Mở rộng cho vay Doanh nghiệp vừa và nhỏ tại chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn (AgriBank) quận Thanh Xuân

PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Những năm qua, hội nhập kinh tế quốc tế đang là một xu hướng phát triển mạnh mẽ của bất kỳ quốc gia nào trên mọi lĩnh vực. Việt Nam cũng không ngoài xu thế đó, Việt Nam đã tham gia vào rất nhiều tổ chức kinh tế quốc tế mà mới gần đây nhất là Tổ chức thương mại thế giới( WTO). Việc hội nhập kinh tế như vậy đã đặt ra cho mỗi nước những cơ hôi song cũng nhiều thách thức. Trong lĩnh vực tài chính- tiền tệ thì Ngân hàng thương mại( NHTM) là một tổ chức có hoạt động gần gũi nhất đối với tất cả các thành phần trong nền kinh tế. Tại Việt Nam khi mà các dịch vụ của các NHTM còn đơn điệu, nghèo nàn, tính tiện lợi chưa cao thì khó khăn mà các NHTM của chúng ta gặp phải là rất lớn. Trong các hoạt động của ngân hàng thương mại thì cho vay là hoạt động có vai trò hết sức quan trọng và mang lại cho ngân hàng nhiều lợi nhuận nhất. Cho vay là hình thức cấp tín dụng cho bất cứ ai có nhu cầu vốn mà thoả mãn điều kiện vay vốn của ngân hàng. Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện nay cho vay của các ngân hàng thương mại đối với các DNVVN còn rất hạn chế; trong khi đó các DNVVN đang và sẽ rất phát triển, nhưng hiện nay đang gặp khó khăn nhiều mặt như thiết bị công nghệ lạc hậu, trình độ tổ chức và quản lý kém, năng suất lao động thấp, chất lượng sản phẩm kém, giá thành sản phẩm cao, thị trường không ổn định, bị hàng hoá nhập lậu và hàng hóa của các doanh nghiệp lớn cạnh tranh, trong đó khó khăn lớn nhất đối với các DNVVN là thiếu vốn. Là một sinh viên thực tập tại NHNo & PTNT Thanh Xuân, nhận thức thấy được vấn đề này rất cần thiết nên em đã chọn đề tài: “ Mở rộng cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại chi nhánh ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn quận Thanh Xuân” làm đề tài chuyên đề tốt nghiệp. Trong bài viết này em đã nghiên cứu tình hình cho vay đối với các DNVVN tại chi nhánh NHNo & PTNT Thanh Xuân, tìm hiểu những hạn chế và nguyên nhân, từ đó xin đưa ra một số ý kiến của mình nhằm mở rộng hơn nữa việc cho vay của chi nhánh đối với loại hình DNVVN. 2. Mục đích nghiên cứu - Hệ thống hóa những lý luận về NHTM, DNVVN, và cho vay của ngân hàng thương mại. - Đánh giá hoạt động cho vay của chi nhánh NHNo & PTNT Thanh Xuân đối với các DNVVN, rút ra những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong hoạt động này. Từ đó đưa ra những giải pháp và kiến nghị nhằm mở rộng cho vay DNVVN tại chi nhánh. 3. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu các hoạt động liên quan đến cho vay DNVVN của chi nhánh NHNo & PTNT Thanh Xuân qua các năm 2004-2006. 4. Phương pháp nghiên cứu Vận dụng các phương pháp điều tra, thống kê, so sánh, phân tích các số liệu thực tiễn, từ đó đưa ra những nhận xét và các biện pháp tối ưu. 5. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở bài và kết luận, bài viết gồm 3 phần: Chương 1: Tổng quan về cho vay của ngân hàng thương mại đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ. Chương 2: Thực trạng cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn quận Thanh Xuân. Chương 3: Giải pháp mở rộng cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn quận Thanh Xuân. Em xin chân thành cảm ơn sự tận tình hướng dẫn của thầy TS. Trần Đăng Khâm cùng với các cô chú, anh chị cán bộ tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn quận Thanh Xuân đã giúp đỡ em trong quá trình thực tập cũng như quá trình xây dựng và hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp này. CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ĐỐI VỚI DNVVN Khái quát về ngân hàng thương mại. Các quan điểm về ngân hàng thương mại Theo quan điểm của K. Marx, ngân hàng là một loại hình doanh nghiệp đặc biệt hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh tiền tệ. Luật các tổ chức tín dụng của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thì quy định rằng: Hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội dung thường xuyên là nhận tiền gửi và sử dụng số tiền này để cấp tín dụng và cung ứng các dịch vụ thanh toán. Ở Mỹ, ngân hàng thương mại được coi là công ty kinh doanh tiền tệ, chuyên cung cấp dịch vụ tài chính và hoạt động trong ngành công nghiệp dịch vụ tài chính. Ở Pháp, ngân hàng thương mại được quan niệm là xí nghiệp thường xuyên nhận tiền gửi của công chúng và sử dụng số tiền đó vào nghiệp vụ chiết khấu, tín dụng hay dịch vụ tài chính. Ở Ấn Độ, thì ngân hàng thương mại được định nghĩa là: cơ sở nhận các khoản tiền ký thác để cho vay hay tài trợ đầu tư. Tóm lại có thể nói rằng: Ngân hàng thương mại là tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng- đặc biệt là tiết kiệm, tín dụng, dịch vụ thanh toán và thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với bất kỳ tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế. 1.1.2. Sự ra đời của ngân hàng thương mại Các ngân hàng thực sự đã ra đời từ thế kỷ XV. Hai ngân hàng đầu tiên trên thế giới là Ngân hàng Barcelona ra đời vào năm 1401 và Ngân hàng Valence ra đời 1409. Làm nghề ngân hàng đầu tiên là những người thợ vàng, những người làm nghề đổi tiền và những người cho vay nặng lãi, với những hoạt động ngân hàng cổ điển. Ban đầu, những người kinh doanh tiền tệ đã dùng vốn tự có của mình để cho vay, nhưng khi họ thấy rằng: Thường xuyên có người gửi tiền vào và có người lấy tiền ra, song tất cả người gửi tiền không rút ra cùng lúc. Và do đó trong ngân hàng luôn có một lượng tiền dư thường xuyên, thì họ đã dùng lượng tiền này để cho vay. Hoạt động cho vay tạo nên lợi nhuận lớn cho ngân hàng. Do đó, các ngân hàng thời kỳ này tìm cách mở rộng cho vay. Từ việc phục vụ cho vay với các cá nhân mà chủ yếu là quan lại địa chủ ...nhằm mục đích phục vụ tiêu dùng sang mở rộng cho vay với vua chúa, nhằm tài trợ một phần cho chi tiêu chiến tranh. Hình thức cho vay là thấu chi. Và khi mà chứng chỉ tiền gửi bị lạm dụng – được phép lưu thông như vàng, các ngân hàng đã phát hành chứng chỉ khống để cho vay. Thực trạng này đã đẩy nhiều ngân hàng đến chỗ mất khả năng thanh toán và phá sản. Tình trạng này đã gây khó khăn cho hoạt động thanh toán và ảnh hưởng tới việc làm ăn của các thương gia. Trước tình hình đó, nhiều nhà buôn tự lập ngân hàng và gọi là Ngân hàng thương mại. Ngân hàng thương mại đã ra đời từ đó. Như vậy, ngân hàng thương mại ra đời xuất phát từ vận động của tư bản thương nghiệp, gắn liền với quá trình vận động của tư bản thương nghiệp. Chức năng của ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại có các chức năng sau: Trung gian tài chính Ngân hàng là một trung gian tài chính với hoạt động chủ yếu là chuyển tiết kiệm thành đầu tư, đòi hỏi sự tiếp xúc với hai loại cá nhân và tổ chức trong nền kinh tế. - loại một: Các cá nhân và tổ chức tạm thời thâm hụt chi tiêu, tức là chi tiêu cho tiêu dùng và đầu tư vượt quá thu nhập và vì thế họ là những người cần bổ sung vốn. - loại hai: các cá nhân và tổ chức thặng dư trong chi tiêu, tức là thu nhập hiện tại của họ lớn hơn các khoản chi tiêu cho hàng hoá, dịch vụ và do vậy họ có tiền để tiết kiệm. Sự tồn tại của hai loại cá nhân và tổ chức trên hoàn toàn độc lập với ngân hàng. Điều tất yếu là tiền sẽ chuyển từ nhóm thứ hai sang nhóm một nếu cả hai cùng có lợi. Nếu dòng tiền di chuyển với điều kiện phải quay trở lại với một lượng lớn hơn trong một khoảng thời gian nhất định thì đó là quan hệ tín dụng. Đây là quan hệ tài chính trực tiếp. Tuy nhiên, quan hệ tài chính trực tiếp này bị giới hạn bởi quy mô, thời gian và không gian. Điều này làm nảy sinh quan hệ tài chính gián tiếp. Thông qua quan hệ tài chính gián tiếp mà cụ thể là thông qua ngân hàng sẽ làm giảm chi phí cho người đầu tư( người cho vay), đồng thời giải quyết được mâu thuẫn giữa người đi vay và người cho vay thông qua việc đa dạng hoá các danh mục đầu tư của mình. Ngoài ra, các ngân hàng thương mại không chỉ thực hiện là trung gian tín dụng mà còn cung cấp các dịch vụ tài chính như bảo lãnh, tư vấn, uỷ thác và các dịch vụ tiện ích khác. Tạo phương tiện thanh toán Tiền- vàng có chức năng quan trọng là phương tiện thanh toán. Các ngân hàng thương mại đã không tạo ra được tiền kim loại, ngân hàng chỉ tạo ra được bút tệ và các phương tiện thanh toán. Ngay từ buổi đầu ra đời các ngân hàng của những người thợ vàng đã tạo ra được phương tiện thanh toán, khi phát hành giấy nhận nợ với khách hàng. Giấy nhận nợ do ngân hàng phát hành với nhiều ưu điểm đã được chấp nhận rộng rãi và trở thành phương tiện thanh toán chính. Cơ sơ cho việc tạo ra phương tiện thanh toán của các ngân hàng này là số lượng tiền kim loại mà ngân hàng đang nắm giữ. Với nhiều ưu điểm như thế, giấy nợ của ngân hàng đã dần thay thế tiền kim loại làm phương tiện lưu thông, cất trữ và nó trở thành tiền giấy. Trong thời kì đầu, các ngân hàng đều có quyền in ra giấy bạc của riêng mình để cho vay, do đó tồn tại nhiều loại tiền giấy trong lưu thông, gây khó khăn trong vấn đề quản lý. Nhưng khi ngân hàng trung ương ra đời, đã chấm dứt tình trạng đó. Lúc này việc phát hành tiền tập trung duy nhất vào ngân hàng trung ương. Khi đó chức năng tạo tiền của ngân hàng trung ương được thể hiện như là chức năng chính, ngân hàng trung ương thông qua nghiệp vụ phát hành tiền đã tạo ra lượng tiền cơ sở. Và trên cơ sở đó hệ thống ngân hàng thương mại đã tạo ra phương tiện thanh toán khi tiến hành cho vay. Khi ngân hàng cho vay số dư trên tài khoản tiền gửi thanh toán của khách hàng tăng lên, khách hàng có thể dùng nó để mua hàng hoá dịch vụ. Do đó, bằng việc cho vay các ngân hàng đã tạo ra phương tiện thanh toán. Hệ thống ngân hàng cũng tạo ra phương tiện thanh toán khi các khoản tiền gửi được mở rộng từ ngân hàng này sang ngân hàng khác trên cơ sở cho vay. Khi khách hàng tại một ngân hàng sử dụng khoản tiền vay để chi trả thì sẽ tạo nên một khoản thu, tức là sẽ làm tăng số dư của khách hàng khác tại một ngân hàng khác. Từ đó, tạo ra các khoản cho vay mới. Và cứ như thế toàn bộ hệ thống sẽ tạo ra khối lượng tiền gửi gấp bội. Trung gian thanh toán Thay mặt khách hàng ngân hàng thực hiện thanh toán giá trị hàng hóa dịch vụ. Để việc thanh toán nhanh chóng và thuận tiện, ngân hàng cung cấp cho khách hàng nhiều hình thức thanh toán như: uỷ nhiệm chi, uỷ nhiệm thu,séc, thanh toán bằng thẻ…ngoài ra các ngân hàng còn thanh toán bù trừ lẫn nhau thông qua ngân hàng trung ương hoặc qua trung tâm thanh toán. 1.1.3.4. Thủ quỹ của doanh nghiệp Ngân hàng có chức năng giống như thủ quỹ của các doanh nghiệp. Ngân hàng là người nhận tiền gửi của doanh nghiệp, ngân hàng tiến hành cho vay đối với các doanh nghiệp, và thực hiện thanh toán cho các doanh nghiệp. Vai trò của ngân hàng thương mại Hoạt động của ngân hàng thương mại có ảnh hưởng rất lớn đối với sự ổn định và phát triển của nền kinh tế. Tích tụ, tập trung vốn, phân phối vốn hiệu quả. Các ngân hàng thương mại thông qua chức năng trung gian tài chính của mình tích tụ, tập trung vốn, phân phối vốn có hiệu quả cho nền kinh tế, nâng cao đời sống xã hội, góp phần làm cho quá trình sản xuất kinh doanh diễn ra liên tục và ổn định. Đặc biệt đối với các nước mà thị trường chứng khoán chưa phát triển thì vai trò này của ngân hàng thương mại là rất quan trọng. Ngân hàng tham gia vào sự ổn định và phát triển của thị trường tài chính. Ngay cả những nước có thị trường chứng khoán phát triển, thì của ngân hàng cũng góp phần vào sự phát triển của thị trường tài chính thông qua các dịch vụ tư vấn đầu tư, cung cấp thông tin. Chuyển thời hạn vốn NHTM có vai trò chuyển thời hạn vốn. Ngân hàng huy động vốn trong nền kinh tế, bao gồm nhiều loại vốn có thời hạn khác nhau như vốn ngắn hạn, trung và dài hạn. Sau đó khi cho vay trong nền kinh tế ngân hàng sẽ có những điều chỉnh linh hoạt về thời hạn để cho vay theo nhu cầu của nền kinh tế. Đây là một vai trò quan trọng của ngân hàng trong việc giải quyết sự lệch pha về các nguồn vốn trong nền kinh tế. Cung cấp các dịch vụ tài chính đa dạng NHTM cung cấp các dịch vụ tài chính đa dạng. Các dịch vụ tài chính mà NHTM thực hiện bao gồm dịch vụ uỷ thác và tư vấn, dịch vụ môi giới đầu tư chứng khoán, các dịch vụ bảo hiểm, dịch vụ đại lý. Đó là những dịch vụ đem lại rất nhiều lợi ích và giúp cho nền kinh tế năng động hơn. Nâng cao hiệu quả sản xuất và lưu thông hàng hóa NHTM nâng cao hiệu quả sản xuất và lưu thông hàng hoá. Thông qua các hoạt động của mình như nhận gửi, cho vay, thanh toán ... ngân hàng cung cấp toàn bộ thông tin cho nền kinh tế. Thông tin từ phía ngân hàng là những thông tin chính xác nhất. Do đó, ngân hàng đã tham gia vào việc kiểm soát các hoạt động của nền kinh tế. Từ đó làm cho quá trình sản xuất và lưu thông hàng hoá đươc nâng cao. Các hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại Hoạt động huy động vốn Ngân hàng kinh doanh tiền tệ dưới hình thức huy động, cho vay, đầu tư và cung cấp các dịch vụ khác. Huy động vốn- hoạt động tạo nguồn vốn cho ngân hàng thương mại- đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng tới chất lượng hoạt động của ngân hàng. Nguồn vốn của ngân hàng bao gồm vốn chủ sở hữu và vốn nợ: a) Vốn chủ sở hữu Để bắt đầu hoạt động ngân hàng chủ ngân hàng phải có một khối lượng vốn nhất định. Đây là loại vốn ngân hàng có thể sử dụng lâu dài, hình thành nên trang thiết bị, nhà cửa cho ngân hàng. Nguồn hình thành và nghiệp vụ hình thành loại vốn này rất đa dạng tuỳ theo tính chất sở hữu, năng lực tài chính của chủ ngân hàng, yêu cầu và sự phát triển của thị trường. Nguồn vốn hình thành ban đầu Tuỳ theo tính chất của mỗi ngân hàng mà nguồn gốc hình thành vốn ban đầu khác nhau. Nếu là ngân hàng thuộc sở hữu nhà nước, ngân sách nhà nước cấp vốn( vốn của nhà nước). Nếu là ngân hàng cổ phần, việc phát hành cổ phiếu cũng là một hoạt động huy động vốn, các cổ đông đóng góp thông qua mua cổ phần hoặc cổ phiếu. Ngân hàng liên doanh do các bên liên doanh góp; ngân hàng tư nhân là vốn thuộc sở hữu tư nhân. Nguồn vốn bổ sung trong quá trình hoạt động Trong quá trình hoạt động, ngân hàng gia tăng vốn của chủ theo nhiều phương thức khác nhau tuỳ thuộc vào điều kiện cụ thể. Nguồn từ lợi nhuận: Trong điều kiện thu nhập ròng lớn hơn không, chủ ngân hàng có xu hướng gia tăng vốn của chủ bằng cách chuyển một phần thu nhập ròng thành vốn đầu tư. Nguồn bổ sung từ phát hành thêm cổ phần, góp thêm, cấp thêm…để mở rộng quy mô hoạt động, hoặc để đổi mới trang thiết bị, hoặc để đáp ứng yêu cầu gia tăng vốn của chủ do ngân hàng nhà nước quy định…Đặc điểm của hình thức huy động này là không thường xuyên, song giúp cho ngân hàng có được lượng vốn sở hữu lớn vào lúc cần thiết. Các quĩ Ngân hàng có nhiều quĩ. Mỗi quĩ có mục đích riêng. Trước tiên là quĩ dự phòng tổn thất. Quỹ này được trích lập hàng năm và được tích luỹ lại nhằm bù đắp những tổn thất có thể xảy ra. Quĩ bảo toàn vốn nhằm bù đắp hao mòn của vốn dưới tác động của lạm phát... Nguồn vay nợ có thể chuyển đổi thành cổ phần Các khoản vay trung và dài hạn của ngân hàng thương mại mà có khả năng chuyển đổi thành vốn cổ phần có thể được coi là một bộ phận của vốn chủ sở hữu của ngân hàng( vốn bổ sung). b) Vốn nợ Tiền gửi và các nghiệp vụ huy động tiền gửi Tiền gửi của khách hàng là nguồn tài nguyên quan trọng nhất của ngân hàng thương mại. Khi một ngân hàng bắt đầu hoạt động, nghiệp vụ đầu tiên là mở các tài khoản tiền