Lý luận về sự cạnh tranh & sự vận dụng vào thực tiễn ở Việt Nam

Lêi më ®Çu HiÖn nay n­íc ta ®ang ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa víi sù tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ. Thùc chÊt ®ã lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. V× lîi Ých kinh tÕ vµ ®Ó tån t¹i buéc c¸c chñ thÓ kinh tÕ ph¶i c¹nh tranh. C¹nh tranh lµ ®éng lùc, lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n tån t¹i kh¸ch quan vµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. C¹nh tranh lµ mét ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. §èi víi mçi chñ thÓ kinh doanh, c¹nh tranh t¹o søc Ðp hoÆc kÝch thÝch øng dông khoa häc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt, c¶i tiÕn c«ng nghÖ, thiÕt bÞ s¶n xuÊt vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh vµ gi¸ b¸n hµng ho¸. C¹nh tranh víi c¸c tÝn hiÖu gi¸ c¶ vµ lîi nhuËn sÏ h­íng ng­êi kinh doanh chuyÓn nguån lùc tõ n¬i sö dông cã hiÖu qu¶ thÊp h¬n sang n¬i sö dông cã hiÖu qu¶ cao h¬n. §èi víi x· héi, c¹nh tranh lµ ®éng lùc quan träng nhÊt ®Ó huy ®éng nguån lùc cña x· héi vµo s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô cßn thiÕu, qua ®ã n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña toµn x· héi. Trong c¹nh tranh doanh nghiÖp yÕu kÐm bÞ ®µo th¶i, doanh nghiÖp míi xuÊt hiÖn, doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ sÏ tiÕp tôc tån t¹i vµ ph¸t triÓn, nhê ®ã nguån lùc x· héi ®­îc sö dông hîp lý. C¹nh tranh t¹o ra sù ®a d¹ng cña s¶n phÈm vµ dÞch vô còng chÝnh lµ t¹o ra nhiÒu lùa chän cho kh¸ch hµng, cho ng­êi tiªu dïng. ChÝnh v× sù cÇn thiÕt ®ã cña c¹nh tranh mµ em ®· chän ®Ò tµi: “Lý luËn vÒ sù c¹nh tranh vµ sù vËn dông vµo thùc tiÔn ë ViÖt Nam”. Bµi tËp cña em gåm hai néi dung chÝnh: Ch­¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh vµ c¸c lo¹i c¹nh tranh Ch­¬ng 2: Sù vËn dông lý luËn cña c¹nh tranh vµo ViÖt Nam - Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m vËn dông tèt h¬n lý luËn c¹nh tranh vµo n­íc ta trong thêi gian tíi Ch­¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh vµ c¸c lo¹i c¹nh tranh 1.1. Quan niÖm vÒ c¹nh tranh vµ c¸c lo¹i c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 1.1.1. Quan niÖm vÒ c¹nh tranh a. Nh÷ng hiÓu biÕt chung vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng: * Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña v¨n minh nh©n lo¹i. Lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ, kinh tÕ thÞ tr­êng võa lµ vÊn ®Ò cña lùc l­îng s¶n xuÊt, võa lµ vÊn ®Ò cña quan hÖ s¶n xuÊt. Ph¶i ®¹t ®Õn mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh, nÒn s¶n xuÊt x· héi míi tho¸t khái t×nh tr¹ng tù cung tù cÊp, míi cã s¶n phÈm d­ thõa ®Ó trao ®æi. Còng ph¶i trong nh÷ng quan hÖ x· héi nh­ thÕ nµo cña s¶n xuÊt míi n¶y sinh c¸i tÊt yÕu kinh tÕ: ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¶i mang s¶n phÈm d­ thõa ra thÞ tr­êng, kÎ mua vµ ng­êi b¸n trao ®æi s¶n phÈm víi nhau trªn thÞ tr­êng. Kinh tÕ thÞ tr­êng thuéc ph¹m trï quan hÖ s¶n xuÊt, nh­ng nã kh«ng bao giê tù s¶n sinh ra mét hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt ®Çy ®ñ, ®éc lËp víi c¸c ph­¬ng thøc s¶n xuÊt mµ trong ®ã nã vËn ®éng. Nã bao giê còng g¾n bã h÷u c¬ víi hÖ thèng c¸c quan hÖ s¶n xuÊt vµ trao ®æi cña tõng thêi ®¹i kinh tÕ, víi c¸c quan hÖ së h÷u, tæ chøc qu¶n lý vµ ph©n phèi cña tõng ph­¬ng thøc s¶n xuÊt trong lÞch sö. Sù g¾n bã chÆt chÏ ®Õn møc chóng ta cã thÓ nãi ®Õn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cña x· héi n« lÖ; nÒn kinh tÕ hµng hãa gi¶n ®¬n trong lßng x· héi phong kiÕn. §Õn chñ nghÜa t­ b¶n, kinh tÕ hµng ho¸ gi¶n ®¬n trë thµnh kinh tÕ hµng ho¸ t­ b¶n chñ nghÜa, trë thµnh kinh tÕ thÞ tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa. Vµ, trong chñ nghÜa t­ b¶n, nh÷ng quan hÖ kinh tÕ cña kinh tÕ thÞ tr­êng vµ cña chñ nghÜa t­ b¶n th©m nhËp vµo nhau thµnh mét thÓ thèng nhÊt. §iÒu ®ã g©y nªn rÊt nhiÒu sù nhÇm lÉn cña kinh tÕ häc tÇm th­êng. ChØ cã sù trõu t­îng ho¸ khoa häc cña nh÷ng ng­êi m¸c -xÝt míi ph©n tÝch ®­îc b¶n chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña kinh tÕ thÞ tr­êng cña tõng ph­¬ng thøc s¶n xuÊt trong lÞch sö. *Cho ®Õn nay, nh©n lo¹i míi chØ biÕt ®Õn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa nh­ lµ nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao. Nh©n lo¹i ch­a biÕt ®Õn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, bëi v× ë n¬i mµ chñ nghÜa x· héi hiÖn thùc ®· ra ®êi th× l¹i kh«ng ph¸t triÓn thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa; cßn ë n¬i ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa th× chñ nghÜa x· héi ch­a ph¸t triÓn hoµn chØnh. Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ m« h×nh kinh tÕ trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta. § ©y lµ mét ®iÓm ®ét ph¸ lý luËn, mét m« h×nh thùc tiÔn ®ang trong qu¸ tr×nh thö nghiÖm, lµ sù phñ ®Þnh con ®­êng x©y dùng chñ nghÜa x· héi tËp trung, quan liªu, bao cÊp. §­¬ng nhiªn, ®ã kh«ng ph¶i lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa, tuy r»ng nã cã thÓ häc hái nhiÒu ®iÒu tõ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa hiÖn ®¹i. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cã b¶n chÊt kinh tÕ kh¸c víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa. B¶n chÊt ®ã ®­îc quy ®Þnh bëi c¸c quan hÖ kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam. Bµn vÒ b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam chÝnh lµ bµn vÒ b¶n chÊt cña nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n trong thêi kú qu¸ ®é ë ViÖt Nam.Nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ ®ã t¹o thµnh c¬ së kinh tÕ cña ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam. ë ®©y, cã mét c©u hái ®Æt ra: Ph¶i ch¨ng ®Þnh h­íng chÝnh trÞ quy ®Þnh b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa? VÊn ®Ò mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lµ vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n chót nµo. Ch¾c ch¾n r»ng, trong thêi kú qu¸ ®é ë ViÖt Nam, chÝnh trÞ ph¶i ®ãng vai trß hµng ®Çu vµ chi phèi toµn bé sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, kÓ c¶ sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Con ®­êng chÝnh trÞ x· héi chñ nghÜa lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam trong thêi ®¹i c¶ loµi ng­êi vÉn tiÕp tôc v­ît qua chñ nghÜa t­ b¶n, ®i lªn chñ nghÜa x· héi theo c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c, cho dï tr­íc m¾t cßn gÆp v« vµn khã kh¨n. Tuy nhiªn, ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong thêi kú qu¸ ®é ë n­íc ta kh«ng ph¶i chØ do ®Þnh h­íng chÝnh trÞ chi phèi, mµ cßn ®­îc chi phèi bëi c¬ s¬ kinh tÕ bªn trong, ®­îc b¶o ®¶m bëi mét kÕt cÊu kinh tÕ mµ trong qu¸ tr×nh vËn ®éng, tù nã cã xu h­íng x· héi chñ nghÜa, do ®ã, nã lµm cho c¸c nh©n tè x· héi chñ nghÜa ngµy cµng lín m¹nh lªn. VËy c¸i g× lµ nh©n tè x· héi chñ nghÜa trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë n­íc ta?NÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn dùa trªn nhiÒu h×nh thøc së h÷u. Khi lý gi¶i mèi quan hÖ gi÷a c¸c h×nh thøc ®ã, viÖc lý gi¶i mèi quan hÖ gi÷a h×nh thøc c«ng h÷u vµ h×nh thøc t­ h÷u t­ b¶n chñ nghÜa, lµ phøc t¹p nhÊt vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn. C¸ch gi¶i thÝch r»ng, chØ co h×nh thøc c«ng h÷u míi mang b¶n chÊt x· héi chñ nghÜa, cho nªn viÖc nhanh chãng më réng h×nh thøc c«ng h÷u, thu hÑp h×nh thøc t­ h÷u lµ thùc hiÖn yªu cÇu ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ kh«ng ®óng víi lý luËn M¸c-Lªnin vµ ®­êng lèi chÝnh trÞ, kinh tÕ cña § ¶ng ta trong thêi k× qu¸ ®é. § ¹i héi IX cña § ¶ng x¸c ®Þnh: ChÕ ®é c«ng h÷u sÏ tõng b­íc ®­îc x¸c lËp vµ sÏ chiÕm ­u thÕ tuyÖt ®èi khi chñ nghÜa x· héi ®­îc x©y dùng xong vÒ c¬ b¶n. Nh­ng t­ nay ®Õn ®Êy cßn xa, h×nh thøc së h÷u t­ nh©n cßn tån t¹i l©u dµi vµ cßn ®ãng vai trß tÝch cùc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta. §Ó h×nh thøc c«ng h÷u tiÕn lªn chiÕm ­u thÕ tuyÖt ®èi, ch¾c ch¾n ph¶i lµm cho nã tiÕn triÓn mét c¸ch kinh tÕ, nh­ mét qu¸ tr×nh lÞch sö t­ nhiªn, chø kh«ng b»ng biÖn ph¸p hµnh chÝnh. