Luận văn Nâng cao chất lượng hiệu quả phát thanh đối ngoại của Đài TNVN. ( thạc sỹ)

cơ bản nâng cao chất lượng hiệu quả phát thanh đối ngoại 98 3.1 Nhiệm vụ và vai trò của phát thanh đối ngoại trong tình hình mới 98 3.2 Những định hướng cơ bản của phát thanh đối ngoại 99 3.3 Một số giải pháp nâng cao chất lượng hiệu quả phát thanh đối ngoại 103 Một số kiến nghị KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC CHÚ THÍCH MỞ ĐẦU 1- Tính cấp thiết của đề tài Bước sang thế kỷ XXI, chúng ta đang chứng kiến những biến động sâu sắc trên thế giới. Ngày nay, tuy không còn những cuộc chiến tranh lớn hay sự đối đầu gay gắt về ý thức hệ như trước đây, nhưng những mâu thuẫn chủng tộc, tôn giáo, chủ nghĩa dân tộc cực đoan với những xu hướng ly khai.. đã và đang làm bùng nổ chiến tranh, xung đột tại một số khu vực trên thế giới mà nguyên nhân chủ yếu là vì lợi ích kinh tế, chứ không hẳn là xung đột về chính trị. Trên thực tế, những nước lớn có tiềm lực kinh tế, quân sự như Mỹ và một số nước phương Tây đang khẳng định sức mạnh trong việc xác lập trật tự thế giới mới có lợi cho họ. Những chuyển động trên thế giới hôm nay cho thấy, thế giới đang phát triển theo xu hương đa cực hoá với nhiều trung tâm lực lượng, vừa kiềm chế nhau, vừa hợp tác, đấu tranh quyết liệt với nhau. Tham gia vào cuộc đấu tranh nhằm lại tìm thế cân bằng trong xác lập trật tự thế giới mới còn phải kể đến đông đảo các quốc gia non trẻ đang phấn đấu vì hoà bình, độc lập, phát triển. Bên cạnh việc bảo đảm an ninh để phát triển, một xu hướng mới đang nổi lên hiện nay là xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế. Quá trình hội nhập và toàn cầu hoá không chỉ diễn ra trong lĩnh vực kinh tế, mà còn diễn ra trong các lĩnh vực đời sống xã hội, nhất là văn hoá thông tin. Trong xu thế cạnh tranh và hội nhập ấy, thông tin tuyên truyền được coi là vũ khí rất hiệu quả để thực hiện các mục tiêu kinh tế, chính trị. Những xu thÕ trªn đây đang dÉn ®Õn sù thay ®æi s©u s¾c c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ. C¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Òu ®iÒu chØnh chiÕn l­îc quèc gia cña m×nh cho phï hîp víi t×nh h×nh míi. NhiÒu n­íc muèn t¹o m«i tr­êng æn ®Þnh hoµ b×nh cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, đặt lîi Ých d©n téc lªn hµng ®Çu. Trong xu h­íng ®ã, nhiÒu quèc gia ®ang ph¸t triÓn cè g¾ng v­¬n lªn, tho¸t khái sù c« lËp vÒ th«ng tin, kh¼ng ®Þnh tÝnh ®éc lËp tù chñ cña m×nh. Việt Nam một đất nước nhỏ đang phát triển ở khu vực Đông Nam Á cũng không nằm ngoài xu thế phát triển ấy. Xuất phát từ tình hình thực tiễn ấy, Đảng và Nhà nước VN chủ trương thực hiện chính sách đối ngoại hoà bình, hợp tác hữu nghị với tất cả các nước, đẩy mạnh các quan hệ quốc tế trên nguyên tắc bình đẳng, cùng có lợi, tôn trọng độc lập, chủ quyền của nhau. Đường lối đối ngoại của VN là nhằm mục tiêu khai thác tốt nhất những nhân tố quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho công cuộc xây dựng phát triển đất nước theo định hướng XHCN. Theo chủ trương đó, Đảng và Nhà nước Việt Nam thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, rộng mở, đa phương hoá, đa dạng hoá các quan hệ quốc tế trên tinh thần “Việt Nam muốn là bạn với tất cả các nước trong cộng đồng thế giới, phấn đấu vì hoà bình, độc lập và phát triển”. Trong chính