gửi để giữ hộ và thanh toán hộ cho khách hàng, bằng cách đó ngân hàng huy động tiền của các doanh nghiệp, các tổ chức và của dân cư. Tiền gửi là nguồn tiền quan trọng, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn tiền của ngân hàng. Nguồn tiền gửi bao gồm có tiền gửi thanh toán; tiền gửi có kỳ hạn của các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội; tiền gửi tiết kiệm của dân cư, tiền gửi của các ngân hàng khác. Để gia tăng tiền gửi trong môi trường cạnh tranh và để có được nguồn tiền có chất lượng ngày càng cao, các ngân hàng đã đưa ra và thực hiện nhiều hình thức huy động khác nhau. Tiền vay Tiền gửi là nguồn quan trọng nhất của ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, khi cần, ngân hàng thường vay mượn thêm. Vay ngân hàng nhà nước Đây là khoản vay nhằm giải quyết nhu cầu cấp bách trong chi trả của ngân hàng thương mại. Trong trường hợp thiếu hụt dự trữ( Thiếu dự trữ bắt buộc, dự trữ thanh toán), ngân hàng thương mại thường vay ngân hàng nhà nước. Hình thức cho vay của NHNN là tái chiết khấu( hoặc tái cấp vốn). Vay các tổ chức tín dụng khác Đây là nguồn các ngân hàng vay mượn lẫn nhau và vay của các tổ chức tín dụng khác trên thị trường liên ngân hàng. Các ngân hàng đang có dự trữ vượt yêu cầu do có kết dư gia tăng bất ngờ về các khoản tiền huy động hoặc giảm cho vay sẽ có thể sẵn lòng cho các ngân hàng khác vay để tím kiếm lãi suất cao hơn. Ngược lại, các ngân hàng đang thiếu hụt dự trữ có nhu cầu vay mượn tức thời để đảm bảo thanh khoản. Như vậy nguồn vay mượn từ các ngân hàng khác là để đáp ứng nhu cầu dự trữ và chi trả cấp bách và trong nhiều trường hợp nó bổ sung và thay thế cho nguồn vay từ NHNN. Vay trên thị trường vốn Giống như các doanh nghiệp khác, các doanh nghiệp cũng vay mượn bằng các phát hành các giấy nợ( kỳ phiếu, tín phiếu, trái phiếu) trên thị trường vốn. Rất nhiều ngân hàng thương mại thiếu nguồn tiền gửi trung và dài hạn dẫn đến không đáp ứng được nhu cầu cho vay trung và dài hạn. Do vậy, các khoản vay trung và dài hạn nhằm bổ sung cho các nguồn tiền gửi, đáp ứng nhu cầu cho vay và đầu tư trung dài hạn. vốn nợ khác loại này bao gồm nguồn vốn uỷ thác, nguồn trong thanh toán, các nguồn khác. 1.1.5.2. Hoạt động sử dụng vốn Là tổ chức kinh doanh tiền tệ nên NHTM không chỉ huy động vốn mà còn phải sử dụng nguồn vốn đó sao cho có mức sinh lời lớn nhất. Sử dụng vốn như thế nào không chỉ có ý nghĩa với ngân hàng mà còn đối với toàn bộ nền kinh tế. Các hoạt động sử dụng vốn của NHTM chủ yếu bao gồm: dự trữ, cho vay, đầu tư. Dự trữ Dự trữ hay còn gọi là ngân quỹ. Dự trữ của NHTM là những tài khoản có tính thanh khoản cao, được thiết lập nhằm duy trì khả năng chi trả và các yêu cầu khác của NHTM; bao gồm tiền mặt trong két, tiền gửi tại NHTW và tiền gửi tại các tổ chức tài chính khác. Dự trữ của NHTM là tài sản không sinh lời, song lại có tính thanh khoản cao, đáp ứng nhu cầu chi trả thường xuyên của NHTM, đồng thời giúp cho nền kinh tế ổn định, tránh cho nền kinh tế không bị rối loạn khi mà các NHTM không đáp ứng được yêu cầu chi trả. Cho vay Cho vay là việc mà ngân hàng sẽ đưa cho khách hàng một khoản tiền với cam kết hoàn trả gốc và lãi trong khoảng thời gian xác định. Cho vay là một hoạt động rất quan trọng của tín dụng. Ngân hàng không thể huy động vốn rồi để yên đó mà phải làm cho số vốn đó sinh lãi. NHTM có nhiều hoạt động để tạo ra lợi nhuận nhưng cho vay vẫn là hoạt động chủ yếu nhất. Trong hoạt động cho vay bao gồm nhiều phương thức cho vay: Thấu chi Thấu chi là nghiệp vụ cho vay qua đó ngân hàng cho phép người vay được chi trội trên số dư tiền gửi thanh toán của mình đến một giới hạn nhất định và trong khoảnh thời gian xác định. Giới hạn này được gọi là hạn mức thấu chi. số lãi phải trả = Lãi suất thấu chi* Thời gian thấu chi*Số tiền thấu chi Cho vay trực tiếp từng lần Cho vay trực tiếp từng lần là hình thức cho vay tương đối phổ biến của ngân hàng đối với các khách hàng không có nhu cầu vay thường xuyên, không có điều kiện để được cấp hạn mức thấu chi. Cho vay theo hạn mức Đây là nghiệp vụ tín dụng theo đó ngân hàng thoả thuận cấp cho khách hàng hạn mức tín dụng. Hạn mức tín dụng có thể tính cho cả kì hoặc cuối kì. Hạn mức tín dụng được cấp trên cơ sở kế hoạch sản xuất kinh doanh, nhu cầu vốn và nhu cầu vay vốn của khách hàng. Cho vay luân chuyển Cho vay luân chuyển là nghiệp vụ cho vay dựa trên luân chuyển của hàng hoá. Doanh nghiệp khi mua hàng có thể thiếu vốn. Ngân hàng có thể cho vay để mua hàng và sẽ thu nợ khi doanh nghiệp bán hàng. Cho vay luân chuyển thường áp dụng đối với các doanh nghiệp thương nghiệp hoặc doanh nghiệp sản xuất có chu kỳ tiêu thụ ngắn ngày, có quan hệ vay trả thường xuyên với ngân hàng. Cho vay trả góp Cho vay trả góp là hình thức tín dụng, theo đó ngân hàng cho phép khách hàng trả gốc làm nhiều lần trong thời hạn tín dụng đã thoả thuận. Cho vay trả góp thường được áp dụng đối với các khoản vay trung và dài hạn. Cho vay gián tiếp Ngân hàng cho vay thông qua các tổ chức trung gian, như qua các nhóm sản xuất, hội nông dân, hội cựu chiến binh, hội phụ nữ… Đầu tư Là một đơn vị kinh doanh tiền tệ cho nên NHTM là người nắm vững những thông tin cũng như tình hình kinh tế rõ nhất nên có thể nói các NHTM là người đầu tư có hiệu quả nhất. Các NHTM thường dùng vốn sở hữu của ngân hàng và các vốn dài hạn để đầu tư vào các công ty liên doanh, các dự án…; trở thành cổ đông của công ty cổ phần. Ở Việt Nam thì các NHTM chỉ được nắm giữ dưới 10% cổ phiếu của công ty. Hoạt động trung gian Ngoài hoạt động cho vay các NHTM còn thực hiện một số nghiệp vụ trung gian nhằm tối đa hóa lợi nhuận cho ngân hàng. Các nghiệp vụ trung gian như chuyển tiền, tư vấn đầu tư, môi giới đầu tư, uỷ thác, giải ngân… Khái quát về doanh nghiệp vừa và nhỏ Khái niệm về doanh nghiệp vừa và nhỏ Doanh nghiệp vừa và nhỏ hiểu theo nghĩa thông thường là những c¬ së sản xuất kinh doanh tương đối nhỏ với quy mô không lớn lắm. Tuy nhiên đÓ có thÓ nói chính xác thế nào là quy mô nhỏ, không lớn lắm thì có rất nhiều ý kiến khác nhau gi÷a các nhà kinh tế trong và ngoài nước. Nhìn chung ®Ó xác định doanh nghiệp vừa và nhỏ người ta thường căn cứ vào các tiêu thức: Tæng số vốn đầu tư cho sản xuất kinh doanh, giá trị tài sản cố định, số lao động được sử dụng thường xuyên, giá trị bằng tiền của sản phÈm, dịch vụ hoặc lợi nhuận....Trên cơ sở đó mỗi nước có một sự lựa chọn tiêu thức khác nhau ®Ó ®­a ra doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ngày 23/11/2001 chính phủ đã ban hành nghị định 90/NĐ/-CP/2001 về “Trợ giúp phát triÓn doanh nghiệp vừa và nhỏ”.Theo nghị định này thì định nghĩa doanh nghiệp vừa và nhỏ được đưa ra như sau:“Doanh nghiệp vừa và nhỏ là cơ së sản xuất kinh doanh độc lập, đã đăng ký kinh doanh theo phương pháp hiện hành, có vốn đăng ký không quá 10 tỷ đồng hoặc số lao động trung bình hàng năm không quá 300 người. Căn cứ vào tình hình kinh tế xã héi cụ thÓ của ngành, địa phương, trong quá trình thực hiện các biện pháp, chư¬ng trình hỗ trợ giúp có thÓ linh hoạt áp dụng đồng thời cả hai chỉ tiêu vốn và lao động hoặc một trong hai chỉ tiêu nói trên”. Bảng 1.1: Một số tiêu chí xác định doanh nghiệp vừa và nhỏ đã được áp dụng ở Việt Nam Cơ quan tæ chức đưa ra tiêu chí Vốn Doanh thu Lao động Ngân hàng Công Thương Việt Nam Vốn cố định dưới 10 tỷ đồng Dưới 20 tỷ đồng / n ¨m Dưới 500 người Liên bộ Lao động và tài chính Vốn pháp định dưới 1 tỷ đồng Dưới 1 tỷ đồng/ năm Dưới 100 người Dự án VIE/US/95(hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam của UNIDU) +Doanh nghiệp nhỏ +Doanh nghiệp vừa Vốn đăng ký dưới 0.1 triệu USD Dưới 30 người Quỹ hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ (chương trình VIỆT