Máy sấy lồng & công nghệ nhuộm hoạt tính

lêi më ®Çu n­íc ta lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn, do xuÊt ph¸t tõ nÒn n«ng nghiÖp v× vËy ngµnh c«ng nghiªp cßn l¹c hËu vµ kÐm ph¸t triÓn ch­a ®¸p ømg víi nhu cÇu cña thÕ giíi. §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®ang ch¨m lo x©y dùng n­íc ta lµ mét n­íc c«ng nghiÖp. HiÖn nay ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ dang ®­îc ­u tiªn ph¸t triÓn v× nã phï hîp víi hoµn c¶nh n­íc ta hiÖn nay. Ngµnh c«ng nghiÖp dÖt lµ mét bé phÇn quan träng cña ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ, nã chiÕm vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ Quèc D©n. Ngµnh c«ng nghiÖp DÖt bao gåm c«ng nghÖ kÐo sîi, c«ng nghÖ dÖt, c«ng nghÖ nhuém, trong ®ã nghµnh c«ng nghÖ nhuém chiÕm mét vÞ trÝ then chèt cña nghµnh c«ng nhÖ DÖt. D­íi sù h­íng ®Én cña thÇy gi¸o §µo Anh TuÊn em ®· hoµn thµnh bµi b¸o c¸o thùc tËp vÒ nghµnh c«ng nghÖ nhuém víi chuyªn ®Ò “ m¸y sÊy lång vµ c«ng nghÖ nhuém ho¹t tÝnh”. MÆc dï em ®· cè g¾ng t×m hiÓu nh­ng kh«ng tr¸nh ®­¬c sù sai sãt em mong ®­îc sù dãng gãp cña thÇy gi¸o Sinh viªn Lª ThÞ Thu Cóc I. giíi thiÖu chung vÒ c«ng ty dÖt minh khai hµ néi 1. Qu¸ tr×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty C«ng ty DÖt Minh Khai (tªn tr­íc ®©y khi thµnh lËp nhµ m¸y DÖt kh¨n mÆt ,kh¨n tay) lµ mét d¬n vÞ cña ngµng c«ng nghiÖp Hµ Néi. C«ng ty ®­îc kh¬i c«ng x©y d­ng tõ cuèi nh­ng n¨m 1960, ®©u nh­ng n¨m 1970, ®ay lµ thêi kú cuéc chiÕn tranh phµ ho¹i cña giÆc Mü ë MiÒn B¾c ®ang do¹n quyÕt liÖn nhÊt . V× vËy viÖc x©y dùng c«ng ty cã nh÷ng lóc bÞ gi¸n ®o¹n vµ ph¶i ®i s¬ t¸n trªn nhiÒu ®Þa bµn kh¸c nhau. N¨m 1974, c«ng ty c¬ b¶n ®­îc x©y dùng xong vµ ®­îc chÝnh thøc ®­îc thµng lËp thao quyÕt ®Þnh cña Uû ban thµnh phè. còng n¨m ®ã c«ng ty b¾t ®Çu ®i vµo s¶n xu©t th­. tõ n¨m 1975, c«ng ty chÝnh thøc nhËn kÒ ho¹ch cña nhµ n­íc giao víi nhiÖm vô chñ yÕu ban ®Çu lµ s¶n xuÊt kh¨n mËt bong , kh¨n t¾m, kh¨n tay ..phôc vô cho nhu cÇu tiªu dïng néi ®Þa. Så thiÒt bÞ ban dÇu chØ cã 260 m¸y dÖt thoi cña trung quèc vµ tµi s¶n cè ®Þnh lóc bÊy giê chØ gÇn 3 triÖu ®ång. trong thêi mêi thµng lËp µ ®i vµo s¶n xuÊt, c«ngty gÆp ph¶i rÊt nhiÒu khã kh¨n do nhµ x­ëng ch­a hoµn chØng, thiÕt bÞ do Trung Quèc viÖn trî vÒ l¾p ®Æt kh«ng ®ång bé , kh©u d©y chuyÒn s¶n xuÊt kh«ng ®ång bé, kh©u d©y chuyÒn s¶n xuÊt kh«ng ho¹t ®éng ®­îc ph¶i chuyÓn sang lµm theo ph­¬ng ph¸t th­ c«ng . lµ doang ngiÖp ®Çu tiªn cña MiÒn B¾c s¶n xuÊt mÆt hµng kh¨n b«ng nªn nhiÒu th«ng sè kü thuËt kh«ng cã s½n mµ ph¶i võa lµm võa mß mÉn t×m tßi. §éi ngò c¸n bé kü thuËt, c«ng nh©n lµnh nghÒ thiÕu nhiÒu. Nh÷ng n¨m ®Çu c«ng ty míi ®­a ®­îc h¬n 100 m¸y dÖt vµo ho¹t déng s¶n xuÊt sè c¸n bé c«ng nh©n viªn cã 415 ng­êi. N¨m ®Çu tiªn ®i vµo ho¹t ®éng c«ng ty chØ ®¹t ®­îc: gi¸ trÞ tæng d¶n l­îng xÊp xØ 2,5 triÖu ®ång s¶n phÈm chñ yÕu gÇn 2 triÖu kh¨n c¸c lo¹i Nh÷ng n¨m tiÕp theo c«ng ty ®i ®Çn vµo æn ®Þnh, hoµn thiÖn nhµ x­ëng, hiªu chØnh l¹i m¸y mãc thiÕt bÞ , dµo t¹o lao ®äng ®Ó t¨ng c­¬ngf lùc l­îng s¶n xuÊt. Tõ nh­ng n¨n 1981 ®Õn 1989 lµ thêi kú ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh víi tèc ®é cao cña c«ng ty. nh­ng n¨m nµy, c«ng ty ®­îc ®­îc thµng phè ®Çu t­ thªm cho mét ®©y chuyÒn dÖt kim ®an däc ®Î dÖt c¸c lo¹i v¶i tuyn, valide va rÌn ... Nh­ vËy, ®Ó s¶n xuÊt c«ng ty ®· giao cïng mét lóc qu¶n ly va ph¸t triÓn khai thùc hiÖn 2 quy tr×nh c«ng nghÖ dÖt kh¸c nhau lµ dÖt thoi vµ dÖt kim.B»ng mäi biÖn ph¸t kinh tÕ kü thuËt, c«ng ty ®· ®­a ®Çn toµn bé nh÷ng thiÕt bÞ ¬ kh©u ®Çu nh­ nåi nÊu cao ¸p, m¸y nhuém, m¸y sÊy sîi ®i vµo ho¹t ®éng phóc vô s¶n xuÊt, chÊm døt t×nh tr¹ng kh©u ®Çu ph¶i lµm thñ c«ng vµ ®i thuª ngoµi. N¨m 1983 th«ng qua TEXTIMEX c«ng ty ®· lÊy hîp ®ång xuÊt khÈu dµi h¹n sang Céng hoµ d©n chñ §øc vµ Liªn X« N¨m 1983, c«ng ty b¾t ®Çu s¶n xuÊt kh¨n ¨n xuÊt khÈu cho thÞ tr­ìng NhËt B¶n víi sù gióp ®ì cña