Mở rộng thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn (AgriBank) Nam Hà Nội

Môc lôc Lêi më ®Çu Ch­¬ng 1: Tæng quan vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt 1.1.Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt…………………………………………………………………………....5 1.1.1.Kh¸i niÖm thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt………………………..5 1.1.2.Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt……..5 1.2.Vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt……..….6 1.2.1.Vai trß cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt……………………….6 1.2.2.§Æc ®iÓm cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt…………………….8 1.3.C¸c quy ®Þnh ®èi víi c¸c bªn tham gia thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt…………………………………………………………………………...9 1.4.C¸c thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt………………..…..11 1.4.1.Thanh to¸n Uû nhiÖm thu…………………………………………11 1.4.2.Thanh to¸n Uû nhiÖm chi…………………………………………13 1.4.3.Thanh to¸n b»ng sÐc………………………………………………17 1.4.4.Thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông…………………………………….22 1.4.5.Thanh to¸n qua thÎ………………………………………………..25 1.5.C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt……………....29 1.5.1.Thanh to¸n liªn hµng……………………………………………...29 1.5.2.Thanh to¸n bï trõ gi÷a c¸c ng©n hµng…………………………….31 1.5.3.Thanh to¸n ®iÖn tö liªn ng©n hµng………………………………..32 1.6.C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt….33 1.6.1.Khoa häc vµ c«ng nghÖ…………………………………………...33 1.6.2.M«i tr­êng ph¸p lÝ………………………………………………...34 1.6.3.Kinh tÕ…………………………………………………………….36 1.6.4.Con ng­êi…………………………………………………………37 Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n nam hµ néi 2.1.Kh¸i qu¸t vÒ NHNo&PTNT Nam Hµ Néi………………………...39 2.2.Thùc tr¹ng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NHNo&PTNT Nam Hµ Néi…………………………………………………………....…...50 2.2.1.T×nh h×nh thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NHNo&PTNT Nam Hµ Néi………………………………………………………………………......50 2.2.2.T×nh h×nh vËn dông c¸c h×nh thøc thanh to¸n KDTM……………51 2.2.2.1.Uû nhiÖm thu…………………………………………………...53 2.2.2.2.Uû nhiÖm chi……………………………………………………54 2.2.2.3.SÐc………………………………………………………………56 2.2.2.4.Th­ tÝn dông…………………………………………………….59 2.2.2.5.ThÎ thanh to¸n…………………………………………………..59 2.3.§¸nh gi¸ thùc tr¹ng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NHNo & PTNT Nam Hµ Néi…………………………………………………...........60 2.3.1.Nh÷ng thµnh c«ng cña ng©n hµng………………………………...60 2.3.2.Mét sè h¹n chÕ trong c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt…61 ch­¬ng 3: Gi¶i ph¸p më réng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n nam hµ néi 3.1.Môc tiªu vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NHNo&PTNT Nam Hµ Néi………………………………….……......64 3.2.Mét sè gi¶i ph¸p më réng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NHNo &PTNT Nam Hµ Néi……………………………………………...64 3.3.Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi ChÝnh phñ, NHNN, NHNo&PTNT ViÖt Nam vµ c¸c ban ngµnh liªn quan…………………………………….…...68 3.3.1.KiÕn nghÞ chung cho ho¹t ®éng thanh to¸n……………………….68 3.3.2.KiÕn nghÞ vÒ Uû nhiÖm thu……………………………………….64 3.3.3.KiÕn nghÞ vÒ Uû nhiÖm chi……………………………………….70 3.3.4.KiÕn nghÞ vÒ sÐc…………………………………………………..71 3.3.5.KiÕn nghÞ vÒ thÎ thanh to¸n………………………………………73 kÕt luËn Lêi nãi ®Çu Cïng víi xu h­íng toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, ngµnh ng©n hµng còng ph¶i vËn hµnh kÞp thêi ®Ó thÝch øng víi ®iÒu kiÖn míi. §­îc xem lµ chÊt xóc t¸c cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· kh«ng ngõng ®­îc ®æi míi vµ hoµn thiÖn nh»m ®¸p øng yªu cÇu an toµn vµ t¨ng nhanh vßng quay cña vèn, ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh kinh doanh trªn lÜnh vùc nµy, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam, nhÊt lµ ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh trong ®ã cã Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam ®· gÆp nhiÒu khã kh¨n do ph¶i chÞu hËu qu¶ cña c¬ chÕ bao cÊp ®Ó l¹i. MÆt kh¸c, trong ho¹t ®éng cßn ph¶i c¹nh tranh víi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i kh¸c còng nh­ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn vµ c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi cã tr×nh ®é vµ c«ng nghÖ cao h¬n víi c¸c s¶n phÈm ng©n hµng ®a d¹ng vµ phong phó. Do ®ã, viÖc ®æi míi nh»m hoµn thiÖn c¬ chÕ thanh to¸n ®¸p øng cho ho¹t ®éng kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Æt ra mét yªu cÇu cÊp thiÕt hµng ®Çu. XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng ®ã, em ®· lùa chän ®Ò tµi “Më réng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n Nam Hµ Néi” lµm ®Ò tµi cho chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh. Ch­¬ng 1: tæng quan vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt 1.1Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt: 1.1.1.Kh¸i niÖm thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt: Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ c¸ch thanh to¸n kh«ng cã sù xuÊt hiÖn cña tiÒn mÆt mµ ®­îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n cña ng­êi chi tr¶ ®Ó chuyÓn vµo tµi kho¶n cña ng­êi thô h­ëng më t¹i ng©n hµng, hoÆc b»ng c¸ch bï trõ lÉn nhau th«ng qua vai trß trung gian cña ng©n hµng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· trë thµnh s¶n phÈm dÞch vô quan träng cña ng©n hµng th­¬ng m¹i ®Ó cung cÊp cho kh¸ch hµng lµ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n trong nÒn kinh tÕ. 1.1.2.Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt: Sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ víi tèc ®é nhanh chãng ®ßi hái ph¶i cã ph­¬ng thøc thanh to¸n phï hîp. §Ó mét vËt thÓ cã t¸c dông lµ tiÒn, nã ph¶i ®­îc chÊp nhËn réng r·i, tøc lµ mäi ng­êi ®Òu ph¶i s½n lßng nhËn nã trong viÖc thanh to¸n mua hµng ho¸ hay dÞch vô. Mét vËt thÓ cã gi¸ trÞ ®èi víi mäi ng­êi th× cã thÓ ®­îc chän lµm tiÒn, vµ mét chän lùa tù nhiªn lµ mét kim lo¹i quý vÝ dô vµng hay b¹c. Tõ cæ x­a ®Õn c¸ch ®©y mét vµi tr¨m n¨m, nh÷ng kim lo¹i quý nµy ®· t¸c dông nh­ mét ph­¬ng tiÖn trao ®æi trong mäi x· héi trõ nh÷ng x· héi s¬ khai nhÊt. Tuy nhiªn, träng l­îng cña nh÷ng kim lo¹i nµy th­êng rÊt nÆng vµ do ®ã, viÖc chuyªn chë chóng tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Sù ph¸t triÓn tiÕp theo trong thanh to¸n lµ ®ång tiÒn giÊy. Tho¹t ®Çu, ®ång tiÒn giÊy lµ mét lêi høa cã thÓ chuyÓn ®æi sang ®ång tiÒn kim lo¹i hoÆc sang mét sè l­îng kim lo¹i quý. Tuy nhiªn, do nh÷ng thuËn lîi cña lo¹i tiÒn giÊy, nã ®· nhanh chãng trë thµnh ®ång tiÒn ph¸p ®Þnh, lo¹i tiÒn giÊy mµ chÝnh phñ cã uû nhiÖm ph¸p lý, song l¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi thµnh tiÒn kim lo¹i hoÆc kim lo¹i quý ®­îc ë hÇu hÕt c¸c quèc gia. §ång tiÒn giÊy cã lîi lµ nã nhÑ h¬n nhiÒu so víi tiÒn kim lo¹i hoÆc kim lo¹i quý; nh­ng nã cã thÓ ®­îc chÊp nhËn lµm ph­¬ng tiÖn trao ®æi chØ víi ®iÒu kiÖn lµ cã sù tÝn nhiÖm ®èi víi c¬ quan thÈm quyÒn vµ khi viÖc lµm gi¶ lµ cùc kú khã kh¨n. Do tiÒn giÊy ®· tiÕn triÓn thµnh mét thø tho¶ ­íc ph¸p lý, c¸c n­íc cã thÓ thay ®æi ®ång tiÒn mµ hä dïng theo ý muèn. Trë ng¹i chÝnh cña ®ång tiÒn giÊy vµ ®ång tiÒn kim lo¹i lµ ë chç chóng phøc t¹p, tèn kÐm, thiÕu an toµn vµ mÊt nhiÒu chi phÝ trong viÖc vËn chuyÓn, b¶o qu¶n vµ kiÓm ®Õm. Ngoµi ra, thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt cßn g©y c¶n trë trong qu¸ tr×nh chu chuyÓn vµ tuÇn hoµn vèn cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Do ®ã, víi sù ph¸t triÓn cña x· héi vµ tiÕn bé khoa häc kü thuËt, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ra ®êi. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· kh¾c phôc ®­îc nh÷ng nh­îc ®iÓm cña thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt, cã t¸c ®éng qua l¹i víi c¸c mÆt nghiÖp vô ng©n hµng kh¸c, cã t¸c ®éng quan träng tíi sù ph¸t triÓn, më réng cña nÒn kinh tÕ, do ®ã thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ngµy cµng phï hîp vµ cÇn thiÕt víi sù ph¸t triÓn cña x· héi. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt chÝnh lµ mét nÊc thang ph¸t triÓn tÊt yÕu cña ho¹t ®éng thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ chÝnh nã còng ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸ ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn. 1.2.Vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt: 1.2.1.Vai trß cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt: Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®ãng vai trß ngµy cµng quan träng trong nÒn kinh tÕ. Vai trß ®ã ®­îc thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau: -§èi víi nÒn kinh tÕ: thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt thóc ®Èy nhanh sù vËn ®éng cña vËt t­, tiÒn vèn trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, dÉn ®Õn gi¶m thÊp chi phÝ s¶n xuÊt vµ l­u th«ng, tÝch luü cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh mua b¸n, c¸c nguån vËt t­ hµng ho¸ ®­îc lu©n chuyÓn tõ ®¬n vÞ b¸n hµng sang ®¬n vÞ mua hµng vµ tiÒn vèn ®­îc lu©n chuyÓn tõ ®¬n vÞ mua hµng sang ®¬n vÞ b¸n hµng. HÖ thèng ng©n hµng ®· gãp phÇn rÊt quan träng vµo viÖc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh thanh to¸n gi÷a c¸c t¸c nh©n trong nÒn kinh tÕ, bï ®¾p kÞp thêi chi phÝ s¶n xuÊt cho ®¬n vÞ b¸n hµng, thóc ®Èy nhanh tèc ®é lu©n chuyÓn vèn, rót ng¾n kÞp thêi gian s¶n xuÊt, gi¶m thÊp chi phÝ s¶n xuÊt vµ l­u th«ng, t¨ng tÝch luü cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Ngoµi ra, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gãp phÇn lµm gi¶m thÊp tû träng tiÒn mÆt trong l­u th«ng tiÒn tÖ, do ®ã tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ l­u th«ng cho x· héi. MÆt kh¸c, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cßn t¹o ra sù chuyÓn hãa th«ng suèt gi÷a tiÒn mÆt vµ tiÒn chuyÓn kho¶n. C¶ hai khÝa c¹nh ®ã ®Òu t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ vµ ®iÒu hoµ l­u th«ng tiÒn tÖ. -§èi víi ng©n hµng: thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹o kh¶ n¨ng tËp trung nguån vèn tÝn dông vµo hÖ thèng ng©n hµng ®Ó ®Çu t­ cho lÜnh vùc kinh tÕ. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹o kh¶ n¨ng tËp trung c¸c nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi vµo hÖ thèng ng©n hµng ®ång thêi còng t¹o ra thu nhËp cho ng©n hµng. Nhê vµo ®ã, ng©n hµng cã thÓ sö dông c¸c nguån vèn nµy ®Ó ®Çu t­ cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹o nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ thuËn lîi ®Ó ng©n hµng kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c t¸c nh©n kinh tÕ víi môc ®Ých cñng cè kû luËt thanh to¸n, ®¶m b¶o nguyªn t¾c thu chi tµi chÝnh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. Thu chi b»ng tiÒn cña c¸c t¸c nh©n thÓ hiÖn trªn tµi kho¶n t¹i ng©n hµng. Nã ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Th«ng qua sè liÖu nµy, ng©n hµng cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, tõ ®ã ®Ó lµm c¨n cø cho vay hay thu håi vèn nî, ®ång thêi qua viÖc gi¸m s¸t, ng©n hµng cã thÓ cã nh÷ng kiÕn nghÞ gióp c¸c doanh nghiÖp th¸o gì khã kh¨n, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. -§èi víi kh¸ch hµng: nhê ¸p dông c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt mµ kh¸ch hµng cã thÓ gi¶m thiÓu c¸c rñi ro trong viÖc b¶o ®¶m an toµn vÒ l­îng tiÒn vµ chÊt l­îng tiÒn cña m×nh. §ång thêi, cïng víi viÖc më c¸c tµi kho¶n t¹i ng©n hµng, kh¸ch hµng còng ®­îc h­ëng l·i trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña m×nh, t¹o ra thu nhËp. 1.2.2.§Æc ®iÓm cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt: Tham gia vµo ho¹t ®éng thanh to¸n cã c¸c tæ chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n vµ tæ chøc, c¸ nh©n sö dông dÞch vô thanh to¸n. Ng­êi sö dông dÞch vô thanh to¸n lµ tæ chøc, c¸ nh©n thùc hiÖn thanh to¸n ®Òu ph¶i më tµi kho¶n thanh to¸n t¹i ng©n hµng hoÆc c¸c tæ chøc kh¸c lµm dÞch vô thanh to¸n. Khi tiÕn hµnh thanh to¸n ph¶i thùc hiÖn thanh to¸n th«ng qua tµi kho¶n ®· më theo ®óng chÕ ®é quy ®Þnh. Qu¸ tr×nh thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt kh«ng cã sù xuÊt hiÖn cña tiÒn mÆt mµ chØ cã c¸c bót to¸n b»ng ®ång tiÒn ghi sæ hay bót tÖ cña tæ chøc cung øng dÞch vô. C¸c tæ chøc thùc hiÖn thanh to¸n theo lÖnh cña kh¸ch hµng vµ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gióp ®ì, h­íng dÉn kh¸ch hµng më tµi kho¶n, lùa chän c¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt, kinh doanh cña kh¸ch hµng. 1.3.Quy ®Þnh ®èi víi c¸c bªn tham gia thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt: Mét trong nh÷ng chøc n¨ng quan träng cña ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng ng©n hµng th× c«ng nghÖ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt còng ngµy cµng ph¸t triÓn. §Ó gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ, thèng nhÊt quy tr×nh thanh to¸n ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¸c bªn tham gia thanh to¸n, Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· ban hµnh c¸c thÓ lÖ thèng nhÊt trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. -§èi víi ng©n hµng, tæ chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n: ng©n hµng vµ kho b¹c nhµ n­íc cã tr¸ch nhiÖm: +Thùc hiÖn c¸c uû nhiÖm thanh to¸n cña chñ tµi kho¶n, b¶o ®¶m chÝnh c¸c, an toµn, thuËn tiÖn. C¸c ng©n hµng cã tr¸ch nhiÖm chi tr¶ b»ng tiÒn mÆt hay chuyÓn kho¶n trong ph¹m vi sè d­ tiÒn göi theo yªu cÇu cña chñ tµi kho¶n. +KiÓm tra chøc n¨ng thanh to¸n cña chñ tµi kho¶n tr­íc khi thùc hiÖn thanh to¸n vµ ®­îc quyÒn tõ chèi thanh to¸n nÕu tµi kho¶n ®ã kh«ng ®ñ tiÒn ®ång thêi chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ néi dung liªn ®íi cña hai bªn kh¸ch hµng. +Båi th­êng thiÖt h¹i g©y ra nÕu cã thiÕu sãt trong qu¸ tr×nh thanh to¸n g©y thiÖt h¹i cho kh¸ch hµng. +ChØ cung cÊp sè liÖu trªn tµi kho¶n kh¸ch hµng cho c¸c c¬ quan ngoµi ng©n hµng, kho b¹c nhµ n­íc khi cã c¸c v¨n b¶n cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn theo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt. +ChØ ®­îc thu phÝ theo quy ®Þnh cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc khi thùc hiÖn c¸c dÞch vô thanh to¸n cho kh¸ch hµng. -§èi víi bªn chi tr¶ (bªn mua): bªn chi tr¶ ph¶i thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh sau: +Thùc hiÖn thanh to¸n ®Çy ®ñ kÞp thêi c¸c kho¶n tiÒn trªn chøng tõ hîp lÖ do bªn b¸n hoÆc do ng©n hµng yªu cÇu. Thùc hiÖn ®óng c¸c yªu cÇu trªn hîp ®ång ®· ký kÕt. +C¸c chñ tµi kho¶n ph¶i cã ®ñ tiÒn trªn tµi kho¶n cña m×nh ®Ó tiÕn hµnh thanh to¸n trong ph¹m vi sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi vµ tuú theo yªu cÇu chi tr¶. §ång thêi, chñ tµi kho¶n ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mäi tr­êng hîp thanh to¸n v­ît qu¸ sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi cña t¹i ng©n hµng vµ ph¶i chÞu ph¹t theo quy ®Þnh cña thÓ lÖ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. +Bªn chi tr¶ cã quyÒn tõ chèi thanh to¸n nÕu thÊy bªn b¸n cã nh÷ng hµnh vi vi ph¹m hîp ®ång. Ngoµi ra, c¶ bªn mua vµ bªn b¸n ph¶i ®¶m b¶o an toµn vÒ chøng tõ chèng mäi hiÖn t­îng gi¶ m¹o, gian lËn vµ thÊt l¹c. +C¸c chøng tõ thanh to¸n qua ng©n hµng do kh¸ch hµng nép vµo ng©n hµng ®Òu ph¶i lËp theo mÉu in s½n do ng©n hµng Ên hµnh. -§èi víi bªn thô h­ëng (bªn b¸n): +Bªn b¸n cã tr¸ch nhiÖm lËp gi÷ an toµn toµn bé ho¸ ®¬n, chøng tõ cã liªn quan khi giao hµng cho bªn mua ®Ó bªn mua thùc hiÖn viÖc thanh to¸n ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu thanh to¸n nhanh gän, an toµn vµ chÝnh x¸c. +Khi nhËn sÐc, ng­êi nhËn sÐc ph¶i kiÓm tra tÝnh hîp lÖ, hîp ph¸p cña tê sÐc (ghi ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè quy ®Þnh trªn tê sÐc, kh«ng söa ch÷a, tÈy xo¸, sè tiÒn b»ng ch÷ vµ b»ng sè ph¶i khíp nhau vµ ghi ®óng chç quy ®Þnh...). NÕu thiÕu mét trong c¸c yÕu tè trªn, sÐc kh«ng hîp lÖ vµ kh«ng cã gi¸ trÞ. Vµ nÕu trong tr­êng hîp bÞ tõ chèi thanh to¸n, ng­êi thô h­ëng cã quyÒn khiÕu n¹i ng­êi ký ph¸t hµnh sÐc vµ nh÷ng ng­êi chuyÓn nh­îng sÐc ®Ó ®ßi l¹i sè tiÒn ghi trªn sÐc. §¬n khiÕu n¹i ph¶i cã phiÕu tõ chèi thanh to¸n sÐc cña ®¬n vÞ thanh to¸n kÌm theo. +Ng­êi thô h­ëng sÐc lµm mÊt sÐc ph¶i th«ng b¸o ngay cho ®¬n vÞ thanh to¸n vµ ng­êi ph¸t hµnh sÐc. Th«ng b¸o mÊt sÐc ®­îc coi lµ ®×nh chØ thanh to¸n sÐc. Ng­êi th«ng b¸o mÊt sÐc ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh trung thùc cña viÖc th«ng b¸o mÊt sÐc. Trong tr­êng hîp sÐc ®· bÞ lîi dông ®Ó rót tiÒn t¹i ®¬n vÞ thanh to¸n sau khi ®¬n vÞ ®· nhËn th«ng b¸o mÊt sÐc th× bªn thô h­ëng ®­îc quyÒn ®ßi ®¬n vÞ thanh to¸n båi th­êng. 1.4.C¸c thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt: 