Mối quan hệ đầu tư chiều rộng và đầu tư chiều sâu

Mối quan hệ đầu tư chiều rộng và đầu tư chiều sâu Ch­¬ng I: lý thuyÕt chung vÒ ®Çu t­ theo chiÒu réng vµ ®Çu t­ theo chiÒu s©u. i- Tæng quan vÒ ®Çu t­ vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn. 1/ Kh¸i niÖm. - Theo chiÒu réng: lµ sù hy sinh c¸c nguån lùc ë hiÖn t¹i ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nµo ®ã nh»m thu vÒ cho ng­êi ®Çu t­ c¸c kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong t­¬ng lai lín h¬n c¸c nguån lùc ®· bá ra ®Ó ®¹t ®­îc c¸c kÕt qu¶ ®ã. Nguån lùc mµ ng­êi ®Çu t­ hy sinh cã thÓ lµ tµi s¶n vËt chÊt, nguån vèn, søc lao déng vµ trÝ tuÖ. Vµ nh÷ng kÕt qu¶ ng­êi ®Çu t­ mong muèn ®¹t ®­îc cã thÓ lµ tµi s¶n vËt chÊt, nguån lùc con ng­êi, phóc lîi x· héi… t­¬ng xøng víi nguån lùc mµ hä ®· hy sinh. Nh÷ng thµnh qu¶ nµy kh«ng nh÷ng lµ mong ®îi cña c¸c nhµ ®Çu t­ mµ nã cßn cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ, ®ãng vai trß thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. - Theo nghÜa hÑp: ®Çu t­ chØ bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng sö dông c¸c nguån lùc hiÖn t¹i, nh»m ®em l¹i cho nÒn kinh tÕ x· héi nh÷ng kÕt qu¶ trong t­¬ng lai lín h¬n c¸c nguån lùc ®· sö dông ®Ó ®¹t ®­îc c¸c kÕt qu¶ ®ã. - B¶n chÊt cña c¸c lo¹i ®Çu t­ trong ph¹m vi quèc gia. + §Çu t­ tµi chÝnh: là c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ vèn vµo lÜnh vùc kinh doanh kh¸c ngoµi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh»m môc ®ich më réng c¬ héi thu lîi nhuËn cao vµ h¹n chÕ rñi ro trong kinh doanh. Nãi c¸ch kh¸c, ®©y lµ h×nh thøc doanh nghiÖp tËn dông mäi tµi s¶n, nguån vèn nhµn rçi hoÆc sö dông kÐm hiÖu qu¶ vµ c¸c c¬ héi kinh doanh trªn thÞ tr­êng ®Ó tham gia vµo c¸c qu¸ tr×nh kinh doanh, ngoµi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh nh»m môc ®Ých thu lîi nhuËn tèi ®a trong kinh doanh. Lo¹i ®Çu t­ nµy kh«ng t¹o ra tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ mµ chØ lµm t¨ng gi¸ trÞ tµi s¶n tµi chÝnh cña tæ chøc, c¸ nh©n ®Çu t­. Víi sù ho¹t ®éng cña h×nh thøc nµy, vèn bá ra ®Çu t­ ®­îc l­u chuyÓn dÔ dµng, khi cÇn cã thÓ rót ra mét c¸c nhanh chãng, ®iÒu ®ã khuyÕn khÝch ng­êi cã tiÒn ®Çu t­. §©y lµ mét nguån cung cÊp vèn quan träng cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. + §Çu t­ th­¬ng m¹i: lµ ho¹t ®éng ®Çu t­ vµo s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô d­íi h×nh thøc mua ®i b¸n l¹i nh»m thu lîi nhuËn do chªnh lÖch gi¸ khi mua vµ khi b¸n. Lo¹i ®Çu t­ nµy còng kh«ng t¹o ra tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ( nÕu kh«ng xÐt ®Õn ngo¹i th­¬ng), mµ chØ lµm t¨ng tµi s¶n tµi chÝnh cña ng­êi ®Çu t­ trong qu¸ tr×nh mua ®i b¸n l¹i, chuyÓn giao quyÒn së h÷u hµng ho¸ gi÷a ng­êi b¸n víi ng­êi ®Çu t­ vµ nguêi ®Çu t­ víi kh¸ch hµng cña hä. Tuy nhiªn, ®Çu t­ th­¬ng m¹i cã t¸c dông thóc ®Èy qu¸ tr×nh l­u th«ng cña c¶i vËt chÊt do ®Çu t­ ph¸t triÓn t¹o ra, tõ ®ã thóc ®Èy ®Çu t­ ph¸t triÓn, t¨ng thu cho ng©n s¸ch, t¨ng tÝch luü vèn cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô nãi riªng vµ nÒn s¶n xuÊt x· héi nãi chung. + §Çu t­ ph¸t triÓn: lµ viÖc ®Çu t­ vµo c¸c ho¹t ®éng nh»m t¹o ra tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ, lµm t¨ng tiÒm lùc s¶n xuÊt kinh doanh vµ mäi ho¹t ®éng x· héi kh¸c, lµ ®iÒu kiÖn chñ yÕu ®Ó t¹o viÖc lµm, n©ng cao ®êi sèng cña mäi ng­êi d©n trong x· héi. §ã chÝnh lµ viÖc ®Çu t­ vèn ®Ó x©y dùng, söa ch÷a nhµ cöa vµ c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng, mua s¾m trang thiÕt bÞ, l¾p ®Æt thiÕt bÞ vµ båi d­ìng ®µo t¹o nguån nh©n lùc, thùc hiÖn c¸c chi phÝ th­êng xuyªn g¾n liÒn víi sù ho¹t ®éng cña c¸c tµi s¶n nµy nh»m duy tr× tiÒm lùc ho¹t ®éng cña c¸c së ®ang tån t¹i vµ t¹o tiÒm lùc míi cho nÒn kinh tÕ x· héi. - §Æc ®iÓm cña ®Çu t­ ph¸t triÓn: Ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c so víi c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ kh¸c: + Ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn cÇn mét sè l­îng vèn lín vµ n»m khª ®äng trong suèt qu¸ tr×nh ®Çu t­. + Thêi gian ®Ó tiÕn hµnh mét c«ng cuéc ®Çu t­ cho ®Õn khi c¸c thµnh qu¶ cña nã ph¸t huy t¸c dông th­êng ®ßi hái thêi gian dµi víi nhiÒu biÕn ®éng x¶y ra. + Thêi gian cÇn ho¹t ®éng ®Ó cã thÓ thu håi ®ñ vèn ®· bá ra ®èi víi c¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt th­êng ®ßi hái nhiÒu n¨m th¸ng vµ do ®ã kh«ng tr¸nh khái sù t¸c ®éng hai mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc cña c¸c yÕu tè kh«ng æn ®Þng vÒ tù nhiªn, x· héi , kinh tÕ, chÝnh trÞ... + C¸c thµnh qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn cã gi¸ trÞ sö dông l©u dµi nhiÒu n¨m, cã khi hµng tr¨m, hµng ngh×n n¨m thËm chÝ tån t¹i vÜnh viÔn. + C¸c thanh qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ lµ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng sÏ ho¹t ®éng ë ngay n¬i mµ nã ®­îc t¹o dùng nªn. Do ®ã c¸c ®iÒu kiÖn vÒ ®Þa lý, ®Þa h×nh t¹i ®ã cã ¶nh h­ëng lên ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­ còng nh­ cã t¸c dông sau nµy cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­. 