sách đối ngoại đó, Đảng và Nhà nước ta xác định: thông tin đối ngoại là lĩnh vực rất quan trọng trong hoạt động đối ngoại, nhất là trong bối cảnh VN mở rộng các quan hệ đối ngoại, đẩy mạnh tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Ngày nay, trong c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn, më réng giao l­u và hội nhập quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc, Đài TNVN trong đó có các ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh ®èi ngo¹i vÉn ®­îc Ban bÝ th­ TW §¶ng ®¸nh gi¸ lµ: " một trong những c«ng cô quan träng nhÊt trong c«ng t¸c th«ng tin ®èi ngo¹i". Trong những năm gần đây, dù phải đứng trước áp lực cạnh tranh thông tin do sự phát triển mạnh mẽ của tất cả các loại hình báo chí truyền thông khác, víi ®Æc tr­ng cña mét §µi ph¸t thanh quèc gia, các buổi ph¸t thanh đèi ngo¹i vÉn lµ ph­¬ng tiÖn th«ng tin nhanh nhạy nèi gi÷a ViÖt Nam với thÕ giíi, cã diÖn phñ sãng réng nhÊt vµ cã ®ñ kh¶ n¨ng cÇn thiÕt ®Ó ®­a mäi th«ng tin ®Õn b¹n bÌ trªn thÕ giíi mét c¸ch nhanh chãng kÞp thêi. Đặc biệt từ ngày 1 tháng 9 năm 2006 một số chương trình của phát thanh đối ngoại (VOV6) được đưa lên mạng Internet qua trang báo điện tử của Đài đã “nối dài cánh sóng của Đài TNVN”, vượt qua mọi không gian, thời gian, xoá nhoà ranh giới quốc gia, toả khắp toàn cầu với chất lượng âm thanh chất lượng cao. Giờ đây, mọi thính giả kể cả thính giả ở những nước xa xôi đều có thể nghe và nghe lại được TNVN mà không phụ thuộc vào múi giờ hay thời tiết trên thế giới. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi ®Êt n­íc hiÖn nay, §µi TNVN nãi chung vµ buæi ph¸t thanh cña Ban ®èi ngo¹i §µi TNVN nãi riªng đã có những đổi mới theo phong cách hiện đại. Khâu thể hiện mang tính khuôn thước truyền thống trước đây đã được điều chỉnh để mang tính thoại hơn, mang hơi thở cuộc sống hơn, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ. Tuy nhiªn, trªn con ®­êng ph¸t triÓn cña m×nh, §µi TNVN ®ang ®øng trªn mét lo¹t vÊn ®Ò khã kh¨n phøc t¹p: - Đó là sự thay ®æi nhanh chãng cña t×nh h×nh thÕ giíi víi hµng lo¹t c¸c sù kiÖn dån dËp, sù ph¸t triÓn v­ît bËc cña nÒn b¸o chÝ thÕ giíi víi nh÷ng kü thuËt truyÒn th«ng hiÖn ®¹i, khiÕn mét §µi ph¸t thanh mang tÝnh chÊt quèc gia trong khu vùc Đông Nam Á cã quy m« kü thuËt ph¸t sãng cò, nhá, khã cã thÓ theo kÞp víi c¸c Đài phát thanh hiÖn ®¹i mang tÝnh quốc tế kh¸c. - Mét vÊn ®Ò n÷a lµ: Trong thêi ®¹i bïng næ th«ng tin, c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt th«ng tin hiÖn ®¹i ®· cã b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc, ngoµi radio, c¸c lo¹i h×nh kh¸c nh­ truyÒn h×nh, c¸c b¸o in kü thuËt cao với hơn 100 tờ báo đối ngoại, đặc biệt có tới 11.000 trang web và 73 b¸o ®iÖn tö Internet víi nh÷ng lo¹i h×nh ®a d¹ng ngµy cµng phæ biÕn hÊp dÉn quÇn chóng, l­îng th«ng tin ngµy cµng lín phong phó, nhiÒu chiÒu. Do vËy, ®èi t­îng ng­êi nghe, ng­êi xem cã nhiÒu nguån th«ng tin ®Ó so s¸nh ph©n tÝch, ®èi chiÕu. Đài truyền hình VN cũng đã lên kênh truyền hình đối ngoại VTV4, đang mở rộng phủ sóng ra nước ngoài. Một số các đài truyền hình địa phương như Đài truyền hình thành phố Hồ Chí Minh.. đã lên các bản tin tiếng Anh, Pháp, Trung quốc.. phát bằng nhiều phương tiện như đầu kỹ thuật số, hệ thống cáp quang, vệ tinh.. Do vËy Đài phát thanh nÕu kh«ng c¶i tiÕn