Lý luận cạnh tranh trong nền Kinh tế thị trường ở Việt Nam

Môc lôc lêi nãi ®Çu Khi thùc hiÖn chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ cò sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng(KTTT) ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa(XHCN), ViÖt Nam ph¶i chÊp nhËn nh÷ng qui luËt cña nÒn KTTT. Vµ c¹nh tranh lµ mét quy luËt kh¸ch quan, rÊt cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu to lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh­ng ngoµi nh÷ng thµnh tùu ®ã th× nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang ®èi mÆt víi mét khã kh¨n vµ th¸ch thøc kh¸ quan träng. §ã lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ n­íc ta cßn non yÕu. ViÖt Nam cÇn ph¶i n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN. §Æc biÖt cÇn ph¶i n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ t­ nh©n. V× vËy mµ chóng ta cÇn cã mét chÝnh s¸ch c¹nh tranh ®óng ®¾n. C¹nh tranh lµ mét c¬ chÕ vËn hµnh chñ yÕu cña nÒn KTTT, nã lµ ®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. NhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ®· vËn dông tèt qui luËt c¹nh tranh vµo ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu to lín. Tõ khi ®æi míi nÒn kinh tÕ chóng ta còng ®· ¸p dông qui luËt nµy vµ ®· thu ®­îc mét sè thµnh tùu: §êi sèng nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn, x· héi ph¸t triÓn h¬n, kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh… nh÷ng lîi Ých Êy ch­a ph¶i lµ lín lao nh­ng còng ®· gióp chóng ta ®Þnh h­íng cho chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ. §Ó cã mét m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh ®ang lµ vÊn ®Ò quan träng ®­îc ®Æt ra víi thùc tr¹ng hiÖn nay cña n­íc ta. I. lÝ luËn vÒ c¹nh tranh: 1. C¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng(KTTT) lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan H×nh thøc ®Çu tiªn cña nÒn KTTT lµ kinh tÕ hµng ho¸. Kinh tÕ hàng ho¸ lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi mµ trong ®ã s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®Ó trao ®æi vµ bu«n b¸n trªn thÞ tr­êng. NÒn KTTT lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸, mµ ë ®ã mäi yÕu tè ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Òu ®­îc qui ®Þnh bëi thÞ tr­êng. Trong s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp nµo còng muèn cã ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh­: thuª ®­îc lao ®éng tay nghÒ cao nh­ng l­¬ng l¹i thÊp, mua ®­îc nguyªn vËt liÖu rÎ, cã thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm tèt... §iÒu ®ã dÉn ®Õn sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp ®Ó n¾m gi÷ lÊy nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi Êy. C¹nh tranh lµ sù sèng cßn cña c¸c doanh nghiÖp. Muèn tån t¹i ®­îc buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i n©ng cao søc c¹nh tranh cña m×nh b»ng c¸ch: n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶, c¶i tiÕn khoa häc kÜ thuËt… Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh c¸c nguån lùc cña x· héi sÏ ®­îc chuyÓn tõ n¬i s¶n xuÊt kÐm hiÖu qu¶ ®Õn n¬i s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ h¬n. T¹o ra lîi Ých x· héi cao h¬n, mäi ng­êi sÏ sö dông nh÷ng s¶n phÈm tèt h¬n. C¹nh tranh ®em l¹i sù ®a d¹ng cña s¶n phÈm vµ dÞch vô. Do ®ã t¹o ra nhiÒu lùa chän h¬n cho kh¸ch hµng, cho ng­êi tiªu dïng. Nh­ vËy c¹nh tranh lµ mét ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn KTTT. C¹nh tranh gióp cho sù ph©n bæ nguån lùc x· héi cã hiÖu qu¶, ®em l¹i Ých lîi lín h¬n cho x· héi. C¹nh tranh cã thÓ ®­îc xem nh­ lµ qu¸ tr×nh tÝch luü vÒ l­îng ®Ó tõ ®ã thùc hiÖn c¸c b­íc nh¶y thay ®æi vÒ chÊt. Mçi b­íc nh¶y thay ®æi vÒ chÊt lµ mçi nÊc thang cña x· héi, nã lµm cho x· héi ph¸t triÓn h¬n, tèt ®Ñp h¬n. VËy sù tån t¹i cña c¹nh tranh trong nÒn KTTT lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. 2. Chøc n¨ng cña c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng C¹nh tranh xuÊt hiÖn cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Trong nÒn KTTT, c¹nh tranh võa lµ m«i tr­êng, võa lµ ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Do ®ã mµ c¹nh tranh ®ãng vai trß quan träng trong nÒn KTTT thÓ hiÖn qua mét sè chøc n¨ng sau: Thø 1: C¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ cã 2 lo¹i c¹nh tranh lµ c¹nh tranh trong néi bé ngµnh vµ c¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh víi nhau. ViÖc c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong cïng mét ngµnh lµ sù c¹nh tranh nh»m giµnh giËt lÊy nh÷ng ®iÒu kiÖn cã lîi cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸ ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn siªu ng¹ch. KÕt qu¶ cña sù c¹nh tranh nµy lµ h×nh thµnh nªn gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña tõng lo¹i mÆt hµng. §ã lµ gi¸ trÞ cña hµng ho¸ ®­îc tÝnh dùa vµo ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt trung b×nh cña toµn x· héi. NÕu nh­ doanh nghiÖp nµo cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt d­íi møc trung b×nh sÏ bÞ lç. Cßn nh÷ng doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt trªn møc trung b×nh cña x· héi sÏ thu ®­îc lîi nhuËn th«ng qua sù chªnh lÖch vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt. Ngoµi c¹nh tranh trong néi bé ngµnh cßn cã c¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh víi nhau. §©y lµ tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng kh¸c nhau. Môc ®Ých cña c¹nh tranh nµy lµ t×m n¬i ®Çu t­ cã lîi h¬n. C¸c doanh nghiÖp tù do di chuyÓn t­ b¶n cña m×nh tõ ngµnh nµy sang ngµnh kh¸c. C¹nh tranh nµy dÉn ®Õn h×nh thµnh nªn tØ suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n, vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ chuyÓn thµnh gi¸ c¶ s¶n xuÊt. ViÖc h×nh thµnh nªn gi¸ thÞ tr­êng cña hµng ho¸ vµ tØ suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n lµ ®iÒu quan träng trong nÒn KTTT. Víi gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña hµng ho¸ cho biÕt doanh nghiÖp nµo lµm ¨n cã l·i hoÆc kh«ng cã hiÖu qu¶. Tõ ®ã sÏ cã nh÷ng thay ®æi trong s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Víi tØ suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n cho biÕt lîi nhuËn cña c¸c nhµ t­ b¶n sÏ lµ nh­ nhau cho dï ®Çu t­ vµo nh÷ng ngµnh kh¸c nhau víi l­îng t­ b¶n nh­ nhau. Thø hai: C¹nh tranh gióp ph©n bæ l¹i nguån lùc cña x· héi mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cïng mét lo¹i hay mét sè lo¹i hµng ho¸ c¹nh tranh nhau vÒ gi¸ c¶, h×nh thøc s¶n phÈm, chÊt l­îng s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh ®ã doanh nghiÖp nµo cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt tèt, cã n¨ng suÊt lao ®éng cao h¬n th× doanh nghiÖp ®ã sÏ cã l·i. §iÒu ®ã gióp cho viÖc sö dông c¸c nguån nguyªn vËt liÖu cña x· héi cã hiÖu qu¶ h¬n, ®em l¹i lîi Ých cho x· héi cao h¬n. NÕu cø ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp kÐm hiÖu qu¶ sö dông c¸c lo¹i nguån lùc th× sÏ l·ng phÝ nguån lùc x· héi trong khi hiÖu qu¶ x· héi ®em l¹i kh«ng cao, chi phÝ cho s¶n xuÊt t¨ng cao, gi¸ trÞ hµng ho¸ t¨ng lªn kh«ng cÇn thiÕt. Thø ba: C¹nh tranh ®iÒu tiÕt cung, cÇu hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng, kÝch thÝch thóc ®Èy viÖc øng dông khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt vµ t¨ng vèn ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt trªn thÞ tr­êng: Khi cung mét hµng nµo ®ã lín h¬n cÇu hµng ho¸ th× lµm cho gi¸ c¶ cña hµng ho¸ gi¶m xuèng, lµm cho lîi nhuËn thu ®­îc cña c¸c doanh nghiÖp sÏ gi¶m xuèng. NÕu nh­ gi¸ c¶ gi¶m xuèng d­íi møc hoÆc b»ng chi phÝ s¶n xuÊt th× doanh nghiÖp ®ã lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶ vµ bÞ ph¸ s¶n. ChØ cã nh÷ng doanh nghiÖp nµo cã chi phÝ s¶n xuÊt gi¸ c¶ thanh to¸n cña hµng ho¸ th× doanh nghiÖp ®ã míi thu ®­îc. §iÒu ®ã buéc c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i ®­îc th× ph¶i gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt hµng ho¸, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng b»ng c¸ch tÝch cùc øng dông ®­a khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Ng­îc l¹i, khi cung mét lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã nhá h¬n cÇu hµng ho¸ cña thÞ tr­êng ®iÒu ®ã dÉn ®Õn sù khan hiÕm vÒ hµng ho¸ ®iÒu nµy dÉn tíi gi¸ c¶ cña hµng ho¸ t¨ng cao dÉn ®Õn lîi nhuËn cña c¸c doanh nghiÖp t¨ng lªn, ®iÒu nµy kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp sÏ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng b»ng c¸ch øng dông khoa häc - c«ng nghÖ tiªn tiÕn hoÆc më réng qui m« s¶n xuÊt ®Ó cã ®­îc l­îng hµng ho¸ tung ra thÞ tr­êng. §iÒu nµy lµm t¨ng thªm vèn ®Çu t­ cho s¶n xuÊt, kinh doanh, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña toµn x· héi. §iÒu nµy quan träng lµ ®éng lùc nµy hoµn toµn tù nhiªn kh«ng theo vµ kh«ng