2/ Vai trß cña ®Çu t­ ph¸t triÓn( §TPT) - §èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô. + §èi víi sù ra ®êi cña doanh nghiÖp: §Çu t­ quyÕt ®Þnh sù ra ®êi, sù tån t¹i vµ sù ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp. §èi víi sù ra ®êi cña doanh nghiÖp: ®Ó t¹o c¬ s¬ vËt chÊt kü thuËt cho sù ra ®êi cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo th× ®Òu ph¶i cÇn ph¶i x©y dùng nhµ x­ëng, cÊu tróc h¹ tÇng, mua s¾m vµ l¾p ®Æt thiÕt bÞ m¸y mãc, tiÕn hµnh c¸c c«ng t¸c x©y dùng c¬ b¶n kh¸c vµ thùc hiÖn c¸c chi phÝ g¾n liÒn víi sù ho¹t ®éng cña mét chu kú cña c¸c c¬ s¬ vËt chÊt kü thuËt võa t¹o ra. + §èi víi c¸c doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng: Sau mét thêi gian ho¹t ®éng, c¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c¸c doanh nghiÖp nµy sÏ bÞ hao mßn h­ háng, V× vËy ®Ó duy tr× ®­îc sù ho¹t ®éng b×nh th­êng th× cÇn ph¶i ®Þnh kú tiÕn hµnh söa ch÷a lín hoÆc thay míi c¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®· h­ háng, hao mßn hoÆc cÇn ph¶i ®æi míi ®Ó thÝch øng víi ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng míi cña sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. + Mét doanh nghiÖp muèn ph¸t triÓn , më réng s¶n xuÊt kinh doanh th× cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®Çu t­ mua s¾m c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ míi ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ ®Çu t­ x©y dùng thªm nhµ x­ëng ®Ó më réng s¶n xuÊt. - §èi víi nÒn kinh tÕ. + §Çu t­ lµ nh©n tè quan träng thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. HÇu hÕt c¸c t­ t­ëng, m« h×nh vµ lý thuyÕt vÒ t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®Òu trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp thõa nhËn ®Çu t­ vµ viÖc tÝch luü vèn cho ®Çu t­ lµ mét nh©n tè quan träng cho viÖc gia t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô cho nÒn kinh tÕ. ViÖc gia t¨ng quy m« vèn ®Çu t­ sÏ gãp phÇn quan träng trong viÖc gia t¨ng s¶n l­îng quèc gia vµ s¶n l­îng b×nh qu©n mçi lao ®éng. + §Çu t­ t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. §Çu t­ cã t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ th«ng qua nh÷ng chÝnh s¸ch t¸c ®éng ®Õn c¬ cÊu ®Çu t­. Trong ®iÒu hµnh chÝch s¸ch ®Çu t­ , Nhµ n­íc cã thÓ can thiÖp trùc tiÕp nh­ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph©n bæ vèn, kÕ ho¹ch ho¸, x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý ®Çu t­ hoÆc ®iÒu tiÕt gi¸n tiÕp qua c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch nh­ thuÕ, tÝn dông, l·i suÊt ®Ó x¸c lËp vµ ®Þnh h­íng mét c¬ cÊu ®Çu t­ dÉn d¾t sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ ngµy cµng hîp lý h¬n. Tû träng ph©n bæ vèn cho c¸c ngµnh kh¸c nhau sÏ mang l¹i nh÷ng kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ kh¸c nhau. Vèn ®Çu t­ còng nh­ tû träng vèn ®Çu t­ cho c¸c ngµnh vµ c¸c vïng kinh tÕ cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh, c¬ cÊu kinh tÕ vïng vµ còng ®ång thêi ¶nh h­ëng ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng chung cña c¶ nÒn kinh tÕ. Kh«ng nh÷ng thÕ, gi÷a ®Çu t­ vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ còng cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt víi nhau, viÖc ®Çu t­ vèn nh»m môc ®Ých mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, t¨ng tr­ëng nhanh trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ còng sÏ dÉn ®Õn h×nh thµnh c¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý. Ng­îc l¹i t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao kÕt hîp víi viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý sÏ t¹o nguån vèn ®Çu t­ dåi dµo, ®Þnh h­íng ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh hiÖu qu¶ h¬n. + §Çu t­ t¸c ®éng lµm t¨ng n¨ng lùc c«ng nghÖ cña quèc gia. §Çu t­ vµ ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ ph¸t triÓn trùc tiÕp t¹o míi vµ c¶i t¹o chÊt l­îng, n¨ng lùc