sö dông gia c«ng quèc tÕ nh»m tËn dông tèi ®a lîi Ých mµ ho¹t ®éng nµy ®em l¹i. §èi víi n­íc ta, gia c«ng quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ gia c«ng hµng thªu ren xuÊt khÈu lµ ph­¬ng thøc giao dÞch kh«ng thÓ thiÕu trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. III. Hîp ®ång gia c«ng quèc tÕ. Còng nh­ c¸c ho¹t ®éng kh¸c trong bu«n b¸n giao dÞch quèc tÕ, trong ho¹t ®éng gia c«ng hµng xuÊt khÈu cÇn ph¶i cã hîp ®ång gäi lµ hîp ®ång gia c«ng quèc tÕ. Theo LuËt th­¬ng m¹i n­íc ta, hîp ®ång gia c«ng trong th­¬ng m¹i ph¶i ®­îc lËp thµnh v¨n b¶n gi÷a bªn nhËn gia c«ng vµ bªn ®Æt gia c«ng. Néi dung cña hîp ®ång gia c«ng trong th­¬ng m¹i, quyÒn vµ nghÜa vô cña bªn nhËn gia c«ng vµ bªn ®Æt gia c«ng ®­îc ¸p dông theo c¸c quy ®Þnh vÒ hîp ®ång gia c«ng cña Bé luËt d©n sù. 1. §Æc ®iÓm cña hîp ®ång gia c«ng quèc tÕ. Lµ mét d¹ng hîp ®ång trong giao dÞch ngo¹i th­¬ng, tr­íc tiªn hîp ®ång gia c«ng cho th­¬ng nh©n n­íc ngoµi còng mang nh÷ng ®Æc ®iÓm cña hîp ®ång kinh tÕ th«ng th­êng nh­: ViÖc kÝ kÕt dùa trªn nguyªn t¾c tù nguyÖn, b×nh ®¼ng, c¸c bªn cïng cã lîi, ®ång thêi ph¶i tu©n theo sù ®iÒu chØnh cña mét hÖ thèng c¸c quy ph¹m ph¸p luËt ®iÒu chØnh quan hÖ nµy. Ngoµi ra, hîp ®ång gia c«ng cho th­¬ng nh©n n­íc ngoµi cßn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt ®­îc h×nh thµnh bëi yÕu tè n­íc ngoµi cña hîp ®ång bao gåm: - Chñ thÓ cña hîp ®ång gia c«ng quèc tÕ lµ c¸c th­¬ng nh©n, ph¸p nh©n cã trô së kinh doanh ë c¸c n­íc kh¸c nhau. - §èi t­îng cña hîp ®ång gia c«ng quèc tÕ lµ nguyªn vËt liÖu, b¸n thµnh phÈm, c¸c s¶n phÈm gia c«ng ®­îc chuyÓn dÞch qua biªn giíi nªn c¸c ®èi t­îng nµy ph¶i chÞu sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña c¬ quan H¶i quan c¸c n­íc t¹i cöa khÈu, thùc hiÖn c¸c nghÜa vô vÒ thuÕ xuÊt nhËp khÈu vµ thùc hiÖn c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ giao th«ng. - §ång tiÒn thanh to¸n trong hîp ®ång gia c«ng lµ ngo¹i tÖ ®èi víi mét trong hai bªn hoÆc c¶ hai bªn. - Nguån luËt ®iÒu chØnh quan hÖ gia c«ng quèc tÕ lµ hÖ thèng ph¸p luËt c¸c quèc gia c¸c bªn, c¸c c«ng ­íc, hiÖp ­íc song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng, c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ... Cã thÓ nãi, ®Æc ®iÓm tiªu biÓu nhÊt chØ râ b¶n chÊt cña hîp ®ång cc quèc tÕ lµ quan hÖ hîp ®ång nµy lµ lµm thuª ®Îe nhËn thï lao, ë ®©y søc lao ®éng lµ hµng ho¸. Víi tÝnh chÊt lµ hîp ®ång lµm thuª cho n­íc ngoµi, hîp ®ång gia c«ng quèc tÕ thÓ hiÖn viÖc xuÊt khÈu t¹i chç søc lao ®éng, mét ho¹t ®éng ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ cho mçi quèc gia vµ phï hîp víi xu h­íng ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. 2. C¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña hîp ®ång gia c«ng quèc tÕ. Theo quyÕt ®Þnh 57/1998/N§-CP ngµy 31/07/199 cña ChÝnh phñ: §iÒu 12 hîp ®ång gia c«ng ph¶i ®­îc lËp thµnh v¨n b¶n vµ bao gåm nh÷ng ®iÒu kho¶n nh­ sau: 2.1. §iÒu kho¶n vÒ tªn, ®Þa chØ cña c¸c bªn ký hîp ®ång. Trong hîp ®ång nhÊt thiÕt ph¶i ghi râ rµng vµ chÝnh x¸c tªn, ®Þa chØ c¸c bªn tham gia ký kÕt hîp ®ång. NÕu kh«ng tu©n thñ nguyªn t¾c nµy sÏ g©y khã kh¨n trong vÊn ®Ò th«ng b¸o, khëi tè vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp (nÕu cã) sau nµy. Trong thùc tÕ nhiÒu ng­êi cho r»ng phÇn nµy kh«ng quan träng, ®ã lµ mét quan niÖm sai lÇm trong bu«n b¸n quèc tÕ vµ ®· ®Ó l¹i nh÷ng bµi häc chua xãt. Bªn ViÖt Nam khi tham gia ký kÕt hîp ®ång víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi cÇn l­u ý vµ thËn träng víi nh÷ng tÕ viÕt t¾t ë phÇn chñ thÓ ký tªn, chØ cã thÓ chÊp nhËn tªn viÕt t¾t khi nã phï hîp víi ®¨ng ký kinh doanh ë n­íc ngoµi. 2.2. §iÒu kho¶n vÒ tªn, sè l­îng s¶n phÈm gia c«ng. Nh»m gióp c¸c bªn x¸c ®Þnh ®­îc s¬ bé lo¹i hµng cÇn mua b¸n, hîp ®ång ph¶i diÔn t¶ thËt chÝnh x¸c tªn vµ quy c¸ch phÈm chÊt cña mÆt hµng gia c«ng. s¶n phÈm cña ngµnh thªu ren, thñ c«ng mü nghÖ, tªn hµng th­êng ®­îc ghi kÌm víi quy c¸ch chÝnh cña nã. 2.3. §iÒu kho¶n vÒ gi¸ gia c«ng. Trong ho¹t ®éng gia c«ng hµng cho th­¬ng nh©n n­íc ngoµi, ®iÒu kho¶n vÒ gi¸ gia c«ng lµ mét ®iÒu kho¶n quan träng, do ®ã c¸c bªn trong hîp ®ång cÇn tho¶ thuËn kü l­ìng, chi tiÕt vÒ nã. §iÒu kho¶n gi¸ c¶ bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò vÒ ®ång tiÒn tÝnh, ph­¬ng ph¸p quy ®Þnh gi¸, ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh møc gi¸ c¬ së cña gi¸ c¶. + §ång tiÒn tÝnh gi¸: Trong hîp ®ång gia c«ng hµng xuÊt khÈu, gi¸ c¶ mÆt hµng gia c«ng xuÊt khÈu ®­îc ®o l­êng b»ng ®ång tiÒn n­íc ng­êi nhËn gia c«ng, ®ång tiÒn n­íc ®Æt gia c«ng hoÆc ®ång tiÒn cña n­íc thø ba. Th«ng th­êng ®ã lµ ®ång tiÒn cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi m¹nh. Thùc tÕ, c¸c th­¬ng nh©n th­êng chän c¸c ®ång chuyÓn ®æi nh­: §«la (USD), tiÒn Ph¸p (Frans), b¶ng Anh (Pound)... + Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸: Gi¸ c¶ cã thÓ x¸c ®Þnh ngay trong lóc ký hîp ®ång hoÆc x¸c ®Þnh trong thêi gian cã hiÖu lùc cña hîp ®ång. Tuú theo c¸ch x¸c ®Þnh gi¸ mµ ph©n biÖt thµnh c¸c lo¹i gi¸ sau: gi¸ cè ®Þnh hay gi¸ x¸c ®Þnh ngay, gi¸ quy ®Þnh sau, gi¸ cã thÓ xÐt l¹i, gi¸ di ®éng hay