Mô hình đánh giá khả năng nợ xấu trong cho vay vốn Doanh nghiệp tại chi nhánh Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương (VietinBank) Ba Đình

Môc lôc 2.1.2.4. C«ng t¸c ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng nî xÊu t¹i c¸c NHTM ë ViÖt Nam hiÖn nay 22 2.2 C¸c dÊu hiÖu nhËn biÕt nî xÊu 40 2.2.1 C¸c dÊu hiÖu tõ phÝa kh¸ch hµng 40 2.2.1.1DÊu hiÖu tõ b¸o c¸o tµi chÝnh 40 2.2.1.2.DÊu hiÖu tõ ho¹t ®éng kinh doanh 41 2.2.1.3 DÊu hiÖu tõ giao dÞch ng©n hµng 42 2.2.1.4. dÊu hiÖu liªn quan ®Õn qu¶n trÞ doanh nghiÖp 42 2.2.2 C¸c dÊu hiÖu liªn quan ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý tÝn dông 43 2.2.3 C¸c dÊu hiÖu tõ kho¶n vay 44 2.2. C¸c nguyªn nh©n g©y ra nî xÊu 44 2.3.1 Nh÷ng yÕu tè vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ 44 2.3.2. Nh÷ng yÕu tè vÒ c¸c NHTM 45 2.3.3 Nh÷ng yÕu tè chñ quan vÒ phÝa kh¸ch hµng 46 2.3.4 Nh÷ng yÕu tè kh¸c 46 2.3.4.1Nh÷ng yÕu tè thuéc vÒ m«i tr­êng kinh doanh 46 2.3.4.2.Thiªn tai, ®Þch ho¹: 46 2.3.4.3 Nh÷ng yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng 47 Ch­¬ng 3: øng dông m« h×nh kinh tÕ l­îng trong ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng nî xÊu trong cho vay vèn trung vµ dµi h¹n DN 48 3.1 Giíi thiÖu m« h×nh kinh tÕ l­îng ®¸nh gÝa kh¶ n¨ng nî xÊu 48 3.2 C¸ch tiÕp cËn m« h×nh 49 3.2.1 H­íng tiÕp cËn 49 3.2.2 Mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn cho vay trung vµ dµi h¹n 49 3.2.2.1 Kh¸i niÖm vÒ tÝn dông trung vµ dµi h¹n: 49 3.2.2.2. C¸c h×nh thøc tÝn dông trung, dµi h¹n: 50 3.2.2.3. Vai trß cña tÝn dông trung, dµi h¹n 51 3.2.2.4 C¸c rñi ro trong cho vay trung vµ dµi h¹n. 52 3.2.3 Tài chính và vai trò của tài chính đối với sự phát triển của doanh nghiệp 53 3.2.3.1 DN và mối quan hệ với các chủ thể khác trong nền kinh tế 53 3.2.3.2 Vai trò của tài chính đối với sự phát triển của doanh nghiệp 54 3.2.3.3 Một số căn cứ đánh giá năng lực tài chính của doanh nghiệp 55 3.2.4. Thực trạng năng lực tài chính của doanh nghiệp Việt Nam 63 3.2.4.1 Số lượng doanh nghiệp theo quy mô vốn 63 3.2.4.2 Nguồn vốn của doanh nghiệp 65 3.2.4.4 Hiệu quả sản xuất kinh doanh 67 3.3 C¸c biÕn gi¶i thÝch trong m« h×nh 72 3.3.1 Cơ sở lựa chọn các biến giải thích trong mô hình 72 3.3.1.1Dựa trên cơ sở thực tiễn: 72 3.3.1.2 Dựa trên cơ sở lý luận: 72 3.3.1.3 Dựa trên yêu cầu về mặt kỹ thuật 73 3.3.1.4 Dựa trên giả định của mô hình. 73 3.3.2 Các biến được sử dụng trong mô hình 73 3.3.2.1 C¸c biÕn tµi chÝnh 73 3.3.2.2 C¸c biÕn phi tµi chÝnh: 73 3.3.2.3 Gi¶i thÝch ý nghÜa c¸c biÕn (lý do lùa chän c¸c biÕn nµy) 73 3.4 ¦u ®iÓm, h¹n chÕ cña m« h×nh øng dông 75 3.4.1 Ưu điểm 75 3.4.2 Hạn chế 75 3.4.2.1 Từ phía tiếp cận của mô hình, giả định của mô hình 75 3.4.2.2 Tõ sè liÖu sö dông trong m« h×nh 76 3.5 Minh ho¹ b»ng sè liÖu 77 3.6 Mét sè kiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt 79 KÕt luËn 80 Môc lôc tµi liÖu tham kh¶o 81 C¸c tõ viÕt t¾t NHNN : Ng©n hµng Nhµ n­íc NHTM : Ng©n hµng th­¬ng m¹i NHCT VN : Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam KH : Kh¸ch hµng DN : Doanh NghiÖp DPRR : Dù phßng rñi ro H§KD SX : Ho¹t ®éng kinh doanh s¶n xuÊt CBTD : C¸n bé tÝn dông Lêi më ®Çu Ho¹t ®éng tÝn dông lu«n lµ ho¹t ®éng chñ yÕu, then chèt, c¬ b¶n nhÊt cña c¸c NHTM, do ®ã vÊn ®Ò n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông lu«n lµ vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m nhÊt cña rÊt nhiÒu NHTM, lµ ®Ò tµi mµ nhiÒu nhµ nghiªn cøu, lý luËn tµi chÝnh tèn nhiÒu c«ng søc, thêi gian cho nã. H¬n n÷a, hiÖn nay ViÖt Nam ®· gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO, khi c¸c NHTM n­íc ngoµi cïng tham gia thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam th× tÝnh c¹nh tranh gi÷a c¸c NHTM ngµy cµng cao, quyÕt liÖt cã tÝnh chÊt sèng cßn, trong khi ®ã c¸c NHTM VN cßn rÊt nhiÒu yÕu kÐm , h¹n chÕ kh«ng chØ lµ vÒ vèn mµ cßn ë n¨ng lùc chuyªn m«n, ë ho¹t ®éng kinh doanh ®Æc biÖt lµ tÝn dông, th× kh¶ n¨ng “thua t¹i s©n nhµ” rÊt cã thÓ xÈy ra ®èi víi c¸c NHTM. Mét trong nh÷ng ®iÓm yÕu cña c¸c NHTM VN hiÖn nay lµ c«ng t¸c ®¸nh gÝa chÊt l­îng kho¶n vay, còng nh­ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña KH, dù b¸o rñi ro tÝn dông cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ, ch­a ®­îc quan t©m nhiÒu. §iÒu nµy ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn con sè nî xÊu cña c¸c NHTM, tõ ®ã ph¶n ¸nh ®­îc chÊt l­îng tÝn dông cña chi nh¸nh ®ã. Víi tÝnh thiÕt thùc, nãng báng cña vÊn ®Ò trªn, cïng víi kiÕn thøc chuyªn m«n t«i ®­îc ®µo t¹o t«i ®· chän ®Ò tµi nghiªn cøu cho chuyªn ®Ò tèt nghiÖp lÇn nµy lµ : “ M« h×nh ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng nî xÊu trong cho vay vèn Doanh nghiÖp” §Ó hoµn thµnh ®­îc chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nµy t«i ®· ph¶i cÇn rÊt nhiÒu sù gióp ®ì cña mäi ng­êi. Ng­êi ®Çu tiªn ph¶i kÓ ®Õn lµ thÇy gi¸o h­íng dÉn t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc tËp: ThÇy ng« v¨n thø, thÇy ®· h­íng dÉn, chØ b¶o cho t«i rÊt nhiÖt t×nh, cÆn kÏ, chi tiÕt, tØ mû.... ®iÒu ®ã ®· gîi më cho t«i nhiÒu h­íng suy nghÜ, t­ duy cho ®Ò tµi cña m×nh ®­îc ®óng ®¾n. KÕ tiÕp, lµ sù gióp ®ì cña nhiÒu c¸n bé tÝn dông trong chi nh¸nh NHCT Ba §×nh, hä ®· gióp t«i t×m hiÓu ®­îc c«ng t¸c thùc tÕ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng nî xÊu ë ®©y, còng nh­ nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c liªn quan. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Ch­¬ng 1 Giíi thiÖu s¬ l­îc vÒ chi nh¸nh ng©n hµng c«ng th­¬ng ba ®×nh 1.1 S¬ l­îc qu¸ tr×nh h×nh thµnh & ph¸t triÓn chi nh¸nh NHCT Ba §×nh Chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng Ba §×nh ra ®êi tõ n¨m 1959 Tªn gäi lóc ®Çu thµnh lËp: Chi ®iÕm NH Ba §×nh trùc thuéc NH Hµ Néi §Þa ®iÓm ®Æt trô së : T¹i phè §éi CÊn – HN (nay lµ 142 Phè §éi CÊn) Mèc thø nhÊt: 1959 - 07/1988 NhiÖm vô: Võa x©y dùng c¬ së vËt chÊt, cñng cè tæ chøc vµ häat ®éng NH (ho¹t ®éng d­íi h×nh thøc cung øng, cÊp ph¸t theo chØ tiªu – kÕ ho¹ch ®­îc giao) Sè l­îng c¸n bé NH lóc ®ã chØ cã trªn 10 ng­êi Môc tiªu ho¹t ®éng: Mang tÝnh bao cÊp, phôc vô, kh«ng lÊy lîi nhuËn lµm môc tiªu, ho¹t ®éng theo m« h×nh qu¶n lý mét cÊp (NHNN). M« h×nh nµy ®­îc duy tr× tõ khi thµnh lËp cho ®Õn 07/1988 th× kÕt thóc. Mèc thø hai: tõ 07/1988 – 03/1993 Ngµy 01/07/1988, thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 53 cña Héi ®ång Bé tr­ëng ( nay lµ ChÝnh Phñ) ngµnh NH chuyÓn c¬ chÕ ho¹t ®éng tõ c¬ chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh, kÕ ho¹ch ho¸ sang h¹ch to¸n kinh tÕ kinh doanh theo m« h×nh qu¶n lý 2 cÊp (NHNN – NHTM) lÊy lîi nhuËn lµm môc tiªu trong H§KD, c¸c NHTM QD lÇn l­ît ra ®êi (NH C«ng th­¬ng, NH Ngo¹i th­¬ng, NH §Çu t­ & ph¸t triÓn, NH N«ng nghiÖp & ph¸t triÓn n«ng th«n). Trong bèi c¶nh ®ã NH Ba §×nh còng ®· ®­îc chuyÓn ®æi thµnh 1 chi nh¸nh NHTM QD víi tªn gäi: Chi nh¸nh NH C«ng th­¬ng quËn Ba §×nh trùc thuéc NHCT Thµnh phè Hµ Néi. Ho¹t ®éng mang tÝnh KD thùc sù, th«ng qua viÖc thay ®æi ph­¬ng thøc giao tiÕp phôc vô, lÊy lîi nhuËn lµm môc tiªu ho¹t ®éng, cïng víi viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh KD dÞch vô, khai th¸c vµ më réng thÞ tr­êng, ®­a thªm c¸c s¶n phÈm dÞch vô míi vµo KD. Lóc nµy NHCT Ba §×nh ho¹t ®éng theo m« h×nh qu¶n lý 3 cÊp (Trung ­¬ng – Thµnh phè – QuËn ). Víi m« h×nh qu¶n lý nµy, trong nh÷ng n¨m ®Çu thµnh lËp (07/1988 – 03/1993) H§KD cña NHCT Ba §×nh kÐm hiÖu qu¶, kh«ng ph¸t huy ®­îc thÕ m¹nh vµ ­u thÕ cña 1 chi nh¸nh NHTM trªn ®Þa bµn Thñ ®«, do ho¹t ®éng hoµn toµn vµo NHCT Thµnh phè HN, cïng víi nh÷ng khã kh¨n, thö th¸ch cña nh÷ng n¨m ®Çu chuyÓn ®æi m« h×nh kinh tÕ theo ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng. Mèc thø 3: 01/04/1993 – nay Tr­íc nh÷ng v­íng m¾c, khã kh¨n tõ m« h×nh qu¶n lý, còng nh­ tõ c¬ chÕ, b¾t ®Çu tõ 03/1993 NHCT VN thùc hiÖn thÝ ®iÓm m« h×nh tæ chøc 2 cÊp (Trung ­¬ng – QuËn), xo¸ bá cÊp trung gian lµ NHCT Thµnh phè HN, n©ng cÊp qu¶n lý cïng víi viÖc chuyÓn ®æi c¬ chÕ ho¹t ®éng, t¨ng c­êng ®éi ngò trÎ cã n¨ng lùc. Do ®ã, ho¹t ®éng cña Chi nh¸nh ®· cã søc bËt míi, H§KD theo m« h×nh 1 NHTM ®a n¨ng, cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc, uy tÝn ®Ó tham gia c¹nh tranh tÝch cùc trªn thÞ tr­êng, nhanh chãng tiÕp cËn thÞ tr­êng vµ kh«ng ngõng ®æi míi, hoµn thiÖn m×nh ®Ó thÝch nghi víi c¸c m«i tr­êng KD trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. KÓ tõ khi chuyÓn ®æi m« h×nh qu¶n lý ®Õn nay, H§KD cña chi nh¸nh NHCT Ba §×nh kh«ng ngõng ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng “æn ®Þnh – an toµn – hiÖu qu¶ - ph¸t triÓn” c¶ vÒ quy m«, tèc ®é t¨ng tr­ëng, ®Þa bµn ho¹t ®éng, còng nh­ vÒ c¬ cÊu m¹ng l­íi, tæ chøc Bé m¸y. Cho ®Õn nay, bé m¸y ho¹t ®éng cña Chi nh¸nh cã trªn 300 c¸n bé, nh©n viªn ( trong ®ã 85% cã tr×nh ®é §¹i häc vµ trªn §¹i häc) víi 12 phßng nghiÖp vô, 1 phßng giao dÞch, 13 quü tiÕt kiÖm ho¹t ®éng trªn 1 ®Þa bµn réng bao gåm c¸c quËn: Ba §×nh – Hoµn KiÕm – T©y Hå. Tõ n¨m 1995 ®Õn nay H§KD cña chi nh¸nh liªn tôc ®­îc NHCT VN c«ng nhËn lµ 1 trong nh÷ng chi nh¸nh xuÊt s¾c nhÊt trong hÖ thèng. N¨m 1998 ®­îc Thñ t­íng ChÝnh Phñ tÆng B»ng khen, n¨m 1999 ®­îc Chñ tÞch n­íc tÆng Hu©n ch­¬ng Lao ®éng h¹ng Ba, liªn tôc trong c¸c n¨m 2000-2005 ®­îc nhiÒu cÊp khen th­ëng: Chñ tÞch UBND Thµnh phè tÆng b»ng khen, Thèng ®èc NHNN VN tÆng B»ng khen, ®­îc H§T§-KT ngµnh NH ®Ò nghÞ Thñ t­íng ChÝnh phñ tÆng B»ng khen. 1.2 C«ng t¸c tÝn dông cña chi nh¸nh NHCT Ba §×nh trong mét sè n¨m gÇn ®©y 1.2.1 Ho¹t ®éng tÝn dông tr­íc khi thùc hiÖn theo Q§ 493 1.2.1.1 Ho¹t ®éng tÝn dông n¨m 2004 D­ nî cho vay: Tæng d­ nî cho vay nÒn kinh tÕ ®Õn 31/12/2004 ®¹t 1.1894 tû ®ång, so cïng k× n¨m tr­íc t¨ng 191 tû, tèc ®é t¨ng 11,2%. So víi kÕ ho¹ch ®¹t 95,8%. Trong ®ã: d­ nî theo kú h¹n: + d­ nî cho vay ng¾n h¹n:1.261b tû ®ång, t¨ng 149 tû ®ång, tèc ®é t¨ng 13,4% + d­ nî cho vay trung dµi h¹n: 633 tû ®ång, t¨ng 42tû ®ång, tèc ®é t¨ng 7,1% d­ nî theo theo lo¹i tiÒn: + D­ nî VN§: 1.309 tû ®ång, t¨ng 36 tû ®ång(+2,8%), so víi kÕ ho¹ch ®¹t 88,4% + D­ nî ngo¹i tÖ: 585 tû ®ång, t¨ng 155 tû ®ång(+36%), so víi kÕ ho¹ch ®¹t 118% B¶o l·nh Trong n¨m 2004 ®· ph¸t hµnh 879 mãn gi¸ trÞ trªn 400 tû ®ång, trong n¨m kh«ng cã tr­êng hîp nµo chi nh¸nh phaØ thùc hiÖn nghÜa vô thay cho DN ®­îc b¶o l·nh. Sè d­ b¶o l·nh ®Õn ngµy 31/12/2004 lµ:570 tû ®ång so víi 31/12/2003 gi¶m 4,3 tû ®ång ChÊt l­îng tÝn dông T×nh h×nh vµ biÖn ph¸p thùc hiÖn: T×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ tµi chÝnh cña nhiÒu DN cßn gÆp khã kh¨n, vèn Ýt, hiÖu qu¶ kinh doanh thÊp. MÆt kh¸c, gi¸ nguyªn liÖu ®Çu vµo trong mét sè ngµnh t¨ng gi¶m bÊt th­êng nh­ ph«i, thÐp, x¨ng dÇu, ph©n bãn... nî nÇn d©y d­a, kÐo dµi, kh«ng thanh to¸n vèn kÞp thêi trong lÜnh vùc XDCB, ®· tiÒm Èn nhiÒu rñi ro tÝn dông nhÊt lµ trong c¸c DNNN thuéc ngµnh x©y dùng, giao th«ng vËn t¶i... Do vËy ngay tõ ®Çu n¨m 2004 chi nh¸nh ®· rÊt chó träng c«ng t¸c thÈm ®Þnh tÝn dông. §Æc biÖt lµ sau Héi nghÞ s¬ kÕt ho¹t ®éng tÝn dông 6 th¸ng ®Çu n¨m 2004 cña NHCT VN, chi nh¸nh ®· kÞp thêi triÓn khai 07 gi¶i ph¸p vÒ “ N©ng cao chÊt l­îng tÝn dông” trong ®ã ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vÒ d­ nî vµ chÊt l­îng tÝn dông cña tõng ®¬n vÞ vay vèn. Ngoµi ra, chi nh¸nh còng ¸p dông mét lo¹t c¸c gi¶i ph¸p kh¸c nh­ rµ so¸t l¹i c¸c DN chuyÓn ®æi m« h×nh tæ chøc, bæ sung tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè trong c¸c DNNN, ®Èy m¹nh cho vay thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, tiÕp tôc xö lý nî tån ®äng, b¸m s¸t t×nh h×nh thanh to¸n vèn ®Ó thu håi nî ë nh÷ng DN ph¶i gia h¹n nî, x¸c ®Þnh møc tÝn dông ®èi víi tõng DN vay vèn. T×nh h×nh xö lý nî ®äng: N¨m 2004 nî tån ®äng cña 03 nhãm ph¶i tiÕp tôc xö lý lµ 6.913 triÖu ®ång trong ®ã chñ yÕu lµ nî ®· ®­îc khoanh, nî vay thanh to¸n c«ng nî, nî cña nh÷ng ®¬n vÞ ®· ngõng ho¹t ®éng vµ nî cña ®¬n vÞ SXKD yÕu kÐm nhiÒu n¨m ch­a ®­îc tæ chøc s¾p xÕp l¹i. §· xö lý tµi s¶n, thu b»ng tiÒn ®­îc 325 triÖu ®ång cña nhãm 1, NHCT VN cho xö lý nî tån ®äng nh­ nhãm 2 ®­îc 6.538 triÖu ®ång. §Õn cuèi n¨m 2004 nî tån ®äng cña Chi nh¸nh chØ cßn 01 mãn vay duy nhÊt lµ 50 triÖu VN§. Nî qu¸ h¹n: Nî qu¸ h¹n ph¸t sinh trong n¨m 36.814 triÖu ®ång, ®· thu ®­îc 30.960 triÖu ®ång, d­ nî qu¸ h¹n ®Õn cuèi n¨m 2004 chØ cßn 5.904 triÖu ®ång, chiÕm tû träng 0,31% trªn tæng d­ nî, so víi kÕ ho¹ch ®· gi¶m ®­îc 46% nî qu¸ h¹n. Nî gia h¹n: Sè nî gia h¹n cña chi nh¸nh th­êng xuyªn ë møc cao, thêi ®iÓm thÊp nhÊt còng trªn 30 tû ®ång, cao nhÊt trªn 130 tû ®ång. TÝnh ®Õn thêi ®iÓm 31/12/2004 lµ 116 tû ®ång. Sè liÖu vÒ nî gia h¹n ®· thÓ hiÖn chÊt l­îng tÝn dông cña chi nh¸nh cßn ch­a ®¹t yªu cÇu, cÇn b¸m s¸t ®¬n vÞ ®Ó thu nî. 1.2.1.2 Ho¹t ®éng tÝn dông n¨m 2005 D­ nî cho vay: §Õn 31/12/2005 tæng d­ nî cho vay ®¹t 2816 tû so víi d­ nî cuèi n¨m 2004 t¨ng 922 tû ®ång(+48,7%). Trong ®ã: D­ nî VN§: 1.950 tû ®ång, t¨ng 641 tû ®ång(+48,96%). D­ nî ngo¹i tÖ quy VN§:866 tû ®ång, t¨ng 281 tû ®ång(+48,03%). Møc d­ nî t¨ng cao h¬n so víi ®Çu n¨m 2005 chñ yÕu do chi nh¸nh ®· chñ ®éng t×m kiÕm, khai th¸c, lùa chän KH cã t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh vÒ vay vèn t¹i chi nh¸nh nh­: cty cæ phÇn VILEXIM vay 25 tû ®ång, VINAFOOD 665 tû ®ång... ®ång thêi th­êng xuyªn n¾m b¾t t×nh h×nh SXKD, ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña DN vay vèn. Nh÷ng DN yÕu kÐm ®· gi¶m dÇn d­ nî vµ tÝch cùc thu nî xÊu, nî qu¸ h¹n, nî gia h¹n, t¨ng c­êng cho vay tµi s¶n ®¶m b¶o. Do vËy, t×nh h×nh d­ nî cña chi nh¸nh cuèi n¨m ®· cã nhiÒu chuyÓn biÕn tèt. ChÊt l­îng tÝn dông: D­ nî xÊu: T×nh h×nh nî ®äng trong ngµnh XDCB ®· t¸c ®éng lín ®Õn chÊt l­îng tÝn dông cña chi nh¸nh, mét sè DN trongngµnh XD trongngµnh GTVT, XD c«ng nghiÖp, y tÕ kh«ng ®­îc thanh to¸n vèn kÞp thêi, do nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn nî ph¶i gia h¹n hoÆc nî qu¸ h¹n, nî xÊu gia t¨ng vµo nh÷ng th¸ng cuèi quý III 2005. Víi sù chØ ®¹o s¸t sao vµ b¸m s¸t t×nh h×nh tõng kho¶n thu cña DN ®Ó thu nî, nî xÊu ®Õn 31/12/2005 chØ cßn 77.361 triÖu ®ång, chiÕm tû träng 2,75% trªn tæng d­ nî, xö lý rñi ro 53.865 triÖu ®ång. Nî gia h¹n vµ nî qu¸ h¹n: Mét sè mÆt hµng ph©n bãn, s¾t thÐp cã thêi ®iÓm tiªu thô chËm, nî ®äng vèn trong XDCB kÐo dµi, nªn ®· ph¸t sinh nî gia h¹n, nî qu¸ h¹n cuèi th¸ng 9/2005 lªn tíi 178 tû ®ång, sè tiÒn ph¶i trÝch dù phßng rñi ro ®Õn >112 tû ®ång. Tr­íc t×nh h×nh trªn, chi nh¸nh ®· tiÕn hµnh ph©n tÝch tõng kho¶n nî xÊu, ®­a ra c¸c biÖn ph¸p cô thÓ trong tõng ®¬n vÞ ®Ó kh¾c phôc, ®ång thêi ph©n c«ng râ tr¸ch nhiÖm thu nî cho tõng c¸n bé, nªn trong quý IV n¨m 2005 chÊt l­îng tÝn dông ®· cã chuyÓn biÕn râ rÖt. §Õn 31/12/2005 sau khi XLRR, nî gia h¹n vµ nî qu¸ h¹n chØ cßn 65 tû ®ång, trong ®ã nî qu¸ h¹n 19,6 tû ®ång T×nh h×nh thu nî ®äng vµ thu nî ®· ®­îc XLRR: §©y lµ kho¶n nî ph¸t sinh tr­íc n¨m 2001, nhiÒu ®¬n vÞ vay vèn ®· kh«ng cßn tån t¹i, nh÷ng ®¬n vÞ cßn ®ang ho¹t ®éng hÇu hÕt vÉn ch­a tho¸t khái t×nh tr¹ng SXKD yÕu kÐm vµ ch­a chuyÓn ®æi ®­îc sang h×nh thøc së h÷u míi, kh«ng cã tiÒn tr¶ nî, nî ®äng cã TS§B th× c¬ quan thi hµnh ¸n kh«ng thùc hiÖn xö lý ®­îc..., nªn viÖc thu nî rÊt h¹n chÕ, chØ thu ®­îc 103 triÖu ®ång, b»ng 3,3% kÕ ho¹ch ®­îc giao. 1.2.2 Ho¹t ®éng tÝn dông sau khi thùc hiÖn theo Q§ 493 (n¨m 2006) 1.2.2.1 T×nh h×nh d­ nî: D­ nî cho vay t¹i thêi ®iÓm 31/12/2006 ®¹t 2.360 tû ®ång (gi¶m 6,2%), so víi kÕ ho¹ch ®¹t 93,35%. Trong ®ã: D­ nî VN§: 1710 tû ®ång(- 2,7%). D­ nî ngo¹i tÖ quy VN§:650 tû ®ång, (-25%). B×nh qu©n d­ nî trong n¨m 2006 ®¹t 2383 tû ®ång b»ng 93,6% so víi d­ nî b×nh qu©n ®Çu n¨m tr­íc. D­ nî b×nh qu©n, d­ nî cuèi kú ®Òu gi¶m h¬n so víi n¨m tr­íc bëi n¨m 2006 DN cã nhu cÇu vay vèn lín ®­îc duyÖt h¹n møc cho vay thÊp h¬n, mét sè DN tr¶ nî nhiÒu h¬n so víi sè vay, hoÆc mét sè DN XD cÇu ®­êng, nhËp khÈu ph©n bãn....cã t×nh h×nh SXKD, tµi chÝnh yÕu kÐm ph¶i gi¶m dÇn d­ nî.Nh÷ng DN cã d­ nî gi¶m nhiÒu lµ: VINAFOOD gi¶m 411 tû, Nhµ m¸y ®¹m Phó Mü gi¶m43 tû, VNACHEM 40 tû, Cty TRAENCO gi¶m 14 tû, Tæng Cty XDCTGTI gi¶m 71 tû... MÆt kh¸c viÖc t×m kiÕm, khai th¸c KH tèt ®Ó cho vay cßn nhiÒu h¹n chÕ, nªn d­ nî n¨m 2006 kh«ng t¨ng tr­ëng mµ cßn bÞ suy gi¶m, mét sè DN cã t×nh h×nh SXKD, tµi chÝnh vÉn cßn nhiÒu khã kh¨n,kh«ng tr¶ nî ®­îc ®óng h¹n, kh«ng thÓ xö lý døt ®iÓm trong n¨m 2006. §©y lµ nhiÖm vô rÊt nÆng nÒ cu¶ chi nh¸nh trong thêi gian tíi. 1.2.2.2 ChÊt l­îng tÝn dông: Ph©n lo¹i nî theo nhãm nî ®Õn 31/12/2006: Nî nhãm I: 2177 tû ®ång (tû träng 92,25%) Nî nhãm II: 183 tû ®ång (tû träng 7,75%) Nî nhãm III: 927 tû ®ång (tû träng 0,04%) So víi kÕ ho¹ch: Nî nhãm II: GÊp 2,91 lÇn so víi kÕ ho¹ch (183.390tr/63.000tr). Ph¸t sinh chñ yÕu ë DN x©y dùng giao th«ng: Tæng cty XDCTGT I 64 tû,Cty CP XDCTGT 134 nî 54 tû,Cty CP XDCTGT 810 nî 19,9 tû, G¹ch èp l¸t HNnî 31,8 tû... - nî xÊu: tû träng 0,04% chØ cßn 927 triÖu cña c«ng ty s¶n xuÊt VLXD xÕp lo¹i nhãm 3 Ngoµi ra, nhãm nî xÊu ®· ®­îc xö lý ra ngo¹i b¶ng trong n¨m 2006 lµ 2.651 triÖu ®ång, chiÕm tû träng gÇn 1% tæng d­ nî N¨m 2006 nh×n chung chÊt l­îng tÝn dông ®­îc qu¶n lý s¸t sao h¬n, nªn sè trÝch dù phßng rñi ro ®Õn 30/11/2006 chØ cßn 39.632 tr ®ång, gi¶m 11.136 tr ®ång so víi sè®· trÝch trong 9 th¸ng ®Çu n¨m 2006. NÕu lo¹i trõ 13.480 tr ®ång ph¶i trÝch bï n¨m 2005 th× trÝch DPRR n¨m 2006 chØ cßn 26.152 tr ®, gi¶m 20.227 tr ® (-56,4%) so víi sè ph¶i trÝch DPRR n¨m 2005. Ph©n lo¹i nî theo tµi kho¶n nî trong h¹n,nî qu¸ h¹n : Nî gia h¹n ®Õn 31/12/2006 lµ 68.837tr ®ång, t¨ng 64,15% so víi cuèi n¨m tr­íc. T×nh h×nh SXKD cña c¸c DN nµy ®a sè vÉn trong t×nh tr¹ng yÕu kÐm, cã nguy c¬ mét vµi mãn nî ph¶i chuyÓn sang nî qu¸ h¹n. Nî qu¸ h¹n: 4461 tr ®, so víi cuèi n¨m tr­íc gi¶m 14.906 tr ®, chiÕm tû träng 1,89% tæng d­ nî. 1.2.2.3 Thu nî ngo¹i b¶ng Tõ nguån XLRR: §· thu ®­îc 20.004 tû ®ång, ®¹t 53,06% so víi kÕ ho¹ch. Trong ®ã thu tõ tiÒn b¸n tµi s¶n c«ng ty 136 lµ 14 tû ®ång. Tõ nguån chÝnh phñ cÊp: KÕ ho¹ch thu 3 tû ®ång, thùc hiÖn 193 tr ®ång, trong ®ã cã mãn nî nhiÒu n¨m nay v­íng m¾c, c¬ quan thi hµnh ¸n kh«ng thùc hiÖn ®­îc, DN biÓu hiÖn thiÕu thiÖn chÝ tr¶ nî. ch.Tuy chi nh¸nh rÊt tÝch cùc nh­ng kh«ng hiÖu qu¶, chØ tiªu nµy míi ®¹t 6,43% kÕ ho¹ Ch­¬ng 2 c«ng t¸c ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng nî xÊu trong cho vay vèn DN t¹i c¸c nhtm hiÖn nay ë viÖt nam 2.1 mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn nî xÊu 2.1.1 Kh¸i niệm về nợ xấu trong tÝn dông NH 2.1.1.1 Kh¸i niệm nợ xấu trong tÝn dông NH của Việt Nam a. Kh¸i niệm nợ xấu trước năm 2005 C¸ch tiÕp cËn 1: Theo v¨n b¶n ph¸p luËt ë VN tr­íc n¨m 2000 kh«ng cã kh¸i niÖm nî xÊu. Ngµy 5/10/2001, Thñ t­íng ChÝnh Phñ ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 149/2001/Q§-TTg vÒ viÖc phª duyÖt ®Ò ¸n xö lý nî tån ®äng cña NHTM, t¹o c¬ së ph¸p lý cho ho¹t ®éng ph©n lo¹i nî vµ xö lý nî tån ®äng ph¸t sinh tr­íc 31/12/2000. ViÖc ph©n lo¹i nî xÊu tån ®äng kh«ng c¨n cø vµo thêi gian qu¸ h¹n cô thÓ mµ c¨n cø vµo tÝnh chÊt, kh¶ n¨ng thu håi nî th«ng qua c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m cña tiÒn vay vµ t×nh tr¹ng ph¸p lý cña KH. Theo quy ®Þnh cña VN (Q§ 149/TTg ngµy 5/10/2001) th× chia nî xÊu thµnh 3 lo¹i: Nhãm 1: Nî xÊu cã TS ®¶m b¶o Nhãm 2: Nî xÊu kh«ng cã TS ®¶m b¶o & kh«ng cã ®èi t­îng ®Ó thu Nhãm 3: Nî xÊu kh«ng cã TS ®¶m b¶o nh­ng con nî cßn tån t¹i ho¹t ®éng. Ngoµi ra, cßn nhãm nî ph¸t sinh sau ngµy 31/12/2000 mµ kh«ng thu håi ®­îc nh­ng kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn vµ hå s¬ ®Ó khoanh/ xo¸. C¸ch tiÕp cËn 2: Tõ thùc tÕ c¸c NHTM Mçi NHTM sÏ cã c¸ch ph©n lo¹i nî riªng kÌm theo quy ®Þnh nh»m n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông. Nh­ng nh×n chung nh÷ng kho¶n cho vay cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau ®©y ®­îc xÕp vµo lo¹i nî xÊu: -Nî ®Õn h¹n mµ kh«ng hoµn tr¶ ®­îc gèc hoÆc 1 phÇn gèc. -Nî ®Õn h¹n mµ kh«ng thanh to¸n ®­îc l·i hoÆc mét phÇn l·i -Nî qu¸ h¹n thanh to¸n tõ 3 th¸ng trë lªn mµ ch­a thanh to¸n ®­îc gèc hoÆc l·i (mét phÇn hoÆc tÊt c¶) Ngoµi ra, cßn cã bao gåm mét sè lo¹i nî nh­:nî khoanh, nî qu¸ h¹n th«ng th­êng, nî khã ®ßi, nî chê xö lý b. Kh¸i niÖm nî xÊu hiÖn nay C¸ch tiÕp cËn 1: Theo v¨n b¶n ph¸p lý HiÖn nay c¸c NHTM ®Òu tiÕn hµnh ph©n lo¹i nî theo QuyÕt ®Þnh 493 cña NHNN vÒ ph©n lo¹i nî & trÝch lËp dù phßng rñi ro. QuyÕt ®Þnh nµy ®· cã nhiÒu b­íc thay ®æi, më réng h¬n so víi c¸c v¨n b¶n ph¸p quy tr­íc ®ã, ®· tiÕn gÇn víi c¸ch ph©n lo¹i nî cña quèc tÕ h¬n. -Kh¸i niÖm nî: “Nî” bao gåm: +C¸c kho¶n cho vay, øng tr­íc, thÊu chi vµ cho thuª tµi chÝnh; + C¸c kho¶n chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu th­¬ng phiÕu vµ giÊy tê cã gi¸ kh¸c; + C¸c kho¶n bao thanh to¸n; + C¸c h×nh thøc tÝn dông kh¸c. -“Nî qu¸ h¹n” lµ kho¶n nî mµ mét phÇn hoÆc toµn bé nî gèc vµ/hoÆc l·i ®· qu¸ h¹n. -“Nî c¬ cÊu l¹i thêi h¹n tr¶ nî” lµ kho¶n nî mµ tæ chøc tÝn dông chÊp thuËn ®iÒu chØnh kú h¹n tr¶ nî hoÆc gia h¹n nî cho kh¸ch hµng do tæ chøc tÝn dông ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng suy gi¶m kh¶ n¨ng tr¶ nî gèc hoÆc l·i ®óng thêi h¹n ghi trong hîp ®ång tÝn dông nh­ng tæ chøc tÝn dông cã ®ñ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng cã kh¶ n¨ng tr¶ ®Çy ®ñ nî gèc vµ l·i theo thêi h¹n tr¶ nî ®· c¬ cÊu l¹i. - Ph©n lo¹i nî Ph©n lo¹i nî (®Þnh l­îng) Nhãm 1(Nî ®ñ tiªu chuÈn) bao gåm: - C¸c kho¶n nî trong h¹n mµ tæ chøc tÝn dông ®¸nh gi¸ lµ cã ®ñ kh¶ n¨ng thu håi ®Çy ®ñ c¶ gèc vµ l·i ®óng thêi h¹n; - C¸c kho¶n nî kh¸c ®­îc ph©n lo¹i vµo nhãm 1 theo quy ®Þnh t¹i Kho¶n 2, §iÒu nµy. Nhãm 2 (Nî cÇn chó ý) bao gåm: - C¸c kho¶n nî qu¸ h¹n d­íi 90 ngµy; - C¸c kho¶n nî c¬ cÊu l¹i thêi h¹n tr¶ nî trong h¹n theo thêi h¹n nî ®· c¬ cÊu l¹i; - C¸c kho¶n nî kh¸c ®­îc ph©n lo¹i vµo nhãm 2 theo quy ®Þnh t¹i Kho¶n 3 vµ Kho¶n 4 §iÒu nµy. Nhãm 3 (Nî d­íi tiªu chuÈn) bao gåm: - C¸c kho¶n nî qu¸ h¹n tõ 90 ®Õn 180 ngµy; - C¸c kho¶n nî c¬ cÊu l¹i thêi h¹n tr¶ nî qu¸ h¹n d­íi 90 ngµy theo thêi h¹n ®· c¬ cÊu l¹i; - C¸c kho¶n nî kh¸c ®­îc ph©n lo¹i vµo nhãm 3 theo quy ®Þnh t¹i Kho¶n 3 vµ Kho¶n 4 §iÒu nµy. Nhãm 4 (Nî nghi ngê) bao gåm: - C¸c kho¶n nî qu¸ h¹n tõ 181 ®Õn 360 ngµy; - C¸c kho¶n nî c¬ cÊu l¹i thêi h¹n tr¶ nî qu¸ h¹n tõ 90 ngµy ®Õn 180 ngµy theo thêi h¹n ®· c¬ cÊu l¹i; - C¸c kho¶n nî kh¸c ®­îc ph©n lo¹i vµo nhãm 4 theo quy ®Þnh t¹i Kho¶n 3 vµ Kho¶n 4 §iÒu nµy. Nhãm 5 (Nî cã kh¶ n¨ng mÊt vèn) bao gåm: - C¸c kho¶n nî qu¸ h¹n trªn 360 ngµy; - C¸c kho¶n nî khoanh chê ChÝnh phñ xö lý. - C¸c kho¶n nî ®· c¬ cÊu l¹i thêi h¹n tr¶ nî qu¸ h¹n trªn 180 ngµy theo thêi h¹n ®· ®­îc c¬ cÊu l¹i; - C¸c kho¶n nî kh¸c ®­îc ph©n lo¹i vµo nhãm 5 theo quy ®Þnh t¹i Kho¶n 3 vµ Kho¶n 4 §iÒu nµy. Kho¶n 2- Tr­êng hîp kh¸ch hµng tr¶ ®Çy ®ñ nî gèc vµ l·i theo kú h¹n ®· ®­îc c¬ cÊu l¹i tèi thiÓu trong vßng mét (01) n¨m ®èi víi c¸c kho¶n nî trung vµ dµi h¹n, ba (03) th¸ng ®èi víi c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n vµ ®­îc tæ chøc tÝn dông ®¸nh gi¸ lµ cã kh¶ n¨ng tr¶ ®Çy ®ñ nî gèc vµ l·i ®óng thêi h¹n theo thêi h¹n ®· ®­îc c¬ cÊu l¹i, tæ chøc tÝn dông cã thÓ ph©n lo¹i l¹i kho¶n nî ®ã vµo nhãm 1. Kho¶n 3- Tr­êng hîp mét kh¸ch hµng cã nhiÒu h¬n mét (01) kho¶n nî víi tæ chøc tÝn dông mµ cã bÊt kú kho¶n nî bÞ chuyÓn sang nhãm nî rñi ro cao h¬n th× tæ chøc tÝn dông b¾t buéc ph¶i ph©n lo¹i c¸c kho¶n nî cßn l¹i cña kh¸ch hµng ®ã vµo c¸c nhãm nî rñi ro cao h¬n t­¬ng øng víi møc ®é rñi ro. Kho¶n 4- Tr­êng hîp c¸c kho¶n nî (kÓ c¶ c¸c kho¶n nî trong h¹n vµ c¸c kho¶n nî c¬ cÊu l¹i thêi h¹n tr¶ nî trong h¹n theo thêi h¹n nî ®· c¬ cÊu l¹i) mµ tæ chøc tÝn dông cã ®ñ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ lµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng bÞ suy gi¶m th× tæ chøc tÝn dông chñ ®éng tù quyÕt ®Þnh ph©n lo¹i c¸c kho¶n nî ®ã vµo c¸c nhãm nî rñi ro cao h¬n t­¬ng øng víi