UNIMEX Hµ Néi vµ ®· chiÕn lÜnh thÞ tr­êng ngµy mét lín. Tõ nh÷ng n¨m 1988 ®Õn nay c«ng ty ®· chiÕm lÜnh thÞ tr­êng ngµy mét l¬n. Tõ n¨m 1988 ®Õn nay c«ng ty ®· ®­îc Nhµ N­íc cho phÐp lµm thÝ ®iÓm vÒ xuÊt khÈu trùc tiÕp vµ lµ doang nghiÖp ®Çu tiªn ë MiÒn B¾c ®­îc phÐp lµm thÝ ®iÓm vÒ xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp sang thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Nh×n l¹i qu¸ tr×nh h¬n 20 n¨m x©y dùng vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty, tuy cã lóc th¨ng trÇm song ®ã chØ lµ nh÷ng b­íc nhÊt ®Þnh trong mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ ®æi míi ®i lªn. §iÒu ®ã ®­îc chøng minh b»ng kÕt qu¶ s¶n xuÊt ë nh÷ng thêi ®iÓm cô thÓ d­íi ®©y: -GÝa trÞ s¶n l­îng n¨m 1975, n¨m ®Çu ®i vµo s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch, c«ng ty chØ míi ®¹t gÇn 2,5 triÖu ®ång, ®Õn m¨n 1990 ®· ®¹t h¬n 9,1 tû ®ång. - S¶n phÈm chñ yÕu: n¨m ®Çu ®¹t gÇn 2 triÖu ®ång s¶n phÈm kh¨n c¸c lo¹i cho nhu cÇu néi ®Þa, ®Õn n¨m 1995 míi cã85% s¶n phÈm kh¨n xuÊt khÈu vµ s¶n xuÊt thªm mÆt hµng mµn tuy. -kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 900 ®¹t 1.635.666 USD, n¨m1997 ®· ®¹t 3.588.397USD - Nép ng©n s¸ch Nhµ N­íc n¨m ®Çu tiªn gÇn 68.000 ngh×n ®ång, n¨m 1900 nép 525,9 triÖu ®ång, ®Õn n¨m 1997 nép 1.534,8 triÖu ®ång. 2. ®Æc ®iÓm ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doang cña c«ng ty Tõ ngµy thµng lËp ®Õn nay, c«ng ty tiÕn hµng s¶n xuÊt kinh doang qua 2 thêi kú ph¸t triÓn víi 2 c¬ chÕ qu¶n lý kh¸c biÖt nhau vÒ chÊt : c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ N­íc. Nh­ng dï ë thêi kú nµo, c¬ chÕ nµo th× c«ng ty vÉn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doang c¸c s¶n phÈm c¸c s¶n phÈm ngµnh dÖt theo ®óng ngµnh nghÒ ®· ®¨ng ký vµ môc ®Ých thµnh lËp c«ng ty. §iÒu ®ã thÓ hiÖn qua nh÷ng qua nh÷ng s¶n phÈm chñ yÕu cña c«ng ty hiªn nay. s¶n phÈm kh¨n b«ng: C«ng ty s¶n xuÊt tõ ngyªn liÖu sîi b«ng 100% nªn cã ®é thÊm n­íc, ®é mÒn m¹i cao, phï hîp víi yªu cÇu sö dông cña ng­êi tiªu dïng.C¸c lo¹i kh¨n cô thÓ nh­ sau: _ kh¨n ¨n dïng cho c¸c nhµ hµng vµ gia ®×nh. §èi víi kh¨n dïng cho nhµ hµng, c«ng ty xuÊt khÈu sang NhËt B¶n lµ chñ yÕu. _ Kh¨n röa mÆt. _ Kh¨n t¾m : chñ yÕu s¶n xuÊt cho nhu cÇu xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. _ Bé kh¨n dïng cho kh¸ch s¹n bao gåm : kh¨n mÆt, kh¨n tay, th¶m chïi ch©n vµ choµng t¾m. _ C¸c lo¹i v¶i næi s­ ®ông ®Ó may lãt vµ may mò, giay phôc vô cho c¸c c¬ s¬ may xuÊt khÈu nh­ giµy Ngäc Hµ, may X40. Víi s¶n phÈm v¶i man tuy: c«ng ty s¶n xuÊt tõ nguyªn liÖu 100% sîi PETEX ®¶m b¶o mµn tuy cã ®é bÒn cao vµ chèng ®­îc ây ho¸ g©y vµng v¶i . Víi s¶n phÈm tuy nhµ may chñ yÕu b¸n . MÆt hµng kh¨n cña nhµ m¸y ®· cã mÆt t¹i nhiÒu n­íc trªn thª giíi nh­ NhËt B¶n, c¸c n­íc Ch©u ¢u, Eu ...trong ®Êy NhËt B¶n lµ b¹n hµng l©u n¨m DÖt Minh Khai ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn va th­¬ng hiªu cµng ngµy cµng ®­îc kh¶ng ®Þnh kh«ng nh÷ng trong n­íc mµ cßn c¶ ThÕ Giíi 3. §Æc ®iÓm mÆt hµng cña nhµ m¸y 3.1. §Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ tÝnh chÊt x¬ sîi t¹o nªn mÆt hµng kh¨n b«ng: 3.1.1. §Æc ®iÓm x¬ b«ng: Lµ lo¹i vËt liÖu chÝnh ®Ó dÖt lªn kh¨n b«ng. X¬ b«ng ®­îc lÊy tõ c©y b«ng, tõ x¬ b«ng kÐo thµnh sîi b«ng vµ dÖt nªn mÆt hµng. X¬ b«ng lµ lËp tËp hîp bëi nhiÒu tÕ bµo thùc vËt cã h×nh d¶i dÑt víi nhiÒu thµnh máng vµ r·nh nhá. Trong lâi chøa chÊt nguyªn sinh ®Ó nu«i x¬. X¬ b«ng cã ®é dµi ng¾n kh¸c nhau: §é dµi trung b×nh: tõ 25-50mm, chiÒu ngang lµ tõ 18-25. 