gi¸ tr­ît. Trong hîp ®ång gia c«ng ë n­íc ta hiÖn nay chñ yÕu sö dông lo¹i gi¸ cè ®Þnh (gi¸ x¸c ®Þnh ngay). + §iÒu kiÖn c¬ së giao hµng t­¬ng øng: Trong viÖc ®Þnh gi¸ c¶ ng­êi ta lu«n ®Þnh râ ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng liªn quan ®Õn gi¸ ®ã. V× vËy trong c¸c hîp ®ång gia c«ng hµng xuÊt khÈu møc gi¸ bao giê còng ghi bªn c¹nh mét ®iÒu kiÖn cë së giao hµnh nhÊt ®Þnh. VÝ dô: Unit price: 0,90 USD FOB Hai Phong Total amout: 3,600.00 USD Nh­ vËy khi quy ®Þnh vÒ gi¸ gia c«ng trong hîp ®ång c¸c bªn cÇn ghi râ ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng t­¬ng ­ngs bëi v× ý nghÜa cña gi¸ c¶ rÊt kh¸c nhau ë nh÷ng ®iÒu kiÖn giao hµng kh¸c nhau. 2.4. §iÒu kho¶n thêi h¹n thanh to¸n vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n. * §ång tiÒn thanh to¸n: §ång tiÒn thµnh to¸n th­êng lµ c¸c ngo¹i tÖ chuyÓn ®æi tù do nh­ ®ång §«la (Mü), ®ång Yªn (NhËt B¶n), ®ång Frans (Ph¸p), ®ång B¶ng (Anh), ®ång DM (§øc). ViÖc lùa chän ®ång tiÒn thanh to¸n ph¶i thËn träng v× cã sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i. ch¼ng h¹n, ®ång Yªn (NhËt B¶n) ®ang lªn gi¸ v× vËy viÖc vay tiÒn, thanh to¸n ph¶i thËn träng ®Ó tr¸nh tÝnh tr¹ng thiÖt h¹i vÒ mÆt lîi Ých. * Thêi h¹n thanh to¸n: Trong hîp ®ång c¸c bªn th­êng x¸c nhËn ®Þnh thêi h¹n thanh to¸n cô thÓ. NÕu thêi h¹n thanh to¸n kh«ng ®­îc Ên ®Þnh hoÆc gi¸n tiÕp th× viÖc thanh to¸n sÏ ®­îc tiÕn hµnh sau mét sè ngµy nhÊt ®Þnh kÓ tõ khi ng­êi nhËn gia c«ng th«ng b¸o cho ng­êi ®Æt gia c«ng vÒ viÖc hµng ®· ®­îc gia c«ng xong theo hîp ®ång. * Ph­¬ng thøc thanh to¸n: ViÖc thanh to¸n hîp ®ång ®­îc tiÕn hµnh theo c¸c ph­¬ng thøc sau: - Thanh to¸n b»ng trao ®æi hµng. - Thanh to¸n th«ng qua ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn. - Thanh to¸n th«ng qua ph­¬ng thøc nhê thu. - Thanh to¸n th«ng qua ph­¬ng thøc L/C. - Thanh to¸n th«ng qua ph­¬ng thøc ghi sæ. - Thanh to¸n th«ng qua ph­¬ng thøc th­ b¶o ®¶m tr¶ tiÒn. Mçi ph­¬ng thøc thanh to¸n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm nhÊt ®Þnh v× vËy ph¶i thËn träng khi lùa chän ph­¬ng thøc thanh to¸n sao cho hîp lý nhÊt. HiÖn nay ph­¬ng thøc thanh to¸n L/C lµ ph­¬ng thøc ®­îc sö dông phæ biÕn nhÊt. 2.5. §iÒu kho¶n vÒ danh môc, sè l­îng, gi¸ trÞ nguyªn liÖu, phô liÖu, vËt t­ nhËp khÈu vµ nguyªn liÖu, phô liÖu, vËt t­ s¶n xuÊt trong n­íc (nÕu cã) ®Ó gia c«ng; ®Þnh møc sö dông nguyªn liÖu, phô liÖu, vËt t­; ®Þnh møc tiªu hao vµ tû lÖ hao hôt nguyªn liÖu trong gia c«ng. 2.6. §iÒu kho¶n danh môc vµ trÞ gi¸ m¸y mãc, thiÕt bÞ cho thuª, cho m­în hoÆc tÆng ®Ó phôc vô gia c«ng (nÕu cã). 2.7. §iÒu kho¶n vÒ biÖn ph¸p xö lý phÕ liÖu, phÕ th¶i vµ nguyªn t¾c xö lý m¸y mãc thiÕt bÞ thuª, m­în, nguyªn liÖu, phô liÖu, vËt t­ d­ thõa sau khi kÕt thóc hîp ®ång gia c._.«ng. 2.8. §iÒu kho¶n vÒ ®Þa ®iÓm vµ thêi gian giao hµng. - Thêi gian giao nhËn: CÇn ghi chó vµo hîp ®ång thêi gian giao nhËn cô thÓ, cÇn chia theo ®ît, theo ngµy, th¸ng. - §Þa ®iÓm giao nhËn: CÇn tho¶ thuËn cô thÓ ®Þa chØ n¬i giao nhËn, ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c phï hîp víi kh¶ n¨ng ®i l¹i cña ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, ®¶m b¶o an toµn cho ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn. Tr¸ch nhiÖm vµ chi phÝ vËn chuyÓn c¸c bªn tho¶ thuËn tuú theo ®iÒu kiÖn tõng bªn vµ lÖ thuéc vµo ®iÒu kiÖn giao hµng. 2.9. §iÒu kiÖn nh·n hiÖu hµng ho¸ vµ tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt quan t©m nhiÒu ®Õn chÊt l­îng vµ h×nh thøc bao b× vÒ h×nh d¸ng, kÝch cì, chÊt l­îng, ph­¬ng ph¸p ®ãng gãi hµng ho¸ kü m· hiÖu. Néi dung ký m· hiÖu trªn bao b× ph¶i ®¶m b¶o ghi nhËn ®Çy ®ñ c¸c dÊu hiÖu ®Æc tr­ng tõng lo¹i hµng: tªn hµng, tªn c¬ së s¶n xuÊt, träng l­îng, sè l­îng, ngµy s¶n xuÊt, ngµy hÕt h¹n sö dông c¸ch thøc vËn chuyÓn, b¶o qu¶n, bèc xÕp. 2.10. §iÒu kho¶n thêi h¹n hiÖu lùc cña hîp ®ång. §iÒu kho¶n nµy th«ng th­êng do c¸c bªn tù tho¶ thuËn. Nh­ vËy, ®Ó cho viÖc kÝ kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång gia c«ng tu©n theo ®óng ph¸p luËt, ®em l¹i quyÒn lîi cho c¸c bªn kÝ kÕt, khi kÝ hîp ®ång, c¶ hai bªn cÇn cè g¾ng tho¶ thoËn vµ ®­a vµo hîp ®ång nh÷ng ®iÒu kho¶n cô thÓ, ®Çy ®ñ, trªn c¬ së b×nh ®¼ng, tù nguyÖn vµ cïng cã lîi. Hîp ®ång gia c«ng quèc tÕ chÝnh lµ c¬ së ph¸p lý cña mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a bªn ®Æt gia c«ng vµ bªn nhËn gia c«ng. 3. Thùc hiÖn hîp ®ång gia c«ng hµng nhËp khÈu. Sau khi hîp ®ång ®· ®­îc x¸c lËp vµ cã hiÖu lùc ph¸p lý, c¸c bªn ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh theo c¸c ®iÒu kho¶n trong néi dung cña hîp ®ång ®· ®­îc ký kÕt vµ ®ßi hái ph¶i tu©n thñ luËt lÖ quèc gia, quèc tÕ. §Ó thùc hiÖn mét hîp ®ång gia c«ng hµng xuÊt khÈu, tr­íc hÕt ng­êi nhËn gia c«ng ph¶i t«n träng c¸c nguyªn t¾c, chÊp hµnh hîp ®ång vµ ph¶i thùc hiÖn tr×nh tù kh©u c«ng viÖc cña ng­êi nhËn gia c«ng. 3.1. Nguyªn t¾c chÊp hµnh hîp ®ång. LuËt ph¸p c¸c n­íc ®Òu quy ®Þnh r»ng, còng nh­ víi hîp ®ång d©n sù th«ng th­êng hîp ®ång ngo¹i th­¬ng nãi chung vµ hîp ®ång gia c«ng hµng xuÊt khÈu nãi riªng ph¶i chÊp hµnh ba nguyªn t¾c lµ: chÊp hµnh hiÖn thùc, chÊp hµnh ®óng vµ chÊp hµnh trªn tinh thÇn hai bªn hîp t¸c cïng cã lîi. NÕu mét trong hai bªn kh«ng tu©n thñ mét trong ba nguyªn t¾c nãi trªn th× sÏ bÞ coi lµ vi ph¹m häp ®ång vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm víi bªn kia. 3.2. Tr×nh tù kh©u c«ng viÖc ph¶i thùc hiÖn cña ng­êi nhËn gia c«ng. B­íc 1: Më vµ kiÓm tra L/C. - §èi víi tr­êng hîp nhËp khÈu: bªn ®Æt gia c«ng b¸o ®· cã nguyªn vËt liÖu. Bªn nhËn gia c«ng chän ng©n hµng cã uy tÝn, göi ®¬n xin më L/C thanh to¸n cho ng­êi ®Æt gia c«ng (nÕu ng­êi ®Æt gia c«ng b¸n nguyªn vËt liÖu sau ®ã mua l¹i s¶n phÈm ®· gia c«ng). - §èi víi tr­êng hîp giao hµng: sau khi hoµn thµnh c«ng t¸c gia c«ng vµ chuÈn bÞ hµng, bªn gia c«ng th«ng b¸o cho bªn ®Æt gia c«ng më L/C. Bªn nhËn gia c«ng ph¶i kiÓm tra xem L/C cã ®óng néi dung ®· ký trong hîp ®ång kh«ng, ng©n hµng cña bªn ®Æt gia c«ng cã uy tÝn kh«ng. B­íc 2: Xin giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu. Khi ký xong hîp ®ång, ng­êi ®Æt gia c«ng ph¶i tiÕn hµnh göi nguyªn vËt liÖu ®Ó ng­êi nhËn gia c«ng tiÕn hµnh gia c«ng. Ng­êi nhËn gia c«ng ph¶i xin giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu ®Ó ®­a sè nguyªn vËt liÖu cña bªn ®Æt gia c«ng vµo trong n­íc. Hµng n¨m hoÆc 6 th¸ng mét lÇn ë n­íc ta, Bé th­¬ng m¹i c«ng bè danh môc hµng cÊp xuÊt nhËp khÈu, hµng t¹m ngõng xuÊt nhËp khÈu theo h¹n ng¹ch vµ hµng kh«ng cÇn h¹n ng¹ch. theo ®ã cã 3 lo¹i hµng ®­îc phÐp xuÊt nhËp khÈu: - Hµng xuÊt hoÆc nhËp theo nghÞ ®Þnh th­ hoÆc c¸c hiÖp ®Þnh ®· ký kÕt víi n­íc ngoµi. víi c¸c hîp ®ång nµy, ®¬n vÞ kinh doanh chØ cÇn xuÊt tr×nh víi H¶i quan kÕ ho¹ch ®· ®¨ng ký. - NÕu hµng xuÊt nhËp khÈu lµ hµng ho¸ ngoµi nghÞ ®Þnh th­ hoÆc hiÖp ®Þnh khi xuÊt nhËp khÈu ph¶i xin giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu ®· ®­îc ®¨ng ký t¹i Bé th­¬ng m¹i, b¶n sao hîp ®ång gia c«ng, b¶n sao L/C vµ c¸c giÊy tê liªn quan kh¸c (nÕu cÇn). - §èi víi mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu chÞu sù qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch, khi thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu, chñ hµng xuÊt nhËp khÈu ph¶i xin phÐp xuÊt nhËp khÈu. §¬n xin phÐp cÇn kÌm phiÕu h¹n ng¹ch, b¶n sao hîp ®ång gia c«ng, b¶n sao L/C vµ c¸c giÊy tê liªn quan kh¸c (nÕu cÇn). Víi giÊy phÐp chØ cho mét chñ hµng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, hoÆc mét mÆt hµng víi mét n­íc nhÊt ®Þnh, chuyªn chë b»ng mét ph­¬ng thøc vËn chuyÓn vµ giao nhËn t¹i mét cöa khÈu nhÊt ®Þnh. B­íc 3: Gia c«ng vµ chuÈn bÞ hµng ®Ó giao. Muèn hoµn thµnh tèt hîp ®ång gia c«ng, ng­êi nhËn gia c«ng ph¶i chó träng ®Õn kh©u nµy. Bëi v× nã lµ kh©u quyÕt ®Þnh cña viÖc thùc hiÖn hîp ®ång gia c«ng. Gi¶i quyÕt tèt kh©u nµy sÏ t¨ng ®­îc uy tÝn cña nhËn gia c«ng vµ ®¶m b¶o ®­îc hîp ®ång hoµn thµnh. C«ng viÖc nµy gåm cã nh÷ng phÇn chñ yÕu sau: - TiÕn hµnh gia c«ng thö ®Ó tÝnh ®Þnh møc nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nguyªn vËt liÖu phô. - Giao nguyªn vËt liÖu cho c¸c ®¬n vÞ gia c«ng. - TÝnh chi phÝ thï lao gia c«ng. C¬ së ph¸p lý vµ ký hîp ®ång víi c¸c ®¬n vÞ gia c«ng trong n­íc, ®èi víi c¸c ®¬n vÞ gia c«ng trùc thuéc th× viÖc giao nguyªn vËt liÖu ®· quy ®Þnh, thêi gian chÊt l­îng gia c«ng. - §ãng gãi bao b× hµng xuÊt khÈu. Lùa chän bao b×, vËt liÖu bao b× ph¶i tu©n theo quy ®Þnh cña hîp ®ång. Xem xÐt tÝnh chÊt hµng ho¸, ®iÒu kiÖn chuyªn chë, khÝ hËu, thêi tiÕt, chó träng vÒ kÝch th­íc, sè l­îng cña s¶n phÈm trong tõng bao b×, tr¸nh hiÖn t­îng ®Ó rçng trong bao b×, tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ vËn chuyÓn. Xem xÐt c¸c yªu cÇu H¶i quan cña n­íc ®Æt gia c«ng, tr¸nh hiÖn t­îng mÊt m¸t hao hôt hµng ho¸. Tõ ®ã x¸c ®Þnh vËt liÖu bao b× h×nh d¹ng, quy c¸ch cho phï hîp vËn chuyÓn víi ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång. Tuú theo tÝnh chÊt cña hµng ho¸, tÝnh chÊt vËt liÖu bao b× mµ chóng ta dïng lo¹i bao b× kh¸c nhau nh­: hßm, bao kiÖn hay thïng sät, bã cuén, chai b×nh... C¸c lo¹i bao bªn trong vµ c¸c bao b× trùc tiÕp nªn dïng: b×a giÊy chèng Èm, v¶i rçng, v¶i b¹t, v¶i ®ay, v¶i thiÕc, dÇu má, tói nylon. Khi ®ãng gãi, chóng ta cÇn quan t©m ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn vËt t­, ®iÒu kiÖn khÝ hËu, ®iÒu kiÖn vÒ luËt ph¸p thuÕ quan, ®iÒu kiÖn bèc xÕp, ®iÒu kiÖn vÒ chi phÝ vËn chuyÓn... ViÖc chän bao b× vµ ®ãng gãi cã vai trß quan träng, bëi v× bao b× kh«ng chØ b¶o qu¶n hµng ho¸ mµ cßn cã liªn quan ®Õn viÖc chuyªn chë bèc xÕp. ChÝnh v× vËy khi ®ãng gãi bao b× hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, ta cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn c¸c yÕu tè nµy. - KÎ ký m· hiÖu hµng xuÊt khÈu. Ký m· hiÖu lµ nh÷ng ký hiÖu b»ng ch÷, b»ng sè, b»ng h×nh vÏ ®­îc ghi trªn c¸c bao b× bªn ngoµi, nh»m th«ng b¸o nh÷ng chi tiÕt cÇn thiÕt cho viÖc giao nhËn bèc dì, b¶o qu¶n. Ký m· hiÖu gåm: + Nh÷ng dÊu hiÖu cÇn thiÕt ®èi víi ng­êi nhËn hµng, tªn ng­êi nhËn, tªn ng­êi göi, träng l­îng tÞnh vµ träng l­îng c¶ b×, sè hîp ®ång, sè hiÖu chuyÕn hµng, sè hiÖu kiÖn hµng. + Nh÷ng chi tiÕt cho mét viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸ nh­: tªn n­íc, tªn ®Þa ®iÓm hµng ®Õn, tªn