NAM – EU) Vốn điều lệ từ 50.000USD đến 300.000 USD Từ 10 đến 500 người (Nguồn sè liÖu : Bộ kế hoạch và đầu tư) 1.2.2. Những đặc điểm chủ yếu của doanh nghiệp vừa và nhỏ 1.2.2.1 Những điểm mạnh của doanh nghiệp vừa và nhỏ Trong nền kinh tế của một quốc gia, hệ thống các doanh nghiệp đóng góp một phần không nhỏ vào sự phát triển và tăng trưởng. Hệ thống các doanh nghiệp bao gồm các doanh nghiệp lớn, các DNVVN. Mỗi loại doanh nghiệp đó đều có những điểm mạnh, những khó khăn của mình trong quá trình hoạt động. Các doanh nghiệp lớn họ gặp nhiều những khó khăn về mức độ rủi ro; bất lợi về quy mô dẫn đến khả năng thay đổi mẫu mã sản phẩm, khả năng đa dạng hóa đầu tư, kinh phí cao, kênh phân phối, khả năng xâm nhập thị trường; hạn hẹp trong các lĩnh vực kinh doanh; cồng kềnh về mô hình tổ chức; khả năng hợp tác kém. Nếu như ở các doanh nghiệp khó khăn như vậy thì ở các DNVVN họ lại có những lợi thế về những mặt đó và đang ngày càng phát huy được những thế mạnh đó của mình. Các DNVVN bắt đầu hoạt động chỉ cần lượng vốn đầu tư ban đầu ít, khả năng thu hồi vốn nhanh. Để cho một doanh nghiệp lớn đi vào hoạt động được thì cần lượng vốn đầu tư ban đầu rất lớn, mặt khác các doanh nghiệp lớn chu kỳ sản xuất kinh doanh thường dài, khả năng thu hồi vốn chậm, rủi ro lớn. Trong khi đó đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ thì chỉ cần lượng vốn ít hơn. Ngoài ra, với quy mô vừa, nhỏ nên các doanh nghiệp chỉ đa số là sản xuất các mặt hàng có khả năng thu hồi vốn nhanh, giảm thiểu được rủi ro do thời gian sản xuất ngắn. Đây chính là lợi thế cho các DNVVN khi vay vốn tại các ngân hàng. Các ngân hàng khi thực hiện cho vay họ thường phải xem xét kĩ những khoản vay và đặc biệt khả năng thu hồi vốn nhanh, giảm thiểu được rủi ro do thời gian sản xuất ngắn sẽ đóng góp một phần cho quyết định cho vay của ngân hàng. Tổ chức sản xuất, bộ máy quản lý các DNVVN gọn nhẹ, tiết kiệm chi phí. Với số lượng lao động không nhiều, việc tổ chức bộ máy cũng như bộ máy quản lý trong các DNVVN tương đối gọn, không có nhiều các khâu trung gian. Điều này làm tăng hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, những chính sách nhanh chóng được phổ biến đến người lao động. Vì thế, công tác kiểm tra, giám sát được tiến hành một cách chặt chẽ, không phải qua nhiều khâu trung gian, tiết kiệm được chi phí cho doanh nghiệp. Mỗi quan hệ giữa người quản lý và lao động trong DNVVN tương đối chặt chẽ. Do quy mô của DNVVN là không lớn nên trong doanh nghiệp người lãnh đạo có thể nắm bắt được trình độ, chuyên môn và đời sống cũng như những tâm tư nguyện vọng của mọi thành viên trong doanh nghiệp thông qua việc trao đổi nói chuyện trực tiếp giữa công nhân và lãnh đạo. Từ đó, người lãnh đạo có thể có những sắp xếp, bố trí công việc cho phù hợp với chuyên môn và khả năng của từng người. Các DNVVN có tính năng động cao. Các chủ doanh nghiệp có đủ những khả năng nhất định như quyền tự chủ, sự đam mê công việc, không quản ngại khó khăn, vất vả để thành đạt. Nhiều chủ doanh nghiệp là những người can đảm có gan làm giàu điều đó có thể giúp họ phát huy được tính sáng tạo của bản thân họ để bươn trải trong nền kinh tế thị trường. Đã có rất nhiều người từ mọi tầng lớp trong xã hội như công nhân, nông dân, tri thức, công chức, phục viên… ra nhập vào hàng ngũ DNVVN và đã có rất nhiều người thành đạt. DNVVN dễ đổi mới thiết bị, công nghệ và đối tượng kinh doanh. Do vốn đầu tư nhỏ, vốn thiết bị không lớn nên khi muốn nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành họ có thể sẵn sàng thay thế công nghệ cũ bằng công nghệ mới. Với mặt hàng sản xuất kinh doanh, nếu thấy thị trường có lợi họ sẽ nhanh chóng hướng vào đó, ngược lại họ sẽ chuyển hướng nếu điều kiện thị trường bất lợi. Đối phó với những biến động đó các DNVVN có tính thích ứng cao hơn so với các doanh nghiệp lớn. DNVVN có tinh thần tự lực tự cường cao Số lượng doanh nghiệp quá lớn, nhà nước không thể kiểm soát chắt chẽ được hết cũng như khổng thể quan tâm hay có những tài trợ dễ dàng. Do vậy mà buộc các doanh nghiệp phải nâng cao tinh thần tự chủ, đi lên trong cạnh tranh. Những điểm mạnh đó của các DNVVN đã và đang là lợi thế của họ và với lợi thế đó họ dễ dàng hơn tiếp cận với các nguồn vốn của ngân hàng. 1.2.2.2. Những hạn chế, khó khăn của doanh nghiệp vừa và nhỏ Năng lực quản lý và tay nghề công nhân còn hạn chế Một thực tế là tại các DNVVN, số chủ DNVVN đã qua đào tạo chỉ chiếm một tỷ lệ rất ít khoảng 25-35%, 20-25% các chủ doanh nghiệp đã qua các trường dạy nghề. Năng lực và hiệu quả quản lý doanh nghiệp còn thấp, các nhà quản lý thiếu hiểu biết đầy đủ về quản lý doanh nghiệp, chưa nhận thức đầy đủ về thời cơ và thách thức của toàn cầu hóa kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế. Điều này làm cho năng suất lao động tại các DNVVN giảm xuống và không đáp ứng được yêu cầu công nghiệp hóa. Nhiều doanh nghiệp sau khi tuyển dụng nhân công đã phải đào tạo lại cho lao động hoặc vừa trong quá trình lao động vừa đào tạo. Trình độ công nghệ thường yếu kém, lạc hậu, chậm đổi mới Trình độ công nghệ của Việt Nam là rất thấp so với thế giới, theo đánh giá của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) chỉ số xếp hạng về trình độ công nghệ của Việt Nam là 92/104 nền kinh tế thế giới. Trình độ công nghệ của các DNVVN ở Việt Nam hiện nay đang thua xa mặt bằng chung của thế giới, nó còn ở mức thấp và chậm tiến bộ. Tình trạng máy móc thiết bị cũ, công nghệ lạc hậu đã và đang là nguyên nhân chính của tình trạng lãng phí trong sử dụng năng lượng, nguyên vật liệu và ô nhiễm môi trường, chi phí sản xuất cao. Thị trường tiêu thụ sản phẩm nhỏ, năng lực về thị trường còn yếu Có thể nói DNVVN có mặt hầu hết trên các thị trường trong đó các DNVVN hoạt động trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp chiếm 18%; xây dựng 16%; nông nghiệp 10%; dịch vụ là 56%. Tuy vậy, năng lực về thị trường của các DNVVN ở Việt Nam còn yếu, không có chiến lược kinh doanh dài hạn và ổn định cũng như chưa có kế hoạch về việc phát triển thị trường của mình, thiếu hiểu biết đầy đủ về luật thương mại quốc tế và các nước. Năng lực cạnh tranh của DNVVN còn yếu Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nói chung cũng như DNVVN nói riêng bao gồm rất nhiều yếu tố như khả năng đáp ứng nhu cầu của thị trường, giá thành sản phẩm, uy tín thương hiệu, nguồn nhân lực có tay nghề cao… tuy nhiên những yếu tố đó của các DNVVN ở Việt Nam còn yếu kém chưa tạo được một lợi thế nhất định trên thị trường, lấy ví dụ trong các vụ kiện về các sản phẩm như cá da trơn, cạnh tranh về thương hiệu. khả năng tiếp cận và xử lý thông tin trên thị trường hạn chế Do quy mô nhỏ, hoạt động trong phạm vi hẹp, thiếu mạng lưới thu thập thông tin và các mỗi quan hệ rộng, các DNVVN thường gặp khó khăn trong việc phân tích các thông tin thị trường về nguyên liệu, xu hướng phát triển kinh doanh, đối thủ cạnh tranh, các chính sách hỗ trợ của nhà nước cũng như của nước ngoài,…Hơn nữa, ngay cả khi có những thông tin thì các doanh nghiệp cũng gặp khó khăn trong việc phân tích, đưa ra dự đoán do khả năng có hạn. Thiếu vốn Một trong những vấn đề lớn nhất mà các DNVVN hiện nay đang phải tháo gỡ đó chính là vấn đề thiếu vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh, đầu tư nâng cao trình độ công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh. Nếu xét theo nguồn vốn chính thức và nguồn vốn phi chính thức thì hiện nay các DNVVN chỉ có khoảng là 20% nguồn vốn chính thức còn lại đến 80% là từ nguồn vốn không chính thức. Nguồn vốn chính thức là nguồn vốn vay từ ngân hàng thương mại và nguồn vốn viện trợ của các tổ chức trong và ngoài nước, còn nguồn vốn phi chính thức là nguồn vốn vay