1.4.1.Thanh to¸n Uû nhiÖm thu: -Kh¸i niÖm: Uû nhiÖm thu lµ yªu cÇu cña ng­êi b¸n ®­îc lËp theo mÉu quy ®Þnh cña ng©n hµng ®Ò nghÞ ng©n hµng phôc vô m×nh thu hé mét kho¶n tiÒn hµng ®· giao hoÆc dÞch vô ®· cung øng tõ ng­êi mua còng cã tµi kho¶n t¹i mét ng©n hµng nhÊt ®Þnh nµo ®ã. -Ph¹m vi ¸p dông: Uû nhiÖm thu ®­îc ¸p dông thanh to¸n ®èi víi c¸c kh¸ch hµng sau: +Thanh to¸n gi÷a hai kh¸ch hµng cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i cïng mét ng©n hµng. +Thanh to¸n gi÷a hai kh¸ch hµng cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i hai ng©n hµng chi nh¸nh cña cïng mét hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i. +Thanh to¸n hai kh¸ch hµng cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i hai ng©n hµng cïng ®Þa bµn nh­ng kh¸c hÖ thèng hoÆc t¹i hai ng©n hµng kh¸c ®Þa bµn kh¸c hÖ thèng nh­ng cïng tham gia thanh to¸n bï trõ trªn ®Þa bµn tØnh, thµnh phè. Khi ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn nhËn ®­îc Uû nhiÖm thu nÕu sè d­ trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi tr¶ tiÒn kh«ng ®ñ ®Ó thanh to¸n, ng©n hµng ph¶i l­u gi÷ chøng tõ l¹i ®Ó theo dâi khi nµo ®ñ tiÒn sÏ thanh to¸n vµ tÝnh ph¹t ®¬n vÞ tr¶ tiÒn. Møc ph¹t = Sè tiÒn trªn x Sè ngµy chËm tr¶ x Tû lÖ ph¹t chËm tr¶ chËm tr¶ chøng tõ Tû lÖ ph¹t chËm tr¶ th­êng ®­îc tÝnh b»ng l·i suÊt nî qu¸ h¹n lo¹i cho vay cao nhÊt t¹i ng©n hµng phôc vô ng­êi ph¸t hµnh. Sè tiÒn ph¹t chËm tr¶ ng­êi b¸n hµng ®­îc h­ëng. Uû nhiÖm thu cã quy tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ nh­ sau: +Thanh to¸n trong cïng mét ng©n hµng th­¬ng m¹i: Ng­êi b¸n Ng­êi mua Ng©n hµng th­¬ng m¹i 1-Ng­êi b¸n giao hµng cho ng­êi mua 2-Ng­êi b¸n lËp Uû nhiÖm thu göi ng©n hµng 3-Ng©n hµng göi b¸o Nî cho ng­êi mua. 4-Ng©n hµng göi b¸o Cã cho ng­êi b¸n. +Thanh to¸n kh¸c ng©n hµng cïng hÖ thèng: Ng­êi b¸n Ng­êi mua NHTM ng­êi b¸n NHTM ng­êi mua 1-Ng­êi b¸n giao hµng cho ng­êi mua. 2-Ng­êi b¸n göi Uû nhiÖm thu tíi ng©n hµng phôc vô m×nh. 3-Ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n kiÓm so¸t chøng tõ, nÕu hîp lÖ sÏ göi Uû nhiÖm thu sang ng©n hµng phôc vô ng­êi mua. 4,5-Ng©n hµng phôc vô ng­êi mua göi giÊy b¸o Nî cho ng­êi mua, sau ®ã göi giÊy b¸o Cã cho ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n. 6-Ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n göi giÊy b¸o Cã cho ng­êi b¸n. -¦u nh­îc ®iÓm cña h×nh thøc thanh to¸n Uû nhiÖm thu: +¦u ®iÓm: Uû nhiÖm thu cã ph¹m vi thanh to¸n réng, gióp c¸c ®¬n vÞ cung cÊp dÞch vô c«ng céng ®ì mÊt c«ng søc ®Õn tõng n¬i thu tiÒn. +Nh­îc ®iÓm: Uû nhiÖm thu th­êng ®­îc sö dông cho c¸c giao dÞch thanh to¸n cã gi¸ trÞ nhá. Ngoµi ra, thñ tôc thanh to¸n Uû nhiÖm thu kh¸ lßng vßng, phøc t¹p dÔ g©y nªn t×nh tr¹ng ng­êi mua chiÕm dông vèn cña ng­êi b¸n. Bªn c¹nh ®ã, kh©u chuyÓn chøng tõ qua l¹i gi÷a hai ng©n hµng mÊt nhiªu thêi gian. §iÒu nµy lµm chËm tèc ®é lu©n chuyÓn vèn cña bªn b¸n hµng g©y ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña ®¬n vÞ. Cã lóc bªn b¸n kh«ng nhËn ®­îc tiÒn do bªn mua kh«ng cßn ®ñ sè d­ trªn tµi kho¶n. 1.4.2.Thanh to¸n Uû nhiÖm chi: -Kh¸i niÖm: Uû nhiÖm chi lµ yªu cÇu cña kh¸ch hµng ®­îc lËp theo mÉu quy ®Þnh cña ng©n hµng ®Ò nghÞ ng©n hµng trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n cña kh¸ch hµng hoÆc thu tiÒn cña kh¸ch hµng ®Ó tr¶ cho mét ®Þa chØ nhÊt ®Þnh -Ph¹m vi ¸p dông: +Thanh to¸n gi÷a hai kh¸ch hµng cã tµi kho¶n tiÒn göi trong cïng mét ng©n hµng. +Thanh to¸n gi÷a hai kh¸ch hµng cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i hai ng©n hµng cïng hÖ thèng kh¸c ®Þa bµn tØnh, thµnh phè. +Thanh to¸n gi÷a hai kh¸ch hµng cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i hai ng©n hµng cïng ®Þa bµn tØnh, thµnh phè nh­ng kh¸c hÖ thèng cïng tham gia thanh to¸n bï trõ. +Thanh to¸n gi÷a hai kh¸ch hµng cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i hai ng©n hµng kh¸c hÖ thèng kh¸c ®Þa bµn tØnh, thµnh phè cïng tham gia thanh to¸n bï trõ (thanh to¸n qua tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng nhµ n­íc): trong tr­êng hîp nµy, ng©n hµng phôc vô ng­êi mua vµ ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n sÏ më mét tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng nhµ n­íc, viÖc thanh to¸n ®­îc thùc hiÖn th«ng qua tµi kho¶n tiÒn göi nµy. Ng©n hµng h¹ch to¸n Uû nhiÖm chi theo nguyªn t¾c ghi Nî cho ng­êi tr¶ tr­íc, ghi Cã cho ng­êi thô h­ëng sau. -Quy tr×nh thanh to¸n Uû nhiÖm chi: +Thanh to¸n trong cïng mét ng©n hµng: Ng­êi b¸n Ng­êi mua Ng©n hµng th­¬ng m¹i 1-Ng­êi b¸n giao hµng cho ng­êi mua 2-Ng­êi mua göi Uû nhiÖm chi cho ng©n hµng. 3-Ng©n hµng göi b¸o Nî cho ng­êi mua. 4-Ng©n hµng göi b¸o Cã cho ng­êi b¸n. +Thanh to¸n kh¸c ng©n hµng cïng hÖ thèng: Ng­êi b¸n Ng­êi mua NHTM ng­êi b¸n NHTM ng­êi mua 1-Ng­êi b¸n giao hµng cho ng­êi mua 2-Ng­êi mua göi Uû nhiÖm chi cho ng©n hµng phôc vô m×nh. 3-Ng©n hµng phôc vô ng­êi mua göi b¸o Nî cho ng­êi mua. 4-Ng©n hµng phôc vô nguêi mua h¹ch to¸n, sau ®ã chuyÓn lÖnh thanh to¸n cho ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n. 5-Ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n h¹ch to¸n vµ göi b¸o Cã cho ng­êi b¸n. +Thanh to¸n qua tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng nhµ n­íc: Ng­êi b¸n Ng­êi mua NHTM nguêi b¸n NHTM ng­êi mua NHNN ng­êi mua NHNN ng­êi b¸n 1-Ng­êi b¸n giao hµng ho¸ dÞch vô cho ng­êi mua. 2-Ng­êi mua göi Uû nhiÖm chi cho ng©n hµng phôc vô m×nh. 3,4-Ng©n hµng phôc vô ng­êi mua h¹ch to¸n Nî cho ng­êi mua, sau ®ã lËp b¶ng kª chøng tõ thanh to¸n víi ng©n hµng nhµ n­ícvµ b¸o Nî cho ng­êi mua. 5-Ng©n hµng nhµ n­íc gi÷ tµi kho¶n tiÒn göi cña ng©n hµng th­¬ng m¹i phôc vô ng­êi mua lËp lÖnh thanh to¸n, h¹ch to¸n Nî cho ng©n hµng phôc vô ng­êi mua, sau ®ã chuyÓn lÖnh thanh to¸n cho ng©n hµng nhµ n­íc gi÷ tµi kho¶n tiÒn göi cña ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n. 6-Ng©n hµng nhµ n­íc gi÷ tµi kho¶n tiÒn göi cña ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n lËp b¶ng kª thanh to¸n sau ®ã h¹ch to¸n Cã cho ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n vµ göi chøng tõ cho ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n. 7-Ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n h¹ch to¸n vµ b¸o Cã cho ng­êi b¸n. -¦u nh­îc ®iÓm cña h×nh thøc thanh to¸n Uû nhiÖm chi: +¦u ®iÓm: quy tr×nh thanh to¸n ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn vµ ®­îc ¸p dông réng r·i trong thanh to¸n tiÒn hµng, dÞch vô, tr¶ nî,...Uû nhiÖm chi t¹o ®iÒu kiÖn trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c quan hÖ th­¬ng m¹i æn ®Þnh tÝn nhiÖm gi÷a c¸c doanh nghiÖp. +Nh­îc ®iÓm: trong thanh to¸n Uû nhiÖm chi, viÖc tr¶ tiÒn cho ng­êi thô h­ëng lµ do thiÖn chÝ cña ng­êi mua. NÕu ng­êi mua kh«ng sßng ph¼ng trong thanh to¸n ng­êi b¸n sÏ bÞ ng­êi mua chiÕm dông vèn. Ng­êi tr¶ tiÒn vÉn ph¶i ®Õn ng©n hµng ®Ó lµm thñ tôc trÝch tµi kho¶n chuyÓn tr¶ cho ng­êi thô h­ëng. 1.4.3.Thanh to¸n b»ng sÐc: -Kh¸i niÖm : sÐc lµ lÖnh tr¶ tiÒn v« ®iÒu kiÖn cña chñ tµi kho¶n yªu cÇu ng©n hµng phôc vô m×nh trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n t¹i ng©n hµng ®Ó tr¶ cho mét ®Þa chØ nhÊt ®Þnh. -SÐc bao gåm c¸c lo¹i: sÐc tiÒn mÆt, sÐc chuyÓn kho¶n, sÐc b¶o chi, sÐc chuyÓn tiÒn... nh­ng hai lo¹i sÐc ®­îc dïng lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n trùc tiÕp tiÒn hµng ho¸, dÞch vô gi÷a ng­êi mua (ng­êi chi tr¶) vµ ng­êi b¸n (ng­êi thô h­ëng) lµ sÐc chuyÓn kho¶n vµ sÐc b¶o chi. +SÐc chuyÓn kho¶n: sÐc chuyÓn kho¶n do ng­êi chi tr¶ ký ph¸t hµnh ®Ó trao trùc tiÕp cho ng­êi cung cÊp khi nhËn hµng ho¸, dÞch vô cung øng. §Ó ph©n biÖt víi c¸c lo¹i sÐc kh¸c, khi viÕt sÐc chuyÓn kho¶n ng­êi viÕt ph¶i g¹ch hai ®­êng g¹ch song song chÐo gãc ë phÝa trªn, bªn ph¶i hoÆc ghi tõ “chuyÓn kho¶n” ë mÆt tr­íc cña tê sÐc. -§iÒu kiÖn ¸p dông sÐc chuyÓn kho¶n: Ng­êi ph¸t hµnh sÐc (ng­êi tr¶ tiÒn) ph¶i cã tµi kho¶n t¹i ng©n hµng vµ sÐc ph¶i ®­îc lËp trªn mÉu in s½n cña ng©n hµng. SÐc chuyÓn kho¶n chØ ¸p dông trong thanh to¸n ®ång thµnh (néi tØnh). +SÐc b¶o chi: sÐc b¶o chi lµ sÐc ®­îc tæ chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n x¸c nhËn kh¶ n¨ng thanh to¸n tr­íc khi ng­êi chi tr¶ trao sÐc cho ng­êi thô h­ëng ®Ó nhËn hµng ho¸, dÞch vô. SÐc lµ thÓ thøc thanh to¸n cã thêi h¹n thanh to¸n. Thêi h¹n thanh to¸n cña sÐc ¸p dông theo quy ®Þnh cña chÝnh phñ vÒ ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc. Nh÷ng tê sÐc ®· qu¸ thêi h¹n kh«ng ®ù¬c chÊp nhËn thanh to¸n. -C¸c quy ®Þnh chung vÒ sÐc: +Chñ tµi kho¶n: lµ ng­êi ®øng tªn më tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n vµ lµ ng­êi së h÷u hoÆc ®¹i diÖn chñ së h÷u sè tiÒn ghi trªn tµi kho¶n ®ã. Chñ tµi kho¶n cã thÓ lµ c¸ nh©n hoÆc ph¸p nh©n. +Ng­êi ph¸t hµnh sÐc: lµ chñ tµi kho¶n hoÆc lµ ng­êi ®­îc uû quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. +§¬n vÞ thanh to¸n : lµ ®¬n vÞ gi÷ tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cña chñ tµi kho¶n. §¬n vÞ thanh to¸n cã thÓ lµ ng©n hµng, kho b¹c nhµ n­íc vµ mét sè ®¬n vÞ kh¸ch ®­îc phÐp thùc hiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt theo nghÞ ®inh 64/CP cña ChÝnh phñ hµnh ngµy 20/9/2001 vµ quyÕt ®Þnh sè 226/2002/Q§-NHNN cña Thèng ®èc NHNN ngµy 26/03/2002 vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ ho¹t ®éng thanh to¸n qua c¸c tæ chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n. +§¬n vÞ thu hé lµ ®¬n vÞ cïng hoÆc kh¸c hÖ thèng víi ®¬n vÞ thanh to¸n, ®­îc phÐp lµm dÞch vô hoÆc dÞch vô thanh to¸n do ng­êi thô h­ëng nép vµo ®Ó thu hé tiÒn. +Ng­êi thô h­ëng lµ ng­êi cã quyÒn së h÷u tiÒn ghi trªn tê sÐc. §èi víi sÐc ký danh lµ ng­êi cã tªn trªn sÐc, ®èi víi sÐc v« danh lµ ng­êi cÇm sÐc. +SÐc cã thÓ lµ sÐc v« danh hoÆc sÐc ký danh, vµ nã cã thÓ chuyÓn nh­îng ®­îc. +Thêi h¹n hiÖu lùc thanh to¸n cña tê sÐc lµ 15 ngµy kÓ tõ ngµy ký ph¸t hµnh cho tíi khi sÐc ®­îc nép vµo ®¬n vÞ thanh to¸n hoÆc ®¬n vÞ thu hé. Thêi h¹n nµy bao gåm c¶ ngµy nghØ hµng tuÇn, ngµy lÔ. Tr­êng hîp nÕu ngµy kÕt thóc cña thêi h¹n hiÖu lùc tê sÐc lµ ngµy nghØ hµng tuÇn, ngµy lÔ th× thêi h¹n ®ã ®­îc lïi vµo ngµy kÕ tiÕp. +Ph¹m vi thanh to¸n trong thêi gian tr­íc m¾t: SÐc ®­îc dïng thanh to¸n gi÷a c¸c kh¸ch hµng trong thêi gian më tµi kho¶n tiÒn göi ë cïng mét ®¬n vÞ hoÆc kh¸c ®¬n vÞ nh­ng trong cïng mét hÖ thèng tæ chøc tÝn dông hay kho b¹c nhµ n­íc. SÐc thanh to¸n gi÷a c¸c kh¸ch hµng më tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n t¹i ®¬n vÞ kh¸c hÖ thèng cña tæ chøc tÝn dông, kho b¹c nhµ n­íc chØ ¸p dông trong tr­êng hîp c¸c ®¬n vÞ nµy cã tham gia thanh to¸n vï trõ trªn ph¹m vi ®Þa bµn tØnh, thµnh phè. S¬ ®å lu©n chuyÓn chøng tõ cña SÐc nh­ sau: 1a/S¬ ®å lu©n chuyÓn chøng tõ sÐc chuyÓn kho¶n thanh to¸n cïng ng©n hµng: Ng­êi b¸n Ng­êi mua Ng©n hµng th­¬ng m¹i 1-Ng­êi b¸n (ng­êi thô h­ëng) cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô cho ng­êi mua (ng­êi ph¸t hµnh) 2-Ng­êi mua giao sÐc cho ng­êi b¸n. 3-Ng­êi b¸n nép b¶ng kª kÌm tê sÐc vµo ng©n hµng. 4a,4b-Ng©n hµng tr¶ l¹i 1 liªn cña b¶n kª nép sÐc cho ng­êi b¸n vµ ®ång thêi thanh to¸n h¹ch to¸n vµ b¸o Nî cho ng­êi mua (nÕu sÐc ®ñ ®iÒu kiÖn thanh to¸n) vµ b¸o Cã cho ng­êi b¸n. 1b/S¬ ®å lu©n chuyÓn chøng tõ sÐc chuyÓn kho¶n thanh to¸n kh¸c ng©n hµng Ng­êi b¸n Ng­êi mua NHTM ng­êi b¸n NHTM ng­êi mua 1-Ng­êi b¸n (ng­êi thô h­ëng) giao hµng ho¸ dÞch vô cho ng­êi mua (ng­êi ph¸t hµnh). 2-Ng­êi mua giao sÐc chuyÓn kho¶n cho ng­êi b¸n. 3-Ng­êi b¸n nép b¶ng kª kÌm tê sÐc vµo ng©n hµng phôc vô m×nh nhê thu hé. 4-Ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n chuyÓn b¶ng kª nép sÐc kÌm tê sÐc sang ng©n hµng phôc vô ng­êi mua ®Ó ghi Nî tµi kho¶n ng­êi mua tr­íc. 5a,5b-Ng©n hµng phôc vô ng­êi mua h¹ch to¸n vµ b¸o Nî cho ng­êi mua (nÕu sÐc ®ñ ®iÒu kiÖn thanh to¸n) vµ b¸o Cã cho ng©n hµng ng­êi b¸n. 6-Ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n tr¶ l¹i b¶ng kª nép sÐc cho ng­êi b¸n vµ b¸o Cã cho ng­êi b¸n. ¦u nh­îc ®iÓm cña h×nh thøc thanh to¸n sÐc chuyÓn kho¶n: -¦u ®iÓm: sÐc chuyÓn kho¶n lµ h×nh thøc thanh to¸n ®¬n gi¶n. H×nh thøc nµy kh«ng ®ßi hái ph¶i më riªng tµi kho¶n tiÒn göi ®¶m b¶o thanh to¸n. Nh­îc ®iÓm: sÐc chuyÓn kho¶n ph¹m vi thanh to¸n kh«ng réng, chÞu ¶nh h­ëng cña mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a hai ®¬n vÞ mua- b¸n cã tÝn nhiÖm lÉn nhau hay kh«ng. Ng­êi thô h­ëng khi nép sÐc chuyÓn kho¶n vµo ng©n hµng phôc vô m×nh kh«ng ®­îc ghi Cã ngay vµo tµi kho¶n mµ ph¶i phô thuéc vµo sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi ph¸t hµnh khi thanh to¸n sÐc. 2/S¬ ®å lu©n chuyÓn chøng tõ sÐc b¶o chi thanh to¸n kh¸c ng©n hµng: Ng­êi b¸n Ng­êi mua NHTM ng­êi b¸n NHTM ng­êi mua 1-Ng­êi mua nép 3 liªn giÊy xin b¶o chi sÐc kÌm tê sÐc chuyÓn kho¶n cho ng©n hµng phôc vô m×nh. 2-Ng©n hµng ng­êi b¸n l­u ký tiÒn vµ giao sÐc b¶o chi cho ng­êi mua. 3a-Ng­êi b¸n giao hµng ho¸ cho bªn mua 3b-Ng­êi mua giao tê sÐc ®· ®­îc b¶o chi cho ng­êi b¸n. 4-Ng­êi b¸n nép b¶ng kª nép sÐc kÌm tê sÐc b¶o chi cho ng©n hµng phôc vô m×nh. 5a,5b-Ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n b¸o Nî cho ng©n hµng phôc vô ng­êi mua vµ ghi Cã cho ng­êi b¸n. ¦u nh­îc ®iÓm cña h×nh thøc thanh to¸n sÐc b¶o chi: -¦u ®iÓm: sÐc b¶o chi cã ®é rñi ro thÊp. SÐc b¶o chi thanh to¸n cïng hÖ thèng do cã ký hiÖu mËt nªn ®­îc ghi Cã ngay cho ®¬n vÞ thô h­ëng, do ®ã quyÒn lîi ng­êi b¸n ®­îc ®¶m b¶o. -Nh­îc ®iÓm: bªn mua ph¶i l­u ký quü mét kho¶n tiÒn, do ®ã vèn cña bªn mua bÞ ø ®äng. NÕu tê sÐc b¶o chi sai ký hiÖu mËt sÏ g©y chËm trÔ trong thanh to¸n cho kh¸ch hµng. 1.4.4.Thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông: -Kh¸i niÖm: th­ tÝn dông (L/C) lµ mét cam kÕt cña kh¸ch hµng, th­êng lµ ng©n hµng phôc vô ng­êi mua ®èi víi ng­êi b¸n vÒ viÖc sÏ thanh to¸n tiÒn hµng ngay cho ng­êi b¸n, sau khi ng­êi b¸n xuÊt tr×nh ®Çy ®ñ c¸c chøng tõ vÒ hµng ho¸ theo tho¶ thuËn ®· ®­îc lËp trong chÝnh cam kÕt nµy. -§Æc ®iÓm cña th­ tÝn dông chøng tõ (L/C) : Trong quan hÖ thanh to¸n trong n­íc: th­ tÝn dông ®­îc dïng ®Ó thanh to¸n gi÷a c¸c kh¸ch hµng cã tµi kho¶n ë hai ng©n hµng kh¸c nhau. Mçi th­ tÝn dông chØ dïng ®Ó thanh to¸n cho mét ng­êi thô h­ëng. Trong quan hÖ thanh to¸n quèc tÕ: +Ng©n hµng vµ c¸c bªn tham gia liªn quan chØ giao dÞch trªn c¬ së chøng tõ, kh«ng dùa trªn hµng ho¸ hoÆc dÞch vô. +Chøng tõ ®­îc coi nh­ kh«ng phï hîp víi c¸c ®iÒu kho¶n quy ®Þnh trong L/C nÕu: chøng tõ m©u thuÉn víi c¸c ®iÒu kho¶n quy ®Þnh cña L/C hay c¸c chøng tõ m©u thuÉn nhau. +Ng©n hµng ph¸t hµnh cã mét kho¶ng thêi gian hîp lý kh«ng qu¸ 7 ngµy lµm viÖc sau khi nhËn ®­îc chøng tõ ®Ó kiÓm tra chøng tõ vµ x¸c ®Þnh chøng tõ phï hîp hay kh«ng phï hîp, nÕu qu¸ thêi gian ng©n hµng ph¸t hµnh kh«ng cã quyÒn th«ng b¸o sai sãt. +Ng©n hµng kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm kiÓm tra c¸c chøng tõ kh«ng quy ®Þnh trong L/C. +NÕu ng©n hµng quyÕt ®Þnh tõ chèi chøng tõ nã ph¶i th«ng b¸o b»ng ph­¬ng tiÖn truyÒn thèng tr­íc lóc ®ãng cöa cña ngµy lµm viÖc thø 7. +Ng©n hµng kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sù chËm trÔ do truyÒn tin, vÒ lçi chÝnh t¶ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh chuyÓn giao hoÆc truyÒn tin. -Thñ tôc më th­ tÝn dông: khi cã nhu cÇu bªn mua lËp giÊy më th­ tÝn dông yªu cÇu ng©n hµng phôc vô m×nh trÝch tµi kho¶n tiÒn göi (hoÆc tiÒn vay ng©n hµng) mét sè tiÒn b»ng tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ ®Æt mua ®Ó l­u ký vµo mét tµi kho¶n riªng. Ng©n hµng ng­êi mua ph¶i tr¶ ngay th­ tÝn dông cho ng©n hµng ng­êi b¸n ®Ó b¸o cho ng­êi b¸n biÕt ®· cã th­ tÝn dông më, ®¬n vÞ b¸n chuÈn bÞ giao hµng vµ mang chøng tõ hîp lÖ ®Õn ng©n hµng xin thanh to¸n. -Quy tr×nh lu©n chuyÓn th­ tÝn dông nh­ sau: Ng­êi mua NHTM ng­êi b¸n Ng­êi b¸n NHTM ng­êi mua 1-Ng­êi mua göi giÊy xin më th­ tÝn dông ®Õn ng©n hµng phôc vô m×nh ®Ó xin më th­ tÝn dông. 2-Ng©n hµng phôc vô ng­êi mua trÝch tµi kho¶n cña ng­êi mua ®Ó l­u ký vµo tµi kho¶n më th­ tÝn dông vµ sÏ lµm thñ tôc ®Ó chuyÓn giÊy më th­ tÝn dông sang ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n. 3-Ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n xö lý chøng tõ xong sÏ b¸o cho ng­êi b¸n biÕt ®Ó chuÈn bÞ giao hµng cho ng­êi mua. 4,5-Ng­êi b¸n giao hµng cho ng­êi mua theo hîp ®ång ®· ký vµ th­ tÝn dông cña ®¬n vÞ ®· më. Sau ®ã göi chøng tõ ®Õn ng©n hµng phôc vô m×nh ®Ó ®Ò nghÞ thanh to¸n. 6-Ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n h¹ch to¸n vµ b¸o Cã cho ng­êi b¸n. 7-Ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n chuyÓn lÖnh thanh to¸n cho ng©n hµng phôc vô ng­êi mua. 8-Ng©n hµng phôc vô ng­êi mua h¹ch to¸n vµ b¸o Nî cho ng­êi mua. ¦u nh­îc ®iÓm cña h×nh thøc thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông: +¦u ®iÓm: *§èi víi ng­êi mua: ng­êi mua ph¶i ®¸p øng c¸c quy ®Þnh cña L/C, ng­êi mua chØ ph¶i thanh to¸n khi nhËn ®­îc bé chøng tõ phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn vµ ®iÒu kho¶n cña L/C ®Ó ®i nhËn hµng. Ng­êi mua ®­îc sù trî gióp cña ng©n hµng trong viÖc ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn cña L/C ®­îc tu©n thñ, dÔ dµng ®­îc ng©n hµng tµi trî vÒ vèn. *§èi víi ng­êi b¸n: lîi Ých ®­îc b¶o ®¶m thanh to¸n khi tu©n thñ c¸c ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn cña L/C vµ nhËn ®­îc thanh to¸n nhanh nhÊt. §­îc nh©n hµng gióp ®ì vµ t­ vÊn, gi¶m thiÓu ®­îc c¸c rñi ro. *§èi víi ng©n hµng: khi ._.thùc hiÖn nghiÖp vô nµy, ng©n hµng còng thu ®­îc lîi Ých kh¸ lín tõ c¸c kho¶n thu phÝ dÞch vô, t¹o ®iÒu kiÖn më réng tÝn dông. +Nh­îc ®iÓm: *§èi víi ng­êi mua: ng©n hµng chi giao dÞch trªn c¬ së chøng tõ, nªn buéc ph¶i thanh to¸n bÊt kÓ hµng ho¸ tèt hay xÊu. Rñi ro thuéc vÒ phÝa ng­êi mua. NÕu ng­êi b¸n cè ý lËp c¸c chøng tõ hµng ho¸ gi¶ t¹o, ng­êi mua sÏ ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng thiÖt h¹i do lõa ®¶o tõ phÝa ng­êi b¸n. *§èi víi ng­êi b¸n: chi phÝ cao, ®«i khi kh«ng ®¸p øng ®­îc nh÷ng quy ®Þnh cña L/C nªn viÖc thanh to¸n cã thÓ bÞ tr× ho·n, thËm chÝ bÞ tõ chèi thanh to¸n. *§èi víi ng©n hµng: bÞ rµng buéc bëi tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi ng­êi mua vµ ng­êi b¸n víi t­ c¸ch lµ mét thµnh viªn tham gia vµo ph­¬ng thøc thanh to¸n. Ph­¬ng thøc thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông Ýt khi ®­îc ¸p dông trong c¸c quan hÖ thanh to¸n trong n­íc v× thñ tôc thanh to¸n kh¸ phøc t¹p. PhÇn lín, h×nh thøc thanh to¸n nµy th­êng ®­îc ¸p dông trong c¸c quan hÖ ngo¹i th­¬ng v× ph­¬ng thøc nµy ®· dung hoµ, c©n b»ng víi quan hÖ gi÷a quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña c¸c bªn tham gia hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng. Nh÷ng nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm ®­îc ®an xen, rµng buéc lÉn nhau t¹o nªn mét sù ®¶m b¶o vµ ch¾c ch¾n h¬n c¶ cho viÖc thanh to¸n tiÒn hµng, n©ng cao quyÒn b×nh ®¼ng trong quan hÖ thanh to¸n gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n. 1.4.5.Thanh to¸n qua thÎ: -Kh¸i niÖm: thanh to¸n thÎ lµ ph­¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®­îc sö dông ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸/dÞch vô hoÆc rót tiÒn mÆt t¹i c¸c ®¬n vÞ chÊp nhËn thÎ hay t¹i c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng ATM. -Ph©n lo¹i thÎ: hiÖn nay, thÞ tr­êng thÎ ngµy cµng ®a d¹ng , do c¸c tæ chøc tµi chÝnh vµ phi tµi chÝnh tung ra. Tuy nhiªn, c¨n cø vµo vµo tÝnh chÊt sö dông cña thÎ ng­êi ta chia thµnh c¸c lo¹i thÎ nh­ sau: +ThÎ ATM, cash card +ThÎ ghi nî (debit card) +ThÎ tÝn dông (credit card) +ThÎ du lÞch, gi¶i trÝ (travel and entertainment card) +ThÎ liªn kÕt (co-brand card) *ThÎ ATM: ®­îc ph¸t hµnh trªn c¬ së tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng, ®­îc sö dông ®Ó rót tiÒn mÆt t¹i c¸c m¸y ATM. ThÎ cash card: lµ thÎ nhùa cã mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh trªn thÎ, ®­îc trõ trùc tiÕp trªn thÎ khi mua hµng. *ThÎ ghi nî: lµ ph­¬ng tiÖn thanh to¸n, chi tr¶ hoÆc rót tiÒn mÆt trªn c¬ së sè tiÒn cña chÝnh chñ thÎ göi t¹i ng©n hµng. Mçi lÇn sö dông, ng©n hµng sÏ tù ®éng trõ ngay sè tiÒn t­¬ng øng trªn tµi kho¶n cña chñ thÎ. ThÎ ghi nî chia thµnh 2 lo¹i: ThÎ ghi nî néi ®Þa nh­ ACB, Connect 24 (VCB), thÎ ®a n¨ng (NH §«ng ¸), thÎ ghi nî quèc tÕ nh­ VISA electron, Master electronic. *ThÎ tÝn dông: ®­îc xem nh­ thÎ ng©n hµng v× chóng th­êng ®­îc ph¸t hµnh bëi c¸c ng©n hµng. C¸c ng©n hµng sÏ quy ®Þnh mét h¹n møc tÝn dông nhÊt ®Þnh cho tõng chñ thÎ vµ chñ thÎ ®­îc sö dông trong h¹n møc ®ã, ®Õn thêi h¹n quy ®Þnh ph¶i hoµn tr¶ cho ng©n hµng. C¬ së sö dông thÎ tÝn dông lµ ph¸t hµnh trªn tµi kho¶n tiÒn vay ng©n hµng. Cã thÓ chia thÎ tÝn dông thµnh thÎ tÝn dông néi ®Þa vµ thÎ tÝn dông quèc tÕ. *ThÎ du lÞch vµ gi¶i trÝ: ng­êi dïng thÎ nµy kh«ng ph¶i tr¶ l·i nh­ng ph¶i thanh to¸n trong thêi h¹n mét th¸ng. Chñ thÎ cña lo¹i nµy chñ yÕu lµ doanh nh©n ®i du lÞch vµ nh÷ng ng­êi cã thu nhËp cao, ®ång thêi sè ®iÓm chÊp nhËn thanh to¸n lo¹i nµy còng Ýt. Lo¹i thÎ nµy gåm American Express Card vµ Diner Club. §Ó kÝch thÝch vµ t¹o thÕ c¹nh tranh, khi sö dông lo¹i thÎ nµy, chñ thÎ th­êng ®­îc h­ëng thªm mét sè dÞch vô kh¸c miÔn phÝ. *ThÎ liªn kÕt: thÎ nhùa ®­îc liªn kÕt víi c¸c h·ng hµng kh«ng, cöa hµng b¸ch ho¸, c¸c th­¬ng hiÖu…C¸c liªn kÕt t¹o ra nhiÒu ­u ®·i cho kh¸ch hµng trung thµnh, qu¶n lý mèi quan hÖ kh¸ch hµng vµ kh¶ n¨ng sinh lîi cña kh¸ch hµng. ThÎ thanh to¸n cã quy tr×nh lu©n chuyÓn nh­ sau: Ng­êi sö dông thÎ C¬ së chÊp nhËn thÎ NH ph¸t hµnh NH ®¹i lÝ thanh to¸n thÎ 1-Ng­êi sö dông thÎ nép giÊy ®Ò nghÞ ph¸t hµnh thÎ t¹i ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ. 2-Ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ giao thÎ thanh to¸n ®· lËp cho ng­êi sö dông thÎ. 3-Ng­êi sö dông thÎ thanh to¸n cho c¬ së chÊp nhËn thÎ, nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn sÏ cã biªn lai thanh to¸n. 4,5-C¬ së tiÕp nhËn thÎ giao 1 biªn lai thanh to¸n cho ng­êi sö dông thÎ vµ lËp b¶ng kª biªn lai thanh to¸n thÎ göi cho ng©n hµng ®¹i lý thÎ. 6,7-Ng©n hµng ®¹i lý thÎ thanh to¸n tiÒn cho c¬ së chÊp nhËn thÎ sau ®ã ghi Nî vµ b¸o Nî cho ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ. 8-Ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ nhËn ®­îc b¸o Nî, thanh to¸n thÎ vµ ghi Nî vµo tµi kho¶n cña ng­êi sö dông thÎ. -Vai trß cña thanh to¸n thÎ: thanh to¸n thÎ lµ h×nh thøc thanh to¸n hiÖn ®¹i ®­îc sö dông réng r·i ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, hiÖn nay h×nh thøc thanh to¸n thÎ ®· v­ît ra khái ph¹m vi mét n­íc vµ ®­îc sö dông réng r·i trong thanh to¸n quèc tÕ xo¸ nhoµ biªn giíi quèc gia. +§èi víi nÒn kinh tÕ: *Thanh to¸n thÎ lµ c¬ së c¬ b¶n ®Ó lu©n chuyÓn tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ. *Thanh to¸n thÎ gãp phÇn hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng thanh to¸n, ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. *Thanh to¸n thÎ gãp phÇn n©ng cao d©n trÝ, gióp chóng ta cã c¬ héi ®Ó héi nhËp céng ®ång quèc tÕ, ®ång thêi t¸c ®éng tèt ®Õn viÖc thu hót ngo¹i tÖ tõ c¸c chñ thÎ n­íc ngoµi sö dông thÎ ë n­íc ta. *Thanh to¸n thÎ lµ mét c«ng cô kÝch cÇu do kÝch thÝch tiªu dïng, do c¸c yÕu tè t©m lý cña ng­êi sö dông thÎ còng nh­ c¸c ch­¬ng tr×nh khuyÕn m·i cña c¸c tæ chøc thÎ, ng©n hµng vµ ®¬n vÞ chÊp nhËn thÎ. +§èi víi ng©n hµng: *ThÎ gãp phÇn më réng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, t¨ng c­êng sö dông tµi kho¶n t¹i ng©n hµng. Cïng víi ph­¬ng tiÖn thanh to¸n truyÒn thèng nh­ sÐc, uû nhiÖm chi…thanh to¸n thÎ gãp phÇn lµm gi¶m l­îng tiÒn mÆt trong l­u th«ng, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, vËn chuyÓn tiÒn mÆt. *§a d¹ng nguån thu cña ng©n hµng th«ng qua thu phÝ, thu l·i tõ ho¹t ®éng nµy. *T¨ng c­êng thu hót tiÒn göi ng©n hµng. +§èi víi kh¸ch hµng: *Trªn nÒn t¶ng c«ng nghÖ ph¸t triÓn, viÖc thanh to¸n cña kh¸ch hµng ®­îc tiÕn hµnh nhanh chãng h¬n, rót ng¾n thêi gian chê ®îi. *T¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn do viÖc göi tiÒn h­ëng l·i t¹i ng©n hµng cho ®Õn khi sö dông tõng lÇn. *T¹o c¬ së cho tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ, sö dông thÎ lµm cho ng­êi d©n v¨n minh h¬n, lÞch sù h¬n.. *Sö dông thÎ t¹o sù thuËn tiÖn, an toµn hiÖu qu¶. 