ng­êi, tªn ®Þa chØ hµng ®i, hµnh tr×nh chuyªn chë, sè vËn ®¬n trªn tµu, sè hiÖu cña chuyÕn ®i. + Nh÷ng dÊu hiÖu h­íng dÉn c¸ch s¾p xÕp bèc dì, b¶o qu¶n hµng ho¸ trªn ®­êng ®i nh­ hµng dÔ vì, chç më bao b× tr¸nh m­a, nguy hiÓm. + §èi víi bao b× bªn trong, khi ®Õn tay ng­êi tiªu thô cÇn ghi: c¸ch sö dông, thµnh phÇn, träng l­îng, h×nh t­îng cña s¶n phÈm vµ cña c«ng ty. ViÖc kÎ ký m· hiÖu ph¶i ®¹t ®­îc nh÷ng yªu cÇu sau: s¸ng sña, dÔ ®äc, kh«ng phai mµu, kh«ng thÊm n­íc, mùc s¬n kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng hµng ho¸. - KiÓm tra chÊt l­îng hµng ho¸ gia c«ng khi nhËn nguyªn vËt liÖu: §èi víi nguyªn vËt liÖu ®­a gia c«ng còng nh­ hµng ho¸ nhËp khÈu ë c¸c kh©u tiÕp nhËn ®Òu ph¶i kiÓm tra vµ cã biªn b¶n, giÊy x¸c nhËn. - Khi chë hµng ho¸ b»ng tµu biÓn, c¬ quan giao th«ng vµ h·ng tµu ph¶i kiÓm tra, niªm phong, kÑp ch× tr­íc khi dì hµng. NÕu hµng cã tæn thÊt, xÕp ®Æt kh«ng theo l«, theo vËn ®¬n th× ph¶i mêi c¬ quan gi¸m ®Þnh lËp quyÕt to¸n nhËn hµng víi tµu. Cßn nÕu hµng bÞ ®æ vì th× ph¶i cã "Biªn b¶n hµng ®æ vì h­ háng". B­íc 4: Thuª tµu chë hµng (hoÆc uû th¸c thuª tµu) vµ mua b¶o hiÓm. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång gia c«ng, viÖc thuª tµu chë hµng ®­îc tiÕn hµnh dùa vµo 3 c¨n cø: - Nh÷ng ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång gia c«ng xuÊt khÈu. - §Æc ®iÓm cña lo¹i hµng gia c«ng. - §iÒu kiÖn vËn t¶i. Trong tr­êng hîp ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng cña hîp ®ång gia c«ng lµ CIF hoÆc C&F (c¶ng ®Õn), lo¹i hîp ®ång nhËn hµng nhËp khÈu lµ FOB (c¶ng ®i) th× chñ hµng xuÊt nhËp khÈu ph¶i thuª tµu hoÆc uû th¸c thuª tµu chë hµng. Trong nhiÒu tr­êng hîp, ng­êi nhËn gia c«ng th­êng uû th¸c viÖc tµu, l­u c­íc cho mét c«ng ty hµng h¶i thuª tµu. Mua b¶o hiÓm: Hµng ho¸ chuyªn chë trªn ®­êng biÓn th­êng gÆp nhiÒu rñi ro, tæn thÊt v× thÕ b¶o hiÓm hµng ho¸ ®­êng biÓn lµ lo¹i b¶o hiÓm phæ biÕn nhÊt trong ngo¹i th­¬ng. §iÒu kiÖn do bªn ®Æt gia c«ng vµ bªn nhËn gia c«ng tho¶ thuËn yªu cÇu hoÆc khi nhËp khÈu trªn c¬ së b¶o ®¶m an toµn hµng ho¸ vµ tiÕt kiÖm chi phÝ b¶o hiÓm. §èi víi hµng gia c«ng, chñ hµng chØ mua b¶o hiÓm khi giao theo ®iÒu kiÖn CIF, cßn ®èi víi hµng nhËp khÈu, chñ hµng chØ mua b¶o hiÓm hµng ho¸ khi b¸n theo ®iÒu kiÖn FOB hoÆc C&F. Trong tr­êng hîp nµy, ®Ó lùa chän hµng ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm thÝch hîp ph¶i dùa vµo c¸c c¨n cø sau: TÝnh chÊt hµng ho¸, t×nh tr¹ng bao b×, vÞ trÝ ®Æt hµng trªn tµu, t×nh h×nh khÝ hËu thêi tiÕt, t×nh h×nh x· héi, lo¹i tµu chuyªn chë, ®iÒu kho¶n hîp ®ång... B­íc 5: Lµ thñ tôc h¶i quan. Mäi hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®Òu ph¶i lµm thñ tôc h¶i quan tr­íc khi nhËp vÒ hay xuÊt ®i. ViÖc lµ thñ tôc h¶i quan gåm 3 b­íc sau: - Khai b¸o h¶i quan: Chñ hµng khai b¸o c¸c chi tiÕt vÒ hµng ho¸ lªn tê khai ®Ó c¬ quan h¶i quan kiÓm tra thñ tôc giÊy tê. Yªu cÇu viÖc nµy ph¶i trung thùc, chÝnh x¸c. Néi dung cña tê khai gåm: lo¹i hµng (hµng gia c«ng...), tªn hµng, sè l­îng, khèi l­îng, gi¸ trÞ hµng, tªn c«ng cô vËn t¶i xuÊt hoÆc nhËp víi n­íc nµo... Tê khai h¶iquan ®­îc xuÊt tr×nh víi mét sè chøng tõ kh¸c gåm: GiÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu, ho¸ ®¬n tÝnh thuÕ, b¶o sao hîp ®ång, lo¹i L/C, phiÕu ®ãng gãi, b¶ng kª chi tiÕt hµng ho¸. - XuÊt tr×nh hµng ho¸. Hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ph¶i ®­îc s¾p xÕp trËt tù, thuËn tiÖn cho viÖc kiÓm so¸t. Chñ hµng ph¶i chÞu chi phÝ vÒ nh©n c«ng vÒ viÖc ®ãng më kiÖn hµng. H¶i quan ph¶i ®èi chiÕu hµng ho¸ khai trªn tê khai víi thùc tÕ. - Thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña h¶i quan. Sau khi kiÓm so¸t giÊy tê vµ hµng ho¸, h¶i quan sÏ cã c¸c quyÕt ®Þnh sau: + Cho hµng ®i, x¸c nhËn ®· lµm thñ tôc h¶i quan. + Xho hµng ®i nh­ng ph¶i nép thuÕ (nÕu hµng thuéc diÖn nép thuÕ hoÆc ph¶i söa ch÷a bao gãi kiÖn). + Cho hµng ®i nh÷ng ph¶i bæ sung giÊy tê thñ tôc. + Hµng kh«ng ®­îc phÐp xuÊt hoÆc nhËp khÈu. B­íc 6: Giao nhËn hµng ho¸ víi tµu. - Giao hµng xuÊt khÈu. Hµng gia c«ng xuÊt khÈu th­êng ®­îc vËn t¶i b»ng ®­êng biÓn. Ng­êi chñ hµng ph¶i tiÕn hµnh c¸c viÖc sau: + C¨n cø vµo c¸c chi tiÕt hµng gia c«ng, lËp b¶ng ®¨ng ký hµng ®Ó chuyªn chë. + XuÊt tr×nh b¶n ®¨ng ký hµng chuyªn chë cho ng­êi vËn t¶i (®¹i diÖn hµng h¶i hoÆc thuyÒn tr­ëng hoÆc c«ng ty ®¹i lý tµu biÓn) ®Ó ®æi lÊy c¬ së xÕp hµng. + Trao ®æi víi c¬ quan ®iÒu ®ång c¶ng ®Ó n¾m v÷ng ngµy giê nhËp hµng. + Bè trÝ ph­¬ng tiÖn ®em hµng vµo c¶ng, xÕp hµng lªn tµu, lÊy biªn lai thuyÒn phã vµ ®æi biªn lai thuyÒn phã lÊy vËn ®¬n ®­êng biÓn. VËn ®¬n ®­êng biÓn ph¶i lµ vËn ®¬nhh ®· bèc hµng vµ ph¶i chuyÓn nh­îng ®­îc. VËn ®¬n ®­êng biÓn cÇn ®­îc chuyÓn vÒ bé phËn kÕ to¸n ®Ó lËp bé chøng tõ thanh to¸n. - NhËn hµng nhËp khÈu. Theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc (NghÞ ®Þnh 200/CP ngµy 31/12/1993), c¸c c¬ quan vËn t¶i (ga, c¶ng) cã tr¸ch nhiÖm tiÕp nhËn hµng ho¸ nhËp khÈu trªn c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i tõ n­íc ngoµi vµo, b¶o qu¶n hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh xÕp dì, l­u kho, l­u n·i vµ giao cho ®¬n vÞ ®Æt