từ bạn bè, hay từ các đối tác kinh doanh. Điểm khác biệt giữa hai nguồn vốn này là nguồn vốn phi chính thức thường có lãi suất cao, rủi ro lớn, không ổn định, số lượng vốn nhỏ. Đối với nguồn vốn chính thức thì các DNVVN gặp rất nhiều khó khăn trong việc tiếp cận các khoản tín dụng ngắn hạn, trung hạn và dài hạn đặc biệt là các khoản tín dụng trung và dài hạn từ các ngân hàng và các tổ chức tín dụng chính thức khác. Khi vay vốn thì các DNVVN luôn được yêu cầu là phải có._. tài sản thế chấp hoặc nếu không thì phải có 2-3 năm làm ăn có lãi và dự án đầu tư phải khả thi. Bên cạnh đó ngân hàng có tâm lý cho vay đối với số ít các doanh nghiệp lớn hơn là cho vay nhiều các DNVVN và nếu cho vay đối với DNVVN thì chỉ cho vay đối với DNVVN quốc doanh vì các khoản cho vay như vậy sẽ đảm bảo an toàn hơn. Vai trò của doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nền kinh tế Vai trò của các DNVVN đang ngày càng được khẳng định cả về nhận thức lẫn thực tiễn và được coi là tế bào của nền kinh tế. Ngay từ năm 2004 tại hội nghị gặp mặt các doanh nghiệp, Thủ tướng Phan Văn Khải đã đánh giá cao vai trò của các doanh nghiệp, DNVVN trong nền kinh tế: “ Các doanh nghiệp là xương sống của nền kinh tế, các DNVVN họ là đối tượng năng động, nhanh nhạy với cơ chế thị trường; hoạt động sản xuất kinh doanh giữ gìn, phát triển các ngành nghề truyền thống, tạo việc làm và thu nhập, góp phần xóa đói giảm nghèo cho người lao động…” DNVVN góp phần tăng tổng thu nhập quốc nội, giải quyết công ăn việc làm và góp phần ổn định xã hội Sự phát triển của các DNVVN đang ngày càng mở rộng cơ hội việc làm cho người lao động. Do có sự phân bổ rộng khắp và ngành nghề kinh doanh đa dạng, các DNVVN thu hút được nhiều lao động ở thành thị và nông thôn. Đặc biệt, có những thời điểm khi mà các doanh nghiệp lớn gặp khó khăn trong việc làm hay do công nghệ thay đổi mà không kịp nắm bắt cần giảm bớt lao động thì các DNVVN có thể trợ giúp bởi tại thị trường hoạt động của DNVVN là rất lớn nên luôn cần nhiều lao động và như vậy khi người dân có việc làm, đời sống được cải thiện thì các tệ nạn xã hội sẽ có chiều hướng giảm, góp phần ổn định xã hội. DNVVN cung cấp một phần không nhỏ các sản phẩm trong nền kinh tế Các DNVVN đa dạng về ngành nghề, tính nhạy cảm với thị trường cao, có nhiều thuận lợi trong việc sản xuất và cung cấp nhiều loại sản phẩm, dịch vụ đáp ứng nhu cầu trong nước đồng thời đẩy mạnh xuất khẩu. Việt Nam là một nước giàu tài nguyên, có nhiều nguyên liệu quý là đầu vào cho quá trình sản xuất, lợi thế so sánh đó cùng với lợi thế về ngành nghề thủ công truyền thống đã tạo ra khả năng to lớn cho khu vực DNVVN tham gia sản xuất, gia công chế biến, đại lý khai thác xuất khẩu. Để cung cấp các sản phẩm xuất khẩu này, các doanh nghiệp quy mô lớn do hạn chế về khu vực địa lý và phương pháp tổ chức sản xuất nên chưa thể thích ứng nhanh và chiếm lĩnh thị trường. Các doanh nghiệp lớn muốn phát triển thị trường phải sử dụng các DNVVN làm vệ tinh thu mua nguyên liệu, chế biến, đóng gói và thực hiện một số công đoạn khác. DNVVN có vai trò tích cực trong sự phát triển kinh tế địa phương, khai thác thế mạnh của từng vùng Tiềm năng thế mạnh của từng vùng không phải doanh nghiệp lớn nào cũng có khả năng khai thác một cách triệt để bởi tiềm năng này không phải nhìn thấy ngay mà đôi khi phải do những người sống ở đó nhận ra. Nhưng các DNVVN với sự năng động của mình chính là những doanh nghiệp sẽ khai thác tiềm năng thế mạnh của từng vùng từ đó phát triển kinh tế địa phương. Ngoài ra, đối với các doanh nghiệp lớn họ không thể sử dụng được các nguồn nguyên nhiên vật liệu khi chúng chưa tập trung lại thành nguồn cung cấp đủ lớn. Vì vậy, khi các DNVVN hoạt động, họ có thể tận dụng hết các nguồn nguyên nhiên vật liệu này tránh lãng phí xã hội. Bên cạnh đó, các DNVVN còn đóng vai trò khôi phục và phát triển các nghề thủ công truyền thống bởi mô hình của DNVVN phù hợp với điều kiện sản xuất kinh doanh của làng nghề thủ công. Góp phần chuyển dịch cơ cấu theo hướng công nghiệp hoá- hiện đại hoá, thúc đẩy quá trình đô thị hoá Trong nền kinh tế thị trường, không phải tất cả các doanh nghiệp lớn đều tự mình đảm nhiệm mọi công đoạn của quá trình sản xuất. Họ luôn cần các DNVVN cung cấp cho họ những sản phẩm phụ trợ hay làm một hay nhiều công đoạn nào đó của quá trình sản xuất. Các DNVVN đóng vai trò tích cực, hỗ trợ các doanh nghiệp lớn, là mạng lưới cung cấp sản phẩm cũng như tiêu thụ những sản phẩm trung gian cho các doanh nghiệp lớn. Các DNVVN hiện nay đang nâng cao hoạt động của mình nhiều hơn trong các ngành dịch vụ và công nghiệp, giảm hoạt động ở các ngành nông nghiệp. Cùng với sự đóng góp chuyển dịch cơ cấu kinh tế, các DNVVN cũng góp phần thúc đẩy quá trình đô thị hóa bởi các DNVVN đang thu hút khối lượng lớn lao động chuyển sang lao động công nghiệp và dịch vụ mà không phải chuyển lên khu vực thành thị gây nên những áp lực về các vấn đề xã hội ở khu vực đô thị. Vai trò vốn cho vay của ngân hàng đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ Có thể nói thiếu vốn là khó khăn chủ yếu của các DNVVN Việt Nam và vì vậy vốn vay của ngân hàng có một vai trò rất quan trọng đối với các doanh nghiệp này. Đáp ứng nhu cầu vốn của doanh nghiệp một cách kịp thời Nguồn vốn tài trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh các doanh nghiệp thường lấy từ các nguồn sau: nguồn vốn chủ sở hữu, vay từ các nguồn vốn phi chính thức, vay ngân hàng, vay vốn qua thị trường vốn hay thuê mua. Tăng nguồn vốn chủ sở hữu là biện pháp đơn giản nhất đối với bất cứ doanh nghiệp nào bởi đây là nguồn vốn do cổ đông đóng góp hoặc vốn của người chủ. Tuy nhiên giải pháp này thường không thực tế đối với DNVVN vì thực tế người chủ doanh nghiệp hay cổ đông có nguồn tài chính hạn chế, họ không có khả năng bỏ ra nhiều hơn số vốn mà họ góp vào doanh nghiệp. Vay từ các nguồn vốn phi chính thức như vay từ các đối tác kinh doanh, từ bạn bè… thường có lãi suất cao, số lượng ít, rủi ro lớn không ổn định đối với DNVVN. Vay trên thị trường vốn, thị trường vốn của Việt Nam đươc thể hiện thông qua hoạt động trên thị trường chứng khoán. Mặc dù, thị trường chứng khoán đang ngày càng chuyển biến tích cực nhưng đối với các DNVVN để có thể vay vốn tại đó thì gặp nhiều khó khăn vì để vay vốn tại đó cần có rất nhiều điều kiện như chế độ tài chính minh bạch, làm ăn có lãi trong 2 năm liên tục… đây là điều mà rất ít DNVVN Việt Nam đáp ứng được. Thuê mua là phương thức có thể tài trợ một số thiết bị máy móc nào đó cho doanh nghiệp. Tại các nước phát triển, thuê mua là một biện pháp phổ biến, thuận lợi thay thế cho tín dụng trung và dài hạn, đặc biệt đối với các DNVVN khi gặp khó khăn trong vay vốn trung dài hạn tại các ngân hàng. Tại Việt Nam đã có một số công ty thuê mua tài chính chuyên về thực hiện hình thức này, tuy vậy thì đây cũng là hình thức mới nên nó chưa thực sự phát triển. Vì vậy, vay vốn tại ngân hàng đối với các DNVVN vẫn là biện pháp lâu dài. Ngân hàng đóng vai trò là người cung cấp vốn cho doanh nghiệp để mở rộng sản xuất kinh doanh, đầu tư đổi mới công nghệ,… Nâng cao việc sử dụng vốn của các doanh nghiệp Đối với DNVVN thì vốn vay ngân hàng là nguồn vốn tài trợ có hiệu quả hơn cả bởi nó thỏa mãn nhu cầu vốn về số lượng và thời hạn đặc biệt là chi phí vốn vay từ ngân hàng thấp hơn chi phí vốn vay từ các nguồn không chính thức khác. Hơn nữa, các DNVVN muốn có uy tín đối với ngân hàng để được vay vốn , họ cần có phương án sản xuất kinh doanh khả thi. Khi vay được vốn rồi thì ngân hàng sẽ thực hiện giám sát quá trình hoạt động của doanh nghiệp, điều đó giúp cho doanh nghiệp phát hiện ra những nhược điểm, sai sót từ đó có những điều chỉnh kịp thời nhằm