Mở rộng hoạt động cho vay đối với Doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng thương mại cổ phần Hàng Hải (MSB) Việt Nam

Lêi nãi ®Çu Cïng víi c«ng cuộc đổi mới kinh tÕ ë Việt Nam từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN, có sự quản lý của Nhà nước vµ viÖc héi nhËp kinh tÕ trªn thÕ giíi còng nh­ trong khu vùc ®· tạo điều kiện phát triển cho tất cả các thành phần kinh tế theo định hướng XHCN, ®©y còng lµ một trong những nhiệm vụ chiến lược trong đường lối phát triển nền kinh tế ở nước ta. Trong quá trình đổi mới kinh tế ở Việt Nam, các doanh nghiệp võa vµ nhá chiÕm tû träng lín trong tæng sè doanh nghiÖp cña c¶ n­íc. Do ®ã nã cã kh¶ n¨ng to lín trong viÖc më réng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn nghµnh nghÒ, t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho hµng chôc triÖu ng­êi lao ®éng trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Doanh nghiÖp võa vµ nhá do ph©n bæ réng kh¾p trªn mäi vïng ®Êt n­íc nªn nã cã vai trß tÝch cùc trong viÖc khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña mçi vïng, thóc ®Èy kinh tÕ ®Þa ph­¬ng ph¸t triÓn. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. Trong ®ã khã kh¨n vÒ vèn, vÒ ®æi míi c«ng nghÖ ,vÒ tiÕp cËn dÞch vô tµi chÝnh lµ khã kh¨n lín nhÊt, cÇn ph¶i cã sù hç trî cña tÝn dông ng©n hµng, ®Æc biÖt lµ vèn trung vµ dµi h¹n. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam tới năm 2010 là phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần trong đó chú ý tới khu vực DNVVN. Việc xem xét thực trạng của các DNVVN hiện nay đang trở nên bức thiết để tìm ra những biện pháp hữu hiệu nhằm khai thông môi trường đầu tư, tạo điều kiện DNVVN phát triển các hoạt động kinh doanh, trong đó đặc biệt chú ý tới mối quan hệ tín dụng giữa các Ngân hàng thương mại (NHTM) với các DNVVN. Xuất phát từ quan điểm trên và thực trạng cña c¸c DNVVN, qua thời gian thực tập tại Ng©n hµng cæ phÇn hµng h¶i ViÖt Nam em đã mạnh dạn chọn đề tài: “Mở rộng hoạt động cho vay đối với DNVVN tại Ng©n hµng cæ phÇn hµng h¶i ViÖt nam”, với kết cấu gồm 3 chương : Chương 1: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá Chương 2: Thực trạng cho vay đối với DNVVN t¹i Ng©n hµng cæ phÇn hµng h¶i ViÖt Nam Chương 3: Mét sè gi¶i ph¸p më réng ho¹t ®éng cho vay ®èi víi DNVVN t¹i Ng©n hµng cæ phÇn hµng h¶i Chuyên đề trình bày về vai trò củaDNVVN, phân tích thực trạng hoạt động cho vay các DNVVN tại Ngân hàng cæ phÇn hµng h¶i. Từ đó rút ra những thành tựu và những hạn chế cần khắc phục, đưa ra những giải pháp để mở rộng hoạt động cho vay DNVVN tại Ngân hàng cæ phÇn hµng h¶i , đưa ra một số kiến nghị với Ngân hàng cấp trên và các cơ quan quản lý Nhà nước. Trên cơ sở đó, hoàn thiện đề tài sẽ giúp em nâng cao và hoàn thiện hơn kiến thức đã học, có cái nhìn khách quan tổng thể hơn về hoạt động cho vay các DNVVN của hệ thống NHTM . Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá 1.1. Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. Ng©n hµng lµ mét trong c¸c tæ chøc tµi chÝnh quan träng nhÊt cña nÒn kinh tÕ. Ng©n hµng bao gåm nhiÒu lo¹i tuú thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ hÖ thèng tµi chÝnh nãi riªng, trong ®ã ng©n hµng th­¬ng m¹i th­êng chiÕm tû träng lín nhÊt vÒ qui m« tµi s¶n, thÞ phÇn vµ sè l­îng c¸c ng©n hµng. Ho¹t ®éng cña NHTM bao gåm 3 lÜnh vùc: NgiÖp vô nî ( huy ®éng vèn), nghiÖp vô cã ( cho vay kinh doanh) vµ nghiÖp vô m«i giíi trung gian ( dÞch vô thanh to¸n, ®¹i lý, t­ vÊn, th«ng tin, gi÷ hé chøng tõ, vËt quý gi¸...). Ba lo¹i nghiÖp vô ®ã cã quan hÖ mËt thiÕt , g¾n bã chÆt chÏ víi nhau, chóng hç trî vµ thóc ®Èy nhau cïng ph¸t triÓn, t¹o nªn chÊt l­îng, uy tÝn còng nh­ th­¬ng hiÖu cho ng©n hµng. Cã huy ®éng ®­îc vèn th× míi cã nguån vèn cho vay, cho vay cã hiÖu qu¶, ph¸t triÓn kinh tÕ th× míi cã nguån vèn ®Ó huy ®éng vµo, ®ång thêi muèn cho vay vµ huy ®éng vèn tèt th× ng©n hµng ph¶i lµm tèt c¸c nghiÖp vô m«i giíi, trung gian cña m×nh. ChÝnh sù kÕt hîp ®ång bé ®ã ®· trë thµnh quy luËt trong ho¹t ®éng ng©n hµng vµ t¹o thµnh xu h­íng kinh doanh tæng hîp ®a n¨ng cña c¸c NHTM. Vai trß vµ nhiÖm vô cña NHTM thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: ng©n hµng: - Thu thËp tiÒn göi Cho vay - Cung cÊp c¸c dÞch vô tiÒn göi Cho vay DÞch vô ngo¹i hèi. DÞch vô t­ v¸n. Dich vô m«i giíi, kinh doanh chøng kho¸n C¸ nh©n C¸ nh©n Doanh nghiÖp Doanh nghiÖp NghiÖp vô chÝnh NghiÖp vô kÕt hîp Nh­ vËy, Ng©n hµng th­¬ng m¹i tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô cña m×nh th«ng qua viÖc sö dông kh«ng nh÷ng chØ b»ng vèn riªng cña m×nh, mµ chñ yÕu b»ng vèn huy ®éng cña kh¸ch hµng. VÒ nguyªn t¾c, ta cã thÓ h×nh dung mét nÒn kinh tÕ ®­îc vËn hµnh mµ kh«ng cÇn c¸c trung gian tµi chÝnh. C¸c c«ng ty vµ c¸c hé gia ®×nh cã nhu cÇu vay tiÒn cã thÓ giao dÞch trùc tiÕp víi c¸c c«ng ty vµ c¸c hé gia ®×nh cã tiÒn cho vay. C¸c c«ng ty b¸n cæ phiÕu cho c¸c hé gia ®×nh. Ng­êi tiªu dïng cã thÓ mua chÞu hµng ho¸ vµ dÞch vô cña c¸c nhµ cung cÊp.C¸c nhµ m«i giíi còng cã thÓ tham gia vµo viÖc gióp cho nguêi cho vay vµ ng­êi vay gÆp nhau. VËy th× t¹i sao l¹i cã c¸c trung gian tµi chÝnh? Tai sao gÇn 2/3 khèi l­îng ®Çu t­ hµng n¨m l¹i qua tay ho? VËy c¸c trung gian tµi chÝnh ®· lµm g× vµ lµm nh­ thÕ nµo ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn nh­ vËy ? Nãi chung c¸c ng©n hµng thu lîi nhuËn b»ng c¸ch b¸n nh÷ng tµi s¶n Nî cã mét sã ®Æc tÝnh( mét kÕt hîp riªng vÒ tÝnh láng, rñi ro, vµ lîi tøc ) vµ dïng tiÒn thu ®­îc dÓ mua nh÷ng tµi s¶n Cã cã mét ®Æc tÝnh kh¸c. Nh­ thÕ c¸c ng©n hµng cung cÊp mét dÞch vô chuyÓn mét lo¹i tµi s¶n nµy thµnh mét tµi s¶n kh¸c cho c«ng chóng b»ng c¸ch thùc hiÖn trao ®æ hai lÇn “ khÕ ­íc” nî giøa ng­êi cã vèn vµ ng­êi cÇn vèn víi môc ®Ých kiÕm lêi. Theo c¸ch nµy, thay cho quan hÖ trùc tiÕp gi÷a ng­êi ®i vay vµ ng­êi cho vay lµ hai tr¸i quyÒn tµi chÝnh: + Ng­êi cho vay cã tr¸i quyÒn ®èi víi c¸c trung gian tµi chÝnh. + C¸c trung gian tµi chÝnh cã tr¸i quyÒn ®èi víi ng­êi ®i vay. Nãi gän l¹i, ho¹t ®éng c¬ b¶n cña mét ng©n hµng lµ lµm cho tµi s¶n Cã vµ tµi s¶n Nî phï hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng, cña ng­êi tiªu dïng . Nãi c¸ch kh¸c, c¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n cña NHTM lµ: Ng©n hµng t¨ng c¸c quü tiÒn tÖ b»ng c¸ch ph¸t hµnh c¸c khÕ ­íc vay nî cña m×nh vµ víi sè tiÒn thu ®­îc ®ã ng©n hµng sÏ mua c¸c khÕ ­íc vay nî hoÆc giÊy tê cã gi¸ do ng­êi kh¸c ph¸t hµnh. NÕu kh«ng cã khèi l­îng tiÒn vèn huy ®éng ®¸ng kÓ th× ng©n hµng kh«ng thÓ ®ãng vai trß quan träng ®­îc. Khi cã ®ñ khèi l­îng tiÒn vèn huy ®éng, mµ viÖc cho vay kh«ng ®óng, c¸c NHTM còng kh«ng ®em l¹i lîi Ých g×. ViÖc trao ®æi hai lÇn c¸c khÕ ­íc nî ®· ph©n biÖt c¸c ng©n hµng( trung gian tµi chÝnh) víi c¸c chñ thÓ tµi chÝnh kh¸c nh­ ng­êi m«i giíi, trung gian, mµ hä còng cã vai trß trong viÖc chuyÓn dÞch vèn tõ ng­êi cho vay tíi ng­êi vay, nh­ng l¹i kh«ng ph¸t hµnh vµo thÞ tr­êng c¸c khÕ ­íc nî cña m×nh. Qu¸ tr×nh vay m­în th«ng qua c¸c trung gian tµi chÝnh gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i khi nh÷ng ng­êi cho vay vµ ®i vay giao dÞch trùc tiÕp víi nha. Nh÷ng khã kh¨n nµy bao gåm sù kh«ng trïng hîp vÒ thêi gian, vÒ sè l­îng vèn vµ nh÷ng rñi ro. + Th«ng th­êng nh÷ng ng­êi cho vay chØ muèn cho vay ng¾n h¹n, tøc lµ hä muèn lÊy tiÒn vÒ sau mét thêi gian cho vay ng¾n, trong khi ®ã ng­êi ®i vay l¹i cã nhu cÇu vay vèn víi thêi gian dµi. Víi qu¸ tr×nh kÕt hîp c¸c nguån vèn ng¾n h¹n cña nh÷ng ng­êi cho vay ë nhiÒu thêi ®iÓm kh¸c nhau thµnh c¸c kho¶n vèn dµi h¹n cho ng­êi ®i vay,c¸c trung gian tµi chÝnh ®· ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña c¶ ng­êi ®i vay vµ ng­êi cho vay. + Nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng cho vay cã thÓ chØ muèn cho vay nh÷ng kho¶n vèn nhá, trong khi ng­êi ®i vay cã thÓ cã nhu cÇu vèn lín. Sù m©u thuÉn nµy sÏ ®­îc c©n b»ng khi mµ tæ chøc trung gian kÕt hîp c¸c kho¶n vèn nhá thµnh mét kho¶n vèn lín ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c¶ 2 bªn. + Khi mét ng­êi cã vèn cho ng­êi kh¸c vay trùc tiÕp, ng­êi cho vay cã thÓ sÏ r¬i vµo tr­êng hîp “ ®­îc ¨n c¶, ng· vÒ kh«ng”. Mãn vay cã thÓ ®­îc thanh to¸n ®Çy ®ñ song còng cã thÓ chØ ®­îc mét phÇn, thËm chÝ ng­êi cho vay cã thÓ ph¶i chÞu rñi ro mÊt toµn bé sè tiÒn cho vay. Víi vai trß cña m×nh, c¸c NHTM cã thÓ tr¸nh ®­îc t×nh huèng nµy b»ng c¸ch san ®Òu rñi ro. NÕu nh­ phÇn lín c¸c mãn vay ®Òu tèt, chØ cã mét phÇn nhá c¸c mãn vay trë nªn tåi tÖ, nh­ng sù hiÖu qu¶ cña c¸c mãn vay tèt sÏ bï ®¾p ®­îc phÇn nµo nh÷ng tæn thÊt cña c¸c mãn vay xÊu. ë c¸c n­íc kh¸c nhau, c¸c NHTM ®· vµ ®ang t×m kiÕm c¸c c¬ héi ®Ó thu lîi nhuËn vµ t¨ng tr­ëng nguån vèn b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau phï hîp víi m«i tr­êng kinh tÕ vµ x· héi cô thÓ cña mçi nø¬c. C¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ luËt ph¸p cña mçi n­íc cã thÓ cã mét vµi ¶nh h­ëng nµo ®ã ®èi víi c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng ®ang ®­îc tiÕn hµnh, nh­ng c¸c nghiÖp vô kinh doanh vÒ c¬ v¶n lµ kh«ng thay ®æi. C¸c NHTM lu«n t¹o ra nguån vèn nh»m ®¸p øng nhu cÇu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, chÝnh phñ vµ c¸c c¸ nh©n, tøc lµ c¸c NHTM ®· t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng cña chÝnh phñ b»ng c¸ch cung øng c¸c c«ng cô ban ®Çu nh»m thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. 