Lý luận tuần hoàn và chu chuyển tư bản với việc sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn trong các Doanh nghiệp nhà nước

Lêi nãi ®Çu Mét nÒn kinh tÕ m¹nh vµ v÷ng ch¾c lu«n g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn m¹nh vµ cã hiÖu qu¶ cña khu vùc doanh nghiÖp, trong ®ã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña DNNN (hiÖn ®ang t¹o ra h¬n 40% GDP, gÇn 70% gi¸ trÞ c«ng nghiÖp vµ n¾m gi÷ phÇn lín sè vèn s¶n xuÊt x· héi) sÏ ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH - H§H. Víi thùc tr¹ng vÒ vèn trong c¸c DNNN nh­ hiÖn nay th× viÖc gi¶i quyÕt nhu cÇu bøc xóc vÒ vèn cho khu vùc nµy lµ rÊt cÇn thiÕt. Song mÊu chèt cña vÊn ®Ò lµ vèn ®­a vµo ®©u vµ ®­îc qu¶n lý sö dông nh­ thÕ nµo ? T×nh h×nh sÏ ra sao nÕu nh­ DNNN tiÕp tôc t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm thiÕu søc c¹nh tranh vµ kh«ng tiªu thô ®­îc ? Tr­íc nh÷ng khã kh¨n cña khu vùc DNNN nh­ vËy th× lý thuyÕt tuÇn hoµn vµ chñ chuyÓn cña t­ b¶n cã ý nghÜa thùc tiÔn vµ còng lín trong viÖc qu¶n lý DNNN trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay. Nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp sÏ biÕt c¸ch sö dông vèn mét c¸ch hîp lý trong tõng giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gióp quay vßng vèn nhanh, ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña DNNN cã hiÖu qu¶ gãp phÇn lµm cho ®Êt n­íc ph¸t triÓn nhanh m¹nh trªn con ®­êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi, rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu so víi c¸c nwocs trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §©y còng chÝnh lµ lý do em chän ®Ò tµi nghiªn cøu cho m×nh lµ : “Lý luËn tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn T­ B¶n víi viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc”. Víi tr×nh ®é, nhËn thøc ch­a cao nªn tr­íc mét ®Ò tµi lín vµ phøc t¹p ch¾c ch¾n bµi viÕt cßn nhiÒu h¹n chÕ, em hy väng sÏ nhËn ®­îc lêi gãp ý ch©n thµnh cña thÇy ®Ó bµi viÕt tèt h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Néi dung chÝnh A. Tr×nh bµy lý luËn tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn T­ B¶n I. TuÇn hoµn t­ b¶n 1. Ba giai ®o¹n vËn ®éng vµ sù biÕn ho¸ h×nh th¸i cña T­ b¶n T­ b¶n lu«n lu«n vËn ®éng vµ trong qu¸ tr×nh vËn ®éng nã lín lªn kh«ng ngõng. Qu¸ tr×nh tuÇn hoµn cña T­ b¶n tiÕn hµnh qua 3 giai ®o¹n theo tr×nh tù sau : Giai ®o¹n thø nhÊt T - H T - H biÓu thÞ viÖc chuyÓn ho¸ mét mãn tiÒn thµnh mét sè hµng ho¸. §èi víi ng­êi mua ®ã lµ viÖc chuyÓn tiÒn thµnh hµng cßn ®èi víi ng­êi b¸n th× ® lµ viÖc biÕn hµng ho¸ thµnh tiÒn. ë ®©y, nhµ T­ b¶n x· héi trªn thÞ tr­êng víi t­ c¸ch lµ ng­êi mua thùc hiÖn hµnh vi T - H. §©y lµ mét hµnh vi l­u th«ng hµng ho¸ th«ng th­êng. Nh­ng nh×n vµo néi dung vËt chÊt cña viÖc mua b¸n ®ã th× sÏ thÊy tÝnh chÊt t­ b¶n chñ nghÜa cña nã. C¸i lµm cho hµnh vi l­u th«ng chung Êy cña hµng ho¸ ®ång thêi lµ mét giai ®o¹n ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh trong vßng tuÇn hoµn ®éc lËp cña mét T­ b¶n c¸ biÖt th× kh«ng ph¶i lµ h×nh th¸i cña hµnh vi Êy mµ lµ néi dung vËt chÊt cña hµnh vi Êy, tø lµ tÝnh chÊt sö dông ®Æc thï cña nh÷ng hµng ho¸ do tiÒn chuyÓn ho¸ thµnh. Nh÷ng hµng ho¸ Êy lµ nh÷ng lo¹i nhÊt ®Þnh gåm t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng. Nh÷ng nh©n tè cña s¶n xuÊt. NÕu ta dïng søc lao ®éng chØ søc lao ®éng vµ t­ liÖu s¶n xuÊt ®Ó chØ t­ liÖu s¶n xuÊt th× hµng ho¸ ®­îc mua biÓu thÞ thµnh H = Sl® + TLSX VËy xÐt vÒ néi dung qu¸ tr×nh mua b¸n biÓu diÔn thµnh Sl® T - H TLSX Nh­ thÕ nghÜa lµ cã hai hµnh vi mua b¸n : T - Sl® & T - TLSX. Hai hµnh vi nµy x¶y ra trªn hai thÞ tr­êng kh¸c nhau. Mét thuéc vÒ thÞ tr­êng hµng ho¸ cßn mét lo¹i thuéc vÒ thÞ tr­êng lao ®éng. Ngoµi sù ph©n chia vÒ chÊt Êy cña sè hµng ho¸ nµy th× : T - H Sl® cßn biÓu thÞ quan hÖ vÒ l­îng cã tÝnh TLSX chÊt ®Æc tr­ng. ë ®©y ph¶i c¨n cø vµo ngµnh kinh doanh, ngµnh CN kh¸c nhau mµ phÇn tiÒn chi tiªu cho TLSX do hµnh vi T - TLSX mua vµo ph¶i d­ dïng vµ do ®ã ph¶i ®­îc tÝnh to¸n, ph¶i ®­îc cung cÊp theo mét tû lÖ thÝch ®¸ng. Nãi c¸ch kh¸c khèi l­îng TLSX cÇn ph¶i ®ñ ®Ó thu hót