hạn chế những rủi ro đối vơi doanh nghiệp và kinh doanh có hiệu quả hơn. Các nguồn vay khác sẽ không có được điều này. Như vậy, vốn vay đã ràng buộc các DNVVN với ngân hàng từ đó giúp nâng cao năng lực quản lý vốn và quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh sao cho có hiệu quả nhất. Thúc đẩy các DNVVN tăng cường thực hiện chế độ hạch toán kinh doanh Để vay được vốn của ngân hàng, các DNVVN bắt buộc phải thực hiện chế độ hạch toán kinh doanh bởi các ngân hàng chỉ có thể cho vay nếu doanh nghiệp làm ăn có lãi, điều đó thể hiện thông qua các báo cáo tài chính của doanh nghiệp như bảng cân đối kế toán, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Như vậy, ngân hàng thông qua tài trợ vốn đã giúp các DNVVN tăng cường chế độ hạch toán kinh doanh, giúp đỡ các cơ quan nhà nước quản lý mọi hoạt động của các DNVVN. Cho vay của ngân hàng thương mại với các doanh nghiệp vừa và nhỏ Cho vay là chức năng kinh tế cơ bản của ngân hàng thương mại để tài trợ chi tiêu cho các doanh nghiệp, cá nhân và chính phủ. Đây cũng là chức năng lâu đời nhất của ngân hàng. Cho vay là hoạt động mang lại nhiều lợi nhuận cho ngân hàng nhưng cũng là hoạt động mang lại nhiều rủi ro. Trong quy chế cho vay của các tổ chức tín dụng ban hanh kèm theo quyết định số 284/2000/QĐ/NHNN ngày 25/8/2000 của Thống đốc ngân hàng nhà nước Việt Nam, cho vay được định nghĩa như sau: “ cho vay là một hình thức cấp tín dụng, theo đó tổ chức tín dụng giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích nhất định trong thời gian nhất định theo sự thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc lẫn lãi”. Các phương thức cho vay của ngân hàng thương mại cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ Ngân hàng thương mại cho vay đối với các DNVVN thông qua nhiều phương thức khác nhau. Trong quy chế cho vay của các tổ chức tín dụng, Ngân hàng nhà nước quy định các phương thức cho vay mà các ngân hàng thương mại được phép áp dụng như sau: Cho vay trực tiếp Cho vay trực tiếp từng lần: là hình thức cho vay phổ biến của ngân hàng đối với các khách hàng không có nhu cầu vay vốn thường xuyên. Các DNVVN thường có nhu cầu thời vụ hay mở rộng sản xuất kinh doanh đặc biệt mới vay ngân hàng, tức là vốn vay ngân hàng chỉ tham gia vào một số giai đoạn nhất định của chu kỳ sản xuất kinh doanh. Mỗi lần vay khách hàng phải làm đơn và trình ngân hàng phương án sử dụng vốn vay, mỗi món vay được tách biệt ra thành các hồ sơ khác nhau. Cho vay theo hạn mức tín dụng: áp dụng đối với những khách hàng có nhu cầu vay vốn thường xuyên, sản xuất kinh doanh ổn định, có uy tín trong quan hệ tín dụng với ngân hàng. Tổ chức tín dụng và khách hàng xác định và thỏa thuận một hạn mức tín dụng duy trì trong thời gian nhất định hoặc chu kỳ sản xuất kinh doanh. Cho vay theo dự án đầu tư: tổ chức tín dụng cho khách hàng vay vốn để thực hiện các dự án đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và các dự án phục vụ đời sống. Cho vay trả góp: khi vay vốn, khách hàng và tổ chức tín dụng cố định và thỏa thuận số lãi phải trả cộng thêm phần gốc vay rồi chia ra để trả nợ thành nhiều kỳ hạn theo thời hạn cho vay. Tài sản hình thành từ vốn vay chỉ thuộc quyền sở hữu của người vay khi mà người vay trả hết phần gốc và lãi. Cho vay theo hạn mức tín dụng dự phòng: căn cứ vào nhu cầu vay vốn của khách hàng, tổ chức tín dụng cam kết đảm bảo sẵn sàng cho khách hàng vay vốn trong phạm vi hạn mức tín dụng nhất định. Trong thời gian hiệu lực của hợp đồng, nếu khách hàng không hoặc không sử dụng hết hạn mức tín dụng dự phòng, khách hàng vẫn phải trả phí cam kết. Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ tín dụng: tổ chức tín dụng chấp thuận cho khách hàng được sử dụng số vốn vay trong hạn mức tín dụng để thanh toán tiền mua hàng hóa dịch vụ và rút tiền mặt tại máy rút tiền tự động hoặc điểm ứng tiền mặt là đại lý của tổ chức tín dụng. Cho vay theo hạn mức thấu chi: là hình thức cho vay mà tổ chức tín dụng thỏa thuận bằng văn bản chấp thuận cho khách hàng chi vượt số tiền có trên tài khoản thanh toán của khách hàng. Cho vay gián tiếp Phần lớn cho vay của ngân hàng là cho vay trực tiếp. Bên cạnh đó ngân hàng cũng phát triển các hình thức cho vay gián tiếp. Đây là hình thức cho vay thông qua các tổ chức trung gian. Ngân hàng cho vay qua các tổ, đội, hội, nhóm như nhóm sản xuất, Hội Nông dân, Hội cựu chiến binh, Hội phụ nữ… Qua đó ngân hàng có thể lựa chọn các phương thức cho vay phù hợp với từng đối tượng khách hàng mà mình phục vụ để đạt hiệu quả cao nhất. Về phía khách hàng, họ có nhiều cơ hội tiếp cận hơn với nhiều hình thức vay vốn, tạo thuận lợi trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Hiện nay thì đối với đối tượng là DNVVN thì phương thức cho vay của ngân hàng là cho vay từng lần. Mở rộng cho vay DNVVN của ngân hàng thương mại Với số lượng ngân hàng thương mại ngày càng gia tăng, tính cạnh tranh ngày cành mạnh mẽ. Do đó, đối với mỗi ngân hàng phải tìm cho mình một chiến lược riêng, một hướng đi phù hợp để khẳng định sức mình trong cạnh tranh. Để mở rộng tín dụng đối với DNVVN ta có thể sử dụng một số chỉ tiêu cơ bản sau: Mở rộng về quy mô Quy mô cho vay được thể hiện thông qua một số chỉ tiêu như là Dư nợ, doanh số cho vay, Dư nợ/ số lượng DN vì vậy việc mở rộng cho vay sẽ được thực hiện thông qua tăng dư nợ cho vay , doanh số cho vay, dư nợ bình quân đối với các DNVVN. Cho vay là hoạt động chính của ngân hàng. Ngân hàng là người phải trả các khoản lãi cho các nguồn vốn huy động được. Đồng thời cũng thu được lãi từ các khoản cho vay. Việc phân bổ các nguồn vốn huy động và nguồn cho vay phải hợp lý để đảm bảo tính hiệu quả. Nếu nguồn vốn lớn mà dư nợ thấp thì sẽ bị ứ đọng vốn, nhưng nếu dư nợ quá cao thì có thể làm giảm khả năng thanh toán. Vì vậy, việc tăng trưỏng dư nợ phải đi đôi với phát triển nguồn vốn. Tốc độ tăng trưởng dư nợ được đo bằng hiệu suất sử dụng vốn: Tổng dư nợ Hiệu suất sử dụng vốn = Tổng nguồn vốn huy động được Muốn dư nợ tín dụng tăng, NHTM phải có chính sách tín dụng hợp lý, phải không ngừng củng cố và nâng cao chất lượng tín dụng, tăng cường kiểm tra kiểm soát để giảm thiểu rủi ro trong hoạt động tín dụng. Mở rộng các phương thức cho vay Để tăng dư nợ và phát triển bền vững các NHTM phải không ngừng tăng khả năng thích hợp của các dịch vụ ngân hàng với sản phẩm của các doanh nghiệp, đa dạng hoá, mở rộng các hình thức tín dụng ngân hàng đối với các DNVVN. Muốn thu hút các DNVVN quan hệ tín dụng với mình, các ngân hàng thương mại cần có các chính sách linh hoạt, thủ tục nhanh chóng, hình thức cho vay đa dạng như: cho vay thấu chi, cho vay tín chấp, cho vay có tài sản đảm bảo hình thành từ vốn vay, cho vay chiết khấu, cho vay xuất nhập khẩu… Mở rộng đối tượng cho vay Để mở rộng tín dụng ngân hàng đối với DNVVN chúng ta cần phải mở rộng đối tượng cho vay. Các NHTM không chỉ cho vay các khách hàng truyền thống, mà phải tìm kiếm các khách hàng mới. Trong giai đoạn hiện nay các DNVVN QD làm ăn kém hiệu quả thì NHTM cần hướng tới các doanh nghiệp NQD…Mở rộng đối tượng cho vay phải đi đôi với chọn lọc khách hàng điều đó sẽ làm cho các NHTM tăng trưởng bền vững và giúp các DNVVN cũng như nền kinh tế giải quyết được vẫn đề về vốn. Nâng cao chất lượng và hiệu quả cho vay Hoạt động cho vay của các ngân hàng là một hoạt động chữa nhiều rủi ro, có rất nhiều nguyên nhân gây ra rủi ro đó: Những nguyên nhân bất khả kháng Những nguyên nhân bất khả kháng tác động tới người vay, làm họ mất khả năng thanh toán cho ngân hàng. Ví dụ: thiên tai, chiến tranh, hoặc những thay đổi tầm vĩ mô( thay đổi Chính phủ, chính sách kinh tế, hàng rào thuế quan…) vượt quá tầm kiểm soát của người vay lẫn người cho