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta kh«ng chØ kh¸c kiÓu víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa thÕ giíi mµ cßn kh¸c vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn; nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n­íc ta cßn s¬ khai, gi¶n ®¬n, trong khi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thÕ giíi ®· ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cao, hiÖn ®¹i. Chóng ta cÇn nhanh chãng héi nhËp nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n­íc ta vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thÕ giíi, bëi v× cµng héi nhËp nhanh chãng bao nhiªu th× chóng ta cµng sím cã chñ nghÜa x· héi bÊy nhiªu. CÇn l­u ý r»ng, trong lÜnh vùc kinh tÕ thÞ tr­êng, còng cã quy luËt ph¸t triÓn rót ng¾n, ®i t¾t. ®ãn ®Çu. Tõ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ViÖt Nam tiÕn tíi héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thÕ giíi, xÐt tõ gãc ®é kinh tÕ hµng ho¸ lµ tõ kinh tÕ hµng ho¸ gi¶n ®¬n cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá tiÕn tíi héi nhËp víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ t­ b¶n chñ nghÜa hiÖn ®¹i, ph¸t triÓn. ë ®©y chóng ta gÆp vÊn ®Ò tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín, nh­ng theo t­ duy míi, theo con ®­êng kinh tÕ thÞ tr­êng. Chóng ta sÏ ®i tõ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhá lªn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ lín mang b¶n chÊt x· héi chñ nghÜa, nh­ng tiÕp thu, häc tËp vµ sö dông tèi ®a c¸c thµnh tùu cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ lín t­ b¶n chñ nghÜa. - T¹i ViÖt Nam hiÖn nay viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ sù cÇn thiÕt kh¸ch quan do: + Ph©n c«ng lao ®éng x· héi hay cßn gäi lµ ph©n c«ng x· héi ®· ph¸t triÓn. §ã lµ sù t¸ch biÖt cña c¸c lo¹i ho¹t ®éng lao ®éng kh¸c nhau víi bèn d¹ng ph©n c«ng lao ®éng lµ: Ph©n c«ng chung, ph©n c«ng riªng, ph©n c«ng theo l·nh thæ vµ ph©n c«ng trong néi bé. ViÖc dÉn ®Õn ph©n c«ng lao ®éng trong x· héi lµ do sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt nh­ng ng­îc l¹i ph©n c«ng lao ®éng ph¸t triÓn còng lµ nh©n tè thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. + NÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. - NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: + Tr×nh ®é kinh tÕ n­íc ta kÐm ph¸t triÓn. KÕt cÊu h¹ tÇng vËt chÊt vµ x· héi thÊp kÐm. C¬ së vËt chÊt kü thuËt c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp cßn l¹c hËu, kÐm søc c¹nh tranh. NÒn kinh tÕ n­íc ta vÉn lµ s¶n xuÊt nhá, ph©n t¸n, ph©n c«ng lao ®éng ch­a ph¸t triÓn, tû träng hµng ho¸ ch­a cao ®Æc biÖt trong n«ng nghiÖp. Tr×nh ®é qu¶n lý cßn yÕu, chóng ta cßn thiÕu nh÷ng c¸n bé qu¶n lý kinh doanh cã tr×nh ®é. Quan hÖ kinh tÕ vÉn cßn dÊu Ên cña nÒn kinh tÕ chØ huy lµm s¬ cøng c¸c mèi quan hÖ kinh doanh. Møc sèng d©n c­ thÊp dÉn ®Õn søc mua kÐm kÐo theo kinh tÕ kh«ng ph¸t triÓn. + NÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ chuyÓn ho¸ lÉn nhau, cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. + C¬ chÕ ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ lµ c¬ chÕ thÞ tr­êng víi sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. + Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi trong ®ã ph©n phèi theo lao ®éng lµ chñ yÕu. b. C¹nh tranh - ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®éng lùc thóc ®Èy ph¸t triÓn trong kinh tÕ thÞ tr­êng - Môc tiªu vµ chøc n¨ng cña chÝnh s¸ch c¹nh tranh: + ChÝnh s¸ch c¹nh tranh theo nghÜa réng bao gåm tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p cña nhµ n­íc ®Ó c¹nh tranh ®­îc tån t¹i nh­ mét c«ng cô ®iÒu tiÕt cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Nh­ vËy chÝnh s¸ch c¹nh tranh hay réng h¬n lµ thÓ chÕ c¹nh tranh bao gåm nh÷ng biÖn ph¸p chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh vµ nh÷ng biÖn ph¸p chèng h¹n chÕ c¹nh tranh. Néi dung cña chÝnh s¸ch sÏ ®­îc ph©n lo¹i theo cÊu tróc thÞ tr­êng, hµnh vi øng xö vµ kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trªn thÞ tr­êng. KÕt qu¶ c¹nh tranh sÏ x¸c ®Þnh vÞ thÕ cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. VÞ thÕ cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng chØ mang tÝnh t­¬ng ®èi, chÝnh v× vËy trong thùc tÕ, bªn c¹nh nh÷ng chiÕn l­îc ®Ó n©ng cao vÞ trÝ tuyÖt ®èi cña m×nh, mét sè doanh nghiÖp cßn t×m c¸ch lµm gi¶m vÞ trÝ tuyÖt ®èi cña c¸c ®èi thñ hoÆc k×m chÕ sè l­îng ®èi thñ tham gia nhËp cuéc. Nh­ vËy ph­¬ng thøc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp bao gåm c¶ nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc lÉn biÖn ph¸p tiªu cùc ®èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ. Mçi