møc ®é rñi ro. Ph©n lo¹i nî (®Þnh tÝnh) Nhãm 1(Nî ®ñ tiªu chuÈn) bao gåm: C¸c kho¶n nî ®­îc tæ chøc tÝn dông ®¸nh gi¸ lµ cã kh¶ n¨ng thu håi ®Çy ®ñ c¶ nî gèc vµ l·i ®óng h¹n. Nhãm 2 (Nî cÇn chó ý) bao gåm: C¸c kho¶n nî ®­îc tæ chøc tÝn dông ®¸nh gi¸ lµ cã kh¶ n¨ng thu håi ®Çy ®ñ c¶ nî gèc vµ l·i nh­ng cã dÊu hiÖu kh¸ch hµng suy gi¶m kh¶ n¨ng tr¶ nî. Nhãm 3 (Nî d­íi tiªu chuÈn) bao gåm: C¸c kho¶n nî ®­îc tæ chøc tÝn dông ®¸nh gi¸ lµ kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi nî gèc vµ l·i khi ®Õn h¹n. C¸c kho¶n nî nµy ®­îc tæ chøc tÝn dông ®¸nh gi¸ lµ cã kh¶ n¨ng tæn thÊt mét phÇn nî gèc vµ l·i. Nhãm 4 (Nî nghi ngê) bao gåm: C¸c kho¶n nî ®­îc tæ chøc tÝn dông ®¸nh gi¸ lµ kh¶ n¨ng tæn thÊt cao. Nhãm 5 (Nî cã kh¶ n¨ng mÊt vèn) bao gåm: C¸c kho¶n nî ®­îc tæ chøc tÝn dông ®¸nh gi¸ lµ kh«ng cßn kh¶ n¨ng thu håi, mÊt vèn. C¸c kho¶n nî tõ nhãm 3 – 5 lµ nî xÊu (nî cã vÊn ®Ò) C¸ch tiÕp cËn 2: Theo thùc tÕ c¸c NHTM Mçi NHTM sÏ cã c¸c quyÕt ®Þnh riªng, kh¸c nhau cña Héi ®ång qu¶n trÞ NHTM ®ã, kÌm theo c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt h­íng dÉn thi hµnh. Nh­ng nh×n chung c¨n cø trªn Q§493 cña NHNN, cßn c¸ch thøc lµm sÏ kh¸c nhau. VÝ dô: ë NHCT VN dïng kÌm theo Q§ 234 cña Héi ®ång qu¶n trÞ vÒ ph©n lo¹i nî vµ trÝch lËp DPRR, còng ph©n lo¹i nî thµnh 5 nhãm, còng c¨n cø vÒ c¶ ®Þnh l­îng vµ ®Þnh tÝnh. Nh­ng còng cã ®iÓm kh¸c biÖt trong ph©n lo¹i nî lµ: -§èi víi kh¸ch hµng cã nhiÒu h¬n 1 kho¶n nî mµ cã bÊt kú 1 kho¶n nî nµo bÞ chuyÓn sang nhãm rñi ro cao h¬n th× nh÷ng kho¶n nî cßn l¹i ph¶i chuyÓn vµo nhãm nî rñi ro cao nhÊt cña kh¸ch hµng ®ã. -L­îng ho¸ chØ tiªu ®Þnh tÝnh vÒ møc ®é suy gi¶m cña kho¶n nî ®Ó xÕp vµo c¸c nhãm nî: Nhãm 2: C¸c kho¶n nî tæn thÊt tèi ®a 5% gi¸ trÞ nî gèc; Nhãm 3: C¸c kho¶n nî tæn thÊt tõ trªn 5% ®Õn 20% gi¸ trÞ nî gèc; Nhãm 4: C¸c kho¶n nî tæn thÊt tõ trªn 20% ®Õn 50% gi¸ trÞ nî gèc; Nhãm 5: C¸c kho¶n nî tæn thÊt trªn 50% gi¸ trÞ nî gèc. Vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c vÒ TS§B. C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh nî xÊu cña NHTM bao gåm: -Tæng sè nî qu¸ h¹n: ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña toµn bé c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n cña NH. ChØ tiªu nµy ch­a cho biÕt rñi ro cña NH. -Tû lÖ gi÷a c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n / tæng d­ nî cho vay vµ cho thuª; hoÆc tû lÖ gi÷a gi¸ trÞ c¸c kho¶n nî xÊu / tæng d­ nî cho vay vµ cho thuª. ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh møc ®é rñi ro tÝn dông cña NH, tuy nhiªn ch­a ph¶n ¸nh hoµn toµn chÝnh x¸c chÊt l­îng tÝn dông cña NH. -Tû lÖ quü dù phßng rñi ro / nî xÊu -Tû lÖ d÷ tr÷ tæn thÊt cho vay vµ cho thuª. 2.1.1.2 Kh¸i niÖm nî xÊu cña Quèc tÕ Theo th«ng lÖ quèc tÕ, khi c¸c kho¶n rñi ro tÝn dông kh«ng ®­îc xö lý ngay lËp tøc th× chóng sÏ trë thµnh c¸c kho¶n môc tµi s¶n “xÊu” trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña ng©n hµng vµ ®­îc coi lµ “nî xÊu” hay “nî tån ®äng”. Nî xÊu (bad debt) lµ c¸c kho¶n nî hÇu nh­ kh«ng cã kh¶ n¨ng ®­îc thanh to¸n vµ b¾t buéc ph¶i xö lý b»ng bót to¸n xo¸ nî (write off). Nî xÊu cña NHTM ®­îc hiÓu lµ c¸c kho¶n nî ph¸t sinh tõ c¸c ho¹t ®éng cña NH nh­ cho vay, b¶o l·nh, chiÕt khÊu, bao thanh to¸n… khi cã c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh KH kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ hoÆc cã nguy c¬ kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n mét phÇn hoÆc toµn bé nî gèc vµ /hoÆc nî l·i hoÆc phÝ ng©n hµng do gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, hoÆc vi ph¹m ph¸p luËt, hoÆc TS§B bÞ ph¸t hiÖn kh«ng hîp ph¸p , bÞ mÊt m¸t,h­ háng… Nî xÊu bao gåm c¸c kho¶n nî kh«ng sinh lîi hoÆc c¸c tµi s¶n cã kh«ng sinh lîi ®­îc ghi nhËn, ph¶n ¸nh trªn sæ s¸ch kÕ to¸n cña ng©n hµng. Kh«ng ph¶i mäi quèc gia ®Òu quy ®Þnh nh­ nhau vÒ nî xÊu vµ c¬ chÕ xö lý nî xÊu, mµ tuú theo c¬ chÕ chÝnh trÞ, kinh tÕ, môc tiªu chÝnh s¸ch cña tõng n­íc trong tõng thêi kú mµ tiªu chÝ x¸c ®Þnh nî xÊu vµ gi¶i ph¸p xö lý nî xÊu cã kh¸c nhau. T¹i mét sè n­íc Ch©u ¸ nh­ Trung Quèc, Th¸i Lan, MalÉyi… nî xÊu ®­îc hiÓu lµ c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n trªn 1-3 th¸ng kÓ tõ ngµy ph¶i hoµn tr¶ nî gèc. Mét sè n­íc trong liªn minh Ch©u ¢u l¹i xÕp c¶ mét sè kho¶n nî ch­a ®Õn h¹n hoÆc bÞ gia h¹n nî lµ nî xÊu, nÕu NH cã ®ñ c¨n cø ®Ó ®¸nh gi¸ KH kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî ®óng h¹n. 2.1.1.3 §iÓm kh¸c nhau trong ph©n lo¹i nî (quan ®iÓm vÒ nî xÊu) VN vµ quèc tÕ a. Tr­íc n¨m 2005 - Nh÷ng kho¶n vay ®Õn h¹n tr¶ nî nh­ng KH kh«ng tr¶ ®­îc & ®· ®­îc NH cho gia h¹n nî; C¸c kho¶n ®Õn h¹n tr¶ nî mµ KH ®­îc NH ®iÒu chØnh thêi gian tr¶ nî gèc vµ l·i th× kho¶n nµy còng ch­a ®­îc tÝnh vµo nî qu¸ h¹n. Trong khi ®ã, theo th«ng lÖ quèc tÕ th× c¸c kho¶n nµy còng tÝnh vµo nî qu¸ h¹n. - NÕu KH cã nhiÒu kho¶n vay mµ cã mét kho¶n vay qu¸ h¹n th× c¸c kho¶n vay kh¸c ch­a ®Õn h¹n thanh to¸n th× ch­a ®­îc coi lµ nî qu¸ h¹n. ThÕ nh­ng, theo th«ng lÖ quèc tÕ th× c¸c kho¶n nµy l¹i xÕp vµo nî qu¸ h¹n. b. Sau 4/2005 ®Õn nay HiÖn nay, trªn thÕ giíi, ®¸nh gi¸ nî qu¸ h¹n cña mçi NHTM dùa vµo 2 c¨n cø: - Thêi ®iÓm tr¶ nî ®· ghi trªn khÕ ­íc vay tiÒn hoÆc giÊy nhËn nî gi÷a chi nh¸nh NHTM víi bªn vay - C¨n cø vµo kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ t×nh h×nh KD cña bªn vay tèt hay xÊu t¹i thêi ®iÓm thu nî ®Ó kÕt luËn nî qu¸ h¹n. Nh­ng hiÖn nay ë VN viÖc ph©n lo¹i theo 2 tiªu chÝ trªn cã mét sè vÊn ®Ò sau: Mét lµ, vÒ ®Þnh kú h¹n tr¶ nî: NHTM n­íc ta tõ tr­íc ®Õn nay, chi nh¸nh NHTM chuyÓn tõ nî ®ang l­u hµnh sang nî qu¸ h¹n chØ dùa vµo 1 tiªu chÝ lµ kú h¹n tr¶ nî ghi trªn khÕ ­íc vay tiÒn hoÆc giÊy nhËn nî.C¨n cø vµo kú h¹n tr¶ nî ®Þnh tr­íc kh«ng hoµn toµn chÝnh x¸c v× kú h¹n thu nî trªn khÕ ­íc vay tiÒn hoÆc giÊy nhËn nî hoµn toµn mang tÝnh chñ quan cña c¶ bªn vay vµ bªn cho vay. BiÖn ph¸p xö lý nî cã nhiÒu nh­îc ®iÓm ®èi víi c¶ bªn vay vµ cho vay: +gia h¹n nî: tèi ®a b»ng 1 kú h¹n tr¶ nî, chØ ®­îc gia h¹n 1 lÇn ®· ghi trªn khÕ ­íc hoÆc giÊy nhËn nî. §«i khi bªn cho vay cßn gîi ý bªn vay vèn lµm ®¬n gia h¹n nî víi lêi lÏ kh¸ch quan , hîp lý. + §¶o nî: chi nh¸nh NHTM cho vay míi, thu nî cò c¶ gèc lÉn l·i biÓu hiÖn ë tæng d­ nî cña c¶ hÖ NHTM t¨ng tèc ®é cao (15%-20%/n¨m), tû träng nî qu¸ h¹n gi¶m. +Chi nh¸nh chuyÓn nî ®ang l­u hµnh sang nî qu¸ h¹n g©y thiÖt h¹i cho bªn vay: l·i suÊt nî qu¸ h¹n = 150% l·i suÊt thu nî ®ang l­u hµnh. Hai lµ, ®Þnh kú h¹n tr¶ nî theo t×nh h×nh tµi chÝnh vµ KD ®ang diÔn ra cña bªn vay vèn sÏ chÝnh x¸c h¬n. Nh­ng thùc tÕ nhiÒu chi nh¸nh NHTM kh«ng ¸p dông ph­¬ng thøc nµy. Do ®ã, nÕu ¸p dông tiªu chÝ nî qu¸ h¹n nh­ trªn cña th«ng lÖ quèc tÕ vµo ViÖt Nam th× nî qu¸ h¹n cña VN cao h¬n rÊt nhiÒu so víi con sè b¸o c¸o cña VN.( “Cuèi n¨m 2005, NHNN VN cho biÕt tû träng nî qu¸ h¹n ë tÊt c¶ hÖ thèng NHTM trong c¶ n­íc chiÕm 3.18% tæng d­ nî, trong khi ®ã ng©n hµng thÕ giíi WB l¹i cho r»ng nî qu¸ h¹n hÖ thèng NHTM VN chiÕm 15% tæng d­ nî.”) ( trÝch : “ nhËn diÖn nî qu¸ h¹n”-Phan Lª- t¹p chÝ ng©n hµng sè 24 th¸ng 12/2006) 2.1.2. TÝnh cÊp thiÕt cña vÊn ®Ò ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng nî xÊu 2.1.2.1 T×nh h×nh nî xÊu cña ViÖt Nam a. T×nh tr¹ng nî xÊu tr­íc n¨m 4/2005 Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, đến tháng 3 năm 2005 tổng số nợ giữa các doanh nghiệp nhà nước lên tới 32.000 tỷ đồng, trong đó tổng sổ nợ phải thu là 21.218 tỷ đồng, số nợ phải trả là 10.717 tỷ đồng. Tính đến cuối tháng 6 năm 2004 số nợ vốn vay xây dựng cơ bản thuộc 5 ngân hàng thương mại nhà nước đối với các đơn vị thi công khoảng 24.500 tỷ đồng, trong đó nợ quá hạn là 1.344 tỷ đồng. Tại Ngân hàng Công thương Việt Nam, đến cuối năm 2004, tỷ lệ nợ quá hạn trong tổng sư nợ cho vay đã giảm xuống mức 4%. Tính theo tiêu chuẩn kế toán quốc tế IAS thì tỷ lệ nợ xấu thực tế của các ngân hàng thương mại quốc doanh dao động ở mức 40% tổng dư nợ, gấp 8 lần tiêu chuẩn an toàn, trong đó 58% là nợ quá hạn không có khả năng thu hồi. Tính theo tiêu chuẩn trong nước thì tỷ lệ nợ xấu tại các ngân hàng thương mại qua các năm là: 13,7% năm 1999, 7,6% năm 2002, 5,8% năm 2003. Tỷ lệ nợ quá hạn của các ngân hàng thương mại Việt Nam cao gấp 4 lần vốn tự có (vốn của chủ sở hữu của ngân hàng). Theo B¸o c¸o của ChÝnh phủ, tổng số nợ vốn đầu tư xây dựng cơ bản có liên quan đến nguồn vốn ngân sách đến hết năm 2003 là 11.000 tỷ đồng; trong đó khối các bộ, ngành Trung ương nợ 3.500 tỷ đồng, khối các tỉnh, thành phố nợ 7.500 tỷ đồng. Đáng chú ý có địa phương nợ lớn, số nợ gấp nhiều lần vốn đầu tư xây dựng   cơ bản trong kế hoạch. Tính đến ngày 30/6/2004, số nợ quá hạn vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại 5 ngân hàng thương mại nhà nước là 1.344 tỷ đồng. Theo Bộ Tài chính, đến tháng 10 năm 2004, tổng số nợ tồn đọng của riêng khối doanh nghiệp nhà nước là 28.785 tỷ đồng, tăng hơn 7.000 tỷ đồng so với số liệu tại thời điểm tổng kiểm kê năm 2000. Ngân sách Nhà nước cũng đang nợ doanh nghiệp; nhiều công trình không được quyết toán vốn đầu tư đúng hạn do nhiều nguyên nhân khác (trÝch : “Tăng cường kiếm soát nợ khó đòi của các doanh nghiệp-tcdn”….) b. T×nh tr¹ng nî xÊu sau khi b._.an hµnh QuyÕt ®Þnh 493/2005/Q§-NHNN vµ 1 sè kh¸c biÖt so víi ®¸nh gi¸ cña quèc tÕ. Theo số liệu mà Ngân hàng Nhà nước công bố gần đây, tính đến thời điểm 31/12/2005, tình hình nợ xấu của hầu hết ngân hàng thương mại Việt Nam đều ở mức rất thấp: chủ yếu dưới 2% ở khối cổ phần và bình quân 5,4% ở khối quốc doanh.Cao nhất thuộc về Ngân hàng Đầu tư và Phát triển (BIDV) với khoảng 9%; kế đến là Ngân hàng Công thương (Incombank); khả quan nhất là Ngân hàng Ngoại thương (Vietcombank) khi con số trong bản cáo bạch gần đây đưa ra là 2,8%. ( trÝch: “Nói thêm về nguyên nhân nợ xấu” Last updated 08:28, 05/10/2006) Về cơ cấu khách hàng, nợ xấu chủ yếu tập trung ở khối doanh nghiệp (chiếm tới hơn 90%), trong đó nợ xấu của các doanh nghiệp nhà nước chiếm tới 60%, đặc biệt là các tổng công ty thuộc ngành giao thông, xây dựng cơ bản, cà phê... và như vậy đây sẽ là loại hàng hoá chủ yếu của thị trường nợ tồn đọng tại Việt Nam trong thời gian tới Báo cáo nợ xấu năm 2005 các ngân hàng thương mại quốc doanh khoảng hơn 10.000 tỉ đồng, chiếm 2,7% tổng dư nợ. Tỷ lệ này tại các ngân hàng thương mại cổ phần thấp hơn 2% nhưng số tuyệt đối là bao nhiêu và tỉ lệ đó có đúng không? Những con số trên là kết quả của việc phân loại nợ theo Quyết định 493 của Ngân hàng Nhà nước. Quyết định này được đánh giá là đã tiến gần hơn tới các chuẩn mực phân loại nợ tiên tiến trên thế giới. Tuy nhiên, một số tổ chức nước ngoài tại Việt Nam cho rằng con số đó trên thực tế cao hơn nhiều; thậm chí nợ xấu của nhiều ngân hàng thương mại Việt Nam vẫn đang ở mức hai con số! Nếu tính theo tỉ lệ dự tính của IMF (15%), nợ xấu cả nội và ngoại bảng của các ngân hàng thương mại quốc doanh khoảng 6,2 tỷ USD tức là hơn 13% GDP (trÝch: “Xử lý nợ xấu ngân hàng bằng cách nào?”10/07/2006 10:34 www.icb.com.vn) c. Mét sè nhËn xÐt vÒ c¸c con sè thèng kª nî xÊu Mặc dù các mức này tương đương với tỷ lệ nợ xấu của những ngân hàng có uy tín cao trong khu vực và quốc tế nhưng kết quả phân loại nợ và trích lập dự phòng của các ngân hàng thương mại nói trên mới chỉ xác định theo tiêu chí định lượng thời gian quá hạn của khoản vay mà chưa xác định theo các tiêu chí định tính căn cứ trên Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ và chính sách quản lý rủi ro tín dụng, mô hình giám sát, phương pháp xác định và đo lường rủi ro tín dụng (thực hiện theo quy định tại Điều 7 Quyết định 493).  Các yếu tố ảnh hưởng đến số liệu báo cáo là hệ thống phân loại, khái niệm chúng ta hiện dùng không nhất quán và tính so sánh giữa các thời điểm khác nhau. Có nhiều khái niệm gần nghĩa với nợ tồn đọng nhưng không đồng nhất như: nợ xấu, nợ khó đòi, nợ quá hạn... được sử dụng trong các văn bản khác nhau. Bên cạnh đó, kết quả phân loại nợ theo các quy định trong Quyết định 48, QĐ 488 và QĐ 493 của Ngân hàng Nhà nước và yêu cầu của Basel có khác biệt lớn.  