hµng theo lÖnh giao hµng cña ®¬n vÞ ngo¹i th­¬ng ®· nhËp hµng ®ã. Bëi vËy ®¬n vÞ kinh doanh hµng nhËp khÈu ph¶i: + Ký kÕt hîp ®ång uû th¸c cho c¬ quan vËn t¶i (ga, c¶ng) vÒ viÖc giao nhËn hµng tõ tµu n­íc ngoµi vÒ. + X¸c nhËn víi c¬ quan vËn t¶i vÒ kÕ ho¹ch tiÕp nhËn hµng nhËp khÈu tõng n¨m, tõng quý, lÞch tµu, c¬ cÊu mÆt hµng, ®iÒu kiÖn kü thuËt khi bèc dì, vËn chuyÓn, giao nhËn. + Cung cÊp c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt cho viÖc giao nhËn hµng ho¸, nguyªn vËt liÖu nÕu tµu biÓn kh«ng giao nh÷ng tµi liÖu ®ã cho c¬ quan vËn t¶i. + Th«ng b¸o cho c¸c ®¬n vÞ trong n­íc mÆt hµng nhËp khÈu vÒ, dù kiÕn ngµy hµng vÒ, ngµy thùc tÕ tµu chë hµng vÒ ®Õn c¶ng. + Thanh to¸n cho c¬ quan vËn t¶i c¸c phÝ tæ vÒ giao nhËn, bèc xÕp, b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn hµng nhËp khÈu. + Theo dâi viÖc giao nhËn, ®«n ®èc c¬ quan vËn t¶i, lËp nh÷ng biªn b¶n (nÕu cã) vÒ hµng ho¸ vµ gi¶i quyÕt trong ph¹m vi cña m×nh. B­íc 7: Lµm thñ tôc thanh to¸n. - Thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông: §èi víi hîp ®ång gia c«ng quy ®Þnh vÒ viÖc thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông, ®¬n vÞ gia c«ng ph¶i ®«n ®èc ng­êi ®Æt gia c«ng më th­ tÝn dông (L/C) ®óng h¹n vµ sau khi nhËn ®­îc L/C ph¶i kiÓm tra L/C xem cã phï hîp víi hîp ®ång ®· ký. §èi víi hîp ®ång nhËp khÈu (nhËp nguyªn vËt liÖu), quy ®Þnh thanh to¸n b»ng L/C, viÖc ®Çu tiªn mµ bªn nhËn gia c«ng ph¶i lµm ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång lµ më L/C. C¨n cø ®Ó më L/C lµ c¸ ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång gia c«ng. Khi më L/C, c«ng ty xuÊt nhËp khÈu dùa vµo c¨n cø nµy ®Ó viÕt ®¬n xin më L/C kÌm theo b¶n sao hîp ®ång ®Õn ng©n hµng ngo¹i th­¬ng cïng víi 2 uû nhiÖm chi: mét uû nhiÖm chi ®Ó ký quü theo quy ®Þnh vÒ viÖc më L/C vµ mét tr¶ thñ tôc phÝ cho ng©n hµng. Khi bé chøng tõ gäi tõ n­íc ngoµi vÒ ®Õn ng©n hµng ngo¹i th­¬ng, ®¬n vÞ gia c«ng hµng xuÊt khÈu ph¶i kiÓm tra chøng tõ, nÕu hîp lÖ sÏ tr¶ tiÒn cho ng©n hµng. Cã nh­ vËy ®¬n vÞ gia c«ng míi ®­îc nhËn chøng tõ ®Ó nhËn hµng. - Thanh to¸n b»ng nhê thu: NÕu hîp ®ång gia c«ng quy thanh to¸n tiÒn hµng b»ng ph­¬ng thøc nhê thu th× ngay sau khi giao hµng, ®¬n vÞ gia c«ng ph¶i hoµn thµnh viÖc lËp chøng tõ vµ ph¶i xuÊt tr×nh cho ng©n hµng ®Ó uû th¸c cho ng©n hµng viÖc thu tiÒn sau khi kiÓm tra chøng tõ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. NÕu trong thêi gian nµy, ®¬n vÞ gia c«ng kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng tõ chèi thanh to¸n, ng©n hµng xem nh­ yªu cÇu ®ßi tiÒn lµ hîp lÖ. B­íc 8: KhiÕu n¹i vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i (nÕu cã). - Khi thùc hiÖn hîp ®ång, thñ tôc nhËn hµng nguyªn vËt liÖu, ng­êi nhËn thÊy hµng ho¸, nguyªn vËt liÖu bÞ tæn thÊt ®æ vì, thiÕu hôt, mÊt m¸t th× cÇn lËp hå s¬ khiÕu n¹i ngay. §èi t­îng khiÕu n¹i lµ ng­êi ®Æt gia c«ng giao hµng cã chÊt l­îng hoÆc sè l­îng kh«ng phï hîp víi hîp ®ång, cã bao b× kh«ng thÝch øng, thêi gian giao hµng bÞ vi ph¹m, hµng giao kh«ng ®ång bé. §èi t­îng khiÕu n¹i lµ ng­êi vËn t¶i nÕu hµng bÞ tæn thÊt trong qu¸ tr×nh chuyªn chë hoÆc sù tæn thÊt ®ã do lçi cña ng­êi vËn t¶i g©y nªn. §èi t­îng khiÕu n¹i lµ c«ng ty b¶o hiÓm, nÕu hµng ho¸ thuéc ®èi t­îng cña c«ng ty b¶o hiÓm: bÞ tæn thÊt do thiªn tai, tai n¹n bÊt ngê hoÆc do lçi cña ng­êi thø ba g©y ra, khi nh÷ng rñi ro ®· ®­îc mua b¶o hiÓm. §¬n khiÕu n¹i kÌm theo nh÷ng b»ng chøng vÒ viÖc tán thÊt nh­ biªn b¶n gi¸m ®Þnh ho¸ ®¬n, B/L, hîp ®ång b¶o hiÓm... - Khi thùc hiÖn hîp ®ång gia c«ng, ng­êi nhËn gia c«ng bÞ khiÕu n¹i ®ßi båi th­êng cÇn ph¶i cã th¸i ®é nghiªm tóc thËn träng khi xem xÐt yªu cÇu cña ng­êi ®Æt gia c«ng. ViÖc gi¶i quyÕt ph¶i khÈn tr­¬ng, kÞp thêi, cã t×nh cã lý. NÕu khiÕu n¹i cña ng­êi ®Æt gia c«ng cã c¬ së, ng­êi nhËn gia c«ng cã thÓ gi¶i quyÕt b»ng mét trong c¸c b­íc sau: + Giao bï hµng thiÕu. + Giao hµng tèt thay cho hµng kÐm chÊt l­îng. + Söa ch÷a hµng háng. + Gi¶m gi¸ hµng mµ sè tiÒn gi¶m gi¸ ®­îc trang tr¶i b»ng hµng ho¸ giao vµo thêi gian sau ®ã. - Hai bªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång gia c«ng nÕu cã tæn thÊt x¶y ra cho bªn nµo cã sù tranh chÊp vµ khiÕu n¹i, th× hai bªn nªn gÆp gì nhau cïng gi¶i quyÕt. NÕu viÖc khiÕu n¹i kh«ng ®­îc gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng, hai bªn cã thÓ kiÖn nhau t¹i Héi ®ång träng tµi (nÕu cã tho¶ thuËn träng tµi), nhê träng tµi lµm bªn thø ba ®øng ra gi¶i quyÕt. 