Lý luận của lê-Nin về Chủ nghĩa tư bản nhà nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội & sự vận dụng lý luận đó vào Việt Nam hiện nay

®Ò tµi: “lý luËn cña lª-nin vÒ chñ nghÜa t­ b¶n nhµ n­íc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi vµ sù vËn dông lý luËn ®ã vµo viÖt nam hiÖn nay.” PhÇn I Më bµi Trong nÒn kinh tÕ n­íc ta, kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc(TBNN) lµ mét thµnh phÇn rÊt quan träng. Nã lµ s¶n phÈm cña sù can thiÖp cña nhµ n­íc vµo c¸c doanh nghiÖp t­ b¶n. Trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi (CNXH) ®ã lµ chñ nghÜa t­ b¶n nhµ n­íc (CNTBNN) ®Æc biÖt do nhµ n­íc v« s¶n s¸ng t¹o ra, ®i theo tay l¸i cña nhµ n­íc v« s¶n. §Ó ®i lªn CNXH th× buéc ph¶i ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ TBNN. Theo Lª-nin, CNTBNN lµ h×nh thøc kinh tÕ cao h¬n so víi s¶n xuÊt nhá. ViÖc sö dông CNTBNN lµ cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. Sö dông CNTBNN, nhµ n­íc v« s¶n huy ®éng vèn, vËt t­ kü thuËt, kinh nghiÖm qu¶n lý cña c¸c nhµ t­ b¶n vµ cuèi cïng thay thÕ ®­îc CNTB b»ng CNXH mét c¸ch ªm thÊm mµ nh÷ng ng­êi TS vÉn cã thÓ chÊp nhËn ®­îc. ChÝnh v× thÕ nÒn kinh tÕ TBNN ra ®êi lµ tÊt yÕu kh¸ch quan vµ nã lµ cÇu nèi gi÷a nÒn kinh tÕ TBCN vµ nÒn kinh tÕ XHCN. VÊn ®Ò nµy ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ trong lý luËn cña Lª nin vÒ CNTBNN trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH. Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay viÖc vËn dông lý luËn cña Lª nin vµo thùc tiÔn víi nh÷ng ®iÒu kiÖn, ®Æc thï riªng lµ rÊt cÇn thiÕt. Lª nin ®¸nh gi¸ cao CNTBNN vµ coi nã lµ mét h×nh thøc kinh tÕ quan träng ®Ó ®­a mét n­íc tiÓu n«ng kinh tÕ l¹c hËu, kÐm ph¸t triÓn qu¸ ®é lªn CNXH, muèn vËy ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp - ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Ngµy nay víi xu thÕ héi nhËp toµn cÇu, c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn nh­ vò b·o th× viÖc vËn dông CNTBNN ®ang lµ vÊn ®Ò cÇn ®­îc nghiªn cøu mét c¸ch c«ng phu, tØ mØ ®Ó phôc vô cho sù nghiÖp ®æi míi cña ®Êt n­íc ta. §ã còng lµ mét th¸ch thøc lín kh«ng chØ víi §¶ng vµ Nhµ n­íc ta mµ cßn lµ th¸ch thøc ®èi víi nh÷ng sinh viªn ®Æc biÖt lµ sinh viªn c¸c tr­êng kinh tÕ . PhÇn 2 Lý luËn cña Lª nin vÒ CNTBNN trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH Bµn vÒ CNTBNN I.1. Chñ nghÜa TBNN lµ s¶n phÈm cña sù can thiÖp cña nhµ n­íc vµo c¸c doanh nghiÖp TB. N­íc ta ®ang tõ mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu mang nÆng tÝnh chÊt tù cung, tù cÊp ®Þnh h­íng lªn CNXH nÒn kinh tÕ n­íc ta tÊt yÕu ph¶i tr¶n qua mét giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸. ViÖc xuÊt hiÖn thµnh phÇn kinh tÕ TBCN lµ ®iÒu tÊt nhiªn nh­ng kh«ng thÓ chÆn ®øng sù ph¸t triÓn cña nã. ChÝnh s¸ch duy nhÊt, hîp lý nhÊt lµ h­íng sù ph¸t triÓn ®ã vµo con ®­êng CNTBNN. Trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH th× nã lµ CNTBNN ®Æc biÖt do nhµ n­íc v« s¶n s¸ng t¹o ra, ®i theo tay l¸i cña nhµ n­íc v« s¶n. Lª nin v¹ch râ: CNTBNN chóng ta cã thÓ h¹n chÕ, cã thÓ quy ®Þnh, giíi h¹n ®Ó ®i theo con ®­êng CNXH. Theo Lª nin, chñ nghÜa t­ b¶n nhµ n­íc lµ h×nh thøc kinh tÕ cao h¬n so víi s¶n xuÊt nhá. ViÖc sö dông CNTBNN lµ cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. Sö dông CNTBNN, nhµ n­íc v« s¶n huy ®éng ®­îc vèn, vËt t­ kü thuËt, kinh nghiÖm qu¶n lý cña c¸c nhµ t­ b¶n vµ cuèi cïng vÉn thay thÕ ®­îc chñ nghÜa t­ b¶n b»ng CNXH mét c¸ch ªm thÊm mµ nh÷ng ng­êi t­ s¶n vÉn cã thÓ chÊp nhËn ®­îc. I.2. C¸c h×nh thøc cña CNTBNN Lª nin ch¼ng nh÷ng lµ ng­êi Macxit ®Çu tiªn nªu ra lý luËn vÒ CNTBNN nh­ lµ mét ph­¬ng tiÖn ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt ®Ó thùc hiÖn ®Þnh h­íng XHCN mµ cßn trùc tiÕp chØ ®¹o viÖc thùc hiÖn chñ tr­¬ng nµy trong thùc tiÔn. Dùa vµo hoµn c¶nh n­íc Nga X« viÕt lóc ®ã Lª nin ®· ®­a ra mét sè h×nh thøc CNTBNN ®iÓn h×nh nh»m ¸p dông vµo nÒn kinh tÕ X« ViÕt lóc ®ã. I.2.1. H×nh thøc t« nh­îng Lª nin cho r»ng t« nh­îng lµ lo¹i h×nh thøc Nhµ n­íc v« s¶n nh­êng cho t­ s¶n n­íc ngoµi quyÒn khai th¸c mét sè doanh nghiÖp hÇm má, khu rõng d­íi sù kiÓm so¸t cña nhµ n­íc. Nhµ n­íc chuyªn chÝnh v« s¶n vµ nhµ t­ b¶n n­íc ngoµi cïng nhau ký kÕt hîp ®ång quy ®Þnh thêi h¹n t« nh­îng, quy m« doanh nghiÖp, khèi