hÕt khèi l­îng lao ®éng, ph¶i ®ñ ®Ó khèi l­îng lao ®éng Êy chuyÓn ho¸ thµnh s¶n phÈm. NÕu kh«ng cã mét sè l­îng TLSX ®Çy ®ñ th× sÏ kh«ng thÓ sö dông ®­îc lao ®éng thõa ra do ng­êi mua chi phèi, quyÒn chi phèi cña ng­êi mua ®èi víi lao ®éng sÏ kh«ng ®em l¹i kÕt qu¶ g×. Cßn nÕu TLSX l¹i cã nhiÒu h¬n lao ®éng cã thÓ sö dông ®­îc th× nh÷ng TLSX Êy kh«ng tho¶ m·n ®­îc lßng thÌm thuång lao ®éng cña chóng sÏ kh«ng chuyÓn ho¸ ®­îc thµnh s¶n phÈm. XÐt qu¸ tr×nh T - SL§ nhµ t­ b¶n cã tiÒn, c«ng nh©n cã søc lao ®éng, hai bªn mua b¸n víi nhau. §©y lµ mét quan hÖ mua b¸n, mét quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ th«ng th­êng. VÒ phÝa nhµ t­ b¶n sÏ tiÕn hµnh sù kÕt hîp nh©n tè vËt vµ ng­êi cña s¶n xuÊt víi nhau chø ng­êi nµo nh÷ng nh©n tè Êy ®Òu lµ hµng ho¸ c¶. Muèn vËy tr­íc hÕt ng­êi nµy ph¶i mua t­ liÖu s¶n xuÊt nh­ lµ nhµ x­ëng, m¸y mãc v.v… Tr­íc khi mua søc lao ®éng v× khi søc lao ®éng ®· vµo tay h¾n chi phèi th× t­ liÖu s¶n xuÊt ph¶i cã s½n ®Êy ®Ó h¾n cã thÓ dïng ®­îc søc lao ®éng. Cßn vÒ phÝa ng­êi c«ng nh©n anh ta chØ cã thÓ ®em øng dông søc lao ®éng cña anh, ta vµo s¶n xuÊt khi nµo søc lao ®éng ®ã, sau khi ®· ®­îc b¸n ®i, kÕt hîp víi t­ liÖu s¶n xuÊt. VËy tr­íc khi b¸n ®i, søc lao ®éng cña anh ta tån t¹i t¸ch rêi t­ liÖu s¶n xuÊt, t¸ch rêi nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt cña viÖc øng dông søc lao ®éng ®ã. ë trong tr¹ng th¸i t¸ch rêi nh­ vËy nã kh«ng thÓ ®em dïng ®Ó trùc tiÕp s¶n xuÊt ra nh÷ng gi¸ trÞ sö dông cho ng­êi së h÷u nã, còng kh«ng thÓ ®em dïng ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng hµng ho¸ mµ anh ta ®em b¸n ®i ®Ó sèng. Nh­ng mét khi ®em b¸n ®i råi th× nã trë nªn mét bé phËn cÊu thµnh cña t­ b¶n s¶n xuÊt trong tay nhµ t­ b¶n còng nh­ t­ liÖu s¶n xuÊt vËy. Nh­ vËy viÖc mua - b¸n th«ng th­êng nµy ®ång thêi còng lµ sù mua b¸n gi÷a mét bªn mua - b¸n th«ng th­êng nµy ®ång thêi còng lµ sù mua b¸n gi÷a mét bªn lµ nhµ t­ b¶n chuyªn mua nh­ thÕ vµ mét bªn lµ nhµ v« s¶n chuyªn b¸n nh­ vËy. Së dÜ cã quan hÖ mua b¸n kiÓu ®ã lµ v× nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn søc lao ®éng - t­ liÖu s¶n xuÊt vµ t­ liÖu sinh ho¹t ®· bÞ t¸ch rêi khái ng­êi lao ®éng, ®· trë thµnh tµi s¶n cña ng­êi kh«ng lao ®éng. TÝnh chÊt TBCN trong viÖc bu«n b¸n trªn kh«ng ph¶i do b¶n th©n tiÒn tÖ g©y nªn mµ lµ do qóa tr×nh t¸ch rêi ®ã g©y nªn vµ tiÒn tÖ ë ®©y ®· biÕn thµnh t­ b¶n tiÒn tÖ chø kh«ng cßn lµ tiÒn tÖ th«ng th­êng n÷a. Nh­ vËy giai ®o¹n I cña sù vËn ®éng cña t­ b¶n lµ giai ®o¹n biÕn t­ b¶n tiÒn tÖ thµnh t­ b¶n s¶n xuÊt. Giai ®o¹n II TLSX H …. SX……H’ SL§ Qua ®©y ta thÊy trong qóa tr×nh nµy hµnh vi T - SL§ lµ yÕu tè ®Æc tr­ng trong sù chuyÓn ho¸ t­ b¶n tiÒn tÖ thµnh t­ b¶n s¶n xuÊt. V× ®ã lµ ®iÒu kiÖn c¨n b¶n ®Ó cho gi¸ trÞ øng ra d­íi h×nh th¸i tiÒn ®­îc thùc tÕ chuyÓn ho¸ thµnh t­ b¶n, thµnh gi¸ trÞ ®Î ra gi¸ trÞ thÆng d­. Cßn T - TLSX chØ cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn khèi l­îng lao ®éng ®· mua ®­îc mµ th«i. Song T- TSL§ cßn ®­îc coi lµ nÐt ®Æc tr­ng cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN kh«ng ph¶i v× tÝnh chÊt tiÒn tÖ cña mèi quan hÖ ®ã. TiÒn xuÊt hiÖn tõ rÊt sím ®Ó mua c¸i gäi lµ nh÷ng sù phôc vô nh­ng mÆc dï thÕ tiÒn vÉn kh«ng biÕn thµnh t­ b¶n tiÒn tÖ. NÐt ®Æc tr­ng ë ®©y kh«ng ph¶i lµ ë chç ng­êi ta cã thÓ mua ®­îc søc lao ®éng b»ng tiÒn mµ ë chç søc lao ®éng xuÊt hiÖn thµnh hµng ho¸. Ngoµi ra T - SL§ nãi chung su khi mua hµng ho¸ (t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng) th× t­ b¶n ®· trót bá h×nh thøc tiÒn tÖ mµ mang h×nh thøc hiÖn vËt. D­íi h×nh thøc nµy nã kh«ng thÓ tiÕp tôc l­u th«ng ®­îc n÷a, nhµ t­ b¶n kh«ng thÓ ®em b¸n c«ng nh©n nh­ hµng ho¸ ®­îc v× c«ng nh©n kh«ng ph¶i lµ n« lÖ cña nhµ t­ b¶n vµ nhµ t­ b¶n chØ cã thÓ sö dông søc lao ®éng cña anh ta trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh th«i. MÆt kh¸c nhµ t­ b¶n chØ cã thÓ sö dông søc lao ®éng b»ng c¸ch b¾t søc lao ®éng sö dông nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt lµm yÕu tè h×nh thµnh cña hµng ho¸. Do ®ã nhµ t­ b¶n buéc ph¶i tiªu dïng s¶n xuÊt c¸c hµng ho¸ ®· mua ®­îc