s¶n xuÊt, phôc vô cña nÒn kinh tÕ vµ cña c¸c ®¬n vÞ c¬ së. ChÝnh v× vËy ®Çu t­ còng lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho qu¸ tr×nh ®æi míi vµ n©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ cña quèc gia. Th«ng qua nh÷ng dù ¸n ®µu t­ th× n¨ng lùc – tr×nh ®é s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ ®­îc c¶i thiÖn vµ n¨ng cao. Nh÷ng d©y chuyÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®­îc ®Çu t­ ®æi míi kÞp thêi lµm thóc ®Èy qua tr×nh ph¸t triÓn vµ n©ng cao n¨ng tÝnh c«ng nghiÖp ho¸ cña nÒn kinh tÕ. + §Çu t­ t¸c dông ®Õn tæng cung vµ tæng cÇu cña nÒn kinh tÕ. §Çu t­ (I) lµ mét bé phËn quan träng cña tæng cÇu( AD = I + G + X – M). V× vËy quy m« ®Çu t­ mµ thay ®æi sÏ t¸c ®éng trùc tiÕp tíi tæng cÇu. Tuy nhiªn, t¸c ®éng cña ®Çu t­ ®Õn tæng cÇu lµ ng¾n h¹n v× khi tæng cung ch­a kÞp thay ®æi do ch­a ph¸t huy ®ù¬c kÕt qu¶ ®Çu t­ th× sù t¨ng lªn cña ®Çu t­ sÏ lµm cho tæng cÇu t¨ng kÐo theo sù gia t¨ng cña s¶n l­îng vµ gi¸ c¸c yÕu tè ®Çu vµo. Trong dµi h¹n, khi c¸c thµnh qu¶ cña ®Çu t­ ®· ®­îc huy ®éng vµ ph¸t huy t¸c dông, n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ cung øng dÞch vô gia t¨ng th× tæng cung còng sÏ t¨ng lªn. Khi ®ã s¶n l­îng tiÒm n¨ng sÏ t¨ng vµ ®¹t møc c©n b»ng trong khi gi¸ c¶ cña s¶n phÈm sÏ cã xu h­íng ®i xuèng. S¶n l­îng t¨ng trong khi gi¸ c¶ gi¶m sÏ kÝch thÝch tiªu dïng vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cung øng dÞch vô cña nÒn kinh tÕ. S¶n xuÊt ph¸t triÓn lµ nguån gèc c¬ b¶n ®Ó t¨ng tÝch lòy, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, n©ng cao ®êi sèng cña mäi thµnh viªn trong x· héi. 3/ Ph©n lo¹i ho¹t ®éng ®Çu t­. Trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ kÕ ho¹ch ho¸ ho¹t ®éng ®Çu t­ c¸c nhµ kinh tÕ ph©n lo¹i ho¹t ®éng ®Çu t­ theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. Mçi tiªu thøc ph©n lo¹i ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu qu¶n lý vµ nghiªn cøu kinh tÕ kh¸c nhau. Nh÷ng tiªu thøc ph©n lo¹i ®Çu t­ th­êng ®­îc sö dông lµ: Theo b¶n chÊt cña c¸c ®èi t­îng ®Çu t­ vÝ dô: Theo c¬ cÊu t¸i s¶n xuÊt: + §Çu t­ chiÒu réng + §Çu t­ chiÒu s©u. Theo ph©n cÊp qu¶n lý. Theo lÜnh vùc ho¹t ®éng trong x· héi cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­ Theo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­ Theo giai ®o¹n ho¹t ®éng cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­ trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi Theo thêi gian thùc hiÖn vµ ph¸t huy t¸c dông ®Ó thu håi ®ñ vèn ®· bá ra cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­: + §Çu t­ ng¾n h¹n. + §Çu t­ trung h¹n. + §Çu t­ dµi h¹n. Theo quan hÖ qu¶n lý cña chñ ®Çu t­: + §Çu t­ nhµ n­íc. + §Çu t­ t­ nh©n. Theo nguån vèn Theo vïng l·nh thæ II - §Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u. 1/ §Çu t­ chiÒu réng. a. Kh¸i niÖm. - Theo quan ®iÓm M¸c: ®Çu t­ theo chiÒu réng lµ ®Çu t­ nh»m më réng quy m« s¶n xuÊt nh­ng kh«ng lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. §Çu t­ theo chiÒu réng còng chÝnh lµ ®Çu t­ míi. Theo quan ®iÓm ngµy nay th× ®Çu t­ chiÒu réng lµ ®Çu t­ trªn c¬ së c¶i t¹o vµ më réng c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn cã, x©y dùng míi c¸c c¬ së vËt chÊt víi nh÷ng kü thuËt c«ng nghÖ c¬ b¶n nh­ cò. b. §Æc ®iÓm. + §Çu t­ chiÒu réng ®ßi hái l­îng vèn lín vµ vèn nµy n»m khª ®äng trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­. Do ®ã ®ßi hái c¸c nhµ ®Çu t­ cÇn cã sù lùa chän kü cµng ®Ó lùa chän ®­îc c¬ héi ®Çu t­ mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt, tøc lµ ph¶i cã mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu t×m hiÓu c¸c yÕu tè thÞ tr­êng c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ c¸c yÕu tè kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi tr­íc khi ®­a ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­ nh»m b¶o ®¶m thu håi vèn vµ cã l·i. Còng do l­îng vèn lín nªn viÖc huy ®éng vèn th­êng gÆp khã kh¨n vµ tèn nhiÒu thêi gian. + §Çu t­ theo chiÒu réng ®ßi hái thêi gian thùc hiÖn ®Çu t­ vµ thêi gian thu håi vèn l©u: do ph¶i thi c«ng nhiÒu h¹ng môc c«ng tr×nh cho nªn qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­ th­ßng kÐo dµi; bªn c¹nh ®ã t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè tù nhiªn nh­ thiªn tai, ®Þa h×nh vµ c¸c yÕu tè tiªu cùc còng ¶nh h­ëng kh«ng Ýt ®Õn thêi gian thi c«ng. Do vèn lín nªn viÖc s¶n xuÊt bï ®¾p cho l­îng vèn bá ra mÊt rÊt nhiÒu thêi gian cho nªn thêi gian thu håi vèn l©u. + §Çu t­ chiÒu réng cã tÝnh chÊt phøc t¹p vµ ®é m¹o hiÓm cao: tÝnh chÊt phøc t¹p do ph¶i x©y dùng vµ l¾p ghÐp nhiÒu h¹ng môc c«ng tr×nh. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­. Còng do qu¸ tr×nh x©y dùng phøc t¹p céng víi vèn lín vµ t¸c ®éng tiªu cùc cña c¸c yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan cho nªn ®Çu t­ chiÒu réng cã ®é m¹o hiÓm cao. c . Néi dung cña ®Çu t­ chiÒu réng: + §Çu t­ chiÒu réng lµ ®Çu t­ x©y dùng míi nhµ cöa, cÊu tróc h¹ tÇng theo thiÕt kÕ ®­îc phª duyÖt lÇn ®Çu ®Ó më réng thªm c¸c c¬ së s¶n xuÊt lµm t¨ng l­îng tµi s¶n vËt chÊt tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy vËy tÝnh kü thuËt cña c¸c c«ng tr×nh ®Çu t­ míi ®ã vÉn dùa trªn nh÷ng thiÕt kÕ cã s½n ch­a ®­îc c¶i t¹o vµ hiÖn ®¹i ho¸. + §Çu t­ chiÒu réng lµ ho¹t ®éng mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó ®æi míi thay thÕ cho nh÷ng thiÕt bÞ cò theo mét d©y truyÒn c«ng nghÖ ®· cã tõ tr­íc. + §Çu t­ chiÒu réng lµ më réng quy m« s¶n xuÊt mµ kh«ng lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. §ã lµ ®Çu t­ cho c¶ 4 yÕu tè cña ®Çu vµo lµ lao ®éng, vèn , c«ng nghÖ vµ tµi nguyªn mét c¸ch t­¬ng xøng nh­ nhau., theo mét tû lÖ nh­ cò ®Ó s¶n xuÊt theo c«ng nghÖ hiÖn t¹i. Nh­ vËy thùc chÊt cña ®Çu t­ chiÒu réng lµ ®Ó më réng quy m« s¶n xuÊt nh»m s¶n xuÊt mét khèi l­îng s¶n phÈm lín h¬n n÷a trªn c¬ së x©y dùng míi thªm c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh nh­ nhµ x­ëng s¶n xuÊt, thuª thªm nhiÒu nh©n c«ng ®Ó ®¸p øng khèi l­îng yªu cÇu t¨ng thªm cña s¶n xuÊt vµ ®µo t¹o c¬ b¶n cho hä ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®­îc c«ng viÖc. d. Vai trß cña ®Çu t­ chiÒu réng. + §èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ: §Çu t­ chiÒu réng lµm t¨ng quy m« cho nÒn kinh tÕ, t¹o ®µ cho nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng víi quy m« lín h¬n tr­íc trªn c¬ s¬ x©y dùng míi vµ më réng nhiÒu vïng kinh tÕ, nhiÒu khu, côm c«ng nghiÖp trªn kh¾p c¶ n­íc. Do ®ã nã t¹o nªn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt míi vµ ®ång bé cho nÒn kinh tÕ thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu vïng kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn vµ hç trî c¸c vïng kinh tÕ chËm ph¸t triÓn, vïng s©u vïng xa ®­îc tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc mét c¸ch tÝch cùc h¬n, m¹nh mÏ h¬n. + §èi víi c¸c doanh nghiÖp: ®Çu t­ më réng ®i ®«i víi viÖc ®Çu t­ x©y dùng míi nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh lµm cho tæng s¶n l­îng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp t¨ng lªn. V× vËy doanh thu vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ®Òu t¨ng lªn sÏ. §©y lµ nh©n tè gióp cho quy m« nguån vèn còng nh­ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp gia t¨ng ®Ó ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu thÞ tr­êng vµ ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh. Nã cßn gãp phÇn t¹o ra nhiÒu viÖc lµm míi, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë c¸c ®Þa ph­¬ng, ®ãng gãp vµo ®µ t¨ng tr­ëng chung cña nÒn kinh tÕ. 2/ §Çu t­ chiÒu s©u. a. Kh¸i niÖm: - Theo quan ®iÓm M¸c: ®Çu t­ theo chiÒu s©u lµ ®Çu t­ nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc. - Theo quan ®iÓm ngµy nay, ®Çu t­ theo chiÒu s©u lµ ho¹t ®éng ®Çu t­ ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së c¶i t¹o, n©ng cao, ®ång bé ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn cã, hoÆc x©y dùng l¹i hoÆc ®Çu t­ míi mét d©y truyÒn c«ng nghÖ, x©y dùng mét nhµ m¸y míi nh­ng kü thuËt c«ng nghÖ ph¶i hiÖn ®¹i h¬n kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn cã hoÆc kü thuËt trung b×nh cña ngµnh, vïng nh»m duy tr× n¨ng lùc ®· cã . b. §Æc ®iÓm: + Khèi l­îng vèn ®Çu t­ kh«ng lín: th«ng th­êng ®Çu t­ chiÒu s©u thùc hiÖn theo träng ®iÓm, do ®ã chØ tËp trung vµo mét sè yÕu tè nhÊt ®Þnh nh­ ®µo t¹o n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng hoÆc trang bÞ thªm m¸y mãc hoÆc thay thÕ c¸c nguyªn liÖu ®Çu vµo míi hay ¸p dông c«ng nghÖ míi, do ®ã khèi l­îng vèn ®Çu t­ ®ßi hái kh«ng lín vµ cã thÓ thùc hiÖn dÔ dµng nhanh chãng h¬n so víi ®Çu t­ chiÒu réng. + Thêi gian thùc hiÖn ®Çu t­ chiÒu s©u t­¬ng ®èi ng¾n so víi ®Çu t­ chiÒu réng do khèi l­îng c«ng viÖc Ýt ®a d¹ng h¬n. Do ®ã h×nh thøc ®»u theo chiÒu s©u Ýt m¹o hiÓm h¬n vµ cã ®é rñi ro thÊp h¬n so víi ®Çu t­ theo chiÒu réng. + Do chØ tËp trung ®Çu t­ cho mét sè h¹ng môc c«ng tr×nh cho nªn h×nh thøc nµy sÏ thuËn lîi h¬n cho viÖc qu¶n lý, tuy nhiªn do c«ng viÖc cã tÝnh phøc t¹p vÒ mÆt c«ng