Mối quan hệ giữa đầu tư theo chiều rộng & chiều sâu, lý luận & thực tiễn

Lêi më ®Çu Ngµy nay n­íc ta ®ang trong tiÕn tr×nh héi nhËp ngµy mét réng h¬n s©u h¬n víi thi thÞ tr­êng thÕ giíi. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc còng nh­ c¸c doanh nghiÖp ngoµi nhµ n­íc ®ang ®øng tr­íc sù c¹nh tranh khèc liÖt cña c¸c doan nghiÖp trªn thÕ giíi. §Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn mét yªu cÇu ®Æt ra víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ®ã lµ ph¶i duy tr× ®­îc hîp lý ®­îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c dù ¸n ®ầu t­ theo chiÒu réng vµ chiÒu s©u cña m×nh. Vµ ®Ó cã thÓ lµm ®­îc ®iÒu nµy chóng ta cÇn ph¶i hiÓu râ h¬n vÒ mèi quan hÖ gi÷a ®ầu t­ theo chiÒu réng vµ ®ầu t­ theo chiÒu s©u. §¸p øng yªu cÇu ®ã, d­íi sù h­íng dÉn cña TS Tõ Quang Ph­¬ng ®Ò tµi “Mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t­ theo chiÒu réng vµ chiÒu s©u, lý luËn vµ thùc tiÔn” cña nhãm sinh viªn: Ph¹m Xu©n Hång, Ph¹m TiÕn §øc, NguyÔn §øc Hoµ, NguyÔn Quang Huy, NguyÔn Trung Kiªn hi väng sÏ gióp c¸c b¹n sinh viªn vµ nh­ng ai quan t©m cã c¸i nh×n ®óng ®¾n h¬n vÊn ®Ò nµy vÒ c¶ lý luËn lÉn thùc tiÔn n­íc ta. Bµi viÕt ch¾c ch¾n cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ, rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp, gãp ý cña quý thÇy c« vµ c¸c b¹n. Ch­¬ng I : Lý LUËN CHUNG VÒ §ÇU T¦ CHIÒU RéNG Vµ §ÇU T¦ CHIÒU S¢U I. Quan ®iÓm chung vÒ ®Çu t­ vµ viÖc ph©n lo¹i ®Çu t­ theo c¬ cÊu t¸i s¶n xuÊt . 1. §Çu t­ vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn. 1.1. Kh¸i niÖm §Çu t­ theo nghÜa réng lµ sù hy sinh c¸c nguån lùc ë hiÖn t¹i ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nµo ®ã nh»m thu vÒ cho ng­êi ®Çu t­ c¸c kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong t­¬ng lai lín h¬n c¸c nguån lùc ®· bá ra ®Ó ®¹t ®­îc c¸c kÕt qu¶ ®ã. Nguån lùc ®ã cã thÓ lµ tiÒn, lµ tµi nguyªn thiªn nhiªn, lµ søc lao ®éng vµ trÝ tuÖ. Nh÷ng kÕt qu¶ ®ã cã thÓ lµ sù t¨ng thªm c¸c tµi s¶n tµi chÝnh (tiÒn vèn), tµi s¶n vËt chÊt (nhµ m¸y, ®­êng s¸, c¸c cña c¶i vËt chÊt kh¸c...) vµ nguån nh©n lùc cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó lµm viÖc víi n¨ng suÊt cao h¬n trong nÒn s¶n xuÊt x· héi. Trong c¸c kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc trªn ®©y nh÷ng kÕt qu¶ lµ c¸c tµi s¶n vËt chÊt, tµi s¶n trÝ tuÖ vµ nguån nh©n lùc t¨ng thªm cã vai trß quan träng trong mäi lóc mäi n¬i, kh«ng chØ ®èi víi ng­êi bá vèn mµ cßn ®èi víi c¶ nÒn kinh tÕ. Nh÷ng kÕt qu¶ nµy kh«ng chØ ng­êi ®Çu t­ mµ c¶ nÒn kinh tÕ ®­îc thô h­ëng. Theo nghÜa hÑp, ®Çu t­ chØ bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng sö dông c¸c nguån lùc hiÖn t¹i, nh»m ®em l¹i cho nÒn kinh tÕ x· héi nh÷ng kÕt qu¶ trong t­¬ng lai lín h¬n c¸c nguån lùc ®· sö dông ®Ó ®¹t ®­îc c¸c kÕt qu¶ ®ã. Nh­ v¹y nÕu xÐt trong ph¹m vi quèc gia th× chØ cã nh÷ng ho¹t ®éng sö dông c¸c nguén lùc ë hiÖn t¹i ®Ó trùc tiÕp lµm t¨ng c¸c tµi s¶n vËt chÊt, nguån nh©n lùc vµ tµi s¶n trÝ tuÖ, hoÆc duy tr× sù ho¹t ®éng cña c¸c tµi s¶n vµ nguån nh©n lùc s½n cã thuéc ph¹m trï ®Çu t­ theo nghÜa hÑp hay ®Çu t­ ph¸t triÓn B¶n chÊt cña c¸c lo¹i ®Çu t­ trong ph¹m vi quèc gia XuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt vµ ph¹m vi lîi Ých do ®Çu t­ ®em l¹i chóng ta cã thÓ ph©n biÖt c¸c lo¹i ®Çu t­ sau ®©y: §Çu t­ tµi chÝnh: lµ lo¹i ®Çu t­ trong ®ã ng­êi cã tiÒn bá tiÒn ra cho vay hoÆc mua c¸c chøng chØ cã gi¸ ®Ó h­¬ng l·i suÊt ®Þnh tr­íc (göi tiÕt kiÖm, mua tr¸i phiÕu chÝnh phñ) hoÆc l·i suÊt tuú thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty ph¸t hµnh (mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu c«ng ty). Lo¹i ®Çu t­ nµy kh«ng t¹o ra tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ mµ chØ lµm t¨ng gi¸ trÞ tµi s¶n tµi chÝnh cña tæ chøc, c¸ nh©n ®Çu t­. Víi sù ho¹t ®éng cña h×nh thøc nµy, vèn bá ra ®Çu t­ ®­îc l­u chuyÓn dÔ dµng, khi cÇn cã thÓ rót ra mét c¸c nhanh chãng, ®iÒu ®ã khuyÕn khÝch ng­êi cã tiÒn ®Çu t­. §©y lµ mét nguån cung cÊp vèn quan träng cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. §Çu t­ th­¬ng m¹i: lµ lo¹i ®Çu t­ trong ®ã ng­êi cã tiÒn bá tiÒn ra ®Ó mua hµng ho¸ vµ sau ®ã b¸n víi gi¸ cao h¬n nh¨m thu lîi nhuËn do chªnh lÖch gi¸ khi mua vµ khi b¸n.Lo¹i ®Çu t­ nµy còng kh«ng t¹o ra tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ (nÕu kh«ng xÐt ®Õn ngo¹i th­¬ng), mµ chØ lµm t¨ng tµi s¶n tµi chÝnh cña ng­êi ®Çu t­ trong qu¸ tr×nh mua ®i b¸n l¹i, chuyÓn giao quyÒn së h÷u hµng ho¸ gi÷a ng­êi b¸n víi ng­êi ®Çu t­ vµ nguêi ®Çu t­ víi kh¸ch hµng cña hä. Tuy nhiªn, ®Çu t­ th­¬ng m¹i cã t¸c dông thóc ®Èy qu¸ tr×nh l­u th«ng cña c¶i vËt chÊt do ®Çu t­ ph¸t triÓn t¹o ra, tõ ®ã thóc ®Èy ®Çu t­ ph¸t triÓn, t¨ng thu cho ng©n s¸ch, t¨ng tÝch luü vèn cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô nãi riªng vµ nÒn s¶n xuÊt x· héi nãi chung. §Çu t­ ph¸t triÓn: ®ã lµ viÖc bá tiÒn ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nh»m t¹o ra tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ, lµm t¨ng tiÒm lùc s¶n xuÊt kinh doanh vµ mäi ho¹t ®éng x· héi kh¸c, lµ ®iÒu kiÖn chñ yÕu ®Ó t¹o viÖc lµm, n©ng cao ®êi sèng cña mäi ng­êi d©n trong x· héi. §ã chÝnh lµ viÖc bá tiÒn ra ®Ó x©y dùng, söa ch÷a nhµ cöa vµ c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng, mua s¾m trang thiÕt bÞ, l¾p ®Æt thiÕt bÞ vµ båi d­ìng ®µo t¹o nguån nh©n lùc, thùc hiÖn c¸c chi phÝ th­êng xuyªn g¾n liÒn víi sù ho¹t ®éngc ña c¸c tµi s¶n nµy nh¨m duy tr× tiÒm lùc ho¹t ®éng cña c¸c co së ®ang tån t¹i vµ t¹o tiÒm lùc míi cho nÒn kinh tÕ x· héi. 1.2. Vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña ®Çu t­ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ Vai trß cña ®Çu t­ ph¸t triÓn §èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô * §Çu t­ quyÕt ®Þnh sù ra ®êi, sù tån t¹i vµ sù ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp. §èi víi sù ra ®êi cña doanh nghiÖp: ®Ó t¹o c¬ s¬ vËt chÊt kü thuËt cho sù ra ®êi cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo th× ®Òu ph¶i cÇn ph¶i x©y dùng nhµ x­ëng, cÊu tróc h¹ tÇng, mua s¾m vµ l¾p ®Æt thiÕt bÞ m¸y mãc, tiÕn hµnh c¸c c«ng t¸c x©y dùng c¬ b¶n kh¸c vµ thùc hiÖn c¸c chi phÝ g¾n liÒn víi sù ho¹t ®éng cña mét chu kú cña c¸c c¬ s¬ vËt chÊt kü thuËt võa t¹o ra. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng: Sau mét thêi gian ho¹t ®éng, c¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c¸c doanh nghiÖp nµy sÏ bÞ hao mßn h­ háng, V× vËy ®Ó duy tr× ®­îc sù ho¹t ®éng b×nh th­êng th× cÇn ph¶i ®Þnh kú tiÕn hµnh söa ch÷a lín hoÆc thay míi c¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®· h­ háng, hao mßn hoÆc cÇn ph¶i ®æi míi ®Ó thÝch øng víi ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng míi cña sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Mét doanh nghiÖp muèn ph¸t triÓn , më réng s¶n xuÊt kinh doanh th× cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®Çu t­ mua s¾m c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ míi ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ ®Çu t­ x©y dùng thªm nhµ x­ëng ®Ó më réng s¶n xuÊt. §èi víi nÒn kinh tÕ * §Çu t­ lµ nh©n tè quan träng t¸c ®éng ®Õn t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ HÇu hÕt c¸c t­ t­ëng, m« h×nh vµ lý thuyÕt vÒ t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®Òu trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp thõa nhËn ®Çu t­ vµ viÖc tÝch luü vèn cho ®Çu t­ lµ mét nh©n tè quan träng cho viÖc gia t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô cho nÒn kinh tÕ. Adam Smith trong cuèn “ Cña c¶i cña c¸c d©n téc” ®· cho r»ng “vèn ®Çu t­ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh chñ yÕu cña sè lao ®éng h÷u dông vµ hiÖu qu¶”. ViÖc gia t¨ng quy m« vèn ®Çu t­ sÏ gãp phÇn quan träng trong viÖc gia t¨ng s¶n l­îng quèc gia vµ s¶n l­îng b×nh qu©n mçi lao ®éng. C¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i còng ®Òu ®¸nh gi¸ vai trß cña ®Çu t­ cã ý nghÜa nhÊt ®Þnh ®èi víi t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia. * §Çu t­ t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ §Çu t­ cã t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ th«ng qua nh÷ng chÝnh s¸ch t¸c ®éng ®Õn c¬ cÊu ®Çu t­. Trong ®iÒu hµnh chÝch s¸ch ®Çu t­ , Nhµ n­íc cã thÓ can thiÖp trùc tiÕo nh­ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph©n bæ vèn, kÕ ho¹ch ho¸, x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý ®Çu t­ hoÆc ®iÒu tiÕt gi¸n tiÕp qua c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch nh­ thuÕ, tÝn dông, l·i suÊt ®Ó x¸c lËp vµ ®Þnh h­íng mét c¬ cÊu ®Çu t­ dÉn d¾t sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ ngµy cµng hîp lý h¬n. Tû träng ph©n bæ vèn cho c¸c ngµnh kh¸c nhau sÏ mang l¹i nh÷ng kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ kh¸c nhau. Vèn ®Çu t­ còng nh­ tñ träng vèn ®Çu t­ cho c¸c ngµnh vµ c¸c vïng kinh tÕ cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh, c¬ cÊu kinh tÕ vïng vµ còng ®ång thêi ¶nh