lµ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng tøc lµ tiÕn hµnh s¶n xuÊt. Cuéc vËn ®éng ®ã ®­îc biÓu hiÖn thµnh c«ng thøc : SL§ T - H … , ®­êng chÊm trong c«ng thøc chØ ra r»ng l­u th«ng TLSX cña t­ b¶n bÞ gi¸n ®o¹n nh­ng qóa tr×nh tuÇn hoµn cña t­ b¶n vÉn tiÕp tôc v× nã ®i tõ lÜnh vùc l­u th«ng vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt. Qóa tr×nh s¶n xuÊt diÔn ra ë ®©y còng gièng nh­ mäi qóa tr×nh s¶n xuÊt cña mäi h×nh th¸i x· héi lµ do kÕt hîp hai yÕu tè ng­êi lao ®éng vµ t­ liÖu s¶n xuÊt l¹i mµ cã. Song sù kÕt hîp l¹i yÕu tè vèn hoµn toµn t¸ch rêi nhau nµy lµ do c«ng lao cña c¸c nhµ t­ b¶n ®· øng t­ b¶n cña m×nh ra ®Ó thùc hiÖn. V× vËy søc lao ®éng vµ t­ liÖu s¶n xuÊt trë thµnh h×nh th¸i tån t¹i cña gi¸ trÞ t­ b¶n øng tr­íc, chóng ph©n thµnh nh÷ng yÕu tè kh¸c nhau cña TBSX. Ph­¬ng thøc kÕt hîp ®Æc thï ®ã kh«ng chØ lµ kÕt qu¶ mµ cßn lµ yªu cÇu cña sù vËn ®éng cña TB, qóa tr×nh s¶n xuÊt v× vËy trë thµnh qóa tr×nh s¶n xuÊt TBCN. Trong khi lµm chøc n¨ng cña m×nh t­ b¶n s¶n xuÊt tiªu dïng c¸c thµnh phÇn cña b¶n th©n nã ®Ó biÕn c¸c thµnh phÇn Êy thµnh mét khèi l­îng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ lín h¬n. PhÇn t¨ng thªm cña gi¸ trÞ s¶n phÈm so víi gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè h×nh thµnh ra s¶n phÈm lµ phÇn thÆng d­ lªn do lao ®éng thÆng d­ ®Î ra. Lao ®éng thÆng d­ cña søc lao ®éng lµ lao ®éng kh«ng cßn cho t­ b¶n, nã t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ cho nhµ t­ b¶n nghÜa lµ mét gi¸ trÞ mµ nhµ t­ b¶n kh«ng ph¶i tr¶ b»ng vËt ngang gi¸. Do ®ã s¶n phÈm kh«ng chØ lµ hµng ho¸ mµ cßn lµ hµng ho¸ ®· mang trong m×nh mét gi¸ trÞ thÆng d­. Gi¸ trÞ cña nã b»ng s¶n xuÊt tm tøc lµ b»ng gi¸ trÞ cña TBSX hao phÝ ®Ó chÕ t¹o ra nã céng víi gi¸ trÞ thÆng d­ (m) do TBSX Êy ®Î ra. Nh­ vËy trong giai ®o¹n vËn ®éng nµy, t­ b¶n trót bá h×nh thøc t­ b¶n s¶n xuÊt ®Ó chuyÓn sang h×nh thøc t­ b¶n hµng ho¸ Giai ®o¹n III : H’ - T’ D­íi h×nh th¸i hµng ho¸ cña nã, t­ b¶n nhÊt ®Þnh ph¶i hoµn thµnh chøc n¨ng hµng ho¸. TÊt c¶ c¸c vËt phÈm cÊu thµnh ra t­ b¶n ®ã ®Òu ®­îc s¶n xuÊt chÝnh lµ ®Ó cho thÞ tr­êng cÇn ph¶i ®em b¸n ®i, ph¶i chuyÓn ho¸ thµnh tiÒn do ®ã ph¶i th«ng qua vËn ®éng H - T. ë giai ®o¹n trªn hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt ra song qu¸ tr×nh vËn ®éng cña t­ b¶n vÉn tiÕp tôc. T­ b¶n b©y giê tån t¹i d­íi h×nh th¸i hµng ho¸ H’ nªn cÇn ®­îc b¸n ®i ®Ó thu tiÒn vÒ th× míi tiÕp tôc c«ng viÖc kinh doanh ®­îc. Lóc nµy nhµ T­ b¶n l¹i x· héi trªn thÞ tr­êng nh­ng lÇn nµy chØ x· héi trªn mét thÞ tr­êng lµ thÞ tr­êng hµng ho¸ thèng th­êng vµ hµng ho¸ T­ b¶n ®­a vµo l­u th«ng còng kh«ng cã g× ph©n biÖt víi hµng ho¸ th«ng th­êng, nã còng chØ thùc hiÖn chøc n¨ng vèn cã cña hµng ho¸ lµ trao ®æi ®Ó lÊy tiÒn. Nh­ng së dÜ nã lµ T­ b¶n hµng ho¸ v× ngay sau qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nã ®· lµ H’, ®· mang trong m×nh nã gi¸ trÞ cña t­ b¶n øng tr­íc vµ gi¸ trÞ thÆng d­. V× vËy chØ cÈn tiÕn hµnh trao ®æi theo ®óng quy luËt gi¸ trÞ nh­ c¸c hµng ho¸ th«ng th­êng vµ nªó b¸n ®­îc toµn bé H’ ®¶m b¶o thñ ®­îc T’ nghÜa lµ thu ®­îc sè tiÒn tréi h¬n so víi tiÒn øng ra ban ®Çu. Chøc n¨ng cña H’, do ®ã lµ chøc n¨ng cña mäi s¶n phÈm hµng ho¸ song ®ång thêi l¹i lµ chøc n¨ng thùc hiÖn gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nh­ vËy giai ®o¹n III cña sù vËn ®éng lµ giai ®o¹n biÕn t­ b¶n hµng ho¸ thµnh t­ b¶n tiÒn tÖ. §Õn ®©y môc ®Ých cña t­ b¶n ®· ®­îc thùc hiÖn, t­ b¶n ®· trë l¹i h×nh th¸i ban ®Çu trong tay chñ cña nã nh­ng víi sè l­îng lín h¬n tr­íc. Tæng hîp qu¸ tr×nh vËn ®éng cña t­ b¶n trong c¶ 3 giai ®o¹n ta cã c«ng thøc sau : TLSX T - H ……….SX…….H’ - T’ SL§ ë c«ng thøc nµy, t­ b¶n biÓu hiªn thµnh mét gi¸ trÞ th«ng qua mét chuçi nh÷ng biÕn ho¸ cã quan hÖ lÉn nhau, quyÕt ®Þnh lÉn nhau th«ng qua chuçi nh÷ng biÕn ho¸ h×nh th¸i. Trong c¸c giai ®o¹n ®ã th× cã hai giai ®o¹n thuéc lÜnh vùc l­u th«ng, cßn mét giai ®o¹n n÷a lµ thuéc lÜnh vùc s¶n xuÊt. Trong mçi giai ®o¹n nh­ vËy, gi¸ trÞ t­ b¶n l¹i mang mét h×nh th¸i kh¸c, thÝch hîp víi chøc n¨ng riªng biÖt ®Æc thï cña nã. ë giai ®o¹n I, T­ b¶n tån t¹i d­íi h×nh thøc t­ b¶n tiÒn