1.5.C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt qua ng©n hµng: 1.5.1.Thanh to¸n liªn hµng : -Kh¸i niÖm: thanh to¸n liªn hµng lµ mét h×nh thøc chuyÓn vèn thanh to¸n gi÷a hai chi nh¸nh ng©n hµng trong cïng mét hÖ thèng ng©n hµng, ph¸t sinh trªn c¬ së thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô cña kh¸ch hµng ë hai ®Þa ph­¬ng kh¸c nhau (kh¸ch hµng kh«ng cïng më tµi kho¶n ë mét chi nh¸nh ng©n hµng); hoÆc thanh to¸n vèn, ®iÒu hoµ vèn cña néi bé mét hÖ thèng ng©n hµng. -§Æc ®iÓm: thanh to¸n liªn hµng xö lý chøng tõ, kü thuËt h¹ch to¸n b»ng ph­¬ng ph¸p thñ c«ng vµ lu©n chuyÓn chøng tõ (chøng tõ giÊy) th«ng qua c¬ quan b­u ®iÖn d­íi 2 h×nh thøc lµ chuyÓn tiÒn thñ c«ng vµ chuyÓn tiÒn ®iÖn (®iÖn tÝn). -C¸c quy ®Þnh trong thanh to¸n liªn hµng: +C¸c ng©n hµng tham gia thanh to¸n liªn hµng ph¶i ®­îc sù ®ång ý cña cÊp ng©n hµng chñ qu¶n vµ ®­îc gäi lµ ®¬n vÞ liªn hµng. §¬n vÞ liªn hµng ph¶i cã tªn vµ sè hiÖu (m· ng©n hµng) trong b¶ng danh môc c¸c ®¬n vÞ liªn hµng do cÊp chñ qu¶n T¦ quy ®Þnh. NÕu lµ thanh to¸n liªn hµng néi tØnh th× do chi nh¸nh ng©n hµng cÊp tØnh, thµnh phè quy ®Þnh. +§¬n vÞ ng©n hµng ph¸t sinh nghiÖp vô thanh to¸n liªn hµng (ng©n hµng chuyÓn tiÒn) gäi lµ ng©n hµng A vµ tµi kho¶n ph¶n ¸nh nghiÖp vô thanh to¸n liªn hµng gäi lµ tµi kho¶n “liªn hµng ®i”. §¬n vÞ ng©n hµng chÊp nhËn chuyÓn tiÒn gäi lµ tµi kho¶n “liªn hµng ®Õn”. Ph­¬ng thøc kiÓm so¸t, ®èi chiÕu ®­îc ¸p dông lµ “kiÓm so¸t tËp trung, ®èi chiÕu ph©n t¸n”. +C¸c ®¬n vÞ liªn hµng tiÕn hµnh c¸c nghiÖp vô thanh to¸n liªn hµng theo sù uû nhiÖm cña hÖ thèng thanh to¸n liªn hµng mµ hä tham gia nªn kh«ng ph¶i trùc tiÕp thanh to¸n vèn víi nhau. ViÖc thanh to¸n vèn gi÷a c¸c ®¬n vÞ liªn hµng th«ng qua sù kiÓm so¸t, ®èi chiÕu liªn hµng vµ theo dâi sè d­ tµi kho¶n liªn hµng ®i, liªn hµng ®Õn cña c¸c ®¬n vÞ liªn hµng t¹i trung t©m thanh to¸n (nÕu lµ thanh to¸n liªn hµng toµn hÖ thèng) vµ chi nh¸nh ng©n hµng cÊp tØnh, thµnh phè (nÕu lµ thanh to¸n liªn hµng néi tØnh). Nh­ vËy tuy c¸c ®¬n vÞ ng©n hµng tham gia thanh to¸n liªn hµng kh«ng ph¶i lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp nh­ng lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n néi bé nªn ph¶i cã ®Çy ®ñ vèn ®Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng nãi chung vµ ho¹t ®éng thanh to¸n liªn hµng nãi riªng. Tr­êng hîp thiÕu vèn th× ph¶i nhËn vèn ®iÒu hoµ cña hÖ thèng vµ ph¶i chÞu chi phÝ tr¶ l·i nhËn ®iÒu hoµ vèn. -C¸c ®¬n vÞ liªn hµng ph¶i lµm ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc khi tham gia thanh to¸n liªn hµng nh­ bè trÝ c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n tèt, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao; giíi thiÖu mÉu ch÷ ký cña nh÷ng ng­êi tham gia xö lý, kiÓm so¸t chøng tõ thanh to¸n liªn hµng víi tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ liªn hµng trong toµn bé hÖ thèng. Thanh to¸n liªn hµng ®iÖn tö: -Kh¸i niÖm: thanh to¸n liªn hµng ®iÖn tö lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n vèn gi÷a c¸c ®¬n vÞ liªn hµng trong cïng mét hÖ thèng b»ng ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm chuyÓn tiÒn víi sù trî gióp cña hÖ thèng m¸y tÝnh vµ hÖ thèng m¹ng truyÒn tin néi bé. -§Æc ®iÓm: viÖc chuyÓn tiÒn ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch nhanh chãng, chÝnh x¸c, tÝnh an toµn cao, tiÕt kiÖm vèn vµ gióp cho c¸c hÖ thèng ng©n hµng ®iÒu hoµ vèn trong toµn hÖ thèng ®¹t hiÖu qu¶ cao. -C¸c t¸c nh©n tham gia vµo quy tr×nh chuyÓn tiÒn ®iÖn tö liªn hµng: +Ng­êi khëi t¹o: lµ ng­êi ph¸t lÖnh thanh to¸n ®Çu tiªn cña mét tµi kho¶n thanth to¸n liªn hµng ®iÖn tö. +Ng­êi nhËn: lµ ng­êi thô h­ëng kho¶n chuyÓn tiÒn trong tr­êng hîp chuyÓn Cã hoÆc lµ ng­êi thanh to¸n cuèi cïng trong tr­êng hîp chuyÓn Nî. +Ng©n hµng khëi t¹o: lµ ng©n hµng phôc vô ng­êi khëi t¹o +Ng©n hµng nhËn: lµ ng©n hµng phôc vô ng­êi nhËn. +Trung t©m thanh to¸n: chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc thanh to¸n, kÕ to¸n nghiÖp vô thanh to¸n vµ thùc hiÖn h¹ch to¸n quyÕt to¸n c ¸c lÖnh chuyÓn tiÒn ®iÖn tö cña c¶ hÖ thèng. 1.5.2.Thanh to¸n bï trõ gi÷a c¸c ng©n hµng: -Kh¸i niÖm: thanh to¸n bï trõ lµ hÖ thèng thanh to¸n trong ®ã c¸c kho¶n nî gi÷a c¸c thµnh viªn cña hÖ thèng ng©n hµng bï trõ cho nhau chØ thùc sù thanh to¸n víi nhau phÇn chªnh lÖch cuèi cïng vµ thùc hiÖn b»ng chuyÓn kho¶n gi÷a c¸c ng©n hµng. HÖ thèng bï trõ ho¹t ®éng theo mét c¬ chÕ nhÊt ®Þnh vµ mçi thµnh viªn tham gia ph¶i chÊp hµnh theo c¬ chÕ ®ã d­íi sù ®iÒu khiÓn cña trung t©m thanh to¸n bï trõ. Thanh to¸n bï trõ cã thÓ tiÕn hµnh theo 2 ph­¬ng ph¸p sau: -Thanh to¸n bï trõ trùc tiÕp: c¸c ng©n hµng cã ®¹i diÖn t¹i trung t©m bï trõ trao ®æi chøng tõ, c¸c kho¶n uû nhiÖm thu, uû nhiÖm chi ®­îc bï trõ cho nhau vµ chØ thanh to¸n phÇn chªnh lÖch cuèi cïng. Th«ng qua sè d­ tiÒn göi trªn tµi kho¶n c¸c ng©n hµng më t¹i trung t©m c¸c kho¶n chªnh lÖch cuèi cïng ®­îc chuyÓn kho¶n sang ng©n hµng ®­îc h­ëng. Trung t©m thanh to¸n tæ chøc cho c¸c ng©n hµng gÆp gì nhau theo ®Þnh kú vµ ®iÒu khiÓn toµn bé qu¸ tr×nh xö lý chøng tõ, h¹ch to¸n vµ thanh to¸n c¸c kho¶n chªnh lÖch cho c¸c ng©n hµng thµnh viªn. -Thanh to¸n bï trõ ®iÖn tö: lµ hÖ thèng thanh to¸n mµ mäi qu¸ tr×nh thanh to¸n ®Òu ®­îc thùc hiÖn trªn m¹ng m¸y tÝnh. HÖ thèng thanh to¸n bï trõ ®iÖn tö chØ cã thÓ ¸p dông ®­îc khi c¸c ng©n hµng sö dông hÖ thèng m¹ng m¸y tÝnh hiÖn ®¹i. 1.5.3.Thanh to¸n ®iÖn tö liªn ng©n hµng (IBPS): Kh¸i niÖm: thanh to¸n ®iÖn tö lµ hÖ thèng thanh to¸n mµ mäi qu¸ tr×nh thanh to¸n ®Òu ®­îc thùc hiÖn trªn m¹ng m¸y tÝnh víi sù tham gia cña c¸c ng©n hµng trong hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i kÓ c¶ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ngoµi quèc doanh. HÖ thèng thanh to¸n nµy gåm hai tiÓu hÖ thèng: +TiÓu hÖ thèng thanh to¸n gi¸ trÞ cao vµ khÈn: ®­îc thùc hiÖn víi c¸c kho¶n thanh to¸n chuyÓn tiÒn cã gi¸ trÞ trªn 500 triÖu ®ång vµ c¸c kho¶n thanh to¸n chuyÓn tiÒn khÈn. +TiÓu hÖ thèng thanh to¸n gi¸ trÞ thÊp: ¸p dông víi c¸c kho¶n thanh to¸n chuyÓn tiÒn cã gi¸ trÞ d­íi 500 triÖu ®ång. Khi thùc hiÖn thanh to¸n, c¸c ng©n hµng tham gia thanh to¸n ®iÖn tö liªn ng©n hµng ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh mang tÝnh nguyªn t¾c sau: +Ph¶i cã v¨n b¶n ®Ò nghÞ tham gia thanh to¸n ®iÖn tö liªn ng©n hµng vµ cam kÕt chÊp hµnh ®óng c¸c quy ®Þnh trong thanh to¸n. +Cã v¨n b¶n giíi thiÖu c¸c nh©n viªn cã tr¸ch nhiÖm ®Õn trùc tiÕp giao, nhËn chøng tõ vµ lµm thñ tôc thanh to¸n. Nh©n viªn thanh to¸n ph¶i giíi thiÖu ch÷ ký cña m×nh víi ng©n hµng chñ tr× vµ c¸c ng©n hµng thµnh viªn kh¸c. +Ph¶i thùc hiÖn ®óng giê giao vµ nhËn chøng tõ hoÆc truyÒn sè liÖu theo quy ®Þnh chung cña ng©n hµng chñ tr×. +Sè liÖu ph¶i ®¶m b¶o chÝnh x¸c, râ rµng; ®ång thêi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý ®èi víi sù hîp ph¸p, hîp lÖ cña chøng tõ vµ chÝnh x¸c vÒ sè liÖu. -Nguyªn t¾c sè chªnh lÖch trong thanh to¸n ®iÖn tö liªn ng©n hµng: +Ng©n hµng chñ tr× ®­îc chñ ®éng trÝch tµi kho¶n tiÒn göi cña c¸c ng©n hµng thµnh viªn ph¶i tr¶ (nÕu cßn) ®Ó thanh to¸n cho ng©n hµng thµnh viªn ®­îc thu. +Tr­êng hîp tµi kho¶n tiÒn göi cña ng©n hµng thµnh viªn ph¶i tr¶ hÕt sè d­ hoÆc kh«ng ®ñ sè d­ ®Ó thanh to¸n th× vay ng©n hµng chñ tr× hoÆc vay ng©n hµng thµnh viªn kh¸c ®Ó thanh to¸n. Tr­êng hîp kh«ng ®­îc vay th× ng©n hµng chñ tr× thanh to¸n hé 1-2 lÇn víi møc ph¹t cao. Sau ®ã vÉn tiÕp diÔn th× buéc ph¶i ngõng tham gia thanh to¸n. 1.6.C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt: Sù ph¸t triÓn cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ßi hái ngµnh ng©n hµng lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn c¸c thÓ thøc truyÒn thèng vµ øng dông c¸c thÓ thøc tiªn tiÕn hiÖn ®¹i nh»m thanh to¸n nhanh mäi nhu cÇu cña toµn x· héi ®ång thêi cã ý nghÜa lín lao vÒ t¨ng nhanh chu chuyÓn vèn vµ tiÕt kiÖm vèn. Song cã rÊt nhiÒu nh©n tè ¶nh h­ëng tíi quy m« c¬ cÊu cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, ®ã lµ: kinh tÕ x· héi, m«i tr­êng ph¸p lý, khoa häc vµ c«ng nghÖ, con ng­êi… 1.6.1. Khoa häc vµ c«ng nghÖ: Víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ, c«ng t¸c thanhto¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· cã rÊt nhiÒu c¶i tiÕn vÒ thêi gian thanh to¸n, doanh sè thanh to¸n vµ ®é chÝnh x¸c. Trong thêi gian ®Çu, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt chñ yÕu dïng c¸c chøng tõ thanh to¸n vµ ph¶i lu©n chuyÓn chøng tõ qua b­u ®iÖn víi mãn tiÒn thanh to¸n kh¸c ®Þa ph­¬ng. V× vËy, khi thanh to¸n nh÷ng mãn cã doanh sè lín th× l­îng chøng tõ ph¶i lu©n chuyÓn lµ kh¸ lín vµ lu©n chuyÓn chøng tõ còng gÆp nhiÒu khã kh¨n, thêi gian thanh to¸n l©u, ®«i khi cßn sai lÇm trong thanh to¸n. HiÖn nay víi sù tiÕn bé khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ ®­îc ¸p dông vµo trong qu¸ tr×nh thanh to¸n lµm cho l­îng chøng tõ ®­îc gi¶m ®i rÊt nhiÒu, viÖc lu©n chuyÓn chøng tõ còng nhanh h¬n, ®é chÝnh x¸c cao h¬n. MÆt kh¸c, c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ngµy cµng ®­îc c¶i tiÕn dÇn hoµn thiÖn víi môc ®Ých tho¶ m·n mäi tiÖn Ých cña kh¸ch hµng. NhiÒu c«ng cô míi xuÊt hiÖn nh­ thÎ thanh