4. HiÖu qu¶ gia c«ng quèc tÕ. HiÖu qu¶ kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ mét ®¹i l­îng so s¸nh gi÷a dÇu vµo vµ ®Çu ra, so s¸nh gi÷a chi phÝ kinh doanh bá ra vµ kÕt qu¶ kinh doanh thu ®­îc. §øng trªn gãc ®é x· héi, chi phÝ xem xÐt ph¶i lµ lao ®éng x· héi, do ®ã sù kÕt hîp cña c¸c yÕu tè lao ®éng vµ ®èi t­îng lao ®éng theo mét t­¬ng quan c¶ vÒ l­îng vµ vÒ chÊt trong qu¸ tr×nh kinh doanh t¹o ra s¶n phÈm ®ñ tiªu chuÈn ng­êi tiªu dïng. KÕt qu¶ lµ chØ tiªu kinh tÕ ph¶n ¸nh lîi Ých kinh tÕ mµ doanh nghiÖp thu ®­îc trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Tõ ®ã ta thÊy ®­îc b¶n chÊt cña hiÖu qu¶ chÝnh lµ hiÖu qu¶ cña lao ®éng x· héi. §­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch so s¸nh gi÷a l­îng kÕt qu¶ h÷u Ých cuèi cïng thu ®­îc víi l­îng hao phÝ lao ®éng x· héi. Do vËy th­íc ®o hiÖu qu¶ lµ viÖc tèi ®a ho¸ kÕt qu¶ hoÆc tèi thiÓu ho¸ chi phÝ dùa trªn ®iÒu kiÖn nguån s½n cã. HiÖu qu¶ kinh doanh th­¬ng m¹i uèc tÕ cßn ®­îc ®¸nh gi¸ trªn 2 mÆt ®ã lµ hiÖu qu¶ kinh doanh vµ hiÖu qu¶ x· héi, trong ®ã hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ c¬ b¶n cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ x· héi. Khi xem xÐt hiÖu qu¶ gia c«ng hµng xuÊt khÈu còng cÇn xem xÐt c¶ hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ x· héi. HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ nh÷ng lîi Ých kinh tÕ ®¹t ®­îc sau khi ®· bï ®¾p c¸c kho¶n chi phÝ vÒ lao ®éng x· héi. HiÖu qu¶ kinh tÕ ®­îc x¸c ®Þnh th«ng qua viÖc so s¸nh gi÷a c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ gia c«ng víi chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®ã. Ta cã thÓ diÔn ®¹t kh¸i niÖm ®ã nh­ sau: HiÖu qu¶ gia c«ng = KÕt qu¶ ®¹t ®­îc - Chi phÝ bá ra HoÆc: HiÖu qu¶ gia c«ng = KÕt qu¶ ®¹t ®­îc Chi phÝ bá ra NÕu gia c«ng theo ph­¬ng thøc mua ®øt b¸n ®o¹n th× kÕt qu¶ ®¹t ®­îc ®­îc tÝnh b»ng gi¸ trÞ hµng ho¸ gia c«ng x· héi (gi¸ FOB). NÕu gia c«ng theo ph­¬ng thøc thuÇn tuý th× kÕt qu¶ ®¹t ®­îc ®­îc tÝnh b»ng doanh thu gia c«ng vµ chi phÝ bá ra kh«ng bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ mua nguyªn vËt liÖu. Qua c«ng thøc tÝnh hiÖu qu¶ trªn ta thÊy r»ng bÊt kú ho¹t ®éng kinh tÕ nµo nÕu chi phÝ bá ra nhá h¬n so víi kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc th× míi cã hiÖu qu¶ kinh doanh. HiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi mµ gia c«ng quèc tÕ mang l¹i cho nÒn kinh tÕ quèc d©n ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p x· héi cña Nhµ n­íc trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh, lµ ®ãng gãp cña ho¹t ®éng gia c«ng quèc tÕ vµo s¶n xuÊt, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, bæ sung vµ tÝch luü ngo¹i tÖ, t¨ng thu cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng. Tuy nhiªn viÖc ph©n râ rµng ranh giíi gi÷a hiÖu qu¶ kinh tÕ víi hiÖu qu¶ x· héi còng chØ mang tÝnh chÊt t­¬ng ®èi v× cã thÓ trong mét chØ tiªu ph¶n ¸nh ®ång thêi hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ x· héi. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng gia c«ng xuÊt khÈu ë C«ng ty Artexport I. Kh¸i qu¸t vÒ c«ng ty Artexport. 1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty Artexport. Tæng c«ng ty xuÊt nhËp khÈu thñ c«ng mü nghÖ cã tªn giao dÞch ®èi ngo¹i lµ Vietnam national Art and Handicraft products Export - Import Company, viÕt t¾t lµ Artexport, lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 617/BNgT - TCCB ngµy 23/12/1964. N¨m 1990 Tæng c«ng ty bµn giao C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thñ c«ng mü nghÖ TP. Hå ChÝ Minh (Artexport Sµi Gßn) vµ XÝ nghiÖp kü nghÖ xuÊt khÈu (nay lµ XÝ nghiÖp kü nghÖ xuÊt nhËp khÈu Th¨ng Long) trùc thuéc Bé. Sau khi Bé th­¬ng m¹i ®­îc thµnh lËp tõ viÖc s¸p nhËp Bé néi th­¬ng vµ Bé ngo¹i th­¬ng, QuyÕt ®Þnh thµnh lËp cò cña Artexport ®­îc chuyÓn thµnh QuyÕt ®Þnh sè 334/TM-TCCB do Bé th­¬ng m¹i ban hµng ngµy 31/3/1993. Artexport ho¹t ®éng theo chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ, tù chñ vÒ tµi chÝnh, cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, cã tµi kho¶n tiÒn ViÖt Nam vµ ngo¹i tÖ t¹i ng©n hµng. Mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty lu«n lu«n tu©n theo luËt ph¸p cña n­íc CHXHCN ViÖt Nam vµ theo b¶n ®iÒu lÖ vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng (®­îc Bé th­¬ng m¹i phª duyÖt theo QuyÕt ®Þnh sè 685/TM-TCCB ngµy 8/6/1993). Trô së chÝnh cña C«ng ty ®­îc ®Æt t¹i sè nhµ 31 - 33 Ng« QuyÒn - Hoµn KiÕm - Hµ Néi. C¸c ®¬n vÞ trùc thuéc cña Artexport hiÖn nay bao gåm: - Artexport H¶i Phßng: 23 Phè §µ N½ng - H¶i Phßng. - Artexport §µ N½ng: 74: Phè Tr­ng V­¬ng N÷ - §µ N½ng. - V¨n phßng ®¹i diÖn t¹i: TP. Hå ChÝ Minh - 34 TrÇn Quèc To¶n. - X­ëng s¶n xuÊt, thu ho¸: 105 B¹ch Mai, sè 9 L¸ng h¹ - Gi¶ng Vâ - Hµ Néi. - X­ëng Gç Thanh L©n - Thanh Tr× - Hµ Néi. - Cöa hµng 37 Hµng Khay - Hµ Néi. 2. Chøc n¨ng cña C«ng ty. Môc ®Ých ho¹t ®éng cña C«ng ty lµ th«ng qua c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt nhËp khÈu vµ dÞch vô cña C«ng ty nh»m khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶, c¸c nguån vËt t­, nh©n lùc vµ tµi nguyªn cña ®Êt n­íc ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, t¨ng thu ngo¹i tÖ, gãp phÇn vµo c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty bao gåm: - Tæ chøc s¶n xuÊt, gia c«ng chÕ biÕn vµ thu mua hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ mét sè mÆt hµng kh¸c ®­îc Bé cho phÐp. - XuÊt khÈu c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ, mét sè hµng c«ng nghiÖp, n«ng l©m h¶i s¶n, c¸c s¶n phÈm dÖt may... theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Bé th­¬ng m¹i. - NhËp khÈu nguyªn liÖu, vËt t­ m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ ph­¬ng tiÖn vËn t¶i phôc vô s¶n xuÊt vµ kinh doanh. - Uû th¸c vµ nhËn uû th¸c c¸c mÆt hµng s¶n xuÊt trong vµ ngoµi n­íc. - Kinh doanh dÞch vô th­¬ng m¹: t¹m nhËp, t¸i xuÊt, chuyÓn khÈu, kinh doanh kh¸ch s¹n, v¨n phßng lµm viÖc theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. 3. Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña C«ng ty Artexport. C«ng ty cã bé m¸y qu¶n lý gän nhÑ, ®­îc tæ chøc theo m« h×nh trùc tuyÕn chøc n¨ng thµnh c¸c phßng ban phï hîp víi ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty. §øng ®Êu trong bé m¸y qu¶n lý lµ Gi¸m ®èc, ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng cña C«ng ty, ®¹i diÖn cho mäi quyÒn lîi, nghÜa vô cña C«ng ty tr­íc ph¸p luËt vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc. Gióp viÖc cho c¸c Gi¸m ®èc cã c¸c Phã gi¸m ®èc ®iÒu hµnh trùc tiÕp, phô tr¸ch c¸c ®¬n vÞ, c¸c phßng ban chøc n¨ng. C¸c phßng ban chøc n¨ng cã nhiÖm vô hoµn thµnh c¸c c«ng viÖc ®­îc giao, cung cÊp th«ng tin thuéc chøc n¨ng cña m×nh, t¹o ®iÒu kiÖn cho ban l·nh ®¹o ra quyÕt ®Þnh chØ ®¹o kÞp thêi, ®óng ®¾n. S¬ ®å 1: M« h×nh tæ chøc qu¶n lý cña C«ng ty Artexport Gi¸m ®èc Phã gi¸m ®èc Phßng Tæ chøc hµnh chÝnh Phßng Tµi chÝnh kÕ ho¹ch C¸c phßng nghiÖp vô C¸c phßng ban chøc n¨ng cã tõng nhiÖm vô riªng, cïng chÞu sù qu¶n lý cña Ban gi¸m ®èc, hç trî liªn kÕt lÉn nhau ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n. * Phßng tæ chøc hµnh chÝnh: cã nhiÖm vô gióp ®ì c¸c ®¬n vÞ tæ chøc, s¾p xÕp vµ qu¶n lý lao ®éng nh»m sö dông hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ lùc l­îng lao ®éng cña C«ng ty. * Phßng tµi chÝnh - kÕ ho¹ch cã nhiÖm vô: - Qu¶n lý, theo dâi nguån tµi s¶n, vèn cña toµn C«ng ty. - Hç trî, cung cÊp th«ng tin cho gi¸m ®èc trong viÖc xÐt duyÖt c¸c ph­¬ng ¸n kinh doanh vµ ph©n phèi thu nhËp. - H­íng dÉn, gióp ®ì c¸c ®¬n vÞ më sæ s¸ch theo dâi tµi s¶n, hµng ho¸, nguyªn vËt liÖu, chi phÝ, thu nhËp, c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch vµ lËp quyÕt to¸n theo ®Þnh kú. - Më sæ s¸ch theo dâi tõng ®¬n vÞ nh»m ®èi chiÕu vµ thÈm tra tÝnh chÝnh x¸c cña sè liÖu, x¸c nhËn c¸c b¶n b¸o c¸o quyÕt to¸n ®Þnh kú, x¸c ®Þnh sè l·i (lç) vµ ph©n phèi l·i cña tõng ®¬n vÞ. * C¸c phßng nghiÖp vô cã chøc n»ng vµ nhiÖm vô: Trªn c¬ së c¸c mÆt hµng ®­îc giao, c¸c chØ tiªu h¹n ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ®­îc ph©n bæ (nÕu cã) c¸c ®¬n vÞ trùc tiÕp tiÕp cËn thÞ tr­êng, t×m hiÓu nhu cÇu, thÞ hiÕu tiªu dïng cña kh¸ch hµng ®Ó x©y dùng vµ thùc hiÖn ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh theo quyÕt ®Þnh cña Gi¸m ®èc vµ sè vèn do phßng tµi chÝn kÕ ho¹ch cung cÊp. §Ó chuyªn m«n ho¸, c¸c phßng nghiÖp vô ®­îc chia thµnh phßng gèm sø, phßng thªu ren, phßng s¬n m·i mü nghÖ, phßng cãi vµ c¸c phßng xuÊt nhËp khÈu tæng hîp. 4. M«i tr­êng kinh doanh. a. Nguån lùc cña ®¬n vÞ. Khi cã quyÕt ®Þnh thµnh lËp míi (ngµy 31/3/1993), sè vèn ®iÒu lÖ cña C«ng ty lµ 26.691,7 triÖu ®ång. §Õn nay, tæng vèn kinh doanh cña C«ng ty lµ 67.257,3 triÖu ®ång. Trong ®ã: Vèn l­u ®ång lµ: 47.568,3 triÖu ®ång. Vèn cè ®Þnh lµ: 19.599,02 triÖu ®ång Ngoµi ra C«ng ty cã thÓ huy ®éng vèn d­íi h×nh thøc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th«ng qua viÖc vay vèn ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c tæ chøc c¸ nh©n trong vµ ngoµi n­íc. §Ó ®¸p øng nhu cÇu ho¹t ®éng kinh doanh, C«ng ty hiÖn nay cã nhÒu chi nh¸nh, ®¬n vÞ s¶n xuÊt, v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i c¸c trung t©m kinh tÕ lín cña ®Êt n­íc nh­: H¶i Phßng, §µ N½ng, TP. Hå ChÝ Minh. Trô së t¹i Hµ Néi (31-33 Ng« QuyÒn - Hoµn KiÕn) cã tæ diÖn tÝch: 10.433m2. Trong ®ã diÖn tÝch sö dông lµm v¨n phßng lµm viÖc cña C«ng ty cã diÖn tÝch lµ 7.407m2 (kÓ c¶ 2.452m2 khu lµm viÖc vµ s¶n xuÊt t¹i L¸ng H¹ - Gi¶ng Vâ - Hµ Néi). DiÖn tÝch ®Êt trèng lµ 4.504 m2 gåm s©n, kho, b·i ®Ó xe cña c¬ quan. XÐt vÒ t×nh h×nh nh©n sù, C«ng ty lu«n chøng tá m×nh cã ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn giái vÒ nghiÖp vô, tÝch cùc, n¨ng næ trong c«ng viÖc, cã tinh thÇn häc hái. BiÓu 1: T×nh h×nh lµ cña C«ng ty N¨m Tæng sè lao ®éng Tr×nh ®é C«ng nh©n viªn chøc §¹i häc Trung cÊp 1998 346 235 69 42 1999 357 244 71 42 2000 360 245 72 43 Trong ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn cña m×nh, nh÷ng n¨m gÇn ®©y, sè lao ®éng cã tr×nh ®é ®¹i häc (chÝnh quy dµi h¹n, t¹i chøc) lu«n chiÕm tû lÖ rÊt cao tõ 65-70%, tèt nghiÖp c¸c tr­êng ®¹i häc lín cã danh tiÕng trong c¶ n­íc nh­: §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n, §¹i häc S­ ph¹m ngo¹i ng÷... sè lao ®éng cã tr×nh ®é trung cÊp chiÕm kho¶ng ± 20%, cßn l¹i lµ ®éi ngò nh©n viªn b¶o vÖ, t¹p dÞch... Bªn c¹nh nh÷ng yÕu tè tµi chÝnh, c¬ së vËt chÊt kü thuËt, nh©n sù... chøng tá kh¶ n¨ng kinh doanh, nguån lùc dåi dµo cña ®¬n vÞ, yÕu tè tµi s¶n v« h×nh rÊt quan träng ph¶ kÓ ®Õn ®ã lµ danh tiÒng ®­îc t¹o dùng tõ nhiÒu n¨m ho¹t ®éng cña C«ng ty Artexport trªn thÞ tr­êng quèc tÕ cïng víi dung l­îng thÞ tr­êng tiªu thô réng lín ë n­íc ngoµi, quan hÖ lµm ¨n víi nhiÒu b¹n hµng ë nhiÒu quèc gia. b. C¸c nhµ cung cÊp. Trong kh©u chuÈn bÞ nguån hµng, tõ nhiÒu n¨m nay, C«ng ty ®· t¹o dùng quan hÖ gÇn gòi, æn ®Þnh víi nhiÒu ®Þa ph­¬ng, nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc: - XÝ nghiÖp t­ nh©n s¶n xuÊt hµng TCMN xuÊt khÈu §«ng Thµnh - Ninh B×nh. - Tæ hîp thªu Sü TuÊn - Nam Hµ. - C«ng ty xuÊt khÈu H­ng L©m - Nam Hµ. - C«ng ty th­¬ng m¹i Quang Trung - Th¸i B×nh. - Liªn doanh Artex Bat Trang - Gia L©m - Hµ Néi. - XÝ nghiÖp m©y tre Ch­¬ng Mü - Hµ T©y. - Trung t©m d¹y nghÒ phô n÷ quËn Lª Ch©n - H¶i Phßng. Vµ nhiÒu doanh nghiÖp t­ nh©n lµng nghÒ truyÒn thèng, c«ng ty dÖt may, c¸c c«ng ty s¶n xuÊt hµng n«ng - l©m - h¶i s¶n trong c¶ n­íc. Do cã mét nguån cung øng dåi dµo, æn ®Þnh Artexport lu«n ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ®· ký víi kh¸ch hµng mét c¸ch nhanh chãng víi chÊt l­îng hµng giao ®¶m b¶o vµ gi¸ thµnh hîp lý. c. Kh¸ch hµng vµ ®èi thñ c¹nh tranh. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm truyÒn thèng v¨n ho¸ dåi dµo phong phó cña ®Êt n­íc, c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ rÊt ®a d¹ng, yªu cÇu tiªu thô cña thÞ tr­êng n­íc ngoµi l¹i rÊt kh¾t khe, v× vËy Artexport ph¶i ho¹t ®éng trong m«i tr­êng kinh doanh néi ®Þa còng nh­ quèc tÕ cã tÝnh c¹nh tranh kh¸ cao. §èi thñ c¹nh tranh ngoµi n­íc cña Artexport lµ c¸c c«ng ty, c¸c tæ chøc tham gia thùc hiÖn xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ vµo thÞ tr­êng hiÖn t¹i vµ tiÒm n¨ng mµ Artexport ®ang h­íng tíi. RÊt nhiÒu mÆt hµng cã søc m¹nh c¹nh tranh lín víi hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam, ®ã lµ c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cña c¸c quèc gia giµu truyÒn thèng v¨n ho¸, tr×nh ®é chÕ t¸c ë møc cao nh­ NhËt B¶n, Trung Quèc, Th¸i lan, Ên §é... c¸c quèc gia nµy phÇn nµo cã nh÷ng nµo ®Òu cã nh÷ng tuyÕn s¶n phÈm t­¬ng tù nh­ hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam nÐt kh¸c biÖt duy nhÊt t¹o nªn søc c¹nh tranh cho hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam lµ sù ®éc ®¸o mang b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc mµ nh÷ng ng­êi sµnh sái yªu thÝch vµ tr©n träng. §iÒu nµy t¹o nªn yªu cÇu kh¾t khe trong viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ chÊt l­îng cao còng nh­ trong ho¹t ®éng Marketing t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng. Kh«ng chØ ®èi mÆt víi nh÷ng c¹nh tranh lín trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi, Artexport lu«n ph¶i quan t©m ®Õn sù c¹nh tranh trong néi ®Þa, nhÊt lµ tõ khi NghÞ ®Þnh 57/CP ra ®êi lµm t¨ng sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Mét sè ®èi thñ c¹nh tranh hiÖn t¹i cña C«ng ty nh­: - C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thñ c«ng mü nghÖ Th¨ng Long - Haproximex. - C«ng ty xuÊt nhËp khÈu tæng hîp 1, C«ng ty xuÊt nhËp khÈu tæng hîp 3... vµ nhiÒu c«ng ty, xÝ nghiÖp t­ nh©n kh¸c trong n­íc. Ngay c¶ b¶n th©n trong néi bé C«ng ty, do viÖc cïng tån t¹i nhiÒu phßng nghiÖp vô (xuÊt nhËp khÈu tæng hîp), nªn gi÷a c¸c phßng sù c¹nh tranh còng diÔn ra t¹o nªn sù nç lùc ho¹t ®éng cao cña c¸c phßng ban. Tuy nhiªn lîi Ých cña toµn C«ng ty bao giê còng ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. II. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ cña doanh nghiÖp. 1. C«ng t¸c huy ®éng hµng xuÊt khÈu. a. Ph¸t triÓn nguån hµng. c¨n cø vµo ®¬n ®Æt hµng vµ chØ tiªu kÕ ho¹ch do Nhµ n­íc ®Æt ra víi mÆt hµng mü nghÖ, gèm sø, s¬n mµi, ch¹m kh¶m... Artexport chó träng ®Õn viÖc t¹o ra nguån hµng l©u dµi, æn ®Þnh vµ quan hÖ tèt ®Ñp víi c¸c ®Þa ph­¬ng cung cÊp chñ yÕu nh­: Ninh B×nh, Hµ B¾c, H¶i D­¬ng, Nam Hµ, Hµ Néi... c¸c tØnh ë phÝa Nam nh­ TP. Hå ChÝ Minh, S«ng BÐ... b. Ph­¬ng thøc mua hµng. Hai ph­¬ng thøc th­êng ®­îc ¸p dông lµ: * Ph­¬ng thøc lien doanh liªn kÕt: ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së khai th¸c cña mçi bªn tham gia nh­ c¬ së s¶n xuÊt cã nhµ x­ëng, ®éi ngò c«ng nh©n cã tay nghÒ cao, cßn Artexport cã thÞ tr­êng tiªu thô ë n­íc ngoµi, cã kü thuËt ngo¹i th­¬ng, kinh nghiÖm giao dÞch vµ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu. * Ph­¬ng thøc mua ®øt b¸n ®o¹n: lµ ph­¬ng thøc thu mua ®­îc ¸p dông trong nhiÒu n¨m qua. ChÊt l­îng, sè l­îng, gi¸ ®­îc hai bªn tho¶ thuËn ngay t¹i thêi ®iÓm giao dÞch. Sau khi viÖc mua b¸n ®­îc hoµn tÊt, ®Þa ph­¬ng hoµn toµn kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµng ®· b¸n. 2. C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu. C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu lµ tû lÖ t­¬ng quan gi÷a c¸c mÆt hµng trong toµn bé kim ng¹ch xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp. Trong khu«n khæ h¹n hÑp cña chuyªn ®Ò em chØ ®Ò cËp ®Õn mét sè mÆt hµng chñ yÕu chiÕm tû träng t­¬ng ®èi lín trong kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Artexport trong vµi n¨m gÇn ®©y. a. S¬n mµi mü nghÖ. Mçi s¶n phÈm s¬n mµi ch¹m kh¶m ®Òu ®ßi hái mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c«ng phu, tr¶i qua nhiÒu c«ng ®o¹n, víi sù cÇn cï s¸ng t¹o cña ng­êi nghÖ nh©n. Do vËy lo¹i s¶n phÈm nµy cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt cao, mang phong c¸ch ®Æc tr­ng cña v¨n ho¸ truyÒn thèng ViÖt Nam. Hµng s¬n mµi, ch¹m kh¶m gåm: tra._.