10-6 m. §é bÒn døt kho¶ng: tõ 0,5-10g trung b×nh tõ 4-7g. Khèi l­îng riªng cña b«ng lµ: 1,57g\cm3 Hµm Èm cña x¬ b«ng trong ®iÒu kiÖn cña kh«ng khÝ kh«: 5,5-5,6% Trong kh«ng khÝ Èm lµ: 11-12% Trong ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn th× hµm Èm lµ: 8,5% Thµnh phÇn chñ yÕu cña x¬ lµ xelulo chiÕm kho¶ng 94% vµ ®­îc cÊu t¹o tõ 3 nguyªn tè chÝnh: C, H,O. Cacbon 44,4% Hy®ro 6,2% OXi 49,4% CH2OH C C O C C OH H O C C H OH Mçi gèc glucose (tõ ë ®Çu m¹ch chøa 3 nhãm – OH) í c¸c nguyªn tö cacbon thø 1,2,5. C¸c gèc glucose liªn kÕt víi nhau b»ng gèc glocozit. M¹ch cÊu tróc kh«ng gian glucozit trong m¹ch n»m theo ®­êng xo¾n gãc nµy lÖch víi gãc kia lµ 180o. Cø hai gèc glucose n»m liÒn nhau t¹o thµnh gãc cña xenlulobiose cã chiÒu dµi 1,028mm. X¬ b«ng cã ®é chÝn kh¸c nhau do ®ã cã ®é xo¾n vµ ®é bÒn ®øt kh¸c nhau. X¬ b«ng chÝn cã ®é xo¾n vµ ®é bÒn ®øt cao. Ng­êi ta ph©n x¬ b«ng thµnh 3 cÊp: B«ng cao cÊp lµ lo¹i b«ng cã chÊt l­îng cao, ®é xo¾n ®Òu, s¬ dµi tr¾ng nân, Ýt t¹p chÊt. B«ng trung b×nh: x¬ kÐn, ng¾n h¬n, cã nhiÒu t¹p chÊt c¬ ho¸ häc. B«ng thø phÈm: x¬ kh«ng cã ®é xo¾n, r·nh gi÷a x¬ nhá, lo¹i x¬ nµy hót n­íc kÐm khã nhuém Thµnh phÇn chñ yÕu cña x¬ b«ng lµ xenlulo, ngoµi ra cßn chøa nhiÒu t¹p chÊt thiªn nhiªn (tuú theo ®é chÝn cña x¬, lo¹i b«ng, ®iÒu kiÖn khÝ hËu...) mµ t¹p chÊt l µ Ýt hay nhiÒu. Nh÷ng t¹p chÊt cã trong x¬ b«ng cïng víi Xenlulo 94% S¸p b«ng 0,6% ChÊt pectin 0,9% Hîp chÊt nit¬ 1,3% Axit h÷u c¬ 0,8% Tro 1,2% §­êng 0,3% T¹p chÊt kh¸c 0,9% Nh÷ng t¹p chÊt c¬ b¶n cña x¬ b«ng chØ chiÕm trung b×nh lµ 6%. NÕu thu ho¹ch b«ng sím th× % t¹p chÊt sÏ t¨ng lªn vµ % cña xelulo sÏ gi¶m xuèng. Ngoµi nh÷ng t¹p chÊt ho¸ häc cßn c¸c cã c¸c t¹p chÊt c¬ häc: cµnh c©y, l¸ hoÆc sái c¸t... * TÝnh chÊt cña xelulo TÝnh chÊt ho¸ häc cña xenlulo lµ do mèi liªn kÕt glucozit gi÷a c¸c gèc ph©n tö cña nã vµ 3 nhãm OH cña mçi gèc gluco quyÕt ®Þnh. C¸c nhãm ®Þnh chøc kh¸c v× cã Ýt nªn chóng kh«ng ¶nh h­ëng tíi tÝnh chÊt cña xenlulo. Xenlulo tham gia vµo 2 ph¶n øng sau: + Ph¶n øng ®øt m¹ch xenlulo lµ ®øt mèi liªn kÕt gèc glucozit d­íi t¸c dông cña chÊt thuû ph©n, c¸c chÊt oxi ho¸ vµ d­íi t¸c dông cña nhiÖt c¬ häc + Ph¶n øng cña nhãm hy®oroxyl do c¸c nhãm nµy trong m¹ch xenlulo cã tÝnh chÊt nh­ nhãm r­îu nªn còng cho c¸c phÈm vËt thay thÕ vµ c¸c phÈm vËt oxi ho¸. * T¸c dông nhiÖt Xenlulo kh«ng bÒn víi nhiÖt, ®é bÒn cña xenlulo gi¶m nhiÒu hay Ýt tuú thuéc vµo nhiÖt ®é, thêi gian, t¸c nh©n trong qu¸ tr×nh gia c«ng. Tõ 100-125oC trong dung dÞch kiÕm lo·ng (6-8h) kh«ng cã mÆt oxi kh«ng khÝ th× ®é bÒn cña xenlulo ch­a bÞ gi¶m SÊy ë nhiÖt ®é 150-200oC trong thêi gian ng¾n th× xenlulo biÕn ®æ kh«ng ®¸ng kÓ SÊy ë nhiÖt ®é 275oC th× xenlulo biÕn ®æi nhanh chãng, tho¸t c¸c phÈm vËt ë thÓ khÝ vµ thÓ láng víi c¸c thµnh phÇn kh¸c nhau ë nhiÖt ®é 400oC trë lªn xenlulo bÞ ph©n huû vµ biÕn thµnh c¸c s¶n phÈm ë thÓ khÝ, phÇn cßn l¹i lµ cacbon. Trong qu¸ tr×nh gia c«ng ph¶i chó ý ®Õn tÝnh chÊt nµy ®Ó chän nhiÖt ®é gia c«ng thÝch hîp. * T¸c dông cña n­íc vµ c¸c dung m«i h÷u c¬: Xenlulo kh«ng hoµ tan trong n­íc, xenlulo bÞ tr­ng në trong n­íc v× c¸c thµnh phÇn cña nã liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau b»ng c¸c liªn kÕt hi®r« vµ c¸c lùc vandecvan. Trong n­íc x¬ b«ng tr­¬ng në m¹nh. Khi n©ng nhiÖt vµ gi÷ nguyªn ®é Èm th× hµm Èm vµ ®é tr­¬ng në cña x¬ b«ng bÞ gi¶m do thuû ph©n vµ ®ång thêi bÞ oxi ho¸ thµnh oxit xenlulo. Xenlulo kh«ng bÞ hoµ tan trong c¸c dung m«i th«ng th­êng nh­ este. R­îu, benzen. Xenlulo bÞ hoµ tan trong dung dÞch mèi ®ång am«li¾c. * T¸c dông cña axÝt: xenlulo kÐm bÒn d­íi t¸c dông cña axÝt (axit kho¸ng). D­íi t¸c dông cña axÝt mèi liªn kÕt glucozit sÏ bÞ thuû ph©n lµm døt m¹ch xenlulo. Khi xenlulo bÞ thuû ph©n hoµn toµn, thµnh phÇn thuy ®­îc. (C6H10O5)n + nH2O = nC6H12O6 Tèc ®é thuû ph©n tuú thuéc vµo: nång ®é axit, lo¹i axit, nhiÖt ®é, thµnh phÇn cÊu t¹o... s¶n phÈm t¹o thµnh lµ glucoz¬ * T¸c dung cña mèi D­íi t¸c dông cña muèi, xenlulo bÞ ph¸ huû nh­ng víi tèc ®é chËm. C¸c muèi TB cã thÓ lµm xenlulo bÞ tr­¬ng në vµ hoµ tan thµnh keo. Xenlulo tan nhiÒu trong muèi ®ång am«li¾c t¹o thµnh dung dÞch keo vµ dung dÞch keo nµy cã thÓ kÐo thµnh sîi ®ång am«li¾c * T¸c dông kiÒm: NhiÖt ®é th­êng, dung dÞch xót lo·ng ch­a thÓ hiÖn t¸c dông ®èi víi