cÇn bÊt kú mét mÖnh lÖnh hµnh chÝnh nµo cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc. Thø t­: C¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng chØ cã c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt víi nhau mµ cßn cã sù c¹nh tranh gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng víi nhau, ®Ó cã ®­îc mét n¬i lµm viÖc tèt, c«ng viÖc phï hîp. §iÒu ®ã khiÕn cho mäi ng­êi trong x· héi lu«n lu«n ph¶i n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cña m×nh. Víi ý nghÜa ®ã c¹nh tranh lµm cho con ng­êi ta hoµn thiÖn h¬n, c¹nh tranh ®ãng gãp mét phÇn trong viÖc h×nh thµnh nªn con ng­êi míi trong x· héi míi th«ng minh, n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o. C¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn cã kÎ th¾ng vµ ng­êi thua. KÎ m¹nh cµng ngµy cµng m¹nh lªn nhê lµm ¨n hiÖu qu¶. KÎ yÕu th× bÞ ph¸ s¶n. Sù ph¸ s¶n cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng hoµn toµn mang ý nghÜa tiªu cùc. Bëi v× cã nh­ vËy th× c¸c nguån lùc cña x· héi míi ®­îc chuyÓn sang cho nh÷ng n¬i lµm ¨n hiÖu qu¶. ViÖc duy tr× c¸c doanh nghiÖp kÐm hiÖu qu¶ sÏ dÉn ®Õn sù l·ng phÝ c¸c nguån lùc x· héi. Do ®ã muèn cã hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña x· héi cao buéc chóng ta ph¶i chÊp nhËn sù ph¸ s¶n cña nh÷ng doanh nghiÖp yÕu kÐm. Sù ph¸ s¶n nµy kh«ng ph¶i lµ sù huû diÖt hoµn toµn mµ ®ã lµ sù huû diÖt s¸ng t¹o. 3. Nh÷ng ®iÒu kiÖn t¹o nªn c¹nh tranh lµnh m¹nh trong kinh doanh: a) §iÒu kiÖn vÒ c¸c yÕu tè ph¸p lý - thÓ chÕ ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh Ngµy nay trong qu¸ tr×nh héi nhËp ngµy cµng s©u réng th× c¸c thÓ chÕ ph¸p lý kh«ng chØ do nhµ n­íc ban hµnh mµ cßn ®­îc ban hµnh bëi c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ ban hµnh. YÕu tè ph¸p lý - thÓ chÕ lµ nh©n tè quan träng h×nh thµnh nªn m«i tr­êng kinh doanh. Mçi yÕu tè ph¸p lÝ - thÓ chÕ ®Òu t¸c ®éng vµo mét lÜnh vùc nhÊt ®Þnh trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c chñ thÓ kinh tÕ muèn tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong lÜnh vùc nµo ®Òu ph¶i dùa vµo c¸c thÓ chÕ - ph¸p lÝ ®· ®­îc ban hµnh ®èi víi lÜnh vùc ®ã ®Ó tham gia ho¹t ®éng kinh tÕ. MÆc dï chØ cã ®Þnh h­íng trong mét lÜnh vùc nhÊt ®Þnh, song trong mét nÒn kinh tÕ thèng nhÊt ®Ó t¹o nªn sù ho¹t ®éng ®ång bé cho guång m¸y kinh tÕ th× c¸c yÕu tè thÓ chÕ - ph¸p lÝ nµy ®Òu ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn sau: Thø nhÊt: §¶m b¶o sù ®ång bé trong toµn bé hÖ thèng thuéc mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nh­ vËy mäi lÜnh vùc cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu ®­îc ®iÒu chØnh bëi c¸c thÓ chÕ - ph¸p lÝ. Thø hai: C¸c thÓ chÕ - ph¸p lÝ do Nhµ n­íc ban hµnh ph¶i phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ ®Ó cã hiÖu qu¶ cao trong viÖc ®iÒu chØnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Ngoµi ra c¸c qui ®Þnh nµy ph¶i râ rµng, dÔ hiÓu, tr¸nh viÖc hiÓu theo nhiÒu nghÜa h­íng kh¸c nhau, ®iÒu ®ã sÏ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ trÇm träng. ViÖc ban hµnh c¸c thÓ chÕ - ph¸p lÝ nµy s¸t víi thùc tÕ, kh«ng râ rµng th× kh«ng nh÷ng thùc hiÖn ®­îc môc ®Ých mµ cßn g©y thªm ra nh÷ng ho¹t ®éng sai lÖch, lµm ®¶o lén trËt tù. Thø 3: HiÖu lùc ph¸p luËt cña c¸c qui ®Þnh ph¸p lÝ - thÓ chÕ ph¶i thèng nhÊt trong viÖc ®iÒu chØnh c¸c hµnh vi kinh tÕ, kh«ng ®­îc cã sù ph©n biÖt ®èi xö khi thùc hiÖn c¸c qui ®Þnh. ViÖc nµy sÏ t¹o nªn tÝnh c«ng b»ng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao hiÖu lùc cña c¸c qui ®Þnh. b) §iÒu kiÖn trong chØ ®¹o, ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ quèc d©n Nhµ n­íc dùa vµo c¸c qui ®Þnh ®Ó ®iÒu hµnh qu¶n lý nÒn kinh tÕ trong mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Vai trß cña qu¶n lý, chØ ®¹o gi¸m s¸t thùc hiÖn c¸c qui ®Þnh ph¸p lÝ lµ hÕt søc quan träng, nã ®¶m b¶o cho viÖc c¸c qui ®Þnh ph¸p lÝ - thÓ chÕ ®­îc thùc hiÖn. Do vai trß hÕt søc quan träng ®ã mµ viÖc qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n­íc ®ßi hái bé m¸y qu¶n lý nhµ n­íc ph¶i cã ®ñ tr×nh ®é chuyªn m«n, n¨ng lùc trong qu¶n lý kinh tÕ. Trong nÒn KTTT víi m«i tr­êng c¹nh tranh gay g¾t, viÖc c¸c c«ng ty hoÆc c¸c tæ chøc ®éc quyÒn h×nh thµnh lµ ®iÒu dÔ dµng. Do vËy ®Ó chèng ®éc quyÒn vµ t¹o nªn sù c¹nh tranh th× víi bé m¸y qu¶n lý kinh tÕ non kÐm th× nhµ n­íc sÏ kh«ng thÓ qu¶n lÝ ®­îc nÒn kinh tÕ. §iÒu nµy sÏ g©y ra viÖc lµm thÊt