Việt Nam có thể hơi quá lạc quan với tình hình nợ xấu và nguy cơ khủng hoảng tài chính nh­ng nợ tồn đọng và nợ xấu thực tế có thể lớn hơn nhiều so với báo cáo, là một vấn đề cần được ưu tiên xử lý. Thông tin chung về nợ tồn đọng của doanh nghiệp nhà nước chưa được thu thập, theo dõi, cập nhật một cách thường xuyên và có hệ thống; chưa có đủ chế tài cho chủ nợ và khách nợ theo dõi và báo cáo tình hình nợ tồn đọng một cách thường xuyên.  2.1.2.2 ¶nh h­ëng cña nî xÊu ®Õn ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ nÒn kinh tÕ a.¶nh h­ëng cña nî xÊu ®èi víi ho¹t ®éng cña NHTM: Tû lÖ nî xÊu trong tæng d­ nî cña NHTM t¨ng cao tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn hËu qu¶ sau: -Chi phÝ t¨ng cao ngoµi dù kiÕn, thËm chÝ lµ thua lç, ngay c¶ khi kho¶n vay ®ã ch­a ®­îc xÕp vµo lo¹i nî khª ®äng. -Lîi nhuËn thu ®­îc n»m ngoµi dù kiÕn, tøc lµ kho¶n vay ®ã vÉn thu ®ñ gèc ,chi phÝ kh«ng t¨ng nh­ng l·i thu ®­îc thÊp h¬n nhiÒu so tÝnh to¸n khi ký hîp ®ång tÝn dông. -NÕu tû lÖ nî qu¸ h¹n, nî xÊu qu¸ cao, gÊp 2- 4 lÇn giíi h¹n an toµn cña quèc t Õ, kh«ng thùc hiÖn ®óng cam kÕt më L/C th× uy tÝn cña NHTM ®ã trong n­íc & quèc tÕ gi¶m sót nghiªm träng. -MÊt c¸n bé, t¹o t©m lý hoang mang, dao ®éng, co côm cña CBNH nãi chung, cña CBTD nãi riªng. -Thu nhËp gi¶m sót, gi¶m phÇn nép ng©n s¸ch, h¹n chÕ tÝch luü ®Çu t­ ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng vµ ®Çu t­ ®µo t¹o l¹i c¸n bé, n©ng cao tr×nh ®é c¸n bé. Ng©n hµng mÊt vèn, ph¶i khoanh nî, gi·n nî, thËm chÝ xo¸ nî, ngoµi mét phÇn vèn Ng©n s¸ch nhµ n­íc cÊp bï th× phÇn chñ yÕu do c¸c NHTM trÝch lËp dù phßng rñi ro, gi¶m thu nhËp, gi¶m l­¬ng vµ l¹i bÞ cuèn vµo vßng luÈn quÈn c¸n bé nghØ viÖc nhiÒu, thiÕu c¸n bé cã ®ñ n¨ng lùc, mµ nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao l¹i rÊt quan träng ®èi víi hÖ thèng NH, kÕt qu¶ KD l¹i cµng ®i xuèng.... -Do n¨ng lùc tµi chÝnh suy yÕu, kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm ®i, c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é h¹n chÕ, uy tÝn víi KH gi¶m sót, kÐo theo kÕt qu¶ KD l¹i cµng ®i xuèng. HËu qu¶ chung nhÊt lµ: hÖ thèng NHTM QD ph¶i cñng cè l¹i, c¬ cÊu l¹i,ph¶i thµnh lËp c¸c c«ng ty khai th¸c tµi s¶n thÕ chÊp,chÝnh phñ ph¶i cÊp vèn ®Ó t¨ng vèn ®iÒu lÖ; hÖ thèng NHTM CP ph¶i cñng cè, s¾p xÕp l¹i. Mét sè NHTM CP ph¶i b¸n l¹i, s¸t nhËp, thËm chÝ gi¶i thÓ. Thêi ®iÓm cao nhÊt ë n­íc ta cã tíi 50 NHTM CP vµ 2 cty tµi chÝnh CP th× ®Õn gi÷a n¨m 2002 chØ cßn 36 NHTM CP trong ®ã 3 NH ch­a ®ñ t¨ng vèn ®iÒu lÖ theo quy ®Þnh, 2 NH ph¶i ®Æt trong t×nh tr¹ng kiÓm so¸t. b. ¶nh h­ëng cña nî xÊu ®èi víi nÒn kinh tÕ: §èi víi nÒn kinh tÕ, t¸c ®éng cña nî xÊu chñ yÕu lµ t¸c ®éng gi¸n tiÕp th«ng qua mèi quan hÖ h÷u c¬: Ng©n hµng – Kh¸ch hµng – NÒn kinh tÕ . Theo ®ã, nî xÊu ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng KD NH, vµ ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ bëi kh¶ n¨ng khai th¸c vµ ®¸p øng vèn, dÞch vô NH cho nÒn kinh tÕ bÞ h¹n chÕ khi nî xÊu ph¸t sinh vµ tån ®äng. MÆt kh¸c,nî xÊu ph¸t sinh do KH,DN SXKD kÐm hiÖu qu¶ sÏ t¸c ®éng ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ, ¶nh h­ëng ®Õn sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ do vèn ø ®äng, SXKD ®×nh trÖ. 2.1.2.3. C«ng t¸c xö lý nî xÊu hiÖn nay & nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i a. Nh÷ng biÖn ph¸p xö lý nî xÊu hiÖn nay Th«ng th­êng c¸c NHTM ®Òu thµnh lËp mét héi ®ång ®Ó xö lý rñi ro tÝn dông. ViÖc xö lý nî xÊu bao gåm nhiÒu b­íc: nhËn biÕt, qu¶n lý, thu håi c¸c kho¶n nî xÊu,….C¸c biÖn ph¸p xö lý nî xÊu c¸c NHTM th­êng ¸p dông: -BiÖn ph¸p 1: Yªu cÇu cÊu tróc l¹i hoÆc t¸i c¬ cÊu DN: ViÖc ®Ò xuÊt xö lý nî xÊu / cÊu tróc l¹i chØ ®­îc ¸p dông cho nhãm 3 vµ nhãm 4 vµ ®èi víi c¸c KH ®­îc quyÕt ®Þnh duy tr× quan hÖ. Trªn c¬ së ®ã, NH cã thÓ ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p nh­: + §iÒu chØnh kú h¹n nî th«ng qua viÖc ho·n l¹i hoÆc/vµ gi¶m khèi l­îng nî gèc ph¶i thanh to¸n cña kú h¹n nî, nh­ng kh«ng ®­îc gi¶m tæng sè nî ph¶i tr¶. + Gia h¹n nî: lµ ph­¬ng ¸n tr¸nh ¸p lùc tr¶ nî cña KH ®Ó tiÕp tôc gia h¹n nî. + ChuyÓn c¸c kho¶n nî xÊu thµnh vèn cæ phÇn víi c¸c DN cæ phÇn: NH ¸p dông khi KH gÆp rñi ro trong kinh doanh do nguyªn nh©n kh¸ch quan nh­ng cã triÓn väng ®Ó phôc håi - BiÖn ph¸p 2: Chøng kho¸n ho¸ c¸c kho¶n nî: tøc lµ chuyÓn ®æi mét tËp hîp cã chän läc c¸c kho¶n vay cã thÕ chÊp cña NH mµ tr­íc ®ã kh«ng cã thÞ tr­êng thø cÊp giao dÞch thµnh c¸c chøng kho¸n kh¶ m¹i, cã thÓ b¸n trªn thÞ tr­êng thø cÊp. ViÖc lµm nµy hiÖn ®ang hÊp dÉn nhiÒu NH v× gi¶m ®­îc thêi l­îng cña danh môc ®Çu t­, t¨ng kh¶ n¨ng thanh kho¶n cña tµi s¶n, cung cÊp mét ph­¬ng tiÖn tµi trî míi, gi¶m c¸c chi phÝ cã tÝnh chÊt thuÕ vµ t¨ng thu nhËp tõ thuÕ. - BiÖn ph¸p 3: Xö lý TS§B, ®ßi nî trªn b¶o l·nh: th­êng ¸p dông khi c¸c kho¶n nî xÊu kh«ng thÓ c¬ cÊu l¹i nî, KH kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn, ch©y ú,…NH sÏ tù b¸n c«ng khai TS§B trªn thÞ tr­êng hoÆc b¸n qua trung t©m dÞch vô b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n, b¸n cho c«ng ty mua b¸n nî. - BiÖn ph¸p 4: B¸n c¸c kho¶n nî: NH ¸p dông khi c¸c kho¶n nî kh«ng cã c¸c TS§B hoÆc kh«ng muèn mÊt thêi gian ®ßi nî. Khi ®ã, NH sÏ chuyÓn quyÒn ®ßi nî cho c¸c TCTD hoÆc c¸ nh©n kh¸c ®Ó sím thu håi l¹i vèn cña m×nh. - BiÖn ph¸p 5: Sö dông biÖn ph¸p ph¸p lý ®Ó xö lý: khi c¸c biÖn ph¸p trªn kh«ng kh¶ thi th× NH sÏ kiÖn KH ra toµ ®Ó nhê TA can thiÖp buéc KH tr¶ nî hoÆc xin më thñ tôc ph¸ s¶n. - BiÖn ph¸p 6: NHTM dïng dù phßng rñi ro ®Ó xö lý: DPRR lµ kho¶n tiÒn ®­îc trÝch lËp ®Ó dù phßng cho nh÷ng tæn thÊt cã thÓ x¶y ra do KH kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô nh­ cam kÕt. Tuy nhiªn, thùc chÊt NH dïng néi lùc cña m×nh ®Ó kh¾c phôc nî xÊu. - BiÖn ph¸p 7: Sù trî gióp cña chÝnh phñ: ¸p dông cho c¸c kho¶n vay theo chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ. …. b. Mét sè khã kh¨n gÆp ph¶i trong c«ng t¸c xö lý nî Thêi gian qua, mÆc dï ChÝnh phñ, c¸c bé, ngµnh vµ tõng NHTM rÊt nç lùc trong viÖc chØ ®¹o, thùc hiÖn xö lý nî tån ®äng (nî xÊu) cña NH, nh­ng ho¹t ®éng nµy vÉn cßn cã nh÷ng tån t¹i, khã kh¨n. - C¬ chÕ, chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p vÒ c¬ cÊu l¹i NHTM cßn thiÕu vµ ch­a ®ång bé: + xö lý nî ®äng cña NHTM NN ph¶i g¾n víi c¶i c¸ch DNNN- qóa tr×nh CPH DNNN.HiÖn nay, một số lượng lớn các DNNN cũng đã được sắp xếp lại, nhưng tỷ trọng còn rất thấp cả về số vốn lẫn quy mô. Tính hết năm 2003, chúng ta đã CPH được 1.557 DNNN. Trong đó, hầu hết là các DN nhỏ và vừa, chỉ gần 6% số vốn có tại các DNNN được CPH. Bình quân số vốn của 4.296 DNNN mới là 45 tỷ, trong đó trên 50% có vốn dưới 5 tỷ đồng. + nguån tµi chÝnh ®Ó xö lý nî tån ®äng cho c¸c NHTM NN cßn h¹n hÑp lµm cho viÖc xö lý nî gÆp khã kh¨n. + ViÖc b¸n nî tån ®äng vµ chuyÓn nî thµnh vèn cæ phÇn vµo DN sÏ dÉn ®Õn tæn thÊt nh­ng hiÖn nay ch­a cã c¬ chÕ bï ®¾p sè tæn thÊt nµy. + Víi t­ c¸ch lµ chñ nî, nh­ng hiÖn nay NHTM ch­a ®­îc quyÒn chñ ®éng trong viÖc tham gia t¸i c¬ cÊu (bao gåm t¸i c¬ cÊu tµi chÝnh vµ t¸i c¬ cÊu ho¹t ®éng) c¸c DNNN. Trong Thông tư số 126 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện Nghị định 187/NĐ - CP về việc chuyển doanh nghiệp Nhà nước thành công ty cổ phần, lại không quy định ngân hàng thương mại cho vay vốn là thành phần trong Ban chỉ đạo cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước. Trong khi đó, ngân hàng thương mại cho vay phần lớn là chủ nợ lớn nhất của doanh nghiệp Nhà nước khi cổ phần hóa. Tại Thông tư này chỉ quy định, ngân hàng thương mại cho vay có ý kiến bằng văn bản thông báo cho doanh nghiệp trong vòng 20 ngày về ý kiến xử lý tài chính. Quá thời hạn đó, doanh nghiệp được tạm loại khoản nợ lãi vay ra khỏi giá trị doanh nghiệp để cổ phần hoá. Thời hạn đó không những quá ngắn , nhiều ngân hàng thương mại không thể thực hiện xác nhận nợ vay, quyết định xoá lãi vay hoặc không xoá lãi vay cho doanh nghiệp. Tại các văn bản pháp lý hiện hành không có quy định về xử lý đối với doanh nghiệp Nhà nước sau khi cổ phần hoá không ký nhận nợ, hoặc không thực hiện nghĩa vụ trả nợ đối với các khoản nợ quá hạn. Thực tiễn đã xẩy ra trường hợp, khi tiến hành cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước, một số UBND tỉnh đã loại trừ khoản nợ vay ngân hàng thương mại ra khỏi giá trị doanh nghiệp khi xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa.Do đó, nhiều doanh nghiệp không chịu nhận nợ cũ. Họ sẵn sàng tìm đến chi nhánh ngân hàng thương mại hay ngân hàng thương mại khác để vay vốn mới, còn nợ của ngân hàng thương mại cho vay trước đây thường bị "lờ"đi. ngân hàng thương mại rất bức xúc trong vấn đề này, nợ rõ ràng có, nhưng cơ sở để đòi nợ thì thật nan giải. - Ho¹t ®éng xö lý nî cña c¸c NH cßn mét sè tån t¹i + Gia hạn nợ là một nghiệp vụ bình thường của ngân hàng. Nhưng một khi bị lạm dụng quá mức, gia hạn nợ có thể trở thành bức màn che giấu nợ xấu. Theo Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Hà Nội, năm 2005 số nợ đến hạn mà khách hàng chưa có khả năng trả, được các ngân hàng gia hạn, gấp hai lần tỷ lệ nợ xấu. Một số ngân hàng thậm chí điều chỉnh kỳ hạn trả nợ 3-4 lần cho một khách hàng, và nợ đó vẫn xếp ở nhóm 1 hoặc 2. Nợ nhóm 2 chỉ phải trích dự phòng rủi ro 5% tổng giá trị khoản nợ.Song, nếu tụt xuống nhóm 3 thì dự phòng rủi ro tăng vọt tới 20%. Dự phòng rủi ro cho nhóm 4 và 5 còn cao hơn nữa. Dự phòng rủi ro (được tính vào chi phí của ngân hàng) phải trích càng lớn thì thu nhập cho cán bộ công nhân viên, khen thưởng, thi đua... càng giảm. Không ít ngân hàng “linh hoạt” hạn chế phân loại nợ xuống nhóm 3, 4, 5 để đỡ phải trích dự phòng rủi ro, tránh ảnh hưởng đến thu nhập của nhân viên. +BiÖn ph¸p xö lý nî tån ®äng chñ yÕu ®­îc c¸c NH ¸p dông chñ yÕu hiÖn nay lµ dïng dù phßng rñi ro chuyÓn to¸n ra h¹ch tãan ngo¹i b¶ng. §iÒu nµy cho thÊy mét phÇn kh«ng nhá TS cña NHTM d­íi d¹ng nî tån ®äng (nî xÊu) ch­a ®­îc c¸c NH tËn thu vµ cã nguy c¬ thÊt tho¸t ( nhiÒu NHTM cho r»ng ®· dïng DPRR ®­a ra ngo¹i b¶ng lµ coi nh­ kho¶n nî ®· ®­îc xö lý nªn kh«ng quan t©m ®Õn viÖc tiÕp tôc thu håi) +Xử lý tài sản cũng là một trở ngại đối với ngân hàng khi họ chưa được tự phát mại tài sản - nhất là khi khách hàng không hợp tác và các cơ quan chức năng nhiều khi chưa hỗ trợ hiệu quả. Hay khi bán tài sản trên đất của doanh nghiệp nhà nước, giá trị quyền sử dụng đất thường bị chính quyền địa phương thu vào ngân sách nhà nước, không dùng để trả ngân hàng. Có trường hợp Ủy ban nhân dân tỉnh thu hồi đất đang thế chấp ngân hàng cho đơn vị khác thuê, chỉ đền bù giá trị tài sản trên đất với mức thấp. Việc bán tài sản công khai chưa có hướng dẫn cụ thể vì tổ chức đấu giá liên quan đến giấy phép và quy định đấu giá +Mét sè c«ng ty qu¶n lý nî vµ khai th¸c TS ®· ®­îc thµnh lËp nh­ng ho¹t ®éng cßn nhiÒu h¹n chÕ , chñ yÕu míi chØ tiÕp nhËn vµ xö lý TS§B nî tån ®äng (nî cã TS§B) cña NH mÑ, ch­a tiÕn hµnh mua b¸n nî trªn thÞ tr­êng hoÆc c¬ cÊu l¹i nî tån ®äng (nî xÊu). Mối quan hệ mua bán nợ giữa DATC với các tổ chức tín dụng, giữa DATC với các tổ chức kinh tế và cá nhân hiện chưa được điều chỉnh, hầu hết thiếu quy định pháp lý, thậm chí chồng chéo và mâu thuẫn. Các quy định áp dụng cho DATC hầu như không tạo quyền ưu tiên đặc biệt trong việc tiếp cận và khai thác thông tin đánh giá khoản nợ nên đã gây ra không ít khó khăn trong việc mua và xử lý nợ. Việt Nam hiện nay yêu cầu tổ chức xử lý nợ quốc gia là DATC phải hoạt động vừa nhằm lành mạnh hóa tài chính thúc đẩy cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, vừa theo cơ chế hạch toán kinh doanh. Và thế là đương nhiên để bảo toàn vốn theo yêu cầu của cơ chế quản lý tài chính áp dụng cho doanh nghiệp nhà nước