Lý luận giá trị thặng dư là hòn đá tảng của học thuyết kinh tế của Mác

Tài liệu Lý luận giá trị thặng dư là hòn đá tảng của học thuyết kinh tế của Mác: ... Ebook Lý luận giá trị thặng dư là hòn đá tảng của học thuyết kinh tế của Mác

doc13 trang | Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1731 | Lượt tải: 0download
Tóm tắt tài liệu Lý luận giá trị thặng dư là hòn đá tảng của học thuyết kinh tế của Mác, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi më ®Çu Tõ gi÷a thÕ kû XVII ®Õn nay, c¸c nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ häc t­ s¶n trong chõng mùc nhÊt ®Þnh ®· nghiªn cøu vÊn ®Ò gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc t¹o ra nh­ thÕ nµo. Nh­ng “tÊt c¶ c¸c nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ häc ®Òu ph¹m ph¶i c¸i sai lÇm lµ ®· kh«ng xÐt gi¸ trÞ thÆng d­ d­íi d¹ng thuÇn tuý, víi t­ c¸ch lµ gi¸ trÞ thÆng d­ mµ xÐt d­íi h×nh th¸i ®Æc thï lµ lîi nhuËn vµ ®Þa t«”. Ch¼ng h¹n nh­ W.Petty vµ tr­êng ph¸i träng n«ng Ph¸p ®· coi ®Þa t« lµ h×nh th¸i chung cña gi¸ trÞ thÆng d­. A. Smith tuy lµ ng­êi ®Çu tiªn nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng c¸c ph¹m trï lîi nhuËn, ®Þa t« vµ lîi tøc, nh­ng «ng kh«ng coi b¶n th©n gi¸ trÞ thÆng d­ lµ mét ph¹m trï chuyªn m«n cã h×nh th¸i ®Æc thï kh¸c víi lîi nhuËn vµ ®Þa t« . VÒ sau Ricardo l¹i nghiªn cøu s©u thªm c¸c h×nh th¸i ®Æc thï nµy; nh­ng «ng chØ chó ý nghiªn cøu mèi quan hÖ vÒ l­îng, lîi tøc vµ ®Þa t« vµ vÉn kh«ng ph¸t hiÖn ra ph¹m trï chung- gi¸ trÞ thÆng d­. Trong lÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ, rÊt nhiÒu c¸c nhµ kinh tÕ ph¹m ph¶i c¸c sai lÇm nµy. Kh«ng kÓ ®Õn mét sè nguyªn nh©n nh­ häc thuyÕt gi¸ trÞ lao ®éng cña hä bÞ h¹n chÕ vÒ tÝnh giai cÊp vµ thiÕu tÝnh khoa häc, th× mét nguyªn nh©n quan träng kh¸c lµ sù vËn dông sai lÇm ph­¬ng ph¸p luËn cña hä ®­îc biÓu hiÖn trªn hai mÆt: Thø nhÊt, hä kh«ng thÓ v¹ch ra tÝnh quy ®Þnh b¶n chÊt tõ c¸c hiÖn t­îng kinh tÕ, “hä chép lÊy mét c¸ch th« b¹o nh÷ng tµi liÖu do kinh nghiÖm ®em l¹i vµ hä chØ quan t©m ®Õn thø tµi liÖu nµy mµ th«i”. Thø hai, hä chØ xem xÐt mét c¸ch c« lËp c¸c hiÖn t­îng c¸ biÖt trong vËn hµnh kinh tÕ, kh«ng thÓ v¹ch ra quan hÖ néi t¹i cña c¸c hiÖn t­îng nµy vµ sù chuyÓn ho¸ quan hÖ cña chóng. Hä kh«ng th«ng qua bÊt cø kh©u trung gian chuyÓn tiÕp nµo, mµ lÉn lén trùc tiÕp gi¸ trÞ thÆng d­ víi c¸c h×nh th¸i cô thÓ cña nã tøc lµ lîi nhuËn, lîi tøc vµ ®Þa t«, do ®ã n¶y sinh mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò: Tr×nh bµy kh«ng m¹ch l¹c, c¸c m©u thuÉn kh«ng ®­îc gi¶i quyÕt vµ nh÷ng ®iÒu nh¶m nhÝ kh¸c. Vµ chØ ®Õn khi M¸c ph¸t hiÖn ra lý luËn gi¸ trÞ thÆng d­ th× mäi vÊn ®Ò khoa häc, b¶n chÊt míi ®­îc lµm s¸ng tá. Theo ®¸nh gi¸ cña V.I Lªnin th× “Lý luËn gi¸ trÞ thÆng d­ lµ hßn ®¸ t¶ng cña häc thuyÕt kinh tÕ cña M¸c” vµ häc thuyÕt kinh tÕ cña C. M¸c lµ “néi dung c¨n b¶n cña chñ nghÜa M¸c”. Néi dung c¬ b¶n cña häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d­ C. M¸c ®· hoµn chØnh lý luËn gi¸ trÞ thÆng d­ sau khi lÊy ®iÓm xuÊt ph¸t lµ ®i tõ lý luËn gi¸ trÞ, gi¸ trÞ thÞ tr­êng (gi¸ trÞ trao ®æi) vµ gi¸ c¶. Së dÜ nh­ vËy lµ v× gi¸ trÞ lµ c¬ së cña gi¸ trÞ thÆng d­. Phñ nhËn lý luËn gi¸ trÞ còng ®ång nghÜa víi phñ nhËn lý luËn gi¸ trÞ thÆng d­ vµ ng­îc l¹i. Tr­íc hÕt, C.M¸c nghiªn cøu sù chuyÓn ho¸ cña tiÒn thµnh t­ b¶n (tr×nh bµy trong phÇn 2, quyÓn 1, tËp 23). Th«ng qua sù ph©n tÝch ph©n biÖt tiÒn th«ng th­êng vµ tiÒn lµ t­ b¶n tõ hai c«ng thøc: H-T-H vµ T-H-T’, M¸c kh¼ng ®Þnh: tiÒn chØ biÕn thµnh t­ b¶n khi ®­îc sö dông ®Ó bãc lét lao ®éng cña ng­êi kh¸c. Gäi lµ c«ng thøc chung cña t­ b¶n v× mäi t­ b¶n dï kinh doanh trong ngµnh nµo (c«ng nghiÖp, th­¬ng nghiÖp, ng©n hµng…) ®Òu vËn ®éng theo c«ng thøc chung. BÊt cø tiÒn nµo vËn ®éng theo c«ng thøc T-H-T ®Òu ®­îc chuyÓn ho¸ thµnh t­ b¶n. Do môc ®Ých cña l­u th«ng hµng ho¸ gi¶n ®¬n lµ gi¸ trÞ sö dông nªn vßng l­u th«ng chÊm døt ë giai ®o¹n hai. Khi nh÷ng ng­êi trao ®æi ®· cã ®­îc gi¸ trÞ sö dông mµ ng­êi ®ã cÇn ®Õn. Cßn môc ®Ých l­u th«ng cña tiÒn tÖ víi t­ c¸ch lµ t­ b¶n kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ sö dông, mµ lµ gi¸ trÞ, h¬n n÷a lµ gi¸ trÞ t¨ng thªm. V× vËy nÕu sè tiÒn thu b»ng sè tiÒn øng ra th× qu¸ tr×nh vËn ®éng trë nªn v« nghÜa. Do ®ã, sè tiÒn thu vÒ ph¶i lín h¬n sè tiÒn øng ra, nªn c«ng thøc vËn ®éng nªn sù vËn ®éng T-H-T’ lµ kh«ng cã giíi h¹n, v× sù lín lªn cña gi¸ trÞ lµ kh«ng cã giíi h¹n. Sau khi ®­a ra c«ng thøc chung M¸c ph©n tÝch lµ trong l­u th«ng 2 tr­êng hîp: ngang gi¸ vµ kh«ng ngang gi¸, kÓ c¶ gian lËn trong mua b¸n ®Òu kh«ng lµm tiÒn tÖ lín lªn (®Òu kh«ng sinh ra ∆T). Vµ tõ ®©y, C.M¸c chØ ra m©u thuÉn cña c«ng thøc chung t­ b¶n: “ VËy lµ t­ b¶n kh«ng thÓ xuÊt hiÖn tõ l­u th«ng vµ còng kh«ng thÓ xuÊt hiÖn ë bªn ngoµi l­u th«ng. Nã ph¶i xuÊt hiÖn trong l­u th«ng vµ ®ång thêi kh«ng ph¶i trong l­u th«ng” (C.M¸c: T­ b¶n. NXB Sù thËt, HN, 1987, Q1, tËp 1,tr 216). Vµ M¸c ®· gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã xuÊt ph¸t tõ yÕu tè H, H chia thµnh 3 lo¹i: hµng ho¸ t­ liÖu s¶n xuÊt, hµng ho¸ t­ liÖu tiªu dïng vµ hµng ho¸ søc lao ®éng, ¸p dông ph­¬ng ph¸p lo¹i trõ dÇn vµ t×m ra hµng ho¸ søc lao ®éng: mét thø hµng ho¸ cã thuéc tÝnh ®¨c biÖt – t¹o ra gi¸ trÞ míi lín h¬n gi¸ trÞ b¶n th©n nã, nguån gèc sinh ra ∆T vµ lµm cho T lín lªn. C.M¸c ®· nhÊn m¹nh søc lao ®éng chØ trë thµnh hµng ho¸ khi cã ®ñ hai ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò: Mét lµ, ng­êi lao ®éng ph¶i tù do vÒ th©n thÓ, ph¶i lµm chñ ®­îc søc lao ®éng cña m×nh vµ cã quyÒn ®em b¸n cho ng­êi kh¸c. VËy ng­êi cã søc lao ®éng ph¶i cã quyÒn së h÷u søc lao ®éng cña m×nh. Hai lµ, ng­êi lao ®éng ph¶i t­íc hÕt t­ liÖu s¶n xuÊt ®Ó trë thµnh ng­êi v« s¶n vµ b¾t buéc ph¶i b¸n søc lao ®éng, v× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c ®Ó sinh sèng. Còng nh­ nh÷ng hµng ho¸ kh¸c, hµng ho¸ - søc lao ®éng còng cã hai thuéc tÝnh lµ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ søc lao ®éng lµ gi¸ trÞ cña nh÷ng t­ liÖu sinh ho¹t cÇn thiÕt ®Ó nu«i sèng ng­êi c«ng nh©n, vî con anh ta; nh÷ng yÕu tè tinh thÇn, d©n téc, t«n gi¸o cña ng­êi c«ng nh©n, nh÷ng chi phÝ ®µo t¹o ng­êi c«ng nh©n. Gi¸ trÞ hµng ho¸ søc lao ®éng gièng gi¸ trÞ hµng ho¸ th«ng th­êng ë chç: Nã ph¶n ¸nh mét