x¬. Xót víi nång ®é thÊp tõ nhiÖt ®é 125oC th× kiÒm kh«ng g©y t¸c dông ph¸ huû. NÕu ®un xót víi xenlulo tõ 6-8h th× cã t¸c dung nÊu vµ t¸ch bá t¹p chÊt trong x¬. Xenlulo t­¬ng ®èi bÒn víi kiÒm. * T¸c dông cña chÊt oxi ho¸ vµ khö Xenlulo bÒn víi chÊt khö vµ kÐm bÒn víi chÊt oxi ho¸ * T¸c dông cña ¸nh s¸ng vµ khÝ quyÓn D­íi t¸c dông cña ¸nh s¸ng xenlulo bÞ oxi ho¸ bëi oxi ho¸ kh«ng khÝ do ®ã gi¶m ®é bÒn * T¸c dông cña vi sinh vËt Trong m«i tr­êng Èm ­ít khi ®é Èm t­¬ng ®èi cao cña kh«ng khÝ lín h¬n tõ 75-85% vµ hµm Èm cña x¬ lín h¬n 9% xenlulo cã thÓ bÞ ph¸ huû bëi mét sè vi sinh vËt vµ nÊm mèc. 3.1.2. TÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña x¬ politeste t¹o lªn mÆt hµng tuyn: X¬ PE ®­îc s¶n xuÊt n¨m 1950 t¹i Anh víi tªn giäi terilen. Nguyªn liÖu ban ®Çu ®Ó s¶n xuÊt PE dïng ®Ó kÐo sîi lµ axit terettal vµ etylengycol. V× axit tereftalic khã hßa tµn trong nhiÒu dung m«i h­u c¬ cho nªn nhiÒu h·ng ®· dïng dimetylterftalat ®Ó ®a tô nhùa. §¨c ®iÓm: Do hai monome ban ®Çu dïng ®Ó tæng hîp nhùa PE ®Ó kÐo sîi ®Òu lµ nh÷ng hîp chÊt cã tÝnh ®èi xøng cao, chóng liªn kÕt víi nhau trong m¹ch ®¹i ph©n tö theo tr×nh tù lu©n phiªn ®Òu ®Æn ®Ó tao ra m¹ch ®¹i ph©n tö cã ®¹ng: HO{OC-C6H4-CO-(CH2)2-O}nH Do ®ã lµm cÊu tróc cña m¹ch PE rÊt chÆt chÏ nªn rÊt kho nhuém, kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy ta tiÕn hµng biÕt tÝnh x¬, b»ng c¸ch sö ®ông c¸c monome kh¸c nhau lµm xèp x¬ h¬n. * TÝch chÊt cña x¬ PE: _ §é bÒn c¬ häc cao, do cÊu tróc cña m¹ch ®¹i ph©n tö cã h×nh zicz¨c, nªn x¬ PE cã ®é ®µn håi cao, nªn v¶i ®Öt tõ x¬ PE Ýt bÞ nhµu gi÷ ®­îc nÕp. _ X¬ PE cã ®é bÒn nhiÖt l¬n tíi 275 C x¬ míi bÞ ph¸ huû. X¬ bÞ gi¶m ®é bÒn d­íi t¸c dông cña ¸nh s¸ng . _ X¬ PE t­¬ng ®èi bÒn d­íi t¸c dông cña a xÝt , víi chÊt oxi h¸o vµ chÊt khö còng t­¬ng ®èi bÒn . _ X¬ PE kÐm bÒn víi kiÒm khi ®un PE l©u trong dung dÞch xót 1% x¬ PE sÏ bÞ thuû ph©n . _ X¬ PE cã khèi l­îng riªng 1,83g/ cm do cã chøa Ýt nhãm ­u n­íc l¹i cã cÊu tróc chÆt chÏ nªn x¬ PE cã hµm l­îng thÊp . ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn hµm Èm chØ b»ng 0,4% ,chÝnh vi vËy mµ x¬ PE khã nhuém. _ X¬ PE ®­îc nhuém b»ng thuçc nhuém ph©n t¸n hoÆc thuèc nhuém cã tÝch chÊt t­¬ng tù víi nhiÖt ®é cao, ¸p suÊt cao, hay cã mÆt cña chÊt t¶i chÊt dÉn ®­êng. _ X¬ PE ®­îc pha trén víi c¸c x¬ kh¸c ®Ó t¹o ra mÆt hµng pha phong phó ®a ®¹ng. 3.2. §Æc ®iÓm m¨t hµng cña c«ng ty. 3.2.1. §¨c ®iÓm cña kh¨n b«ng. KiÓu dÖt kh¨n b«ng lµ kiÓu dÖt gåm 3 hÖ thèng sîi ®an kÕt víi nhau t¹o thµnh vßng b«ng. _ HÖ sîi ®äc mÒn ( dÖt nh­ v¶i b×ng th­êng ) cã søc c¨ng lín _ HÖ sîi b«ng (t¹o vßng b«ng ) cã søc c¨ng nhá _ HÖ sîi ngang Nguån nhËp sîi _ C«ng ty dÖt 19-5 _ C«ng ty dÖt 8-3 _ C«ng ty may Hµ Néi ( Hanosimex) B«ng ¢n ®é ( chi sè 20/1, 24/1, 28/1, 34/1, 34/2, 54/1, 54/2 ) nhËp ®­íi ®¹ng qu¶ sîi ( sîi tr¾ng, sîi mµu ) X X X KiÓu dÖt nªn ®iÓn h×nh n1 n2 KiÓu dÖt b«ng tuú theo tõng mÆt hµng. MÆt hµng ®ang s¶n xuÊt . Tªn kh¨n kÝch th­íc khæ dÖt nhËn ®¹ng 3750 btpw 65.135 1k tr¬n 372 WC 32.32 2k TC 5 30.30 2k mµu hång 300TK 28.30 3k chµm 380 DAIE 70.140 2k x­¬ng c¸ 300 TKM 28.30 5k chµm 262 WC 28.29 5K b« ChiÒu cao vßng b«ng x¸c ®Þnh b»ng chiÒu ®µi b«ng/5cm. th«ng sè nµy ®Ó ng­êi thiªt kÕ lùa chän c«ng nghÖ mét c¸ch phï hîp Tuú theo yªu cÇu cña kh¸c hµng mµ chiÒu cao cña vßng b«ng cã thÓ kh¸c nhau 3.2.2. §Æc ®iÓm cña v¶i tuyn Lµ kiÓu dÖt kim Chi sè xîi la 75D vµ 100D Lacots h×nh thoi va lacost hinh lôc l¨ng. c¸c kh« v¶i th­êng dÖt lµ: 1,54m, 1.81m, 1,96m Sè lç 25-60 lç/cm2 II. Quy tr×nh c«ng nghÖ Quy tr×nh tæng qu¸t Méc ® NÊu ® TÈy ® SÊy ( ®­îc sö dông víi mÆt hµng tr¾ng) Méc ® NÊu ® TÈy ® Nhuém ® SÊy Méc ® NÊu ® TÈy ® SÊy ® In hoa ® gia c«ng g¾n mµu 1. Qóa tr×nh nÊu. _ Môc ®Ých cña qu¸ tr×nh nÊu: ®©y lµ 1 kh©u quan träng cã tÝch chÊt quyÕt ®Þnh chÊt l­îng chÊt s¶n phÈm cho qu¸ tr×nh gia c«ng tiÕp theo Trong qu¸ tr×nh nÊu ®¹i bé phËn c¸c t¹p