nghÖ cho nªn ®ßi hái ph¶i thi c«ng víi kü thuËt cao. + §Çu t­ theo chiÒu s©u thu håi vèn nhanh: th«ng th­êng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­ viÖc s¶n xuÊt vÉn cã thÓ tiÕp tôc song song, thªm vµo ®ã do khèi l­îng vèn ®Çu t­ t­¬ng ®èi nhá khiÕn cho viÖc thu håi vèn diÔn ra nhanh chãng. c. Néi dung cña ®Çu t­ chiÒu s©u: + §Çu t­ chiÒu s©u nh»m lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ t¨ng hiÖu qu¶ viÖc sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo. §ã lµ viÖc c¶i t¹o n©ng cÊp, ®ång bé ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ d©y truyÒn c«ng nghÖ hiÖn cã thay thÕ d©y truyÒn c«ng nghÖ cò. Cã thÓ ®Çu t­ cho mét trong bèn yÕu tè s¶n xuÊt hay ®Çu t­ cho c¶ bèn yÕu tè ®ã. ViÖc nµy gåm: §µo t¹o c«ng nh©n s½n cã ®Ó n©ng cao tr×nh ®é cho hä cã thÓ thÝch øng víi c«ng nghÖ míi (cã thÓ ®µo t¹o trùc tiÕp t¹i c¸c doanh nghiÖp hoÆc liªn kÕt ®µo t¹o víi c¸c trung t©m d¹y nghÒ, c¸c tr­êng kü thuËt). Trang bÞ thªm m¸y mãc, sö dông thªm c¸c lo¹i nguyªn liÖu ®Çu vµo míi hay c«ng nghÖ míi ®Ó t¨ng s¶n l­îng, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt víi ®éi ngò c«ng nh©n hiÖn t¹i. + §Çu t­ chiÒu s©u lµ ho¹t ®éng ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ ®Çu t­ ®Ó tæ chøc l¹i bé m¸y qu¶n lý, ph­¬ng ph¸p qu¶n lý cña doanh nghiÖp. §Çu t­ chiÒu s©u lµ mÆt “chÊt” cho nªn chÊt l­îng nguån nh©n lùc vµ hiÖu qu¶ cña bé m¸y qu¶n lý lµ mét nh©n tè hÕt søc quan träng, quyÕt ®Þnh cho hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. + XÐt vÒ mÆt ®Çu t­ cho tµi s¶n cè ®Þnh: néi dung ®Çu t­ chiÒu s©u bao gåm: §Çu t­ më réng lµ viÖc x©y dùng thªm hoÆc mua s¾m thªm nh÷ng ®èi t­îng tµi s¶n cè ®Þnh míi n»m trong thµnh phÇn tµi s¶n cè ®Þnh cã s½n nh»m t¨ng c­êng khèi l­îng s¶n xuÊt. X©y dùng l¹i lµ viÖc ®Çu t­ ®Ó bè trÝ l¹i toµn bé hoÆc mét bé phËn c¸c d©y truyÒn s¶n xuÊt ë c¬ së cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt míi. HiÖn ®¹i ho¸ lµ thùc hiÖn tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh»m c¬ khÝ ho¸, tù ®éng ho¸ c¸c bé phËn s¶n xuÊt ®ang ho¹t ®éng, thay thÕ nh÷ng thiÕt bÞ cò ®· hao mßn hoÆc l¹c hËu b»ng c¸c thiÕt bÞ míi cã n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ cao h¬n. Duy tr× n¨ng lùc ®· cã cña c¸c cë së ®ang ho¹t ®éng lµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh»m bï ®¾p nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ®· bÞ lo¹i bá do hao mßn hoÆc l¹c hËu b»ng c¸c thiÕt bÞ míi cã n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cao h¬n. d. Vai trß cña ®Çu t­ chiÒu s©u. - §èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung: ®Çu t­ chiÒu s©u lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ®iÒu kiÖn ngµy nay ®Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. Kh«ng chØ më réng quy m« cña nÒn kinh tÕ vÒ mÆt l­îng tøc lµ ®Çu t­ theo chiÒu réng mµ song song víi nã ph¶i tiÕn hµnh ®Çu t­ theo chiÒu s©u ®Ó n©ng cao mÆt chÊt cña nÒn kinh tÕ, tøc lµ ph¶i t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trªn c¬ së c¶i t¹o n©ng cao tr×nh ®é cña ®éi ngò nh©n c«ng, sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån nhiªn liÖu khan hiÕm trªn c¬ së t×m c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu míi cã hiÖu qu¶ thay thÕ vµ t¨ng c­êng hµm l­îng c«ng nghÖ trong c¸c s¶n phÈm cña nÒn kinh tÕ trªn c¬ s¬ ®æi míi m¸y mãc c«ng nghÖ. - §èi víi c¸c doanh nghiÖp: ®Çu t­ chiÒu s©u lµ chiÕn l­îc tån t¹i, ph¸t triÓn l©u dµi cña doanh nghiÖp. Sau mét thêi gian më réng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m chiÕm lÜnh mét thÞ phÇn lín h¬n cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng, hay sau nhiÒu chu kú kinh doanh m¸y mãc thiÕt bÞ cña doanh nghiÖp ®· bÞ hao mßn hoÆc kü thuËt c«ng nghÖ ®· l¹c hËu th× c¸c doanh nghiÖp ®Òu cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®Çu t­ chiÒu s©u nh»m ®æi míi l¹i thiÕt bÞ, t¨ng c­êng hµm l­îng c«ng nghÖ, kü thuËt cho c¸c yÕu tè ®Çu vµo. Cã nh­ thÕ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp lµm ra míi lu«n lu«n ®­îc ®æi míi vµ n©ng cao vÒ chÊt l­îng, qua ®ã míi cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c ®èi thñ vµ cã ®­îc chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng. Nhê ®Çu t­ chiÒu s©u th× doanh nghiÖp cã thÓ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, do ®ã cã ®iÒu kiÖn gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm nhê ®ã n©ng cao d­îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm. III – Mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t­ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. 