tÖ mµ chøc n¨ng cña nã lµ mua hµng ho¸. ë giai ®o¹n II t­ b¶n tån t¹i d­íi h×nh thøc t­ b¶n s¶n xuÊt víi chøc n¨ng s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­. ë giai ®o¹n III, t­ b¶n tån t¹i d­íi h×nh thøc t­ b¶n hµng ho¸ mµ chøc n¨ng cña nã lµ thùc hiÖn gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d­. Trong qu¸ tr×nh cuéc vËn ®éng Êy gi¸ trÞ øng tr­íc kh«ng nh÷ng ®­îc b¶o tån mµ cßn lín lªn, cßn t¨ng thªm vÒ l­îng n÷a. Cuèi cïng, ®Õn giai ®o¹n kÕt thóc, gi¸ trÞ øng tr­íc quay trë vÒ chÝnh ngay h×nh th¸i mµ nã cã khi tæng qu¸ tr×nh b¾t ®Çu. V× thÕ cho nªn tæng qu¸ tr×nh Êy lµ mét qu¸ tr×nh tuÇn hoµn. TuÇn hoµn chØ cã thÓ tiÕn hµnh mét c¸ch b×nh th­êng chõng nµo c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña nã kh«ng ngõng chuyÓn tõ giai ®o¹n nµy sang giai ®o¹n kh¸c. NÕu cã mét sù ngõng l¹i trong giai ®o¹n T - H th× t­ b¶n tiÒn tÖ sÏ ®äng l¹i thµnh tiÒn tÝch tr÷, tiÒn kh«ng thÓ chuyÓn thµnh hµng ho¸ sÏ kh«ng cã c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸. NÕu ngõng trÖ ë giai ®o¹n II th× TLSX kh«ng kÕt hîp ®­îc víi søc lao ®éng nªn kh«ng cã s¶n phÈm míi. NÕu ngõng l¹i ë giai ®o¹n cuèi H’ - T’ hµng ho¸ sÏ kh«ng b¸n ®­îc l­u th«ng t¾c ngÏn. MÆt kh¸c theo b¶n tÝnh cña sù vËt, th× b¶n th©n tuÇn hoµn l¹i lµm cho t­ b¶n ph¶i n»m l¹i ë mçi giai ®o¹n tuÇn hoµn trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. T­ b¶n cña mçi nhµ TBCN trong cïng mét lóc tån t¹i d­íi 3 h×nh thøc : t­ b¶n tiÒn tÖ, t­ b¶n s¶n xuÊt, t­ b¶n hµng ho¸. Trong khi mét bé phËn t­ b¶n tiÒn tÖ ®ang biÕn thµnh t­ b¶n s¶n xuÊt th× bé phËn kh¸c cña TBSX ®ang biÕn thµnh t­ b¶n hµng ho¸ vµ mét bé phËn hµng ho¸ l¹i biÕn thµnh t­ b¶n tiÒn tÖ. Khi mäi t­ b¶n trong x· héi ®Òu nh­ vËy th× sù vËn ®éng tuÇn hoµn cña t­ b¶n lµ sù vËn ®éng liªn tôc, kh«ng ngõng, ®ång thêi lµ sù vËn ®éng ®øt qu·ng kh«ng ngõng. ChÝnh trong sù vËn ®éng m©u thuÉn ®ã mµ t­ b¶n tù b¶o tån, chuyÓn ho¸ gi¸ trÞ vµ kh«ng ngõng lín lªn. 2. Sù thèng nhÊt ba h×nh th¸i tuÇn hoµn cña t­ b¶n c«ng nghiÖp T­ b¶n. Trong qu¸ tr×nh tæng tuÇn hoµn cña nã lÇn l­ît mang lÊy c¸c h×nh th¸i t­ b¶n tiÒn tÖ, t­ b¶n s¶n xuÊt, t­ b¶n hµng ho¸ råi l¹i trót bá ra vµ mçi h×nh th¸i nh­ thÕ nã hoµn thµnh chøc n¨ng thÝch hîp, t­ b¶n ®ã lµ t­ b¶n c«ng nghiÖp -c«ng nghiÖp víi ý nghÜa bao qu¸t mäi ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh theo ph­¬ng thøc t­ b¶n chñ nghÜa. Do ®ã ë ®©y t­ b¶n tiÒn tÖ, t­ b¶n s¶n xuÊt, t­ b¶n hµng ho¸ kh«ng ph¶i lµ ®Ó nãi nh÷ng lo¹i TB ®éc lËp. ë ®©y c¸c t­ b¶n Êy lµ ®Ó chØ nh÷ng h×nh th¸i chøc n¨ng ®Æc thï cña t­ b¶n CN, t­ b¶n nµy lÇn l­ît mang 3 h×nh th¸i Êy vµ nÕu xÐt trong qu¸ tr×n vËn ®éng liªn tôc th× mçi mét h×nh th¸i ®Òu cã thÓ xem lµ ®iÓm xuÊt ph¸t ®ång thêi lµ ®iÓm håi quy cña nã, tuÇn hoµn cña TBCN còng cã thÓ xem lµ d¹ng tuÇn hoµn cña TBSX, hoÆc còng cã thÓ lµ d¹ng tuÇn hoµn cña t­ b¶n hµng ho¸, c¸c h×nh th¸i tuÇn hoµn nµy vËn ®éng trong sù thèng nhÊt víi nhau. a) TuÇn hoµn cña T­ b¶n tiÒn tÖ : T- H …SX…H’ - T’ Tõ c«ng thøc ta thÊy ®iÓm xuÊt ph¸t lµ T, t­ b¶n tiÒn tÖ cÇn lµm cho t¨ng thªm gi¸ trÞ vµ ®iÓm kÕt thóc lµ T’, t­ b¶n tiÒn tÖ ®· t¨ng thªm gi¸ trÞ tøc Ttt trong ®ã T lµ t­ b¶n ®· ®­îc thùc hiÖn tån t¹i bªn c¹nh con ®Î cña nã lµ t. B¶n th©n c«ng thøc ®· nãi lªn môc ®óch, ®éng c¬ cña cuéc vËn ®éng cña t­ b¶n lµ gi¸ trÞ t¨ng thªm gi¸ trÞ, tiÒn ®Î ra tiÒn. Trong tuÇn hoµn nµy T lµ c¸i øng ra trong l­u th«ng lµ T’ lµ môc ®Ých ®¹t ®­îc trong l­u th«ng. Nh­ vËy, h×nh nh­ lµ l­u th«ng ®Î ra gi¸ trÞ lín h¬n cßn giai ®o¹n s¶n xuÊt chØ lµ kh©u trung gian ®Ó lµm ra tiÒn. V× thÕ cho nªn tuÇn hoµn cña t­ b¶n tiÒn tÖ lµ h×nh th¸i phiÕn diÖn nhÊt che dÊu quan hÖ bãc lét t­ b¶n chñ nghÜa. Vµ còng chÝnh do ®ã nã trë thµnh hinh th¸i næi bËt nhÊt vµ ®Æc tr­ng nhÊt cña tuÇn hoµn cña TBCN mµ môc ®Ých vµ ®éng c¬ lµ tiÒn lµm ra tiÒn (mua ®Ó b¸n ®¾t h¬n). b) TuÇn hoµn cña t­ b¶n s¶n xuÊt C«ng thøc chung : SX…H’ - T’ - H…SX. Qua c«ng thøc nµy nãi lªn sù ho¹t ®éng lÆp ®i lÆp l¹i mét c¸ch cã chu kú cña t­ b¶n s¶n xuÊt. H×nh th¸i t­ b¶n hµng ho¸, trong tuÇn hoµn nµy cho thÊy râ lµ nã tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cßn