chÊt cña xelulo nh­: s¸p, axÝt bÐo, hîp chÊt h­u c¬, hîp chÊt chøa nit¬, lignin...còng nh­ nh÷ng phÇn cßn l¹i cña qu¸ tr×nh rò hå ®Òu bÞ ph¸ huû nªn sau khi nÊu ®é thÈm thÊu t¨ng lªn do ®ã lµm t¨ng ®é tr¾ng cña v¶i Nguyªn lý cña nÊu: d­íi t¸c dông cña ho¸ chÊt vµ ®iÒu kiÖn thÝch hîp sÏ biÕn c¸c t¹p chÊt thµng nh÷ng s¶n phÈm dÔ tan hÆoc ®¹ng nhò t­¬ng víi t¸c dông c¬ häc dÏ dµng t¸ch chóng ra khái v¶i D¬n c«ng nghÖ NaOH 10g/l Na2SiO3 0.5 g/l Na2CO3 1 g/l ChÊt ngÊm 0.5g/l M 1/5 V¶i 900kg NhiÖt ®é 95oC Thêi gian 8h Quy tr×nh nÊu cÊp mét chót n­íc sau dã cho c¸c h¸o chÊt vµo vµ gia nhiÖt cho ho¸ chÊt tan hoµn toµn sau ®ã xÕp v¶i vµo nåi cho ®ñ khèi l­îng quy ®Þnh råi cÊp n­íc cho ®ñ yªu cÇu. Sau ®ã cµi vØ ®Ó trong qua tr×nh nÊu vqØ kh«ng bÞ næi nªn trªn. Mçi nåi nÊu cã thÓ nÊu 900kg v¶i sau dã ta ta ®Çy n¾p nåi vµo xiÕt ch¨t bu l«ng sau ®ã gia nhiÖt b¨t ®Çu nÊu khi nhiÖt ®é cña nåi nÊu lªn ®Õn 95oC th× duy tr× kho¶ng 6-8h tuú theo cÊu t¹o cña v¶i lµ dµy hay mámg vµ yªu c©u cña kh¸ch hµng nÕu ®ßi hái ®é thÈm thÊu tèt th× thêi gian nÊu cã thÓ kÐo ®µi h¬n, tuú thuéc vµo qu¸ tr×nh gia c«ng tiÕp theo mÆt hµng lµ tr¾ng hay mang ®i nhuém S¬ ®å c«ng nghÖ A: kh¨n B: Ho¸ chÊt A 300C 10’ 15’ 15’ x¶ 95oC 8h B _T¸c dông cña c¸c chÊt trong d¬n nÊu +NaOH: cã vai trß quan träng nhÊt do cã kh¶ n¨ng t¸ch bá ®­îc hÇu hÕt c¸c t¹p cña x¬ b«ng, biÕt chÊt bÐo thµng xµ phong, cµ phßng ®­îc t¹o ra gãp phÇn nhò ho¸ s¸p, pj¸ huû hoÑp chÊt chøa Nج biÕn thµnh c¸c axÝt amin dÔ tan trong kiÒm, thuû ph©n hemin xenlulo ngoµi ra kiÒm lµm xenlulo tr­¬ng në m¹ng gióp t¸ch bá t¹p chÊt dÔ ®µng h¬n, d­íi t¸c ®ông cña kiÒm x¬ b«ng tr¬ nªn xèp h¬n sè nhãm –OH tù do nhiÒu h¬n lµm cho x¬ thÊm hót n­íc tèt h¬n + Na2SiO3 lµm cho keo tô c¸c hydroxyt s¾t chuyÓn chóng tõ d¹ng ph©n t¸n cao thµng d¹ng ph©n t¸n th« lµm cho chóng khã hÊp phô vµo v¶i tõ ®ã h¹n chÕ ®ù¬c nhiÒu lçi do dØ s¾t g©y nªn Na2SiO3 hÊp thô nh÷ng phÈm vËt bÞ ph¸ huû tõ c¸c t¹p chÊt thiªn nhiªn cña xenlulo trong qu¸ tr×nh nÊu, lµm cho nã mÊt kh¶ n¨ng hÊp thô tr¬ l¹i v¶i vµ do ®ã lµm cho ®é tr¾ng cña v¶i t¨ng lªn +Na2CO3 Natricacbonnat cã t¸c dông t¸ch bá t¹p chÊt t­¬ng tù xót nh­ng møc ®é t¸ch bá t¹p chÊt yÕu h¬n xut ngoµi ra nã cßn lµm mÒn n­íc kh«ng lµm gØam t¸c dông tÈy röa cña xµ phßng, chÊt tÈy röa, thuèc nhuém +ChÊt ho¹t ®éng bÒ mÆt Trong qu¸ tr×nh nÊu kh«ng thÓ thiÕu mÆt cña chÊt ho¹t ®éng bÕ mÆt ®ã lµ nh÷ng chÊt thÓ hiÖn kÕt hîp c¸c tÝch chÊt: nhò ho¸, tÈy röa lµm ®Òu mµu, chÊt ngÊm, chÊt ph©n t¸n vµ æn ®Þnh mµu, riªng kh¶ n¨ng thÊm ­ít ®ª­ ®¶m b¶o cho v¶i kh«ng bÞ s«ng cô vµ ¬ nhiÖt ®é cao nã lµm nhuÖm vô nhò ho¸ s¸p lµ thµng phÇn khã t¸ch nhÊt trong c¸c t¹p chÊt cña xenlulo khi giÆt chÊt ho¹t ®éng bÒ mÆt lµm nhiÖm vô cuèn nh÷ng chÊt nµy ra khëi v¶i §Ó nÊu v¶i c«ng ty dïng 3 may BC3  ngoµi ra ®Ó nÊu sîi ng­êi ta cßn sö dông m¸y nÊu sîi b«bin * Lçi trong qua tr×nh nÊu _ nh÷ng phÕ tËt th­êng xÈy ra: vÖt loang s«ngd co mµu n©u, so xÕp kh¨n kh«ng ®Òu, nhÞªt ®é, n«ng ®ä xót kh«ng ®¹t yªu cÇu ho¨c m«®un nÊu kh«ng ®ñ. ph¶i nÊu l¹i, _ Loang xut, loang vµng do kh«ng giÆt s¹ch _ Kh¨n bÞ gißn gi¶m ®é bÒn do kh¨n næi trªn bÒ mÆt dung dÞch, do oxi cã trong nåi nÊu _ Kh¨n bÞ nèi do xÕp kh¨n láng ho¨c x¶ h¬i, dung dÞch qu¸ m¹ch Kh¨n sau khi nÊu sèng cô bé : mÆt kh¨n sau nÊu bÞ th« gi¸p, sê tay cã c¶m gi¸c cøng, kh«ng mÒn m¹i, ®é tr¾ng kh«ng ®Òu *Nguyªn nh©n _ do qu¸ tr×nh xÕp kh¨n vµo nåi nÊu kh«ng ®Òu, chç nhiÒu, chç Ýt, lµm qu¸ tr×nh tuÇn hoµn dung dÞch nÊu nh÷ng chç kh¸c kh«ng ®­îc ®Òu, h¬i cÊp vµo nåi nÊu còng cã sù ph©n bè kh«ng ®Òu, qu¸ tr×nh nµy lµm cho nh÷ng chç xÕp kh¨n qu¸ dµy sÏ kh«ng ngÊm ®Òu dung dÞch, h¬i cÊp vµo kh«ng ®Òu nh­ nh÷ng chç kh¸c ® sèng cô bé _ qu¸ tr×nh cÊp dung dÞch nÊu, h¬i kh«ng ®Òu cã thÓ g©y sèng côc bé v× kh¨n tiÕp xóc kh«ng ®Òu víi dung dÞch g©y sèng. * Kh¾c phô: _ xÕp ®Òu tay kh«ng d­îc chç ®µy chç máng _ qu¸ tr×nh cÊp dung dÞch nÊu vµo nåi, cÊp