to¸n, chuyÓn tiÒn ®iÖn tö…khi ®ã bÊt kú mét mãn thanh to¸n nµo dï nhá hay lín ®Òu sÏ ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch thuËn tiÖn. ë n­íc ta tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cßn l¹c hËu nªn ch­a thùc sù gãp phÇn cho c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. GÇn ®©y, víi viÖc ®­a vµo sö dông réng r·i m¹ng m¸y tÝnh vµ thanh to¸n thÎ ®· thùc sù t¹o ra bé mÆt míi cho c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Doanh sè thanh to¸n vµ sè mãn thanh to¸n qua ng©n hµng ngµy cµng t¨ng vµ chÝnh nã ®ãng gãp c«ng søc rÊt lín vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc nhµ trong nh÷ng n¨m qua. Khoa häc c«ng nghÖ còng t¸c ®éng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh kiÓm so¸t chøng tõ. Víi viÖc ®­a ch÷ kÝ ®iÖn tö vµo ho¹t ®éng ®· lµm gi¶m thêi gian kiÓm tra, kiÓm so¸t chøng tõ kÕ to¸n nãi chung vµ chøng tõ kÕ to¸n ng©n hµng nãi riªng. Khoa häc c«ng nghÖ lµ mét yÕu tè ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Cã ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn th× míi t¹o ®iÒu kiÖn cho thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ph¸t triÓn vµ më réng. 1.6.2.M«i tr­êng ph¸p lý: Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ h×nh thøc thanh to¸n cña ng©n hµng cung cÊp cho c¸c kh¸ch hµng cã quan hÖ vµ cã yªu cÇu thanh to¸n ®èi víi ng©n hµng. ViÖc thanh to¸n ®ã chÝnh lµ viÖc ng©n hµng thanh to¸n hé cho kh¸ch hµng, v× vËy ng©n hµng lu«n ph¶i ®¶m b¶o an toµn vèn, kÞp thêi vµ chÝnh x¸c cho kh¸ch hµng. ChÝnh v× vËy mµ c«ng t¸c thanh to¸n ph¶i tu©n thñ nghiªm ngÆt c¸c quy ®Þnh, chÕ ®é thÓ lÖ ®Æt ra trong thanh to¸n do c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh. Theo c¸c quy ®Þnh ®ã tõ viÖc lËp, më tµi kho¶n giao dÞch, ph¸t hµnh sÐc, uû nhiÖm thu, uû nhiÖm chi, th­ tÝn dông th× c¶ hai bªn kh¸ch hµng ®Òu ph¶i ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c, ®óng chÕ ®é. NÕu thùc hiÖn c«ng t¸c nµy tèt sÏ h¹n chÕ ®­îc sai lÇm, kh«ng g©y thÊt tho¸t vèn cho kh¸ch hµng. H¬n n÷a trong viÖc ban hµnh chÕ ®é, thÓ lÖ hay th«ng t­ h­íng dÉn thi hµnh nÕu kh«ng s¸t thùc linh ho¹t còng g©y nhiÒu trë ng¹i cho kh¸ch hµng vµ ng©n hµng trong thanh to¸n, bëi lÏ kh¸ch hµng ­a thÝch sö dông thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ nhê tÝnh ­u viÖt cña nã: nhanh chãng, thuËn tiÖn, chÝnh x¸c, lÖ phÝ ph¶i ch¨ng… nh­ng thñ tôc r­êm rµ, phøc t¹p, thêi gian thanh to¸n l©u, c¸n bé thanh to¸n g©y phiÒn hµ th× ch¾c ch¾n kh¸ch hµng kh«ng lùa chän. Trong nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng, vßng lu©n chuyÓn vèn, hµng ho¸ diÔn ra nhanh, ®«i khi chÝnh c¸c thñ tôc, chÕ ®é qu¸ cøng nh¾c, dËp khu«n, g©y nhiÒu trë ng¹i cho kh¸ch hµng trong c«ng t¸c thanh to¸n lµm cho kh¸ch hµng bÞ ¸ch t¾c vÒ vèn vµ cßn ph¶i chÞu nhiÒu thiÖt thßi vÒ chi phÝ nh­ ph¹t ph¸t hµnh qu¸ sè d­, ph¹t chËm tr¶… XÐt vÒ tÇm vÜ m«, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gióp cho nhµ n­íc thùc hiÖn vai trß qu¶n lý tiÒn tÖ cña m×nh, khi c¸c quy ®Þnh vÒ ph¸p lý ®­a ra theo kÞp víi biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ, nã sÏ thóc ®Èy c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ph¸t triÓn vµ khi c«ng t¸c nµy ph¸t triÓn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn, ®éng lùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn tiÕn tíi hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. 1.6.3.Kinh tÕ: Trong mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, khi kh¸ch hµng lùa chän bÊt kú thÓ thøc thanh to¸n nµo dï lµ b»ng tiÒn mÆt hay lµ kh«ng b»ng tiÒn mÆt, th× tÊt c¶ ®Òu tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ. Hä quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ bëi lÏ khi sö dông bÊt kú thÓ thøc nµo th× yÕu tè ®Çu tiªn hä quan t©m ®Õn ®ã lµ chi phÝ hä ph¶i bá ra, vµ chØ khi nµo nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn thanh to¸n Ýt h¬n hä sÏ lùa chän. §¸p øng ®­îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng, thÓ thøc thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt gi¶m ®­îc chi phÝ ®¸ng kÓ cho kh¸ch hµng trong kiÓm ®Õm, vËn chuyÓn b¶o qu¶n, …h¬n n÷a hä chØ ph¶i mÊt mét chi phÝ rÊt nhá khi sö dông thÓ thøc thanh to¸n ®ã. Nh­ vËy víi lÖ phÝ ph¶i ch¨ng, thuËn tiÖn thêi gian thanh to¸n nhanh ch¾c ch¾n kh¸ch hµng sÏ ­a chuéng vµ ®Õn víi ng©n hµng nhiÒu h¬n. Ng­îc l¹i, nÕu møc phÝ qu¸ cao ch¾c ch¾n kh¸ch hµng sÏ kh«ng lùa chän viÖc sö dông c¸c thÓ thøc thanh to¸n ®ã. VÒ phÝa ng©n hµng, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ mét lo¹i h×nh kinh doanh dÞch vô cña ng©n hµng cho nªn yÕu tè kinh tÕ lu«n ®­îc c¸c ng©n hµng ®Æc biÖt quan t©m. Khi tiÕn hµnh thanh to¸n cho kh¸ch hµng nÕu chØ ®em l¹i lîi Ých cho kh¸ch hµng mµ kh«ng thùc sù ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ cho chÝnh b¶n th©n ng©n hµng th× thÓ thøc thanh to¸n ®ã còng sÏ kh«ng ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. ChØ khi c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn th× sÏ xuÊt hiÖn thªm nhiÒu thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt míi hoµn thiÖn h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n, tuy nhiªn nh÷ng c«ng nghÖ míi nµy lu«n ®i kÌm víi sù thuËn tiÖn, nhanh chãng vµ ph¶i bá ra rÊt nhiÒu chi phÝ ®Çu t­ ban ®Çu còng nh­ vËn hµnh sö dông. Do vËy lu«n ph¶i c©n nh¾c tr­íc khi ®­a c¸c thÓ thøc thanh to¸n míi vµo ®Ó sao cho thÓ thøc thanh to¸n ®ã ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. Nh­ vËy, yÕu tè kinh tÕ ë ®©y ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn cña thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. 1.6.4.Con ng­êi: §Ó thùc hiÖn ®­îc mét qu¸ tr×nh thanh to¸n th× tÊt yÕu ph¶i cã sù xuÊt hiÖn cña con ng­êi. Con ng­êi ®ã lµ kh¸ch hµng trùc tiÕp më tµi kho¶n tiÒn göi vµ thanh to¸n qua ng©n hµng, ®ã lµ kÕ to¸n viªn trùc tiÕp tiÕn hµnh c¸c c«ng ®o¹n thanh to¸n hé kh¸ch hµng vµ c¶ nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm kh¸c. Con ng­êi còng lµ mét nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt xÐt trªn hai khÝa c¹nh: -VÒ phÝa ng©n hµng: ®ã lµ ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn trùc tiÕp thùc hiÖn qu¸ tr×nh thanh to¸n cho kh¸ch hµng. C¸n bé ®ßi hái ph¶i lµ nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é, n¨ng lùc chuyªn m«n s©u, phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, th¸i ®é phôc vô nhanh nhÑn, nhiÖt t×nh nh­ vËy míi c¶m t×nh ®­îc víi kh¸ch hµng. ChÝnh v× con ng­êi cã mét vai trß quan träng trong viÖc thu hót mét khèi l­îng lín kh¸ch tham gia vµo qu¸ tr×nh thanh to¸n gi÷a c¸c bªn tham gia thanh to¸n, cã thu hót ®­îc kh¸ch hµng hay kh«ng lµ ë ®éi ngò c¸n bé trùc tiÕp trong giao dÞch nµy. -VÒ phÝa kh¸ch hµng: hiÖn nay, kinh tÕ n­íc ta cßn chËm ph¸t triÓn, møc sèng cña ng­êi d©n cßn kh¸ thÊp nªn c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®a sè chØ sè ¸p dông thanh to¸n ®èi víi c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp ch­a phæ biÕn réng r·i trong d©n c­, l­îng tiÒn nhµn rçi trong d©n c­ cßn nhiÒu g©y l·ng phÝ vèn cho ®Êt n­íc. VÒ t©m lý, ng­êi d©n cßn quen sö dông tiÒn mÆt trong thanh to¸n. H¬n n÷a, giao dÞch bu«n b¸n ë ViÖt Nam ch­a ph¸t triÓn, t©m lý muèn chiÕm dông vèn cña nhau nªn khi tiÕn hµnh thanh to¸n qua ng©n hµng hä kh«ng thùc hiÖn ®­îc ý ®å ®ã. V× vËy ®Ó h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®­îc ph¸t triÓn, ng©n hµng ph¶i chó ý ®Õn yÕu tè con ng­êi nh­: n©ng cao chÊt l­îng c¸n bé vÒ mäi mÆt, thùc hiÖn tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o c¸c tiÖn Ých cña c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cho ng­êi d©n biÕt ®Ó tõ ®ã xo¸ bá ®­îc t©m lý ­a chuéng tiÒn mÆt vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Ch­¬ng 2: thùc tr¹ng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n nam hµ néi 2.1.Kh¸i qu¸t vÒ ng©n hµng n«ng nghiÖp Nam Hµ Néi: Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n Nam Hµ Néi ®­îc thµnh lËp ngµy 12/03/2001 theo quyÕt ®Þnh sè 48/NHNo/Q§H§QT cña Chñ tÞch Héi ®ång Qu¶n trÞ Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam. Tuy chØ míi ra ®êi ho¹t ®éng ®­îc h¬n 4 n¨m, trªn mét ®Þa bµn cã tÝnh c¹nh tranh v« cïng gay g¾t, nh­ng víi mét tinh thÇn tù chñ, nç lùc phÊn ®Êu v­ît khã mµ ®Õn nay, ng©n hµng ®· trë thµnh