1.2. Ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. 1.2.1. Ho¹t ®éng huy ®éng vèn. §©y lµ nghiÖp vô khëi ®Çu t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ho¹t ®éng cña ng©n hµng. VÒ sau, khi NHTM ®· h×nh thµnh æn ®Þnh, c¸c nghiÖp vô cña nã ®­îc xen kÏ lÉn nhau trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. Huy ®éng c¸c nguån vèn kh¸c nhau trong x· héi ®Ó ho¹t ®éng lµ lÏ sèng quan träng nhÊt cña c¸c NHTM. ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp, víi sù ph¸t triÓn nhanh cña c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh, ®· cã rÊt nhiÒu lo¹i tµi s¶n cã lîi tøc æn ®Þnh. NHTM ph¶i c¹nh tranh víi nh÷ng NH kh¸c, víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c b»ng c¸c nghiÖp vô thÞ tr­êng trùc tiÕp vµ víi bÊt kú tæ chøc kh¸c muèn thu hót mét khèi l­îng vèn nµo ®ã. 1.2.2. NghiÖp vô cho vay 1.2.2.1. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n. Nh­ chóng ta ®· biÕt Ng©n hµng lµ tæ chøc tµi chÝnh quan träng nhÊt cña nÒn kinh tÕ. LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông cña n­íc Céng hoµ XHCN ViÖt Nam ghi: “ Ho¹t ®éng Ng©n hµng lµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ vµ dÞch vô Ng©n hµng víi néi dung th­êng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi vµ sö dông sè tiÒn nµy ®Ó cÊp tÝn dông vµ cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n. VËy ho¹t ®éng chÝnh cña mét NHTM lµ huy ®éng vèn ®Ó sö dông nh»m thu ®­îc lîi nhuËn. ViÖc sö dông vèn chÝnh lµ qu¸ tr×nh t¹o nªn c¸c kho¶n tµi s¶n kh¸c nhau cña NH, trong ®ã cho vay lµ kho¶n môc tµi s¶n lín vµ quan träng nhÊt. Ta cã thÓ ®Þnh nghÜa: Cho vay lµ mét h×nh thøc cÊp tÝn dông, theo ®ã tæ chøc tÝn dông giao cho kh¸ch hµng sö dông mét kho¶n tiÒn ®Ó sö dông vµo môc ®Ých vµ thêi gian nhÊt ®Þnh theo tho¶ thuËn víi nguyªn t¾c cã hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i( Muc 2 - §iÒu 3 – 1627/2001/Q§ - NHNN). Th«ng qua c¸c b¶n tæng kÕt tµi s¶n cña c¸c NHTM chóng ta thÊy r»ng cho vay lu«n lµ kho¶n môc chiÕm tØ lÖ lín nhÊt trong tæng tµi s¶n cña NH vµ lµ kho¶n môc ®em l¹i thu nhËp cao nhÊt cho NH ®ång thêi rñi ro trong ho¹t ®éng NH cã xu h­íng tËp trung vµo danh môc c¸c kho¶n cho vay. TiÒn cho vay lµ mét mãn nî ®èi víi c¸ nh©n hay doanh nghiÖp ®i vay nh­ng l¹i lµ mét tµi s¶n ®èi víi NH. So s¸nh víi c¸c tµi s¶n kh¸c kho¶n môc tiÒn cho vay cã tÝnh láng kÐm h¬n v× chóng kh«ng thÓ chuyÓn thµnh tiÒn mÆt tr­íc khi c¸c kho¶n cho vay ®ã ®Õn h¹n thanh to¸n. C¸c kho¶n tiÒn cho vay còng cã x¸c xuÊt vì nî cao h¬n c¸c tµi s¶n kh¸c. Cho vay th­êng ®­îc ®Þnh l­îng theo hai chØ tiªu: Doanh sè cho vay trong kú vµ d­ nî cuèi kú. Doanh sè cho vay trong kú lµ tæng sè tiÒn mµ NH ®· cho vay ra trong kú. D­ nî cuèi kú lµ sè tiÒn mµ NH ®ang cßn cho vay vµo thêi ®iÓm cuèi kú. Khi lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh( thêi ®iÓm) cho vay ®­îc ghi d­íi h×nh thøc d­ nî. RÊt nhiÒu tµi liÖu vµ c¸c b¸o c¸o cña c¸c NH dïng “ d­ nî tÝn dông” hay “ d­ nî tiÒn vay” ®Ó ph©n biÖt víi “ d­ nî tiÒn göi”. H×nh thøc cho vay: rÊt ®a d¹ng bao gåm nhiÒu lo¹i h×nh phï hîp víi nhiÒu nhu cÇu, môc ®Ých vay vèn kh¸c nhau cña mäi ®èi t­îng kh¸ch hµng. §èi t­îng vay vèn: ®a d¹ng bao gåm c¶ c¸ nh©n vµ tæ chøc thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô ... Tuú thuéc mçi lo¹i h×nh cho vay mµ cã thÓ ®Æt ra c¸c yªu cÇu kh¸c nhau ®èi víi kh¸ch hµng. Cã thÓ liÖt kª mét sè ®iÒu kiÖn c¬ b¶n sau: Kh¸ch hµng cÇn cã t­ c¸ch ph¸p nh©n hoÆc giÊy phÐp kinh doanh cßn hiÖu lùc, ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô theo ®óng quy ®Þnh cña luËt ph¸p hiÖn hµnh, cã ph­¬ng ¸n, dù ¸n kinh doanh hîp ph¸p,kh¶ thi, cã hiÖu qu¶, cã vèn tù cã tham gia vµo ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt, cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶ vèn vay, cã tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o ®¶m cho kho¶n vay hoÆc c¸c chøng tõ cã gi¸ hoÆc ®­îc bªn thø ba b¶o l·nh hoÆc ®­îc vay tÝn chÊp theo quy ®Þnh cña NH... L·i suÊt cho vay: L·i suÊt rÊt linh ho¹t, cã rÊt nhiÒu møc phï hîp víi tõng thêi kú, tõng ph­¬ng thøc vµ lo¹i cho vay mµ NH ¸p dông ®èi vãi kh¸ch hµng. HiÖn nay l·i suÊt cho vay lµ l·i suÊt tho¶ thuËn gi÷a NH vµ kh¸ch hµng phï hî vãi quy ®Þnh chung cña NHNN. C¸c NH ®Òu cã chÝnh s¸ch l·i suÊt vµ ®iÒu kiÖn cho vay ­u ®·i ®èi víi c¸c kh¸ch hµng cã uy tÝn tèt trong lÞch sö quan hÖ tÝn dông víi NH. Møc cho vay: C¨n cø vµo nhu cÇu vay hîp lý cña kh¸ch hµng vµ gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o l·nh vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng. Møc tèi ®a kh«ng v­ît qu¸ gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o l·nh do NH vµ kh¸ch hµng tho¶ thuËn ®Þnh gi¸. §ång thêi møc cho vay cßn ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh nguån vèn cña NH ®Ó quyÕt ®Þnh. Lo¹i tiÒn cho vay: Tuú thuéc vµo tõng lo¹i h×nh cho vay, th«ng th­êng gåm c¶ VND, USD vµ c¸c ngo¹i tÖ kh¸c, cã thÓ cã c¶ vµng vµ c¸c kim lo¹i quý. Cho vay lµ ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt sèng cßn ®èi víi hÇu hÕt c¸c NHTM. §©y kh«ng chØ lµ kho¶n sö dông vèn lín nhÊt cña ng©n hµng, mµ cßn lµ nguån t¹o ra thu nhËp lín nhÊt trong tÊt c¶ c¸c tµi s¶n cã sinh lîi. H¬n thÕ n÷a, chÝnh chøc n¨ng cho vay nµy cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng rñi ro lín nhÊt mµ c¸c ng©n hµng nãi chung ph¶i chÊp nhËn. PhÇn lín quü cña ng©n hµng ®Òu ®­îc dïng ®Ó cho vay, møc doanh lîi chñ yÕu ®­îc s¶n sinh tõ c¸c kho¶n cho vay, vµ g¸nh nÆng rñi ro kinh doanh còng tËp trung ë ®©y. 1.2.2.2. C¸c lo¹i h×nh cho vay. Cã thÓ c¨n cø vµo rÊt nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau ®Ó ph©n lo¹i c¸c h×nh thøc cho vay. Sau ®©y chóng ta cïng nghiªn cøu mét sè c¸ch ph©n lo¹i c¬ b¶n. 1.2.2.2.1. C¨n cø vµo thêi h¹n cho vay. Thêi h¹n cho vay lµ kho¶ng thêi gian ®­îc tÝnh tõ khi kh¸ch hµng b¾t ®Çu nhËn vèn vay cho ®Õn thêi ®iÓm tr¶ hÕt nî gèc vµ l·i vèn vay ®· ®­îc tho¶ thuËn trong hîp ®ång tÝn dông gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. Cã thÓ chia lµm c¸c lo¹i nh­ sau: Cho vay kh«ng cã thêi h¹n x¸c ®Þnh. Cho vay ng¾n han. Cho vay trung h¹n. Cho vay dµi h¹n. Ta cã thÓ lËp b¶ng so s¸nh sau gi÷a c¸c hinh thøc cho vay trªn. Ng¾n h¹n Trung h¹n Dµi h¹n Thêi gian §Õn 12 th¸ng Trªn 1 n¨m ®Õn 5 n¨m Trªn 5 n¨m Môc ®Ých cho vay Bæ sung vèn l­u ®éng cho doanh nghiÖp Tµi trî cho c¸c TSC§ nh­ mua s¾m trang thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn, c¬ së vËt chÊt... Tµi trî cho c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n: nhµ, s©n bay, cÇu ®­êng, m¸y mãc thiÕt bÞ cã gi¸ trÞ lín thêi gian sö dông l©u... ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh theo chiÒu réng hoÆc chiÒu s©u... L·i suÊt ThÊp Cao Cao nhÊt TÝnh thanh kho¶n cña mãn vay Cao ThÊp ThÊp nhÊt §é rñi ro ThÊp Cao Cao nhÊt Ph©n lo¹i theo thêi h¹n cho vay cã mét ý nghÜa quan träng ®èi víi ng©n hµng bëi lÏ thêi h¹n cho vay sÏ liªn quan ®Õn tÝnh an toµn vµ sinh lîi cña mãn vay còng nh­ kh¶ n¨ng hoµn tr¶ cña kh¸ch hµng. Tû träng cho vay ng¾n h¹n ë c¸c NHTM ë ViÖt Nam th­êng cao h¬n cho vay trung vµ dµi h¹n. Nguyªn nh©n do: K× h¹n vµ tÝnh æn ®Þnh cña nguån vèn: tiÒn göi huy ®éng trung vµ dµi h¹n cña c¸c NH bÞ h¹n chÕ nªn kh«ng cã ®ñ nguån vèn ®Ó tiÕn hµnh cho vay. Kh¶ n¨ng qu¶n lý thanh kho¶n cña NH: NH th­êng ­a thÝch nh÷ng kho¶n vay ng¾n h¹n h¬n do rñi ro thÊp, nhanh thu håi còng nh­ quay vßng ®­îc vèn. Kh¶ n¨ng dù b¸o còng nh­ dù phßng rñi ro cña NH. 1.2.2.2.2 C¨n cø vµo tµi s¶n b¶o ®¶m. Cho vay cã tµi s¶n ®¶m b¶o: lµ viÖc cho vay vèn cña TCTD theo ®ã nghÜa vô tr¶ nî cña kh¸ch hµng ®­îc cam kÕt b¶o ®¶m thùc hiÖn b»ng tµi s¶n cÇm cè, thÕ chÊp, tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay hoÆc b¶o l·nh b»ng tµi s¶n cña bªn thø ba. - Cho vay thÕ chÊp: lµ h×nh thøc mµ ng­êi nhËn tµi trî ph¶i chuyÓn c¸c giÊy tê chøng nhËn së h÷u( hoÆc sö dông) c¸c tµi s¶n ®¶m b¶o sang cho NH n¾m gi÷ trong thêi gian cam kÓt. -Cho vay cÇm cè: Lµ h×nh thøc mµ ng­êi nhËn tµi trî cña NH ph¶i chuyÓn quyÒn kiÓm so¸t tµi s¶n b¶o ®¶m sang cho NH trong thêi gian cam kÕt. Cho vay kh«ng cã tµi s¶n b¶o ®¶m: C¸c c¨n cø ®Ó NH cã thÓ cho kh¸ch hµng vay theo h×nh thøc nµy lµ: ý thøc cña kh¸ch hµng, t×nh h×nh tµi chÝnh, lÞch sö tÝn dông cña kh¸ch hµng, lîi tøc cã thÓ cã trong t­¬ng lai cña dù ¸n xin vay vèn... Cho vay tÝn chÊp: lµ h×nh thøc cho vay cña NH c¨n cø vµo uy tÝn vµ sù tin t­ëng cña ng©n hµng ®èi víi kh¸ch hµng. B¶o l·nh: lµ h×nh thøc cho vay c¨n cø vµo sù b¶o l·nh b¨ngg uy tÝn cña ng­êi thø 3. Ng­êi thø 3 khi ®øng ra lµm ng­êi b¶o l·nh sÏ cam kÕt thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh ®èi víi ng©n hµng thau cho ng­êi ®i vay khi kh¸ch hµng kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô theo hîp ®ång. §èi víi nh÷ng ng­êi b¶o l·nh cã uy tÝn nh­ nhµ n­íc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh lín, c¸c c«ng ty lín... th× ng©n hµng chÊp nhËn b¶o l·nh kh«ng cÇn cã tµi s¶n b¶o ®¶m. ChÝnh v× lý do ®ã mµ uy tÝn cña ng­êi b¶o l·nh lµ hÕt søc quan träng. Ph¸t triÓn tÝn chÊp rÊt cã lîi bëi v× cã nh÷ng kh¸ch hµng cã dù ¸n tèt, kh¶ n¨ng sinh lêi cao nh­ng kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp nªn kh«ng ®­îc vay vèn. Ngoµi ra tÝn chÊp cßn t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ®èi t­îng ®Æc biÖt lµ häc sinh, sinh viªn tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn phôc vô nhu cÇu häc tËp trong n­íc hoÆc du häc hoÆc gióp hä cã vèn ban ®Çu ®Ó khëi nghiÖp kinh doanh. Nh­ng ë ViÖt Nam ch­a gi¶i quyÕt tèt ®­îc h×nh thøc cho vay nµy do ý thøc cña ng­êi d©n ch­a cao, NH dÔ gÆp c¸c vÊn ®Ò rñi ro ®¹o ®øc, m«i tr­êng ph¸p lý ch­a nghiªm. 1.2.2.2.3. C¨n cø vµo møc ®é cho vay. Cho vay trùc tiÕp: lµ h×nh thøc cho vay phæ biÕn cña ng©n hµng: Nh trùc tiÕp cho kh¸ch hµng vay vèn th«ng qua hå s¬ vay vèn mµ kh¸ch hµng nép cho NH. Kh¸ch hµng lµm viÖc trùc tiÕp víi c¸n bé ng©n hµng ®Ó nép ®¬n xin vay vèn, tho¶ thuËn c¸c vÊn ®Ò liªn quan...ThÓ thøc cho vay theo s¬ ®å sau: Kh¸ch hµng Ng©n hµng (vèn vay) Cho vay gi¸n tiÕp: lµ h×nh thøc cho vay th«ng qua tæ chøc trung gian. §ã lµ c¸c tæ, ®éi, nhãm, héi, nh­ nhãm s¶n xuÊt, héi n«ng d©n, Héi cùu chiÕn binh, Héi phô n÷...Môc ®Ých ®­îc c¸c tæ chøc nµy cïng quan t©m ®Õn lµ vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ, lµm giµu, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo dùa trªn nguyªn t¾c hai bªn cïng cã lîi. §èi t­îng ®i vay lµ c¸c hé n«ng d©n, ng­êi bu«n b¸n nhá, c¸c hé nghÌo, häc sinh, sinh viªn. H×nh thøc cho vay gi¸n tiÕp cã hai lo¹i: Cho vay gi¸n tiÕp th«ng qua tæ chøc trung gian. Lµ c¸c tæ, héi, ®éi nh­ Héi phô n÷, Héi cùu chiÕn binh, Héi n«ng d©n... C¸c tæ chøc trung gian nµy sÔ ®øng ra b¶o l·nh cho c¸c thµnh viªn trong héi vay vèn cña NH nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn kinh tÕ cho c¸c thµnh viªn trong héi, xo¸ ®ãi gi¶m ®ãi gi¶m nghÌo, t¨ng thu nhËp, ph¸t triÓn nghµnh nghÒ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi n«ng d©n... ThÓ thøc cho vay ®­îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: ( 1) Kh¸ch hµng( n«ng d©n, bu«n b¸n nhá...) Tæ chøc trung gian(tæ, ®éi, héi,... Ng©n hµng (3) (3) (2) NH ph©n tÝch tÝn dông tr­íc khi cho vay Nh ph¸t tiÒn vay trùc tiÕp cho kh¸ch hµng C¸c tæ chøc trung gian thu nî hé NH ¦u ®iÓm chÝnh cña h×nh thøc cho vay nµy lµ thu hót ®­îc l­îng kh¸ch hµng kh«ng cã hoÆc kh«ng ®ñ tµi s¶n thÕ chÊp. Cho vay th«ng qua ng­êi b¸n lÎ c¸c s¶n phÈm ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ViÖc cho vay nµy sÏ h¹n chÕ ng­êi vay sö dông tiÒn sai môc ®Ých. Ng­êi b¸n lÎ Ng©n hµng (3) Ng­êi vay (1) (2) NH kÝ kÕt hîp ®ång tÝn dông víi ng­êi vay( Kh¸ch hµng) Ng­êi vay mua hµng( NVL cho s¶n xuÊt, c©y gièng, con gièng) Ng­êi b¸n tËp trung c¸c ho¸ ®¬n b¸n hµng göi lªn Nh ®Ò nghÞ thanh to¸n. Sau ®ã NH thu nî cña kh¸ch hµng. Cho vay gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c tæ chøc trung gian th­êng ®­îc ¸p dông ®èi víi thÞ tr­êng cã nhiÒu mãn vay nhá, ng­ßi vay ph©n t¸n c¸ch xa NH. Th«ng qua h×nh thøc cho vay nµy sÏ gióp NH tiÕt kiÖm chi phÝ cho vay, gi¶m bít rñi ro, chi phÝ. Tuy nhiªn h×nh thøc cho vay nµy còng béc lé nh÷ng khiÕm khuyÕt: NhiÒu trung gian ®· lîi dông vÞ thÕ cña m×nh ®Ó t¨ng l·i suÊt cho vay hoÆc lÊy sè tiÒn cña c¸c thµnh viªn kh¸c cho riªng m×nh, cßn c¸c nhµ b¸n lÎ cã thÓ lîi dông ®Ó b¸n hµng kÐm chÊt l­îng hoÆc b¸n víi gi¸ ®¾t cho ng­êi vay vèn. So s¸nh gi÷a hai h×nh thøc cho vay trùc tiÕp vµ cho vay gi¸n tiÕp: Cho vay trùc tiÕp lµ sù tiÕp xóc trùc tiÕp gi÷a NH vµ kh¸ch hµng kh«ng qua mét tæ chøc nµo. Cßn cho vay gi¸n tiÕp NH vµ kh¸ch hµng giao dÞch th«ng qua mét tæ chøc hoÆc mét ng­êi kh¸c lµm trung gian. Cho vay trùc tiÕp kh¸ch hµng cÇn ph¶i cã tµi s¶n d¶m b¶o. Cßn cho vay gi¸n tiÕp kh¸ch hµng kh«ng cÇn cã tµi s¶n d¶m b¶o mµ chØ cÇn cã mét tæ chøc hoÆc mét ng­êi kh¸c ®øng ra b¶o l·nh lµm trung gian vay vèn. Sù kh¸c nhau gi÷a hai h×nh thøc nµy gióp cho NH ®Þnh vÞ ®­îc thÞ tr­êng cho vay cña m×nh ®Ó ¸p dông ®èi víi tõng lo¹i kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay vèn 1.2.2.2.4. C¨n cø vµo ph­¬ng thøc cho vay Cho vay trùc tiÕp tõng lÇn :lµ h×nh thøc cho vay nhiÒu lÇn t¸ch biÖt nhau ®èi víi kh¸ch hµng kh«ng cã nhu cÇu th­êng xuyªn vµ chØ vay trong tr­êng hîp cÇn thiÕt, vèn tõ NH chØ tham gia vµo mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh cña chu kú s¶n xuÊt kinh doanh. Quy m« vay Thêi gian vay C¸ch thøc vay:kh¸ch hµng lµm ®¬n vµ tr×nh NH ph­¬ng ¸n sö dông vèn vay. NH sÏ ph©n tÝch kh¸ch hµng vµ kÝ hîp ®ång cho vay, x¸c ®Þnh quy m« cho vay, thêi h¹n gi¶i ng©n, thêi h¹n tr¶ nî, l·i suÊt vµ yªu cÇu ®¶m b¶o nÕu cÇn. Mçi mãn vay ®­îc t¸ch biÖt nhau thµnh c¸c hå s¬ kh¸c nhau. Sè l­îng cho vay Nhu cÇu vèn cho SXKD Vèn CSH tham gia C¸c nguån vèn kh¸c tham gia = - - NÕu cho vay cã tµi s¶n ®¶m b¶o TØ lÖ cho vay trªn gi¸ trÞ TS b¶o ®¶m Gi¸ trÞ tµi s¶n ®¶m b¶o Sè l­îng cho vay S = Theo tõng k× h¹n nî trong hîp ®ång, NH sÏ thu c¶ gèc vµ l·i, l·i suÊt nµy cã thÓ cè ®Þnh hoÆc th¶ næi theo thêi ®iÓm tÝnh l·i. ¦u ®iÓm: §¬n gi¶n, ¸p dông víi nhiÒu c¸ nh©n, doanh nghiÖp vµ rÊt phæ biÕn trong thùc tÕ. NH lu«n kiÓm so¸t ®­îc môc ®Ých vµ hiÖu qu¶ sö dông tiÒn vay. NÕu cã dÊu hiÖu vi ph¹m hîp ®ång, NH sÏ thu nî tr­íc h¹n hoÆc chuyÓn nî qu¸ h¹n. Nh­îc ®iÓm: NÕu cã tµi s¶n b¶o ®¶m th× gi¸ trÞ mãn vay phô thuéc vµo gi¸ trÞ tµi s¶n ®¶m b¶o. NÕu kh«ng cã tµi s¶n b¶o ®¶m th× mãn vay bÞ h¹n chÕ quy m«, thêi h¹n, l·i suÊt rÊt nhiÒu. Cho vay theo h¹n møc tÝn dông. Kh¸i niÖm: lµ h×nh thøc cho vay c¨n cø vµo h¹n møc - lµ quy m« do sù tho¶ thuËn gi÷a NH vµ kh¸ch hµng. Trong cho vay h¹n møc tÝn dông cã: cho vay trong h¹n møc vµ cho vay ngoµi h¹n møc. Cho vay trong h¹n møc:Sè d­ £ h¹n møc. Kh¸ch hµng cã thÓ vay tr¶ nhiÒu lÇn th­êng xuyªn nh­ng d­ nî kh«ng v­ît qu¸ h¹n møc. Cho vay ngoµi h¹n møc: Sè d­ > h¹n møc. Ng©n hµng quy ®Þnh h¹n møc tÝn dông cuèi kú. D­ nî trong kú cã thÓ lín h¬n h¹n møc nh­ng ®Õn cuèi kú kh¸ch hµng ph¶i tr¶ ®Ó gi¶m d­ nî sao cho d­ nî cuèi kú kh«ng v­ît qu¸ h¹n møc. C¸ch thøc cho vay: Khi kh¸ch hµng cã nhu cÇu bæ xung VL§ th­êng xuyªn kh¸ch hµng sÏ vay NH. Mçi lÇn vay kh¸ch hµng cÇn tr×nh bµy ph­¬ng ¸n sö dông tiÒn vay, nép c¸c chøng tõ vµ nªn yªu cÇu vay. Sau khi kiÓm tra tÝnh chÊt hîp ph¸p vµ hîp lÖ, Nh sÏ cho kh¸ch hµng vay tiÒn. H¹n møc tÝn dông ®­îc cÊp trªn c¬ së kÕ ho¹ch SXKD vµ nhu cÇu vay vèn cña kh¸ch hµng. C¸ch 1: B­íc 1 Dù tr÷ hîp lý Dù tr÷ Hµng kÐm phÈm chÊt chËm lu©n cao nhÊt = thùc tÕ - chuyÓn, hµng kh«ng thuéc ®èi kú tr­íc cao nhÊt t­îng cho vay cña NH B­íc 2 Dù tr÷ hîp lý Dù tr÷ T¨ng dù tr÷ T¨ng dù tr÷ cao nhÊt = hîp lý cao + do gi¸ hµng + do t¨ng s¶n kú nµy nhÊt kú tr­íc ho¸ t¨ng l­îng tiªu thô B­íc 3 H¹n møc tÝn Dù tr÷ Vèn chñ së h÷u C¸c nguån dông cao nhÊt = hîp lý cao - tham gia - tham gia trong kú nhÊt kú nµy dù tr÷ dù tr÷ kh¸c C¸ch 2: B­íc 1 Chªnh lÖch kú tr­íc = Dù tr÷ cao nhÊt - Dù tr÷ b×nh qu©n B­íc 2 Nhu cÇu dù tr÷ = Doanh sè b¸n tÝnh theo gi¸ vèn kú nµy b×nh qu©n kú nµy Vßng quay hµng ho¸ dù tr÷ kú nµy Vßng quay ®­îc tÝnh dùa trªn doanh sè b¸n cña kú tr­íc Vßng quay hµng ho¸ = Doanh sè b¸n ra tÝnh theo gi¸ vèn kú tr­íc dù tr÷ kú nµy Dù tr÷ hµng ho¸ b×nh qu©n kú tr­íc B­íc 3 Nhu cÇu TD Nhu cÇu dù Chªnh lÖch DT HH kÐm phÈm ng¾n h¹n ®Ó = tr÷ HH b×nh + b×nh qu©n vµ - chÊt kh«ng thuéc - dù tr÷ HH qu©n kú nµy DT cao nhÊt §T vay cña NH §èi víi tÝn dông trung vµ dµi h¹n: TÝn dông NH = Nhu cÇu ®Çu t­ - C¸c nguån kh¸c tham gia tµi trî. NÕu doanh nghiÖp hiÖn nay ®ang vay NH th× sè tiÒn cã thÓ cho vay thªm lµ nhu cÇu vay ng¾n h¹n trong kú d­ nî ®Õn thêi ®iÓm xin vay. ¦u ®iÓm: ThuËn tiÖn cho kh¸ch hµng vay m­în th­êng xuyªn vèn vay tham gia th­êng xuyªn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. NH kh«ng Ên ®Þnh tr­íc ngµy tr¶ nî. Khi kh¸ch hµng cã tiÒn tõ thu nhËp NH sÏ thu nî, do ®ã t¹o chñ ®éng qu¶n lý ng©n quü cho kh¸ch hµng. Nh­îc ®iÓm: Rñi ro do c¸c lÇn vay kh«ng t¸ch biÖt thµnh c¸c kú h¹n nî cô thÓ nªn NH khã kiÓm so¸t hiÖu qu¶ sö dông tõ lÇn vay ®ã. NH chØ ph¸t hiÖn khi kh¸ch hµng nép b¸o c¸o tµi chÝnh hoÆc d­ nî l©u kh«ng gi¶m sót. §ã lµ ®iÒu bÊt lîi cho NH. Cho vay thÊu chi: Kh¸i niÖm: ThÊu chi lµ nghiÖp vô cho vay qua ®ã NH cho phÐp ng­êi vay ®­îc chi tréi trªn sè tiÒn göi thanh to¸n cña m×nh ®Õn mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh vµ trong kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh giíi h¹n nµy gäi lµ h¹n møc thÊu chi. §èi t­îng: kh¸ch hµng cã ®é tin cËy cao thu nhËp ®Òu ®Æn vµ kú thu nhËp ng¾n. Khi kh¸ch hµng gÆp c¸c tr­êng hîp ®Æc biÖt khã kh¨n hoÆc ®Æc biÖt thuËn lîi. C¸ch thøc cho vay: §Ó ®­îc thÊu chi kh¸ch hµng ph¶i lµm ®¬n xin NH h¹n møc thÊu chi vµ thêi gian thÊu chi (cã thÓ ph¶i tr¶ phÝ cam kÕt cho ng©n hµng). Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kh¸ch hµng cã thÕ kÝ sÐc lËp uû nhiÖm chi... v­ît qu¸ sè tiÒn d­ tiÒn göi ®Ó chi tr¶ (song song h¹n møc thÊu chi). Khi kh¸ch hµng cã tiÒn nhËp vÒ tµi kho¶n tiÒn göi NH sÏ thu nî gèc vµ l·i. Sè l·i kh¸ch hµng ph¶i tr¶ = L·i xuÊt x Thêi gian x Sè tiÒn. thÊu chi thÊu chi thÊu chi C¸c kho¶n chi qu¸ møc thÊu chi sÏ chÞu l·i ph¹t vµ bÞ ®×nh chØ sö dông h×nh thøc nµy. ¦u ®iÓm: ThuËn lîi cho kh¸ch hµng chñ ®éng, nhanh, kÞp thêi. Lµ h×nh thøc tÝn dông ng¾n h¹n, linh ho¹t, thñ tôc ®¬n gi¶n phÇn lín kh«ng cã ®¶m b¶o. Nh­îc ®iÓm: Rñi ro cao v× khi doanh nghiÖp ®Æc biÖt khã kh¨n c¸c kho¶n vay thÊu chi nÕu kh«ng cã hiÖu qu¶ th× kh¸ch hµng sÏ kh«ng tr¶ nî cho NH. 1.2.2.2.5. C¸c h×nh thøc ph©n chia kh¸c: Cho vay mét NH tµi trî hoÆc hîp vèn (®ång tµi trî). Cho vay theo môc ®Ých sö dông vèn: cho vay ®èi víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh víi môc ®Ých ®¶m b¶o thanh kho¶n, cho vay tiªu dïng, cho vay kinh doanh.... Cho vay theo ®èi t­îng ®i vay vèn: cho vay c¸ nh©n, doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi.... Cho vay theo lÜnh vùc: cho vay trong n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp..... 1.2.3. C¸c nguyªn t¾c qu¶n lý tiÒn cho vay ë ViÖt Nam. Ho¹t ®éng cho vay lµ ho¹t ®éng rñi ro nhÊt cña c¸c NHTM nh­ng l¹i lµ ho¹t ®éng cã tû träng lín nhÊt ë c¸c NHTM ViÖt Nam, chiÕm h¬n 70 % chi phÝ vµ thu nhËp lµ c¸c ho¹t ®éng tÝn dông ®Æc biÖt lµ vay vµ cho vay, chÊt l­îng tÝn dông ®Æc biÖt lµ chÊt l­îng c¸c kho¶n cho vay thÊp. Do ®ã ho¹t ®éng cña c¸c NHTM ViÖt Nam lµ kÐm hiÖu qu¶. Rñi ro mét NH kh«ng thu håi ®­îc vèn lµ rÊt cao, dÉn ®Õn sù ph¸ s¶n cña NH ®ã, kÐo theo sù sôp ®æ cña hµng lo¹t c¸c NH kh¸c, ®©y lµ nguyªn nh©n cña khñng ho¶ng tµi chÝnh vµ khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi. ChÝnh v× vËy cÇn ph¶i qu¶n lý ho¹t ®éng cña c¸c NHTM mét c¸ch chÆt chÏ. Trong ®ã qu¶n lý tiÒn cho vay nh»m ®¶m b¶o tÝnh an toµn vµ kh¶ n¨ng sinh lêi cao nhÊt trong ph¹m vi an toµn ®ã. ¬ ViÖt Nam cã nguyªn t¾c qu¶n lý tiÒn cho vay nh­ sau: 1.2.3.1. Kh¸ch hµng vay vèn ph¶i sö dông vèn vay ®óng môc ®Ých. Kh¸ch hµng ph¶i cam kÕt sö dông tÝn dông theo môc ®Ých ®· tháa thuËn víi NH, kh«ng ®­îc tr¸i víi qui ®Þnh cña ph¸p luËt vµ c¸c qui ®Þnh cña NH cÊp trªn. Mçi NH cã ph¹m vi, kÕ ho¹ch ho¹t ®éng kh¸c nhau. Môc ®Ých cña viÖc cho vay ®­îc ghi râ trong hîp ®ång tÝn dông nh»m ®¶m b¶o NH kh«ng tµi trî cho c¸c ho¹t ®éng tr¸i phÐp vµ viÖc tµi trî ®ã lµ phï hîp víi c­¬ng lÜnh ho¹t ®éng cña NH. 1.2.3.2. Kh¸ch hµng ph¶i cam kÕt hoµn tr¶ vèn vµ l·i ®óng thêi h¹n. Kh¸ch hµng ph¶i cam kÕt hoµn tr¶ vèn vµ l·i víi thêi gian x¸c ®Þnh ®­îc ghi râ trong hîp ®ång cho vay. §©y lµ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi kh¸ch hµng nhËn tiÒn cho vay cña NH vµ lµ ®iÒu kiÖn dÓ NH tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §èi víi mét sè mãn vay NH cã thÓ kh«ng thu l·i( tÝn dông ­u ®·i). Tuy nhiªn ®ã chØ lµ chÝnh s¸ch ­u ®·i cña Nh ®èi víi mét sè kh¸ch hµng riªng biÖt chø kh«ng ph¶n ¸nh b¶n chÊt cña ho¹t ®éng cho vay. 1.3. TÝn dông ng©n hµng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. 1.3.1. Vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá. 1.3.1.1. C¸c kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá. HiÖn nay, c¸c c¬ së ®Ó hç trî vµ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá (SMEs)ph¸t triÓn, nhÊt lµ c¬ së vÒ tµi chÝnh, tÝn dông ®ang ®­îc thùc hiÖn réng r·i ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi trong ®ã cã c¶ ViÖt Nam. Tuy nhiªn viÖc x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n bëi ®Õn nay, chóng ta ch­a cã mét ®Þnh nghÜa t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá. Theo c¸ch nh×n cña c¸c nhµ nghiªn cøu kinh tÕ th× cã 2 c¸ch ®Ó tiÕp cËn vÒ ®Þnh nghÜa nµy: ®Þnh nghÜa theo chøc n¨ng vµ ®Þnh nghÜa theo tÝnh øng dông. Khi ®Þnh nghÜa doanh nghiÖp võa vµ nhá theo chøc n¨ng, ng­êi ta c¨n cø vµo nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña doanh nghiÖp võa vµ nhá nh­: c¸ch thøc tæ chøc qu¶n lý, quan hÖ ng­êi lao ®éng vµ ng­êi thuª lao ®éng, chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp... c¸ch tiÕp cËn nµy cã rÊt nhiÒu h¹n chÕ v× nã chØ míi nªu ®­îc mÆt ®Þnh tÝnh cßn mÆt ®Þnh l­îng rÊt cÇn thiÕt nã ch­a thÓ hiÖn ®­îc. Vµ nÕu dùa vµo ®Þnh nghÜa nµy th× ta kh«ng cã c¬ së ®Ó ph©n biÖt doanh nghiÖp võa vµ nhá víi doanh nghiÖp lín kh¸c trong nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× vËy hiÖn nay nhiÒu n­íc kh«ng ®Þnh nghÜa doanh nghiÖp võa vµ nhá theo c¸ch nµy. Cßn ®Þnh nghÜa doanh nghiÖp võa vµ nhá theo c¸ch thø 2, ng­êi ta c¨n cø vµo sè l­îng vèn, sè l­îng lao ®éng mµ doanh nghiÖp ®ã th­êng xuyªn sö dông. §©y lµ c¸ch ph©n lo¹i ®ang ®­îc ¸p dông ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn kh¸i niÖm doanh nghiÖp võa vµ nhá kh«ng chØ ®¬n thuÇn ph¶n ¸nh quy m« cña doanh nghiÖp mµ nã cßn bao hµm néi dung tæng hîp vÒ kinh tÕ, tæ chøc s¶n xuÊt, qu¶n lý vµ tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ n÷a. Tuú vµo môc ®Ých cña viÖc x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa & nhá vµ thùc tr¹ng vÒ quy m« cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ cña mçi n­íc kh¸c nhau cã thÓ cã sù ®Þnh nghÜa kh¸c vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá. B¶ng 1: Tiªu chÝ x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá ë mét sè quèc gia Tªn n­íc Sè lao ®éng Tæng sè vèn hoÆc gi¸ trÞ tµi s¶n Doanh thu Canada <500 ng­êi <200 triÖu CAD Hång K«ng <100 trong c«ng nghiÖp. <50 trong dÞch vô Indonesia <100 ng­êi <0,6 tû rupi < 2 tû rupi NhËt B¶n <50 trong b¸n lÎ <100 trong b¸n bu«n._.. <300 trong nghµnh kh¸c <10 triÖu yªn <30 triÖu yªn <100 triÖu yªn HiÖn nay ë n­íc ta, tiªu chÝ ph©n lo¹i DNVVN ®· ®­îc qui ®Þnh t¹i c«ng v¨n sè 681/ CP - KTN ngµy 20/6/1998 cña Thñ t­íng chÝnh phñ. Theo qui ®Þnh t¹i c«ng v¨n nµy, tiªu chÝ x¸c ®Þnh DNVVN lµ vèn vµ sè lao ®éng. Cô thÓ DNVVN lµ doanh nghiÖp cã vèn ®iÒu lÖ < 5 tû ®ång vµ sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m d­íi 200 ng­êi. Nh­ng theo qui ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh 90/2001/N§ - CP ngµy 23/11/2001 th× DNVVN ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: DNVVN lµ c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ®éc lËp, ®· ®¨ng kÝ kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã vèn ®¨ng kÝ kinh doanh kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m kh«ng qu¸ 300 ng­êi. Theo ®Þnh nghÜa nµy c¸c DNVVN chiÕm 80% tæng sè doanh nghiÖp nhµ n­íc ( thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo luËt doanh nghiÖp nhµ n­íc), trong khu vùc t­ nh©n hiÖn cã h¬n 50000 doanh nghiÖp gåm c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp t­ nh©n vµ h¬n 2 triÖu hé kinh doanh c¸ thÓ. 1.3.1.2. §Æc ®iÓm cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ cã nhiÒu lo¹i c¬ cÊu tæ chøc nh­ng nh×n chung c¸c doanh nghiÖp nµy th­êng thÝch hîp víi c¬ cÊu tæ chøc gi¶n ®¬n. Th«ng th­êng ë c¸c doanh nghiÖp nµy sè l­îng nh©n viªn Ýt vµ c¸c nh©n viªn ®«i khi ®¶m nhËn nhiÒu c«ng viÖc trong cïng mét lóc. Nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá cã tÝnh nh¹y c¶m cao ®èi víi c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh linh ho¹t vµ øng phã kÞp thêi t×nh h×nh biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. Do ®Æc thï cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th­êng tËp trung khai th¸c nh÷ng kho¶ng trèng thÞ tr­êng, nh÷ng thÞ tr­êng vµ mÆt hµng míi, nh÷ng ®o¹n thÞ tr­êng vµ c¸c doanh nghiÖp lín Ýt chó ý. Bªn c¹nh ®ã c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn trî gióp tÝch cùc cho c¸c doanh nghiÖp lín trong viÖc nhËn thÇu vµ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô. Nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá cã kh¶ n¨ng chÊp nhËn mäi sù rñi ro, m¹o hiÓm cã thÓ x¶y ra, nªn chñ doanh nghiÖp cã thÓ m¹nh d¹n ®Çu t­ vµo nh÷ng ngµnh míi, nh÷ng ngµnh mµ lóc ®Çu ®em l¹i lîi nhuËn Ýt vµ nh÷ng s¶n phÈm nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt ra v× s¶n phÈm chØ ®¸p øng nhu cÇu c¸ biÖt. Nguån vèn cña doanh nghiÖp bao gåm c¸c kho¶n vèn nî vµ vèn cña chñ së h÷u. Víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam th«ng th­êng nguån vèn ®­îc h×nh thµnh tõ 3 nguån chñ yÕu bao gåm: Vèn tù cã, nguån vèn phi chÝnh thøc vµ nguån vèn chÝnh thøc. Vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th­êng t¹o ra tõ vèn riªng cña chñ doanh nghiÖp, vèn ®ãng gãp cña c¸c cæ ®«ng. Nguån vèn phi chÝnh thøc cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®­îc t×m kiÕm tõ c¸c kho¶n vay b¹n bÌ, vay tõ gia ®×nh, c¸c kho¶n cho vay nÆng l·i trªn thÞ tr­êng chî ®en, tuy nhiªn ph¹m vi vµ qui m« cña nguån nµy lµ kh«ng lín. Nguån vèn chÝnh thøc bao gåm c¸c nguån vay tõ ng©n hµng hay c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c nguån vèn phi chÝnh phñ vµ chÝnh phñ. Trong ®ã nguån tÝn dông cña ng©n hµng cã mét vai trß to lín ®èi víi c¸c DNVVN. Ng©n hµng th­¬ng m¹i víi vai trß trung gian tµi chÝnh cña m×nh thùc sù lµ ng­êi b¹n cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ DNVVN nãi riªng. Víi hÖ thèng chi nh¸nh réng lín, NHTM cã kh¶ n¨ng huy ®éng c¸c nguån vèn trong nÒn kinh tÕ vµ c¸c tÇng líp d©n c­, ®¸p øng nhu cÇu vèn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Mét trong nh÷ng nguån vèn quan träng ®Ó bæ sung vèn l­u ®éng, ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chÝnh lµ vèn vay tõ ng©n hµng v× nÕu doanh nghiÖp chØ dùa vµ vèn tù cã th× qu¸ Ýt, kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá dÔ dµng thùc hiÖn sù ®æi míi thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp lín, v× yªu cÇu vèn bæ xung kh«ng nhiÒu vµ gi¶m ®­îc sù thiÖt h¹i khi cã sù c¹nh tranh ph¶i chuyÓn sang kinh doanh ngµnh kh¸c. Nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ øng dông ®­îc kü thuËt tiªn tiÕn, cã thÓ kÕt hîp gi÷a tù ®éng ho¸, c¬ khÝ ho¸ víi lao ®éng thñ c«ng, cã thÓ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm chÊt l­îng cao trong c¬ së h¹ tÇng thÊp kÐm. 1.3.1.3. Vai trß cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nãi ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ ë c¸c n­íc chóng ta th­êng nghe vµ nghÜ ®Õn c¸c doanh nghiÖp khæng lå quen thuéc nh­ khi nãi ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ NhËt B¶n th× ng­êi ta nghÜ ®Õn Ford, Toyota,... vµ khi nãi ®Õn.... trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngµy cµng cã vÞ trÝ vµ vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ cña mçi n­íc th× Ýt ng­êi quan t©m nghiªn cøu. Doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm tû lÖ cao vÒ doanh nghiÖp, vÒ thu hót lao ®éng vµ ®ãng gãp thu nhËp quèc d©n cho ®Êt n­íc. Theo sè liÖu thèng kª cña nhiÒu n­íc cho thÊy doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm 95% tæng sè c¸c doanh nghiÖp, thu hót tõ 75- 90% sè nh©n viªn lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp vµ tõ 40- 50% thu nhËp quèc d©n ë mçi n­íc. T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 9 th¸ng 2 n¨m 1991 cho biÕt: ë Mü, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vÒ sè ng­êi lao ®éng chiÕm 78,5%; vÒ thu nhËp quèc d©n chiÕm 34% so víi toµn bé doanh nghiÖp n­íc Mü. Do cã lîi thÕ lµ: chØ cÇn 1 sè vèn nhá còng cã thÓ thµnh lËp ®­îc c«ng ty, cã thÓ më v¨n phßng, x­ëng s¶n xuÊt t¹i gia ®×nh víi chi phÝ thÊp, tÝnh n¨ng ®éng vµ linh ho¹t cao, cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi nhu cÇu th­êng xuyªn thay ®æi cña ng­êi tiªu dïng v...v... nªn sè doanh nghiÖp võa vµ nhá nh÷ng n¨m võa qua ph¸t triÓn kh¸ nhanh. §Æc biÖt lµ doanh nghiÖp mang tÝnh chÊt gia ®×nh, c¸ thÓ chiÕm 1 tû lÖ lín. Kü thuËt s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp võa vµ nhá chñ yÕu lµ nöa c¬ giíi, lao ®éng chiÕm tû lÖ kh¸ cao. MÆt kh¸c phÇn lín doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, dÞch vô, s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, chÕ biÕn n«ng l©m, h¶i s¶n, x©y dùng, giao th«ng vËn t¶i,... nªn nã cã kh¶ n¨ng thu hót nhiÒu lao ®éng, t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho x· héi vµ t¨ng thu nhËp b¶o ®¶m ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng. Trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp lín, kü thuËt s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhÊt lµ ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp tù ®éng ho¸ s¶n xuÊt, sö dông c«ng nghÖ ng­êi m¸y ®· lµm cho sè ng­êi thÊt nghiÖp ngµy cµng t¨ng, ph¸t sinh nhiÒu tiªu cùc x· héi. Doanh nghiÖp võa vµ nhá ®¸p øng tÝch cùc nhu cÇu tiªu dïng x· héi ngµy cµng phong phó, ®a d¹ng mµ c¸c doanh nghiÖp lín kh«ng thÓ lµm ®­îc. Ngµy nay, trong thùc tÕ tiªu dïng x· héi cã nhiÒu mÆt hµng mµ ng­êi tiªu dïng chØ cã nhu cÇu Ýt hoÆc c¸ biÖt song chÊt l­îng, chñng lo¹i, mÉu m·, kiÓu c¸ch kh«ng ngõng thay ®æi. Trong tr­êng hîp nµy c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá do quy m« s¶n xuÊt nhá, cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh ho¹t ®éng nªn cã thÓ ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu nãi trªn cña ng­êi tiªu dïng mét c¸ch nhanh chãng, thuËn tiÖn. §Æc biÖt cã nh÷ng hµng ho¸ ng­êi tiªu dïng cã nhu cÇu kh«ng thÓ s¶n xuÊt ë c¸c n­íc doanh nghiÖp quy m« lín, kü thuËt hiÖn ®¹i mµ chØ cã thÓ s¶n xuÊt b»ng lao ®éng thñ c«ng, ph©n t¸n ®Õn tõng c¬ së s¶n xuÊt nhá vµ hé gia ®×nh. Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vai trß quan träng trong lÜnh vùc ph©n phèi, l­u th«ng vµ trong s¶n xuÊt, chÕ biÕn hµng ho¸ xuÊt khÈu. Trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, hµng hãa tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn kh©u tiªu dïng ph¶i qua kh©u trung gian. §ã lµ kh©u l­u th«ng, do m¹ng l­íi c¸c cöa hµng th­¬ng nghiÖp- dÞch vô, b¸n bu«n- b¸n lÎ ®¶m nhËn. Do lîi thÕ cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá rÊt thÝch hîp víi lÜnh vùc kinh doanh th­¬ng nghiÖp,dÞch vô b¸n lÎ: v× r»ng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chØ cÇn 1 sè vèn ban ®Çu nhá còng cã thÓ ho¹t ®éng ®­îc, chi phÝ l­u th«ng hµng ho¸ thÊp. C¸c doanh nghiÖp lín kh«ng thÓ tæ chøc ®­îc 1 m¹ng l­íi b¸n lÎ ®Ó tiªu thô hµng hãa cña m×nh mµ ph¶i th«ng qua m¹ng l­íi b¸n lÎ cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Trong thêi ®¹i ngµy nay, bÊt kú lµ n­íc nµo cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao hay thÊp còng ®Òu ph¶i thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ më, víi néi dung c¬ b¶n lµ: TËn dông lîi thÕ so s¸nh, tÝch cùc tham gia vµo viÖc ph©n c«ng quèc tÕ, chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c quèc tÕ, tranh thñ vèn, c«ng nghÖ, kinh nghiÖm tèt cña c¸c n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trong n­íc. Thùc tiÔn cho thÊy, hµng chôc n¨m qua, ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc s¶n xuÊt, chÕ biÕn c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu. NhÊt lµ c¸c mÆt hµng ®­îc s¶n xuÊt ra b»ng nhiÒu nguyªn liÖu cho c¸c ngµnh n«ng l©m nghiÖp, h¶i s¶n cung cÊp. Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vai trß tÝch cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, khai th¸c tiÒm n¨ng, thÕ m¹nh cña tõng vïng. Do quy m« võa vµ nhá nªn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ ®Æt v¨n phßng lµm viÖc, nhµ x­ëng, kho tµng ë kh¾p mäi n¬i trªn l·nh thæ cña tõng n­íc, ë c¶ nh÷ng n¬i lµ c¬ së h¹ tÇng ch­a ph¸t triÓn nh­ ë vïng nói cao, h¶i ®¶o, ë vïng n«ng th«n réng lín nh»m khai th¸c tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña tõng vïng. §Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ lao ®éng vµ tµi nguyªn ngµnh nghÒ ®ang cßn rÊt lín ë tõng ®èi t­îng, tõng vïng l·nh thæ, cÇn tËp trung ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn mét sè ngµnh mµ n­íc ta cã tiÒm n¨ng nh­ n«ng nghiÖp, h¶i s¶n, c«ng nghiÖp chÕ biÕn. 1.3.2.ChÝnh s¸ch tÝn dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. 1.3.2.1. ChÝnh s¸ch tÝn dông. ë tÇm vÜ m«, chÝnh s¸ch tÝn dông lµ mét bé ®iÒu lÖ vÒ c¸c trao ®æi tÝn dông quy ®Þnh bëi ChÝnh phñ nh»m t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng tÝn dông nh»m t¹o ®µ ph¸t triÓn, h­íng tíi môc ®Ých t¨ng tr­ëng cho nÒn kinh tÕ. ë tÇm vi m«, chÝnh s¸ch tÝn dông ®­îc cô thÓ ho¸ b»ng c¸c ch­¬ng tr×nh t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ®èi t­îng ­u tiªn tiÕp cËn ®­îc víi tÝn dông 1.3.2.2. C¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tÝn dông. Nh÷ng ®iÒu kiÖn tÝn dông : lµ c¸c tiªu chÝ ®Ó lµm râ ®èi t­îng vay cña mét chÝnh s¸ch tÝn dông nh»m ®¶m b¶o ®é an toµn cho kho¶n nî nh­ sè n¨m ho¹t ®éng, tæng gi¸ trÞ tµi s¶n vµ uy tÝnh, tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n, ®å ký quü cña ng­êi vay hoÆc b¶o l·nh cho ng­êi vay ®­îc nhËn tÝn dông Nh÷ng miÔn trõ trong quan hÖ tÝn dông: bao gåm tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi,­u tiªn cho mét sè ®èi t­îng vay cô thÓ. Yªu cÇu ký quü: nh»m ®ßi hái ng­êi vay ph¶i ®Æt cäc mét sè tµi s¶n t¹i ng©n hµng ®Ó ®¶m b¶o cho kho¶n vay cña ng­êi vay. Tµi s¶n ký quü cã thÓ bao gåm nhiÒu lo¹i nh­: bÊt ®éng s¶n, nhµ x­ëng, nhµ kho . . . §iÒu kiÖn ®Ó mét tµi s¶n ®­îc chÊp nhËn lµ tµi s¶n ®ã cã thÓ b¸n ®­îc trªn thÞ tr­êng. 1.3.2.3. YÕu tè quyÕt ®Þnh tíi chÝnh s¸ch tÝn dông cho doanh nghiÖp võa vµ nhá. NÕu mét kho¶n ®Çu t­ bÞ xem lµ rñi ro th× chi phÝ n¶y sinh sÏ cao.§Ó cã thÓ ®­îc thùc hiÖn th× lîi nhuËn ­íc tÝnh cña kho¶n ®Çu t­ ®ã ph¶i ®ñ lín ®Ó thuyÕt phôc ®­îc nhµ ®Çu t­. Nguyªn t¾c nµy còng ®­îc ¸p dông bëi c¸c thÓ chÕ tµi chÝnh khi xem xÐt cho vay. Chi phÝ giao dÞch cao trong tÝn dông cho doanh nghiÖp võa vµ nhá: C¸c kho¶n chi phÝ cña c¸c kho¶n cho vay bao gåm chi phÝ huy ®éng vèn, chi phÝ ho¹t ®éng cña ng©n hµng, chi phÝ nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ tÝn dông . . . Do c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th­êng xin vay nh÷ng kho¶n vay nho khi so s¸nh víi c¸c doanh nghiÖp lín, chi phÝ giao dÞch n¶y sinh trong c¸c kho¶n vay cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cao h¬n ®èi víi c¶ ng­êi cho vay vµ ng­êi ®i vay do mèi quan hÖ tû lÖ nghÞch gi÷a chi phÝ giao dÞch vµ ®é lín cña kho¶n vay. Rñi ro cao trong tÝn dông cho doanh nghiÖp võa vµ nhá. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th­êng kh«ng cã uy tÝn vµ kh«ng cã ng­êi b¶o l·nh hay tµi s¶n tèt ®Ó ®¶m b¶o, søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÊp, do ®ã cho vay c¸c DNVVN th­êng rÊt rñi ro cho nªn chÝnh s¸ch cho vay cña c¸c NHTM th­êng th¾t chÆt h¬n. VÊn ®Ò th«ng tin kh«ng hoµn h¶o: Trong quan hÖ tÝn dông, th«ng tin th­êng ®­îc truyÒn t¶i kh«ng hoµn h¶o gi÷a ng©n hµng vµ doanh nghiÖp. Th­êng th× doanh nghiÖp biÕt râ h¬n ng©n hµng vÒ nh÷ng rñi ro vµ lîi nhuËn cña dù ¸n mµ hä ®Þnh ®Çu t­. Th«ng tin kh«ng hoµn h¶o cã thÓ g©y ra hai vÊn ®Ò hËu qu¶ ®ã lµ sù lùa chän sai cña ng©n hµng vÒ dù ¸n cho vay vµ viÖc sö dông sai môc ®Ých mãn vay cña ng­êi ®i vay. 1.3.2.4. C¸c chÝnh s¸ch trî gióp cho doanh nghiÖp võa vµ nhá tiÕp cËn víi tÝn dông ng©n hµng. ChÝnh phñ cã thÓ sö dông chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh ®Ó h­íng c¸c nguån lùc ®Çu t­ tíi khu vùc kinh tÕ môc tiªu, vÝ dô nh­ khèi kinh doanh nghiÖp t­ nh©n vµ doanh nghiÖp võa vµ nhá, th«ng qua viÖc ®iÒu tiÕt vÒ l·i suÊt vµ h¹n møc tÝn dông. Do quy m« nhá nªn c¸c DNVVN Ýt cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh h¬n víi c¸c doanh nghiÖp lín h¬n trong viÖc tiÕp cËn c¸c kho¶n cho vay cña ng©n hµng. 1.4. Mét sè kinh nghiÖm trong viÖc më réng tÝn dông ®èi víi DNVVN ë mét sè n­íc. ViÖc më réng tÝn dông ng©n hµng vµ viÖc huy ®éng vèn cña c¸c DNVVN tån t¹i vµ ph¸t triÓn d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, phu thuéc vµo nhiÒu yÕu tè vµ phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña hÖ thèng tµi chÝnh Ng©n hµng vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ cña mçi n­íc. Mçi n­íc th­êng ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch hç trî huy ®éng vèn kh¸c nhau ®èi víi mçi nhãm kh¸ch hµng môc tiªu nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nguån vèn . 1.4.1 Kinh nghiÖm ë mét sè n­íc trong vÊn ®Ò më réng tÝn dông ®èi víi DNVVN. Trong thêi gian, ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi lu«n ®¸nh gi¸ cao vai trß cña c¸c DNVVN trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. T¹i n­íc §øc Khu vùc DNVVN gãp mét phÇn quan trong trong viÖc t¹o ra thu nhËp cho nÒn kinh tÕ, ®ãng gop 50% vµo GDP, chiÕm h¬n h¼n doanh thu chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp, cung cÊp c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña ng­êi tiªu dïng. §Ó cã ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nh­ vËy chÝnh phñ ®· ¸p dông rÊt nhiÒu chÝnh s¸ch vµ ch­¬ng tr×nh ®Ó khuyÕn khÝch vµ thóc ®Èy DNVVN. V× c¸c doang nghiÖp nµy kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thÕ chÊp tµi s¶n ®Ó cã thÓ nhËn ®­îc c¸c kho¶n tÝn dông lín bªn c¹nh nh÷ng kho¶n tÝn dông ­ u ®·i nªn ë n­íc nµy cßn ph¸t triÓn c¸c tæ chøc b¶o l·nh tÝn dông. Nh÷ng tæ chøc nµy ra ®êi vµ ho¹t ®éng víi sù kÕt hîp chÆt chÏ cña phßng th­¬ng m¹i, hiÖp héi doanh nghiÖp, ng©n hµng vµ chÝnh quyÒn liªn bang. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng c¬ b¶n lµ v× kh¸ch hµng, vµ c¸c DNVVN sÏ nhËn ®­îc sù b¶o l·nh cña mét tæ chøc b¶o l·nh tÝn dông ®Ó nhËn ®­îc kho¶n vay. Víi sù gióp ®ì nµy, §øc ®· kh¾c phôc ®­îc rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc ®i vay cña c¸c DNVVN còng nh­ trong viÖc cho vay cña c¸c Ng©n hµng. T¹i NhËt B¶n. C¸c chÝnh s¸ch hç trî cho DNVVN ®­îc h×nh thµnh tõ nh÷ng n¨m1950 nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp nµy th¸o gì nh÷ng khã kh¨n, c¶n trë viÖc t¨ng vèn còng nh­ kh¶ n¨ng tiÕp cËn tÝn dông thÊp, thiÕu sù ®¶m b¶o vÒ vay vèn . . . c¸c biÖn ph¸p hç trî nµy ®· thùc hiÖn th«ng qua hÖ thèng hç trî tÝn dông vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh c«ng céng phôc vô DNVVN. HÖ thèng nµy gióp cho c¸c doanh nghiÖp tiÕp cËn ®­îc víi c¸c nguån vèn tÝn dông t¹o ®iÒu kiÖn cho hä vay vèn cña tæ chøc tÝn dông t­ nh©n th«ng qua sù b¶o l·nh cña hiÖp héi b¶o l·nh tÝn dông trªn c¬ së hîp ®ång b¶o l·nh. Ngoµi ra, cßn cã 3 tæ chøc tµi chÝnh c«ng céng kh¸c ®ã lµ: c«ng ty tµi chÝnh DNVVN, c«ng ty tµi chÝnh nh©n d©n vµ ng©n hµng Shokochulin do chÝnh phñ ®Çu t­ thµnh lËp toµn bé hay mét phÇn nh»m më réng cho vay ®èi víi DNVVN. T¹i Malaysia. Trong kÕ ho¹ch tæng thÓ lÇn thø 2 cña Malaysia tõ 1991-2000 ®· kh¼ng ®Þnh râ vai trß cña c¸c DNVVN trong c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Do