h¬i gia nhiÖt, ®Òu kh«ng ®­îc chËm qu¸, kh«ng ®­îc nhanh qu¸. _ kh¨n cã ®é mao ®Én kh«ng cao: sau nÊu kh¨n cã ®é chÝn ch­a ®Òu , hay s«ng nªn ®é mao ®Én kh«ng ®Òu chç kh¨n ch­a chÝn kÜ th× cã ®é mao ®Én kh«ng cao, thÈm thÊu kÐm. _ qu¸ tr×nh duy tr× thêi gian ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu c«ng nghÖ. * Nguyªn nh©n: kh¨n bÞ sèng côc bé ch­a chÝn kÜ, c¸c t¹p chÊt trong x¬, ho¸ chÊt trong c¸c c«ng ®o¹n tr­íc ch­a ®­îc t¸ch bá. * Kh¾c phô: qu¸ tr×nh nÊu ph¶i thËt kÜ, qu¸ tr×nh vµo kh¨n, cÊp dung dÞch nÊu, h¬i ph¶i ®Òu duy tr× ®ñ th¬i gian gia c«ng tÝnh to¸n l­îng ho¸ chÊt thÝch hîp. * C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®ªn qu¸ tr×nh nÊu: _ l­îng ho¸ chÊt tiªu hao( chñ yÕu lµ xót ). _ nhÞªt ®é n©u. _ thêi gian nÊu. §©y lµ nh÷ng th«ng sè kÜ thuËt quan träng chñ yÕu ph¶i quan t©m nhÊt trong qu¸ tr×nh nÊu kh¨n. Thêi gian nÊu ®µi hay g¾n tuú thuéc vµo chÊt l­îng kh¨n ®· rò hå, lo¹i kh¨n( dµy máng), m«dun nÊu, quy chÕ tuÇn hoµn dung ®Þch nÊu, nhiÖt ®é nÊu cµng cao th× thêi gian nÊu cã thÓ rót ng¾n vµ chÊt l­îng kh¨n cµng cao. Sau qu¸ tr×nh nÊu ph¶i kiÓm tra ®é mao ®Én nh­ng c«ng ty DÖt MÞnh Khai kh«ng kiÓm tra mµ chØ dùa vµo kinh nghiÖm nÊu cña ng­¬i c«ng nh©n Sau khi nÊu v¶i sÏ qua bÓ giÆt axit gåm bÓ b»ng bª t«ng gåm cã c¸c trôc dÉn v¶i vµ trôc ®Ì v¶i ,víi H2SO4 víi n«ng ®é lµ 0,5g/ l sau qua bÓ giÆt axit th× c¸c t¹p chÊt bÈn sÏ ®­îc t¸ch ra khái v¶i mét phÇn vµ c¸c kÐt xót cßn l¹i trong qu¸ tr×ng nÊu Sau qua bÓ giÆt axÝt v¶i sÏ ®­¬c sang tÈy trÊng 2. Qu¸ tr×nh tÈy tr¾ng Sau khi nÊu, kh¨n cã ®é mao ®Én cao vµ ®é thÈm thÊu cao.Nh­ng vÉn ch­a cã ®é tr¾ng cÇn thiÕt do vÉn cßn mµu vang ( lµ c¸c t¹p chÊt mµu thiªn nhiªn ) ch­a t¸ch hÕt ë kh©u giÆt. Mµu vµng lµm ¶nh h­ëng tíi ¸nh mµu, sù b¾t mµu cña thuèc nhuém lªn vËt liÖu ta ph¶i qua c«ng ®o¹n tÈy tr¾ng. ¨Môc ®Ých cña qu¸ tr×ng tÈy tr¾ng Sau khi nÊu tuy phÇn lín c¸c t¹p chÊt cña x¬ b«ng ®· bÞ ph¸ huû, nh­ng v¶i h·y cßn vµng, nhiÒu tr­êng hîp sau khi nÊu v¶i cßn vµng h¬n v¶i méc v× nã hÊp thô tr¬ l¹i nh÷ng phÈm vËt cã mµu nÇu khã gi¨t cña dung dÞch nÊu. V× vËy tÈy tr¾ng lµ dïng c¸c biÖn ph¸p ho¸ häc vµ quang häc ®Ó võa ph¸ huû hîp chÊt mµu thiªn nhiªn vèn cã cña v¶i, võa lµm t¨ng ®é tr¾ng cña v¶i víi ®iÖu kiÖu lµ kh«ng tæn th­¬ng ®Õn ®é tr¾ng cña v¶i Yªu cÇu : _ lµm s¹ch c¸c t¹p chÊt cßn l¹i sau khi nÊu _ ph¸ huû ®­îc chÊt mµu thiªn nhiªn cã trªn vËt liÖu _ vËt liÖu sau khi nÊu tÈy ph¶i kh«ng ®­îc gi¶m ®é bÒn ¨Nguyªn lý : ®Ó tÈy tr¾ng b¨ng biªn ph¸p ho¸ häc cã thÓ dïng c¸c chÊt khö hoÆc chÊt oxi ho¸ d­íi t¸c ®ông cña ho¸ chÊt lµm cho hîp chÊt mµu biÕn thµnh hîp chÊt kh«ng mµu hay lµ s¶n phÈm dÔ tan, d­¬i t¸c dông cu¶ c¬ häc dÔ dµng t¸ch chóng ra khái v¶i. VËy ®Ó tÈy tr¾ng ho¸ häc ng­êi ta th­êng hay sö dông chñ yÕu c¸c chÊt oxi hãa tÈy tr¾ng lµ c¸ch ph¸ huû t¹p chÊt mµu vèn cã ë vËt liÖu, sau tÈy kh¨n cã ®é tr¾ng cao kho¶ng 80-85%. §Ó d­îc ®é tr¾ng cao h¬n ng­êi tao th­êng dïng l¬ t¨ng tr¾ng , c¸c chÊt t¨ng tr¾ng cã nhiªu vô t¨ng tr¾ng ngoµi ra cßn t¹o c¸c ¸nh mµu cho s¶n phÈm §¬n c«ng nghÖ tÈy tr¾ng b»ng H2O2 H2O2 8% NaOH 0.5% ChÊt ngÊm 1% L¬ t¨ng tr¾ng 0.05% M 1/10 Thêi gian 60 phót NhiÖt ®é 98oC x¶ A 30oC 30’ B 30’ 98oC A: ChÊt ngÊm, kh¨n, NaOH, H2O2 B: L¬ t¨ng tr¾ng. ¨Quy tr×nh: Kh¨n sau khi ra khái nåi nÊu th× ®­îc qua trung hoµ axit ®Ó trung hoµ kiÒm d­ vµ ®­îc giÆt s¹ch b»ng H2O. TiÕp ®ã xÕp tr­íc m¸y BC3, luån c¸c ®©y kh¨n qua m¸y vµ kh©u ®Çu tÊm c¸c d©y kh¨n. C¸c ®©y kh¨n ®­îc luån vµ kh©u ®Çu tÊm qua guång lôc l¨ng vµ guång elip ®Ó vµo kh¨n cho ®Òu tr¸nh rèi v¶i trong khi gia c«ng, mçi m¸y ta th­êng chia thµnh 5 d©y kh¨n. C Êp n­íc vµ ho¸ chÊt vao ng¨n phô cña m¸y sau ®ã n©ng nhiÖt lªn 98oC. sau khi ch¹y ®­îc 40 phót th× ta tiÕp tôc cÊp l¬ t¨ng tr¾ng råi ch¹y tiÕp cho ®Õn hÕt th¬i gian tÈy. Th¸o dung dÞch tÈ, giÆt s¹ch trong 10 phót (M:1/15). Sau ®ã lµm mÒn kh¨n b¨ng c¸ch cho chÊt lµ mÒn 6% so