l­îng lao ®éng hao phÝ nhÊt ®Þnh ®Ó t¹o ra nã. Nh­ng gi÷a chóng cã sù kh¸c nhau c¨n b¶n: Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ th«ng th­êng biÓu thÞ hao phÝ lao ®éng trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ nh­ng hµng ho¸ - søc lao ®éng l¹i lµ sù hao phÝ lao ®éng gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc s¶n xuÊt ra nh÷ng vËt phÈm tiªu dïng ®Ó nu«i sèng ng­êi c«ng nh©n. Cßn hµng ho¸ søc lao ®éng ngoµi yÕu tè vËt chÊt, nã cßn cã yÕu tè tinh thÇn lÞch sö, d©n téc, yÕu tè gia ®×nh vµ truyÒn thèng, nghÒ nghiÖp mµ hµng ho¸ th«ng th­êng kh«ng cã. Còng gièng nh­ c¸c hµng ho¸ th«ng th­êng, hµng ho¸ søc lao ®éng cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu nhÊt ®Þnh nµo ®ã cña ng­êi mua. Nh­ng gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ søc lao ®éng cã thuéc tÝnh ®Æc biÖt, nã kh¸c hoµn toµn víi hµng ho¸ th«ng th­êng ë chç: Khi ®em tiªu dïng hay sö dông nã th× kh«ng nh÷ng kh«ng bÞ tiªu biÕn theo thêi gian vÒ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông mµ ng­îc l¹i nã l¹i t¹o ra mét l­îng gi¸ trÞ míi c + m ( c + m > v, víi v lµ gi¸ trÞ sö dông cña b¶n th©n nã). Kho¶n lín lªn ®­îc sinh ra trong qu¸ tr×nh sö dông søc lao ®éng chÝnh lµ ∆T hay gi¸ trÞ thÆng d­. Tõ ®ã M¸c kÕt luËn: Hµng ho¸ - søc lao ®éng lµ nguån gèc t¹o ra gi¸ trÞ h¬n thÕ n÷a lµ t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ cho nhµ t­ b¶n. Vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc thùc hiªn nh­ thª nµo? M¸c cho r»ng: Môc ®Ých cña s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa kh«ng ph¶i lµ gÝa trÞ sö dông mµ lµ gi¸ trÞ, nh­ng còng kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ ®¬n thuÇn mµ lµ gi¸ trÞ thÆng d­. Song, ®Ó s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ th× tr­íc hÕt nhµ t­ b¶n ph¶i s¶n xuÊt ra mét gÝa trÞ sö dông nµo ®ã, v× gÝa trÞ sö dông lµ vËt mang gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d­. Nh­ vËy: Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa lµ sù thèng nhÊt gi÷a qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gÝa trÞ sö dông vµ qóa tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ b»ng c¸ch bãc lét lao ®éng c«ng nh©n lµm thuª. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong xÝ nghiÖp t­ b¶n ®ång thêi lµ qóa tr×nh nhµ t­ b¶n tiªu dïng søc lao ®éng vµ t­ liÖu s¶n xuÊt mµ nhµ t­ b¶n ®· mua nªn cã hai ®Æc ®iÓm: Mét lµ, ng­êi c«ng nh©n lao ®éng d­íi sù kiÓm so¸t cña nhµ t­ b¶n nh­ nh÷ng yÕu tè kh¸c cña s¶n xuÊt ®­îc nhµ t­ b¶n sö dông sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt. Hai lµ, s¶n phÈm lµm ra thuéc së h÷u nhµ t­ b¶n chø kh«ng thuéc vÒ c«ng nh©n. C. M¸c ®· lÊy viÖc s¶n xuÊt sîi cña mét nhµ t­ b¶n ë n­íc Anh lµm vÝ dô ®Ó nghiªn cøu qóa tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­. Ph­¬ng ph¸p gi¶ ®Þnh khoa häc mµ C.M¸c ®Æt ra ®Ó nghiªn cøu lµ: Kh«ng xÐt ®Õn ngo¹i th­¬ng; gi¸ c¶ thèng nhÊt víi gi¸ trÞ; toµn bé gi¸ trÞ t­ liÖu s¶n xuÊt ®em tiªu dïng chuyÓn hÕt mét lÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ chØ nghiªn trong kinh tÕ t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n. Tõ c¸c gi¶ ®Þnh nµy, C. M¸c ®­a ra mét lo¹t c¸c gi¶ thiÕt ®Ó nghiªn cøu: Nhµ t­ b¶n muèn s¶n xuÊt 10kg sîi ®· mua 10kg b«ng, gi¸ 1$/kg b«ng, ®Ó biÕn sè b«ng ®ã thµnh sîi ng­êi c«ng nh©n ph¶i lao ®éng trong 6h, gi¸ trÞ søc lao ®éng lµ 3$/ ngµy, ngµy lao ®éng la 12giê, mçi giê lao ®éng ng­êi c«ng nh©n t¹o ra 1 l­îng gi¸ trÞ lµ: 0,5$ vµ hao mßn m¸y mãc lµ: 2$ NÕu c«ng nh©n chØ lao ®éng cho nhµ t­ b¶n 6h th× chi phÝ nhµ t­ b¶n øng ra lµ: 15$, vµ gi¸ trÞ cua s¶n phÈm míi (10kg sîi) b¸n ®i thu ®­îc: 15$, nhµ t­ b¶n kh«ng thu lîi g×, tiÒn ch­a biÕn thµnh t­ b¶n. Nh­ng tr­íc khi mua søc lao ®éng nhµ t­ b¶n ®· tÝnh ®Õn tr¶ tiÒn mua søc lao ®éng trong 1 ngµy vµ viÖc sö dông søc lao ®éng trong ngµy ®ã lµ thuéc quyÒn nhµ t­ b¶n. Khi ®ã, ta cã: Chi phÝ s¶n xuÊt Gi¸ trÞ s¶n phÈm míi TiÒn mua 20kg b«ng 20$ Gi¸ trÞ cña b«ng chuyÓn vµo sîi 20$ TiÒn hao mßn m¸y mãc 4$ Gi¸ trÞ m¸y mãc chuyÓn vµo sîi 4$ TiÒn mua søc lao ®éng 1 ngµy 3$ Gi¸ trÞ míi do lao ®éng cña c«ng nh©n t¹o ra trong 12h lao ®éng 6$ Tæng céng 27$ Tæng céng 30$ Tõ sù nghiªn cøu trªn rót ra mét sè nhËn xÐt: Thø nhÊt, khi ph©n tÝch gi¸ trÞ s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra (20kg sîi), chóng ta thÊy cã 2 phÇn: Gi¸ trÞ nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt nhê lao ®éng cô thÓ cña c«ng nh©n mµ ®­îc b¶o tån vµ di chuyÓn vµo s¶n phÈm míi, gäi lµ gi¸ trÞ cò (24$). Gi¸ trÞ do lao ®éng trõu t­îng cña c«ng nh©n t¹o ra trong qóa tr×nh s¶n xuÊt gäi lµ gi¸ trÞ míi (6$), phÇn gi¸ trÞ míi nµy lín h¬n gi¸ trÞ søc lao ®éng, nã b»ng gi¸ trÞ søc lao ®éng céng víi gi¸ trÞ thÆng d­. Tõ ®ã, C. M¸c ®i ®Õn kh¸i niÖm vÒ gi¸ trÞ thÆng d­: Gi¸ trÞ thÆng d­ lµ phÇn gi¸ trÞ míi d«i ra ngoµi gi¸ trÞ søc lao ®éng do c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra mµ nhµ t­ b¶n chiÕm kh«ng. Vµ: Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ lµ qóa tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ kÐo dµi v­ît khái giíi h¹n t¹i mét ®iÓm mµ gi¸ trÞ søc lao ®éng ®­îc tr¶ ngang gi¸. Thø hai, ngµy lao ®éng cña c«ng nh©n ®­îc chia thµnh 2 phÇn: PhÇn thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt: phÇn ngµy lao ®éng mµ c«ng nh©n t¹o ra l­îng gi¸ trÞ ngang víi gi¸ trÞ søc lao ®éng cña m×nh (3$), lao ®éng trong kho¶ng thêi gian ®ã gäi lµ lao ®éng cÇn thiÕt. PhÇn thêi gian lao ®éng thÆng d­: t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ (3$) vµ bÞ nhµ t­ b¶n chiÕm kh«ng, lao ®éng trong kho¶ng thêi gian ®ã gäi lµ lao ®éng thÆng d­. Thø ba, qua nghiªn cøu qóa tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ cho thÊy: m©u thuÉn c«ng thøc chung cña t­ b¶n ®· ®­îc gi¶i quyÕt. ViÖc chuyÓn ho¸ tiÒn thµnh t­ b¶n diÔn ra trong l­u th«ng, ®ång thêi kh«ng diÔn ra trong lÜnh vùc ®ã: ChØ cã trong l­u th«ng nhµ t­ b¶n míi mua ®­îc thø hµng ho¸ ®Æc biÖt, ®ã la hµng ho¸ søc lao ®éng. Sau ®ã nhµ t­ b¶n sö dông hµng ho¸ ®Æc biÖt ®ã trong s¶n xuÊt, tøc lµ ngoµi l­u th«ng ®Ó s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ cho nhµ t­ b¶n. Tõ ®ã tiÒn cña nhµ t­ b¶n míi trë thµnh t­ b¶n. Môc ®Ých cña c¸c nhµ t­ b¶n lµ s¶n xuÊt ra nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d­, do ®ã giai cÊp t­ s¶n ®· kh«ng tõ bÊt cø mét thñ ®o¹n nµo ®Ó bãc lét gi¸ trÞ thÆng d­. Nh÷ng ph­¬ng ph¸p c¬ b¶n ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých ®ã lµ t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ tuyÖt ®èi vµ t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi. Mét lµ, Ph­¬ng ph¸p bãc lét gi¸ trÞ thÆng d­ tuyÖt ®èi: Bãc lét gi¸ trÞ thÆng d­ tuyÖt ®èi ®­îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch kÐo dµi tuyÖt ®èi thêi gian lao ®éng trong ngµy cña ng­êi c«ng nh©n trong ®iÒu kiÖn thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt (hay møc tiÒn c«ng mµ nhµ t­ b¶n tr¶ cho c«ng nh©n lµ kh«ng ®æi). Gi¶ sö ngµy lao ®éng lµ 8 giê, trong ®ã 4 giê lµ thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt vµ 4 giê lµ thêi gian lao ®éng thÆng d­, khi ®ã tr×nh ®é bãc lét cña nhµ t­ b¶n lµ 100%. Gi¶ ®Þnh ngµy lao ®éng ®­îc kÐo dµi thªm 2 giê trong khi thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt kh«ng ®æi th× thêi gian lao ®éng thÆng d­ t¨ng lªn mét c¸ch tuyÖt ®èi, v× thÕ gi¸ trÞ thÆng d­ còng t¨ng lªn, tr×nh ®é bãc lét t¨ng lªn ®¹t 200% (m’ = 200%) Víi sù thÌm kh¸t gi¸ trÞ thÆng d­, nhµ t­ b¶n ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó kÐo dµi ngµy lao ®éng vµ ph­¬ng ph¸p bãc lét nµy ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ rÊt cao cho c¸c nhµ t­ b¶n. Nh­ng d­íi chñ nghÜa t­ b¶n mÆc dï søc lao ®éng cña c«ng nh©n lµ hµng ho¸, nh­ng nã l¹i tån t¹i trong c¬ thÓ sèng cña con ng­êi. V× vËy, ngoµi thêi gian ng­êi c«ng nh©n lµm viÖc cho nhµ t­ b¶n trong xÝ nghiÖp, ng­êi c«ng nh©n ®ßi hái cßn ph¶i cã thêi gian ®Ó ¨n uèng nghØ ng¬i nh»m t¸i s¶n xuÊt ra søc lao ®éng. MÆt kh¸c, søc lao ®éng lµ thø hµng ho¸ ®Æc biÖt v× vËy ngoµi yÕu tè vËt chÊt ng­êi c«ng nh©n ®ßi hái cßn ph¶i cã thêi gian cho nh÷ng nhu cÇu sinh ho¹t vÒ tinh thÇn, vËt chÊt, t«n gi¸o cña m×nh. Tõ ®ã tÊt yÕu dÉn ®Õn phong trµo cña giai cÊp v« s¶n ®Êu tranh ®ßi giai cÊp t­ s¶n ph¶i rót ng¾n thêi gian lao ®éng trong ngµy. V× vËy, giai cÊp t­ s¶n ph¶i chuyÓn sang mét ph­¬ng ph¸p bãc lét míi tinh vi h¬n, ®ã lµ ph­¬ng ph¸p bãc lét gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi. Hai lµ, Ph­¬ng ph¸p bãc lét gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi: Bãc lét gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi ®­îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch rót ng¾n thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó trªn c¬ së ®ã mµ kÐo dµi t­¬ng øng thêi gian lao ®éng thÆng d­, trong ®iÒu kiÖn ®é dµi cña ngµy lao ®éng lµ kh«ng ®æi. Gi¶ sö ngµy lao ®éng lµ 8 giê, trong ®ã 4 giê lµ thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt vµ 4 giê lµ thêi gian lao ®éng thÆng d­, tr×nh ®é bãc lét lµ 100%. B©y giê chóng ta l¹i gi¶ thiÕt r»ng, c«ng nh©n chØ cÇn 2 giê lao ®éng ®· t¹o ra ®­îc mét gi¸ trÞ b»ng víi gi¸ trÞ søc lao ®éng cña m×nh. Do ®ã, tû lÖ ph©n chia ngµy lao ®éng thµnh thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt vµ thêi gian lao ®éng thÆng d­ trong tr­êng hîp ®ã còng thay ®æi. Khi ®ã thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt lµ 2 giê, thêi gian lao ®éng thÆng d­ lµ 6 giê, tr×nh ®é bãc lét cña nhµ t­ b¶n lóc nµy lµ 300% (m’ = 300%). §Ó cã thÓ rót ng¾n thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt th× c¸c nhµ t­ b¶n ph¶i t×m mäi biÖn ph¸p, ®Æc biÖt lµ ph¶i ¸p dông tiÕn bé vµ c«ng nghÖ vµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, gi¶m gi¸ thµnh vµ tiÕn tíi gi¶m gi¸ c¶ thÞ tr­êng cña s¶n phÈm. §Æc biÖt n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi trong nh÷ng ngµnh, nh÷ng lÜnh vùc s¶n xuÊt ra vËt phÈm tiªu dïng ®Ó nu«i sèng ng­êi c«ng nh©n. Tõ ®ã tiÕn tíi h¹ thÊp gi¸ trÞ søc lao ®éng. NÕu trong giai ®o¹n ®Çu cña chñ nghÜa t­ b¶n, s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ tuyÖt ®èi chiÕm ­u thÕ, th× ®Õn giai ®o¹n tiÕp sau, khi mµ kü thuËt ph¸t triÓn, s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi chiÕm vÞ trÝ chñ yÕu. Hai ph­¬ng ph¸p trªn ®­îc c¸c nhµ t­ b¶n sö dông kÕt hîp víi nhau ®Ó n©ng cao tr×nh ®é bãc lét c«ng nh©n lµm thuª trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t­ b¶n. Häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d­ - hßn ®¸ t¶ng trong toµn bé häc thuyÕt cña c.m¸c. Theo C.M¸c: s¶n xuÊt ra ngµy cµng nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d­ cho nhµ t­ b¶n trªn c¬ së kh«ng ngõng hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, lµ qui luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa. Së dÜ nh­ vËy lµ v×: Thø nhÊt, nã quyÕt ®Þnh b¶n chÊt, nguån gèc vµ nguyªn t¾c ph©n phèi c¬ b¶n cña x· héi t­ b¶n. Thø hai, nã chi phèi ho¹t ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸c trong nÒn kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa. Thø ba, nã quy ®Þnh sù ra ®êi, tån t¹i, ph¸t triÓn vµ chuyÓn tiÕp tÊt yÕu cña chÕ ®é t­ b¶n, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh tÝnh lÞch sö cña nã. Trong giai ®o¹n c¹nh tranh tù do, quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­ biÓu hiÖn thµnh quy luËt tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n vµ lîi nhuËn b×nh qu©n. Trong giai ®o¹n ®éc quyÒn, quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­ biÓu hiÖn thµnh quy luËt lîi nhuËn ®éc quyÒn. Trong mäi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, s¶n phÈm thÆng d­ khi mang trao ®æi ®Òu cã gi¸ trÞ nh­ng ®ã lµ gi¸ trÞ cña s¶n phÈm thÆng d­. ChØ cã trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt t­ b¶n th× T­ b¶n ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt nh»m môc ®Ých thu gi¸ trÞ nhiÒu h¬n. Vµ phÇn gi¸ trÞ d«i ra ®ã trùc tiÕp mang h×nh th¸i gi¸ trÞ thÆng d­. Gi¸ trÞ thÆng d­ ph¶n ¸nh quan hÖ s¶n xuÊt – quan hÖ t­ b¶n bãc lét lao ®éng, gi¸ trÞ thÆng d­ lµ ph¹m trï trõu t­îng. Nguån gèc giµu cã cña c¸c nhµ t­ b¶n chÝnh lµ gi¸ trÞ thÆng d­ do lao ®éng kh«ng c«ng cña c«ng nh©n t¹o ra. Quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­ ra ®êi, tån t¹i cïng víi sù ra ®êi vµ tån t¹i cña chñ nghÜa t­ b¶n. Nã quyÕt ®Þnh c¸c mÆt chñ yÕu, c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ chñ yÕu cña chñ nghÜa t­ b¶n. Nã lµ ®éng lùc vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t­ b¶n, ®ång thêi nã còng lµm cho mäi m©u thuÉn cña chñ nghÜa t­ b¶n, ®Æc biÖt lµ m©u thuÉn c¬ b¶n cña chñ nghÜa t­ b¶n ngµy cµng s©u s¾c ®­a ®Õn sù thay thÕ tÊt yÕu chñ nghÜa t­ b¶n b»ng mét x· héi cao h¬n. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, c¸c nhµ t­ b¶n thùc hiÖn c¶i tiÕn kü thuËt hoµn thiÖn tæ chøc s¶n xuÊt vµ tæ chøc lao ®éng ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, lµm gi¶m gi¸ trÞ hµng ho¸. §ång thêi thu hót mét ®éi ngò c¸c kü s­, qu¶n lý, mµ chøc n¨ng cña hä suy cho cïng lµ b¶o ®¶m sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt tÊt c¶ c¸c nh©n tè cña s¶n xuÊt mµ tr­íc hÕt lµ søc lao ®éng, nhê ®ã mµ t¨ng gi¸ trÞ thÆng d­. Häc thuyÕt gi¸ trÞ th¨ng d­ lµ mét trong 2 ph¸t kiÕn vÜ ®¹i cña C.M¸c. §ã lµ kÕt qu¶ cña mét c«ng tr×nh tiÕn hµnh trong suèt cuéc ®êi cña M¸c nh»m nghiªn cøu quy luËt vËn ®éng cña x· héi t­ b¶n. Tõ häc thuyÕt nµy ®· ®­a ra kÕt luËn hoµn chØnh nhÊt vÒ x· héi t­ b¶n: Mét lµ, v¹ch ra quy luËt vËn ®éng kinh tÕ cña x· héi t­ b¶n – quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­, vµ tõ ®ã v¹ch ra b¶n chÊt bãc lét cña x· héi t­ b¶n. Hai lµ, lµm râ ®Þa vÞ lÞch sö cña chñ nghÜa t­ b¶n trong lÞch sö nh©n lo¹i; lµm râ vai trß vµ sø mÖnh cña giai cÊp c«ng nh©n lµ ng­êi l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh ®Ó lËt ®æ chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa vµ x©y dùng x· héi x· héi chñ nghÜa. Nh­ vËy, lý luËn gi¸ trÞ thÆng d­ cña M¸c lµ lý luËn khoa häc vµ c¸ch m¹ng, vµ hoµn chØnh, lµ c¬ së cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña c¸c häc thuyÕt kh¸c cña M¸c: häc thuyÕt vÒ tiÒn c«ng, häc thuyÕt vÒ tÝch luü T­ b¶n, häc thuyÕt vÒ qu¸ tr×nh l­u th«ng T­ b¶n, khñng ho¶ng kinh tÕ, häc thuyÕt vÒ c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn gi¸ trÞ thÆng d­, ®Ó tõ ®ã h×nh thµnh toµn bé lý luËn cña chñ nghÜa M¸c. Vµ ®ã chÝnh lµ cÈm nang gèi ®Çu cho giai cÊp c«ng nh©n sö dông lµm vò lý luËn ®Êu tranh- vò khi huû diÖt ®èi víi giai cÊp v« s¶n. M¸c viÕt bé ‘ T­ b¶n” cho giai cÊp cÇn lao ®äc nªn ng«n tõ trong s¸ng, dÔ hiÓu mµ lËp luËn rÊt logic, chÆt chÏ. Th«ng qua häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d­ v¹ch râ thñ ®o¹n bãc lét cña giai cÊp v« s¶n vµ cæ vò giai cÊp v« s¶n ®øng lªn lËt ®æ vai trß thèng trÞ cña giai cÊp t­ s¶n. kÕt luËn Häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d­ cña M¸c ra ®êi trªn c¬ së nghiªn cøu ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa. Ph¸t hiÖn gi¸ trÞ thÆng d­ lµm næ ra cuéc c¸ch m¹ng thùc sù trong toµn bé khoa häc kinh tÕ, vò trang cho giai cÊp v« s¶n thø vò khÝ s¾c bÐn trong cuéc ®Êu tranh ch«ng chñ nghÜa t­ b¶n. Song, ý nghÜa thùc tiÔn cña häc thuyÕt ®ã kh«ng ph¶i chØ lµ nh­ thÕ. Ngµy nay, tõ quan niÖm ®æi míi vÒ chñ nghÜa x· héi, häc thuyÕt nµy cßn cã ý nghÜa quan träng trong sù nghiÖp x©y dùng nÒn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. ViÖc nghiªn cøu khai th¸c nh÷ng di s¶n lý luËn cña M¸c trë thµnh viÖc lµm cÇn thiÕt, theo c¸c h­íng sau ®©y: Mét lµ, Khai th¸c nh÷ng di s¶n lý luËn trong