n­íc ®Æt ra cho chÝnh s¸ch c¹nh tranh nh÷ng môc tiªu kh¸c nhau. ViÖc ¸p dông nguyªn mÉu m« h×nh chÝnh s¸ch c¹nh tranh cña n­íc nµy vµo m« h×nh cña n­íc kh¸c ch¾c ch¾n sÏ kh«ng thu ®­îc kÕt qu¶ nh­ mong ®îi, thËm chÝ cßn lµm n¶y sinh nh÷ng hËu qu¶ tai h¹i cho nÒn kinh tÕ nh­ng cã thÓ tham kh¶o ®Ó häc tËp. ChÝnh s¸ch c¹nh tranh cña Mü cã ba môc tiªu: t¨ng phóc lîi cho ng­êi tiªu dïng, b¶o vÖ tù do c¹nh tranh vµ t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ. ë mét sè n­íc kh¸c, môc tiªu c¹nh tranh l¹i nhÊn m¹nh tíi ®æi míi vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. LuËt c¹nh tranh Canada nªu râ môc tiªu lµ duy tr× vµ khuyÕn khÝch c¹nh tranh, thóc ®Èy hiÖu qu¶ kinh tÕ. + Chøc n¨ng cña chÝnh s¸ch c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng bao gåm nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: T¹o nÒn t¶ng c¬ b¶n cho qu¸ tr×nh c¹nh tranh, duy tr× vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh c¹nh tranh tù do hay b¶o vÖ hoÆc thóc ®Èy c¹nh tranh hiÖu qu¶. §Ó thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu nµy, chÝnh s¸ch c¹nh tranh ®¶m b¶o tù do th­¬ng m¹i, tù do lùa chän vµ tù do tiÕp cËn thÞ tr­êng cho c¸c doanh nghiÖp. ë mét sè n­íc vÝ dô nh­ §øc, tù do hµnh ®éng mét c¸ch ®éc lËp ®­îc coi lµ biÓu hiÖn d©n chñ cña hÖ thèng ph¸p lu©t kinh tÕ. Mét sè n­íc kh¸c, vÝ dô nh­ Ph¸p ®Æc biÖt nhÊn m¹nh chÝnh s¸ch c¹nh tranh nh­ mét c¸ch thøc ®¶m b¶o tù do kinh tÕ vµ tù do kinh tÕ chÝnh lµ tù do c¹nh tranh. §iÒu tiÕt qu¸ tr×nh c¹nh tranh, h­íng qu¸ tr×nh nµy phôc vô cho nh÷ng môc tiªu ®· ®­îc ®Þnh s½n, vÝ dô nh­ ®Æt hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, b¶o vÖ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, duy tr× hÖ thèng doanh nghiÖp tù chñ, duy tr× sù c«ng b»ng, trung thùc trong kinh doanh, b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi tiªu dïng… ChÝnh s¸ch c¹nh tranh cßn cã thÓ gióp b×nh æn gi¸ c¶ trong n­íc vµ ng­îc l¹i, nÕu tån t¹i xu h­íng ®éc quyÒn sÏ Ýt cã kh¶ n¨ng thµnh c«ng trong viÖc b×nh æn gi¸ c¶. H¹n chÕ c¸c t¸c ®éng tiªu cùc n¶y sinh do sù diÒu hµnh qu¸ møc cña nhµ n­íc ®èi víi thÞ tr­êng nh­ kÐo dµi thêi gian ra quyÕt ®Þnh cña doanh nghiÖp vµ chi phÝ giao dÞch cao. - Vai trß cña chÝnh s¸ch c¹nh tranh trong c¶i c¸ch quy chÕ: + Quy chÕ cã thÓ m©u thuÉn víi chÝnh s¸ch c¹nh tranh. C¸c quy chÕ cã thÓ khyÕn khÝch thËm chÝ yªu cÇu, hµnh vi vµ ®iÒu kiÖn vi ph¹m ph¸p luËt c¹nh tranh. VÝ dô nh­ quy chÕ cÊm b¸n víi gi¸ thÊp h¬n chi phÝ, mÆc dï ®©y lµ biÖn ph¸p thóc ®Èy c¹nh tranh nh­ng th­êng ®­îc coi lµ hµnh vi chèng c¹nh tranh. + Quy chÕ cã thÓ thay thÕ chÝnh s¸ch c¹nh tranh. Khi ®éc quyÒn lµ h×nh thøc kh«ng thÓ tr¸nh khái, quy chÕ cè g¾ng kiÓm so¸t trùc tiÕp quyÒn lùc thÞ tr­êng th«ng qua Ên ®Þnh gi¸ hoÆc kiÓm so¸t viÖc nhËp cuéc hoÆc tiÕp cËn. Nh÷ng thay ®æi vÒ kü thuËt vµ c¸c thÓ chÕ cã thÓ dÉn tíi viÖc xem xÐt l¹i c¸c gi¶ ®Þnh c¬ b¶n ñng hé cÇn cã quy chÕ lµ chÝnh s¸ch c¹nh tranh vµ c¸c thÓ chÕ cã thÓ lµ kh«ng ®ñ ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ng¨n c¶n ®éc quyÒn vµ l¹m dông vÞ thÕ thÞ tr­êng. + Quy chÕ cã thÓ cñng cè chÝnh s¸ch c¹nh tranh. C¸c quy ®Þnh vµ c¸c nhµ lËp ph¸p cã thÓ cè g¾ng ngan c¶n hµnh vi c©u kÕt hoÆc l¹m dông trong mét ngµnh nµo ®ã. VÝ dô , quy chÕ cã thÓ x¸c ®Þnh chuÈn mùc cho c¹nh tranh lµnh m¹nh hoÆc ®­a ra c¸c quy ®Þnh ®¶m b¶o ®Êu thÇu c¹nh tranh. + Quy chÕ cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p cña chÝnh s¸ch c¹nh tranh. C¸c c«ng cô ®Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu thÓ chÕ cã thÓ ®­îc thiÕt kÕ ®Ó khai th¸c lîi thÕ cña c¸c khuyÕn khÝch thÞ tr­êng vµ tÝnh n¨ng ®éng cña c¹nh tranh. Hµnh vi c©u kÕt ®ã cã thÓ lµ cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c c«ng cô nµy thùc hiÖn nh­ mong muèn cña chÝnh s¸ch c¹nh tranh. c. Nh÷ng hiÓu biÕt chung vÒ c¹nh tranh: - Kh¸i niÖm c¹nh tranh: tÊt c¶ c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh trªn thÞ tr­êng ®Òu cÇn ph¶i biÕt vµ hiÓu râ thuËt ng÷ “c¹nh tranh”. Nhê c¹nh tranh mµ c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh quan t©m nhiÒu h¬n ®èi víi c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm k¸c nhau vÒ c¹nh tranh. Theo Mac: “C¹nh tranh lµ sù ganh ®ua gay g¾t gi÷a c¸c nhµ t­ b¶n nh»m giµnh giËt nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸ ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn siªu ng¹ch”. Trong tõ ®iÓn kinh doanh ®­a ra kh¸i niÖm c¹nh tranh: “C¹nh tranh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ sù ganh ®ua, k×nh ®Þch gi÷a c¸c nhµ kinh doanh nh»m tranh giµnh thÞ tr­êng tiªu thô hµng hãa vÒ phÝa m×nh”. Mçi kh¸i niÖm c¹nh tranh ®­îc diÔn ®¹t kh¸c nhau nh­ng nh×n chung ®Òu cã cïng mét quan ®iÓm ®ã lµ: sù ganh ®ua gay g¾t, sù k×nh ®Þch m·nh liÖt gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ kinh doanh. Cã thÓ nãi c¹nh tranh quyÕt ®Þnh sù sèng cßn cña c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ kinh doanh. - C¹nh tranh lµ hµnh ®éng ganh ®ua, ®Êu tranh chèng l¹i c¸c c¸ nh©n hay c¸c nhãm, c¸c loµi v× môc ®Ých giµnh ®­îc sù tồn tại, sèng cßn, giµnh ®­îc lợi nhuận, ®Þa vÞ, sù kiªu h·nh, c¸c phÇn th­ëng hay nh÷ng thø kh¸c. ThuËt ng÷ c¹nh tranh ®­îc sö dông cho nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau nh­ lÜnh vùc kinh tế, thương mại, luật, chÝnh trị, sinh th¸i, thể thao. C¹nh tranh cã thÓ lµ gi÷a hai hay nhiÒu lùc l­îng, hÖ thèng, c¸ nh©n, nhãm, loµi, tïy theo néi dung mµ thuËt ng÷ nµy ®­îc sö dông. C¹nh tranh cã thÓ dÉn ®Õn c¸c kÕt qu¶ kh¸c nhau. Mét vµi kÕt qu¶, vÝ dô nh­ trong c¹nh tranh vÒ tµi nguyªn, nguån sèng hay l·nh thæ, cã thÓ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn vÒ mÆt sinh học, ho¸, v× chóng cã c¬ héi, ®­îc cung cÊp lîi thÕ cho sù sèng sãt, tån t¹i. - Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¹nh tranh lµ mét tÊt yÕu, nh­ng thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o chØ lµ mét tr­êng hîp ®Æc biÖt. Nh­ kÎ c¹nh tranh hoµn h¶o ®­îc ®Þnh nghÜa lµ mét doanh nghiÖp kh«ng kiÓm so¸t ®­îc gi¸ c¶ theo ®ã nã cã thÓ b¸n nhiÒu hoÆc Ýt s¶n phÈm tuú thÝch. Vµ ®ã lµ nh÷ng thÞ tr­êng cã nh÷ng ®Æc tÝnh, hiÖu qu¶ vÒ ph©n bè, ®em l¹i sù tho¶ m·n cao nhÊt c¸c nguån tµi nguyªn h¹n chÕ cña x· héi. Tuy nhiªn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thùc tÕ kh«ng diÔn ra nh­ vËy. Nã chøa ®ùng sù hçn hîp cña nh÷ng hiÖn t­îng kh«ng hoµn h¶o cña ®éc quúªn, cïng nh÷ng nh©n tè c¹nh tranh. V× vËy trong thùc t¹i, hÇu hÕt c¸c tr­êng hîp ®­îc xÕp vµo lo¹i h×nh c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o. Nã võa kh«ng ph¶i lµ c¹nh tranh hoµn h¶o, võa kh«ng ph¶i lµ ®éc quyÒn hoµn toµn. C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o ngù trÞ trong mét ngµnh hoÆc mét nhãm ngµnh kinh tÕ ë bÊt k× n¬i nµo mµ nh÷ng ng­êi b¸n hµng phÇn nµo kiÓm so¸t ®­îc gi¸ c¶. §iÒu nµy cã nghÜa lµ doanh nghiÖp cã søc m¹nh ®éc quyÒn tuyÖt ®èi víi gi¸ c¶ mµ hä cã thÓ ®Þnh ra. Trong nh­ng thÞ tr­êng c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o kh¸c nhau th× møc ®é vÒ sù kh«ng hoµn h¶o cña ®éc quyÒn cã sù kh¸c nhau. VÒ c¬ b¶n, c¹nh tranh kh«ng hßan h¶o ph¸t sinh khi s¶n l­îng cña mét ngµnh c«ng nghiÖp do mét sè Ýt doanh nghiÖp cung cÊp. Hai nguån gèc cña sù kh«ng hoµn h¶o trªn thÞ tr­êng lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ chi phÝ vµ nh÷ng c¶n trë ®èi víi c¹nh tranh khi cã nh÷ng nÒn kinh tÕ ®¸ng kÓ vÒ s¶n xuÊt quy m« lín th× ®iÒu ®¬n gi¶n lµ c¸c doanh nghiÖp lín cã thÓ s¶n xuÊt rÎ h¬n c¸c doanh nghiÖp nhá vµ nh­ vËy c¸c doanh nghiÖp nhá sÏ kh«ng thÓ tån t¹i ®­îc. Mét trë ng¹i lín ®èi víi c¹nh tranh ph¸t sinh khi nh÷ng yÕu tè ph¸p lý hoÆc t©m lý lµm gi¶m sè ng­êi c¹nh tranh hoÆc gi¶m tÝnh gay g¾t cña sù k×nh ®Þch xuèng d­íi nh÷ng møc sÏ tù nhiªn x¶y ra nÕu kh«ng cã nh÷ng yÕu tè ®ã. C¸c trë ng¹i quan träng nhÊt lµ nh÷ng h¹n chÕ vÒ ph¸p lý vµ sù kh¸c nhau vÒ s¶n phÈm. +Nh÷ng h¹n chÕ vÒ ph¸p lý: Trong nhiÒu t×nh huèng, c¸c chÝnh phñ cam kÕt h¹n chÕ c¹nh tranh trong mét sè ngµnh c«ng nghiÖp. ViÖc ®éc quyÒn b¸n hµng nhiÒu khi ®­îc giµnh cho c¸c ngµnh phôc vô c«ng céng ë ®Þa ph­¬ng nh­: n­íc, ®iÖn, khÝ ®èt tù nhiªn, ®iÖn tho¹i. C¸c chÝnh phñ cho r»ng ngµnh b¸n ®éc quyÒn nµy lµ cã Ých. +Ph©n biÖt s¶n phÈm: Ngoµi c¸c biÖn ph¸p ¸p ®Æt b»ng luËt ph¸p ®èi víi c¹nh tranh cßn cã nh÷ng hµng rµo kinh tÕ n÷a. Phæ biÕn nhÊt lµ ph©n biÖt s¶n phÈm kh¸c nhau hÇu nh­ mçi mÆt hµng ®Òu lµ vËt thay thÕ kh«ng hoµn h¶o cña ®èi ph­¬ng cña nã. C¸c lo¹i thuèc l¸, n­íc gi¶i kh¸t, mü phÈm cã ®Æc tÝnh kh¸c nhau. 1.1.2. C¸c lo¹i