mét chi nh¸nh ng©n hµng cÊp I, gãp phÇn vµo thµnh tÝch chung cña c¶ hÖ thèng NHNo&PTNT ViÖt Nam thêi kú ®æi míi. Trô së chÝnh cña NHNo&PTNT Nam Hµ Néi ®Æt t¹i C3 Ph­¬ng LiÖt – Thanh Xu©n – Hµ Néi. Ngµy 8 th¸ng 5 n¨m 2001 chi nh¸nh b¾t ®Çu ho¹t ®éng. Chi nh¸nh NHNo&PTNT Nam Hµ Néi lµ mét chi nh¸nh cÊp I lín cña NHNo&PTNT ViÖt Nam t¹i Hµ Néi. S¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc cña NHNo&PTNT Nam Hµ Néi: Gi¸m ®èc Phã G§ I Phã G§ II Phã G§ III Phßng Hµnh chÝnh nh©n sù Phßng kÕ to¸n ng©n quü P.KÕ ho¹ch kinh doanh Phßng ThÈm ®Þnh Phßng Thanh to¸n quèc tÕ Phßng KiÓm tra kiÓm to¸n néi bé Phßng nguån vèn Chi nh¸nh cÊp 2 Phßng giao dÞch Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña c¸c phßng ban Phòng Kế hoạch - Kinh doanh Phòng kinh doanh là nơi trực tiếp giao dịch với khách hàng khi họ có nhu cầu vay vốn của Ngân hàng. Phßng kinh doanh cã nhiÖm vô: Nghiên cứu, xây dựng chiến lược khách hàng, và chiến lược huy động vốn tại khu vực của chi nhánh. Xây dựng kế hoạch kinh doanh theo định hướng của chi nhánh, xem nên kinh doanh ngắn hạn, trung hạn hay là dài hạn. Tổng hợp và theo dõi các chỉ tiêu kế hoạch kinh doanh hàng quý, hàng năm và dự thảo các báo cáo sơ kết, tổng kết. Thực hiện các biện pháp phòng ngừa rủi ro và xử lý rủi ro tín dụng. Thực hiện các nhiệm vụ khác do ban Giám đốc chi nhánh Ngân hàng giao cho và giúp Giám đốc chỉ đạo kiểm tra hoạt động tín dụng của chi nhánh. Nghiên cứu và xây dựng chiến lược khách hàng tín dụng, phân loại khách hàng. Thẩm định các dự án tín dụng theo phân cấp uỷ quyền và đề suất cho vay sau đó hoàn thiện hồ sơ trình Ngân hàng Nông nghiêp cấp trên theo phân cấp uỷ quyền. Đưa ra các mô hình tín dụng thí điểm và thủ nghiệm sau đó theo dõi, dánh giá, tổng kết, nhận xét về mô hình và đề xuất với giám đốc. Phân loại dư nợ, phân tích nợ quá hạn, tìm nguyên nhân và hướng khắc phục các hạn chế đó. Phòng Kế toán - Ngân quỹ Trực tiếp hạch toán kế toán, hạch toán thống kêvà thanh toán theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng Nông nghiệp. Nghiên cứu, xây dựng chỉ tiêu kế hoạch tài chính, quyết toán thu – chi, tiền lương trong hệ thống chi nhánh và trình lên cấp trên phê duyệt. Quản lý và sử dụng các quỹ chuyên dùng theo quy định. Thực hiện các nghiệp vụ thanh toán trong nước và nước ngoái. Bảo vệ và sử dụng hợp lý các thiết bị thông tin, điện toán phục vụ nghiệp vụ kinh doanh theo quy định của Ngân hàng Thực hiện chế độ báo cáo và kiểm tra chuyên đề theo quy định. Phòng Hành chính – Nhân sự Xây dựng chương trình công tác hàng tháng, hàng quý, có trách nhiệm thường xuyên đôn đốc thực hiện các chương trình đã được phê duyệt. Xây dựng và triển khai chương trình giao ban nội bộ sau đó thư ký tổng hợp lại cho Giám đốc Ngân hàng. Tư vấn pháp chế trong việc thực thi các nhiệm vụ cụ thể về giao kết hợp đồng đến các cán bộ, nhân viên và tài sản của chi nhánh. Thực thi pháp luật về an ninh, trật tự, phòng cháy, nổ tại cơ quan. Lưu trữ các văn bản pháp luật có liên quan đến Ngân hàng, và văn bản định chế của Ngân hàng nông nghiệp. Thực hiện công tác xây dựng cơ bản, sửa chữa, mua sắm TSCĐ quản lý nhà tập thể, nhà khách của cơ quan. Thực hiện công tác thông tin, quảng cáo, tuyên truyền... theo chỉ đạo của Giám đốc. Xây dùng lề lối trong cơ quan với các tổ chức Đảng, Công đoàn và các chi nhánh khác. Đề xuất xây dựng và mở mạng lưới kinh doanh. Đề xuất định mức lao động, tiền lương của chi nhánh. Thực hiện công tác tổ chức cán bộ và đào tạo cán bộ. Đưa ra các phong trào thi đua khen thưởng của chi nhánh. Quản lý hồ sơ của các cán bộ công nhân viªn trong chi nhánh,và hoµn tất hồ sơ về các chế độ cho cán bộ như nghỉ hưu, nghỉ chế độ ... Phòng Thẩm định dự án Điều tra nghiên cứu và xây dựng chiến lược khách hàng, phân loại các khách hàng để đưa ra các chính sách ưu đãi hợp lý với từng loại khách hàng. Phân tích các dự án theo các chi tiêu đã được đề ra, phân tích theo ngành - nghề, phân tích theo kinh tế - kỹ thuật, lựa chọn các khách hàng nào cho vay an toàn và hiệu quả cao nhất. Thẩm định các dự án tín dụng theo phân cấp uỷ quyền và đề xuất cho vay. Thẩm định dự án và hoàn thiện hồ sơ trình lên cấp trên. Tiếp cận và thực hiện các chương trình dự án thuộc nguồn vốn trong nước, nước ngoài. Phòng Nguồn vốn Quản lý quy mô và cơ cấu nhằm đưa ra và thực hiện các biện pháp để gia tăng quy mô và thay đổi cơ cÊu sao cho có hiệu quả nhất. Quản lý lãi suất của các khoản nợ, lãi suất chi trả để đảm bảo duy trì quy mô và kết cấu nguồn phù hợp với yêu cầu sinh lời của ngân hàng Quản lý kì hạn, xác định kì hạn của nguồn phù hợp với yêu cầu về kì hạn của sử dụng, tạo sự ổn định của nguồn. Phân tích tính thanh khoản của nguồn vốn, phân tích thị trường nguồn vốn, nhằm đáp ứng nhu cầu thanh khoản... Cân đối nguồn vốn và sử dụng vốn, điều hoà vốn kinh doanh đối với chi nhánh. Phòng Thanh toán quốc tế Thực hiện các nghiệp vụ hoạt động kinh doanh đối ngoại của chi nhánh, trực tiếp giao dịch với khách hàng tại Hội sở, tổ chức hoạt động, ghi chép mọi hoạt động kinh doanh đối ngoại tại Hội sở. Thực hiện thanh toán quốc tế qua Ngân hàng cho mọi đối tượng khách hàng. Phòng Kiểm tra - Kiểm toán nội bộ Kiểm tra công tác điều hành của chi nhánh và các đơn vị trực thuộc theo Nghị quyết của Hội đồng quản trị và chỉ đạo của Tổng Giám đốc Ngân hàng Nông nghiêp. Giám sát và kiểm tra việc chấp hành quy trình nghiệp vụ kinh doanh theo quy đinh của pháp luật, của NHNo&PTNT ViÖt Nam và của chi nhánh. Kiểm tra việc chấp hành quy định của Nhà nước, Ngân hàng Nhà nước về việc đảm bảo an toàn trong hoạt động tiền tệ,tín dụng và dịch vụ khác của Ngân hàng. Báo cáo Tổng Giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp, Giám đốc chi nhánh Ngân hàng về kết quả kiểm tra và đề xuất cách xử lý. Giải quyết các đơn thư, kiện tụng có liên quan tới hoạt động của chi nhánh, trên địa bàn trong phạm vi phân cấp uỷ quyền của Tổng Giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp. Tổ chức giao ban thường kì về công tác kiểm tra, kiểm toán, thanh tra nội bộ đối với các chi nhánh. Đầu mối trong việc kiểm toán độc lập, thanh tra của ngành Ngân hàng và các cơ quan pháp luật khác làm việc với chi nhánh. Thực hiện các nhiệm vụ khác do Giám đốc chi nhánh, trưởng phòng kiểm tra, kiểm toán n«Þ bộ giao cho. Các phòng ban trong chi nhánh có sự liên quan chặt chẽ với nhau, tuy mỗi phòng nghiệp vụ đều có những nhiệm vụ và chức năng khác nhau, nhưng chúng lại bổ trợ cho nhau để hoàn thành công việc và duy trì hoạt đéng tốt của Ngân hàng. Kh¸i qu¸t kÕt qu¶ t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh: STT ChØ tiªu N¨m 2003 N¨m 2004 T¨ng gi¶m so Víi n¨m 03 T¨ng gi¶m so víi KH T§ % Sè tiÒn % I Tæng nguån vèn 2.550.286 3.784.272 1.233.986 48,4% 1 C¬ cÊu nguån vèn theo ®ång tiÒn 2.550.286 3.784.272 1.233.986 48,4% - Nguån vèn néi tÖ 2.101.784 3.061.582 959.798 45,7% - Nguån vèn ngo¹i tÖ Q§ VN§ 448.502 722.690 274.188 61,1% 2 C¬ cÊu Nguån vèn theo kú h¹n 2.550.286 3.784.272 1.233.986 48,4% - Nguån vèn kh«ng kú h¹n 312.492 720.120 407.628 130,4% - Nguån vèn cã KH <12T 639.771 1.444.878 805.016 125,8% - N. Vèn cã KH tõ 12T trë lªn 1.486.297 1.619.274 132.977 8,9% Bảng 1: Tổng kết nguồn vốn của chi nhánh NHNo & PTNT Nam Hà Nội §¬n vÞ: triÖu ®ång T§: + NV cã KH tõ 12T ®Õn <24T 1.079.341 1.033.795 (45.546) -4,2% + NV tõ 24T ®Õn tíi 60T 406.956 585.479 178.523 43,9% 3 C¬ cÊu nguån vèn theo tù lùc 2.550.286 3.784.272 1.233.986 48,4% - Nguån huy ®éng hé TW 433.541 432.819 (722) -0,2% - Nguån huy ®éng t¹i ®Þa ph­¬ng 2.116.695 3.351.453 1.234.758 58,3% 449.853 116% + Néi tÖ 1.660.228 2.665.636 1.005.408 60,6% + Ngo¹i tÖ 456.467 685.815 229.348 50,2% (164.185) 81% 4 Ph©n theo lo¹i nguån vèn 2.550.286 3.784.272 1.233.986 48,4% - TiÒn göi d ©n c­ 855.622 1.121.080 26.,458 31,0% (184.640) 86% - TiÒn göi TCTD 850.643 1.224.447 373.804 43,9% T§: Ngo¹i tÖ quy VN§ 380.000 268.029 (111.971) -29,5% - TiÒn göi TCKT, TCXH 298.370 1.026.121 727.751 243,9% T§: Ngo¹i tÖ quy VND 58.337 54.440 (3.897) -6,7% - Vèn uû th¸c ®Çu t­ (trõ NHCS) 515.645 412.620 (103.025) -20,0% 5 B×nh qu©n nguån vèn 1 c¸n bé 26.566 36.041 9.475 35,7% (Nguån : B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n n¨m 2003-2004 cña NHNo&PTNT Nam Hµ Néi). Nh×n vµo biÓu ®å ta thÊy: Tæng nguån vèn huy ®éng: ®Õn 3._.