vay. Những thay đổi này thường xuyên xảy ra, tác động liên tục tới người vay, tạo thuận lợi hoặc khó khăn cho người vay. Nhiều người vay, với bản lĩnh của mình có khả năng dự báo, thích ứng hoặc khắc phục những khó khăn. Trong những trường hợp khác, người vay có thể bị tổn thất song vẫn có khả năng trả nợ cho ngân hàng đúng hạn, đủ gốc và lãi. Tuy nhiên, khi tác động của những nguyên nhân bất khả kháng đối với người vay là nặng nề, khả năng trả nợ của họ bị suy giảm. Nguyên nhân thuộc về chủ quan người vay Trình độ yếu kém của người vay trong dự đoán các vấn đề kinh doanh, yếu kém trong quản lý, chủ định lừa đảo cán bộ ngân hàng, chây ì…là nguyên nhân gây ra rủi ro trong việc cho vay của ngân hàng. Rất nhiều người vay sẵn sàng mạo hiểm với kỳ vọng thu được lợi nhuận cao. Để đạt được mục đích của mình, họ sẵn sàng tìm mọi thủ đoạn ứng phó với ngân hàng như cung cấp thông tin sai, mua chuộc…Nhiều người vay đã không suy nghĩ tính toán kĩ lưỡng hoặc không có khả năng tính toán kĩ lưỡng những bất trắc có thể xảy ra, không có khả năng thích ứng và khắc phục khó khăn trong kinh doanh. Trong trường hợp còn lại, người vay kinh doanh có lãi song vẫn không trả nợ cho ngân hàng đúng hạn. Họ chây ì với hi vọng có thể quỵt nợ, hoặc sử dụng vốn vay càng lâu càng tốt. Nguyên nhân thuộc về ngân hàng Chất lượng cán bộ kém, không đủ trình độ đánh giá khách hàng hoặc đánh giá không tốt, cố tình làm sai… là một trong những nguyên nhân của rủi ro tín dụng. Mặt khác, sống trong môi trường “ Tiền bạc ”, nhiều nhân viên ngân hàng đã không tránh khỏi cám dỗ của đồng tiền. Họ tiếp tay cho khách hàng rút ruột ngân hàng. Như vậy, chất lượng nhân viên ngân hàng bao gồm trình độ và đạo đức nghề nghiệp không đảm bảo là nguyên nhân của rủi ro tín dụng. Rủi ro trên của các khoản vay buộc ngân hàng cần có những biện pháp cần thiết giảm thiểu rủi ro nâng cao chất lượng và hiệu quả trong những khoản cho vay. Chỉ tiêu hiệu quả cho vay được xác định như sau: Lãi từ hoạt động cho vay Chỉ số thu nhập từ hoạt động cho vay = Tổng thu nhập Thu từ hoạt động cho vay là chỉ tiêu cần thiết để đo lường khả năng sinh lời của hoạt động tín dụng đem lại. Mở rộng tín dụng ngân hàng đối với DNVVN một cách hiệu quả cả về chất lượng và số lượng sẽ góp phần nâng cao khả năng sinh lời của ngân hàng. CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NHNo & PTNT THANH XUÂN 2.1. Quá trình hình thành và phát triển của chi nhánh NHNo & PTNT Thanh Xuân 2.1.2. Khái quát về NHNo & PTNT Thanh Xuân 2.1.2.1. Sơ lược về quá trình hình thành và phát triển của NHNo & PTNT Thanh Xuân Nhằm thực hiện chủ trương đổi mới nền kinh tế theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng XHCN, ngành ngân hàng đã có những chuyển biến tích cực vào sự phát triển của đất nước, từng bước đưa đất nước thoát ra khỏi cảnh nghèo nàn, lạc hậu, bắt kịp sự phát triển các nước trong khu vực cũng như trên toàn thế giới. Sự thay đổi tích cực lớn nhất của hệ thống ngân hàng Việt Nam phải kể đến đó là sự chuyển đổi từ hệ thống ngân hàng một cấp sang hệ thống ngân hàng hai cấp với sự phân biệt rõ ràng giữa hai chức năng là quản lý và kinh doanh tiền tệ. Sự chuyển biến đánh dấu một bước ngoặt trong quá trình hoạt động của hệ thống ngân hàng, tạo điều kiện cho các ngân hàng thương mại hoạt động kinh doanh có hiệu quả hơn góp phần vào sự phát triển chung của các ngân hàng thương mại. Theo Quyết định số 59/QĐ của thống đốc NHNN vào tháng 08/1988 NHNo & PTNT Hà Nội được thành lập, có trụ sở chính tại số 77 Lạc Trung- Quận Hai Bà Trưng- Hà nội. Xuất phát từ nhu cầu mở rộng mạng lưới hoạt động nhằm đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế, ngày 01/04/1996 Tổng giám đốc NHNo & PTNT Việt Nam ký Quyết định số18/NHN-02 thành lập chi nhánh NHNo & PTNT quận Thanh Xuân, địa chỉ giao dịch tại 106 Nguyễn Trãi- Thanh xuân- Hà Nội. Ngày 03/07/1996, ngân hàng khai trương và chính thức đi vào hoạt động với tư cách là một ngân hàng cấp 4. Sau một thời gian hoạt động, ngày 01/01/1999 NHNo & PTNT quận Thanh Xuân được nâng lên thành ngân hàng cấp 3, loại 2. Sau một năm hoạt động NHNo & PTNT quận Thanh Xuân được nâng lên thành ngân hàng cấp 2, loại 4, trực thuộc NHNo & PTNT chi nhánh Thành phố Hà Nội. Vị trí địa lý của chi nhánh là thuộc một quận nằm giáp ranh với thị xã Hà Đông- tỉnh Hà Tây , xa trung tâm thành phố, kinh tế đang phát triển. Có nhiều nhà máy và công ty lớn: Nhà máy thuốc là Thăng Long, nhà máy cơ khí, Công ty giày Thượng Đình, Công ty Xà Phòng, Công ty Cao su sao vàng… Và nằm trên địa bàn quận có nhiều ngân hàng thương mại, ngân hàng cổ phần: NHNo Nam HN, NHNo Hà Tây, NHCT Thanh Xuân, NHCP Quân đội, Kho bạc nhà nước Thanh Xuân… 2.1.2.2. Cơ cấu tổ chức và nhân sự của NHNo & PTNT Thanh Xuân Sơ đồ 1: Cơ cấu tổ chức của chi nhánh NHNo & PTNT quận Thanh Xuân Sơ đồ bộ máy tổ chức: Phòng kinh doanh Phó giám đốc Phòng giao dịch 32,33,34,46 Phòng kế toán- ngân quỹ Giám đốc Cơ cấu tổ chức gồm các phòng chức năng sau: Ban giám đốc Giám đốc: Phụ trách chung và trực tiếp chỉ đạo phòng kinh doanh. Phó giám đốc: được uỷ quyền của giám đốc phụ trách phòng kế toán- ngân quỹ và các phòng giao dịch về công tác kế toán- ngân quỹ, là trưởng ban quản lý kho quỹ, trưởng ban quản lý ATM. Các phòng chức năng Phòng kinh doanh Phòng kinh doanh gồm: 07 người, trong đó có 2 lãnh đạo phòng. Nhiệm vụ chủ yếu của phòng kinh doanh là: Tìm kiếm, tiếp cận các khách hàng mới để mở rộng cho vay; khai thác các dịch vụ và thu hút nguồn vốn. Đảm nhiệm các nghiệp vụ tín dụng phát sinh và thực hiện các chủ trương, cơ chế về công tác tín dụng. Trực tiếp đi thẩm định các dự án có quy mô vừa và nhỏ, thu thập các thông tin từ đó phân tích để tham mưu cho giám đốc đưa ra quyết định đầu tư hay không đầu tư. Thực hiện các nghiệp vụ khác liên quan đến tín dụng như: các nghiệp vụ bảo lãnh, nghiệp vụ thanh toán quốc tế, … Phòng kế toán –ngân quỹ Phòng kế toán- ngân quỹ gồm: 11 người, có 01 trưởng phòng; đảm nhiệm cả hai việc là kế toán nội bộ và kế toán giao dịch. Kế toán nội bộ: Thực hiện công tác kế toán và quản lý chi tiêu nội bộ như chi trả lương cho cán bộ, thanh toán tiền điện nước, tiền thuê nhà, … Hàng tháng, hàng quỹ, hàng năm báo cáo với ban giám đốc về tổng thu- chi. Kế toán giao dịch: Xử lý các nghiệp vụ nhận, trả tiền gửi của các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế và cá nhân; nhận, trả tiền gửi tiết kiệm. Thực hiện các nghiệp vụ chuyển tiền gồm; chuyển tiền điện tử, thanh toán bù trừ, thanh toán liên ngân hàng, Western Union, … hiện các nghiệp vụ thanh toán không dùng tiền mặt: uỷ nhiệm thu, uỷ nhiệm chi, séc. Thực hiện ghi chép, phản ánh một cách đầy đủ, chính xác, kịp thời từng nghiệp vụ phát sinh về hoạt động huy động vốn, sử dụng vốn, chuyển tiền, … Các dịch vụ thẻ: thẻ ghi nợ, thẻ tín dụng nội địa, thẻ ATM, … Hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng, hàng quỹ, hàng năm lập cân đối và gửi báo cáo lên ngân hàng cấp trên. Các phòng giao dịch Có bốn phòng giao dịch : PGD32, PGD33, PGD34, PGD46. Có 4 trưởng phòng và các giao dịch viên thực hiện nhiệm vụ huy động nguồn vốn, cho vay và thực hiện các dịch vụ khác. PGD32 có 04 người bao gồm 01 trưởng phòng, 02 giao dịch viên và 01 bảo vệ ( Địa chỉ: số 105 Nguyễn Tuân- Thanh Xuân- Hà Nội) PGD33 có 04 người bao gồm 01rưởng phòng, 02 giao dịch viên và 01 bảo vệ ( Địa chỉ: số 5 Nguyễn Quý Đức- Thanh Xuân- Hà Nội) PGD34 có 03 người bao gồm 01 trưởng phòng, 01 giao dịch viên và 01 bảo vệ ( Địa chỉ: số 106 Khương Trung- Thanh Xuân- Hà Nội) PGD46 có 03 người bao gồm 01 trưởng phòng, 01 giao dịch viên và 01 bảo vệ ( Địa chỉ: số 74 Đường Trường Chinh- Hà Nội) Phân loại Tổng cán bộ công nhân viên của chi nhánh là 38 