c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng Cã nhiÒu lo¹i c¹nh tranh, dùa vµo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau cã thÓ ®­a ra c¸c lo¹i c¹nh tranh kh¸c nhau. - Dùa vµo tr¹ng th¸i thÞ tr­êng cã ba lo¹i c¹nh tranh: + C¹nh tranh hoµn h¶o: thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o lµ thÞ tr­êng trong ®ã, c¸c h·ng ®Òu qu¸ nhá bÐ nªn kh«ng ¶nh h­ëng g× ®Õn gi¸ c¶ thÞ tr­êng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, kh«ng cÇn biÕt s¶n xuÊt ®­îc bao nhiªu h·ng ®Òu cã thÓ b¸n tÊt c¶ s¶n phÈm cña m×nh t¹i møc gi¸ thÞ tr­êng hiÖn hµnh. V× vËy, mét h·ng trong thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o kh«ng cã lý do g× ®Ó b¸n rÎ h¬n møc gi¸ thÞ tr­êng. H¬n n÷a, nã sÏ kh«ng t¨ng gi¸ cña m×nh lªn cao h¬n møc gi¸ thÞ tr­êng, v× nÕu thÕ th× h·ng sÏ ch¼ng b¸n ®­îc g× _ng­êi tiªu dïng sÏ ®i mua hµng víi gi¸ rÎ h¬n tõ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cña h·ng. + C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o: Lµ tr¹ng th¸i c¹nh tranh phÇn lín c¸c s¶n phÈm kh«ng ®ång nhÊt víi nhau. Trong c¹nh tranh kh«ng hßan h¶o m«i tr­êng c¹nh tranh rÊt khèc liÖt vµ h×nh thøc c¹nh tranh còng ®a d¹ng.C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o tån t¹i trong mét sè ngµnh mµ ë ®ã nh÷ng ng­êi b¸n hµng cã mét sè biÖn ph¸p ®Ó kiÓm so¸t gi¸ c¶ ®Çu ra cña hä + C¹nh tranh ®éc quyÒn: Lµ tr¹ng th¸i c¹nh tranh mµ ë ®ã chØ cã mét hay mét sè ng­êi b¸n s¶n phÈm ®ång nhÊt hoÆc mét hay mét sè Ýt ng­êi mua s¶n phÈm mét lo¹i s¶n phÈm. - Dùa vµo h×nh thøc c¹nh tranh cã hai lo¹i: + C¹nh tranh b»ng gi¸ c¶: Lµ h×nh thøc c¹nh tranh mµ c¸c nhµ s¶n xuÊt ®­a ra møc gi¸ thÊp h¬n ®èi thñ nh»m tiªu thô ®­îc hµng ho¸, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. + C¹nh tranh b»ng chÊt l­îng s¶n phÈm: Lµ h×nh høc c¹nh tranh mµ c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh lu«n lu«n cè g¾ng n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸ cña m×nh h¬n c¸c ®èi thñ nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng cao h¬n ®èi thñ. 1.2. Vai trß cña c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng C¹nh tranh cã vai trß quan träng trong nÒn s¶n xuÊt hµng hãa nãi riªng, vµ trong lÜnh vùc kinh tÕ nãi chung, lµ ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ. C¹nh tranh mang l¹i nhiÒu lîi Ých, ®Æc biÖt cho ng­êi tiªu dïng. Ng­êi s¶n xuÊt ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó lµm ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng h¬n, ®Ñp h¬n, cã chi phÝ s¶n xuÊt rÎ h¬n, cã tû lÖ tri thøc khoa häc, c«ng nghÖ trong ®ã cao h¬n...®Ó ®¸p øng víi thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng. C¹nh tranh, lµm cho ng­êi s¶n xuÊt n¨ng ®éng h¬n, nh¹y bÐn h¬n, n¾m b¾t tèt h¬n nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng, th­êng xuyªn c¶i tiÕn kü thuËt, ¸p dông nh÷ng tiÕn bé, c¸c nghiªn cøu thµnh c«ng míi nhÊt vµo trong s¶n xuÊt, hoµn thiÖn c¸ch thøc tæ chøc trong s¶n xuÊt, trong qu¶n lý s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao n¨ng xuÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. Ngoµi mÆt tÝch cùc, c¹nh tranh còng ®em l¹i nh÷ng hÖ qu¶ kh«ng mong muèn vÒ mÆt x· héi. Nã lµm thay ®æi cÊu tróc x· héi trªn ph­¬ng diÖn së h÷u cña c¶i, ph©n hãa m¹nh mÏ giµu nghÌo, cã nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc khi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, dïng c¸c thñ ®o¹n vi ph¹m ph¸p luËt hay bÊt chÊp ph¸p luËt. V× lý do trªn c¹nh tranh kinh tÕ bao giê còng ph¶i ®­îc ®iÒu chØnh bëi c¸c ®Þnh chÕ x· héi, sù can thiÖp cña nhµ n­íc. Trong x· héi, mçi con ng­êi, xÐt vÒ tæng thÓ, võa lµ ng­êi s¶n xuÊt ®ång thêi còng lµ ng­êi tiªu dïng, do vËy c¹nh tranh th­êng mang l¹i nhiÒu lîi Ých h¬n cho mäi ng­êi vµ cho céng ®ång, x· héi. C¹nh tranh cã thÓ ®­a ®Õn lîi Ých cho ng­êi nµy vµ thiÖt h¹i cho ng­êi kh¸c, song xÐt d­íi gãc ®é toµn x· héi, c¹nh tranh lu«n cã t¸c ®éng tÝch cùc. §èi víi nÒn kinh tÕ, c¹nh tranh ®¶m nhËn mét sè chøc n¨ng quan träng sau: - C¹nh tranh ®¶m b¶o ®iÒu chØnh gi÷a cung vµ cÇu. - C¹nh tranh h­íng viÖc sö dông c¸c nh©n tè s¶n xuÊt vµo nh÷ng n¬i cã hiÖu qu¶ nhÊt. - C¹nh tranh t¹o m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó s¶n xuÊt thÝch øng víi sù biÕn ®éng cña cÇu vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. - C¹nh tranh t¸c ®éng mét c¸ch tÝch cùc ®Õn ph©n phèi thu nhËp: C¹nh tranh sÏ h¹n chÕ hµnh vi bãc lét trªn c¬ së quyÒn lîc thÞ tr­êng vµ viÖc h×nh thµnh thu nhËp kh«ng t­¬ng øng víi n¨ng suÊt. - C¹nh tranh lµ ®éng lùc thóc ®Èy ®æi míi. C¹nh tranh ®iÒu chØnh cung cÇu hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng. Khi cung mét hµng ho¸ nµo ®ã lín h¬n cÇu, c¹nh tranh gi÷a nh÷ng ng­êi b¸n lµm cho gi¸ c¶ thÞ tr­êng gi¶m xuèng, chØ nh÷ng c¬ së kinh doanh nµo ®ñ kh¶ n¨ng c¶i tiÕn c«ng nghÖ, trang bÞ kü thuËt, ph­¬ng thøc qu¶n lý vµ h¹ ®­îc gi¸ b¸n s¶n phÈm míi cã thÓ tån t¹i. Víi ý nghÜa ®ã c¹nh tranh lµ nh©n tè quan träng kÝch thÝch viÖc øng dông khoa häc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt. Khi cung mét hµng ho¸ nµo ®ã thÊp h¬n cÇu, hµng ho¸ ®ã trë nªn khan hiÕm trªn thÞ tr­êng, Gi¸ c¶ t¨ng lªn t¹o ra lîi nhuËn cao h¬n møc b×nh qu©n. Khi ®ã ng­êi kinh doanh sÏ ®Çu t­ vèn x©y dùng thªm c¬ së s¶n xuÊt míi hoÆc n©ng cao n¨ng lùc cña n÷ng c¬ së s¶n xuÊt s½n cã. §ã lµ ®éng lùc quan träng nhÊt lµm t¨ng thª l­îng vèn ®Çu t­ cho s¶n xuÊt kinh doanh n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong tßan x· héi. §iÒu quan träng lµ ®éng lùc ®ã hoµn toµn tù nhiªn, kh«ng theo vµ kh«ng cÇn bÊt cø mét mÖnh lÖnh hµnh chÝnh nµo cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc. C¹nh tranh buéc c¸c chñ thÓ kinh doanh lu«n lu«n quan t©m ®Õn viÖc c¶i tiÕn c«ng nghÖ, trang bÞ s¶n xuÊt vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh vµ trªn c¬ së ®ã h¹ gi¸ b¸n cña hµng ho¸. Trong c¹nh tranh tÊt yÕu sÏ cã doanh nghiÖp ngµy cµng lín m¹nh nhê lµm ¨n hiÖu qu¶, ®ång thêi cã doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n. §èi víi x· héi, ph¸ s¶n doanh nghiÖp kh«ng hoµn toµn mang ý nghÜa tiªu cùc v× c¸c nguån lùc cña x· héi ®­îc chuyÓn sang cho nhµ kinh doanh kh¸c tiÕp tôc sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n. V× vËy, ph¸ s¶n kh«ng ph¶i lµ sù huû diÖt hoµn toµn mµ lµ sù huû diÖt s¸ng t¹o. ViÖc duy tr× c¸c doanh nghiÖp kÐm hiÖu qu¶ cßn g©y ra nhiÒu l·ng phÝ cho x· héi h¬n lµ ph¸ s¶n. Ch­¬ng 2: Sù vËn dông lý luËn cña c¹nh tranh vµo ViÖt Nam vµ nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m vËn dông tèt h¬n lý luËn c¹nh tranh vµo n­íc ta trong thêi gian tíi 2.1. Thùc tr¹ng cña sù vËn dông lý luËn c¹nh tranh vµo n­íc ta 2.1.1. §¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña n­íc ta ViÖc ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña mét quèc gia cã thÓ ®­îc tiÕp cËn trªn ba cÊp ®é (nÒn kinh tÕ, ngµnh, doanh nghiÖp). D­íi d©y sÏ ®Ò cËp ®Õn trªn cÊp ®é nÒn kinh tÕ. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ ë møc ®é rÊt thÊp. HÖ thèng tµi chÝnh ch­a n¨ng ®éng. C¸c nguån thu vµo ng©n s¸ch cßn chøa ®ùng nh÷ng yÕu tè bÊt æn ®Þnh, nhÊt lµ c¸c kho¶n thu tõ thuÕ xuÊt nhËp gi¶m xuèng lµm cho møc th©m hôt cµng lín so víi nhu cÇu cã thÓ gi¶i quyÕt ®ång bé c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi, hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i víi 4 trô cét lín vÉn chñ yÕu thùc hiÖn chøc n¨ng lµ tæ chøc tÝn dông chø ch­a ph¶i lµ nhµ ®Çu t­. H¬n 60%tÝn dông cÊp cho c¸c doanh nghiÖp lµ ng¾n h¹n, tû träng ®Çu t­ vµo c¸c doanh nghiÖp cña hÖ thèng ng©n hµng hÇu nh­ lµ kh«ng ®¸ng kÓ. HÖ thèng tµi chÝnh theo kiÓu trùc tuyÕn víi c¸c cÊp cña hÖ thèng ng©n s¸ch. Chóng ta cßn thiÕu h¼n hÖ thèng c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian n¨ng ®éng cho nÒn tµi chÝnh quèc gia nh­: c¸c c«ng ty thuª mua, c«ng ty nhËn nî, c«ng ty chøng kho¸n... L­îng tiÒn trong l­u th«ng cßn qua lín, n»m ngoµi sù kiÓm so¸t cña hÖ thèng tµi chÝnh c«ng. HÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n ch­a ph¶n ¸nh c¸c quan hÖ thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ. C¸c kho¶n chi tiªu cã chøng tõ lµm cho luËt thuÕ VAT ph¶i cã nh÷ng ®iÒu chØnh kh«ng ®¸ng cã, lµm cho tÝnh ph¸p lý cña thuÕ ch­a cao. ViÖc ®iÒu chØnh thuÕ suÊt thuÕ VAT sÏ g©y phøc t¹p cho viÖc tæ chøc thùc hiÖn. HÖ thèng kÕ to¸n ch­a theo kÞp c¸c th«ng lÖ quèc tÕ còng lµ mét c¶n trë lín cho sù héi nhËp, trùc tiÕp lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. KÕt cÊu h¹ t©ng kü thuËt - th«ng tin cßn thÊp kÐm l¹i kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, bëi