häc thuyÕt nµy vÒ nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d­ cña M¸c ®­îc x©y dùng trªn c¬ së nghiªn cøu nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, ®Æc biÖt nÒn kinh tÕ hµng ho¸ t­ b¶n chñ nghÜa. Cho nªn, chÝnh M¸c chø kh«ng ph¶i ai kh¸c, lµ mét trong nh÷ng ng­êi nghiªn cøu s©u s¾c vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng. N­íc ta ®ang ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. MÆc dï nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ë n­íc ta cã tÝnh ®Æc thï cña nã, song ®· lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ th× ë ®©u còng ®Òu cã nh÷ng ®Æc tÝnh phæ biÕn, còng ph¶i nãi ®Õn gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d­. §iÒu kh¸c nhau chØ lµ trong nh÷ng quan hÖ kinh tÕ kh¸c nhau th× gi¸ trÞ va gi¸ trÞ thÆng d­ mang b¶n chÊt x· héi kh¸c nhau. Cho nªn, viÖc nghiªn cøu tÝnh phæ biÕn vµ tÝnh ®Æc thï cña nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, nghiªn cøu nh÷ng ph¹m trï, c«ng cô vµ viÖc sö dông chóng trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ t­ b¶n chñ nghÜa tõ di s¶n lý luËn cña M¸c lµ viÖc lµm cã nhiÒu ý nghÜa thùc tiÔn. Hai lµ, Khai th¸c nh÷ng luËn ®iÓm cña M¸c nãi vÒ qóa tr×nh s¶n xuÊt, thùc hiÖn, ph©n phèi gi¸ trÞ thÆng d­ trong chñ nghÜa t­ b¶n cïng nh÷ng biÖn ph¸p, thñ ®o¹n nh»m thu ®­îc nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d­ cña c¸c nhµ t­ b¶n nh»m gãp phÇn vµo viÖc qu¶n lý c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa trong nÒn kinh tÕ n­íc ta sao cho võa cã thÓ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, võa h­íng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®i vµo quü ®¹o chña chñ nghÜa x· héi. Ba lµ, Khai th¸c di s¶n cña M¸c nãi vÒ qóa tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa víi tÝnh c¸ch lµ mét nÒn s¶n xuÊt lín g¾n víi qóa tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt ngµy cµng cao nh»m t¹o ra khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ ngµy cµng lín. Trªn c¬ së nh÷ng g× ®­îc coi lµ tÊt yÕu cña qóa tr×nh lÞch sö tù nhiªn, ®Æc biÖt lµ vÒ mÆt tæ chøc - kinh tÕ, vËn dông vµo nÒn kinh tÕ n­íc ta thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi nh»m thóc ®Èy nhanh qóa tr×nh x· héi ho¸ theo h­íng x· héi chñ nghÜa tõ mét nÒ s¶n xuÊt nhá trªn c¬ së s¶n xuÊt ra ngµy cµng nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d­ ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é lµ CNH, H§H nÒn kinh tÕ nh»m kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cña mäi ng­êi lao ®éng. Qua ph©n tÝch mét sè vÊn ®Ò chñ yÕu cña lý luËn gi¸ trÞ thÆng d­ ë trªn cho phÐp rót ra kÕt luËn chung: Häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d­ - häc thuyÕt vÒ b¶n chÊt bãc lét vµ ®Þa vÞ lÞch sö cña chñ nghÜa t­ b¶n vÉn lµ c¬ cë ph­¬ng ph¸p luËn ®Ó nhËn thøc ®óng chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i. Häc thuyÕt ®ã cßn lµ c¬ së lý luËn cho sù vËn dông vµo c«ng t¸c qu¶n lý nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. ._.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • doc10204.doc
Tài liệu liên quan