víi khèi l­îng v¶i vµ M:1/20 lµm mÒm kh¨n trong 10 phót ë 50oC. Víi loai kh¨n tÈy tr¾ng sau ®o nhuém kh«ng c©n lµm mÒm vµ dïng l¬ t¨ng tr¾ng Tuú theo yªu c©u cña kh¸ch hang cÇn ®é tr¨ng kh¸c nhau vµ mÆt hµng kh¸c nhau mµ ta cã thÓ t¨ng chÊt t¨ng hoÆc gi¶m c¸c lo¹i hãa chÊt ¨T¸c dông cña c¸c chÊt trong ®¬n: _ H2O2 : ®­îc sö dông trªn toµn thÕ giíi còng nh­ ¬ ViÖt Nam v× nã cã nh÷ng ­u ®iÓm sau : cã thÓ tÈy theo ph­¬ng ph¸p liªn tôc, ®iÖu kiÖn lao ®éng tèt v× kh«ng ®éc h¹i, tÈy b»ng H2O2 tÈy ®­îc ®é tr¾ng cao, H2O2 tÈy ®­îc nhiÒu lo¹i x¬ kh¸c nhau, qu¸ tr×nh sö lý sau tÈy b»ng H2O2 ®¬n gi¶m h¬n _ L¬ quang häc: v¶i sau khi tÈy tr¾ng ho¸ häc vÉn ch­a ®¹t ®é tr¾ng mong muèn vËy ng­êi ta ®· sö ®ông chÊt t¨ng tr¾ng quang häc ®Ó t¨ng tr¾ng vµ t¹o ¸nh mµu cho s¶n phÈm __ ChÊt ho¹t ®éng bÒ mÆt( xµ phßng): lµm gi¶m søc c¨ng bÒ mÆt tõ ®ã c¸c t¹p chÊt sÏ bÞ cuÊn ra khái v¶i trong qu¸ tr×nh giÆt nã cßn t¹o ®iÒu kiÖn lµm cho c¸c ho¸ chÊt cã hiÖu qu¶ tèt h¬n trong qu¸ tr×ng sö ®ông * Lçi khi tÈy: _ Kh¨n bÞ è vµng: + NÊu kh«ng kÜ hoÆc sèng côc bé, chÊt l­îng ®Çu vµo kh¨n tÈy kh«ng ®¶n b¶o ®Én kh¨n cã ®é tr¾ng kh«ng cao. + Do ®é thÈm thÊu cña kh¨n kh«ng tèt ¶nh h­ëng tíi qu¸ tr×nh nÊu dung dÞch tÈy. + Qóa tr×nh cÊp ho¸ chÊt kh«ng ®Òu g©y è s¶n phÈm. + CÊp H2O2 trùc tiÕp vµo mÆt kh¨n còng lµm kh¨n bÞ è v× tiÕp xóc qóa nhanh víi ho¸ chÊt g©y ch¸y mÆt kh¨n * Kh¨c phôc: ®iÖu kiÖn phôc vô cho qu¸ tr×nh gia c«ng ®­îc ®¶m b¶o, cã sù thay ®æi ph¶i b¸o tr­íc ®Ó ®iÒu chØng hîp lý, tr¸nh ®ang ch¹y m¸y th× cã sù cè. Thao t¸c cña c«ng nh©n ph¶i ®óng víi yªu cÇu c«ng nghÖ Kh¨n cã ®é tr¾ng kh«ng ®Òu : sau khi gia c«ng tÈy ®«i chç cña kh¨n bÞ è vµng, vÉn cßn ®en ch­a tr¾ng. 3. Nhuém MÆt hµng cña c«ng ty DÖt Minh Khai lµ kh¨n mÆt 100% cotton vµ v¶i tuyn 100% PE nªn thuèc nhuém cña c«ng ty lµ : hoµn nguyªn kh«ng tan, ho¹t tÝnh, ph©n t¸n 3.1. thuèc nhu«m ho¹t tÝnh * §Æc ®iÓm cña thuèc nhuém: T­ n¨m 1956 h·ng ICI Anh ®· s¶n xuÊt thuèc nhuém ho¹t tÝnh víi tªn gäi procion sau ®ã chóng ®­îc s¶n xuÊt víi tªn giäi cã nh·n hiÖu M(mils_ nghÜa lµ thuçc ho¹t tÝnh nhu«m trong ®iÒu kiÖn ªm dÞu ). §Õn n¨m 1957 Anh l¹i s¶n xuÊt thuèc nhuém ho¹t tÝnh cã tªn gäi lµ proction H( heat_ cã nghÜa lµ thuèc nhuém ph¶i ®un nãng) vµ h·ng Ciba cña Thuþ Sü s¶n xuÊt ta thuçc nhuém ho¹t tÝnh cã tªn Cibacron. Ngay nay trªn thÕ giíi nhiÒu n­íc ®· s¶n xuÊt thuèc nhuém ho¹t tÝnh víi c¸c tªn giäi kh¸c nhau. C¸c mÆt hµng cña thuèc nhuém ho¹t tÝnh trong nh÷ng n¨m g©n ®©y kh«ng ngõng më réng bao gåm nhiÒu nhãm kh¸c nhau ®Ó nhuém vµ in c¸c s¶n phÈm dÖt tõ xenlul«. Thuèc nhuém ho¹t tÝnh ph©n t¸n ®Ó nhuém poliamÝt, thuèc nhuém chøa kim lo¹i ®Ó nhu«m len...Thuèc nhuém ho¹t tÝnh ®­îc sö dông v× chóng cã nh÷ng tÝnh ­u viÖt, chóng cã ®é bÒn mµu cao víi gia c«ng ­ít. Mµu thuçc nhuém ho¹t tÝnh t­¬i ¸nh kh«ng kÐm thuèc nhuém axÝt. KÜ thuËt nhuém thuèc nhuém ho¹t tÝnh ®¬n gi¶n, dÔ nhuém ®Òu mµu, gi¸ thµnh rÎ. TÊt c¶ thuçc nhuém cã cÊu t¹o t©m ho¹t ®éng riªng, xong tÊt c¶ thuèc nhuém ho¹t tÝnh ®Òu cã thÓ viÕt d­íi d¹ng c«ng thøc tæng qu¸t : RX R : lµ gèc phøc t¹p cña thuéc nhuém X: lµ mhãm ho¹t ®éng Ta cã thÓ viÕt ®Çy dñ h¬n: C«ng thøc tæng qu¸t cña thuèc nhuém tÝnh: S-F-T-X S: mhãm t¹o cho thuèc nhuém tan trong n­íc F: lµ phÇn mang mµu cña ph©n tö thu«c nhuém quyÕt ®Þnh mµu thuèc nhuém. T: gèc mang nhãm ph¶n øng. X: lµ nguyªn tö cã thÓ t¸ch ra khi nhuém t­¬ng t¸c víi x¬. Ngµy nay ng­êi ta s¶n xuÊt thuèc nhuém ho¹t tÝnh ph©n t¸n kh«ng tan trong n­íc, trong c«ng thøc cña chóng kh«ng cã nhãm S( nhãm tan). Thuçc nhuém ho¹t tÝnh tan ®­îc trong n­íc, nh÷ng nhãm lµm cho thuèc cã tÝnh tan: nhãm sunfo, cacboxyl, sunfoeste. C¸c gèc mang mµu trong ph©n tö thuèc nhuém th­êng lµ mono, diazo, anthrachinon vµ nhiÒu gèc kh¸c. Ph©n quan träng vµ còng lµ c¬ së ®Ó ph©n nhãm c¸c thuèc nhuém ho¹t tÝnh lµ nhãm ho¹t tÝnh ( nhãm ho¹t ®éng)TX. Theo c¬ chÕ ph¶n øng cña thuèc nhuém ho¹t tÝnh víi