vÒ néi dung còng nh­ c¸ch thÓ hiÖn th× khã lßng c¹nh tranh næi víi c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin b¸o chÝ kh¸c. - Bªn c¹nh ®ã cã c¸i khã mang tÝnh chñ quan ®ã lµ viÖc thÓ hiÖn néi dung th«ng tin. Trong nhiÒu n¨m qua, do cách làm theo kinh nghiệm, theo lối truyền thống..kh«ng Ýt c¬ quan b¸o chÝ, trong đó có lĩnh vực phát thanh phần nhiều chỉ thiªn vÒ tuyªn truyÒn, mµ Ýt chó träng ®Õn khÝa c¹nh th«ng tin, chưa chú ý nhiều đến đặc điểm, nhu cầu của người nghe, trong khi thế giới hiện đại ngày nay, thói quen nghe Đài đã thay đổi nhiều. §©y còng lµ ®iÓm h¹n chÕ ®èi víi phát thanh ®èi ngo¹i, khi mµ ng­êi nghe lµ nh÷ng thÝnh gi¶ n­íc ngoµi cã tr×nh ®é cao, ®· quen víi m«i tr­êng th«ng tin thùc dông vµ coi träng tù do th«ng tin. Cách làm kiểu cũ với lối tuyên truyền một chiều, néi dung dµi dßng thiªn nhiều vÒ lý luËn cả trong tin bµi khiÕn cho th«ng tin mang tÝnh m¸y mãc, khu«ng mÉu, ¸p ®Æt, do vËy thiÕu hÊp dÉn ng­êi nghe. - Mét khã kh¨n thùc tÕ trong ph¸t thanh ®ã lµ c«ng t¸c biªn tËp xö lý nguån tin. Do chưa có một bộ phận cung cấp tin riêng, nên cho ®Õn nay các chương trình phát thanh đối ngoại của §µi TNVN vÉn sö dông hầu hết tin cña Th«ng tÊn x· ViÖt Nam và một số nguồn trong nước. Tuy nhiên đa số nguồn tin này lại chủ yếu phục vụ, viết cho ng­êi trong n­íc, nên dïng cho ®èi ngo¹i võa thiÕu th«ng tin l¹i ch­a phï hîp ®èi víi ®èi t­îng ng­êi n­íc ngoµi. §ã cßn ch­a kÓ ®Õn yÕu tè truyÒn thanh nh­ viÖc sö dông tiÕng ®éng, ©m nh¹c nh­ thÕ nµo cho phù hợp với đặc điểm radio hiện đại, phù hợp với hơi thở cuộc sống ngày nay cũng chưa được chú ý sử dụng đúng mức để nâng tầm hiệu quả. - Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c«ng cuéc ®æi míi ViÖt Nam ®· ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò chÝnh trÞ - v¨n ho¸ - x· héi, nhiÖm vô cho th«ng tin ®èi ngo¹i ph¶i v­¬n lªn ngang tÇm nhiÖm vô míi. ViÖt Nam đã gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO, tham gia Diễn đàn kinh tế châu Á- Thái Bình Dương APEC và ngày càng có vị trí đáng kể trong phát triển kinh tế ở khu vực Đông Nam Á và châu Á, do đó ®· thu hót sù chú ý của đông đảo dư luận, các nhà doanh nghiệp đầu tư quan tâm tới ViÖt Nam. CÇn ph¶i cã c¶i c¸ch thÓ hiÖn vÒ néi dung vµ h×nh thøc tuyền truyền ph¸t thanh ®èi ngo¹i phï hîp ®Ó tranh thñ ®­îc sù ®ång t×nh ñng hé cña hä c¶ vÒ tinh thÇn vËt chÊt ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn ®Êt n­íc. 2- Tình hình nghiên cứu, lịch sử vấn đề Ngày 7-9-1945, Đài tiếng nói Việt Nam bắt đầu phát sóng buổi đầu tiên. Nội dung của buổi phát sóng đó là bản tuyên ngôn độc lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc tại Quảng trường Ba Đình khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hoà. Buổi phát thanh ngày đó ngoài việc phát bằng Tiếng Việt, còn được phát bằng các thứ tiếng Anh, Pháp, Quảng Đông và Quốc tế ngữ (ESPERANTO) - thứ ngữ mà nhiều Quốc gia lúc đó biết. Đó cũng chính là tiền thân của buổi phát thanh ra nước ngoài của Ban đối ngoại Đài TNVN ngày nay. HiÖn nay ph¸t thanh đèi ngo¹i ®­îc phát trên hai hệ chương trình. Hệ VOV6 dành cho thính giả và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, phát b»ng 11 thø ng÷ (Anh, Ph¸p, T©y Ban Nha, NhËt, Nga, Đức, B¾c Kinh, Lµo, Cămpuchia, Th¸i Lan, In®«nªxia và chương trình tiếng Việt dành