h­ëng ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng chung cña c¶ nÒn kinh tÕ. Kh«ng nh÷ng thÕ, gi÷a ®Çu t­ vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ còng cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt víi nhau, ViÖc ®Çu t­ vèn nh»m môc ®Ých mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, t¨ng tr­ëng nhanh trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ còng sÏ dÉn ®Õn h×nh thµnh c¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý. Ng­îc l¹i t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao kÕt hîp víi viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý sÏ t¹o nguån vèn ®Çu t­ dåi dµo, ®Þnh h­íng ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh hiÖu qu¶ h¬n. * §Çu t­ t¸c ®éng lµm t¨ng n¨ng lùc khoa häc c«ng nghÖ cña ®Êt n­íc §Çu t­ vµ ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ ph¸t triÓn trùc tiÕp t¹o míi vµ c¶i t¹o chÊt l­îng, n¨ng lùc s¶n xuÊt, phôc vô cña nÒn kinh tÕ vµ cña c¸c ®¬n vÞ c¬ së.ChÝnh v× vËy ®Çu t­ còng lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho qu¸ tr×nh ®æi míi vµ n©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ cña quèc gia. * §Çu t­ võa t¸c ®éng ®Õn tæng cung võa t¸c ®éng ®Õn tæng cÇu cña nÒn kinh tÕ VÒ mÆt cÇu: §Çu t­ (I) lµ mét trong nh÷ng bé phËn quan träng cña tæng cÇu (AD = C +I + G + X – M). V× vËy khi quy m« ®Çu t­ thay ®æi còng sÏ cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn quy m« cña tæng cÇu. Tuy nhiªn, t¸c ®éng cña ®Çu t­ ®Õn tæng cÇu lµ ng¾n h¹n. Khi tæng cung ch­a kÞp thay ®æi, sù t¨ng lªn cña ®Çu t­ sÏ lµm cho tæng cÇu t¨ng kÐo theo sù gia t¨ng cña s¶n l­îng vµ gi¸ cÊ yÕu tè ®Çu vµo. VÒ mÆt cung: Trong dµi h¹n, khi c¸c thµnh qu¶ cña ®Çu t­ ®· ®­îc huy ®éng vµ ph¸t huy t¸c dông, n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ cung øng dÞch vô gia t¨ng th× tæng cung còng sÏ t¨ng lªn. Khi ®ã s¶n l­îng tiÒm n¨ng sÏ t¨ng vµ ®¹t møc c©n b»ng trong khi gi¸ c¶ cña s¶n phÈm sÏ cã xu h­íng ®i xuèng. S¶n l­îng t¨ng trong khi gi¸ c¶ gi¶m sÏ kÝch thÝch tiªu dïng vµ hoËt ®äng s¶n xuÊt cung øng dÞch vô cña nÒn kinh tÕ. S¶n xuÊt ph¸t triÓn lµ nguån gèc c¬ b¶n ®Ó t¨ng tÝch lòy, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, n©ng cao ®êi sèng cña mäi thµnh viªn trong x· héi. §Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn Ho¹t ®äng ®Çu t­ ph¸t triÓn cã c¸c ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt víi c¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ kh¸c, ®ã lµ: - Ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn ®ßi hái mét sè vèn lín vµ ®Ó n»m khª ®äng trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­. -thêi gian ®Ó tiÕn hµnh mét c«ng cuéc ®Çu t­ cho ®Õn khi c¸c thµnh qu¶ cña nã ph¸t huy t¸c dông th­êng ®ßi hái thêi gian dµi víi nhiÒu biÕn ®éng x¶y ra. -Thêi gian cÇn ho¹t ®éng ®Ó cã thÓ thu håi ®ñ vèn ®· bá ra ®èi víi c¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt th­êng ®ßi hái nhiÒu n¨m th¸ng vµ do ®ã kh«ng tr¸nh khái sù t¸c ®éng hai mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc cña c¸c yÕu tè kh«ng æn ®Þng vÒ tù nhiªn, x· héi , kinh tÕ, chÝnh trÞ... - C¸c thµnh qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn cã gi¸ trÞ sö dông l©u dµi nhiÒu n¨m, cã khi hµng tr¨m, hµng ngh×n n¨m thËm chÝ tån t¹i vÜnh viÔn. - C¸c thanh qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ lµ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng sÏ ho¹t ®éng ë ngay n¬i mµ nã ®­îc t¹o dùng nªn. Do ®ã c¸c ®iÒu kiÖn vÒ ®Þa lý, ®Þa h×nh t¹i ®ã cã ¶nh h­ëng lên ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­ còng nh­ cã t¸c dông sau nµy cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­. ... 2, Ph©n lo¹i c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ Trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ kÕ ho¹ch ho¸ ho¹t ®éng ®Çu t­ c¸c nhµ kinh tÕ ph©n lo¹i ho¹t ®éng ®Çu t­ theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. Mçi tiªu thøc ph©n lo¹i ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu qu¶n lý vµ nghiªn cøu kinh tÕ kh¸c nhau. Nh÷ng tiªu thøc ph©n lo¹i ®Çu t­ th­êng ®­îc sö dông lµ: Theo b¶n chÊt cña c¸c ®èi t­îng ®Çu t­ Theo c¬ cÊu t¸i s¶n xuÊt Theo ph©n cÊp qu¶n lý Theo lÜnh vùc ho¹t ®éng trong x· héi cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­ Theo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­ Theo giai ®o¹n ho¹t ®éng cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­ trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi Theo thêi gian thùc hiÖn vµ ph¸t huy t¸c dông ®Ó thu håi ®ñ vèn ®· bá ra cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­ Theo quan hÖ qu¶n lý cña chñ ®Çu t­ Theo nguån vèn Theo vïng l·nh thæ Trong ph¹m vi néi dung nghiªn cøu chóng t«i chØ ®Ò cËp ®Õn h×nh thøc ph©n lo¹i ho¹t ®éng ®Çu t­ theo c¬ cÊu t¸i s¶n xuÊt. 2.1, T¸i s¶n xuÊt X· héi kh«ng thÓ ngõng tiªu dïng nªn kh«ng thÓ ngõng s¶n xuÊt. V× vËy, mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt xÐt theo tiÕn tr×nh ®æi míi kh«ng ngõng th× ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. T¸i s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc lÆp l¹i th­êng xuyªn vµ phôc håi kh«ng ngõng. Cã thÓ ph©n lo¹i t¸i s¶n xuÊt theo nh÷ng tiªu chÝ kh¸c nhau: - C¨n cø theo ph¹m vi, cã thÓ chia t¸i s¶n xuÊt thµnh t¸i s¶n xuÊt c¸ biÖt vµ t¸i s¶n xuÊt x· héi. Tai s¶n xuÊt diÔn ra trong tõng ®¬n vÞ kinh tÕ, tõng xÝ nghiÖp gäi lµ t¸i s¶n xuÊt c¸ biÖt. Tæng thÓ cña t¸i s¶n xuÊt c¸ biÖt trong mèi liªn hÖ h÷u c¬ víi nhau ®­îc gäi lµ t¸i s¶n xuÊt x· héi. - C¨n cø vµo quy m«, cã thÓ chia t¸i s¶n xuÊt thµnh t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ t¸i s¶n xuÊt më réng. T¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n lµ qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®­îc lÆp l¹i víi quy m« nh­ cò. Lo¹i h×nh t¸i s¶n xuÊt nµy th­êng g¾n víi nÒn s¶n xuÊt nhá vµ lµ ®Æc tr­ng cña nÒn s¶n xuÊt nhá. T¸i s¶n xuÊt më réng lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc lÆp l¹i víi quy m« lín h¬n tr­íc. Lo¹i h×nh t¸i s¶n xuÊt nµy th­êng g¾n víi nÒn s¶n xuÊt lín vµ lµ ®Æc tr­ng cña nÒn s¶n xuÊt lín. Trong lÞch sö, viÖc chuyÓn tõ t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n lªn t¸i s¶n xuÊt më réng lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi g¾n liÒn víi viÖc chuyÓn tõ nÒn s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín. T¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n g¾n liÒn víi nÒn s¶n xuÊt nhá, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, chØ ®¹t møc ®ñ nu«i sèng con ng­êi, ch­a cã hoÆc cã rÊt Ýt s¶n phÈm thÆng d­, nh÷ng s¶n phÈm lµm ra l¹i ®em tiªu dïng hÕt cho c¸ nh©n. T¸i s¶n xuÊt më réng ®ßi hái x· héi ph¶i ®¹t tr×nh ®é n¨ng suÊt lao ®éng v­ît ng­ìng cöa s¶n phÈm tÊt yÕu vµ t¹o ra s¶n phÈm thÆng d­ ngµy cµng nhiÒu. S¶n phÈm thÆng d­ lµ nguån gèc ®Ó tÝch luü t¸i s¶n xuÊt më réng. T¸i s¶n xuÊt më réng gåm hai h×nh thøc lµ t¸i s¶n xuÊt më réng theo chiÒu réng vµ t¸i s¶n xuÊt më réng theo chiÒu s©u. T¸i s¶n xuÊt më réng theo chiÒu réng lµ sù më réng quy m« s¶n xuÊt, t¨ng thªm s¶n phÈm lµm ra nhê sö dông nhiÒu h¬n c¸c yÕu tè ®Çu vµo, c¸c nguån lùc cña s¶n xuÊt, trong khi n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®ã kh«ng ®æi. T¸i s¶n xuÊt më réng theo chiÒu réng chÝnh lµ h×nh thøc ®Çu t­ theo chiÒu réng. T¸i s¶n xuÊt më réng theo chiÒu s©u lµ sù t¨ng lªn cña s¶n phÈm chñ yÕu do t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc, cßn c¸c nguån lùc ®­îc sö dông cã thÓ kh«ng thay ®æi, gi¶m hoÆc t¨ng lªn, nh­ng møc t¨ng cña chóng nhá h¬n møc t¨ng cña n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc ®ã trong x· héi. T¸i s¶n xuÊt më réng theo chiÒu s©u chÝnh lµ hinh thøc ®Çu t­ theo chiÒu s©u. 2.2, §Çu t­ theo chiÒu réng a. Kh¸i niÖm Theo quan ®iÓm t¸i s¶n xuÊt cña M¸c, ®Çu t­ theo chiÒu réng lµ ®Çu t­ nh»m më réng quy m« s¶n xuÊt nh­ng kh«ng lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng.§Çu t­ theo chiÒu réng còng chÝnh lµ ®Çu t­ míi. Theo quan ®iÓm ngµy nay th× ®Çu t­ chiÒu réng lµ ®Çu t­ trªn c¬ së c¶i t¹o vµ më réng c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn cã, x©y dùng míi c¸c c¬ së vËt chÊt víi nh÷ng kü thuËt c«ng nghÖ c¬ b¶n nh­ cò. b. §Æc ®iÓm §Çu t­ chiÒu réng ®ßi hái l­îng vèn lín vµ vèn nµy n»m khª ®äng trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­. Do ®ã ®ßi hái c¸c nhµ ®Çu t­ cÇn cã sù lùa chän kü cµng ®Ó lùa chän ®­îc c¬ héi ®Çu t­ mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt, tøc lµ ph¶i cã mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu t×m hiÓu c¸c yÕu tè thÞ tr­êng c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ c¸c yÕu tè kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi tr­íc khi ®­a ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­ nh»m b¶o ®¶m thu håi vèn vµ cã l·i. Còng do l­îng vèn lín nªn viÖc huy ®éng vèn th­êng gÆp khã kh¨n vµ tèn nhiÒu thêi gian. §Çu t­ theo chiÒu réng ®ßi hái thêi gian thùc hiÖn ®Çu t­ vµ thêi gian thu håi vèn l©u: do ph¶i thi c«ng nhiÒu h¹ng môc c«ng tr×nh cho nªn qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­ th­ßng kÐo dµi; bªn c¹nh ®ã t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè tù nhiªn nh­ thiªn tai, ®Þa h×nh vµ c¸c yÕu tè tiªu cùc còng ¶nh h­ëng kh«ng Ýt ®Õn thêi gian thi c«ng. Do vèn lín nªn viÖc s¶n xuÊt bï ®¾p cho l­îng vèn bá ra mÊt rÊt nhiÒu thêi gian cho nªn thêi gian thu håi vèn l©u. - §Çu t­ chiÒu réng cã tÝnh chÊt phøc t¹p vµ ®é m¹o hiÓm cao: tÝnh chÊt phøc t¹p do ph¶i x©y dùng vµ l¾p ghÐp nhiÒu h¹ng môc c«ng tr×nh. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­. Còng do qu¸ tr×nh x©y dùng phøc t¹p céng víi vèn lín vµ t¸c ®éng tiªu cùc cña c¸c yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan cho nªn ®Çu t­ chiÒu réng cã ®é m¹o hiÓm cao. c.Vai trß §Çu t­ theo chiÒu réng cã vai trß hÕt søc quan träng §èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ: §Çu t­ chiÒu réng lµ nh©n tè lµm t¨ng quy m« cña nÒn kinh tÕ,t¹o ®µ cho nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng víi quy m« lín h¬n tr­íc trªn c¬ s¬ x©y dùng míi vµ më réng nhiÒu vïng kinh tÕ , nhiÒu khu, cum c«ng nghiÖp trªn kh¾p c¶ n­íc. Do ®ã nã cßn thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu vïng kinh tÕ, thóc ®Èy, t¹o ®iÒu kiÖn vµ hç trî c¸c vïng kinh tÕ chËm ph¸t triÓn, vung s©u vïng xa ®­îc tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc mét c¸ch tÝch cùc h¬n, m¹nh mÏ h¬n. §èi víi c¸c doanh nghiÖp: ®Çu t­ chiÒu réng ®i cïng víi viÖc cã thªm nhiÒu c¬ s¬ s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc x©y dùng thªm khiÕn cho quy m« s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc më réng, ®­a n¨ng suÊt t¨ng lªn. Nã cßn gãp phÇn t¹o ra nhiÒu viÖc lµm míi, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë c¸c ®Þa ph­ong; lµm t¨ng doanh thu cña c¸c doanh nghiÖp, gãp phÇn lµm t¨ng ng©n s¸ch nhµ n­íc, ®ãng gãp vµo ®µ t¨ng tr­ëng chung cña nÒn kinh tÕ. §Çu t­ chiÒu réng cã hiÖu qu¶ cµng nhiÒu th× doanh nghiÖp cµng cã ®iÒu kiÖn vÒ vèn, lao ®éng tµi nguyªn, c«ng nghÖ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. 2.3, §Çu t­ theo chiÒu s©u a. Kh¸i niÖm Theo quan ®iÓm t¸i s¶n xuÊt cña M¸c, ®Çu t­ theo chiÒu s©u lµ ®Çu t­ nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc. Theo quan ®iÓm ngµy nay, ®Çu t­ theochiÒu s©u lµ ho¹t ®éng ®Çu t­ ®­îc thùc hiÓn trªn c¬ së c¶i t¹o, n©ng cao, ®ång bé ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn cã, hoÆc x©y dùng l¹i hoÆc ®Çu t­ míi mét d©y truyÒn c«ng nghÖ, x©y dùng mét nhµ m¸y míi nh­ng kü thuËt c«ng nghÖ ph¶i hiÖn ®¹i h¬n kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn cã hoÆc kü thuËt trung b×nh cña ngµnh, vïng nh»m duy tr× n¨ng lùc ®· cã . b. §Æc ®iÓm Khèi l­îng vèn ®Çu t­ kh«ng lín: th«ng th­êng ®Çu t­ chiÒu s©u thùc hiÖn theo träng ®iÓm, do ®ã chØ tËp trung vµo mét sè yÕu tè nhÊt ®Þnh nh­ ®µo t¹o n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng hoÆc trang bÞ thªm m¸y mãc hoÆc thay thÕ c¸c nguyªn liÖu ®Çu vµo míi hay ¸p dông c«ng nghÖ míi, do ®ã khèi l­îng vèn ®Çu t­ ®ßi hái kh«ng lín vµ cã thÓ thùc hiÖn dÔ dµng nhanh chãng h¬n so víi ®Çu t­ chiÒu réng. Thêi gian thùc hiÖn ®Çu t­ chiÒu s©u t­¬ng ®èi ng¾n so víi ®Çu t­ chiÒu réng do khèi l­îng c«ng viÖc Ýt ®a d¹ng h¬n. Do ®ã h×nh thøc ®»u theo chiÒu s©u Ýt m¹o hiÓm h¬n vµ cã ®é rñi ro rhÊp h¬n so víi ®Çu t­ theo chiÒu réng. Do chØ tËp trung ®Çu t­ cho mét sè h¹ng môc c«ng tr×nh cho nªn h×nh thøc nµy sÏ thuËn lîi h¬n cho viÖc qu¶n lý; tuy nhiªn do c«ng viÖc cã tÝnh phøc t¹p vÒ mÆt c«ng nghÖ cho nªn ®ßi hái ph¶i thi c«ng víi kü thuËt cao. §Çu t­ theo chiÒu s©u thu håi vèn nhanh: th«ng th­ßng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­ viÖc s¶n xuÊt vÉn cã thÓ tiÕp tôc song song, thªm vµo ®ã do khèi l­îng vèn ®Çu t­ t­¬ng ®èi nhá khiÕn cho viÖc thu håi vèn diÔn ra nhanh chãng. c. Vai trß §èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung: ®Çu t­ chiÒu s©u lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ®iÒu kiÖn ngµy nay ®Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. Kh«ng chØ më réng quy m« cña nÒn kinh tÕ vÒ mÆt l­îng tøc lµ ®Çu t­ theo chiÒu réng mµ song song víi nã ph¶i tiÕn hµnh ®Çu t­ theo chiÒu s©u ®Ó n©ng cao mÆt chÊt cña nÒn kinh tÕ, tøc lµ ph¶i t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trªn c¬ së c¶i t¹o n©ng cao tr×nh ®é cña ®éi ngò nh©n c«ng, sö dông cã hiÖu qña c¸c nguån nhiªn liÖu khan hiÕm trªn c¬ së t×m