tho¸t, l·ng phÝ tµi s¶n quèc gia, t×nh h×nh kinh doanh bÊt æn ®Þnh, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tæ chøc ®éc quyÒn h×nh thµnh. Thùc tÕ ë ViÖt Nam cho thÊy: Trong x©y dùng c¬ b¶n viÖc ®Çu t­ dµn tr¶i kh«ng cã träng ®iÓm g©y l·ng phÝ vèn ®Çu t­. Trong c¸c dù ¸n, c«ng tr×nh x©y dùng viÖc thÊt tho¸t vèn lµ rÊt lín do viÖc c©u kÕt th«ng ®ång víi nhau gi÷a c¸c chñ ®Çu t­ vµ x©y dùng. TÊt c¶ c¸c ®iÒu trªn phÇn lín lµ do bé m¸y qu¶n lý cßn non kÐm, ch­a ®­a ra ®­îc nh÷ng qui ®Þnh ph¸p lÝ - thÓ chÕ ®Ó ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. ViÖc c¸c nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu thuèc ®Çu c¬, th«ng ®ång víi nhau t¹o ra sù khan hiÕm gi¶ t¹o ®Ó ®Èy gi¸ thuèc lªn cao. §iÒu nµy còng t­¬ng tù ®èi víi thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n. Ngµy nay qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ trªn thÕ giíi nªn viÖc n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý kinh tÕ lµ ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng ®Ó t¹o nªn m«i tr­êng c¹nh lµnh m¹nh. c) §iÒu kiÖn vÒ tr×nh ®é v¨n ho¸, ®¹o ®øc x· héi cña nh©n d©n vµ c¸c chñ thÓ kinh doanh C¸c chñ thÓ kinh tÕ lµ ®èi t­îng t¸c ®éng cña c¸c v¨n b¶n ph¸p lÝ - thÓ chÕ. Nhµ n­íc ban hµnh vµ gi¸m s¸t, chØ ®¹o c¸c chñ thÓ kinh tÕ thi hanh c¸c qui ®Þnh cña v¨n b¶n ph¸p lÝ - thÓ chÕ. §Ó c¸c qui ®Þnh ®­îc thùc hiÖn tèt th× ngoµi vai trß qu¶n lÝ tèt cña Nhµ n­íc cßn cã hµnh vi thùc hiÖn cña c¸c chñ kinh doanh vµ nh©n d©n. ý thøc thùc hiÖn c¸c qui ®Þnh v¨n b¶n cña c¸c chñ thÓ khi tham gia ho¹t ®éng kinh tÕ lµ ®iÒu kiÖn ®ñ ®Ó t¹o nªn c¹nh tranh vµ chèng ®éc quyÒn trong kinh doanh. N¨ng lùc cña c¸c c¬ quan qu¶n lÝ lµ cã h¹n cho nªn trong qu¸ tr×nh qu¶n lý kh«ng thÓ kh«ng m¾c sai lÇm, thiÕu sãt. §ã sÏ lµ ®iÒu kiÖn tèt cho nh÷ng t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. Trong nh÷ng t×nh huèng nh­ vËy ®Ó t¹o nªn c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ chèng ®éc quyÒn rÊt cÇn cã tinh thÇn, ý thøc cña c¸c chñ thÓ kinh doanh còng nh­ cña nh©n d©n. Tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, ý thøc tèt cña c¸c chñ thÓ kinh doanh gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý cña c¸c c¬ quan qu¶n lý. II. Thùc tr¹ng c¹nh tranh ë ViÖt Nam 1. Nh÷ng thay ®æi vÒ nhËn thøc ®èi víi c¹nh tranh: Sau khi ®Êt n­íc thèng nhÊt, c¶ n­íc b¾t tay vµo c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc, ®­a ®Êt n­íc tiÕn lªn Chñ nghÜa x· héi. Nh­ng m« h×nh kinh tÕ sau chiÕn tranh lµ nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp, cña c¶i x· héi bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ. ViÖc ¸p dông m« h×nh kinh tÕ nµy trong chiÕn tranh ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ cao, vµ ®­îc coi nh­ m« h×nh ­u viÖt. Nh­ng trong thêi b×nh, nã ®· kh«ng cßn phï hîp vµ ViÖt Nam ®· ph¶i tr¶ gi¸ cho viÖc ¸p dông nÒn kinh tÕ nµy ®ã lµ: nÒn kinh tÕ suy tho¸i trÇm träng: Chi v­ît thu, l¹m ph¸t cao, tiÒn mÊt gi¸, ph­¬ng tiÖn kÜ thuËt l¹c hËu, chËm ®­îc ®æi míi, n¨ng lùc s¶n xuÊt non kÐm. Trong nÒn kinh tÕ cò - nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp th× mäi ho¹t ®éng kinh tÕ cña x· héi ®Òu do Nhµ n­íc ®¶m nhiÖm, nhµ n­íc bao tiªu hÕt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp kÓ c¶ viÖc tiªu thô s¶n phÈm. C¸c doanh nghiÖp cø chØ thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch cña nhµ n­íc ®Ó s¶n xuÊt, kh«ng cÇn ph¶i c¹nh tranh. Nã khiÕn cho s¶n xuÊt × ¹ch, kh«ng cã sù n¨ng ®éng,tÝch cùc trong s¶n xuÊt. §iÒu ®ã g©y ra l·ng phÝ nguån lùc x· héi. Yªu cÇu ph¸t triÓn x©y dùng ®Êt n­íc buéc chóng ta ph¶i chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ cò sang nÒn KTTT nh­ng chÞu sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. §ã lµ nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN. NÒn KTTT víi qui luËt c¹nh tranh ®· kh«ng cßn chç cho sù Ø l¹i, tr«ng chê vµo bao cÊp, nã buéc c¸c chñ thÓ kinh tÕ ph¶i ho¹t ®éng ®Ó gi÷ lÊy vÞ trÝ tån t¹i trong nÒn kinh tÕ. Do tÝnh chÊt kh¾c nghiÖt cña c¹nh tranh nªn viÖc yªu cÇu nhËn thøc vÒ c¹nh tranh mét c¸ch ®óng ®¾n lµ ®iÒu cÇn thiÕt. Cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi, c¹nh tranh theo ph¸p luËt ®· dÇn dÇn ®­îc chÊp nhËn ë n­íc ta nh­ mét ®éng lùc ®¶m b¶o hiÖu qu¶, tiÕn bé x· héi, nh­ng chÞu sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ban hµnh mét sè v¨n b¶n ph¸p lÝ ®iÒu chØnh hµnh vi cã liªn quan ®Õn c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. C¹nh tranh trªn thÞ tr­êng cã 4 cÊp ®é: c¹nh tranh vÒ h×nh thøc s¶n phÈm, c¹nh tranh vÒ lo¹i s¶n phÈm, nh÷ng lo¹i s¶n phÈm cã thÓ thay thÕ vµ c¹nh tranh vÒ ng©n s¸ch. Trong kinh doanh tuú thuéc vµo tõng tr­êng hîp cô thÓ mµ c¸c doanh nghiÖp lùa chän cÊp ®é c¹nh tranh cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ vµ chÝnh s¸ch c¹nh tranh cña c«ng ty. §Ó thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, Nhµ n­íc ®· tõng b­íc níi láng c¹nh tranh. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay c¸c môc tiªu ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ viÖc lµm ®­îc ®Æt lªn trªn môc tiªu hiÖu qu¶. Nhµ n­íc t«n träng c¸c qui luËt kh¸ch quan cña nÒn KTTT, trong ®ã cã qui luËt c¹nh tranh vµ h¹n chÕ bít tiªu cùc cña thÞ tr­êng. Trong KTTT, c¹nh tranh tù do bao gåm tù do hµnh nghÒ theo ph¸p luËt, tù do quyÕt ®Þnh cña ng­êi kinh doanh vµ tù do lùa chän cña ng­êi tiªu dïng. C¹nh tranh trªn thÞ tr­êng tån t¹i d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. C¹nh tranh vÒ thÞ tr­êng ph©n phèi, c¹nh tranh vÒ kh¸ch hµng, c¹nh tranh vÒ nh©n c«ng, c¹nh tranh vÒ nguyªn vËt liÖu, c¹nh tranh vÒ c«ng cô marketing… C¹nh tranh x¶y ra gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong cïng mét ngµnh hoÆc gi÷a c¸c ngµnh víi nhau. Mçi cÊp ®é kh¸c nhau th× cã h×nh thøc c¹nh tranh kh¸c nhau. C¸c doanh nghiÖp khi tham gia kinh doanh cÇn ph¶i cã nhËn thøc ®óng vÒ c¹nh tranhvµ c¸c cÊp ®é cña c¹nh tranh ®Ó tõ ®ã ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch cho sù ph¸t triÓn cña m×nh. D­íi ®©y lµ mét sè cÊp ®é c¹nh tranh cña thÞ tr­êng. 2. Thùc tr¹ng c¹nh tranh ë ViÖt Nam: a) T×nh tr¹ng c¹nh tranh bÊt b×nh ®¼ng C¹nh tranh bÊt b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc së h÷u cña Nhµ n­íc víi c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc h­ëng nhiÒu ­u ®·i tõ phÝa nhµ n­íc nh­: c¸c ­u ®·i vÒ vèn ®Çu t­, thuÕ, vÞ trÝ ®Þa lý, thÞ tr­êng tiªu thô… Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp nµy cßn tËp trung trong tay mét l­îng lín c¸c ngµnh nghÒ quan träng: ®iÖn, n­íc, than, dÇu löa, b­u chÝnh viÔn th«ng, giao th«ng vËn t¶i… C¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi ho¹t ®éng theo mét qui chÕ riªng, kh«ng ®­îc ­u ®·i tõ nhµ n­íc. §iÒu nµy g©y thiÖt h¹i lín vÒ kinh tÕ, bëi v× mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc lµm ¨n kh«ng hiÖu qu¶, tr«ng chê vµo nhµ n­íc g©y ra l·ng phÝ nguån lùc x· héi, trong khi c¸c c«ng ty t­ nh©n ho¹t ®éng n¨ng næ vµ hiÖu qu¶ h¬n. Ngoµi ra do nh÷ng qui ®Þnh kh«ng hîp lÝ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi g©y nªn sù e ng¹i, kh«ng d¸m ®Çu t­ vµo n­íc ta cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi. b) C¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp C¸c doanh nghiÖp muèn tèi ®a ho¸ lîi nhuËn cña m×nh mµ kh«ng vÊp ph¶i nh÷ng khã kh¨n c¶n trë nµo. §iÒu ®ã ®· g©y nªn nh÷ng hµnh vi h¹n chÕ c¹nh tranh tõ c¸c doanh nghiÖp. Cô thÓ: - Mét sè doanh nghiÖp th«ng ®ång c©u kÕt víi nhau nh»m t¨ng søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong héi, tõ ®ã ng¨n c¶n kh«ng cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c tham gia ho¹t ®éng kinh doanh, h¹n chÕ viÖc më réng ho¹t ®éng, kh«ng cung cÊp s¶n phÈm hoÆc dÞch vô, chÌn Ðp c¸c doanh nghiÖp ®ã ph¶i tham gia vµo hiÖp héi hoÆc lµ bÞ ph¸ s¶n. - L¹m dông ­u thÕ cña doanh nghiÖp ®Ó chi phèi thÞ tr­êng. Hµnh vi nµy xuÊt ph¸t tõ mét sè tæng c«ng ty ®éc quyÒn hoÆc c¸c c«ng ty lín cã kh¶ n¨ng chi phèi thÞ tr­êng. C¸c c«ng ty nµy dùa vµo thÕ m¹nh cña m×nh mµ sö dông c¸c biÖn ph¸p c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh ®Ó lo¹i trõ ®èi thñ c¹nh tranh, thao tóng thÞ tr­êng. Víi søc m¹nh ®éc quyÒn c¸c c«ng ty ¸p ®Æt gi¸ c¶ ®éc quyÒn, ®éc quyÒn mua th× mua gi¸ thÊp, ®éc quyÒn b¸n th× b¸n víi gi¸ cao ®Ó thu lîi nhuËn siªu ng¹ch, hoÆc ®Ó lo¹i trõ ®èi thñ c¹nh tranh hä cã thÓ h¹ gi¸ b¸n xuèng thÊp h¬n so víi chi phÝ s¶n xuÊt. - S¸p nhËp, hîp nhÊt, mua l¹i doanh nghiÖp: ViÖc thµnh lËp c¸c tæng c«ng ty hoÆc liªn doanh lµ viÖc s¸p nhËp c¸c c«ng ty thµnh viªn l¹i víi nhau, viÖc nµy diÔn ra theo quyÕt ®Þnh cña nhµ n­íc. C¸c c«ng ty s¸p nhËp hay liªn doanh víi nhau lµm t¨ng møc ®é tÝch tô hay tËp trung cña thÞ tr­êng, lµm gi¶m bít ®èi thñ c¹nh tranh t¨ng kh¶ n¨ng chi phèi ®éc quyÒn thÞ tr­êng cña c¸c tæng c«ng ty hay c¸c liªn doanh. - C¸c hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh: HiÖn nay n­íc ta ch­a cã khung ph¸p lÝ hoµn chØnh cho c¹nh tranh nªn viÖc x¸c ®Þnh, xö ph¹t c¸c hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh lµ khã kh¨n. §iÒu ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh. Mét sè hµnh vi c¹nh tranh khong lµnh m¹nh nh­: N¹n hµng gi¶, hµng nh¸i, hµng kÐm chÊt l­îng ®­îc tung ra thÞ tr­êng. ViÖc hµng gi¶, hµng nh¸i b¸n trªn thÞ tr­êng sÏ g©y thiÖt h¹i cho ng­êi tiªu dïng, lµm gi¶m uy tÝn cña c¸c c«ng ty chÝnh h·ng cã s¶n phÈm bÞ lµm nh¸i. C¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o gian dèi, thæi phång ­u ®iÓm cña hµng ho¸ m×nh lµm gi¶m ­u ®iÓm cña c¸c hµng ho¸ kh¸c cïng lo¹i, råi ®­a ra nh÷ng møc gi¸ cao h¬n so víi møc gi¸ thùc tÕ cña s¶n phÈm. §iÒu nµy còng g©y thiÖt h¹i cho ng­êi tiªu dïng vµ nh÷ng doanh nghiÖp kh¸c. C¸c hµnh vi th«ng ®ång víi c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ®Ó c¶n trë ho¹t ®éng cña c¸c ®èi thñ trong c¸c ký kÕt hîp ®ång , hèi lé c¸c giao dÞch kinh tÕ, l«i kÐo lao ®éng lµnh nghÒ, nh÷ng chuyªn gia giái cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc mét c¸ch kh«ng chÝnh ®¸ng cßn phæ biÕn trong nÒn kinh tÕ. c. §éc quyÒn cña mét sè tæng c«ng ty. Mét sè tæng c«ng ty víi thÕ m¹nh vÒ kinh tÕ cña m×nh ®· kiÕn nghÞ víi chÝnh phñ thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hé ng¨n c¶n nhËp khÈu, chÝnh s¸ch bao cÊp, l·i suÊt ­u ®·i ®Ó duy tr× vÞ thÕ ®éc quyÒn cña m×nh. NhiÒu tæng c«ng ty ®· thÓ chÕ ho¸ nh÷ng ­u ®·i ®Æc quyÒn cña m×nh vµ ®­a ra nh÷ng quy ®Þnh bÊt lîi cho c¸c ®èi thñ c¹nh tranh nh»m lo¹i bá c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Víi ­u thÕ ®éc quyÒn, nhiÒu c«ng ty ®· ®Þnh ra nh÷ng s¶n phÈm mµ hä s¶n xuÊt t¹o ra sù bÊt b×nh ®¼ng gi÷a nh÷ng ng­êi kinh doanh víi nhau trªn thÞ tr­êng. C¹nh tranh trong néi bé tæng c«ng ty bÞ h¹n chÕ. §­îc sù b¶o hé cña chÝnh phñ, nhiÒu tæng c«ng ty ho¹t ®éng tr× trÖ, û l¹i g©y tèn kÐm, l·ng phÝ cho x· héi. Nh­ vËy víi môc ®Ých chÝnh lµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c tæng c«ng ty ®· kh«ng thùc hiÖn ®­îc, mµ viÖc thµnh lËp c¸c tæng c«ng ty nµy ®· ¶nh h­ëng kh«ng tèt, thËm chÝ c¶n trë c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. 3. Gi¶i ph¸p duy tr× c¹nh tranh ë ViÖt Nam: Tõ thùc tr¹ng cho thÊy c¹nh tranh trong nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam cßn cã nhiÒu vÊn ®Ò, nguyªn nh©n cña c¸c vÊn ®Ò ®ã lµ do: - HÖ thèng thÓ chÕ - ph¸p lý ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ liªn quan ®Õn c¹nh tr¹nh ch­a hoµn chØnh, ý thøc chÊp hµnh cña c¸c doanh nghiÖp ch­a tèt, nªn nh÷ng hµnh vi c¹nh tranh kh«ng hîp thøc cßn tån t¹i kh¸ phæ biÕn. - Quan ®iÓm vÒ vai trß cña c¹nh tranh ch­a nhÊt qu¸n nªn néi dung mét sè thÓ chÕ - ph¸p lý liªn quan ®Õn m«i tr­êng c¹nh tranh cßn m©u thuÉn víi nhau. - Thñ tôc hµnh chÝnh ch­a ®­îc c¶i thiÖn, ®¬n gi¶n ho¸ kÞp thêi nªn cßn g©y nhiÒu khã kh¨n cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµ còng t¹o ra sù bÊt b×nh ®¼ng trong c¹nh tranh, gi¶m tÝnh hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­ ë trong n­íc so víi c¸c n­íc kh¸c. - Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc diÔn ra cßn chËm. Cßn nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶ nh­ng vÉn bao cÊp, duy tr× b¶o hé… Trong thêi gian tíi tr­íc yªu cÇu cña qu¸ tr×nh héi nhËp th× viÖc c¶i thiÖn m«i tr­êng c¹nh tranh lµ yªu cÇu cÊp b¸ch ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña m×nh. §Ó duy tr× c¹nh tranh lµnh m¹nh chóng ta cÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau: Thø nhÊt: tiÕp tôc ®æi míi nhËn thøc vÒ c¹nh tranh, ph¶i thèng nhÊt quan ®iÓm ®¸nh gi¸ vai trß cña c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ. Ph¶i coi c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ ph¸p luËt hîp thøc lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. X¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng vµ hîp lý vai trß cña Nhµ n­íc còng nh­ vai trß chñ ®¹o cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ, h¹n chÕ bít nh÷ng doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®éc quyÒn kinh doanh. Thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c¶i c¸ch doanh nghiÖp Nhµ n­íc, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c¶i c¸ch doanh nghiÖp Nhµ n­íc. §éc quyÒn cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cÇn ph¶i ®­îc gi¶m dÇn, c¸c