vËy, trong thêi kú nµy chÝnh phñ ®· th«ng qua ch­¬ng tr×nh hç trî DNVVN nh­: c¸c ch­¬ng tr×nh vÒ thÞ tr­êng vµ hç trî kü thuËt, ch­¬ng tr×nh cho vay ª ®·i, ch­¬ng tr×nh c«ng nghÖ th«ng tin nh»m gióp c¸c DNVVN cã mét l­îng vèn cÇn thiÕt ®Ó c¶i tiÕn chÊt l­îng vµ c¬ së h¹ tÇng. . . ®Ó tõ ®ã ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®i lªn vµ kÕt qu¶ lµ ng©n hµng cã thÓ më réng cho vay ®èi víi DNVVN mµ kh«ng ng¹i vÒ ®iÒu kiÖn ban ®Çu. Víi nh÷ng kinh nghiÖm trªn mÆc dï §øc, NhËt B¶n, Malaysia, mçi n­íc ®Òu cã sù kh¸c biÖt vÒ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ song chÝnh phñ c¸c n­íc ®Òu cã sù quan t©m ®Æc biÖt trong viÖc më réng cho vay ®èi víi DNVVN. Thùc tÕ ®· chøng tá sù thµnh c«ng cña sù quan t©m nµy vµ ®©y còng sÏ lµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm mµ ViÖt Nam cã thÓ tham kh¶o, tËn dông ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp gióp DNVVN ph¸t triÓn h¬n n÷a, ®Æc biÖt lµ trong bèi c¶nh ViÖt Nam ®ang tham gia ®µm ph¸n víi c¸c n­íc kh¸c ®Ó gia nhËp WTO. 1.4.2. Nh÷ng bµi häc rót ra ë c¸c n­íc ®èi víi ViÖt Nam. Do quy m« cña nÒn kinh tÕ còng nh­ cña c¸c DNVVN cña ViÖt Nam cßn rÊt h¹n chÕ so víi nhiÒu n­íc. §Æc biÖt ViÖt Nam lÊy nÒn kinh tÕ nhµ n­íc lµm chñ ®¹o v× vËy khi thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî nãi chung còng nh­ chÝnh s¸ch hç trî tµi chÝnh nãi riªng ®èi víi DNVVN chóng ta ph¶i hÕt søc thËn träng ®Ó võa cã hiÖu qu¶ võa t¹o ra sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. ChÝnh phñ ph¶i khÈn tr­¬ng xóc tiÕn thµnh lËp c¸c tæ chøc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn ®­a c¸c ch­¬ng tr×nh trî gióp ®iÒu phèi, h­íng dÉn c¸c DNVVN. CÇn ph¶i ®¶m b¶o cho khu vùc DNVVN ngoµi quèc doanh thùc sù ®­îc b×nh ®¼ng víi c¸c doanh nghiÖp quèc doanh khi vay vèn ng©n hµng. Nhµ n­íc cÇn khuyÕn khÝch, hç trî ng©n hµng ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch ª ®·i nhÊt ®Þnh cho c¸c DNVVN vay vèn, hoÆc Ýt nhÊt còng cã sù b×nh ®¼ng vÒ mÆt thñ tôc, thêi gian vay, l­îng vèn vay vµ l·i suÊt vay.. . gi÷a DNVVN ngoµi quèc doanh vµ quèc doanh. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cho vay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i ng©n hµng cæ phÇn hµng h¶i. 2.1. T×nh h×nh ph¸t triÓn vµ khã kh¨n cña c¸c DNVVN thêi gian qua. 2.1.1 T×nh h×nh ph¸t triÓn. C«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ, x· héi cña §¶ng vµ nhµ n­íc thêi gian qua ®· ®em l¹i nhiÒu sù biÕn ®æi to lín. C¸c chÝnh s¸ch c¶i c¸ch kinh tÕ cña ChÝnh phñ ®· cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn méi tr­êng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung, vµ ®Æc biÖt lµ khèi doanh nghiÖp. Trªn thùc tÕ tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp trong n¨m 2005 ®· cã nh÷ng ®ét biÕn. Nh­ cã thÓ thÊy trong B¶ng 1, tèc ®é t¨ng tr­ëng trong c¸c n¨m võa qua lµ 36% ®èi víi sè doanh nghiÖp vµ 84% ®èi víi sè vèn ®¨ng ký. B¶ng 1. Sè l­îng c¸c doanh nghiÖp míi ®¨ng ký. §¬n vÞ: Tû VND STT Thµnhphè 2002 2003 T¨ng tr­ëng Sè DN Vèn Sè DN Vèn Sè DN(%) Vèn(%) 1 Hå ChÝ Minh 5,498 5,834 6,946 9,325 26,00 60% 2 Hµ Néi 2,312 2,050 3,381 4,260 46 108% 3 H¶i Phßng 299 370 589 911 97 146 4 §µ N½ng 246 170 490 662 99 290 5 Qu¶ng Ninh 143 150 254 857 78 472 6 Hµ T©y 135 153 240 459 78 199 7 B×nh Ph­íc 87 66 175 160 101 142 8 CÇn Th¬ 68 35 261 252 284 615 9 H­ng Yªn 49 120 119 393 143 228 10 Tuyªn Quang 35 21 99 85 183 312 11 B¹c Liªu 4 27 66 67 1550 146 Bªn c¹nh ®ã, theo sè liÖu b¸o c¸o ®iÒu tra do IFC vµ WB ( quý I n¨m 2005) cã tíi 85% sè doanh nghiÖp ®ang ®¨ng ký thuéc lo¹i DNVVN. Qua ®ã ta cã thÓ nhËn thÊy r»ng, phÇn lín c¸c doanh nghiÖp míi ph¸t triÓn trong thêi gian qua lµ c¸c doanh nghiÖp thuéc lo¹i DNVVN. HiÖn nay, DNVVN chiÕm kho¶ng 98% tæng sè doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ, trong ®ã c¸c DNVVN thuéc c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 33,6%; 65,9% trong c¸c hîp t¸c x· vµ liªn hîp t¸c x·. NÕu xÐt hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, khu vùc DNVVN quèc doanh chiÕm kho¶ng 5% GDP c¶ n­íc, c¸c DNVVN nãi chung chiÕm 31% tæng s¶n l­îng c«ng nghiÖp hµng n¨m, 78% doanh sè b¸n lÎ trong doanh nghiÖp... DNVVN ®ãng gãp sù s«i ®éng cña nÒn kinh tÕ, vÞ trÝ cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ lµ ®Æc biÖt quan träng. 2.1.2 Nh÷ng khã kh¨n tån t¹i. Sù ra ®êi nhanh chãng cña c¸c doanh nghiÖp lµ mét kÕt qu¶ b­íc ®Çu rÊt ®¸ng khÝch lÖ trong c«ng cuéc c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò ®Æt ra tiÕp theo lµ sau khi ra ®êi, c¸c doanh nghiÖp sÏ ho¹t ®éng trong mét m«i tr­êng nh­ thÕ nµo. Chóng ta ®Òu biÕt r»ng, viÖc thµnh lËp mét doanh nghiÖp còng lµ khã, nh­ng viÖc duy tr×, ph¸t triÓn doanh nghiÖp ®ã míi lµ ®iÒu khã h¬n, vµ còng lµ môc ®Ých thùc sù cña ng­êi kinh doanh. Mét sè nghiªn cøu gÇn ®©y cho thÊy, mÆc dï thñ tôc ®¨ng ký kinh doanh ®· ®­îc ®¬n gi¶n ho¸ rÊt nhiÒu, song ®Ó duy tr× ho¹t ®éng cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp vÉn ®ang ph¶i ®èi mÆt víi rÊt nhiÒu khã kh¨n. Nh÷ng khã kh¨n ®ã cã thÓ tãm t¾t gåm: C¸c DNVVN, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, vÉn bÞ thµnh kiÕn trong x· héi. VÉn tån t¹i suy nghÜ r»ng lµm viÖc cho c¸c doanh nghiÖp nµy lµ kh«ng æn ®Þnh. §iÒu nµy lµm cho c¸c doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n trong viÖc huy ®éng vèn vµ nh©n lùc. Kü n¨ng kinh doanh cßn yÕu kÐm. H¬n 50% trong sè 95 doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®­îc Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn dù ¸n s«ng Mªk«ng ( MPDF) pháng vÊn ®Òu muèn ®­îc ®µo t¹o vÒ qu¶n lý kinh doanh. C¸c dÞch vô vÒ th«ng tin vµ hç trî ph¸t triÓn kinh doanh cßn kÐm ph¸t triÓn, do ®ã h¹n chÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Khã kh¨n trong viÖc thuª ®Êt ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu lµ thñ tôc thuª ®Êt qu¸ phiÒn hµ vµ cã thÓ ®îi tõ 3 ®Õn 8 th¸ng míi hoµn thµnh thñ tôc thuª ®Êt. V× thÕ, nhiªu DNVVN ph¶i thuª l¹i diÖn tÝch vµ c¬ së s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. §iÒu nµy nãi chung lµ ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh æn ®Þnh cña viÖc kinh doanh. Mét vÊn ®Ò th­êng ®­îc ®Ò cËp nhiÒu nhÊt lµ c¸c DNVVN, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp míi ®­îc thµnh lËp, rÊt khã tiÕp cËn nguån tµi chÝnh tõ phÝa ng©n hµng. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy sÏ cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn h¬n n÷a cña khu vùc doanh nghiÖp, DNVVN, ®ång thêi còng lµ c¬ héi cho chÝnh hÖ thèng ng©n hµng. Nguån vèn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vµ hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt kinh doanh. Th«ng th­êng, nguån cung cÊp vèn cho c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp nhá, lµ hÖ thèng ng©n hµng. Nh­ cã thÓ thÊy trong h×nh 1 d­íi ®©y, nguån vèn tõ ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng nguån vèn mµ ng­êi chñ doanh nghiÖp mong ®îi nhÊt trong qu¸ tr×nh kinh doanh. GÇn 60% chñ doanh nghiÖp muèn vay ®­îc vèn cña ng©n hµng khi cã nhu cÇu vay vèn. §Æc biÖt lµ khã kh¨n khi vay vèn trung dµi h¹n cho nhu cÇu ®Çu t­. §iÒu nµy g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp. Nh­ sè liÖu d­íi B¶ng 4 d­íi ®©y cho thÊy, tiÕp cËn ®Çu t­ lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò g©y bøc xóc nhÊt cho c¸c DNVVN. H×nh 1: Nguån vèn huy ®éng cña doanh nghiÖp. B¶ng 2: Vèn lµ vÊn ®Ò g©y trë ng¹i chÝnh. Kh«ng cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn vèn ThiÕu th«ng tin ThiÕu vèn l­u ®éng Khñng ho¶ng kinh tÕ 53% 41% 39% 19% Nguån: Webster 1999. 2.2. Tæng quan vÒ ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn hµng h¶i (MSB). 