tõ ®ã chi phi ®Çu vµo cho c¸c doanh nghiÖp t¨ng cao. Tõ tr¹ng th¸i ph¸t triÓn kh«ng ®Òu gi÷a c¸c vïng, nhanh chãng thay ®æi c¬ cÊu d©n c­ khiÕn mét sè ®« thÞ nhanh chãng qu¸ t¶i ®ang lµ g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch v× c¸c vÊn ®Ò x· héi vµ sinh th¸i. Tr×nh ®é, chÊt l­îng nguån nh©n lùc dåi dµo nh­ng kh«ng m¹nh. §éi ngò nh©n lùc tr×nh ®é cao ®Ó s½n sµng ®èi phã víi ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ch­a nhiÒu. §©y lµ vÊn ®Ò th¸ch thøc lín cho hÖ thèng ®µo t¹o, nhÊt lµ ®µo t¹o nghÒ nghiÖp, n¨ng lùc thùc hµnh. §éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ c¶ ë tÇm vÜ m« vµ c¸c doanh nghiÖp ®Òu béc lé nh÷ng yÕu kÐm, ®Æc biÖt lµ kiÕn thøc vÒ thÞ tr­êng vµ tµi chÝnh. Theo b¸o c¸o míi ®©y cña chÝnh phñ gÇn 70% gi¸m ®èc doanh nghiÖp kh«ng ®äc næi c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. KÕt qu¶ ®ît tæng ®iÒu tra míi ®©y vÒ tr×nh ®é c¸n bé qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp cho thÊy trong sè 127 c¸n bé qu¶n lý ®­îc hái chØ cã 7 ng­êi ®­îc ®µo t¹o, båi d­ìng chuyªn m«n l¹i trong n­íc sau n¨m 1990, 9 ng­êi ®­îc båi d­ìng ë n­íc ngoµi víi thêi gian tõ mét ®Õn ba th¸ng. ThiÕt chÕ kinh tÕ cßn mang nÆng tÝnh tËp trung, mét sè ngµnh vÉn duy tr× ®éc quyÒn ë c¸c cÊp ®é, c¸c h×nh thøc. Khu vùc kinh tÕ d©n doanh ch­a ®­îc khuyÕn khÝch tho¶ ®¸ng, trong nhiÒu lÜnh vùc nhiÒu khu vùc vÉn ch­a t×m thÊy sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« víi vÊn ®Ò cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh. MÆc dÇu thêi gian gÇn ®©y, sù th«ng tho¸ng ®· thÓ hiÖn râ qua viÖc thùc hiÖn luËt doanh nghiÖp míi nh­ng hÖ thèng doanh nghiÖp d©n doanh, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vÉn ch­a nhËn ®ù¬c sù hç trî khÝch lÖ tho¶ ®¸ng tõ phÝa nhµ n­íc. C¸c vÊn ®Ò nh­ quyÒn sö dông ®Êt, vÊn ®Ò quy ho¹ch tæng thÓ, sù phèi hîp liªn ngµnh cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÉn tiÕp tôc h¹n chÕ ®Çu t­ dµi h¹n vµo s¶n xuÊt cña khu vùc kinh tÕ d©n doanh. C«ng nghÖ s¶n xuÊt cßn thÊp, mÆc dï ®· cã mét sè c«ng nghÖ ®¹t tr×nh ®é tiªn tiÕn trªn thÕ giíi nh­ng nh×n chung mÆt b»ng cßn thÊp. Trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu chñ yÕu lµ c«ng nghÖ cã ®­îc th«ng qua chuyªn giao c«ng nghÖ vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý c«ng nghÖ ch­a ®¹t yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Mét sè ngµnh kh¸c ch­a cã c«ng nghÖ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÕ giíi dÉn tíi chÊt l­îng s¶n phÈm kÐm thiÕu søc c¹nh tranh, gi¸ thµnh s¶n xuÊt cao. MÆc dï n­íc ta ®· cã mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ trong ph¸t triÓn c«ng nghÖ tuy nhiªn vai trß nghiªn cøu vµ triÓn khai cßn thÊp. Thùc tÕ vÒ xÕp h¹ng cña ViÖt Nam: DiÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi WEF - b¾t ®Çu xÕp h¹ng kinh tÕ ViÖt Nam tõ n¨m 1997 vµ liªn tôc xÕp h¹ng cho ®Õn nay. Mét sè nÒn kinh tÕ kh¸c kh«ng ®ñ d÷ liÖu nªn kh«ng thÓ xÕp h¹ng ®­îc mÆc dï WEF cã nguyÖn väng xÕp h¹ng tÊt c¶ c¸c nÒn kinh tÕ trªn hµnh tinh nµy nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c nhµ ®Çu t­. B¶ng 1 sau ®©y cho thÊy vÞ trÝ xÕp h¹ng cña ViÖt Nam qua c¸c n¨m cho ®Õn nay nh­ sau: B¶ng 1: VÞ trÝ xÕp h¹ng cña ViÖt Nam N¨m 1997 1998 1999 2001 2002 2003 2004 XÕph¹ng/tæng sè 49/53 39/53 48/53 60/75 65/80 60/102 77/104 Kho¶ng c¸ch ®Õn n­íc thÊp nhÊt 4 14 5 15 15 42 27 VÞ trÝ xÕp h¹ng kh«ng trùc tiÕp cho th«ng tin chÝnh x¸c vÒ cao hay thÊp v× cßn phô thuéc vµo sè nÒn kinh tÕ ®­îc xÕp h¹ng, nãi ViÖt Nam ®­îc xÕp h¹ng 39 mµ kh«ng nãi trªn 53 n­íc dÔ g©y hiÓu nhÇm r»ng vÞ trÝ ®ã cao h¬n hiÖn nay. V× vËy hµng 3 nªu kho¶ng c¸ch ViÖt Nam vµ n­íc cuèi cïng lµ th­íc ®o chÝnh x¸c h¬n hiÖn nay. § ¸nh gi¸ cña WEF chØ xem xÐt thùc tr¹ng, kh«ng xÐt ®Õn tèc ®é ph¸t triÓn. Tèc ®é vÒ ®iÖn tho¹i vµ c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam cao nhÊt nh× thÕ giíi, trong 15 n¨m qua t¨ng kho¶ng 1.000%, song ®ã lµ do xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp nªn mÆc dï tèc ®é cao, xÕp h¹ng vÒ c«ng nghÖ th«ng tin cña ViÖt Nam do nhiÒu tæ chøc quèc tÕ kh¸c nhau nh­ ITU ( HiÖp héi th«ng tin quèc tÕ) xÕp h¹ng, hoµn toµn phï hîp víi WEF, ViÖt Nam vÉn cã vÞ trÝ thÊp vµ ®ã lµ sù ph¶n ¸nh chÝnh x¸c. So s¸._.