c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu míi cã hiÖu qu¶ thay thÕ vµ t¨ng c­êng hµm l­îng c«ng nghÖ trong c¸c s¶n phÈm cña nÒn kinh tÕ trªn c¬ s¬ ®æi míi m¸y mãc c«ng nghÖ. §èi víi c¸c doanh nghiÖp: ®Çu t­ chiÒu s©u lµ chiÕn l­îc tån t¹i, ph¸t triÓn l©u dµi cña doanh nghiÖp. Sau mét thêi gian më réng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m chiÕm lÜnh mét thÞ phÇn lín h¬n cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng, hay sau nhiÒu chu ky kinh doanh m¸y mãc thiÕt bÞ cña doanh nghiÖp ®· bÞ hao mßn th× c¸c doanh nghiÖp ®Òu cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®Çu t­ chiÒu s©u nh»m ®æi míi l¹i thiÕt bÞ, t¨ng c­êng hµm l­îng c«ng nghÖ, kü thuËt cho c¸c yÕu tè ®Çu vµo. Cã nh­ thÕ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp lµm ra míi lu«n lu«n ®­îc ®æi míi vµ n©ng cao vÒ chÊt l­îng, qua ®ã míi cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c ®èi thñ vµ cã ®­îc chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng. Nhê ®Çu t­ chiÒu s©u th× doanh nghiÖp cã thÓ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, do ®ã cã ®iÒu kiÖn gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm nhê ®ã n©ng cao d­îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm. 3. Néi dung cña ®Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u. a. §Çu t­ chiÒu réng §Çu t­ chiÒu réng lµ ®Çu t­ x©y dùng míi nhµ cöa, cÊu tróc h¹ tÇng theo thiÕt kÕ ®­îc phª duyÖt lÇn ®Çu lµm t¨ng thªm l­îng tµi s¶n vËt chÊt tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy vËy tinh kü thuËt cña c¸c c«ng tr×nh tµi s¶n ®ã vÉn dùa trªn nh÷ng thiÕt kÕ cã s½n ch­a ®­îc c¶i t¹o vµ hiÖn ®¹i ho¸. §Çu t­ chiÒu réng lµ ho¹t ®éng mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó ®æi míi thay thÕ cho nh÷ng thiÕt bÞ cò theo mét d©y truyÒn c«ng nghÖ ®· cã tõ tr­íc. §Çu t­ chiÒu réng lµ më réng quy m« s¶n xuÊt mµ kh«ng lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. §ã lµ ®Çu t­ cho c¶ 4 yÕu tè cña ®Çu vµo lµ lao ®éng, vèn , c«ng nghÖ vµ tµi nguyªn mét c¸ch t­¬ng xøng nh­ nhau., theo mét tû kÖ nh­ cò ®Ó s¶n xuÊt theo c«ng nghÖ hiÖn t¹i. Nh­ vËy thùc chÊt cña ®Çu t­ chiÒu réng lµ ®Ó më réng quy m« s¶n xuÊt nh»m s¶n xuÊt mét khèi l­îng s¶n phÈm lín h¬n n÷a trªn c¬ së x©y dùng míi thªm c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh nh­ nhµ x­ëng s¶n xuÊt, thuª thªm nhiÒu nh©n c«ng ®Ó ®¸p øng khèi l­äng yªu cÇu t¨ng thªm cña s¶n xuÊt vµ ®µo t¹o c¬ b¶n cho hä ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®­îc c«ng viÖc. b. §Çu t­ chiÒu s©u * §Çu t­ chiÒu s©u nh»m lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. §ã lµ viÖc c¶i t¹o n©ng cÊp, ®ång bé ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ d©y truyÒn c«ng nghÖ hiÖn cã thay thÕ d©y truyÒn c«ng nghÖ cò. Cã thÓ ®Çu t­ cho mét trong bèn yÕu tè s¶n xuÊt hay ®Çu t­ cho c¶ bèn yÕu tè ®ã. ViÖc nµy gåm: ®µo t¹o c«ng nh©n s½n cã ®Ó n©ng cao tr×nh ®é cho hä cã thÓ thÝch øng víi c«ng nghÖ míi (cã thÓ ®µo t¹o trùc tiÕp t¹i c¸c doanh nghiÖp hoÆc liªn kÕt ®µo t¹o víi c¸c trung t©m d¹y nghÒ, c¸c tr­êng kü thuËt) , trang bÞ thªm m¸y mãc, sö dông thªm c¸c lo¹i nguyªnliÖu ®Çu vÇo míi hay c«ng nghÖ míi ®Ó t¨ng s¶n l­îng, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt víi ®éi ngò c«ng nh©n hiÖn t¹i. * §Çu t­ chiÒu s©u lµ ho¹t ®éng ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ ®Çu t­ ®Ó tæ chøc l¹i bé m¸y qu¶n lý, ph­¬ng ph¸p qu¶n lý cña doanh nghiÖp. §Çu t­ chiÒu s©u lµ mÆt “chÊt” cho nªn chÊt l­îng nguån nh©n lùc vµ hiÖu qu¶ cña bé m¸y qu¶n lý lµ mét nh©n tè hÕt søc quan träng, quyÕt ®Þnh cho hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. * XÐt vÒ mÆt ®Çu t­ cho tµi s¶n cè ®Þnh: néi dung ®Çu t­ chiÒu s©u bao gåm: §Çu t­ më réng lµ viÖc x©y dùng thªm hoÆc mua s¾m thªm nh÷ng ®èi t­îng tµi s¶n cè ®Þnh míi n»m trong thµnh phÇn tµi s¶n cè ®Þnh cã s½n nh»m t¨ng c­êng khèi l­îng s¶n xuÊt. X©y dùng l¹i lµ viÖ ®Çu t­ ®Ó bè trÝ l¹i toµn bé hoÆc mét bé phËn c¸c d©y truyÒn s¶n xuÊt ë c¬ së cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt míi. HiÖn ®¹i ho¸ lµ thùc hiÖn tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh»m c¬ khÝ ho¸, tù ®éng ho¸ c¸c bé phËn s¶n xuÊt ®ang ho¹t ®éng, thay thÕ nh÷ng thiÕt bÞ cò ®· hao mßn hoÆc l¹c hËu b»ng c¸c thiÕt bÞ míi cã n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ cao h¬n. Duy tr× n¨ng lùc ®· cã cña c¸c cë së ®ang ho¹t ®éng lµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh»m bï ®¾p nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ®· bÞ lo¹i bá do hao mßn hoÆc l¹c hËu b»ng c¸c thiÕt bÞ míi cã n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cao h¬n. II. Mèi quan hÖ gi÷a ®ầu t­ theo chiÒu réng vµ chiÒu s©u: 1. §Çu t­ theo chiÒu réng vµ ®Çu t­ theo chiÒu s©u lµ hai mÆt cña mét qu¸ tr×nh: Trong nÒn kinh tÕ, muèn t¨ng tr­ëng vµ ph¸tt triÓn ®­îc ®Òu ph¶i thùc hiÖn mét c¸ch hiÖu qu¶ viÖc t¸i s¶n xuÊt. Mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Òu ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao cña con ng­êi. T¸i s¶n xuÊt võa lµ nguyªn nh©n võa lµ kÕt qu¶ cña viÖc t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. ViÖc më réng s¶n xuÊt sÏ lµ ®iÒu kiÖn cÇn lµm cho tæng s¶n phÈm quèc d©n t¨ng thªm vµ lµ mét yÕu tè thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. NÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn cµng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn tèt h¬n cho viªc ®Çu t­. §Çu t­ theo chiÒu réng vµ ®Çu t­ theo chiÒu s©u lµ hai h×nh thøc ®Çu t­ theo c¬ cÊu t¸i s¶n xuÊt. Hai h×nh thøc nµy tuy cã nh÷ng sù kh¸c biÖt t­¬ng ®èi song chóng lu«n g¾n liÒn víi nhau, ®i kÌm thóc ®Èy lÉn nhau. §Çu t­ theo chiÒu réng ®­îc tiÕn hµnh khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt kinh doanh, hoÆc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh muèn më réng qui m«. §Õn mét thêi ®iÓm nµo ®ã, khi d©y chuyÒn s¶n xuÊt ®· cò, khã tiÕp tôc duy tr× n¨ng suÊt hiÖn cã, chóng ta nªn tiÕn hµnh s¶n xuÊt theo chiÒu s©u. Khi yªu cÇu kÕ ho¹ch cña h·ng lµ t¨ng thÞ phÇn, t¨ng chç ®øng cho s¶n phÈm vµ vÞ thÕ cña m×nh. Cßn khi muèn c¶i thiÒn hoÆc duy tr× n¨ng lùc, t¨ng søc c¹nh tranh cho s¶n phÈm vµ doanh nghiÖp, t¹o ®µ cho mét sù ph¸t triÓn æn ®Þnh l©u dµi. Hai h×nh thøc nµy g¾n kÕt, bæ sung cho nhau ®Ó cïng ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt c¶i tiÕn phï hîp víi doanh nghiÖp ®¹t c«ng suÊt cao nhÊt cã thÓ vµ ®em l¹i lîi Ých tèi ®a. Kh«ng mét doanh nghiÖp nµo cã thÓ sö dông mét trong hai biÖn ph¸p riªng lÎ mµ sö dông mét c¸ch linh ho¹t, kÕt hîp gi÷a ®Çu t­ chiÒu s©u vµ ®Çu t­ chiÒu réng nh»m thu ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt. §Çu t­ theo chiÒu réng lµ nÒn t¶ng ®Ó ®Çu t­ theo chiÒu s©u cã hiÖu qu¶. Doanh nghiÖp khi míi h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng ®Òu ph¶i b¾t ®Çu ®Çu t­ theo chiÒu réng: trô së, nhµ x­ëng, mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ,… §©y lµ nÒn t¶ng kh«ng thÓ thiÕu vµ còng hÕt søc quan träng. Khi s¶n xuÊt kinh doanh ®i vµo æn ®Þnh sÏ cÇn thiÕt ®Ó hoµn thiÖn bé m¸y ®Ó ®¹t ®­îc n¨ng suÊt cao nhÊt trong ®iÒu kiÖn cã thÓ. §Çu t­ theo chiÒu s©u lµ ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp më réng s¶n xuÊt, l¹i tiÕp tôc ®Çu t­ theo chiÒu réng. Doanh nghiÖp ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ kü thuËt cao vµo s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm tèt, tÝnh c¹nh tranh ca, n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lµm cho tiÒm lùc tµi chÝnh t¨ng, quy m« vèn cña doanh nghiÖp lín m¹nh dÇn. Khi ®Çu t­ theo chiÒu s©u ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao, doanh nghiÖp sÏ tiÕp tôc ®Çu t­ theo chiÒu réng. Tuy nhiªn lóc nµy kh«ng gièng giai ®o¹n ban ®Çu, mµ kü thuËt c«ng nghÖ sÏ ®­îc ¸p dông lóc ®Çu t­ theo chiÒu s©u. 2. Mèi quan hÖ mËt thiÕt gi÷a chiÒu réng vµ chiÒu s©u trong sù t¸c ®éng cña m«i tr­êng: 2.1. Sù t¸c ®éng tõ yÕu tè cung cÇu thÞ tr­êng: Cung cÇu lµ hai yÕu tè mËt thiÕt cã t¸c ®éng ®an xen, chi phèi qu¸ tr×nh ®Çu t­. Trong ®ã, cÇu thÞ tr­êng lµ yÕu tè cÇn cã, chi phèi viÖc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­. Khi cÇu cao, s¶n phÈm kh«ng ®¸p øng ®ñ so víi mong muèn. Lóc ®ã, ph¶i ®¸nh gi¸ ®­îc nhu cÇu thÞ tr­êng mong muèn còng nh­ kh¶ n¨ng ®¸p øng ®Ó cã kÕ ho¹ch cô thÓ. ViÖc ®Çu t­ nµy cã thÓ lµ ®Çu t­ theo chiÒu réng (më réng quy m« c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh­ nguyªn liÖu, lao ®éng,…) hay n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng nh»m ®¸p øng sè l­îng s¶n phÈm nhiÒu h¬n víi nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo vÉn kh«ng thay ®æi. Ng­îc l¹i, nÕu cÇu s¶n phÈm thÊp, ho¹t ®éng ®Çu t­ sÏ b¾t ®Çu tõ viÖc c¶i tiÕn c«ng nghÖ, t¨ng chÊt l­îng s¶n phÈm hoÆc t×m ra s¶n phÈm míi cã ®¸p øng nhu cÇu míi cña kh¸ch hµng. Cung trªn thi tr­êng còng cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc quyÕt ®Þnh ®Çu t­. ViÖc ®Çu t­ theo chiÒu réng sÏ ®­îc sö dông khi c¸c nhµ s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng ®ñ trªn thÞ tr­êng. Cßn ng­îc l¹i cung thÞ tr­êng qu¸ cao ®ßi hái c¸c nhµ cung øng ph¶i ®Çu t­ theo chiÒu s©u. 2.2. §Æc tÝnh cña s¶n phÈm: 2.2.1. Vßng ®êi s¶n phÈm: Do ®Æc tÝnh cña tõng lo¹i s¶n phÈm mµ ta cÇn ph¶i cã h×nh thøc ®Çu t­ cho phï hîp nh»m môc ®Ých b¶o ®¶m ®­îc hiÖu qu¶ ®Çu t­. §èi víi nh÷ng lo¹i hµng ho¸, dÞch vô cã tuæi thä ng¾n nh­ l­¬ng thùc, thùc phÈm, vËt dông sinh ho¹t, c¸c s¶n phÈm kh¸c cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn,… ®­îc sö dông trong thêi gian ng¾n, Ýt thay ®æi vÒ mÉu m·, chÊt l­îng, c¸c nhµ ®Çu t­ quan t©m ®Õn viÖc më réng quy m« (vÒ sè l­¬ng nhµ x­ëng, m¸y mãc, nh©n c«ng, nguyªn liÖu) h¬n lµ viÖc ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ. Trong khi ®ã, víi nh÷ng mÆt hµng mang tÝnh chÊt l©u bÒn, ®­îc sö dông trong thêi gian dµi, vµ th­êng cã gi¸ trÞ lín h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c lo¹i hµng ho¸ nªu trªn th× viÖc c¸c h·ng ph¶i c¹nh tranh nhau chÝnh lµ vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm. Nh÷ng s¶n phÈm nµy th­êng hay thu hót ®­îc sù quan t©m, chó ý nhÊt ®Þnh cña kh¸ch hµng, vµ trong quyÕt ®Þnh tiªu dïng hä lu«n cã sù c©n nh¾c nªn c¸c h·ng muèn c¹nh tranh víi nhau th«ng qua chÊt l­îng s¶n phÈm lµ hiÖu qu¶ nhÊt. V× thÕ viÖc n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ ng­êi lao ®éng còng nh­ c¶i tiÕn kü thuËt lµ nh÷ng vÊn ®Ò thiÕt yÕu, cã tÝnh chÊt sèng cßn ®èi víi mçi doanh nghiÖp. Do ®ã c¸c c«ng ty s¶n xuÊt lo¹i s¶n phÈm nµy sÏ chó träng ®Õn c¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ theo chiÒu s©u nhiÒu h¬n. 2.2.2. Chu kú sèng cña s¶n phÈm: Chu kú sèng cña s¶n phÈm lµ kho¶ng thêi gian kÓ tõ khi hµng ho¸ ®­îc tung ra thÞ tr­êng cho ®Õn khi nã ph¶i rót lui khái thÞ tr­êng. Sù tån t¹i chu kú sèng cña s¶n phÈm lµ hiÓn nhiªn, hy väng vÒ sù tån t¹i l©u dµi víi hiÖu qu¶ cao ®èi víi mét lo¹i s¶n phÈm lµ chÝnh ®¸ng khi ta bá ra nguån lùc ®Ó ®Çu t­. Nh­ng hy väng ®ã chØ ®¹t ®­îc khi doanh nghiÖp biÕt ®­îc diÔn biÕn cña chu kú sèng, ®Æc ®iÓm cña nã, ®ång thêi cã nh÷ng ®iÒu chØnh chiÕn l­îc ®Çu t­ cho thÝch hîp. Cã bèn giai ®o¹n trong chu kú sèng cña s¶n phÈm, trong mçi giai ®o¹n cã nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau ®Ó gia nhËp thÞ tr­êng mét c¸ch phï hîp nh»m ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ ®Çu t­. - Giai ®o¹n h×nh thµnh s¶n phÈm: Trong giai ®o¹n nµy, s¶n phÈm võa ®­îc tung ra thÞ tr­êng, kh¸ch hµng b¾t ®Çu lµm quen víi s¶n phÈm, ch­a cã nhiÒu nhµ cung cÊp. Khi ®ã, ®Çu t­ s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy chñ yÕu sö dông nh÷ng c«ng nghÖ s½n cã, ch­a cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi. - Giai ®o¹n ph¸t triÓn: Sau mét thêi gian, ®· cã nhiÒu ng­êi sö dông vµ ­a thÝch, thÞ tr­êng cã xu h­íng cÇn ngµy mét nhiÒu h¬n sã s¶n phÈm ®­îc ®¸p øng, ta nªn cÇn tiÕp tôc më réng quy m« s¶n xuÊt. Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn cã sù nghiªn cøu nh»m c¶i tiÕn kü thuËt ®Ó cã ®¸p øng víi sè l­îng lín h¬n, s¶n phÈm cã chÊt l­îng tèt h¬n. - Giai ®o¹n b·o hoµ: Lóc nµy, s¶n phÈm ®· trµn ngËp thÞ tr­êng do ®ã muèn ®Çu t­ ®¹t hiÖu qu¶ th× nªn lùa chän h×nh thøc ®Çu t­ theo chiÒu s©u. ViÖc ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt l­îng c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh»m c¶i tiÕn s¶n phÈm, cho ra nh÷ng s¶n phÈm tèt h¬n lµ cÇn thiÕt ®Ó c¹nh tranh víi nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i ®ang chiÕm thÞ phÇn cao. - Giai ®o¹n suy tho¸i: §©y lµ giai ®o¹n mµ møc tiªu thô c¸c lo¹i s¶n phÈm b¾t ®Çu gi¶m sut râ rÖt. V× thÕ vÊn ®Ò ®Æt ra trong ho¹t ®éng ®Çu t­ lóc nµy lµ lµm sao kÕt hîp mét c¸ch hµi hoµ c¸c h×nh thøc ®Çu t­. ViÖc ®æi míi, c¶i tiÕn c«ng nghÖ ®Ó t×m ra s¶n phÈm míi cã kh¶ n¨ng ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn. Vµ nÕu cÇn thiÕt sÏ më réng c¬ së ®Ó võa thu hÑp dÇn dÇn quy m« cña s¶n phÈm cò, võa më réng quy m« cu¶ s¶n phÈm míi ®Ó ®¸p øng víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng. 2.3. M«i tr­êng vÜ m«: Bao gồm rất nhiều yếu tố như môi trường kinh tế, chính trị, văn hoá,… tác động trực tiếp hay gián tiếp, tại một thời điểm hay trong một thời gian dài, ảnh hưởng đến giai đoạn chuẩn bị hay là giai đoạn thực hiện hoặc vận dụng các kết quả trong hoạt động đầu tư. 2.3.1 M«i tr­êng tù nhiªn: Môi trường tự nhiên bao gồm hệ thống các yếu tố tự nhiên ảnh hưởng nhiều mặt tới các nguồn lực đầu vào cần thiết cho các nhà sản xuất - kinh doanh và ._.