l­îng ®Çu t­ vµ s¶n l­îng doanh l¬i cña hai bªn. Trong sù liªn minh gi÷a v« s¶n víi nhµ n­íc tn th× theo Lª nin lóc ®ã nh»m ba môc ®Ých: + Mét lµ: nh»m t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, c¶i thiÖn nhanh chãng ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng. Lª nin cho r»ng ¸p dông mét c¸ch chõng mùc vµ thËn träng chÝnh s¸ch t« nh­îng nhÊt ®Þnh sÏ gióp cho chïng ta c¶i thiÖn ®­îc nhanh chãng ë mét møc ®é nµo ®ã t×nh tr¹ng s¶n xuÊt, ®êi sèng cña nh©n d©n vµ n«ng d©n. + Hai lµ: ®ã lµ sù kiªn minh gi÷a CNXH víi CNTBNN chèng l¹i thÕ lùc tù ph¸t dang liªn minh víi CNTB t­ nh©n. S ù liªn minh ®ã lµm nÒn t¶ng ®­a tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®i lªn CNXH. + Ba lµ: nh»m môc tiªu ®¹t tíi lîi Ých cña c¶ hai phÝa. VÒ phÝa nhµ t­ b¶n ®Ó lÊy lîi nhuËn, hä ®ång ý tho¶ thuËn víi chÝnh quyÒn v« s¶n ®Ó cèt thu ®­îc lîi nhuËn siªu ng¹ch. Nh­ vËy chÕ ®é t« nh­îng cã ý nghÜa rÊt lín, kh«ng nh÷ng lµm t¨ng søc s¶n xuÊt ®iÒu hÕt søc quan träng víi n­íc Nga lóc bÊy giê mµ th«ng qua chÕ ®é t« nh­îng quan hÖ s¶n xuÊt tiªn tiÕn ®­îc thiÕt lËp. I.2.2. H×nh thøc cho t­ b¶n t­ nh©n thuª tµi s¶n cña nhµ n­íc. §©y lµ h×nh thøc nhµ n­íc cho c¸c nhµ t­ b¶n t­ nh©n thuª mét xÝ nghiÖp, mét vïng má, khu rõng, khu ®Êt…. Ph­¬ng thøc cho thuª lµ th«ng qua mét hîp ®ång gi÷a nhµ n­íc víi nhµ t­ b¶n còng gièng nh­ hîp ®ång t« nh­îng. ë ®©y, nhµ n­íc chØ cho thuª quyÒn sö dông tµi s¶n nhµ n­íc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ giíi h¹n nhÊt ®Þnh víi thêi gian ng¾n h¬n so víi t« nh­îng. I.2.3. H×nh thøc gia c«ng ®Æt hµng, ®¹i lý. Theo h×nh thøc nµy, nhµ n­íc l«i cuèn nhµ t­ b¶n víi t­ c¸ch lµ mét nhµ bu«n, tr¶ cho hä sè tiÒn hoa hång nhÊt ®Þnh ®Ó hä b¸n s¶n phÈm cña nhµ n­íc vµ mua s¶n phÈm cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt cô thÓ, theo dâi t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ ph©n phèi s¶n phÈm. HoÆc nhµ n­íc ®Æt hµng cho t­ nh©n, hoÆc l«i kÐo hä lµm mét sè dÞch vô kh¸c cho nhµ n­íc. I.2.4. H×nh thøc hîp t¸c x·. §©y lµ h×nh thøc liªn minh gi÷a nhµ n­íc v« s¶n víi hµng triÖu ng­êi s¶n xuÊt nhá, lµ sù kÕt hîp lîi Ých t­ nh©n víi sù gióp ®ì vµ kiÓm so¸t cña nhµ n­íc ®èi víi nh÷ng lîi Ých ®ã lµm cho lîi Ých t­ nh©n phôc tïng lîi Ých chung cña x· héi. §©y lµ con ®­êng duy nhÊt ®Ó ®­a hµng triÖu ng­êi s¶n xuÊt nhá ®i theo ®Þnh h­íng XHCN. Theo Lª nin th× th«ng qua quan hÖ hîp ®ång cho thuª ®Êt, ruéng, thuª t­ liÖu s¶n xuÊt… mµ nhµ n­íc thùc hiÖn sù kiÓm kª kiÓm so¸t cña m×nh ®èi víi nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá. So s¸nh t« nh­îng víi chÕ ®é hîp t¸c x· víi t­ c¸ch lµ h×nh thøc cña CNTBNN Lª nin ®· nhÊn m¹nh ý nghÜa to lín viÖc tæ chøc c¸c hîp t¸c x· cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá. ChuyÓn t« nh­îng lªn CNXH lµ chuyÓn tõ s¶n xuÊt lín nµy sang s¶n xuÊt lín cao h¬n. Cßn chuyÓn hîp t¸c x· lªn CNXH lµ chuyÓn s¶n xuÊt nhá sang s¶n xuÊt lín, nghÜa lµ qua mét b­íc qu¸ ®é phøc t¹p h¬n nh­ng nÕu thµnh c«ng l¹i cã thÓ bao gåm ®­îc nh÷ng khèi quÇn chóng nh©n d©n ®«ng ®¶o h¬n. ChÝnh s¸ch hîp t¸c x· mét khi thµnh c«ng sÏ gióp cho nÒn kinh tÕ nhá qu¸ ®é trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh lªn nÒn s¶n xuÊt lín trªn c¬ së tù nguyÖn kÕt hîp. I.2.5. Ngoµi c¸c h×nh thøc trªn cßn cã h×nh thøc liªn doanh hay x©y dùng c¸c doanh nghiÖp chung gi÷a nhµ n­íc víi nhµ t­ b¶n trong vµ ngoµi n­íc. §©y lµ h×nh thøc t­ b¶n nhµ n­íc mµ hai bªn cïng qu¶n lý kinh doanh, cïng h­ëng lîi vµ cïng chia sÎ rñi ro. Trong ®ã võa cã c¸c nhµ t­ b¶n t­ nh©n Nga vµ t­ b¶n n­íc ngoµi võa cã nh÷ng ng­êi céng s¶n cïng tham gia. Theo quan niÖm nµy th× c¸c c«ng ty cæ phÇn mµ nhµ n­íc b¸n cæ phiÕu cho t­ nh©n hay nhµ n­íc mua cæ phÇn cña c¸c c«ng ty cæ phÇn do nhµ t­ b¶n ph¸t hµnh còng lµ mét h×nh thøc cña CNTBNN. I.3. Vai trß cña CNTBNN trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH I.3.1. CNTBNN lµ h×nh thøc tèt nhÊt ®Ó kÕt hîp ngo¹i lùc víi néi lùc. - Thø nhÊt: Tranh thñ nguån vèn tõ n­íc ngoµi. Th«ng th­êng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n nhu cÇu vÒ vèn ngµy cµng t¨ng lªn trong khi tÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ quèc d©n cßn thÊp. Bëi vËy nÕu kh«ng thu hót ®­îc ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi th× sÏ kh«ng ®¶m b¶o ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao. - Thø hai: TiÕp nhËn c«ng nghÖ míi Trong xu thÕ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ vµ trong bèi c¶nh cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ diÔn ra s«i ®éng, c¸c n­íc l¹c hËu vÒ kinh tÕ ®øng tr­íc thö th¸ch vµ thêi c¬ tøc lµ võa cã nguy c¬ tôt hËu xa vÒ kinh tÕ KT l¹i võa cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ®ãn nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ n­íc ngoµi nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ. ViÖc thu hót vèn tõ n­íc ngoµi th­êng kÌm theo viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ míi. Bëi vËy ph¶i biÕt th«ng qua c¸c h×nh thøc cña CNTBNN mµ tiÕp thu c«ng nghÖ míi, häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn. - Thø ba: T¨ng nhanh kim ngh¹ch xuÊt khÈu C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc nhÊt lµ t« nh­îng(trong ®ã cã nh÷ng doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi) vµ liªn doanh th­êng chñ yÕu h­íng vµo xuÊt khÈu hoÆc quy ®Þnh mét tû lÖ hµng ho¸ xuÊt khÈu b¾t buéc hay chÝ Ýt lµ s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu. V× thÕ ph¸t triÓn CNTBNN lµ mét gi¶i ph¸p ®Ó tËn dông c¸c lîi thÕ trong n­íc nh»m t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m bít nhËp siªu. I.3.2. CNTBNN t¹o ®iÒu kiÖn khai th¸c nguån lùc trong n­íc. - Mét lµ: khai th¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. Cã nh÷ng vïng ®Êt ®ai, kho¸ng s¶n, nhiªn liÖu mµ kh¶ n¨ng cña nhµ n­íc còng nh­ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ hîp t¸c vµ c¸ thÓ kh«ng thÓ khai th¸c ®­îc do thiÕu vèn, do tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ qu¶n lý kÐm… th«ng qua c¸c h×nh thøc cña CNTBNN nhÊt lµ c¸c h×nh thøc t« nh­îng vµ liªn doanh víi t­ b¶n n­íc ngoµi nh÷ng nguån lùc tiÒm tµng ®ã sÏ biÕn thµnh s¶n phÈm hµng ho¸ ®­a vµo vßng l­u chuyÓn trªn thÞ tr­êng gãp phÇn vµo t¨ng tr­ëng kinh tÕ. - Hai lµ: sö dông nguonf nh©n lùc dåi dµo. C¸c h×nh thøc CNTBNN kh«ng nh÷ng gãp phÇn t¹o nhiÒu chç lµm viÖc mµ cßn ®ßi hái n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ cña ng­êi lao ®éng vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng t¹o ra t×nh h×nh cÇu vÒ lao ®éng lín h¬n cung rÊt nhiÒu. §iÒu ®ã thóc ®Èy viÖc ®µo t¹o nghÒ, kÝch thÝch mäi ng­êi nhÊt lµ líp trÎ h¨ng h¸i häc tËp, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n. Nh­ vËy CNTBNN kh«ng nh÷ng gãp phÇn gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp mµ cßn t¸c ®éng vµo viÖc c¶i biÕn c¬ cÊu lao ®éng. - Ba lµ: huy ®éng c¸c nguån vèn tån ®äng trong c¸c tÇng líp nh©n d©n. ViÖc nhÊt qu¸n quan ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc yªn t©m bá vèn vµ huy ®éng vèn trong d©n ®Ó kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc d­íi h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, còng nh­ viÖc cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc th«ng qua viÖc b¸n cæ phiÕu cho t­ nh©n, më ra mét triÓn väng rÊt lín trong viÖc huy ®éng nguån vèn nãi trªn. I.3.3. CNTBNN t¸c ®éng vµo viÖc chuÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸. ViÖc sö dông tÊt c¶ c¸c h×nh thøc cña CNTBNN sÏ thóc ®Èy nhanh viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸. - Mét lµ: Thóc ®Èy sù biÕn ®æi c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ. Trong mét nÒn kinh tÕ l¹c hËu th× ngµnh c«ng nghiÖp chiÕm ­u thÕ c¶ vÒ tû träng gi¸ trÞ s¶n phÈm, tØ träng lao ®éng cßn trong n«ng nghiÖp th× trång trät nhÊt lµ c©y l­¬ng thùc ®ãng vai trß chñ yÕu. ViÖc ph¸t triÓn CNTBNN nhÊt lµ h×nh thøc t« nh­îng gi÷a nhµ n­íc víi t­ b¶n t­ nh©n trong vµ ngoµi n­íc sÏ t¨ng nhanh tØ träng cña ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô gi¶m tØ träng ngµnh n«ng nghiÖp trong c¸c mÆt nãi trªn, t¨ng tØ träng cña nghµnh ch¨n nu«i cña c©y c«ng nghiÖp vµ c©y ¨n qu¶ gi¶m tØ träng c©y l­¬ng thùc. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc l¹i th­êng h­íng vµo nh÷ng lÜnh vùc cã tr×nh ®é c«ng nghÖ cao, do ®ã cßn lµm biÕn ®æi c¶ chÊt l­îng cña hµng ho¸ vµ gi¸ thµnh cña s¶n phÈm. - Hai lµ: Lµm biÕn ®æi c¬ cÊu vïng kinh tÕ. ViÖc ph©n bè c¸c doanh nghiÖp kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc nhÊt lµ trong c¸c khu chÕ xuÊt vµ khu c«ng nghiÖp hay c¸c ®Æc khu kinh tÕ trªn nhiÒu vïng cña ®Êt n­íc sÏ gãp phÇn lµm thay ®æi bé mÆt cña tõng ®Þa ph­¬ng, h×nh thµnh nhiÒu ®« thÞ míi lµm trung t©m kinh tÕ XH l«i cuèn c¶ vïng ph¸t triÓn theo. ViÖc ®ã gãp phÇn kh¾c phôc t×nh tr¹ng tËp trung qu¸ møc d©n c­ vµ c«ng nghiÖp vµo nh÷ng ®« thÞ lín tíi møc qu¸ t¶i vÒ giao th«ng, chç ë, vÒ « nhiÔm m«i tr­êng… ®ång thêi gi¶m bít kho¶ng c¸ch, chªnh lÖch qu¸ xa vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn gi÷a ®« thÞ lín víi nh÷ng vïng kh¸c cã ®iÒu kiÖn thu hót c¸c dù ¸n ®Çu t­. - Ba lµ: §æi míi kÕt cÊu thµnh phÇn kinh tÕ. Còng chÝnh viÖc më réng c¸c h×nh thøc cña CNTBNN ®· t¹o ra sù c¹nh tranh vµ hîp t¸c míi, buéc c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ kh¸c ph¶i c¶i tiÕn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ nh»m ®øng v÷ng trong c¹nh tranh vµ thóc ®Èy kinh tÕ nhµ n­íc ph¶i v­¬n lªn ®Ó thùc sù gi÷ vai trß chñ ®¹o, nhê ®ã mµ gi¶i phãng ®­îc lùc l­îng s¶n xuÊt, huy ®éng ®­îc c¸c nguån lùc tiÒm tµng cña ®Êt n­íc. I.3.4. CNTBNN lµ cÇu nèi gi÷a kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa vµ kinh tÕ XHCN. Lª nin cho r»ng trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH th× CNTBNN ®· g¾n kÕt hai ngµnh kinh tÕ: kinh tÕ TBCN vµ kinh tÕ XHCN. Cã ®­îc mèi quan hÖ nµy lµ do sù ®iÒu hµnh tµi t×nh cña c¸c nhµ l·nh ®¹o. I.4. §iÒu kiÖn cÇn cã ®Ó sö dông CNTBNN. §Ò cËp tíi vÊn ®Ò nµy, Lª nin ®· nhiÒu lÇn nhÊn m¹nh ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o vËn dông thµnh c«ng CNTBNN ë mét sè n­íc cã nÒn kinh tÕ chËn ph¸t triÓn. Tõ ®ã chóng ta cã thÓ nªu lªn mét sè ®iÓm cÇn chó ý ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ cña CNTBNN trong c«ng cuéc x©y dùng CNXH ë n­íc ta. - Tr­íc hÕt: ph¶i x©y dùng ®­îc mét nhµ n­íc v÷ng m¹nh ®Æt d­íi sù l·nh ®¹o kh«ng chia sÎ cña §¶ng Céng S¶n thùc sù d©n chñ vµ biÕt qu¶n lý cã hiÖu qu¶ c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ-XH. Muèn sö dông CNTBNN nh­ Lª nin th­êng nh¾c nhë ph¶i cã chÝnh s¸ch thËt mÒn dÎo, khi chÝnh s¸ch thËt mÒm dÎo th× bé m¸y nhµ n­íc ph¶i v÷ng m¹nh. Sù v÷ng m¹nh Êy ®­îc t¹o nªn tõ søc m¹nh kinh tÕ, nhµ n­íc n¾m vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c ®µi chØ huy kinh tÕ, c¸c khèi l­îng vËt t­ hµng ho¸, c¸c c¬ së kinh tÕ thuéc së høu c«ng céng, c«ng nghiÖp vµ giao th«ng vËn t¶i…. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cã sù hiÖn diÖn cña CNTBNN, søc m¹nh cña nhµ n­íc biÓu hiÖn tËp chung ë søc m¹nh tµi chÝnh, ng©n hµnh, c¬ së c«ng nghiÖp lín, c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt c¬ b¶n cña XH. Kh«ng nh÷ng thÕ nhµ n­íc cßn ph¶i biÕt sö dông thµnh th¹o c¸c c«ng cô ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ sao cho cã hiÖu lùc ®Ó mäi ho¹t ®éng cña c¸c khu vùc kinh tÕ t­ nh©n theo ®Þnh h­íng cña nhµ n­íc v« s¶n. - Thø hai: CÇn cã quan niÖm ®óng vÒ CNTBNN ®èi víi mét n­íc tiÓu n«ng ®i lªn CNXH. §ã lµ chiÕc cÇu ph¶i b¾c kh«ng cã nã kh«ng thÓ tiÕn thªm ®­îc b­íc nµo trªn con ®­êng XHCN. - Thø ba: CÇn ph¸t triÓn m¹nh kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo môc tiªu XHCN. §iÒu quan träng ë ®©y lµ cã chÝnh s¸ch hîp lý ®Ó gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn ë møc ®ä cÇn thiÕt nh÷ng h×nh thøc kinh tÕ t­ nh©n nãi chung, t­ b¶n t­ nh©n néi ®Þa nãi riªng võa ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt võa t¹o ®iÒu kiÖn thu hót vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi. - Thø t­: CÇn cã chÝnh s¸ch XH vµ c«ng t¸c chÝnh trÞ t­ t­ëng t­¬ng øng víi tiÕn tr×nh thùc hiÖn CNTBNN ë n­íc ta, mµ c¸i nót cña vÊn ®Ò lµ gi¶i quyÕt hîp lý sù chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a ng­êi lµm trong c¸c c¬ së kinh tÕ TBNN víi ng­êi lµm trong c¸c c¬ së, xÝ nghiÖp s¶n xuÊt cßn l¹i. II. Lý luËn cña Lª nin vÒ CNTBNN trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH. II.1. Thùc tr¹ng cña n­íc Nga X« ViÕt vµ bµn vÒ thuÕ l­¬ng thùc (n¨m 1918) Thêi kú qu¸ ®é tõ CNTB lªn CNXH ë n­íc Nga theo Lª nin, trong chÕ ®é ®ã bÊt cø ai còng thõa nhËn lµ cã nh÷ng thµnh phÇn, nh÷ng bé phËn, nh÷ng m¶nh cña CNTB vµ CNXH. VËy râ rµng trong t×nh h×nh nµy CNTBNN vÒ kinh tÕ cao h¬n nhiÒu so víi nÒn kinh tÕ hiÖn nay. CNTBNN kh«ng cã g× lµ ®¸ng sî ®èi víi chÝnh quyÒn X« ViÕt v× n­íc X« ViÕt lµ mét n­íc mµ trong ®ã chÝnh quyÒn cña c«ng nh©n vµ d©n nghÌo ®· ®­îc b¶o ®¶m. N¨m 1918-1920 diÔn ra cuéc néi chiÕn ë Nga t×nh tr¹ng kinh tÕ bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ ®· k×m h·m sù phôc håi cña lùc l­îng s¶n xuÊt lµm cho chÝnh giai cÊp v« s¶n hao tæn søc lùc. Thªm vµo ®ã, n¹n mÊt mïa n¨m 1920 ®· ®Èy nÒn kinh tÕ Nga vµo t×nh tr¹ng suy th¸i nghiªm träng. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®ã b¾t buéc ph¶i dïng nh÷ng biÖn ph¸p cÊp tèc, cÊp thiÕt nhÊt ®Ó c¶i tiÕn ®êi sèng nh©n d©n, kh«ng thÓ lµm nh­ vËy ®­îc nÕu kh«ng cã sù söa ®æi trong chÝnh s¸ch l­¬ng thùc. Mét trong nh÷ng ®iÒu söa ®æi lµ thay thÕ chÕ ®é tr­ng thu b»ng thuÕ l­¬ng thùc. Thùc chÊt cña viÖc thay theea ®ã lµ h×nh thøc qu¸ ®é tõ chÕ ®é céng s¶n thêi chiÕn sang chÕ ®é trao ®æi s¶n phÈm XHCN b×nh th­êng. ChÝnh sù suy tho¸i nghiªm träng ®ã ®· lµ b­íc qu¸ ®é trë thµnh cÇn thiÕt vµ ccaaps b¸ch v× thÕ kh«ng thÓ kh«i phôc ®­îc nhanh chãng nÒn ®¹i c«ng nghiÖp. ChØ cã chÝnh s¸ch thuÕ l­¬ng thùc míi phï hîp víi nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n, míi cã thÓ cñng cè ®­îc c¬ së vËt chÊt CNXH vµ ®­a CNXH ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn. VËy t¹i sao ph¶i thay viÖc tr­ng thu b»ng thuÕ l­¬ng thùc? V× viÖc tr­ng thu tá ra cùc kú nÆng nÒ vµ bÊt tiÖn cho ng­êi n«ng d©n. ThuÕ l­¬ng thùc thÊp h¬n s¬ víi viÖc tr­ng thu hai lÇn. Ng­êi d©n nµo còng biÕt râ sè thuÕ ph¶i nép. Do ®ã sÏ Ýt cã t×nh tr¹ng loäng quyÒn khi thu thuÕ. N«ng d©n sÏ cµng cã lîi trong viÖc c¶i thiÖn kinh doanh cña m×nh, ch¨m lo thu ho¹ch. Nh­ vËy thuÕ l­¬ng thùc gióp vµo viÖc c¶i thiÖn nÒn kinh tÕ n«ng d©n. B©y giê n«ng d©n sÏ b¾t tay vµo viÖc mét c¸ch yªn t©m h¨ng h¸i h¬n v× lîi Ých cña chÝnh m×nh ®ã chÝnh lµ ®iÓm chñ yÕu. II.2. ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ sù cÇn thiÕt sö dông CNTBNN trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH Nh­ ®· nãi ë trªn, viÖc thay thÕ chÕ ®é tr­ng thu l­¬ng thùc thõa b»ng chÕ ®é “céng s¶n thêi chiÕn” sang chÝng s¸ch “kinh tÕ míi “.Cã nghÜa lµ n«ng d©n ®· ®­îc tù do mua b¸n nh÷ng n«ng s¶n thõa ngay sau khi ®· nép thuÕ, mµ thuÕ l­¬ng thùc chØ chiÕm mét phÇn rÊt nhá c¸c s¶n phÈm. Tøc lµ “sau khi ®· nép ®Çy ®ñ thuÕ hiÖn vËt, n«ng d©n cã quyÒn tù do trao ®æi sè lóa m× cßn l¹i cña anh ta” .Sù trao ®æi mua b¸n ®­îc coi lµ”mét h×nh thøc míi cña chñ nghÜa t­ b¶n ,lµ sù lËp l¹i chñ nghÜa t­ b¶n ë møc ®é nµo ®ã ,lµ mét thø chñ nghÜa t­ b¶n ®­îc giai cÊp c«ng nh©n tù gi¸c cho phÐp tån t¹i vµ h¹n chÕ .Lª-nin nhÊn m¹nh nhiÒu lÇn r»ng nÕu cã kinh tÕ nhá, cã tù do trao ®æi lµ chñ nghÜa t­ b¶n xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn, kh«ng thÓ nµo tr¸nh khái sù thËt ®ã”. Nh­ vËy, chñ nghÜa t­ b¶n nhµ n­íc nÕu hiÓu mét c¸ch ng¾n gän “lµ mét thø chñ nghÜa t­ b¶n mµ chóng ta cã thÓ h¹n chÕ ,cã thÓ quy ®Þnh giíi h¹n, chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc g¾n liÒn víi Nhµ n­íc, mµ Nhµ n­íc chÝnh lµ giai cÊp c«ng nh©n, lµ bé phËn tiªn tiÕn cña c«ng nh©n, lµ ®éi tiªn phong cña chóng ta”. Trong thêi kú thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi( NEP) ë n­íc Nga X« viÕt, Lª-nin ®· chØ râ r»ng viÖc khuyÕn khÝch tÑ do bu«n b¸n trªn c¬ së thõa nhËn sù tån t¹i cña chÕ ®é së h÷u t­ nh©n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt trong mét n­íc tiÓu n«ng th× tÝnh tù ph¸t tiÓu t­ s¶n sÏ chiÕm ­u thÕ. Theo ®ã sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ tiÕp theo tÊt yÕu sÏ lµ sù ph¸t triÓn TBCN nh­ng kh«ng thÓ ng¨n cÊm mµ chÝnh s¸ch ®óng ®¾n duy nhÊt lµ h­íng sù ph¸t triÓn cña CNTB vµo cong ®­êng CNTBNN. CNTBNN lµ mét b­íc tiÕn lín ®Ó chiÕn th¾ng t×nh tr¹ng v« chÝnh phñ vµ lµ gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó tiÕn lªn CNXH b»ng con ®­êng ch¾c ch¾n nhÊt. CNTBNN lµ sù chuÈn bÞ vËt chÊt ®Çy ®ñ nhÊt cho CNXH, lµ phßng chê ®i vµo CNXH, lµ nÊc thang lÞch sö mµ gi÷a nã vµ CNXH kh«ng cßn nÊc thang nµo n÷a ë gi÷a. II.3. CNTBNN kh«ng ®èi träi víi CNXH mµ lµ giai cÊp tiÓu t­ s¶n céng víi t­ b¶n t­ nh©n cïng ®Êu tranh chèng l¹i c¶ CNTBNN vµ CNXH. Giai cÊp tiÓu t­ s¶n chèng l¹i bÊt cø sù can thiÖp, kiÓm kª vµ kiÓm so¸t nµo cña Nhµ n­íc, dï lµ chñ nghÜa t­ b¶n nhµ n­íc hay chñ nghÜa x· héi nhµ n­íc. “ §ã lµ sù thËt kh«ng thÓ tranh c·i vµo ®©u ®­îc”, mét sù thËt mµ kh«ng hiÓu nã th× g©y ra nhiÒu sai lÇm vÒ kinh tÕ. Ng­êi tiÓu t­ s¶n tµng tr÷ mét sè Ýt tiÒn, vµi ngh×n róp, tÝch luü ®­îc mét c¸ch “chÝnh ®¸nh” vµ nhÊt lµ mét c¸ch kh«ng chÝnh ®¸ng trong thêi kú chiÕn tranh.