người trong đó có 09 hợp đồng( 08 bảo vệ), 29 biên chế; về trình độ chi nhánh có 09 cán bộ có trình độ cao đẳng và 21 cán bộ có trình độ đại học. 2.1.2.3. Kết quả hoạt động kinh doanh chủ yếu một số năm gần đây NHNo & PTNT quận Thanh Xuân hoạt động chủ yếu là nhận tiền gửi và cho vay, bên cạnh những hoạt động chính còn có các dịch vụ khác như chuyển tiền điện tử, thanh toán chi trả kiều hối, dịch vụ bảo lãnh dự thầu, dịch vụ thẻ ATM…Với các chức năng và nhiệm vụ chủ yếu là huy động mọi nguồn vốn nhàn rỗi đối với các tổ chức kinh tế, các tầng lớp dân cư…đầu tư cho vay các thành phần kinh tế trong xã hội. Là một chi nhánh cấp II trong hệ thống NHNo & PTNT Việt Nam (01/04/1996), ngay khi thành lập chi nhánh NHNo & PTNT quận Thanh Xuân đã có được những thuận lợi song cũng không ít những khó khăn thách thức. Khó khăn đó là phải chịu tác động của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ trong khu vực; cùng với sự khan hiếm về ngoại tệ và nội tệ; những biên động về tỷ giá. Hơn nữa, trước đây đối tượng cho vay của ngân hàng là các DNNN, nhìn chung là những doanh nghiệp làm ăn thiếu hiệu quả nên đã không có khả năng trả nợ cho ngân hàng. Chính sách thắt chặt tín dụng để nâng cao chất lượng tín dụng đã làm cho tình hoạt động kinh doanh của chi nhánh càng gặp nhiều khó khăn. Đồng thời, sự ra đời của khá nhiều ngân hàng trên địa bàn như: ngân hàng công thương, NHCP Quân đội, NHCP Đông Á,… đã tạo nên sự cạnh tranh gay gắt và quyết liệt. Bên cạnh đó, chi nhánh có một đội ngũ cán bộ còn rất trẻ, tuy rất năng động nhưng còn thiếu kinh nghiệm. Tuy nhiên chi nhánh cũng có những thuận lợi và đã khẳng định được chỗ đứng của mình trong nền kinh tế. Thời gian qua, nền kinh tế nước ta tuy có nhiều khó khăn nhưng tăng trưởng vẫn ổn định; chi nhánh đóng trên địa bàn quận Thanh Xuân, là một quận mới cơ sở còn nghèo nàn nên rất cần được thu hút đầu tư mạnh. Chính vì vậy mà các cấp chính quyền đã đưa ra nhiều chính sách ưu đãi để thu hút các nhà đầu tư và doanh nghiệp, đã có khá đông các doanh nghiệp vừa và nhỏ tập trung ở đây. Mặt khác chi nhánh thành lập sau nên đã học hỏi được nhiều kinh nghiệm quý báu của những ngân hàng khác và lựa chọn những vấn đề hay để áp dụng. Mặc dù là đội ngũ cán bộ của chi nhánh còn trẻ chưa có kinh nghiệm nhưng họ rất xông xáo, tích cực tìm hiểu nắm bắt những công nghệ hiện đại. Trước những thuận lợi và khó khăn đó, chi nhánh NHNo & PTNT quận Thanh Xuân đã xác định rõ mục tiêu, giải pháp chỉ đạo trong điều hành. Chi nhánh luôn cố gắng hoàn thành kế hoạch, thu hút khách hàng, tạo vốn cho nhiều doanh nghiệp trên địa bàn. Đánh giá kết quả kinh doanh qua một số các chỉ tiêu từ năm 2004-2006 Hoạt động huy động vốn Bảng 2.1: Hoạt động huy động vốn của chi nhánh NHNo & PTNT Thanh Xuân Đơn vị: triệu đồng STT Chỉ tiêu Năm 2004 Năm 2005 Năm 2006 1 Tổng nguồn vốn 245.017 324.838 409.382 2 Cơ cấu nguồn theo đồng tiền Nguồn nội tệ 168.930 241.845 303.784 Nguồn ngoại tệ quy đổi VNĐ 76.085 82.993 105.598 3 Cơ cấu nguồn theo kỳ hạn Nguồn không có kỳ hạn 22.070 34.496 36.405 Nguồn có kỳ hạn < 12T 54.030 76.729 114.778 Nguồn có kỳ hạn từ 12T trở lên 168.917 213.613 258.240 4 Phân theo loại nguồn vốn Tiền gửi dân cư 223.715 292.384 370.751 Tiền gửi TCKT;TCXH 21.123 32.420 38.631 Tiền gửi khác 179 34 5 Bình quân nguồn vốn một cán bộ 6.806 11.601 14.117 (Nguồn: từ các báo cáo kinh doanh của chi nhánh NHNo & PTNT Thanh Xuân qua các năm 2004-2006) Trong kinh doanh, nguồn vốn luôn giữ vai trò quan trọng, phải tạo ra những nguồn vốn đủ mạnh, hình thành nên nền tảng vững chắc, cơ cấu vốn hợp lý thì hoạt động tín dụng của ngân hàng mới có thể phát triển và thu được kết quả tốt. Nhìn vào bảng số liệu trên ta thấy các chỉ tiêu đều tăng qua các năm từ năm 2004-2006. Cụ thể là: Về tổng nguồn vốn Năm 2005 tổng nguồn vốn đạt được là 324.838 triệu đồng đạt 97% so với kế hoạch được giao. So với năm 2004 tăng 79.821 triệu đồng( tỷ lệ tăng32,57%), bình quân hàng tháng tăng từ 5-7 tỷ đồng. Năm 2006 tổng nguồn vốn đạt được là 409.382 triệu đồng đạt 105% so với kế hoạch được giao. So với năm 2005 tăng 79.511 triệu đồng( tỷ lệ tăng 24%), bình quân hàng tháng tăng từ 6-7 tỷ đồng. Về cơ cấu nguồn theo đồng tiền Đồng tiền chủ yếu trong tổng nguồn của ngân hàng chủ yếu là nội tệ, chỉ có phần nhỏ là ngoại tệ. Điều đó được giải thích là do đối tượng khách hàng phục vụ là những doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong nước và việc giao dịch chủ yếu bằng nội tệ. Tuy vậy ngân hàng cũng cần có những phương thức để có thể huy động đươc nhiều hơn ngoại tệ tăng khả năng vốn cho ngân hàng. Về cơ cấu nguồn theo kỳ hạn Trong cơ cấu nguồn của ngân hàng thấy nguồn có kỳ hạn > 12 Tháng trở lên có tỷ trọng cao nhất chiếm khoảng 60-70% tổng nguồn vốn, tiếp đó là nguồn vốn có kỳ hạn nhỏ hơn 12 Tháng, cuối cùng là nguồn vốn không kỳ hạn và các nguồn này cũng tăng đều qua các năm từ 2004 đến 2006. Một cơ cấu như vậy sẽ là tương đối tốt cho ngân hàng vì như vậy ngân hàng sẽ có thể có nhiều cơ hội và dễ dàng hơn trong việc cho vay đối với nền kinh tế. Về phân loại theo nguồn vốn Nguồn vốn của ngân hàng phần lớn là từ tiền gửi của dân cư mà trong đó là tiền gửi tiết kiệm. Nhiều cá nhân có thói quen gửi những món tiền vào ngân hàng để hưởng lãi; các sản phẩm tiết kiệm được khách hàng lựa chọn nhiều là tiết kiệm kỳ hạn trên 12T, tiết kiệm bậc thang, tiền gửi có kỳ hạn dưới 12T. Chi nhánh Thanh Xuân nằm trên địa bàn quận còn khó khăn, kinh tế dân cư còn nghèo nàn, chủ yếu buôn bán nhỏ, các doanh nghiệp đóng trên địa bàn đa số là sản xuất hàng công nghiệp cơ khí tiêu dùng, phát triển còn nhiều yếu kém nhưng lại có quá nhiều tổ chức tín dụng đóng trên địa bàn với mạng lưới dày đặc phòng giao dịch, vì vậy nguồn vốn huy động của chi nhánh chiếm thị phần rất hạn chế, ước đạt 7-8%. Vấn đề ở đây là chúng ta cần phải có những biện pháp nào để tạo đươc uy tín, sự hấp dẫn để thu hút được họ để làm tăng nguồn vốn kinh doanh cho mình tạo nên sự thành công của ngân hàng. Hoạt động sử dụng vốn Bản chất của hoạt động ngân hàng là đi vay để cho vay, ngân hàng huy động vốn trong nền kinh tế và sau đó là tiến hành cho vay lại đối với nền kinh tế. Vì vậy song song với hoạt động huy động vốn là hoạt động sử dụng vốn, việc sử dụng vốn đó như thế nào ảnh hưởng tới kết quả kinh doanh của ngân hàng. Trong hoạt động cho vay, chi nhánh ngân hàng NHNo & PTNT Thanh xuân đã thực hiện : Cho vay ngắn hạn, trung hạn, dài hạn đối với các doanh nghiệp và cá nhân thuộc mọi thành phần kinh tế( Đặc biệt doanh nghiệp vừa và nhỏ, Công ty cổ phần, Công ty TNHH, Hộ gia đình, Tư nhân cá thể…) Cho vay cầm cố giấy tờ có giá( sổ tiết kiệm, kỳ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi). Cho vay phục vụ nhu cầu đời sống. Cho vay tài trợ XNK , chiết khấu bộ chứng từ, thương phiếu và các giấy tờ có giá khác. Phát hành bảo lãnh: dự thầu thực hiện hợp đồng, thanh toán … cho các tổ chức kinh tế, cá nhân. Hoạt động cho vay Bảng 2.2: Hoạt động cho vay của chi nhánh NHNo & PTNT Thanh Xuân Đơn vị:Triệu đồng STT Chỉ tiêu Năm 2004 Năm 2005 Năm 2006 1 Tổng dư nợ 159.769 124.347 106.865 Dư nợ nội tệ 151.677 120.066 99.944 Dư nợ ngoại tệ quy đổi VNĐ 8.092 4.281 6.921 2 Dư nợ theo thời hạn cho vay Dư nợ ngắn hạn 116.495 76.217 66.344 Dư nợ trung hạn 43.274 48.128 40.521 Dư nợ dài hạn 0 0 0 3 27% 39% 38% Tỷ trọng dư nợTDH/ tổng dư nợ 4 Dư nợ theo thành phần kinh tế Dư nợ DNNN 13.504 276 5.627 Dư nợ DNNQD 113.109 108.332 91.771 Tư nhân, cá thể, hộ gia đình 24.268 11.176 9.467 Dư nợ HTX 0 0 0 (Nguồn: từ các báo cáo kinh doanh của chi nhánh NHNo & PTNT quận Thanh Xuân các năm 2004-2006) Tổng dư nợ: Đến 31/12/2005 đạt 124.347 triệu đồng, giảm 22,6 % so ._.