1/ Mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t­ theo chiÒu réng vµ chiÒu s©u lµ mèi quan hÖ biÖn chøng kh¸ch quan gi÷a hai mÆt cña mét vÊn ®Ò. a. §Çu t­ chiÒu réng vµ chiÒu s©u lµ hai h×nh thøc ®Çu t­ theo c¬ cÊu t¸i s¶n xuÊt: - Trong nÒn kinh tÕ, muèn t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn ®­îc ®Òu ph¶i thùc hiÖn mét c¸ch hiÖu qu¶ viÖc t¸i s¶n xuÊt. Mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Òu ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao cña con ng­êi. T¸i s¶n xuÊt võa lµ nguyªn nh©n võa lµ kÕt qu¶ cña viÖc t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. ViÖc më réng s¶n xuÊt sÏ lµ ®iÒu kiÖn cÇn lµm cho tæng s¶n phÈm quèc d©n t¨ng thªm vµ lµ mét yÕu tè thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. NÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn cµng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn tèt h¬n cho viªc ®Çu t­. §Çu t­ theo chiÒu réng vµ ®Çu t­ theo chiÒu s©u lµ hai h×nh thøc ®Çu t­ theo c¬ cÊu t¸i s¶n xuÊt. Hai h×nh thøc nµy tuy cã nh÷ng sù kh¸c biÖt t­¬ng ®èi song chóng lu«n g¾n liÒn víi nhau, ®i kÌm thóc ®Èy lÉn nhau. §Çu t­ theo chiÒu réng ®­îc tiÕn hµnh khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt kinh doanh, hoÆc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh muèn më réng qui m«. §Õn mét thêi ®iÓm nµo ®ã, khi d©y chuyÒn s¶n xuÊt ®· cò, khã tiÕp tôc duy tr× n¨ng suÊt hiÖn cã, chóng ta nªn tiÕn hµnh s¶n xuÊt theo chiÒu s©u. Khi yªu cÇu kÕ ho¹ch cña h·ng lµ t¨ng thÞ phÇn, t¨ng chç ®øng cho s¶n phÈm vµ vÞ thÕ cña m×nh. Cßn khi muèn c¶i thiÒn hoÆc duy tr× n¨ng lùc, t¨ng søc c¹nh tranh cho s¶n phÈm vµ doanh nghiÖp, t¹o ®µ cho mét sù ph¸t triÓn æn ®Þnh l©u dµi. Hai h×nh thøc nµy g¾n kÕt, bæ sung cho nhau ®Ó cïng ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt c¶i tiÕn phï hîp víi doanh nghiÖp ®¹t c«ng suÊt cao nhÊt cã thÓ vµ ®em l¹i lîi Ých tèi ®a. Kh«ng mét doanh nghiÖp nµo cã thÓ sö dông mét trong hai biÖn ph¸p riªng lÎ mµ sö dông mét c¸ch linh ho¹t, kÕt hîp gi÷a ®Çu t­ chiÒu s©u vµ ®Çu t­ chiÒu réng nh»m thu ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt. Sau mçi chu kú cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, mçi doanh nghiÖp cÇn x¸c ®Þnh râ h­íng ®Çu t­ cho s¶n xuÊt cña m×nh tiÕp tôc ®Çu t­ më réng hay ®Çu t­ chiÒu s©u ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt trong thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. b. Sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a ®Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u. §Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu lµ hai mÆt cña mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Nãi c¸ch kh¸c ®Çu t­ chiÒu s©u lµ ®Çu t­ vÒ mÆt “chÊt” cßn ®Çu t­ chiÒu réng lµ ®Çu t­ vÒ mÆt “ l­îng” cña mét qu¸ tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy, hai yÕu tè nµy cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt, ®an xen nhau. Sù thay ®æi cña yÕu tè nµy trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp lµ nguyªn nh©n, ®éng lùc cho sù thay ®æi ph¸t triÓn cña yÕu tè kia. Vµ ®«i khi yÕu tè nµy cã thÓ bao gåm yÕu tè kia vµ ng­îc l¹i. + §Çu t­ chiÒu réng lµ nÒn t¶ng ®Ó ®Çu t­ chiÒu s©u cã hiÖu qu¶. Mçi doanh nghiÖp khi míi h×nh thµnh ®Òu ph¶i ®Çu t­ chiÒu réng ®Ó x©y dùng c¬ sá h¹ t»ng kü thuËt ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh. §©y lµ nÒn t¶ng ®Çu tiªn hÕt søc quan träng ®Ó doanh nghiÖp ®i vµo ho¹t ®éng. Sau khi s¶n xuÊt ®i vµo æn ®inh vµ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp chiÕm ®­îc thÞ phÇn trªn thÞ tr­êng. §Ó ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh vµ lîi nhuËn cña m×nh th× doanh nghiÖp ph¶i hoµn thiÖn bé m¸y qu¶n lý, ®µo t¹o ®éi ngò lao ®éng, t¨ng hµm l­îng c«ng nghÖ trªn tõng s¶n phÈm.... ®©y chÝnh lµ qu¸ tr×nh ®Çu t­ chiÒu s©u. §Çu t­ chiÒu s©u ¸p dông nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i h¬n dùa trªn nÒn t¶ng c¬ së cña qu¸ tr×nh ®Çu t­ chiÒu réng. V× dô: mét doanh nghiÖp muèn ®­a mét d©y chuyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i ®Ó thay thÕ d©y chuyÒn cò l¹c hËu th× ph¶i dùa trªn c¬ sá h¹ tÇng, nhµ x­ëng cã s½n.... Nh­ vËy, ®Çu t­ chiÒu s©u dùa trªn nÒn t¶ng sù ph¸t triÓn æn ®Þnh cña ®Çu t­ chiÒu réng. + §Çu t­ chiÒu s©u lµ ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp më réng s¶n xuÊt, l¹i tiÕp tôc ®Çu t­ theo chiÒu réng. Sau qu¸ tr×nh ®Çu t­ theo chiÒu s©u, doanh nghiÖp ¸p dông nhiÒu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt t¹o s¶n phÈm tèt, n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng cao, bé m¸y qu¶n lý hiÖu qu¶ h¬n. Khi ®Çu t­ chiÒu s©u ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao, nh÷ng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp t¹o ®­îc vÞ thÕ trªn thÞ truêng vµ doanh nghiÖp rÊt kú väng vµo kh¶ n¨ng tiªu thô cña s¶n phÈm trong t­¬ng lai. V× vËy, ®ã lµ ®éng lùc ®Ó doanh nghiÖp tiÕp tôc ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm ®ã ®Ó thu vÒ lîi nhuËn tèi ®a cã thÓ. Sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a hai h×nh thøc ®Çu t­ nµy sÏ gióp cho doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Nh­ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt ®Æt ra víi mçi doanh nghiÖp lµ cÇn ph©n tÝch ®óng nhu cÇu thÞ tr­êng, kh¶ n¨ng tµi chÝnh, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn l©u dµi vµ víi nh÷ng nguån lùc hiÖn cã cña m×nh ®Ó quyÕt ®Çu t­ theo h×nh thøc nµo cho phï hîp. c. TÝnh lo¹i trõ t­¬ng ®èi trong mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u. §Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u cã mèi quan hÖ lo¹i trõ t­¬ng ®èi. V× trong qu¸ tr×nh lùa chän h×nh thøc ®Ó thùc hiÖn ®Çu t­, dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh vÒ thêi gian, nguån vèn ®Çu t­, môc ®Ých... mµ nhµ ®Çu t­ cã thÓ lùa chän mét trong hai h×nh thøc ®Ó thùc hiÖn ®Çu t­. Mèi quan hÖ nµy cã t×nh lo¹i trõ t­¬ng ®èi v× phÇn lín trong c¸c tr­êng hîp nhµ ®Çu t­ chØ cã thÓ chän ®­îc mét trong hai h×nh thøc ®Ó thùc hiÖn ®Çu t­. Tuy nhiªn cã nh÷ng tr­êng hîp mµ nhµ ®Çu t­ cã thÓ thùc hiÖn cïng lóc hai h×nh thøc ®Çu t­. Nh÷ng tr­êng hîp nµy t¹o nªn tÝnh lo¹i trõ t­¬ng ®èi trong mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u. Sù quyÕt ®Þnh lùa chän h×nh thøc ®Çu t­ nµy mµ lo¹i trõ ®i h×nh thøc ®Çu t­ kia ph¶i dùa vµo nhiÒu yÕu tè nh­ : yÕu tè thÞ tr­êng, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.... 2/ Mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u trong sù t­¬ng t¸c cña m«i tr­êng. a. Mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u trong sù t¸c ®éng tõ yÕu tè cung cÇu thÞ tr­êng. Cung cÇu lµ hai yÕu tè mËt thiÕt cã t¸c ®éng ®an xen, chi phèi qu¸ tr×nh ®Çu t­. Trong ®ã, cÇu thÞ tr­êng lµ yÕu tè cÇn cã, chi phèi viÖc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­. Khi cÇu cao, s¶n phÈm kh«ng ®¸p øng ®ñ so víi mong muèn. Lóc ®ã, ph¶i ®¸nh gi¸ ®­îc nhu cÇu thÞ tr­êng mong muèn còng nh­ kh¶ n¨ng ®¸p øng ®Ó cã kÕ ho¹ch cô thÓ. ViÖc ®Çu t­ nµy cã thÓ lµ ®Çu t­ theo chiÒu réng (më réng quy m« c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh­ nguyªn liÖu, lao ®éng,…) hay n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng nh»m ®¸p øng sè l­îng s¶n phÈm nhiÒu h¬n víi nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo vÉn kh«ng thay ®æi. Ng­îc l¹i, nÕu cÇu s¶n phÈm thÊp, ho¹t ®éng ®Çu t­ sÏ b¾t ®Çu tõ viÖc c¶i tiÕn c«ng nghÖ, t¨ng chÊt l­îng s¶n phÈm hoÆc t×m ra s¶n phÈm míi cã ®¸p øng nhu cÇu míi cña kh¸ch hµng. Cung trªn thÞ tr­êng còng cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc quyÕt ®Þnh ®Çu t­. ViÖc ®Çu t­ theo chiÒu réng sÏ ®­îc sö dông khi c¸c nhµ s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu trªn thÞ tr­êng trªn thÞ tr­êng. Cßn ng­îc l¹i cung thÞ tr­êng qu¸ cao dÉn ®Õn sù b·o hoµ trong nhu cÇu vÒ s¶n phÈm ®ã ®ßi hái c¸c nhµ cung øng ph¶i ®Çu t­ theo chiÒu s©u ®Ó t¨ng chÊt l­îng s¶n phÈm vµ t¹o ra s¶n phÈm míi. Nh­ vËy, dï nhµ ®Çu t­ quyÕt ®Þnh ®Çu t­ theo chiÒu réng hay theo chiÒu s©u th× vÉn ph¶i c¨n cø vµo cung – cÇu trªn thÞ tr­êng. V× vËy, cung- cÇu lµ c¬ së c¨n b¶n ®Ó nhµ ®Çu t­ quyÕt ®Þnh lùa chän h×nh thøc ®Çu t­ hîp lý nh»m ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng vµ thu vÒ lîi Ých tèi ®a cã thÓ. Vµ trªn c¬ së nghiªn cøu cung- cÇu cña thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm ®ã nhµ ®Çu t­ cã thÓ lùa chän ®Çu t­ chiÒu réng hoÆc ®Çu t­ chiÒu s©u vµ cã thÓ thùc hiÖn cïng lóc hai h×nh thøc ®Çu t­. b. Sù t¸c ®éng cña m«i tr­êng vÜ m« tíi mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u. Trong toµn bé qu¸ tr×nh ®Çu t­ nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ tù nhiªn, kinh tÕ x· héi ®ãng vai trß quan träng chi phèi sù lùa chän h×nh thøc ®Çu t­ vµ quy m« ®Çu t­. + Sù t¸c ®éng tõ yÕu tè tù nhiªn: m«i tr­êng tù nhiªn bao gåm hÖ thèng c¸c yÕu tè tù nhiªn ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi c¸c nguån lùc ®Çu vµo cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ chóng cã t¸c ®éng trong toµn bé qu¸ tr×nh ®Çu t­. MÆt kh¸c m«i tr­êng tù nhiªn chÝnh lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó ®¸nh gi¸ c¬ héi ®Çu t­ còng nh­ lùa chän h×nh thøc ®Çu t­. VÝ dô mét doanh nghiÖp ®ang s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm A dùa trªn yÕu tè ®Çu vµo tù nhiªn lµ B. S¶n phÈm A ®ang cã c¬ héi tiªu thô trªn thÞ tr­êng, tuy nhiªn yÕu tè ®Çu vµo B l¹i lµ cã h¹n vµ gi¸ thµnh ®¾t. V× vËy ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i ®Çu t­ chiÒu s©u ®Ó nghiªn cøu t×m ra nh÷ng yÕu tè ®Çu vµo kh¸c thay thÕ mµ kh«ng lµm thay tíi ®Æc tÝnh s¶n phÈm cña A. Vµ ng­îc l¹i, nÕu yÕu tè ®Çu vµo B cã thÓ khai th¸c rÊt nhiÒu víi gi¸ thµnh rÎ th× doanh nghiÖp nªn ®Çu t­u chiÒu réng ®Ó gia t¨ng l­îng s¶n phÈm A b¸n ra thÞ tr­êng nh»m thu vÒ lîi nhuËn tèi ®a. §Æc biÖt ®èi víi nh÷ng nghµnh phô thuéc chÆt chÏ vµo m«i tr­êng tù nhiªn nh­: n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, khai th¸c chÕ biÕn thuû h¶i s¶n, du lÞch ... th× viÖc ®Çu t­ më réng lu«n g¾n liÒn víi viÖc nghiªn cøu m«i tr­êng tù nhiªn. + Sù t¸c ®éng tõ ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi: Nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ – x· héi – v¨n hãa cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi toµn bé qu¸ tr×nh ®Çu t­. 3/ Sù kÕt hîp gi÷a ®Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u. Nh­ chóng ta ®· tr×nh bµy ë trªn, ®Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u lµ hai mÆt cña mét qu¸ tr×nh ®Çu t­. Chóng cã mèi quan hÖ qua l¹i kh¨ng khÝt vµ t­¬ng t¸c víi nhau. Hai h×nh thøc ®Çu t­ nµy lu«n ®i song song trong suèt qu¸ tr×nh ®Çu t­. Chóng cã thÓ lµm ®éng lùc cho nhau ph¸t triÓn, mÆt kh¸c chóng l¹i cã mèi quan hÖ lo¹i trõ t­¬ng ®èi lÉn nhau. ChÝnh v× vËy, ®Ó qu¸ tr×nh ®Çu t­ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt th× mét vÊn ®Ò rÊt quan träng lµ ph¶i kÕt hîp hµi hoµ ®Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u. §Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u lµ hai mÆt cña mét qu¸ tr×nh ®Çu t­. Nãi c¸ch kh¸c, ®Çu t­ chiÒu réng lµ ®Çu t­ vÒ mÆt quy m« sè l­îng cña nÒn kinh tÕ cßn ®Çu t­ chiÒu s©u lµ ®Çu t­ n©ng cao mÆt chÊt cña nÒn kinh tÕ. Nh­ vËy nÕu chØ ®Çu t­ theo h­íng më réng quy m« sè l­îng mµ kh«ng ®Çu t­ chiÒu s©u th× nÒn kinh tÕ chØ gia t¨ng vÒ quy m« chø chÊt l­îng th× vÉn kh«ng thay ®æi. Ng­îc l¹i nÕu chØ ®Çu t­ chiÒu s©u th× nÒn kinh tÕ cã thÓ n©ng cao chÊt l­îng nh­ng l¹i mÊt ®i c¬ héi më réng quy m« nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× vËy, ph¶i kÕt hîp hµi hoµ gi÷a ®Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u ®Ó qu¸ tr×nh ®Çu t­ thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ toµn diÖn vµ ph¸t triÓn l©u dµi. MÆt kh¸c, ®Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u lµ hai qu¸ tr×nh cña ®Çu t­ triÓn v× vËy chóng kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau. Chóng võa cã mèi quan hÖ lµ ®éng lùc ph¸t triÓn cña nhau l¹i võa cã tÝnh lo¹i trõ lÉn nhau. V× vËy nÕu nhµ ®Çu t­ kÕt hîp hµi hoµ ®Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u th× sÏ ph¸t huy ®­îc tÝnh t­¬ng trî lÉn nhau gi÷a hai qu¸ tr×nh vµ h¹n chÕ ®­îc tÝnh lo¹i trõ lÉn nhau gi÷a chóng tÊt yÕu ®em ®Õn kÕt qu¶ tèt h¬n trong qu¸ tr×nh ®Çu t­. Ch­¬ng II - Thùc tr¹ng vÒ ®Çu t­ chiÒu réng vµ ®Çu t­ chiÒu s©u ë viÖt nam. I – tæng quan vÒ t×nh h×nh ®Çu t­ ë viÖt nam N¨m 2007 lµ n¨m ®Çu tiªn viÖt nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO vµ thùc hiªn cam kÕt PNTR víi Hoa Kú, do ®ã thÞ tr­êng xuÊt khÈu më réng , rµo c¶n th­¬ng m¹i ViÖt Nam víi c¸c thµnh viªn WTO ®­îc dì bá hoÆc h¹n chÕ. VÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ ®­îc n¨ng cao qua héi nghÞ cÊp cao APEC n¨m 2006. Quan hÖ ngo¹i giao, c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ, ®Çu t­ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®­îc cñng cè vµ t¨ng c­êng th«ng qua c¸c cuéc th¨m cÊp cao cña ®¶ng, nhµ n­íc cïng víi sù tham gia cña c¸c doanh nghiÖp. T×nh h×nh chÝnh trÞ æn ®Þnh, an ninh quèc phßng ®¶m b¶o, ®· t¹o m«i tr­êng thuËn lîi thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi còng nh­ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. Kinh tÕ t¾ng tr­ëng cao, c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch theo h­íng tiÕn bé vµ thµnh tùu næi bËt, c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam n¨m 2007. Tæng s¶n phÈm trong n­íc t¨ng 8.44%, ddath kÕ ho¹ch ®Ò ra( ._.