cho đồng bào ở xa tổ quốc. Hệ VOV5 gồm các thứ ngữ: Anh, Pháp, Nga, Trung quốc, Nhật phát trên sóng FM dành cho cộng đồng những người nước ngoài đang sinh sống, học tập và công tác tại Việt Nam. Tổng thời lượng của cả hai chương trình VOV6 và VOV5 là 119 giờ/ngày, trong đó thời lượng của VOV5 là 17 giờ 30 phút/ ngày. Đến nay, h¬n 100 quèc gia ở c¸c ch©u lôc ®· nghe ®­îc §µi TNVN. Đ· cã 20 trung t©m ®­îc thµnh lËp t¹i nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi ®Ó nghe, sö dông vµ lÊy nguån th«ng tin cña TNVN. Ra ®êi cách đây hơn 60 năm, trải qua nhiều giai đoạn phát triển khó khăn, gian khổ trong c¸c cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p råi ®Õ quèc Mü, Đài TNVN trong đó có các ch­¬ng tr×nh ph¸t ra n­íc ngoµi cña §µi đã kh¼ng ®Þnh lµ c¬ quan ng«n luËn tuyªn truyÒn cña §¶ng, lµ vò khÝ s¾c bÐn, lîi h¹i trªn mÆt trËn t­ t­ëng chèng kÎ thï, đồng thời còn lµ chiÕc cÇu h÷u nghÞ t×nh c¶m gi÷a nh©n d©n ViÖt Nam vµ nh©n d©n thÕ giíi, tranh thñ sù ñng hé ®ång t×nh cña hä gãp phÇn vµo c¸c cuéc kh¸ng chiÕn cña d©n téc v× ®éc lËp, tù do cña tæ quèc - v× c«ng cuéc x©y dùng CNXH. Bước sang giai đoạn phát triển hoà bình và thực hiện công cuộc đổi mới đất nước, Đài TNVN với các chương trình phát thanh đối ngoại đã thực hiện nhiều cải tiến, đổi mới các chương trình phát thanh. Các chương trình phát thanh đã có thêm nhiều tiết mục mới, phong phú hơn, số lượng giờ phát thanh của các chương trình cũng tăng lên đáng kể, cách thể hiện trong một số chương trình phát thanh đối ngoại cũng dần tiến tiếp cận với phát thanh hiện đại, có tiết tấu nhanh hơn, sử dụng âm nhạc nhiều hơn. Tuy nhiên đứng trước sự thay đổi nhanh chóng của các sự kiện trên thế giới, sự phát triển nhanh chóng của khoa học kỹ thuật, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong phát thanh, truyền hình, nhất là sự phát triển báo điện tử Internet với xu hướng đa dạng hoá phương thức truyền tải thông tin đa phương tiện gồm cả báo viết( ký tự chữ viết) , báo hình( hình ảnh, video), báo nói( phát thanh) trên mạng Internet.. ngày càng phổ biến. Thông tin không chỉ được chuyển tải nhanh chóng trong nước, mà còn vượt biên giới quốc gia ra nước ngoài. Nhờ đó, thính giả có thêm rất nhiều nguồn thông tin để so sánh đối chiếu. Do vậy, đặt ra thách thức đối với phát thanh nói chung và phát thanh đối ngoại nói riêng cần phải có những cải tiến đổi mới mạnh mẽ cả trong nội dung và phương thức thể hiện trên sóng, nếu không muốn bị tụt hậu, mất dần thính giả. Một mặt khác, do sự thay đổi nhanh chóng của tình hình quốc tế, nhu cầu của người nghe, thói quen nghe Đài giờ đây đã khác trước. Trước đây bạn bè quốc tế thường biết đến dân tộc Việt Nam anh hùng dũng cảm trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền độc lập tự do của đất nước. Ngày nay, chiến tranh đã lùi xa hơn 30 năm, hình ảnh Việt Nam như thế nào vẫn là dấu hỏi với người dân nhiều nước trên thế giới, nhất là những nước có vị trí địa lý xa Việt Nam. Một lý do hạn chế khác xuất phát từ chính sự chủ quan của người làm phát thanh trong nước. Từ nhiều năm nay, nhất là trong giai đoạn chiến tranh, chúng ta dồn toàn bộ tâm lực cổ vũ ca ngợi cho chiến thắng, góp phần vào thắng lợi chung của dân tộc. Tuy nhiên, cách làm phát thanh thời chiến khác với cách làm phát thanh thời bình. Kế tiếp những