§Êy lµ lo¹i thµnh phÇn kinh tÕ tiªu biÓu víi tÝnh c¸ch lµ c¬ së cña tÖ ®Çu c¬ vµ chñ nghÜa t­ b¶n t­ nh©n. Ng­êi tiÓu t­ s¶n cÊt gi÷ vµi ngh×n róp lµ kÎ thï cña chñ nghÜa t­ b¶n nhµ n­íc, hä chØ muèn dïng nh÷ng kho¶n tiÒn Êy cho riªng hä th«i, chèng l¹i d©n nghÌo, chèng l¹i bÊt cø sù kiÓm so¸t chung nµo cña Nhµ n­íc nh­ng sè tiÒn vµi ngh×n róp Êy l¹i ®em l¹i c¬ së hµng tû cho tÖ ®Çu c¬ ®ang ph¸ ho¹i c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi cña chóng ta. II.4. CNTBNN muèn ph¸t triÓn ®i lªn vµ thóc ®Èy sù tiÕn tíi CNXH ®Òu ph¶i th«ng qua con ®­êng “sù kiÓm kª vµ kiÓm so¸t cña toµn ®©n ®èi víi x¶n xuÊt vµ ph©n phèi s¶n phÈm”. Lª-nin ®· tõng kh¼ng ®Þnh vai trß to lín cña sù kiÓm kª kiÓm so¸t. ë n­íc Nga X« viÕt, chñ nghÜa t­ b¶n tiÓu t­ s¶n chiÕm ­u thÕ, tõ chñ nghÜa t­ b¶n tiÓu t­ s¶n ®i ®Õn CNTBNN víi quy m« lín còng nh­ ®i ®Õn CNXH, ®Òu ph¶i tr¶i qua cïng mét con ®­êng, th«ng qua cïng mét c¸i tr¹m chung gian, ®ã lµ “sù kiÓm kª kiÓm so¸t cña toµn d©n ®èi v¬i s¶n xuÊt vµ ph©n phèi s¶n phÈm”. Ai kh«ng hiÓu ®iÒu Êy th× ng­êi ®ã sÏ m¾c ph¶i sai lÇm kh«ng thÓ tha thø ®­îc trªn vÊn ®Ò kinh tÕ, hoÆc lµ kh«ng biÕt t×nh h×nh thùc tÕ, kh«ng nh×n thÊy sù vËt hiÖn cã, kh«ng biÕt nh×n th¼ng vµo sù thËt, hoÆc lµ chØ tù h¹n chÕ ë chç ®em CNTB ®èi lËp mét c¸ch trõu t­îng víi CNXH, chø kh«ng nghiªn cøu nh÷ng h×nh thøc cô thÓ vµ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña thêi kú qu¸ ®é Êy. Trong lóc Êy, ë n­íc Nga, chÝnh v× nÕu kh«ng tr¶i qua mét c¸i g× chung cho CNTBNN vµ CNXH (sù kiÓm kª kiÓm so¸t cña toµn d©n) th× kh«ng thÓ v­ît khái t×nh tr¹ng kinh tÕ thêi ®ã cña n­íc Nga ®Ó v­¬n lªn cho nªn däa ng­êi vµ däa m×nh b»ng c©u “tiÕn ho¸ vÒ phÝa CNTBNN” lµ mét ®iÒu hoµn toµn phi lý vÒ lý luËn. C¸i ®ã thùc ra cã nghÜa lµ suy nghÜ “tho¸t ly khái” con ®­êng thùc tÕ cña “tiÕn ho¸”, kh«ng hiÓu con ®­êng Êy trong thùc tiÔn, nh­ vËy ch¼ng kh¸c g× kÐo lïi vÒ phÝa CNTB tiÓu t­ h÷u. II.5. CNTBNN trong mét n­íc d©n chñ-c¸ch m¹ng thùc sù cã nghÜa lµ mét b­íc tiÕn lªn CNXH. Bëi v× chñ nghÜa x· héi kh«ng ph¶i lµ c¸i g× kh¸c h¬n lµ mét b­íc tiÕn liÒn ngay sau chÕ ®é ®éc quyÒn t­ b¶n nhµ n­íc. Chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc lµ sù chuÈn bÞ vËt chÊt ®Çy ®ñ nhÊt cho chñ nghÜa x· héi, lµ phßng chê ®i vµo CNXH, lµ nÊc thang lÞch sö mµ gi÷a nã víi nÊc thang ®­îc gäi lµ CNXH th× kh«ng cã mét nÊc nµo ë gi÷a c¶.Chóng ta cµng leo cao trªn bËc thang chÝnh trÞ Êy, chóng ta thÓ hiÖn cµng ®Çy ®ñ Nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa vµ chuyªn chÝnh v« s¶n qua c¸c X« -viÕt, th× chóng ta cµng Ýt cã quyÒn lo sî CNTBNN h¬n, ch¼ng lÏ ®iÒu ®ã kh«ng râ rµng hay sao? §øng trªn ý nghÜa vËt chÊt, kinh tÕ, s¶n xuÊt mµ xÐt th× chóng ta cßn ch­a tÝnh ®Õn “phßng chê” mµ chóng ta ch­a ®¹t tíi Êy th× ta kh«ng thÓ vµo cöa CNXH ®­îc. III.KÕt qu¶ thùc hiÖn CNTBNN thêi Lª-nin, nh÷ng kinh nghiÖm ban ®Çu III 1.Sö dông CNTBNN ë n­íc Nga X« viÕt. Sau mét thêi gian thi hµnh chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, t×nh h×nh kinh tÕ ë n­íc Nga X« viÕt ®· ®­îc c¶i thiÖn nhanh chãng. N«ng d©n ch¼ng nh÷ng tho¸t ®­îc n¹n ®ãi mµ cßn nép thuÕ l­¬ng thùc hµng triÖu róp. C«ng nghiÖp nhÑ cã ®µ ph¸t triÓn, ®êi sèng c«ng nh©n ®­îc c¶i thiÖn. Nhê t« nh­îng víi n­íc ngoµi mµ ph¸t triÓn ®­îc mét sè ngµnh c«ng nghiÖp quan träng. T« nh­îng cïng víi c«ng ty hîp doanh ®· gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, t¨ng thªm dù tr÷ ngo¹i tÖ, më réng quan hÖ thÞ tr­êng.Nhê s¸ch kinh tÕ míi mµ thu ®­îc mét sè vèn lín h¬n 20 triÖu róp vµng( nhê th­¬ng nghiÖp mµ cã vèn Êy). §iÒu quan träng lµ tiÕt kiÖm ®­îc vÒ mäi mÆt, kÓ c¶ nh÷ng chi phÝ vÒ tr­êng häc ®Ó cøu v·n c«ng nghiÖp nÆng. Tuy nhiªn so víi mong muèn vµ môc tiªu ban ®Çu ®Æt ra cña Lª-nin th× kÕt qu¶ thùc hµnh chÕ ®é nµy vÉn cßn rÊt thÊp. Nguyªn nh©n quan träng nhÊt lµ chñ nghÜa t­ b¶n ®Õ quèc vÉn t×m c¸ch bãp chÕt chÝnh quyÒn X« viÕt, v× thÕ sù hîp t¸c, sù ®Çu t­ cña t­ b¶n n­íc ngoµi vµo Liªn X«, kh«ng ®¹t sù mong muèn. Vµ trong nh÷ng n¨m 1923, 1924( n¨m cuèi cïng cña Lª-nin) tû träng cña chñ nghÜa t­ b¶n nhµ n­íc-víi tÝnh c¸ch lµ mét thµnh