rµo c¶n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cÇn ®­îc th¸o gì dÇn nh»m gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ, t¨ng tÝnh hÊp dÉn ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®ång thêi gi¶m g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch quèc gia. ViÖc ®æi míi nhËn thøc cÇn ®­îc thÓ hiÖn trong toµn bé hÖ thèng qu¶n lý Nhµ n­íc, trong c¸c ch­¬ng tr×nh vµ chiÕn l­îc c¶i c¸ch hµnh chÝnh, trong tæ chøc, phong c¸ch lµm viÖc hµnh vi øng xö cña c¸c c¬ quan c«ng quyÒn. Muèn nh­ vËy th× tr­íc tiªn cÇn ph¶i ®­a néi dung vÒ c¹nh tranh vµ ®éc quyÒn vµo ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc cña c¸c tr­êng ®¹i häc thuéc khèi kinh tÕ vµ kinh doanh. §Ó cã ®­îc ®éi ngò c¸n bé, c¸c nhµ kinh tÕ sau khi ra tr­êng cã mét tÇm hiÓu biÕt vÒ c¹nh tranh vµ ®éc quyÒn. §µo t¹o c¸c kho¸ ng¾n h¹n cho c¸c doanh nghiÖp vµ c«ng chøc Nhµ n­íc ®Ó n©ng cao, trau dåi kiÕn thøc vÒ c¹nh tranh vµ ®éc quyÒn. Sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng tuyªn truyÒn vÒ c¹nh tranh vµ ®éc quyÒn. §Ó tõ ®ã cã mét chÝnh s¸ch c¹nh tranh phï hîp vµ viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch c¹nh tranh nµy dÔ dµng h¬n. Thø hai: c¶i tæ ph¸p luËt vÒ c¹nh tranh ®Ó cho c¬ chÕ c¹nh tranh ®­îc vËn hµnh mét c¸ch tr«i ch¶y, h¹n chÕ nh÷ng hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh trªn thÞ tr­êng. Níi láng c¸c ®iÒu kiÖn ra nhËp vµ rót lui khái thÞ tr­êng ®Ó khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ tham gia s¶n xuÊt kinh doanh. Nh­ vËy viÖc h×nh thµnh nªn khung ph¸p lý chung cho c¸c lo¹i h×nh kinh doanh thuéc c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c nhau lµ ®iÒu cÇn thiÕt. ViÖc c¶i tæ ph¸p luËt vÒ c¹nh tranh cÇn ph¶i söa ®æi tõ quy tr×nh ban hµnh ph¸p luËt: X©y dùng luËt: ®Ó ®¶m b¶o tÝnh chÊt kh¸ch quan vÒ l©u dµi cÇn chuyÓn viÖc dù th¶o luËt tõ c¬ quan lËp ph¸p sang cho c¬ quan hµnh ph¸p. Tr­íc m¾t, viÖc so¹n th¶o luËt cÇn ®­îc tæ chøc mét c¸ch d©n chñ víi sù tham gia cña c¬ quan cã liªn quan. X©y dùng v¨n b¶n d­íi luËt: ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c c¹nh tranh vµ sù tham gia réng r·i cña nh÷ng ng­êi chÞu ¶nh h­ëng cña quy ®Þnh. ViÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn khung ph¸p lý kinh doanh cÇn xo¸ bá nh÷ng quy ®Þnh hiÖn hµnh kh«ng phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, víi nh÷ng cam kÕt quèc tÕ nh»m më réng quyÒn kinh doanh, quyÒn chñ ®éng cho c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Bæ xung nh÷ng luËt vµ v¨n b¶n d­íi luËt cßn thiÕu, ch­a h­íng dÉn thi hµnh. Trong t©m xem xÐt lµ c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt vÒ c¹nh tranh ®éc quyÒn. Söa ®æi nh÷ng ®iÒu kho¶n cña bé luËt d©n sù cã liªn quan ®Õn quan hÖ gi÷a luËt ViÖt Nam vµ luËt n­íc ngoµi. §Ó thùc hiÖn ®­îc nh÷ng viÖc nh­ trªn th× trong qu¸ tr×nh söa ®æi luËt, bæ sung vµ ban hµnh ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn c¹nh tranh vµ ®éc quyÒn th× cÇn cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c bé, ngµnh vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng víi sù tham gia cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c chuyªn gia nghiªn cøu kinh tÕ vµ ng­êi tiªu dïng. ViÖc tham gia ®ång bé gi÷a c¸c bªn khi ban hµnh söa ®æi luËt sÏ ®­a ra ®­îc c¸c quy ®Þnh phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ vÒ c¹nh tranh vµ ®éc quyÒn h¬n. Thø ba: x©y dùng mét c¬ quan chuyªn tr¸ch theo dâi, gi¸m s¸t c¸c hµnh vi liªn quan ®Õn c¹nh tranh vµ ®éc quyÒn. Rµ so¸t l¹i vµ h¹n chÕ bít sè l­îng c¸c lÜnh vùc ®éc quyÒn, kiÓm so¸t gi¸m s¸t ®éc quyÒn chÆt chÏ h¬n. Nhµ n­íc cÇn gi¸m s¸t chÆt chÏ h¬n c¸c hµnh vi l¹m dông cña c¸c doanh nghiÖp lín. CÇn ph¶i ®æi míi chÕ ®é chøng tõ, kÕ to¸n kiÓm to¸n ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c gi¸m s¸t tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp. Thø t­: c¶i thiÖn m«i tr­êng th«ng tin vµ ph¸p luËt theo h­íng minh b¹ch vµ kÞp thêi h¬n, ®ång thêi nhanh chãng c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp tham gia c¹nh tranh. Cô thÓ: - ViÖc thµnh lËp doanh nghiÖp míi: viÖc quyÕt ®Þnh thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cÇn ®­îc chuyÓn sang cho c¸c c¬ quan quyÒn lùc ®¹i biÓu cña nh©n d©n. ViÖc t¨ng c­êng kiÓm tra gi¸m s¸t tõ c¸c c¬ quan nµy sÏ thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ho¹t ®éng tÝch cùc vµ cã hiÖu qu¶ h¬n, tiÕt kiÖm ®­îc