h×nh th¸i tiÒn tÖ cña TB ®· kÕt thóc sù thùc hiÖn t­ b¶n hµng ho¸ (H’), lµ ph­¬ng diÖn mua vµ chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt tøc lµ m«i giíi cho TB hµng ho¸ chuyÓn ho¸ thµnh TBSX. TuÇn hoµn nµy v¹ch râ nguån gèc cña T­ b¶n r»ng dï lµ t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n hay t¸i s¶n xuÊt më réng nguån TB ®Çu t­ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ ra, song tuÇn hoµn nµy l¹i kh«ng biÓu thÞ viÖc s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­. Do ®ã nã lµm cho ng­êi ta lÇm t­ëng môc ®Ých cña nã chØ lµ b¶n th©n s¶n xuÊt, chØ lµ cè g¾ng s¶n xuÊt thËt nhiÒu vµ thËt rÎ, cã T§ còng chØ lµ T§ s¶n phÈm ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt ®­îc liªn tôc nªn kh«ng cã hiÖn t­îng s¶n xuÊt thõa. c) TuÇn hoµn cña t­ b¶n hµng ho¸ : H’ - T’ - H…SX…H’ TuÇn hoµn b¾t ®Çu b»ng hai giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh l­u th«ng, tiÕp ®ã lµ s¶n xuÊt xuÊt hiÖn víi chøc n¨ng lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kÕt thóc tuÇn hoµn lµ H’, kÕt thóc cña s¶n xuÊt cïng lµ sù t¸i hiÖn cña t­ b¶n hµng ho¸. H×nh th¸i kÕt thóc lµ H’ ch­a chuyÓn ho¸ trë l¹i thµnh tiÒn ®· t¨ng thªm gi¸ trÞ nã lµ h×nh th¸i ch­a hoµn thµnh vµ cßn ph¶i tiÕp tôc tiÕn hµnh. V× vËy chóng ®· bao hµm t¸i s¶n xuÊt. Nh×n vµo c«ng thøc trªn ta cßn thÊy nã kh¸c h¼n c¸c h×nh thøc tuÇn hoµn tr­íc ë chç ®iÓm xuÊt ph¸t b¾t ®Çu b»ng H’, mét gi¸ trÞ ®· t¨ng thªm gi¸ trÞ chø kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ t­ b¶n ban ®Çu cßn ®ang chê ®îi ng­êi ra lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ. §iÓm nµy lµm cho nã cã mét sè ®Æc ®iÓm kh¸c. Trong h×nh th¸i H’ …H’ sù tiªu dïng toµn bé s¶n phÈm hµng ho¸ ®­îc gi¶ ®Þnh lµ ®iÒu kª cña kª cña qu¸ tr×nh b×nh th­êng cña tuÇn hoµn TB. Toµn bé hé tiªu dïng c¸ nh©n bao gåm tiªu dïng c¸ nh©n cña ng­êi lao ®éng vµ tiªu dïng dïng c¸ nh©n ®èi víi bé phËn s¶n phÈm thÆng d­ kh«ng ®­îc tÝch luü. VËy lµ toµn bé tiªu dïng - tiªu dïng c¸ nh©n vµ tiªu dïng s¶n xuÊt gia nhËp lµm ®iÒu kiÖn trong tuÇn hoµn H’. Trong H…H’, h×nh th¸i hµng ho¸ víi TB lµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cña s¶n xuÊt, lµ ®iÒu tiÖn tiÒn ®Ò h×nh th¸i ®ã l¹i quay trë l¹i trong néi bé tuÇn hoµn cïng víi H thø hai. NÕu H ®ã ch­a ®­îc s¶n xuÊt hay ch­a ®­îc t¸i s¶n xuÊt th× tuÇn hoµn sÏ bÞ h·m h¹i. H nµy ph¶i ®­îc s¶n xuÊt ra, th­êng d­íi h×nh th¸i H’ cña mét t­ b¶n c«ng nghiÖp kh¸c. Trong tuÇn hoµn ®ã, H tån t¹i thµnh ®iÓm xuÊt ph¸t, ®iÓm m«i giíi vµ ®iÓm cuèi cïng cña vËn ®éng, nh­ vËy lµ nã lu«n lu«n tån t¹i. Nã lµ ®iÒu kiÖn liªn tôc cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. MÆt kh¸c tuÇn hoµn cña t­ b¶n hµng ho¸ cßn lµ h×nh th¸i lµm næi bËt lªn sù liªn tôc cña l­u th«ng. H’ lµ ®iÓm b¾t ®Çu tuÇn hoµn vµ H’ ®iÓm kÕt thøc tuÇn hoµn ®Òu biÓu hiÖn mét khèi l­îng gi¸ trÞ sö dông ®­îc s¶n xuÊt ra ®Ó b¸n. Do ®ã nÕu H’ ®iÓm b¾t ®Çu tuÇn hoµn ®ßi hái l­u th«ng thÝ ®iÓm H’ còng ®ßi hái mét qu¸ tr×nh l­u th«ng míi. H×nh th¸i tuÇn hoµn nµy cßn trùc tiÕp béc lé mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸ víi nhau. Mçi nhµ TB ®Òu nÐm H’ vµo l­u th«ng vµ dïng T’ ®· thu ®­îc ®Ó mua hµng ho¸ tiªu dïng s¶n xuÊt vµ tiªu dïng c¸ nh©n. C¶ 2 lo¹i hµng ho¸ nµy ®Òu n¨m trong l­u th«ng vµ còng do c¸c nhµ TB c«ng nghiÖp cung cÊp cho nhau. Do ®ã h×nh th¸i tuÇn hoµn nµy kh«ng chØ lµ mét h×nh th¸i vËn ®éng chung cho mäi t­ b¶n c«ng nghiÖp c¸ biÖt mµ ®ång thêi cßn lµ h×nh th¸i vËn ®éng cña tæng sè nh÷ng t­ b¶n c¸ biÖt, tøc lµ h×nh th¸i vËn ®éng cña tæng t­ b¶n cña giai cÊp t­ b¶n lµ mét vËn ®éng trong ®ã vËn ®éng cña mçi mét TBCN c¸ biÖt chØ biÓu hiÖn thµnh vËn ®éng bé phËn ch»ng chÞt víi vËn ®éng cña c¸c TB kh¸c vµ bÞ chÕ ­íc bëi nh÷ng vÊn ®Ò nµy. Nh­ vËy lµ h×nh th¸i tuÇn hoµn H’…H ®· v¹ch râ sù thùc hiÖn hµng ho¸ lµ ®iÒu kiÖn th­êng xuyªn cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt song còng do qu¸ tr×nh nhÊn m¹nh tÝnh liªn tôc cña l­u th«ng hµng ho¸ nªn ng­êi ta cã Ên t­îng r»ng tÊt c¶ mäi yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Òu lµ do l­u th«ng hµng ho¸ mµ ra