thì DATC buộc phải cân nhắc lựa chọn những khoản nợ ít gặp rủi ro mất vốn nhất. Yêu cầu trên đã tạo ra sự mâu thuẫn trong mục đích hoạt động của DATC. Vì thế, các thỏa thuận mua bán nợ với ngân hàng thương mại, nơi hơn 60% khoản nợ xấu là của DNNN, không dễ gì đạt được 2.1.2.4. C«ng t¸c ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng nî xÊu t¹i c¸c NHTM ë ViÖt Nam hiÖn nay BiÖn ph¸p 1: Ph©n lo¹i nî vµ trÝch lËp DPRR ViÖc thùc hiÖn ph©n lo¹i nî ë c¸c NH VN c¬ b¶n dùa trªn Q§493 cña NHNN, c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn ®i kÌm, nh­ng ë mçi NH sÏ cã v¨n b¶n h­íng dÉn riªng, ph­¬ng ph¸p kü thuËt ¸p dông kh¸c nhau. T¹i chi nh¸nh NHCT Ba §×nh thùc hiÖn ph©n lo¹i nî hµng th¸ng, c¨n cø vµo sè liÖu cuèi th¸ng; tÝnh to¸n lËp DPRR vµo cuèi mçi quý. Chi nh¸nh ®­îc hç trî phÇn mÒm chuyªn dông kÕt nèi víi trô së chÝnh NHCT gióp Ých cho c«ng t¸c ph©n lo¹i nî thuËn tiÖn, chÝnh x¸c, nhanh chãng. T¹i chi nh¸nh NHCT Ba §×nh, ngoµi dùa trªn c¬ së Q§493 cßn thùc hiÖn theo Q§234 cña Héi ®ång qu¶n trÞ NHCT VN vÒ ph©n lo¹i nî vµ trÝch lËp DPRR, ph©n lo¹i nî chñ yÕu theo ph­¬ng ph¸p ®Þnh l­îng, nh­ng ®· cã sö dông ph­¬ng ph¸p ®Þnh tÝnh ®Ó ph©n lo¹i nî(“Hiện nay, BIDV và Incombank có tỷ lệ nợ xấu cao do hai ngân hàng này không chỉ phân loại theo thời gian quá hạn của khoản nợ mà đã thực hiện phân loại trên cơ sở chủ động đánh giá về hiện trạng tài chính của các khách hàng. Về mặt cơ cấu nhóm nợ, nợ có khả năng mất vốn chiếm tới hơn 60% tổng số nợ xấu”) BiÖn ph¸p 2: X©y dùng hÖ thèng chÊm ®iÓm tÝn dông vµ xÕp h¹ng KH Nh»m hç trî NHCV trong viÖc ra quyÕt ®Þnh cÊp tÝn dông ( x¸c ®Þnh h¹n møc tÝn dông, sè tiÒn cho vay/b¶o l·nh, thêi h¹n, møc l·i suÊt/phÝ, biÖn ph¸p b¶o ®¶m cho kho¶n tÝn dông); & Gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ KH khi kho¶n tÝn dông ®ang cßn d­ nî, l­êng tr­íc chÊt l­îng kho¶n vay ®Ó ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p ®èi phã kÞp thêi, c¸c NHTM hiÖn nay ®ang ¸p dông viÖc chÊm ®iÓm tÝn dông & chÊm ®iÓm tÝn dông HiÖn nay, ë c¸c NHTM hÖ thèng xÕp h¹ng tÝn dông néi bé tèi thiÓu ph¶i bao gåm: - C¸c c¬ së ph¸p lý liªn quan ®Õn thµnh lËp vµ ngµnh nghÒ kinh doanh cña kh¸ch hµng; - C¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp liªn quan ®Õn t×nh h×nh kinh doanh, tµi chÝnh, tµi s¶n, kh¶ n¨ng thùc hiÖn nghÜa vô theo cam kÕt; - Uy tÝn ®èi víi tæ chøc tÝn dông ®· giao dÞch tr­íc ®©y; - C¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng chi tiÕt, cô thÓ, cã hÖ thèng (®¸nh gi¸ yÕu tè ngµnh nghÒ vµ ®Þa ph­¬ng) trªn c¬ së ®ã xÕp h¹ng cô thÓ ®èi víi kh¸ch hµng. BiÖn ph¸p 3: Th¾t chÆt h¬n ®iÒu kiÖn cho vay, t¨ng c­êng c«ng t¸c gi¸m s¸t kho¶n vay cña KH. BiÖn ph¸p 4: N©ng cao n¨ng lùc CBTD, qu¶n trÞ NH, …. Giíi thiÖu c¸c c¨n cø chÊm ®iÓm tÝn dông & xÕp h¹ng KH cña NHCT VN HÖ thèng chÊm ®iÓm tÝn dông & xÕp h¹ng KH cña NHCT VN lµ mét quy tr×nh ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh cña KH ®èi víi NHCV nh­ tr¶ nî gèc vµ l·i khi ®Õn h¹n nh»m x¸c ®Þnh rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông cña NHCV. Møc ®é rñi ro tÝn dông thay ®æi thay ®æi theo tõngKH vµ ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ b»ng thang ®iÓm, dùa vµo th«ng tin tµi chÝnh vµ phi tµi chÝnh s½n cã cña KH t¹i thêi ®iÓm chÊm ®iÓm tÝn dông vµ xÕp h¹ng KH. Quy tr×nh chÊm ®iÓm tÝn dông& xÕp h¹ng kh¸ch hµng lµ DN C«ng viÖc cña CBTD: B­íc 1: -TiÕp nhËn hå s¬ míi hoÆc ®¸nh gi¸ l¹i theo ®Þnh kú -Thu thËp th«ng tin vÒ KH B­íc 2: X¸c ®Þnh ngµnh nghÒ KD cña KH B­íc 3: X¸c ®Þnh quy m« DN B­íc 4: ChÊm ®iÓm c¸c chØ tiªu tµi chÝnh B­íc 5: ChÊm ®iÓm c¸c chØ tiªu phi tµi chÝnh B­íc 6: Tæng hîp ®iÓm, xÕp h¹ng DN B­íc 7: §¸nh gi¸ rñi ro B­íc 8: Tr×nh phª duyÖt kÕt qu¶ C§TD cña KH B­íc 10: Hoµn thiÖn b¸o c¸o kÕt qu¶ C§TD & xÕp h¹ng KH DN B­íc 12: -CËp nhËt d÷ liÖu vµo hÖ thèng TTTD -L­u tr÷ hå s¬ C§TD -Th«ng b¸o kÕt qu¶ C§TD cho phßng ban liªn quan. C«ng viÖc cña c¸c bªn liªn quan: B­íc 9: L·nh ®¹o c¸c phßng KH kiÓm tra kÕt qu¶, ph¶i thÈm ®Þnh rñi ro c¸c b¸o c¸o kÕt qu¶ C§TD, yªu cÇu bæ sung , chØnh söa nÕu thÊy cÇn thiÕt. Sau ®ã C¸n bé phßng QLRR rµ so¸t kÕt qu¶ C§TD & xÕp h¹ng KH. TiÕp ®Õn tr­ëng phßng QLRR kiÓm tra kÕt qu¶ rµ so¸t nh»m hoµn thiÖn b¸o c¸o kÕt qu¶ C§TD & xÕp h¹ng KH ë b­íc 10. B­íc 11: Cuèi cïng G§ chi nh¸nh sÏ phª duyÖt kÕt qu¶. NÕu chÊp thuËn th× lµm tiÕp b­íc 12 C¸c b¶ng thÓ hiÖn c¸c tiªu chÝ c¨n cø chÊm ®iÓm & xÕp h¹ng tÝn dông B¶ng ph©n lo¹i DNtheo ngµnh nghÒ kinh doanh N«ng, l©m, ng­ nghiÖp Ch¨n nu«i Trång trät: c©y l­¬ng thùc, hoa mµu, c©y ¨n qu¶, c©y c«ng nghiÖp,… Trång rõng Khai th¸c thuû s¶n §¸nh b¾t nu«i trång thuû h¶i s¶n Lµm muèi Th­¬ng m¹i, dÞch vô C¶ng s«ng, biÓn Kh¸ch s¹n, nhµ hµng, gi¶i trÝ, du lÞch Siªu thÞ, ®¹i lý ph©n phèi, kinh doanh b¸n bu«n, b¸n lÎ c¸c lo¹i n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû h¶i s¶n thùc phÈm, r­îu bia, n­íc gi¶i kh¸t, thuèc l¸, d­îc phÈm, thiÕt bÞ y tÕ, mü phÈm, v¨n ho¸ phÈm, VLXD,hµng ®iÖn tö, m¸y mãc ph­¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i, ho¸ chÊt( bao gåm c¶ ph©n bãn, thuèc trõ s©u), hµng tiªu dïng, hµng mü thuËt, mü nghÖ, ®iÖn, khÝ ®èt. In Ên, xuÊt b¶n s¸ch, b¸o chÝ Söa ch÷a nhµ cöa, c¸c lo¹i m¸y mãc, ph­¬ng tiÖn giao th«ng Ch¨m sãc søc khoÎ, lµm ®Ñp T­ vÊn, m«i giíi, ThiÕt kÕ thêi trang, gia c«ng may mÆc B­u chÝnh viÔn th«ng VËn t¶i ®­êng bé, ®­êng s«ng, ®­êng biÓn, ®­êng s¾t, hµng kh«ng VÖ sinh m«i tr­êng, v¨n phßng,… X©y dùng H¹ tÇng giao th«ng, khu c«ng nghiÖp H¹ tÇng ®« thÞ vµ nhµ ë X©y l¾p (XD c¬ b¶n) C«ng nghiÖp ChÕ biÕn c¸c lo¹i n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû h¶i s¶n, thùc phÈm, r­îu bia, n­íc gi¶i kh¸t S¶n xuÊt thuèc l¸, d­îc phÈm, thiÕt bÞ y tÕ, mü phÈm, v¨n ho¸ phÈm, VLXD, ho¸ chÊt( bao gåm c¶ ph©n bãn, thuèc trõ s©u), hµng tiªu dïng, hµng mü thuËt, mü nghÖ, nguyªn vËt liÖu cho c¸c ngµnh kh¸c S¶n xuÊt, l¾p r¸p hµng ®iÖn tö, m¸y mãc ph­¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i S¶n xuÊt ®iÖn, khÝ ®èt Khai th¸c kho¸ng s¶n Khai th¸c than, VLXD, dÇu khÝ ChÊm ®iÓm quy m« DN STT Tiªu chÝ TrÞ sè §iÓm Nguån vèn kinh doanh Tõ 50 tû ®ång trë lªn 30 Tõ 40 tû ®ång ®Õn d­íi 50 tû ®ång 25 Tõ 30 tû ®ång ®Õn d­íi 40 tû ®ång 20 Tõ 20 tû ®ång ®Õn d­íi 30 tû ®ång 15 Tõ 10 tû ®ång ®Õn d­íi 20 tû ®ång 10 D­íi 10 tû ®ång 5 Lao ®éng Tõ 1500 ng­êi trë lªn 15 Tõ 1000 ng­êi ®Õn d­íi 1500 ng­êi 12 Tõ 500 ng­êi ®Õn d­íi 1000 ng­êi 9 Tõ 100 ng­êi ®Õn d­íi 500 ng­êi 6 Tõ 50 ng­êi ®Õn d­íi 100 ng­êi 3 D­íi 50 ng­êi 1 Doanh thu thuÇn Tõ 200 tû ®ång trë lªn 40 Tõ 100 tû ®ång ®Õn d­íi 200 tû ®ång 30 Tõ 50 tû ®ång ®Õn d­íi 100 tû ®ång 20 Tõ 20 tû ®ång ®Õn d­íi 50 tû ®ång 10 Tõ 5 tû ®ång ®Õn d­íi 20 tû ®ång 5 D­íi 5 tû ®ång 2 Nép ng©n s¸ch Tõ 10 tû ®ång trë lªn 15 Tõ 7 tû ®ång ®Õn 10 tû ®ång 12 Tõ 5 tû ®ång ®Õn 7tû ®ång 9 Tõ 3 tû ®ång ®Õn 5 tû ®ång 6 Tõ 1 tû ®ång ®Õn3 tû ®ång 3 D­íi 1 tû ®ång 1 B¶ng träng sè ¸p dông cho tiªu chÝ phi tµi chÝnh STT Tiªu chÝ DNNN DN ngoµi quèc doanh (trong n­íc) DN §Çu t­ n­íc ngoµi 1 L­u chuyÓn tiÒn tÖ 20% 20% 27% 2 N¨ng lùc vµ kinh nghiÖm qu¶n lý 27% 33% 27% 3 T×nh h×nh & uy tÝn giao dÞch víi NHCT 33% 33% 31% 4 M«i tr­êng kinh doanh 7% 7% 7% 5 C¸c ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kh¸c 13% 7% 8% Tæng céng 100% 100% 100% Tæng hîp ®iÓm tÝn dông Th«ng tin tµi chÝnh kh«ng ®­îc kiÓm to¸n Th«ng tin tµi chÝnh ®­îc kiÓm to¸n C¸c chØ tiªu phi tµi chÝnh 60% 45% C¸c chØ tiªu tµi chÝnh 40% 55% XÕp h¹ng kh¸ch hµng DN H¹ng Sè ®iÓm ®¹t ®­îc AA+ 92.4-100 AA 84.8-92.3 AA- 77.2-84.7 BB+ 69.6-77.1 BB 62-69.5 BB- 54.4-61.9 CC+ 46.8-54.3 CC 39.2-46.7 CC- 31.6-39.1 C <31.6 §Æc ®iÓm & møc ®é rñi ro t­¬ng øng mçi lo¹i Lo¹i §Æc ®iÓm Møc ®é rñi ro AA+: Lo¹i tèi ­u §Æc ®iÓm tÝn dông tèt nhÊt dµnh cho KH cã chÊt l­îng tÝn dông tèt nhÊt T×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh N¨ng lùc cao trong qu¶n trÞ Ho¹t ®éng ®¹t hiÖu qu¶ cao, æn ®Þnh TriÓn väng ph¸t triÓn l©u dµi Kh¶ n¨ng c¹nh tranh rÊt v÷ng vµng tr­íc nh÷ng t¸c ®éng cña m«i tr­êng kinh doanh hoÆc ®éc quyÒn Nhµ n­íc §¹o ®øc tÝn dông cao ThÊp nhÊt AA : Lo¹i ­u T×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh Kh¶ n¨ng sinh lêi tèt Ho¹t ®éng ®¹t hiÖu qu¶ cao, æn ®Þnh Qu¶n trÞ tèt TriÓn väng ph¸t triÓn l©u dµi §¹o ®øc tÝn dông tèt AA-:Lo¹i tèt T×nh h×nh tµi chÝnh æn ®Þnh nh­ng cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh Ho¹t ®éng ®¹t hiÖu qu¶ nh­ng kh«ng æn ®Þnh nh­ KH lo¹i AA Qu¶n trÞ tèt TriÓn väng ph¸t triÓn tèt §¹o ®øc tÝn dông tèt ThÊp BB+: Lo¹i kh¸ Ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vµ cã triÓn väng trong ng¾n h¹n T×nh h×nh tµi chÝnh æn ®Þnh trong ng¾n h¹n do cã mét sè h¹n chÕ vÒ tµi chÝnh vµ n¨ng lùc qu¶n lý vµ cã thÓ bÞ t¸c ®éng m¹nh bëi c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ, tµi chÝnh trong m«i tr­êng kinh doanh. Trung b×nh BB: Lo¹i trung b×nh kh¸ TiÒm lùc tµi chÝnh trung b×nh, cã nh÷ng nguy c¬ tiÒm Èn Ho¹t ®éng kinh doanh tèt trong hiÖn t¹i nh­ng dÔ bÞ tæn thÊt bëi nh÷ng biÕn ®éng lín trong kinh doanh do c¸c søc Ðp c¹nh tranh vµ søc Ðp tõ nÒn kinh tÕ nãi chung. Trung b×nh, kh¶ n¨ng tr¶ nî gèc vµ l·i trong t­¬ng lai Ýt ®­îc ®¶m b¶o h¬n kh¸ch hµng lo¹i BB+. BB-: Lo¹i trung b×nh Kh¶ n¨ng tù chñ tµi chÝnh thÊp, dßng tiÒn biÕn ®éng theo chiÒu h­íng xÊu HiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng cao, chÞu nhiÒu søc Ðp c¹nh tranh m¹nh mÏh¬n, dÔ bÞ t¸c ®éng lín tõ nh÷ng biÕn ®éng kinh tÕ nhá. Cao, do kh¶ n¨ng tù chñ tµi chÝnh thÊp. Ng©n hµng ch­a cã nguy c¬ mÊt vèn ngay nh­ng vÒ l©u dµi sÏ khã kh¨n nÕu t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng kh«ng ®­îc c¶i thiÖn. CC+: Lo¹i d­íi trung b×nh HiÖu qu¶ ho¹t ®éng thÊp, kÕt qu¶ kinh doanh nhiÒu biÕn ®éng N¨ng lùc tµi chÝnh yÕu, bÞ thua lç trong mét hay mét sè n¨m tµi chÝnh gÇn ®©y vµ hiÖn t¹i ®ang vËt lén ®Ó duy tr× kh¶ n¨ng sinh lêi. N¨ng lùc qu¶n lý kÐm Cao, lµ møc cao nhÊt cã thÓ chÊp nhËn; x¸c suÊt vi ph¹m hîp ®ång tÝn dông cao, nÕu kh«ng cã nh÷ng biÖn ph¸p kÞp thêi, ng©n hµng cã nguy c¬ mÊt vèn trong ng¾n h¹n. CC: Lo¹i xa d­íi trung b×nh HiÖu qu¶ ho¹t ®éng thÊp N¨ng lùc tµi chÝnh yÕu kÐm, ®· cã nî qu¸ h¹n(d­íi 90 ngµy). N¨ng lùc qu¶n lý kÐm RÊt cao, kh¶ n¨ng tr¶ nî ng©n hµng kÐm, nÕu kh«ng cã nh÷ng biÖn ph¸p kÞp thêi, ng©n hµng cã nguy c¬ mÊt vèn trong ng¾n h¹n. CC-: Lo¹i yÕu kÐm HiÖu qu¶ ho¹t ®éng rÊt thÊp, bÞ thua lç, kh«ng cã triÓn väng phôc håi. N¨ng lùc tµi chÝnh yÕu kÐm, ®· cã nî qu¸ h¹n. N¨ng lùc qu¶n lý kÐm RÊt cao, ng©n hµng sÏ ph¶i ma C: Lo¹i rÊt yÕu kÐm - C¸c KH nµy bÞ thua lç kÐo dµi, tµi chÝnh yÕu kÐm, cã nî khã ®ßi, n¨ng lùc qu¶n lý kÐm. §Æc biÖt rÊt cao,ng©n hµng hÇu nh­ kh«ng thÓ thu håi ®­îc vèn vay. B¶ng c¸c chØ sè tµi chÝnh ¸p dông cho chÊm ®iÓm c¸c DN thuéc ngµnh x©y dùng Träng sè Ph©n lo¹i c¸c chØ tiªu tµi chÝnh ®èi víi DN Quy m« lín Quy m« võa Quy m« nhá A. ChØ tiªu thanh kho¶n 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 1.Kh¶ n¨ng thanh to¸n ng¾n h¹n 8% 1.9 1 0.8 0.5 <0.5 2.1 1.1 0.9 0.6 <0.6 2.3 1.2 1 0.9 <0.9 2. Kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh 8% 0.9 0.7 0.4 0.1 <0.1 1 0.7 0.5 0.3 <0.3 1.2 1 0.8 0.4 <0.4 B. ChØ tiªu ho¹t ®éng 3.Vßng quay hµng tån kho 10% 3.5 3 2.5 2 <2 4 3.5 3 2.5 <2.5 3.5 3 2 1 <1 4.Kú thu tiÒn b×nh qu©n 10% 60 90 120 150 >150 45 55 60 65 >65 40 50 55 60 <60 5.HiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n 10% 2.5 2.3 2 1.7 <1.7 4 3.5 2.8 2.2 <2.2 5 4.2 3.5 2.5 <2.5 C.ChØ tiªu c©n nî(%) 6.Nî ph¶i tr¶/tæng tµi s¶n 10% 55 60 65 70 >70 50 55 60 65 >65 45 50 55 60 >60 7.Nî ph¶i tr¶/nguån VCSH 10% 69 100 150 233 >233 69 100 122 150 >150 66 69 100 122 >122 8.Nî qu¸ h¹n/tæng d­ nî NH 10% 0 1 1.5 2 >2 0 1.6 1.8 2 >2 0 1 1.5 2 >2 D.ChØ tiªu thu nhËp (%) 9.Tæng thu nhËp tr­íc thuÕ/doanh thu 8% 8 7 6 5 <5 9 8 7 6 <6 10 9 8 7 <7 10.Tæng thu nhËp tr­íc thuÕ/tæng tµi s¶n 8% 6 4.5 3.5 2.5 <2.5 6.5 5.5 4.5 3.5 <3.5 7.5 6.5 5.5 4.5 <4.5 11.Tæng thu nhËp tr­íc thuÕ/nguån VCSH 8% 9.2 9 8.7 8.3 <8.3 12 11 10 8.7 <8.7 11 10.5 10 9.5 <9.5 Tæng 100% B¶ng c¸c chØ sè tµi chÝnh ¸p dông cho chÊm ®iÓm c¸c DN thuéc ngµnh n«ng, l©m, ng­ nghiÖp Träng sè Ph©n lo¹i c¸c chØ tiªu tµi chÝnh ®èi víi DN Quy m« lín Quy m« võa Quy m« nhá A. ChØ tiªu thanh kho¶n 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 1.Kh¶ n¨ng thanh to¸n ng¾n h¹n 8% 2.1 1.5 1 0.7 <0.7 2.3 1.6 1.2 0.9 <0.9 2.5 2 1.5 1 <1 2. Kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh 8% 1.1 0.8 0.6 0.2 <0.2 1.3 1 0.7 0.4 <0.4 1.5 1.2 1 0.7 <0.7 B. ChØ tiªu ho¹t ®éng 3.Vßng quay hµng tån kho 10% 4 3.5 3 2 <2 4.5 4 3.5 3 <3 4 3 2.5 2 <2 4.Kú thu tiÒn b×nh qu©n 10% 40 50 60 70 >70 39 45 55 60 >60 34 38 44 55 <55 5.HiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n 10% 3.5 2.9 2.3 1.7 <1.7 4.5 3.9 3.3 2.7 <2.7 5.5 4.9 4.3 3.7 <3.7 C.ChØ tiªu c©n nî(%) 6.Nî ph¶i tr¶/tæng tµi s¶n 10% 39 48 59 70 >70 30 40 50 60 >60 30 35 45 55 >55 7.Nî ph¶i tr¶/nguån VCSH 10% 64 92 143 233 >233 42 66 108 185 >185 42 53 81 122 >122 8.Nî qu¸ h¹n/tæng d­ nî NH 10% 0 1 2 3 >3 0 1 2 3 >3 0 1 2 3 >3 D.ChØ tiªu thu nhËp (%) 9.Tæng thu nhËp tr­íc thuÕ/doanh thu 8% 3 2.5 2 1.5 <1.5 4 3.5 3 2.5 <2.5 5 4.5 4 3.5 <3.5 10.Tæng thu nhËp tr­íc thuÕ/tæng tµi s¶n 8% 4.5 4 3.5 3 <3 5 4.5 4 3.5 <3.5 6 5.5 5 4.5 <4.5 11.Tæng thu nhËp tr­íc thuÕ/nguån VCSH 8% 10 8.5 7.6 7.5 <7.5 10 8 7.5 7 <7 10 9 8.3 7.4 <7.4 Tæng 100% B¶ng c¸c chØ sè tµi chÝnh ¸p dông cho chÊm ®iÓm c¸c DN thuéc th­¬ng m¹i, dÞch vô Träng sè Ph©n lo¹i c¸c chØ tiªu tµi chÝnh ®èi víi DN Quy m« lín Quy m« võa Quy m« nhá A. ChØ tiªu thanh kho¶n 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 1.Kh¶ n¨ng thanh to¸n ng¾n h¹n 8% 2.1 1.6 1.1 0.8 <0.8 2.3 1.7 1.2 1 <1 2.9 2.3 1.7 1.4 <1.4 2. Kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh 8% 1.4 0.9 0.6 0.4 <0.4 1.7 1.1 0.7 0.6 <0.6 2.2 1.8 1.2 0.9 <0.9 B. ChØ tiªu ho¹t ®éng 3.Vßng quay hµng tån kho 10% 5 4.5 4 3.5 <3.5 6 5.5 5 4.5 <4.5 7 6.5 6 5.5 <5.5 4.Kú thu tiÒn b×nh qu©n 10% 39 45 55 60 >60 34 38 44 55 >55 32 37 43 50 >50 5.HiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n 10% 3 2.5 2 1.5 <1.5 3.5 3 2.5 2 <2 4 3.5 3 2.5 <2.5 C.ChØ tiªu c©n nî(%) 6.Nî ph¶i tr¶/tæng tµi s¶n 10% 35 45 55 65 >65 30 40 50 60 >60 25 35 45 55 >55 7.Nî ph¶i tr¶/nguån VCSH 10% 53 69 122 185 >185 42 66 100 150 >150 33 54 81 122 >122 8.Nî qu¸ h¹n/tæng d­ nî NH 10% 0 1 1.5 2 >2 0 1.6 1.8 2 >2 0 1.6 1.8 2 >2 D.ChØ tiªu thu nhËp (%) 9.Tæng thu nhËp tr­íc thuÕ/doanh thu 8% 7 6.5 6 5.5 <5.5 7.5 7 6.5 6 <6 8 7.5 7 6.5 <6.5 10.Tæng thu nhËp tr­íc thuÕ/tæng tµi s¶n 8% 6.5 6 5.5 5 <5 7 6.5 6 5.5 <5.5 7.5 7 6.5 6 <6 11.Tæng thu nhËp tr­íc thuÕ/nguån VCSH 8% 14.2 12.2 10.6 9.8 <9.8 13.7 12 10.8 9.8 <9.8 13.3 11.8 10.9 10 <10 Tæng 100% B¶ng c¸c chØ sè tµi chÝnh ¸p dông cho chÊm ®iÓm c¸c DN thuéc ngµnh c«ng nghiÖp Träng sè Ph©n lo¹i c¸c chØ tiªu tµi chÝnh ®èi víi DN Quy m« lín Quy m« võa Quy m« nhá A. ChØ tiªu thanh kho¶n 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 1.Kh¶ n¨ng thanh to¸n ng¾n h¹n 8% 2 1.4 1 0.5 <0.5 2.2 1.6 1.1 0.8 <0.8 2.5 1.8 1.3 1 <1 2. Kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh 8% 1.1 0.8 0.4 0.2 <0.2 1.2 0.9 0.7 0.3 <0.3 1.3 1 0.8 0.6 <0.6 B. ChØ tiªu ho¹t ®éng 3.Vßng quay hµng tån kho 10% 5 4 3 2.5 <2.5 6 5 4 3 <3 4.3 4 3.7 3.4 <3.4 4.Kú thu tiÒn b×nh qu©n 10% 45 55 60 65 >65 35 45 55 60 >60 30 40 50 55 <55 5.HiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n 10% 2.3 2 1.7 1.5 <1.5 3.5 2.8 2.2 1.5 <1.5 4.2 3.5 2.5 1.5 <1.5 C.ChØ tiªu c©n nî(%) 6.Nî ph¶i tr¶/tæng tµi s¶n 10% 45 50 60 70 >70 45 50 55 65 >65 40 45 50 55 >55 7.Nî ph¶i tr¶/nguån VCSH 10% 122 150 185 233 >233 100 122 150 185 >185 82 100 122 150 >150 8.Nî qu¸ h¹n/tæng d­ nî NH 10% 0 1 1.5 2 >2 0 1.6 1.8 2 >2 0 1 1.4 1.8 >1.8 D.ChØ tiªu thu nhËp (%) 9.Tæng thu nhËp tr­íc thuÕ/doanh thu 8% 5.5 5 4 3 <3 6 5.5 4 2.5 <2.5._.n quy mô toàn quốc năm 2004. Các động thái tích cực của Việt Nam trong mở cửa hội nhập nền kinh tế đã thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt khu vực doanh nghiệp có 100% vốn nước ngoài tăng, với tốc độ rất nhanh trong năm 2004 đạt 25%, trong đó doanh nghiệp có quy mô vốn lớn tăng mạnh, vốn từ 200 – 500 tỷ đồng tăng 50%; trên 500 tỷ đồng tăng 19%. Xét về tốc độ tăng số lượng doanh nghiệp năm 2004 so với 2003, tốc độ tăng nhanh nhất ở doanh nghiệp quy mô vốn 1 - 5 tỷ đồng và 5 – 10 tỷ đồng, tăng 32%; 200 – 500 tỷ đồng tăng 29,5%; 500 tỷ đồng trở lên tăng 30%. ở khu vực doanh nghiệp quy mô từ 1 – 5 tỷ đồng và 5 – 10 tỷ đồng tăng mạnh nhất ở doanh nghiệp ngoài Nhà nước, với tốc độ tăng năm 2004 so với năm 2003 tương ứng là 34%, 39,6%, trong đó, tăng cao nhất ở khối công ty cổ phần không có vốn nhà nước (83,4%, 79,1%) và công ty TNHH tư nhân (35,9%, 37,8%). Đối với khu vực doanh nghiệp quy mô vốn lớn, từ 200 – 500 tỷ đồng, tăng mạnh nhất vẫn thuộc về khu vực doanh nghiệp ngoài Nhà nước (56%), trong đó tăng cao nhất là công ty cổ phần không có vốn nhà nước (tăng 127,3%), riêng công ty tư nhân không hề tăng số lượng ở mức quy mô này, công ty TNHH tư nhân có mức tăng 49%, thấp hơn mức trung bình chung của khu vực. Từ đó, có thể thấy triển vọng phát triển mạnh và khả quan về tiềm lực tài chính ở khu vực công ty cổ phần không có vốn nhà nước so với các khu vực doanh nghiệp khác. Đóng góp trong mức tăng số doanh nghiệp quy mô vốn lớn này phải kể đến khu vực có vốn đầu tư nước ngoài, tăng 30,5 %, trong đó tăng mạnh nhất là khu vực doanh nghiệp có 100% vốn nước ngoài (51%). Đối với mức quy mô vốn lớn trên 500 tỷ đồng trở lên, tăng trưởng mạnh nhất lại thuộc về khu vực DNNN (tăng 46% so mức chung 30%). Điều này có thể được lý giải từ kết quả của quá trình sắp xếp, tổ chức lại DNNN theo chiều hướng giảm số lượng DNNN có quy mô vốn nhỏ, tăng số lượng các doanh nghiệp có quy mô vốn lớn, theo mô hình tập đoàn kinh tế, công ty mẹ - con của Nhà nước. Do vậy, từ năm 2002 – 2004, số lượng DNNN giảm đi 767 doanh nghiệp, từ 5.363 xuống còn 4.596 doanh nghiệp trong năm 2004, tập trung ở những doanh nghiệp có quy mô vốn dưới 50 tỷ đồng. Mức vốn 50 tỷ đồng trở lên, số doanh nghiệp lại tăng lên, nhất là khu vực vốn từ 200 tỷ đồng trở lên, với tốc độ tăng 22% ở mức vốn từ 200 – 500 tỷ đồng; 46% ở mức vốn trên 500 tỷ. 3.2.4.2 Nguồn vốn của doanh nghiệp Tổng số vốn của khối doanh nghiệp tính đến ngày 31/12/2004 là 2.161.504 tỷ đồng, gấp 1,5 lần thời điểm năm 2002, tăng thêm 720.765 tỷ đồng, nguồn vốn bình quân mỗi doanh nghiệp là 24 tỷ đồng (năm 2004). Trong đó, tổng số vốn của DNNN là 1.216.538 tỷ đồng, chiếm 56% tổng số vốn; mức vốn bình quân 1 doanh nghiệp là 266 tỷ đồng. Tổng vốn trong khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh là 495.691 tỷ đồng, chiếm 23% tổng vốn; mức vốn bình quân 1 doanh nghiệp chỉ có 6 tỷ đồng. Khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài cũng chỉ chiếm 20,8%, tương đương 449.274 tỷ đồng trong tổng nguồn vốn, song mức vốn bình quân 1 doanh nghiệp khá cao trong toàn khối (hơn 142 tỷ đồng). Hình 2: Nguồn vốn theo thành phần kinh tế Tuy tổng nguồn vốn không nhiều, song qua biểu đồ có thể thấy xu hướng phát triển khả quan về nguồn vốn ở khu vực doanh nghiệp ngoài Nhà nước với tốc độ tăng nhanh và mạnh nhất trong toàn khối (42%, 47%). Khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài vẫn duy trì tốc độ tăng cao và ổn định (19,7%, 21,8%). Riêng khu vực DNNN, dưới tác động tích cực của chính sách nhà nước trong đổi mới, sắp xếp lại DNNN trong mấy năm gần đây, nên tốc độ tăng nguồn vốn của ngành này tăng lên đáng kể (từ 13,8% – 2003/2002 lên 19,4% – 2004/2003). Xét về cơ cấu nguồn vốn của doanh nghiệp thì khu vực có vốn đầu tư nước ngoài thể hiện khả năng độc lập về tài chính là cao nhất, với tỷ lệ hơn 40% vốn chủ sở hữu trong tổng nguồn vốn. Khu vực doanh nghiệp ngoài Nhà nước khá tương đối độc lập ở mức gần 40%. Trong khi đó, khu vực nhà nước chủ yếu là nợ phải trả, nguồn vốn phụ thuộc chủ yếu vào bên ngoài, chưa năm nào mức độ độc lập về tài chính chạm đến mức 30%. Hình 3: Cơ cấu nguồn vốn 3.2.4.4 Hiệu quả sản xuất kinh doanh Theo loại hình doanh nghiệp, khu vực DNNN đã có sự cải thiện đáng kể trong hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD). Theo số liệu thống kê trong 3 năm 2002, 2003, 2004 cho thấy, số doanh nghiệp có lãi tuy giảm (theo thứ tự từng năm là 4.449, 3.847, 3.727 doanh nghiệp), song tổng mức lãi tăng lên (tương ứng là 29.130; 30.956; 43.920 tỷ đồng), và tương ứng lãi bình quân trên 1 doanh nghiệp tăng lên (6.548, 8.047, 11.784 triệu đồng, gấp xấp xỉ 6 lần so với lãi bình quân chung). Mặt khác, tỷ suất lợi nhuận trên vốn SXKD và trên doanh thu tăng lên và gần tới mức chung của cả khối doanh nghiệp. Về phía DNNN lỗ trong kinh doanh, tuy số lượng doanh nghiệp lỗ giảm, nhưng tổng mức lỗ lại tăng lên (chiếm 33,8% trong tổng mức lỗ) và lỗ bình quân của 1 doanh nghiệp lại rất cao so với mức bình quân chung (gấp 10,4 lần). Mức lỗ so với tổng lãi ở khu vực này nhìn chung thấp hơn so với mức bình quân chung (bằng 10,9% so với 15%, 9% so 12,2%, 12,8% so 13,72%). Hình 4: Lãi và lỗ theo thành phần kinh tế Đối với khu vực doanh nghiệp ngoài Nhà nước, mặc dù số lượng doanh nghiệp hoạt động kinh doanh có lãi chiếm đến 91,4% trong tổng số doanh nghiệp có lãi chung của cả nước, nhưng tổng mức lãi không nhiều, chỉ có 12.752 tỷ đồng, chiếm 10,5% tổng mức lãi chung, lãi bình quân của 1 doanh nghiệp rất nhỏ. Mức lỗ bình quân ở khu vực này nhỏ (chỉ - 229 triệu đồng so với – 735 triệu đồng của mức chung, năm 2004), song vì số lượng doanh nghiệp thua lỗ ở khu vực này cũng chiếm đa số (chiếm 90,23%) nên tổng mức lỗ của khối doanh nghiệp này cũng lên tới mức không hề nhỏ (- 4.703 tỷ đồng năm 2004, chiếm 28,2% tổng lỗ chung). Điều đáng xem xét ở khu vực này là tỷ trọng lợi nhuận trên vốn và trên doanh thu liên tục giảm trong những năm 2002, 2003 và 2004, trong đó, lợi nhuận trên vốn tương ứng trong 3 năm là 2,311, 2,146, 1,624, lợi nhuận trên doanh thu là 1,504, 1,492 và 1,250. Tổng lỗ so với lãi là rất lớn và tăng đột ngột vào năm gần đây (bằng 21,9%, 20,67%, 36,88%). Trong các loại hình doanh nghiệp trong khu vực này, hoạt động kém hiệu quả nhất là các công ty hợp danh, kinh doanh không hề có lãi mà chỉ phát sinh lỗ. Dù rằng số lượng các công ty loại này không nhiều, mức lỗ rất nhỏ (5 tỷ đồng) không ảnh hưởng nhiều đến bức tranh chung của các doanh nghiệp Việt Nam, song đó là dấu hiệu để cần xem xét đến sự duy trì, cải tổ trong các công ty thuộc loại hình doanh nghiệp này. Các công ty TNHH tư nhân, với số lượng chiếm đa số (gần 50% trong tổng số doanh nghiệp thuộc khu vực này), cũng đã có những bước tiến đáng kể trong hiệu quả kinh doanh, đóng góp 42% trong tổng lãi của khu vực, song vẫn rơi vào tình trạng gia tăng số doanh nghiệp kinh doanh lỗ, tổng lỗ tăng và mức lỗ trung bình cũng tăng lên, tổng lỗ so với lãi bằng 58,57% trong năm 2004. Điều đáng nói là tỷ suất lợi nhuận trên vốn và trên doanh thu của khu vực này thấp, chỉ cao hơn khu vực công ty hợp danh và có xu hướng liên tục giảm trong các năm. Điểm sáng trong khu vực ngoài quốc doanh là hoạt động của các công ty cổ phần có vốn nhà nước liên tục được cải thiện trong các năm. Tổng lãi liên tục tăng, tổng lỗ không nhiều, so với lãi chỉ chiếm 2% trong năm 2004. Đặc biệt, đây là khối doanh nghiệp có tỷ lệ lợi nhuận trên vốn và trên doanh thu đạt cao nhất trong toàn khu vực ngoài quốc doanh, xấp xỉ mức bình quân chung (đạt 3,263 và 4,572 trong năm 2004) Hiệu quả nhất trong toàn bộ khối doanh nghiệp là khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt là khu vực doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài. Tuy chỉ chiếm 2,54% số doanh nghiệp có lãi chung, nhưng tổng lãi chiếm đến 53,4% lãi toàn khối. Tuy vẫn tồn tại và có xu hướng gia tăng những doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, song tỷ lệ tổng lỗ đó so với lãi chiếm rất nhỏ, chỉ bằng 9,77%. Điều ấn tượng ở khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đó chính là tỷ suất lợi nhuận trên vốn và trên doanh thu rất cao và liên tục tăng theo các năm, gấp khoảng 3 lần so với mức chung, tỷ suất lợi nhuận trên vốn là 25,101% và trên doanh thu là 26,807%; tỷ lệ nộp ngân sách so với doanh thu cao nhất trong cả nước (16,53%), trong đó khu vực liên doanh với nước ngoài đạt 27,87%; tỷ lệ lỗ so với lãi chỉ chiếm 2,38% . Hình 5: Lãi và lỗ theo ngành SXKD Đánh giá theo các ngành SXKD chính, ngành nông nghiệp được sự chú trọng đầu tư của nhà nước cũng như sự vươn lên của các doanh nghiệp trong ngành nên hoạt động SXKD của ngành này ngày càng hiệu quả hơn và đạt được những kết quả ấn tượng. Lãi trung bình 1 doanh nghiệp đạt 6.350 triệu đồng, gấp 3,2 lần mức trung bình chung; tỷ lệ lỗ so với lãi chỉ chiếm 6,72%; tỷ suất lợi nhuận trên vốn đạt 6,944; trên doanh thu đạt 18,297. Đứng thứ 2 về hiệu quả SXKD đánh giá theo tỷ suất lợi nhuận thuộc về ngành bưu chính - viễn thông, tỷ suất lợi nhuận trên vốn đạt 23,651; trên doanh thu đạt 39,9 trong năm 2004. Tỷ lệ lỗ so với lãi của ngành này cũng vô cùng nhỏ, chỉ chiếm 0,15%. Bên cạnh đó, không thể không kể đến đóng góp ngày càng tích cực của doanh nghiệp hoạt động trong ngành tài chính, tín dụng – ngành tuy chỉ chiếm 6,7% tổng lãi, nhưng lãi trung bình cao gấp 4,1 mức chung, doanh nghiệp kinh doanh lãi chiếm 90,7% tổng số doanh nghiệp; tỷ lệ lỗ so với lãi chỉ chiếm 1,08% và đạt tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu là 9,316 theo số liệu năm 2004, song có một điều đặc biệt ở ngành này đó là tỷ suất lợi nhuận trên vốn rất thấp chỉ đạt 1,114, thấp hơn rất nhiều so với mức chung. Ngành công nghiệp khai thác mỏ dựa vào lợi thế khai thác tài nguyên thiên nhiên sẵn có nên hiệu quả sản xuất kinh doanh đạt cao nhất so với tất cả các ngành. Ngành công nghiệp chế biến, tuy số lượng doanh nghiệp chiếm rất lớn, tính theo doanh nghiệp kinh doanh lãi cũng chiếm đến 21,78% trên tổng số, tổng lãi chiếm 25,6%, nhưng tỷ lệ lỗ so với lãi lại chiếm khá cao khoảng 24%, dù tỷ lệ này đã giảm theo các năm. Tỷ suất lợi nhuận trên vốn và trên doanh thu cũng không cao, chưa vượt qua mức trung bình chung. Tình trạng còn xảy ra trầm trọng hơn với các doanh nghiệp trong ngành xây dựng và thương nghiệp – các ngành có tốc độ tăng cao về số lượng trong những năm qua. Tuy tổng lãi cũng khá cao nhưng tỷ lệ lỗ so với tổng lãi chiếm rất lớn, 32,2% đối với ngành xây dựng và 73,4% đối với ngành thương nghiệp trong năm 2004. Tỷ suất lợi nhuận trên vốn và doanh thu thì rất thấp, đối với ngành xây dựng là 1,157 và 1,867; đối với ngành thương nghiệp là 0,788 và 0,271 cũng theo số liệu năm 2004. Kết quả cảnh báo cho các doanh nghiệp và cả về phía Nhà nước trong việc đầu tư, hỗ trợ cho các khu vực doanh nghiệp này cần chú trọng hơn nữa đến các yếu tố nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh. Nhìn chung, đã có sự thay đổi và phát triển theo chiều hướng tích cực, khả quan về tiềm lực tài chính của các khu vực doanh nghiệp. - Đối với khu vực DNNN, thành quả của quá trình đổi mới, sắp xếp lại DNNN, bức tranh toàn cảnh của khối này đã khởi sắc. Giảm mạnh số lượng các DNNN có quy mô vốn nhỏ, chuyển sang hình thức công ty cổ phần có vốn nhà nước, đồng thời tăng số lượng các doanh nghiệp có quy mô vốn lớn, dưới hình thức tập đoàn kinh doanh, do vậy, tiềm lực về tài chính của doanh nghiệp trong khu vực này ngày càng cải thiện đáng kể. Một điều đáng lưu ý rằng tuy nguồn vốn của khối DNNN chiếm tỷ trọng cao nhất trong toàn khối, nhưng trong cơ cấu nguồn vốn thì khối này khả năng độc lập về tài chính hạn chế hơn cả, tỷ lệ vốn vay chiếm rất cao. Xét về hiệu quả kinh doanh, khối DNNN ngày càng kinh doanh có hiệu quả hơn, lợi nhuận ngày càng tăng cao, tỷ suất lợi nhuận trên vốn và trên doanh thu liên tục tăng. - Đối với khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh, tăng nhanh nhất về số lượng doanh nghiệp ngoài Nhà nước, đặc biệt ở khối doanh nghiệp vừa và nhỏ (vốn dưới 10 tỷ đồng). Đồng thời, tốc độ tăng của loại hình doanh nghiệp có quy mô vốn lớn có xu hướng tăng lên, trong đó phải kể đến sự vươn lên của doanh nghiệp tư nhân và công ty TNHH tư nhân, công ty cổ phần không có vốn nhà nước. Trong tổng nguồn vốn, khu vực này chiếm tỷ trọng thấp nhất, song có thể thấy sự khả quan trong phát triển vốn của khối DN ngoài quốc doanh qua tốc độ gia tăng nguồn vốn rất cao và ngày càng tăng lên. Trái ngược với xu hướng phát triển theo chiều hướng tích cực về quy mô vốn và tổng nguồn vốn, thì hiệu quả SXKD của khu vực này còn có những dấu hiệu không tốt. Tuy số lượng doanh nghiệp nhiều, song tổng lãi của khu vực này không cao và tổng lỗ chiếm cũng không nhỏ. Tỷ suất lợi nhuận trên vốn và trên doanh thu rất thấp và liên tục giảm. Trong khu vực này, khả quan nhất là khối công ty cổ phần có vốn nhà nước. - Khu vực doanh nghiệp FDI vẫn luôn giữ được sự tự chủ, ổn định và phát triển về năng lực tài chính của mình. Chủ yếu trong toàn khối này là số lượng doanh nghiệp có vốn trên 10 tỷ đồng, đặc biệt gần đây tăng mạnh doanh nghiệp có vốn lớn trên 200 tỷ trở lên và tăng chủ yếu ở doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài. Chiếm tỷ trọng nguồn vốn cao thứ 2 sau DNNN, nhưng lại là khối có khả năng tự chủ về vốn nhất, vốn chủ sở hữu chiếm cao trong cơ cấu nguồn vốn. Sản xuất kinh doanh đạt hiệu quả cũng cao nhất, tổng lãi chiếm lớn nhất, tổng lỗ rất nhỏ, tỷ suất lợi nhuận trên vốn và trên doanh thu rất cao và liên tục tăng theo các năm, trong đó hiệu quả nhất phải kể đến khu vực liên doanh với nước ngoài. - Xét theo ngành SXKD, hiệu quả nhất hiện nay là ngành bưu chính - viễn thông, tài chính - tín dụng, nông nghiệp. Những ngành thương nghiệp, công nghiệp chế biến, xây dựng, tuy có tốc độ tăng số lượng lớn song hiệu quả SXKD lại không cao, lợi nhuận không nhiều, tỷ suất lợi nhuận trên vốn và trên doanh thu thấp. 3.3 c¸c biÕn gi¶i thÝch trong m« h×nh 3.3.1 Cơ sở lựa chọn các biến giải thích trong mô hình 3.3.1.1Dựa trên cơ sở thực tiễn: Hiện nay các NHTM đang xây dựng cho mình hệ thống chấm điểm & xếp hạng tín dụng đánh giá khả năng nợ xấu, hạn chế rủi ro trong cho vay. Trong mô hình này cũng dựa trên 1 số chỉ tiêu mà các NHTM chọn làm căn cứ. 3.3.1.2 Dựa trên cơ sở lý luận: - Về năng lực tài chính của DN - Về các rủi ro thường gặp trong cho vay trung và dài hạn - Về nguyên nhân gây ra nợ xấu từ phía DN vay vốn ( nguyên nhân chủ quan của KH) - Về điều kiện cho vay vốn trung và dài hạn của NHTM. - Về mối quan hệ các chỉ số tài chính - DN kh«ng chØ tham gia 1 DA§T mµ cã thÓ nhiÒu dù ¸n kh¸c, nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c nªn cÇn ph¶i xÐt ®Õn dßng tiÒn cña toµn c«ng ty chø kh«ng ph¶i chØ lµ dßng tiÒn cña DA§T ®ã - Q§ 493 cña NHNN vÒ ph©n lo¹i nî vµ trÝch lËp dù phßng rñi ro. - V¨n b¶n h­íng dÉn ph©n lo¹i nî t­¬ng øng cña NHTM dïng sè liÖu ph©n lo¹i nî trong m« h×nh. 3.3.1.3 Dựa trên yêu cầu về mặt kỹ thuật - Số lượng các biến được đưa và mô hình không được quá nhiều ( khoảng <10 biến ) do sự hạn chế về phần mềm được sử dụng. 3.3.1.4 Dựa trên giả định của mô hình. Giả định các yếu tố khác không thay đổi, không ảnh hưởng đến hoạt động SXKD của DN.; gi¶ ®Þnh PA/DA§T kh¶ thi, hiÖu qu¶ ®¸p øng yªu cÇu vay vèn cña NHTM- 3.3.2 Các biến được sử dụng trong mô hình 3.3.2.1 C¸c biÕn tµi chÝnh - hÖ sè kh¶ n¨ng tr¶ l·i - hÖ sè kh¶ n¨ng tr¶ nî gèc - hÖ sè: nî ph¶i tr¶ / nguån vèn chñ së h÷u - ROA 3.3.2.2 C¸c biÕn phi tµi chÝnh: - sè n¨m kinh nghiÖm cña ng­êi ®øng ®Çu ®iÒu hµnh trong lÜnh vùc ho¹t ®éng cña DN - sè n¨m ho¹t ®éng kinh doanh cña DN trong lÜnh vùc vay vèn NHTM. 3.3.2.3 Gi¶i thÝch ý nghÜa c¸c biÕn (lý do lùa chän c¸c biÕn nµy) -HÖ sè kh¶ n¨ng tr¶ l·i = (lîi nhuËn tr­íc thuÕ & chi phÝ l·i vay)/ chi phÝ l·i vay - HÖ sè kh¶ n¨ng tr¶ nî gèc = l­u chuyÓn tiÒn thuÇn tõ H§KD / (tiÒn tr¶ nî gèc vay + tiÒn thuª tµi chÝnh) C¸c hÖ sè nµy ph¶n ¸nh trùc tiÕp ®­îc kh¶ n¨ng tr¶ nî cho NHTM, lµ mét trong nh÷ng c¨n cø ®Ó NHTM ph©n lo¹i nî (thêi gian qu¸ h¹n mãn vay) theo ®óng quy ®Þnh ph©n lo¹i nî. HÖ sè nî ph¶i tr¶ / nguån vèn chñ së h÷u HÖ sè nµy ph¶n ¸nh 1 ®ång vèn hiÖn nay cña DN ®ang sö dông cã mÊy ®ång vèn vay nî. Ta cã thÓ thÊy ®­îc møc ®é ®éc lËp hay phô thuéc cña DN ®èi víi c¸c chñ nî, møc ®é tù tµi trî cña DN ®èi víi H§KD cña m×nh. Trong thùc tÕ, khi xem xÐt 1 yªu cÇu vay, c¸c NHTM mong muèn 1 tû lÖ vèn tù cã cao ë KH. Kinh nghiÖm cña c¸c NHTM cho thÊy r»ng nh÷ng ng­êi vay cã sù hç trî cña vèn tù cã lín ë ®»ng sau th­êng cã møc ®é rñi ro thÊp h¬n, Ýt h¬n. - ROA: SuÊt sinh lêi cña TS ®o l­êng kÕt qu¶ sö dông TS cña DN ®Ó t¹o ra lîi nhuËn, kh«ng ph©n biÖt TS nµy®­îc h×nh thµnh tõ nguån vèn chñ së h÷u hay vèn vay. HÖ sè nµy cho biÕt 1 ®ång TS t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn rßng v× vËy hÖ sè nµy cµng cao biÓu hiÖn viÖc sö dông vµ qu¶n lý TS cµng hîp lý, hiÖu qu¶. Trong cho vay trung vµ dµi h¹n chñ yÕu DN dïng ®Ó ®Çu t­ thiÕt bÞ m¸y mãc, qua ®©y ta còng cã thÓ biÕt ®­îc hiÖu qu¶ sö dông c¸c tµi s¶n vay vèn nµy xem cã hiÖu qu¶ hay kh«ng. - Sè n¨m ho¹t ®éng kinh doanh cña DN trong lÜnh vùc vay vèn NHTM NÕu DN vay vèn cµng ho¹t ®éng l©u n¨m trong lÜnh vùc H§KD mµ DN ®ang vay vèn NH th× kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng hay vÞ thÕ cña DN ®· ®­îc x¸c ®Þnh, ®· cã nhiÒu mèi quan hÖ lµm ¨n tèt víi c¸c KH, am hiÓu thÞ tr­êng,…do ®ã møc ®é thµnh c«ng cña DA§T cao h¬n, kh¶ n¨ng dù b¸o, øng phã víi c¸c rñi ro, thay ®æi cña thÞ tr­êng nhanh h¬n so víi DN míi thµnh lËp hay Ýt n¨m kinh nghiÖm ho¹t ®éng trong lÜnh vùc vay vèn Thùc tÕ ®· chøng minh, nh÷ng DN míi ho¹t ®éng trong lÜnh vùc vay vèn th­êng cã søc c¹nh tranh rÊt th©p, chØ cÇn cã sù thay ®æi nhá cña thÞ tr­êng hµng ho¸ kinh doanh lµ cã thÓ ¶nh h­ëng lín ®Õn t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty. - Sè n¨m kinh nghiÖm cña ng­êi ®øng ®Çu ®iÒu hµnh trong lÜnh vùc ho¹t ®éng cña DN ë ®©y muèn nãi ®Õn vai trß cña ng­êi l·nh ®¹o trong c«ng ty – ng­êi chÌo l¸i con thuyÒn hay nãi xa h¬n lµ vai trß cña qu¶n trÞ DN. Qua phân tích về những nguyên nhân thất bại trong hoạt động kinh doanh của cá nhân và của các doanh nghiệp, cũng như thất bại trong hoạt động của các tổ chức kinh tế - chính trị - xã hội nhiều năm qua cho thấy nguyên nhân cơ bản vẫn là do quản trị kém hoặc yếu .Nghiên cứu các công ty kinh doanh của Mỹ trong nhiều năm, đã phát hiện ra rằng các công ty luôn thành đạt chừng nào chúng được quản trị tốt. Ngân hàng châu Mỹ đã nêu trong bản công bố Báo cáo về kinh doanh nhỏ rằng “Theo kết quả phân tích cuối cùng, hơn 90% các thất bại trong kinh doanh là do thiếu năng lực và thiếu kinh nghiệm quản trị”. 