phÇn, mét h×nh thøc kinh tª, trong tæng s¶n phÈm cña c¶ n­íc chØ chiÕm cã 1%. N¨m 1923, c¸c xÝ nghiÖp t« nh­îng míi s¶n xuÊt ®­îc khèi l­îng s¶n phÈm trÞ gi¸ 35,1 triÖu róp. MÆc dï chÝnh quyÒn X« viÕt ®· “nh­îng bé” ®Õn møc tèi ®a, t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, song th¸i ®é hîp t¸c, cïng víi m­u ®å cña c¸c n­íc ®Õ quèc c©ó kÕt víi nhau chèng l¹i Nhµ n­íc X« viÕt non trÎ ®· c¶n trë viÖc ¸p dông réng r·i c¸c h×nh thøc cña CNTBNN. Thêi gian thùc hiÖn CNTBNN tuy ng¾n ngñi vµ cßn nhiÒu h¹n chÕ, song ®iÒu quan träng lµ, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö, giai cÊp v« s¶n Nga d­íi sù l·nh ®¹o thiªn tµi cña Lª-nin ®· t×m ra mét ph­¬ng thøc, con ®­êng ®i lªn CNXH ë mét n­íc tiÓu n«ng sau khi ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp kh«ng thµnh c«ng. KÕt qu¶ lín nhÊt lµ b¾t ®Çu h×nh thµnh mét kh¸i niÖm míi, vµ CNTBNN ®· thùc sù lµ mét phÇn ®Æc tr­ng cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Vµ nhê chÝnh s¸ch kinh tÕ míi mµ chÝnh quyÒn X« viÕt ®· gi÷ ®­îc nh÷ng vÞ trÝ v÷ng ch¾c trong n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp vµ cã kh¶ n¨ng tiÕn lªn ®­îc. N«ng d©n võa lßng, c«ng nghiÖp còng nh­ n«ng nghiÖp ®ang håi sinh vµ ph¸t triÓn. §ã lµ mét th¾ng lîi cña chÝnh quyÒn X« viÕt. III.2.Sö dông CNTBNN ë mét sè n­íc §«ng ¢u. Th¾ng lîi qu©n sù cña Hång Qu©n Liªn X« sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai ®· dÉn ®Õn sù ra ®êi cña mét lo¹t n­íc ®i theo con ®­êng x· héi chñ nghÜa ë §«ng ¢u. §­îc sù gióp ®ì cña Liªn X«, chØ sau mét thêi gian ng¾n, giai cÊp t­ s¶n ë c¸c n­íc §«ng ¢u c¬ b¶n ®· ®­îc c¶i t¹o b»ng c¸c h×nh thøc kh¸c nhau cña chñ nghÜa t­ b¶n nhµ n­íc, nh­ng phæ biÕn nhÊt lµ h×nh thøc c«ng ty hîp doanh. KÕt qu¶ lµ nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc §«ng ¢u ph¸t triÓn v­ît bËc chØ sau mét thêi gian ng¾n. III.3.Sö dông CNTBNN ë nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn. SÏ lµ thiÕu sãt nÕu kh«ng ®Ò cËp ®Õn viÖc sö dông CNTBNN ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, bëi CNTBNN vèn lµ mét ph¹m trï kinh tÕ cña CNTB. Cã thÓ rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖp cña mét sè c¸c quèc gia trong khu vùc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. - Thø nhÊt: ph¶i t¹o ra mét Nhµ n­íc m¹nh, mét Nhµ n­íc cã kh¶ n¨ng ®­a ra mét ®Þnh h­íng chiÕn l­îc, c¬ cÊu kinh tÕ cã triÓn väng kÌm theo ®ã lµ hÖ thèng luËt ph¸p vµ nh÷ng biÖn ph¸p kinh tÕ hµnh chÝnh cã tÝnh khuyÕn khÝch vµ rµng buéc cao. Mét nhµ n­íc m¹nh víi bé m¸y gän nhÑ, cã n¨ng lùc víi chÝnh s¸ch cëi më sÏ lµ ®iÒu kiÖn quan träng thu hót c¸c nhµ ®Çu t­. - Thø hai: ®­a ra vµ thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn l­îc kinh tÕ më. VÊn ®Ò mÊu chèt lµ lµm sao võa thu hót ®­îc nhiÒu vèn, kü thuËt cña n­íc ngoµi sö dông chóng mét c¸ch hîp lý cã hiÖu qu¶ võa ®¶m b¶o ®­îc tÝnh tù chñ cña nÒn kinh tÕ. PhÇn 3 Sù vËn dông lý luËn cña lª nin vÒ cntbnn ë viÖt nam I. Sù cÇn thiÕt vµ kh¶ n¨ng sö dông h×nh thøc kinh tÕ TBCN ë n­íc ta. ViÖc tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Trong ®ã kinh tÕ TBNN lµ mét thµnh phÇn rÊt quan träng, nã biÓu hiÖn mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a thµnh phÇn kinh tÕ gi÷ vai trß chñ ®¹o lµ kinh tÕ nhµ n­íc víi kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n. Th«ng qua quan hÖ nµy, kinh tÕ TBNN thùc hiÖn vai trß lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt nhá víi s¶n xuÊt lín, lµ trung gian chuyÓn tõ kinh tÕ TBCN lªn kinh tÕ XHCN. Trong ®­êng lèi x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, thµnh phÇn kinh tÕ TBNN ®­îc coi träng vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn m¹nh mÏ nã ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ XH, biÓu hiÖn ë nh÷ng kÕt qu¶ sau: a). Gãp phÇn huy ®éng vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vÊn ®Ò lµ huy ®éng ®­îc nguån vèn t­ nh©n trong n­íc vµ ®Æc biÖt lµ nguån ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi lµ hÕt søc quan träng. Ngµy nay, trong xu thÕ héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ luång ch¶y cña nguån vèn FDI(®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi) lµ rÊt ®a d¹ng víi quy m« ngµy cµng réng lín kh«ng chØ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Çu