c¸c nguån lùc cña Nhµ n­íc . Thµnh lËp, bæ sung ®Çy ®ñ, chi tiÕt vµ cËp nhËt hµng n¨m nh÷ng ngµnh nghÒ mµ doanh nghiÖp d©n doanh, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngo¶i kh«ng ®­îc ®¨ng ký kinh doanh. Ngoµi c¸c môc nµy c¸c doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp theo chÕ ®é ®¨ng ký víi mét c¬ quan ®¨ng ký thèng nhÊt trong quèc gia. C¬ quan ®¨ng ký kinh doanh ®ång thêi chÞu tr¸ch nhiÖm c¶ vÒ viÖc ®iÒu chØnh néi dung giÊy ®¨ng ký kinh doanh vµ viÖc më v¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh trong n­íc vµ n­íc ngoµi theo chÕ ®é doanh nghiÖp chñ ®éng ®¨ng ký. Xo¸ bá c¸c ®iÒu kiÖn cÊp phÐp vÒ néi ®Þa ho¸, tØ lÖ xuÊt khÈu, tù c©n ®èi ngo¹i tÖ. C¸c c¬ quan cÊp phÐp hiÖn hµnh sÏ chuyÓn chøc n¨ng cÊp phÐp, thÈm ®Þnh sang chøc n¨ng xóc tiÕn vµ cung cÊp dÞch vô ®Çu t­. - §Êt ®ai: chuyÓn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh xin chuyÓn ®æi môc ®Ých vµ quyÒn sö dông vÒ mét c¬ quan gi¶i quyÕt. §iÒu nµy sÏ tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian vµ tiÒn b¹c cho c¸c doanh nghiÖp khi xin thuª ®Êt quy ho¹ch vµ x©y dùng khu c«ng nghiÖp. - VÒ vèn: më réng kh¶ n¨ng vay vèn tõ c¸c nguån ­u ®·i ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng tù huy ®éng vèn cña doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh vµ doanh nghiÖp n­íc ngoµi th«ng qua c¸c kªnh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ chøng kho¸n. Trªn c¬ së nguyªn t¾c c¹nh tranh, chØ ¸p dông viÖc giíi h¹n mua cæ phÇn cña nh÷ng doanh nghiÖp lín cã kh¶ n¨ng chi phèi thÞ tr­êng, t¹o nªn ®éc quyÒn, cßn ®èi víi nh÷ng ng­êi qu¶n lý, ng­êi ngoµi doanh nghiÖp, ng­êi n­íc ngoµi nªn khuyÕn khÝch ®Ó t¨ng nguån vèn cña doanh nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn ®æi míi m¸y mãc, ®Çu t­ trang thiÕt bÞ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. - VÒ lao ®éng: c¸c lo¹i quy ®Þnh vÒ thang b¶ng l­¬ng, l­¬ng thùc tÕ , trîn cÊp, chÕ ®é th­ëng, l­¬ng tèi thiÓu, thuÕ thu nhËp, c¸c h×nh thøc tuyÓn dông lao ®éng cÇn ph¶i cã sù thèng nhÊt dùa trªn khung ph¸p lý chung cña Nhµ n­íc vµ cã sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c«ng ®oµn. - TiÕp cËn thÞ tr­êng. + QuyÒn xuÊt nhËp khÈu: më réng quyÒn xuÊt nhËp khÈu cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. + X©y dùng vµ ban hµnh c¸c thñ tôc, ®iÒu kiÖn cÊp phÐp nhËp khÈu, cã nhiÒu lo¹i thuÕ thay thÕ hîp lý t­¬ng ®­¬ng ®èi víi c¸c mÆt hµng ®Ó khi thùc hiÖn kh«ng g©y c¸c c¶n trë cho viÖc trao ®æi hµng ho¸, th­¬ng m¹i. + Ban hµnh danh môc cÊp vµ xuÊt nhËp khÈu cã ®iÒu kiÖn, ngoµi nh÷ng mÆt hµng nµy nªn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp t¨ng c­êng ho¹t ®éng trao ®æi th­¬ng m¹i lµm t¨ng luång chu chuyÓn hµng ho¸ trong vµ ngoµi n­íc. H¹n ng¹ch lµ biÖn ph¸p h¹n chÕ th­¬ng m¹i cÇn xo¸ bá. ViÖc xo¸ bá h¹n ng¹ch cÇn ®­îc gi¶i quyÕt cïng víi viÖc chØ ®Þnh ®Çu mèi, b¸n ngo¹i tÖ vµ Nhµ n­íc quy ®Þnh gi¸. ViÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch cÇn ph¶i dùa vµo nh÷ng mÆt hµng cô thÓ, thay thÕ chÕ ®é gi¸ tÝnh thuÕ tèi thiÓu b»ng gi¸ ghi trªn hîp ®ång, xo¸ bá chÕ ®é phô thu. TriÓn khai c¶i c¸ch c¸c thñ tôc h¶i quan theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸ vµ phï hîp víi tiªu chuÈn quèc tÕ, thèng nhÊt thñ tôc trong c¶ n­íc. - VÒ thuÕ quan: miÔn gi¶m thuÕ tèi ®a ®èi víi mäi mÆt hµng xuÊt khÈu, kÓ c¶ hµng ho¸ vµ dÞch vô xuÊt khÈu t¹i chç. VÒ thuÕ nhËp khÈu: xo¸ bá c¸ch ®¸nh thuÕ ®ùa trªn môc ®Ých sö dông, gi¶m sè thuÕ vµ møc thuÕ. gi¶m thuÕ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu lµ nguyªn vËt liÖu phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong n­íc t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. - VÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ: cÇn t¨ng ng©n s¸ch cho c¸c ngµnh nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ, cã chÕ ®é ®·i ngé hîp lý ®èi víi ®éi ngò c¸n bé lµm nghiªn cøu khoa häc, träng dông nh©n tµi, ®­îc cung cÊp phæ biÕn th«ng tin, ph¸t biÓu ý kiÕn kh¸ch quan d­íi gãc ®é nghiªn cøu khoa häc. H¹n chÕ viÖc ch¶y m¸u chÊt x¸m, khuyÕn khÝch thu hót c¸c nhµ khoa häc n­íc ngoµi vµo trong n­íc nghiªn cøu khoa häc. KhuyÕn khÝch t­ nh©n ®Èy m¹nh nghiªn cøu khoa häc vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Söa ®æi chÕ ®é ho¹ch to¸n, kÕ to¸n nh»m khuyÕn khÝch khÊu hao nhanh ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ, ph¸t triÓn thµnh lËp c¸c trung t©m._.