Mối quan hệ giữa cái riêng & cái chung. Vận dụng nó trong xây dựng nền Kinh tế thị trường ở Việt Nam

Lêi nãi ®Çu NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®Þnh h­íng cña Nhµ n­íc. Nh÷ng thµnh tùu trong c«ng cuéc ®æi míi ë n­íc ta thêi gian qua ®· vµ ®ang t¹o ra nhiÒu tiÒn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó chóng ta x©y dùng ®­îc mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®óng nh­ ý nghÜa cña nã. C¸i chung vµ c¸i riªng lµ mét trong nh÷ng cÆp ph¹m trï cña triÕt häc duy vËt biÖn chøng. Nã cã ý nghÜa ph­¬ng ph¸p luËn rÊt quan träng trong thùc tÕ. §Æc biÖt lµ viÖc ¸p dông nã trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta hiÖn nay. Do vËy, em ®· chän ®Ò tµi "Mèi quan hÖ gi÷a c¸i riªng vµ c¸i chung; vËn dông nã trong x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam" cho viÖc nghiªn cøu tiÓu luËn cña m×nh. TiÓu luËn cña em t«i chia lµm hai phÇn: I-Nh÷ng lý luËn chung vÒ cÆp ph¹m trï c¸i riªng vµ c¸i chung. II. VËn dông mèi quan hÖ gi÷a c¸i riªng vµ c¸i chung trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam. Do thêi gian nghiªn cøu ch­a nhiÒu, tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nªn bµi tiÓu luËn kh«ng tr¸nh khái nhiÒu thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy, c« gi¸o vµ b¹n ®äc. I .Nh÷ng lý luËn chung vÒ cÆp ph¹m trï c¸i riªng vµ c¸i chung. 1. Kh¸i niÖm vÒ cÆp ph¹m trï c¬ b¶n cña triÕt häc-c¸i riªng vµ c¸i chung: Ph¹m trï lµ kh¸i niÖm réng nhÊt ph¶n ¸nh nh÷ng mÆt, nh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng mèi liªn hÖ c¬ b¶n nhÊt cña c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng thuéc mét lÜnh vùc hiÖn thùc nhÊt ®Þnh. Mçi bé m«n khoa häc ®Òu cã ph¹m trï riªng cña m×nh. §èi víi phÐp duy vËt biÖn chøng c¸c ph¹m trï cña nã lµ nh÷ng kh¸i niÖm chung nhÊt, ph¶n ¸nh nh÷ng mÆt, nh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng mèi liªn hÖ c¬ b¶n vµ phæ biÕn nhÊt cña toµn bé thÕ giíi hiÖn thùc. ViÖc n¾m v÷ng mèi quan hÖ qua l¹i biÖn chøng gi÷a c¸c cÆp ph¹m trï cã thÓ vËn dông chóng mét c¸ch tù gi¸c trong ho¹t ®éng cña m×nh trë thµnh cÇn thiÕt cho tÊt c¶ mäi ng­êi. Trong khu«n khæ mét bµi tiÓu luËn, t«i xin tr×nh bµy c¸c ph¹m trï "c¸i riªng","c¸i chung" v× sù nhËn thøc sù vËt th­êng b¾t ®Çu tõ ®ã. Theo Lªnin, "c¸i riªng" lµ ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ mét sù vËt, mét hiÖn t­îng, mét qu¸ tr×nh riªng lÎ nhÊt ®Þnh. CÇn ph©n biÖt "c¸i riªng" víi "c¸i ®¬n nhÊt"."C¸i ®¬n nhÊt" lµ ph¹m trï ®­îc dïng ®Ó chØ nh÷ng nÐt, nh÷ng mÆt, nh÷ng thuéc tÝnh...chØ cã ë mét kÕt cÊu vËt chÊt nhÊt ®Þnh vµ kh«ng ®­îc lÆp l¹i ë bÊt cø mét kÕt cÊu vËt chÊt nµo kh¸c. "C¸i chung" lµ ph¹m trï ®­îc dïng ®Ó chØ nh÷ng mÆt, nh÷ng thuéc tÝnh chung kh«ng nh÷ng cã ë mét kÕt cÊu vËt chÊt nhÊt ®Þnh, mµ cßn ®­îc lÆp l¹i trong nhiÒu sù vËt, hiÖn t­îng hay qu¸ tr×nh riªng lÎ kh¸c. VËy gi÷a "c¸i chung" vµ c¸i riªng cã mèi quan hÖ víi nhau nh­ thÕ nµo? Mèi quan hÖ Êy ®· ®­îc chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng ph©n tÝch rÊt khoa häc. 2. Mèi liªn hÖ biÖn chøng gi÷a "c¸i riªng" vµ "c¸i chung" : Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng, " C¸i chung chØ tån t¹i trong c¸i riªng, th«ng qua c¸i riªng"-Lªnin. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ "c¸i chung" thùc sù tån t¹i, nh­ng l¹i chØ tån t¹i trong"c¸i riªng" chø kh«ng tån t¹i biÖt lËp, l¬ löng ë ®©u ®ã bªn c¹nh "c¸i riªng". "C¸i riªng chØ tån t¹i trong mèi liªn hÖ ®­a ®Õn c¸i chung"- Lªnin-nghÜa lµ "c¸i riªng"tån t¹i ®éc lËp, nh­ng kh«ng cã nghÜa lµ c« lËp víi c¸i kh¸c. Ng­îc l¹i, bÊt cø "c¸i riªng"nµo bao giê còng tån t¹i trong mét m«i tr­êng, mét hoµn c¶nh nhÊt ®Þnh, t­¬ng t¸c víi m«i tr­êng, hoµn c¶nh Êy, do ®ã ®Òu tham gia vµo c¸c mèi liªn hÖ qua l¹i hÕt søc ®a d¹ng víi c¸c sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c xung quanh m×nh. Kh«ng nh÷ng thÕ, bÊt cø "c¸i riªng" nµo ®ã còng ®Òu kh«ng tån t¹i vÜnh viÔn nh­ Lªnin kh¼ng ®Þnh " th«ng qua hµng ngh×n sù chuyÓn ho¸, "c¸i riªng" cßn liªn hÖ víi nh÷ng "c¸i riªng" thuéc lo¹i kh¸c". Mèi liªn hÖ gi÷a "c¸i riªng" vµ "c¸i chung" cßn thÓ hiÖn ë chç "c¸i chung" lµ mét bé phËn cña "c¸i riªng", cßn "c¸i riªng" kh«ng gia nhËp hÕt vµo "c¸i chung". "C¸i riªng" phong phó h¬n "c¸i chung", v× ngoµi nh÷ng ®Æc ®iÓm chung gia nhËp vµo "c¸i chung", "c¸i riªng" cßn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt mµ chØ riªng nã míi cã ®ã lµ "c¸i ®¬n nhÊt". "C¸i chung" s©u s¾c h¬n "c¸i riªng" bëi v× nã ph¶n ¸nh nh÷ng mÆt, thuéc tÝnh ... phæ biÕn tån t¹i trong "c¸i riªng" cïng lo¹i "C¸i ®¬n nhÊt" vµ "c¸i chung" cã thÓ chuyÓn ho¸ lÉn nhau, cã thÓ coi ®©y lµ sù chuyÓn ho¸ gi÷a hai mÆt ®èi lËp. Sù chuyÓn ho¸ nµy diÔn ra theo hai chiÒu h­íng: "c¸i ®¬n nhÊt" cã thÓ biÕn thµnh "c¸i chung"vµ ng­îc l¹i, "c¸i chung" cã thÓ biÕn thµnh "c¸i ®¬n nhÊt". §ã lµ do c¸i míi kh«ng bao giê xuÊt hiÖn ®Çy ®ñ ngay mét lóc, mµ lóc ®Çu xuÊt hÖn d­íi d¹ng "c¸i ®¬n nhÊt", theo quy luËt, c¸i míi ngµy cµng hoµn thiÖn chiÕn th¾ng c¸i cò vµ trë thµnh "c¸i chung". Ng­îc l¹i, c¸i cò ngµy cµng mÊt ®i vµ tõ chç lµ "c¸i chung" nã biÕn thµnh "c¸i ®¬n nhÊt". 3. ý nghÜa ph­¬ng ph¸p luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a "c¸i riªng" vµ "c¸i chung": "C¸i chung" vµ "c¸i riªng" thèng nhÊt víi nhau, nªn trong nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn, chóng ta ph¶i biÕt ph¸t hiÖn "c¸i chung" vµ c¸ biÖt ho¸ "c¸i chung khi ¸p dông vµo "c¸i riªng"chø kh«ng thÓ xuÊt ph¸t tõ ý muèn chñ quan cña con ng­êi. NÕu kh«ng sÏ r¬i vµo sai lÇm cña ng­êi t¶ khuynh, gi¸o ®iÒu. Ng­îc l¹i, nÕu chØ chó ý ®Õn "c¸i ®¬n nhÊt", sÏ r¬i vµo sai lÇm cña ng­êi h÷u khuynh, xÐt l¹i. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò riªng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò chung- nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn liªn quan víi c¸c vÊn ®Ò riªng ®ã. NÕu kh«ng, sÏ sa vµo t×nh tr¹ng mß mÉm, tuú tiÖn, kinh nghiÖm chñ nghÜa. Gi÷a "c¸i chung" vµ "c¸i ®¬n nhÊt" cã sù chuyÓn ho¸ lÉn nhau. Nªn trong ho¹t ®éng thùc tiÔncÇn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù chuyÓn ho¸ "c¸i ®¬n nhÊt" tiÕn bé thµnh "c¸i chung" vµ biÕn "c¸i chung" l¹c hËu thµnh "c¸i ®¬n nhÊt" nÕu sù tån t¹i cña "c¸i chung" kh«ng cßn lµ ®iÒu ta mong muèn. II. VËn dông mèi quan hÖ gi÷a c¸i riªng vµ c¸i chung trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam. Trong t­ duy th«ng th­êng vµ trong ®êi sèng hµng ngµy, khi nãi ®Õn viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hoµn toµn theo lèi TBCN vµ sao chÐp y nguyªn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña c¸c n­íc TBCN. Cßn t­ duy biÖn chøng th× cho r»ng, khi xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, kh«ng ph¶i chóng ta vËn dông y nguyªn viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ë c¸c n­íc, mµ vËn dông cã s¸ng t¹o cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña n­íc ta, kÕt hîp víi kinh nhiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc. Nh­ vËy, qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta võa cã b¶n s¾c riªng, võa mang nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao.Khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, còng nh­ c¸c n­íc kh¸c, nÒn kinh tÕ n­íc ta chÞu sù t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng víi hÖ thèng c¸c quy luËt: quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh..., xuÊt hiÖn mèi quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ,...NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n­íc ta còng cã nh÷ng khuyÕt tËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nãi chung lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn mÊt c©n ®èi, g©y khñng ho¶ng, ph©n cùc giµu nghÌo qu¸ møc, sö dông c¹n kiÖt tµi nguyªn, g©y « nhiÔm m«i tr­êng....Bªn c¹nh nh÷ng ®Æc ®iÓm chung ®ã, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n­íc ta cßn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng. §ã lµ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nÒn kinh tÕ võa tr¶i qua chiÕn tranh vµ c¬ chÕ kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp,tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta cßn rÊt thÊp kÐm, chñ yÕu lµ kinh tÕ tù cÊp, tù tóc, thu nhËp thÊp, c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn yÕu vµ kÐm, tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ cßn non yÕu. Nhµ n­íc ta do §¶ng Céng S¶n l·nh ®¹o.... Do ®ã, chóng ta ph¶i cã nh÷ng b­íc ®i riªng ®Æc thï chø kh«ng thÓ rËp khu«n theo c¸c n­íc. Theo t«i ®Ó vËn dông thËt tèt mèi quan hÖ gi÷a "c¸i riªng" vµ "c¸i chung" trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam cÇn ph¶i biÕt ®­a ý nghÜa ph­¬ng ph¸p luËn cña nã ( ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn) vµo trong thùc tiÔn, cô thÓ lµ chóng ta ph¶i chó ý mét sè ®iÓm nh­ sau: Mét lµ: T¹o ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi vµ ph¶i ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng nh­ thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng hµng ho¸, thÞ tr­êng lao ®éng. Ph¶i t«n träng c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan nh­ quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh. CÇn tiÕp thu nh÷ng kinh nghiÖm quý, nh÷ng mÆt tÝch cùc cña nÒn kinh tÕ dùa trªn c¬ së së h÷u t­ nh©n d­íi sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc t­ s¶n, mÆt kh¸c cÇn nghiªn cøu kü nh÷ng mÆt h¹n chÕ cña nã tõ ®ã lÊy kinh nghiÖm ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò chung cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Hai lµ: §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u, trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o. Cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch phï hîp, m« h×nh tæ chøc ®óng ®¾n, chän ®óng nh÷ng c¸n bé cã ®ñ n¨ng lùc vµ phÈm chÊt ®Ó thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc thùc sù ph¸t huy vai trß kinh tÕ chñ ®¹o cña m×nh. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy kh«ng cã nghÜa lµ thµnh phÇn ®­îc ­u tiªn ­u ®·i ®­îc h­ëng mäi "®Æc ©n" mµ ph¶i cã sù c©n ®èi vÒ quyÒn lîi kinh tÕ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tõng b­íc tr¸nh t×nh tr¹ng ®éc quyÒn. Ba lµ: T«n träng quan hÖ hµng ho¸- tiÒn tÖ. VËn dông tèt ph­¬ng thøc ph©n phèi theo lao ®éng kÕt hîp víi ph©n phèi theo c¸c nh©n tè s¶n xuÊt kh¸c nh­ vèn, tµi s¶n,...§©y lµ ®éng lùc kÝch thÝch ®èi víi mäi c¸ nh©n vµ tËp thÓ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. ChÝnh ph­¬ng thøc ph©n phèi nµy lµ nh©n tè quan träng cho phÐp huy ®éng tèi ®a mäi nguån lùc. Bèn lµ: X©y dùng mét nhµ n­íc thùc sù trong s¹ch, v÷ng m¹nh, æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ. §©y lµ t¸c nh©n quan träng b¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt trong dÞnh h­íng, b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi, ®­a nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t triÓn v÷ng m¹nh theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN, tøc lµ kh«ng chØ quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ mµ cßn quan t©m gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng chØ lµ ph­¬ng tiÖn, biÖn ph¸p ®Ó x©y dùng thµnh c«ng CNXH ë n­íc ta. N¨m lµ: Chñ ®éng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi trªn nguyªn t¾c hoµ nhËp nh­ng kh«ng hoµ tan, võa b¶o vÖ ®éc lËp d©n téc võa tËn dông søc m¹nh cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ hîp t¸c quèc tÕ, ®¶m b¶o x©y dùng mét x· héi d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng d©n chñ vµ v¨n minh, x©y dùng mét nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. S¸u lµ: Khi x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cÇn tr¸nh khuynh h­íng tuyÖt ®èi ho¸ kinh tÕ thÞ tr­êng coi th­êng vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc hay khuynh h­íng qu¸ nhÊn m¹nh ®Õn c¸c ®Æc ®iÓm riªng cña n­íc ta mµ xa rêi c¸c ®Æc ®iÓm chung cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thÕ giíi. KÕt luËn C¸i chung vµ c¸i riªng lµ mét cÆp ph¹m trï c¬ b¶n cña triÕt häc duy vËt biÖn chøng. CÆp ph¹m trï nµy ®· gãp phÇn trang bÞ cho chóng ta mét ph­¬ng ph¸p luËn duy vËt biÖn chøng vËn dông vµo thùc tÕ. B¶n tiÓu luËn ®· nªu lªn ®­îc nh÷ng lÝ luËn c¬ b¶n vÒ cÆp ph¹m trï nµy. §ång thêi, tiÓu luËn còng nªu lªn ®­îc ý nghÜa ph­¬ng ph¸p luËn cña cÆp ph¹m trï nµy vµ viÖc vËn dông trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam. X©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam lµ sù nghiÖp l©u dµi ®Çy khã kh¨n, thö th¸ch. Nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p cña t×nh h×nh thÕ giíi, nh÷ng biÕn ®éng nhiÒu mÆt cña ®Êt n­íc ta trong qu¸ tr×nh ®æi míi toµn diÖn x· héi ®ßi hái ta ph¶i kiªn ®Þnh, kh¾c phôc khã kh¨n ®ång thêi ph¶i tØnh t¸o, nh¹y bÐn ®Ó thÝch øng kÞp thêi víi tinh h×nh thùc tÕ. Qu¸n triÖt ph­¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh, vËn dông thµnh th¹o vµo viÖc nghiªn cøu vµ qu¶n lý kinh tÕ nÒn kinh tÕ thÞ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN cña chóng ta ch¾c ch¾n sÏ cÊt c¸nh. Môc lôc Lêi nãi ®Çu 1 I- Nh÷ng lý luËn chung vÒ cÆp ph¹m trï c¸i riªng vµ c¸i chung 2 1- Kh¸i niÖm vÒ cÆp ph¹m trï c¬ b¶n cña triÕt häc - c¸i riªng vµ c¸i chung 2 2- Mèi liªn hÖ biÖn chøng gi÷a c¸i riªng vµ c¸i chung 2 3- ý nghÜa ph­¬ng ph¸p luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸i riªng vµ c¸i chung 3 II- VËn dông mèi quan hÖ gi÷a c¸i riªng vµ c¸i chung trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam 4 KÕt luËn 7 ._.