2.2.1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Ngân hàng Thương mại Cổ phần Hàng hải Việt Nam gọi tắt là Ngân hàng TMCP Hàng Hải, tên giao dịch quốc tế là Vietnam Maritime Commercial Stock Bank (viết tắt là Maritime Bank hoặc MSB). Ngân hàng Hàng hải được thành lập theo giấy phép số 0001/NH-GP ngày 08 tháng 06 năm 1991 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt nam; ngày 12 tháng 07 năm 1991, Ngân hàng Hàng Hải chính thức khai trương và đi vào hoạt động. Ngân hàng Hàng Hải được biết đến là ngân hàng thương mại cổ phần đầu tiên tại Việt Nam được thành lập ngay sau khi Pháp lệnh về Ngân hàng, HTX tín dụng và Công ty tài chính có hiệu lực với số vốn điều lệ ban đầu là 40 tỷ đồng và thời gian hoạt động là 25 năm. Đến tháng 7 năm 2003, theo quyết định số 719 QĐ-NHNN ngày 07 tháng 07 năm 2003 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, thời hạn hoạt động của Ngân hàng Hàng Hải tăng lên 99 năm. Được sự chấp thuận của chi nhánh Ngân hàng Nhà nước Tp Hải Phòng tại văn bản số 673/NHNN-HAP7 ngày 27 tháng 12 năm 2004, đến tháng 12 năm 2004, vốn điều lệ của Ngân hàng Hàng Hải đã tăng từ 160,2 tỷ đồng lên 200 tỷ đồng. Mạng lưới hoạt động của Ngân hàng Hàng Hải được trải khắp trên toàn quốc, với Trụ sở chính, Sở Giao dịch đóng tại Hà Nội; các chi nhánh tại Hải Phòng, Hà Nội, Quảng Ninh, Đà Nẵng, Hồ Chí Minh, Vũng Tàu, Cần Thơ, Nha Trang - những đầu mối kinh tế quan trọng của cả nước. Ngoài ra, Ngân hàng Hàng hải còn có Phòng Giao dịch tại Hải Phòng và các chi nhánh cấp 2 tại Hà nội, Đà Nẵng, Hồ Chí Minh nhằm mở rộng khả năng đáp ứng và phục vụ khách hàng. Ngân hàng đã thiết lập quan hệ đại lý với trên 200 ngân hàng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài ở nhiều nước trên thế giới, góp phần quan trọng thúc đẩy tốc độ của hoạt động thanh toán quốc tế. Với lý do đó, Ngân hàng Hàng Hải là ngân hàng TMCP có thế mạnh trong hoạt động tài trợ thương mại (LC, nhờ thu, bảo lãnh) và thanh toán quốc tế, xứng đáng là người bạn đồng hành đáng tin cậy cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực kinh tế đối ngoại. Trong xu thế nâng cao vị thế trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam và hội nhập môi trường ngân hàng toàn cầu, hiện tại, Ngân hàng Hàng Hải đã là thành viên của Hiệp hội ngân hàng Việt Nam, Hiệp hội ngân hàng Đông Nam Á, Hiệp hội ngân hàng Châu Á, Tổ chức thanh toán toàn cầu SWIFT, MASTER CARD, đại lý chuyển tiền nhanh toàn cầu Money Gram. Bên cạnh đó, với việc triển khai thành công Dự án Hiện đại hoá ngân hàng và Hệ thống thanh toán MSB do Ngân hàng Thế giới tài trợ, Ngân hàng Hàng Hải đang không ngừng đẩy nhanh việc đa dạng hoá và nâng cao chất lượng các sản phẩm dịch vụ ngân hàng cung cấp cho khách hàng theo chiến lược khách hàng là trung tâm. Với hệ thống tin học quản lý tập trung – sử dụng mạng diện rộng (WAN) trên toàn hệ thống- và việc thực thi chính sách giao dịch một cửa (uni-teller), đến với Ngân hàng Hàng Hải, các nhu cầu của khách hàng sẽ được phục vụ nhanh chóng và an toàn theo chuẩn của một ngân hàng tiên tiến hiện nay. 2.2.2. Mét sè thuËn lîi vµ khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña MSB. Trong mét sè n¨m qua, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tiÕp tôc æn ®Þnh vµ lÊy l¹i ®­îc nhÞp ®é t¨ng tr­ëng cao, gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ- x· héi, m«i tr­êng ®Çu t­ ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, t×nh h×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam ®· cã dÊu hiÖu kh¶ quan gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Ngµnh ng©n hµng ViÖt Nam ®¸nh dÊu nh÷ng b­íc tiÕn quan träng trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh chÊn chØnh cñng cè, lµnh m¹nh ho¸ hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i. Tuy nhiªn, hÖ thèng c¶i c¸ch, héi nhËp vµ ph¸t triÓn trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ hÖ thèng ng©n hµng nãi riªng. B¾t ®Çu tõ nöa cuèi n¨m 2002, cuéc ch¹y ®ua huy ®éng ViÖt Nam ®ång gi÷a c¸c ng©n hµng diÔn ra gay g¾t, t×nh h×nh l·i xuÊt huy ®éng trªn thÞ tr­êng t¨ng nhanh bªn c¹nh viÖc h¹ l·i xuÊt cho vay cña c¸c ng©n hµng quèc doanh ®· g©y søc Ðp lín ®èi víi c¸c ng©n hµng cæ phÇn nãi chung vµ ng©n hµng hµng h¶i nãi riªng. Trong giai ®o¹n võa qua, nhiÒu ng©n hµng tiÕp tôc më réng ®Þa bµn ho¹t ®éng b»ng h×nh thøc më thªm chi nh¸nh, phßng giao dÞch cho thÊy xu h­íng c¹nh tranh trong ho¹t ®éng ng©n hµng trªn ®Þa bµn ho¹t ®éng ngµy cµng gay g¾t h¬n. Trong khi ®ã, cïng víi viÖc triÓn khai thùc hiÖn c¬ cÊu tæ chøc míi theo quy chÕ 01/H§QT. Ng©n hµng tËp trung vµo viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý trªn hÇu hÕt c¸c mÆt ho¹t ®éng chñ yÕu nh»m t¹o dùng mét c¬ chÕ qu¶n lý phï hîp víi yªu cÇu c«ng t¸c vµ ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña Ng©n hµng. Trong n¨m 2002, ng©n hµng ®· cã nh÷ng b­íc triÓn khai thùc hiÖn kh¸ thµnh c«ng vÒ viÖc tæ chøc bé m¸y, c¬ chÕ qu¶n lý ®iÒu hµnh, qu¶n lý tµi chÝnh, gi¶i quyÕt tÝch cùc tån ®äng cò, æn ®inh kinh doanh. Tuy nhiªn, sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña ng©n hµng vÉn ®øng tr­íc nh÷ng khã kh¨n, thö th¸ch lín, ®ã lµ t×nh tr¹ng s¶n phÈm vµ dÞch vô ng©n hµng so víi mét sè ng©n hµng kh¸c trªn ®Þa bµn cßn nghÌo nµn; nî qu¸ h¹n tõ nh÷ng n¨m tr­íc ®Ó l¹i cßn lín, mÆc dï trong n¨m võa qua ng©n hµng ®· tÝch cùc thu ®­îc l­îng lín nî tån ®äng nh­ng do phÇn lín c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n cßn l¹i lµ nh÷ng kho¶n nî cã tÝnh chÊt phøc t¹p, khã thu håi, ®iÒu nµy còng ¶nh h­ëng lín ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña ng©n hµng. 2.3. Thực trạng hoạt động cho vay đối với DNVVN t¹i ng©n hµng cæ phÇn hµng h¶i Cho vay đối với DNVVN từ trước đến nay luôn là một trong những hoạt động chính trong nghiệp vụ cho vay ở ng©n hµng cæ phÇn hµng h¶i. Cho vay các DNVVN đang ngày càng được chú trọng phát triển hơn và sẽ trở thành đối tượng khách hàng chính của ng©n hµng trong những năm tới . 2.3.1. Doanh sè cho vay. Doanh số cho vay là số tiền ng©n hµng cho khách hàng vay trong một thời kỳ xác định. Doanh số cho vay lớn thể hiện hoạt động cho vay tại ngân hàng khá sôi nổi, ngân hàng đang tích lũy 1 lượng vốn lớn đảm bảo cung cấp đầy đủ khả năng vay vốn của khách hàng. Doanh số cho vay nhỏ chứng tỏ các khoản vay tại ngân hàng có số vốn rất bé, nhỏ lẻ hoặc số lượng khoản vay không nhiều và ngân hàng cần phải tìm cách mở rộng hoạt động cho vay của mình Doanh sè cho vay n¨m 2003 lµ 109.025 tû ®ång b»ng 93,7 % so víi n¨m 2002. Trong n¨m 2003 sè l­îng kh¸ch hµng vay cßn d­ nî gi¶m nhiÒu nh­ng doanh sè cho vay gi¶m kh«ng t­¬ng xøng do chñ tr­¬ng tËp trung quan hÖ tÝn dông víi mét sè kh¸ch hµng cã dù ¸n lín æn ®Þnh vµ c¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t­ lín nh­ C«ng ty TNHH Hång Thuý, C«ng ty TNHH Long Giang... Doanh số cho vay DNTN chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong tổng doanh số cho vay DNVVN.V× vËy ng©n hµng cÇn mở rộng cho vay hơn với loại hình doanh nghiệp này. B¶ng 2:T×nh h×nh cho vay( nguån b¸o c¸o tæng kÕt ho¹t ®éng kinh doanh- Ng©n hµng TMCP Hµng H¶i ViÑt Nam) ChØ tiªu Sè d­ ®Çu kú ph¸t sinh t¨ng ph¸t sinh gi¶m Sè d­ cuèi kú Ph¸t sinh t¨ng Ph¸t sinh gi¶m Sè d­ cuèi kú 1. Tæng d­ nî b×nh qu©n 256848 297054 2.Chi tiÕt cho vay 2.1 Theo thêi h¹n 272.967 264.025 272.098 267.32 93,7% 101% 98% Ng¾n 189.967 168.932 220.904 134.06 78,3% 92% 71% Trung, dµi h¹n 83 96.093 51.194 144,2% 162 159 2.2.Theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp 272.967 264.025 272.098 267.32 93,7 101 98 DN Nhµ n­íc 146.992 111.391 96.829 174.66 83,1 100 111 Hîp t¸c x· 0 0 C«ng ty cæ phÇn, TNHH 117.949 134.545 158.084 85.777 103,2 106 80 DN T­ nh©n 220 220 100 DN Liªn doanh 3.722 8.953 10.987 1.688 86,1 89 45 C¸c ®èi t­îng kh¸c 4.084 7.135 6.198 5.191 122,8 76 127 2.3.Theo nghµnh kinh tÕ 272.967 264.025 272.098 267.32 93,7 101 98 Hµng h¶i 39.076 62.587 41.972 27.615 89,0 72 71 Giao th«ng vËn t¶i 6.842 2 526 8.316 27,1 4 122 B­u ®iÖn 26.25 22.157 26.002 22.045 166,8 401 85 S¶n xuÊt gia c«ng& chÕ biÕn 71.286 98.854 77.661 124.55 100,9 91 175 C¸c nghµnh kh¸c 129.513 78.427 125.947 84.428 84,5 116 65 2.3.2. Doanh sè thu nî. Doanh số thu nợ là số tiền mà khách hàng trả cho khoản vay của mình trong 1 thời kỳ xác định. Với doanh số thu nợ nhận được, chi nhánh có thể dùng số tiền này để tiếp tục cho vay hoặc trả cho những khoản tiền gửi đến hạn, hoặc trả những khoản nợ đến hạn của chi nhánh. Luôn luôn là một sự tuần hoàn giữa cho vay – thu nợ trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng B¶ng 3: D­ nî qu¸ h¹n(nguån : B¸o c¸o tæng kÕt ho¹t ®éng kinh doanh) ChØ tiªu Sè d­ ngµy 31/12/2003 Gi¸ trÞ Tû träng NQH<6 th¸ng 1.204 1,6% NQH 6-12 th¸ng NQH> 12 th¸ng 2.212 2.80% Nî chê xö lý 45.711 58.90% D­ nî tr¶ thay KH 28.516 36,7% Tæng céng 77.643 100%._.