x¬ vµ n­íc ta chia lµm hai lo¹i. Thuèc nhuém ho¹t tÝnh ph¶n øng trªn lµ do cã chøa nguyªn tö cacbon ho¹t ®éng, nã cã kh¶ n¨ng tham gia vµo 2 ph¶n øng ®ã víi c¸c nhãm ®Þnh chøc cña x¬. Nh­ng kh«ng ph¶i c¸c thuèc nhuém ho¹t tÝnh ®Òu cã nhãm TX râ rµng mµ ë mét sè thuçc nhuém ë trong qu¸ tr×nh nhuém míi xuÊt hiÖn do kÕt qu¶ cña sù thay ®æi trong cÊu tróc ph©n tö thuèc nhuém. Thuèc nhuém ho¹t tÝnh ®­îc sö dông nhuém cho c¸c chÕ phÈm tõ xenlulo hoÆc thµnh phÇn xenlulo trong c¸c lo¹i v¶i pha. *Thuèc nhuém ho¹t tÝnh liªn kÕt víi x¬ xelulo: Trong qu¸ tr×nh thuèc nhuém xenlulo b»ng thuèc nhuém ho¹t tÝnh bªn c¹nh ph¶n øng cña thuçc víi nhãm –OH cña x¬, thuèc nhuém cßn tham gia vµo ph¶n øng phô víi n­íc. PhÇn thuèc nhuém ho¹t tÝnh bÞ thuû ph©n sÏ mÊt ho¹t tÝnh, kh«ng cã khae n¨ng liªn kÕt víi x¬, chóng chØ liªn kÕt víi x¬ b»ng lùc hÊp phô th«ng th­êng nªn dÔ dµng bÞ gi¨t ra khái v¶i. V× vËy thuçc nhuém ho¹t tÝnh cã chÊt l­îng cao thÓ hiÖn trong ®iÒu kiÖn nhuém tèi ­u th× tèc ®é ph¶n øng cña nã víi x¬ ph¶i lín h¬n rÊt nhiÒu so víi tèc ®é ph¶n øng cña n­íc. Tû lÖ thuèc nhuém liªn kÕt ho¸ häc víi x¬ ph¶i cao, tû lÖ nµy trong giíi h¹n 50-90% tuú thuéc vµo cÊu t¹o ho¸ häc cña thuèc vµ ®iÒu kiÖn nhuém. Thuèc nhuém ho¹t tÝnh liªn kÕt víi x¬ xenlul« b¨ng liªn kÕt c«ng ho¸ trÞ vµ lùc vandecvan §Ó nhuém v¶i xelul«, len, t¬ t»m vµ poliamÝt b»ng thuèc nhuém ho¹t tÝnh ta cã thÓ dïng ph­¬ng ph¸p gi¸n ®o¹n, liªn tôc vµ b¸n liªn tôc. Chän ph­¬ng ph¸p nµo hîp lÝ ph¶i xuÊt ph¸t tõ thiÕt bÞ hiÖn cã, cÊu tróc mËt ®é v¶i, c­êng ®é mµu yªu cÇu vµ kh¶ n¨ng ph¶n øng cña thuèc nhuém. Thuèc nhuém ho¹t tÝnh cã ¸i lùc lín víi x¬( nhãm l¹nh) nªn nhuém theo ph­¬ng ph¸p gi¸n ®o¹n cßn thuèc nhuém ho¹t tÝnh cã ai bÐ víi c¸c x¬ (nhãm nãng ) nªn thuèc nhuém theo ph­¬ng ph¸p liªn tôc vµ b¸n liªn tôc. Thuèc nhuém ho¹t tÝnh cã ­u ®iÓm cã thÓ dïng nh÷ng thiÕt bÞ sö dông ®Ó nhuém c¸c líp thuèc nhuém kh¸c. ThiÕt bÞ nhuém bÊt k× kiÓu nµo còng cã thÓ dïng ®Ó nhuém thuèc nhu«m ho¹t tÝnh. * Ph­¬ng ph¸p nhuém ho¹t tÝnh: Nhuém theo ph­¬ng ph¸p gi¸n ®o¹n: TÊt c¶ c¸c thuèc nhuém ho¹t tÝnh ®Òu cã thÓ nhuém theo ph­¬ng ph¸p gi¸n ®o¹n. §iÒu kiÖn nhuém cã thÓ tuú thuéc tÝnh chÊt riªng cña mçi nhãm thuèc nhuém, tr­íc tiªn lµ vµo kh¶ n¨ng ph¶n øng vµ ¸i lùc cña nã víi x¬, nh­ng thø tù tiªn hµnh nhuém th× gièng nhau ®èi víi tÊt c¶ c¸c nhãm vµ chia lµm 2 b­íc: _ Nhuém trong m«i tr­êng trung tÝnh cã mÆt cña chÊt ®iªn ly. _ Nhuém trong m«i tr­êng kiÒm. ¥ giai ®o¹n thø nhÊt do thuèc nhuém ho¹t tÝnh cã ¸i lùc nhÊt ®Þnh víi x¬ xenlulo nªn nã chuyÓn tõ dung ®Þch vµo x¬ b»ng c¸c lùc t­¬ng t¸c ph©n tö. Môc ®Ých cña giai ®o¹n nµy lµ lµm sao ®Ó thuèc nhuém hÊp thô tèi ®a lªn x¬ vµ ph©n bè thËt ®Òu trªn x¬, khi ®ã sÏ x¶y ra ph¶n øng ho¸ häc gi÷a thuèc nhuém vµ x¬ . NÕu kh«ng cã giai ®o¹n nhuém chuÈn bÞ trong m«i tr­êng trung tÝnh nh­ vËy mµ b¾t ®Çu nhu«m ngay trong m«i tr­êng kiÒm th× phÇn lín thuèc nhuém vÉc cßn ngoµi dung ®Þch. ngoµi ra trong m«i tr­êng kiÒm x¬ xenlul« bÞ ion ho¸ lµm cho tÝnh tù nhuém cña thuèc nhuém víi x¬ xenlulo, nªn khi nhuém gian ®o¹n ng­êi ta ®­a vµo m¸ng nhuém mét l­îng kh¸ lín chÊt ®iÖn ly ( 30-50g/l ). NhiÖt ®é vµ ®é kiÒm cña dung Nhuém theo ph­¬ng ph¸p liªn tôc vµ b¸n liªn tôc: §Ó thuèc nhuém ho¹t tÝnh cã thÓ ¸p dông nhiÒu ph­¬ng ph¸p nh­ Thermofic, Pad_dry, Padsteam, Padrol, Pad_jig. Quy tr×nh tæng qu¸t: NgÊm Ðp dung ®Þch nhuém ® sÊy x¬ bé® æn ®Þch mµu( lµm thuèc b¸m ch¾c vµo vËt liÖu dÖt ) ® gia c«ng sau g¾n mµu. NgÊm Ðp: Trong qu¸ tr×nh ngÊm Ðp th× møc Ðp ®èi víi x¬ xenlulo thiªn nhiªn lµ 60-90%, cßn ®èi víi xenlulo t¸i sinh th× 80-90%. Møc Ðp cµng cao tr¸ch ®­îc hiÖn t­îng ch¹y mµu trong qu¸ tr×nh gia c«ng tiÕp theo. NhiÖt ®é ngÊm Ðp 20-60oC.NhiÖt ®é nµy phô thuéc vµo ®é hoµ tan cña thuèc, ¸nh mµu, thÓ tÝch m¸ng ngÊm Ðp, vËt liÖu ®Öt, ph­¬ng ph¸p nhuém. SÊy: lµm cho thuèc nhuém ®­îc gi÷a t¹m thêi trªn v¶i. SÊy b»ng kh«ng khÝ nã._.