3.4 ­u ®iÓm, h¹n chÕ cña m« h×nh øng dông 3.4.1 Ưu điểm - Kh«ng cÇn biÕt qu¸ nhiÒu th«ng tin vÒ DN mµ cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc kh¶ n¨ng tr¶ nî cña KH, tõ ®ã gi¶m ®­îc chi phÝ tµi chÝnh còng nh­ thêi gian cho NHTM 3.4.2 Hạn chế 3.4.2.1 Từ phía tiếp cận của mô hình, giả định của mô hình - Theo quan điểm triết học: mọi sự vật, hiện tượng đều tương tác, quan hệ với nhau. Qua đó, chúng tác động, ảnh hưởng lẫn nhau dưới các hình thức khác nhau ( có thể là trực tiếp hoặc gián tiếp; có thể ảnh hưởng nhỏ hoặc ảnh hưởng lớn ) Như vậy, DN cũng chỉ là 1 thể nhân trong nền kinh tế nên mọi hoạt động kinh doanh của DN cũng chịu ảnh hưởng của các tác nhân khác trong nền kinh tế, thậm chí bị chi phối, lệ thuộc. Các tác nhân đó có thể là: chính phủ, các NHTM, Khách hàng của DN, nhà cung cấp của DN, các đối thủ cạnh tranh, rộng hơn là môi trường kinh doanh cả trong và ngoài nước, xu thế thời đại, các yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của con người như thiên tai, lũ lụt.... Điều đó cũng có nghĩa là, cho dù là DN có ý thức trả nợ NH, sử dụng vốn vay đúng mục đích, phương án/ DAĐT hiệu quả, người quản lý/ Ban lãnh đạo có năng lực, kinh nghiệm nhưng chỉ cần chính sách đầu tư của chính phủ thay đổi ảnh hưởng đến sản phẩm đầu ra của DN cũng có thể gây lỗ cho DN... từ đó giảm khả năng thậm chí mất khả năng thanh toán của DN, gây ra nợ quá hạn, nợ xấu. Thực tế đã chứng minh điều đó: Ngày 25/12/1993, Chi nhánh NHCTKV Ba Đình cho Công ty TNHH TM&KT C&E vay số tiền 100.000 USD bằng nguồn vốn vay ưu đãi của Đài Loan để mua dàn máy sản xuất đồ gỗ. Thời hạn cho vay là 25 tháng, tài sản bảo đảm tiền vay chính là dàn máy nhập về. Món vay trên đã được NHCT Việt Nam phê duyệt theo đúng quy định. Đầu năm 1994, khi Công ty đã nhập dàn máy về để chuẩn bị đưa vào sản xuất thì Nhà nước thay đổi chính sách (Dự án hồ Việt – Xô đường Trần Khát Chân không thực hiện được) nên dàn máy không phát huy được hiệu quả. Năm 1995, Công ty xin phép liên kết sản xuất với Xí nghiệp gỗ Hồng Đức – Thái Bình để sản xuất bàn ghế xuất khẩu. Được NHCT Việt Nam cho phép, Công ty đã chuyển toàn bộ máy móc về Thái Bình nhưng cũng chỉ xuất khẩu được một lô hàng trị giá 28.000 USD, trong tổn giá trị hợp đồng là 650.000 USD. Khi chuẩn bị xuất khẩu tiếp 1 lô hàng trị giá 20.000 USD thì chính sách xuất khẩu gỗ của Nhà nước có thay đổi về thủ tục và thuế suất tăng 100% nên Công ty không xuất khẩu được lô hàng này, từ đó Công ty ngừng sản xuất. Để khai thác dàn máy, Công ty đã nhiều lần liên kết với một số các đơn vị để sản xuất nhưng đều không có kết quả do máy móc đã lạc hậu, hỏng hóc nhiều không phục hồi được. 3.4.2.2 Tõ sè liÖu sö dông trong m« h×nh - h¹n chÕ cña c¸c th«ng tin trong c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh + ®é chÝnh x¸c cña c¸c th«ng tin + th«ng tin chØ mang tÝnh thêi ®iÓm + quy ®Þnh vÒ ph©n lo¹i nî Mét sè vÊn ®Ò gÆp ph¶i khi ph©n tÝch c¸c tû sè tµi chÝnh: MÆc dï ph©n tÝch tµi chÝnh lµ con ®­êng s¸ng gi¸ ®Ó cã ®­îc th«ng tin,nh­ng kh«ng h¼n nã kh«ng gÆp nh÷ng lçi tiÒm Èn. Thø nhÊt: sù kh¸c biÖt gi÷a gi¸ trÞ theo sæ s¸ch kÕ to¸n vµ gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña c¸c lo¹i tµi s¶n, nguån vèn nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn cã l¹m ph¸t cao. §iÒu nµy ®· bãp mÐo c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh vµ kÐo theo tÝnh kh«ng chÝnh x¸c cña c¸c chØ sè tµi chÝnh. Thø hai: do c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n phæ biÕn ®­îc sö dông ®· lµm cho viÖc x¸c ®Þnh thu nhËp cña c«ng ty kh«ng ®óng víi gi¸ trÞ thùc cña nã. Ch¼ng h¹n, viÖc ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao nhanh ®· lµm lîi nhuËn cña nh÷ng n¨m ®Çu rÊt Ýt hoÆc kh«ng cã.§iÒu nµy kh«ng h¼n do c«ng ty lµm ¨n kh«ng hiÖu qu¶. MÆc dï vËy, kh«ng ph¶i lµ viÖc ph©n tÝch c¸c chØ sè tµi chÝnh lµ kh«ng cã ý nghÜa. Khi ®­îc thiÕt lËp mét c¸ch chÝnh x¸c , kh¸ch quan c¸c chØ sè tµi chÝnh sÏ lµ nh÷ng ng­êi dÉn ®­êng cho nh÷ng nhµ qu¶n trÞ vµ nh÷ng ng­êi ngoµi c«ng ty nhËn ®Þnh vÒ khuynh h­íng t­¬ng lai cña c«ng ty. 3.5 Minh ho¹ b»ng sè liÖu Dependent Variable: NX Method: Least Squares Date: 05/10/07 Time: 14:29 Sample: 1 20 Included observations: 20 Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob. NVC -0.001795 0.000649 -2.768209 0.0160 LAI 0.106407 0.055313 1.923732 0.0766 KNG -0.042903 0.020982 -2.044703 0.0617 GOC -0.380746 0.095815 -3.973779 0.0016 ROA -0.120965 0.069153 -1.749225 0.1038 THD 0.020102 0.028112 0.715048 0.4872 C 1.327942 0.259948 5.108486 0.0002 R-squared 0.756060 Mean dependent var 0.450000 Adjusted R-squared 0.643472 S.D. dependent var 0.510418 S.E. of regression 0.304770 Akaike info criterion 0.730701 Sum squared resid 1.207505 Schwarz criterion 1.079207 Log likelihood -0.307008 F-statistic 6.715287 Durbin-Watson stat 1.721277 Prob(F-statistic) 0.002066 Estimation Command: ===================== LS NX NVC LAI KNG GOC ROA THD C Estimation Equation: ===================== NX = C(1)*NVC + C(2)*LAI + C(3)*KNG + C(4)*GOC + C(5)*ROA + C(6)*THD + C(7) Substituted Coefficients: ===================== NX = -0.001795248809*NVC + 0.1064070568*LAI - 0.04290266861*KNG - 0.3807457149*GOC - 0.1209649983*ROA + 0.02010160623*THD + 1.327942211 NhËn xÐt kÕt qu¶: (c¸c kÕt qu¶ ®­îc xÐt ë møc ý nghÜa 5%) Thø nhÊt, víi biÕn nî/vèn CSH ©m (møc ý nghÜa 5%), ®iÒu nµy còng ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ. NÕu nî ph¶i tr¶ qu¸ lín kh¶ n¨ng cho phÐp, th× kh¶ n¨ng hoµn tr¶ ®­îc c¸c kho¶n nî lµ rÊt khã kh¨n, ®iÒu nµy nãi lªn kh¶ n¨ng tù chñ tµi chÝnh cña DN kÐm, ph¶i phô thuéc vµo nhiÒu ®èi t¸c kh¸c. Thø hai, víi biÕn kh¶ n¨ng tr¶ l·i d­¬ng (møc ý nghÜa 10%) th× kh«ng ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ v× kh¶ n¨ng tr¶ l·i cµng cao, hay cã kh¶ n¨ng tr¶ l·i th× kh¶ n¨ng x¶y ra nî qu¸ h¹n tõ ®ã lµ nî xÊu cµng gi¶m, Ýt ®i. Nh­ng víi møc ý nghÜa 5% th× hÖ sè nµy kh«ng ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng nî xÊu cña mãn vay. §iÒu nµy cã thÓ lý gi¶i, trong thùc tÕ viÖc gia h¹n nî gÆp 1 sè bÊt cËp, luån l¸ch quy ®Þnh gi÷a kh¸ch hµng vµ c¸n bé tÝn dông, nh»m môc ®Ých kÐo dµi thêi gian tr¶ l·i, thêi gian tr¶ nî. Thø ba, víi biÕn kinh nghiÖm ng­êi ®øng ®Çu trong lÜnh vùc DN vay vèn NH á møc ý nghÜa 5 % kh«ng ph¶n ¸nh ®­îc kh¶ n¨ng nî xÊu. §iÒu nµy cã thÓ ®­îc lý gi¶i trong thùc tÕ r»ng: cã nhiÒu hiÖn t­îng n»m ngoµi mong muèn chñ quan cu¶ con ng­êi, kiÓm so¸t cña ng­êi l·nh ®¹o DN nh­: thêi tiÕt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch kinh tÕ cña chÝnh phñ,... Thø t­, víi biÕn kh¶ n¨ng tr¶ nî gèc ©m ®· ph¶n ¸nh ®óng kh¶ n¨ng nî xÊu. NÕu kh¶ n¨ng tr¶ nî gèc cµng cao ®óng h¹n quy ®Þnh th× kh¶ n¨ng NH kh«ng thu håi ®­îc nî cµng gi¶m, hay nÕu kh¶ n¨ng tr¶ nî gèc cña KH gi¶m th× kh¶ n¨ng x¶y ra nî xÊu rÊt cao. Thø n¨m, víi biÕn ROA kh«ng ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng nî xÊu ë møc ý nghÜa 5%, nh­ng l¹i ph¶n ¸nh ®­îc ë møc ý nghÜa 10% l¹i ph¶n ¸nh ®­îc ®óng. NÕu KH sö dông ®óng môc ®Ých, hiÖu qu¶ TSC§- TS dïng tiÒn vay NH ®Ó ®Çu t­ th× kh¶ n¨ng tr¶ ®­îc nî, l·i ®óng h¹n cµng cao. Nh­ng ®«i khi, cã thÓ DN cã lîi nhuËn thuÇn ©m trong 1 n¨m do KH tr¶ chËm, thanh to¸n chËm, th× ®iÒu ®ã còng kh«ng nãi ngay ®­îc kh¶ n¨ng kh«ng tr¶ ®­îc nî cña KH trong thêi gian dµi ®Õn møc chuyÓn thµnh nî xÊu. Thø s¸u, víi biÕn sè n¨m ho¹t ®éng kinh doanh trong lÜnh vùc vay vèn cña kh¸ch hµng kh«ng ph¶n ¸nh ®­îc kh¶ n¨ng tr¶ nî cña KH. §iÒu nµy cã thÓ ®­îc lý gi¶i lµ: cho dï DN ho¹t ®éng l©u n¨m nh­ng vÉn cã thÓ x¶y ra sù cè ngoµi mong muèn cña DN (nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan), ®èi víi DN míi thµnh lËp, ho¹t ®éng®­îc Ýt n¨m nh­ng l¹i ®ang kinh doanh trong lÜnh vùc chiÕm ­u thÕ, nhu cÇu cao, ®¸p øng ngay ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng, ph­¬ng ¸n kinh doanh kh¶ thi cao th× kh¶ n¨ng tr¶ ®­îc nî cña KH còng cao. Cuèi cïng, nh÷ng yÕu tè kh¸c : C > 0. §iÒu nµy ph¶n ¸nh rÊt ®óng, bëi ta kh«ng chØ thÓ xÐt ®Õn n¨ng lùc tµi chÝnh trªn 1 sè chØ tiªu nh­ thÕ, h¬n n÷a trong thùc tÕ cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn nî xÊu kh«ng ph¶i tõ phÝa DN mµ l¹i tõ phÝa chÝnh phñ, thiªn nhiªn,... MÆc dï, m« h×nh nµy cã thÓ cßn nhiÒu khuyÕt ®iÓm vÒ mÆt kü thuËt nh­ng nã còng ph¶n ¸nh ®óng ®­îc phÇn nµo thùc tÕ còng nh­ trªn c¬ së lý thuyÕt ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng nî xÊu hay kh¶ n¨ng tr¶ nî cña KH. 3.6 Mét sè kiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt Qua thêi gian nghiªn cøu chuyªn ®Ò, còng nh­ trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i chi nh¸nh NHCT Ba §×nh vÒ viÖc ph©n lo¹i nî, t«i cã mét sè kiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt vÒ vÊn ®Ò nµy nh­ sau: Trong viÖc thùc hiÖn ph©n lo¹i nî t¹i c¸c chi nh¸nh NHTM - MÆc dï, hiÖn nay c¸c chi nh¸nh NHTM ®Òu thùc hiÖn ph©n lo¹i nî dùa trªn Q§ 493 nh­ng viÖc tiÕn hµnh th× kh«ng ph¶i nh­ thùc tÕ v¨n b¶n h­íng dÉn yªu cÇu. Tøc hiÖn nay nhiÒu chi nh¸nh vÉn c¨n cø trªn thêi h¹n tr¶ nî, l·i ghi trªn khÕ ­íc mµ kh«ng chó ý ®Õn kh¶ n¨ng tr¶ nî, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña KH (ph©n lo¹i nî ®Þnh tÝnh), ®iÒu nµy cã thÓ g©y ra kh¶ n¨ng thu håi ®­îc nî cña NH gi¶m ®i nÕu kh«ng ®­îc c¶nh b¸o kÞp thêi. H¬n n÷a, cÇn n©ng cao h¬n n÷a vai trß, tr¸ch nhiÖm cña phßng qu¶n lý rñi ro vµ nî cã vÊn ®Ò, cung cÊp c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho viÖc thùc hiÖn ph©n tÝch ®¸nh gi¸ cña phßng nµy. HiÖn nay, viÖc x©y dùng hÖ thèng chÊm ®iÓm tÝn dông vµ ph©n lo¹i nî ë c¸c NHTM cßn ch­a thèng nhÊt vÒ chØ tiªu còng nh­ giíi h¹n vÒ sè l­îng. CÇn n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé tÝn dông còng nh­ phÈm chÊt, ®¹o ®øc nh»m h¹n chÕ nh÷ng tæn thÊt, rñi ro cã thÓ x¶y ra trong ho¹t ®éng tÝn dông cña NHTM. KÕt luËn Cã rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng tr¶ nî cña DN cho NHTM, còng nh­ cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n g©y ra nî xÊu: kh«ng chØ tõ phÝa ng­êi vay (DN), ng­êi cho vay (NHTM) mµ cã thÓ lµ tõ phÝa chÝnh phñ t¸c ®éng ®Õn th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña DN qua ®ã ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng tr¶ nî, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña DN ®èi víi NHTM; còng cã thÓ tõ nh÷ng yÕu tè n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña con ng­êi nh­ thêi tiÕt, thiªn tai, ®Þch ho¹,.... Trong chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nµy t«i chØ nghiªn cøu kh¶ n¨ng x¶y ra nî xÊu trong cho vay vèn DN trªn gi¸c ®é cña c¸c NHTM ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña DN – mét trong nh÷ng yÕu tè mang tÝnh chÊt sèng cßn trong ho¹t ®éng kinh doanh cña DN. C¸ch tiÕp cËn nµy cña t«i cßn nhiÒu h¹n chÕ do chØ dùa trªn quan ®iÓm cña mét phÝa chø kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶. H¬n n÷a, viÖc minh ho¹ b»ng m« h×nh còng ch­a ph¶n ¸nh ®­îc nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng nî xÊu do gÆp khã kh¨n vÒ viÖc lÊy sè liÖu, còng nh­ thêi gian nghiªn cøu cßn ng¾n ngñi, vÊn ®Ò kü thuËt trong viÖc sö dông phÇn mÒm øng dông ®Ó ch¹y m« h×nh nµy, n¨ng lùc h¹n chÕ cña b¶n th©n t«i. Tuy vËy, nã còng cã ý nghÜa ®èi víi c¸c NHTM trong viÖc dù b¸o rñi ro tÝn dông (®¸nh gi¸ ®­îc kh¶ n¨ng nî xÊu xÈy ra) gi¶m thiÓu tæn thÊt cho c¸c NHTM, tõ ®ã n©ng cao ®­îc chÊt l­îng tÝn dông cho c¸c NHTM. T«i hy väng r»ng, trong mét t­¬ng lai kh«ng xa hÖ thèng NHTM VN sÏ ngµy cµng ph¸t triÓn v÷ng m¹nh, n©ng cao hiÖu qu¶ cho vay, c«ng t¸c ®¸nh gi¸ rñi ro ®­îc chó träng nhiÒu h¬n ®Ó viÖc sö dông vèn ®­îc hiÖu qu¶ ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, cña ®Êt n­íc ViÖt Nam, còng nh­ cã thÓ n©ng cao søc c¹nh tranh ®­îc víi c¸c NHTM n­íc ngoµi. Mét lÇn n÷a t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n nh÷ng ng­êi ®· gióp ®ì t«i ®Æc biÖt lµ thÇy NG¤ V¡N THø ®Ó hoµn thµnh tèt ®­îc chuyªn ®Ò nµy!!!. Môc lôc tµi liÖu tham kh¶o pgs.ts NguyÔn Quang Dong, Kinh tÕ l­îng n©ng cao, NXB Khoa häc kü thuËt, 2004, ch­¬ng 2 “M« h×nh håi quy víi biÕn phô thuéc rêi r¹c, m« h×nh probit, logit” pgs.ts TrÇn Ngäc Th¬, Tµi chÝnh doanh nghiÖp, NXB Thèng kª, 2005, ch­¬ng 6 “Ph©n tÝch tµi chÝnh” Héi th¶o hiÖp héi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, 2004, “Gi¶i ph¸p xö lý nî xÊu hiÖn nay t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i” QuyÕt ®Þnh 493 cña ng©n hµng nhµ n­íc (04/2005) vÒ ph©n lo¹i nî vµ trÝch lËp dù phßng rñi ro C¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ cho vay ®èi víi doanh nghiÖp t¹i ng©n hµng c«ng th­¬ng Ba §×nh. C¸c trang website cña ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt Nam, cña ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam, trung t©m th«ng tin dù b¸o kin tÕ – x· héi quèc gia vµ mét sè tê b¸o ®iÖn tö: www.icb.com.vn www.baothuongmai.com.vn www.dddn.com.vn www.rced.com.vn www.kiemtoan.com.vn www.ueh.edu.vn …. ._.