vµ chØ gåm cã hµng ho¸ mµ th«i. VËy qua ®©y ta thÊy nÕu xÐt riªng tõng h×nh th¸i tuÇn hoµn th× mçi h×nh th¸i chØ lµm næi bËt mÆt b¶n chÊt nµy vµ che dÊu mÆt b¶n chÊt kh¸c cña sù vËn ®éng TBCN. Do ®ã ta ph¶i xÐt ®ång thêi c¶ ba h×nh th¸i tuÇn hoµn míi thÊy ®­îc ®Çy ®ñ sù vËn ®éng cña t­ b¶n, míi nhËn thøc ®óng ®¾n b¶n chÊt cña mèi quan hÖ giai cÊp mµ TB biÓu hiÖn trong sù vËn ®éng ®ã. Thùc tÕ chØ cã sù thèng nhÊt cña 3 h×nh th¸i tuÇn hoµn th× qu¸ tr×nh vËn ®éng cña TB n¬i cã thÓ tiÕn hµnh mét c¸ch liªn tôc kh«ng ngõng, tuÇn hoµn cña TB chØ cã thÓ tiÕn hµnh ®­îc khi t­ b¶n tr¶i qua 3 giai ®o¹n. NÕu mät giai ®o¹n nµo ®Êy bÞ ngõng trÖ th× toµn bé sù tuÇn hoµn sÏ l©m vµo bÕ t¾c. Do ®ã muèn ®¶m b¶o sù tuÇn hoµn kh«ng ngõng cña TB cÇn cã ®iÒu kiÖn lµ toµn bé t­ b¶n ph¶i ph©n ra ba bé phËn tån t¹i ®ång thêi ë c¶ ba h×nh th¸i vµ mçi bé phËn TB ë mçi h×nh th¸i kh¸c nhau ®Òu ph¶i kh«ng ngõng liªn tôc tr¶i qua 3 h×nh th¸i . Hai ®iÒu kiÖn nµy rµng buéc chÆt chÏ víi nhau, lµ tiÒn ®Ò kh¨ng khÝt cña nhau. ChØ khi c¸c h×nh th¸i TB kÕ tiÕp nhau kh«ng ngõng th× TB míi tån t¹i ®ång thêi ë c¶ 3 h×nh th¸i vµ ng­îc l¹i. §©y lµ sù thÓ hiÖn sù thèng nhÊt cña 3 h×nh th¸i vµ còng lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho TB tuÇn hoµn mét c¸ch b×nh th­êng. II. Chu chuyÓn cña T­ b¶n 1. Chu chuyÓn cña T­ b¶n. Thêi gian chu chuyÓn Sù tuÇn hoµn cña T­ b¶n nãi vÒ sù biÕn ho¸ h×nh th¸i cña c¸c giai ®o¹n l­u th«ng vµ s¶n xuÊt. Nh­ng TB kh«ng ph¶i chØ biÕn ho¸ h×nh th¸i mét lµn råi dõng l¹i mµ “T­ b¶n lµ mét sù vËn ®éng, chø kh«ng ph¶i lµ mét vËt tÜnh”. TB nÕu muèn tån t¹i th× TB ph¶i kh«ng ngõng ®i vµo l­u th«ng tiÕp tôc thùc hiÖn liªn tôc qu¸ tr×nh biªns ho¸ h×nh th¸i tøc lµ tiÕp tôc sù tuÇn hoµn liªn tôc kh«ng ngõng. Sù tuÇn hoµn cña T­ b¶n nÕu xÐt nã lµ mét qu¸ tr×nh ®Þnh kú ®æi míi vµ lÆp ®i lÆp l¹i chø kh«ng ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh c« lËp, riªng lÎ th× gäi lµ chu chuyÓn cña T­ b¶n. Thêi gian chu chuyÓn cña T­ b¶n lµ kho¶ng thêi gian kÓ tõ khi TB øng ra d­íi mét h×nh thøc nhÊt ®Þnh (tiÒn tÖ, s¶n xuÊt, hµng ho¸) cho ®Õn khi nã trë vÒ tay nhµ TB còng d­íi h×nh thøc nh­ thÕ nh­ng cã thªm gi¸ trÞ, thÆng d­. Muèn chu chuyÓn mét vßng TB tr¶i qua 2 giai ®o¹n l­u th«ng vµ mét giai ®o¹n s¶n xuÊt nªn thêi gian chu chuyÓn cña TB lµ tæng thêi gian l­u th«ng vµ thêi gian s¶n xuÊt. a. Thêi gian s¶n xuÊt cña t­ b¶n Thêi gian s¶n xuÊt cña t­ b¶n lµ thêi gian TB n»m trong lÜnh vùc s¶n xuÊt. Thêi gian s¶n xuÊt bao gåm : - Thêi gian lao ®éng tøc lµ thêi gian mµ ng­êi lao ®éng sö dông t­ liÖu lao ®éng t¸c ®éng vµo ®èi t­îng lao ®éng ®Ó t¹o ra s¶n phÈm. §©y lµ thêi gian duy nhÊt t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ cña nhµ TB. - Thêi gian gi¸n ®o¹n lao ®éng tøc lµ thêi gian ®Ó ®èi t­îng lao ®éng chÞu t¸c ®éng cña tù nhiªn mµ kh«ng cÇn lao ®éng cña con ng­êi nh­ tr­êng hîp g©y men cho r­îu, g¹ch ®Ó ph¬i kh«. -Thêi gian dù tr÷ s¶n xuÊt lµ thêi gian mµ TBSX ®· s½n sµng lµm ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh­ng ch­a ph¶i lµ yÕu tè h×nh thµnh s¶n phÈm còng ch­a ph¶i lµ yªó tè h×nh thµnh gi¸ trÞ. Bé phËn TB nµy lµ ë nh­ng t×nh tr¹ng nay lµ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh kh«ng ngõng qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ë ®©y, thêi gian gi¸n ®o¹n lao ®éng vµ thêi gian dù tr÷ s¶n xuÊt lµ thêi gian kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d­. Do ®ã rót ng¾n thêi gian nµy lµ gi¶m bít sù chªnh lÖch gi÷a thêi gian s¶n xuÊt víi thêi gian lao ®éng lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp TBCN. Sù dµi ng¾n cña thêi gian lao ®éng phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè + Tæ chøc cña ngµnh s¶n xuÊt, tÝnh chÊt c«ng viÖc, ch¼ng h¹n th× lµm viÖc ®Ó s¶n xuÊt ®Çu m¸y xe löa th× dµi h¬n thêi kú lµm viÖc ®Ó kÐo sîi. + N¨ng suÊt lao ®éng cao hay thÊp, ®iÒu kiÖn trang bÞ kü thuËt + VËt s¶n xuÊt chÞu t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh tù nhiªn dµi hay ng¾n. + Dù tr÷ s¶n xuÊt nhiÒu hay Ýt b) Thêi gian l­u th«ng Lµ kho¶ng thêi gian mµ TB n»m trong lÜnh vùc l­u th«ng. §ã lµ kho¶ng thêi gian mµ TB chuyÓn tõ h×nh thøc tiÒn tÖ sang h×nh thøc s¶n xuÊt vµ tõ h×nh thøc hµng ho¸ chuyÓn vÒ h×nh thøc tiÒn tÖ. Thêi gian l­u th«ng dµi hay ng¾n lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lÆp ®i lÆp l¹i nhanh hay chËm. Nã khiÕn cho khèi l­îng mét TB nhÊt ®Þnh lµm chøc n¨ng TBSX ®­îc t¨ng lªn hay rót bít ®i. Do ®ã mµ n¨ng suÊt cña TB tøc viÖc TB ®Î ra gi¸ trÞ thÆng d­ lín lªn hay gi¶m ®i. Thêi gian l­u th«ng gåm thêi gian mua vµ thêi gian b¸n. Trong ®ã thêi gian b¸n lµ quan träng vµ khã kh¨n h¬n. Vµ thêi gian l­u th«ng nµy dµi hay ng¾n chñ yÕu lµ do c¸c ®iÒu kiÖn mua TLSX, ®iÒu kiÖn b¸n hµng tuú theo thÞ tr­êng xa hay gÇn, t×nh h×nh thÞ tr­êng tèt hay xÊu, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ph­¬ng tiÖn GTVT. Do chÞu ¶nh h­ëng cña hµng lo¹t c¸c nh©n tè trªn nªn th­êng th× ®é dµi cña thêi gian s¶n xuÊt vµ thêi gian l­u th«ng cña c¸c TB lµ kh¸c nhau. Tõ ®ã lµm cho thêi gian chu chuyÓn cña c¸c TB trong c¸c ngµnh kh¸c nhau vµ c¶ nh÷ng TB trong mét ngµnh còng kh¸c nhau. Khi muèn so s¸nh thêi gian chu chuyÓn cña c¸c TB dµi ng¾n kh¸c nhau ®ã ng­êi ta sö dông tèc ®é chu chuyÓn cña T­ b¶n. Trong ®ã : n : Sè lÇn chu chuyÓn TB trong 1 n¨m CH : N¨m ®¬n vÞ ®o l­êng Ch : Thêi gian chu chuyÓn 1 vßng cña TB 2. T­ b¶n cè ®Þnh vµ t­ b¶n l­u th«ng Thêi gian chu chuyÓn cña T­ b¶n b»ng toµn bé thêi gian chu chuyÓn cña c¸c bé phËn t­ b¶n øng ra ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt. Nh­ng thùc tÕ ph­¬ng thøc chu chuyÓn cña c¸c bé phËn t­ b¶n lµ kh«ng gièng nhau. C¨n cø vµo ph­¬ng thøc chu chuyÓn gi¸ trÞ cña TB ng­êi ta chia TB thµnh TB cè ®Þnh vµ t­ b¶n l­u th«ng. T­ b¶n cè ®Þnh lµ bé phËn T­ b¶n s¶n xuÊt mµ b¶n th©n nã tham gia toµn bé vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh­ng gi¸ trÞ th× l¹i kh«ng chuyÓn hÕt mét lÇn mµ chuyÓn dÇn tõng phÇn mét vµo s¶n phÈm. Tr­íc hÕt bé phËn ®­îc xÕp vµo t­ b¶n cè ®Þnh lµ bé phËn T­ b¶n tån t¹i d­íi h×nh th¸i t­ liÖu lao ®éng nh­ m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ x­ëng ®ang ®­îc sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. H×nh th¸i sö dông cña nh÷ng bé phËn nµy lu«n ®­îc duy tr× vµ tån t¹i nh­ lóc chóng míi gia nh¹o vµo qu¸ tr×nh lao ®éng. Chøc n¨ng t­ liÖu lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi÷ chóng l¹i vµ do vËy bé phËn gi¸ trÞ TB øng ra ®­îc cè ®Þnh l¹i d­íi h×nh th¸i Êy. Bé phËn t­ b¶n nµy l­u th«ng kh«ng ph¶i d­íi h×nh th¸i gi¸ trÞ sö dông cña nã, mµ chØ gi¸ trÞ cña nã míi l­u th«ng vµ chuyÓn dÇn tõng phÇn mét gi¸ trÞ ®ã vµo s¶n phÈm. PhÇn gi¸ trÞ ®ã kh«ng ngõng gi¶m cho ®Õn khi TLL§ trë thµnh v« dông. Khi t­ liÖu lao ®éng cµng bÒn th× nã cµng chËm hao mßn b»ng nhiÒu gi¸ trÞ t­ b¶n bÊt biÕn sÏ ®­îc cè ®Þnh d­íi h×nh th¸i sö dông Êy trong mét thêi gian cµng l©u bÊt nhiªu. Ngoµi ra t­ b¶n cè ®Þnh cßn bao gåm bé phËn TB tån t¹i d­íi h×nh th¸i c¸c TLSX mµ xÐt vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ c¶ vÒ ph­¬ng thøc l­u th«ng gi¸ trÞ còng nh­ TLL§ ®· nãi trªn. §©y lµ tr­êng hîp nh÷ng chÊt dïng ®Ó c¶i t¹o chÊt ®Êt. Nh÷ng chÊt nµy ®em vµo trong ®Êt nh÷ng chÊt ho¸ häc lµm giµu dinh d­ìng cho ®Êt vµ chóng n»m l¹i trong ®Êt trong nhiÒu thêi kú s¶n xuÊt. Trong tr­êng hîp nµy kh«ng ph¶i chØ cã gi¸ trÞ cña TB cè ®Þnh ®­îc chuyÓn dÇn vµo s¶n phÈm mµ gi¸ trÞ sö dông cña bé phËn Êy còng ®­îc chuyÓn vµo s¶n phÈm. T­ b¶n l­u th«ng lµ mét bé phËn t­ b¶n s¶n xuÊt mµ gi¸ trÞ cña nã sau mét thêi kú s¶n xuÊt cã thÓ hoµn l¹i hoµn toµn cho nhµ t­ b¶n d­íi h×nh thøc tiÒn tÖ, sau khi hµng ho¸ ®· b¸n xong. §ã lµ bé phËn t­ b¶n bÊt biÕn d­íi h×nh th¸i nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, vËt liÖu phô…tiªu dïng trong qu¸ tr×nh lao ®éng. XÐt vÒ phøc chu chuyÓn bé phËn TB kh¶ biÕn còng gièng nh­ bé phËn TB bÊt biÕn l­u th«ng nãi trªn do ®ã còng ®­îc xÐt vµo lµ TB l­u ®éng. Sù ph©n chia TB thµnh bé phËn cè ®Þnh vµ l­u ®éng lµ ®Æc ®iÓm riªng cã cña TBSX chØ cã TBSX míi cã sù ph©n chia nµy vµ c¨n cø cña viÖc ph©n chia nµy chÝnh lµ ph­¬ng thøc chu chuyÓn cña TB. Còng chÝnh v× thÕ cã nh÷ng TLSX khi ®­îc coi lµ TBC§ khi ®­îc coi lµ TB l­u ®éng tïy theo chøc n¨ng cña nã trong qóa