t­ vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn mµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng ®Çu t­ trùc tiÕp vµo nhau. ë n­íc ta theo sè liÖu cña bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ th× kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996-2000 cÇn sè vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn tõ 41- 42 tØ $, trong ®ã tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc ®¶m b¶o 21%, huy ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi(FDI) lµ 31% th«ng qua c¸c h×nh thøc kinh tÕ TBNN, tõ c¸c nguån vèn kh¸c nh­ vay ODA, huy ®éng tiÕt kiÖm ®Çu t­ tõ c¸c doanh nghiÖp vµ cña d©n c­ kho¶ng 48%. Trong thùc tÕ 10 n¨m kÓ tõ n¨m 1989-1999, tæng sè vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi ®¨ng ký trong giÊy phÐp lµ 35 tØ $ t¨ng b×nh qu©n gÇn 49% mét n¨m vµ thùc tÕ ®· ®­îc gi¶i ng©n kho¶ng 12-14 tØ $ b»ng 30% tæng sè vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn toµn XH, mét kÕt qu¶ cã ý nghÜa to lín trong giai ®o¹n më ®Çu cña th× kú c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. b). kinh tÕ TBNN gãp phÇn ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kü thuËt c«ng nghiÖp vµ kinh nghiÖm qu¶n lý nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Khi khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp th× nh÷ng n­íc l¹c hËu nh­ n­íc ta ph¶i tiÕp cËn, ®uæi b¾t vµ ®i tr­íc ®ãn ®Çu nh­ thÕ nµo cho phï hîp vµ kh«ng bÞ tôt hËu. Víi lîi thÕ vÒ vèn ®Çu t­ vµ kh¶ n¨ng kü thuËt c«ng nghÖ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc NICS(c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn) sÏ gãp phÇn ®æi míi nhanh chãng kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt kinh doanh ë n­íc ta. §«ng thêi giµn tiÕp thóc ®¶y c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¶i ®æi míi kü thuËt c«ng nghÖ qua c¹nh tranh vµ hîp t¸c. Thùc tÕ qua 10 n¨m(1989-1999) cho thÊy khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã kü thuËt c«ng nghÖ cao h¬n so víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhÊt lµ trong ngµnh c«ng nghiÖp. Bëi vËy, chÊt l­îng s¶n phÈm tèt h¬n, mÉu m· ®a d¹ng phong phó h¬n, mét sè ngµnh c«ng nghiÖp míi ®ßi hái c«ng nghÖ cao ra ®êi tõ nh÷ng doanh nghiÖp liªn doanh hoÆc 100% vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi nh­: C«ng nghiÖp dÇu khÝ, s¶n xuÊt « t«, xe m¸y, c«ng nghÖ ®iÖn tö, viÔn th«ng, thiÕt bÞ chÝnh x¸c…. c). Ph¸t triÓn kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc còng cã nghÜa lµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¨ng thªm thu nhËp, t¹o ra viÖc lµm míi cho XH. Tuy míi ra ®êi nh­ng khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n cao h¬n møc t¨ng chung cña nÒn kinh tÕ,gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh møc t¨ng tr­ëng cao vµ æn ®Þnh cña ngµnh c«ng nghiÖp, lµm t¨ng thªm quy m«, tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ phong phó ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh dÞch vô, du lÞch n­íc ta. TÝnh ®Õn n¨m 1999 ®· gi¶i quyÕt trªn 35 v¹n lao ®éng cã viÖc lµm, ®¶m b¶o thu nhËp b×nh qu©n lµ 65$ mét th¸ng. d). Ho¹t ®éng cña kinh tÕ TBNN, mµ chñ yÕu lµ thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi sÏ lµm cho sîi d©y liªn kÕt gi÷a c¸c quèc gia trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi chÆt chÏ h¬n t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc ph¸t triÓn vµ më réng ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. §Õn n¨m 1998, ®· cã trªn 700 c«ng ty lín thuéc 35 quèc gia vµ vïng l·nh thæ ®· ®Çu t­ vµo ViÖt Nam gi¸ trÞ trao ®æi kinh tÕ th«ng qua ho¹t ®éng nhËp khÈu trong 10 n¨m trë l¹i ®©y (1988-1998) ph¸t triÓn b×nh qu©n 20% mét n¨m trong ®ã kinh tÕ TBNN ph¸t triÓn 28% mét n¨m chiÕm 1/4 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc. e). Tõ vÞ trÝ quan träng trong s¶n xuÊt, kinh tÕ TBNN cã vai trß hÕt søc tÝch cùc ®èi víi viÖc æn ®Þnh vµ lµm lµnh m¹nh ho¸ XH. Th«ng qua gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, gi¶m bít t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng gãp phÇn gi¶m nhÑ ¸p lùc cña tiªu cùc XH. MÆt kh¸c nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô cung cÊp cho XH t¨ng lªn, chungre lo¹i ®a d¹ng phong phó, chÊt l­îng ®­îc n©ng c._.