tr×nh s¶n xuÊt. Ch¼ng h¹n nh­ mét con bß kÐo ®Çy lµ TBC§ nh­ng bß thÞt l¹i TBL§ trong qóa tr×nh s¶n xuÊt. TBC§ bÞ hao mßn dÇn tõ mét chiÕc m¸y míi nguyªn vÑn cho ®Õn khi chØ cßn lµ ®èng s¾t vôn, ®ã lµ hao mßn vÒ mÆt gi¸ trÞ sö dông. §ång thêi víi sù hao mßn vËt chÊt, gi¸ trÞ cña nã còng gi¶m dÇn do ®· chuyÓn tõng phÇn sang s¶n phÈm. §ã lµ hao mßn vÒ mÆt gi¸ trÞ. Nh÷ng hao mßn nµy ®­îc gäi lµ hao mßn h÷u h×nh, nguyªn nh©n cña nh÷ng hao mßn nµy lµ do sö dông trong s¶n xuÊt bÞ ®éng cña thiªn nhiªn g©y nªn. VD nh­ m¸y bÞ gØ. Bªn c¹nh ®ã TBC§ cßn bÞ hao mßn v« h×nh. §ã lµ sù hao mßn thuÇn tóy vÒ mÆt gi¸ trÞ trong khi gi¸ trÞ sö dông míi hao mßn hoÆc cßn nguyªn vÑn nh­ng bÞ mÊt gi¸ v× cã nh÷ng m¸y mãc tèt h¬n, tåi tµn h¬n x· héi. C¶ hao mßn h÷u h×nh vµ v« h×nh cña TBC§ ®Òu ®­îc tÝnh chuyÓn gi¸ trÞ vµo s¶n phÈm, l­u th«ng cïng s¶n phÈm, chuyÓn ho¸ thµnh tiÒn vµ trë thµnh qòy, dù tr÷ tiÒn tÖ ®Ó ®æi míi TBC§ khi ®Õn kú t¸i t¹o ra TB ®ã d­íi h×nh th¸i hiÖn vËt. §ã chÝnh lµ qòy khÊu hao cña TB. §Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ cña t­ b¶n bé phËn qòy khÊu hao nµy cã thÓ ®­îc ®­a ra sö dông ®Ó më réng doanh nghiÖp tøc t¨ng quy m« theo chiÒu s©u. Nhê vËy doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng mµ kh«ng cÇn cã sù tÝch lòy TB thùc sù. §Ó tr¸nh nh÷ng hao mßn bÊt th­êng vµ bÊt ®éng ph¸t huy hiÖu qu¶ cao, TBC§ ®ßi hái nh÷ng chi phÝ b¶o qu¶n ®ång bé. ViÖc b¶o qu¶n Êy ®­îc thùc hiÖn mét phÇn ë b¶n th©n qóa tr×nh lao ®éng sö dông nã, b¶o tån nã vµ chuyÓn gi¸ trÞ cña nã vµo s¶n phÈm. Nh­ng ®Ó b¶o qu¶n tèt TBC§ cßn ®ßi hái ph¶i thùc sù chi phÝ møc lao ®éng n÷a. M¸y mãc yªu cÇu th­êng xuyªn ph¶i ®­îc lau chïi. §©y lµ viÖc phô nh­ng nÕu kh«ng lµ th× m¸y mãc sÏ nhanh háng. Ngoµi ra TBC§ cßn cÇn ®­îc tu bæ, söa ch÷a do ®ã ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng kho¶n chi vÒ TB riªng. Th­êng mçi TBC§ ®Çu t­ cho mét ngµnh CN nhÊt ®Þnh ®Òu ®­îc dù tÝnh theo kinh nghiÖm nh÷ng c«ng v¨n lau chïi, nh÷ng yªu cÇu tu söa sau nh÷ng qu·ng thêi gian lao ®éng nhÊt ®Þnh còng nh­ söa ch÷a th«ng th­êng vµ bÊt th­êng cã thÓ x¶y ra. Nh÷ng chi phÝ cho viÖc b¶o qu¶n vµ söa ch÷a ®ã ®­îc ph©n phèi b×nh qu©n vµo suèt cuéc ®êi phôc vô cña TB vµ ®­îc tÝnh vµo gi¸ c¶ s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra. Nh­ vËy lµ nh÷ng chi phÝ ®ã ®· ®­îc dù tÝnh tr­íc dÔ ph©n phèi ®Òu cho c¸c vßng chu chuyÓn cña TB ngay tõ vßng ®Çu. Sè TB chi ra cho CN b¶o qu¶n, söa ch÷a lµ mét thµnh phÇn cã tæ chøc ®Æc biÖt, nã kh«ng thÓ xÕp vµo TB cè ®Þnh còng kh«ng ph¶i lµ TB l­u ®éng nh­ng nã lµ mét bé phËn trong chi phÝ th­êng xuyªn nªn ®­îc xÕp vµo TB l­u ®éng. Trªn thùc tÕ ranh giíi gi÷a viÖc thùc sù lµ söa ch÷a vµ thay thÕ, gi÷a chi phÝ b¶o qu¶n vµ chi phÝ ®æi míi cã phÇn nµo kh«ng râ rµng. §Æc biÖt trong n«ng nghiÖp h«m nay ch­a sö dông nhiÒu c¬ khÝ nªn viÖc ph©n biÖt nµy cµng trë nªn khã thùc hiÖn. Trong qóa tr×nh s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp ®Ó tr¸nh hao mßn v« Ých còng nh­ ra søc tiÕt kiÖm c¸c chi phÝ b¶o qu¶n vµ söa ch÷a t¨ng c­êng hiÖu suÊt c¸c nhµ TB t×m mäi c¸ch ®Ó thu håi TB vÒ nhanh vµ thu nhiÒu lîi nhuËn h¬n. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy th× ngoµi c¸c thñ ®o¹n th«ng th­êng nh­ t¨ng c­êng ®é lao ®éng, kÐo dµi ngµy lao ®éng… c¸c nhµ TB cßn bãc lét c¶ thêi gian nghØ cña c«ng nh©n, buéc c«ng nh©n lao ®éng trong ®iÒu kiÖn cùc khæ thËm chÝ kh«ng b¶o ®¶m an toµn lao ®éng cho c«ng nh©n. §iÒu nµy dÉn tíi m©u thuÉn giai cÊp trong XHTB trë nªn gay g¾t. D­íi chÕ ®é XHCN kh¸c h¼n nh÷ng viÖc tËn dông kh¸i niÖm c«ng suÊt cña m¸y mãc ®Ó tr¸nh hao mßn v« h×nh, chó ý b¶o qu¶n söa ch÷a, sö dông hîp lý, cã hiÖu qu¶ vèn cè ®Þnh, vèn l­u ®éng lµ yªu cÇu kÕt qu¶ trong viÖc qu¶n lý nÒn kinh tÕ XHCN. Trong ®iÒu kiÖn ë ViÖt Nam hiÖn nay viÖc t¨ng c­êng ®­a m¸y mãc hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt, tËn dông hÕt c«ng suÊt cña m¸y kh«ng chØ cã t¸c dông tr¸nh hao mßn mµ cßn cã ý nghÜa qóa tr×nh trong viÖc t¨ng NSL§ x· héi lªn b­íc cao míi, ®ã lµ tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng l·ng phÝ nghiªm träng trong vµ sö dông vèn c._.