công việc đó, những người làm phát thanh đối ngoại thường chủ yếu làm theo kinh nghiệm, lớp đi trước dạy cho lớp đi sau, do vậy không tránh khỏi lối mòn, thậm chí vẫn tồn tại cách viết theo kiểu tô hồng một chiều, cho dù hoàn cảnh đã thay đổi. Chúng ta có nhiều lý do để biện minh cho cách làm của mình, nhưng có một thực tế là cách làm theo kiểu thông tin một chiều, chủ yếu ca ngợi thường dễ làm, dễ được chấp nhận bởi nó tránh được sai sót, nhất là sai sót về mặt chính trị.. Cứ theo suy luận như thế, vô tình chúng ta làm cho các buổi phát thanh tẻ nhạt, thiếu sự phản biện thuyết phục người nghe. Trong bối cảnh thính giả nước ngoài phần nhiều ở các nước phương Tây lại có trình độ cao, quen sống trong môi trường thực dụng thông tin, nếu cứ đưa thông tin một chiều thính giả sẽ khó chấp nhận và do đó thiếu hấp dẫn đối với thính giả. Điều này đòi hỏi những người làm phát thanh đối ngoại cần phải nhận thức tỉnh táo, phải đẩy mạnh cải tiến nâng cao chất lượng, hiệu quả các chương trình phát thanh cả về nội dung và hình thức thể hiện. 3- Mục đích, nhiệm vụ, đối tượng, phạm vi nghiên cứu §Ó hoµn thµnh nhiÖm vô cña m×nh, ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh đối ngoại của Đài TNVN cÇn ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi, t¨ng c­êng c¶i tiÕn ch­¬ng tr×nh, n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ th«ng tin c¶ vÒ néi dung vµ h×nh thøc. Th«ng tin ph¶i mang tÝnh ch©n thùc, kh¸ch quan h¬n n÷a. H×nh thøc thÓ hiÖn ph¶i thay ®æi phï hîp t©m lý thÞ hiÕu nghe lµ ng­êi n­íc ngoµi víi môc tiªu cao nhÊt: chÊt l­îng, hiÖu qu¶. VËy hiÖu qu¶ cña các ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh đèi ngo¹i ph¶i ®¹t tíi møc nµo ®Ó thu hót nhiÒu thÝnh gi¶ n­íc ngoµi vµ trªn thùc tÕ nã ®· ®¹t ®­îc ë møc ®é nµo? §©y lµ vÊn ®Ò ®ßi hái mét sù nghiªn cøu nghiªm tóc, qua ®ã hy väng t×m ra mét sè gi¶i ph¸p ®em l¹i thµnh c«ng cho ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh đèi ngo¹i, nhÊt lµ trong cuéc ch¹y ®ua gi÷a cung vµ cÇu cña ph¸t thanh thÕ giíi ngµy mét hiÖn ®¹i. Một vấn đề quan trọng nữa là muốn nâng cao chất lượng hiệu quả của các chương trình phát thanh đối ngoại thì cần phải tiến hành nghiên cứu một cách tổng thể về nhu cầu, tâm lý, sở thích của thính giả để từ đó đáp ứng như cầu thông tin và điều chỉnh và tăng thêm hiệu quả các chương trình phát thanh. Tuy nhiên do hoàn cảnh, cách làm theo kinh nghiệm là chính, nên từ nhiều năm nay, hầu như chưa có đợt khảo sát nghiên cứu nhu cầu thính giả ở nước ngoài một cách toàn diện. Trong lịch sử phát triển, Ban biên tập đối ngoại Đài TNVN cũng có vài đợt nghiên cứu về về thính giả nước ngoài và bà con Việt kiều sống ở nước ngoài, nhưng mới chỉ dừng lại khảo sát ở một số đề tài nghiên cứu trong phạm vi hẹp, đa số thông tin thu thập qua thư thính giả gửi về Đài TNVN theo từng quý, từng từng năm. Ban biên tập đối ngoại cũng đã 2 lần tổ chức cuộc thi “ Bạn biết gì về Việt Nam” để qua đó tìm hiểu phần nào nhu cầu người nghe. Tuy nhiên trên thực tế việc khảo sát thính giả, nhất là thính giả ở nước ngoài là vấn đề khó, bởi đối tượng nghe các chương trình đối ngoại của Đài TNVN ở phạm vi trải rộng ở khắp các châu lục. Hơn nữa mỗi thứ ngữ trong chương trình phát thanh đối ngoại lại có những đối tượng, có khối người nghe khác nhau. Cùng là tiếng Anh nhưng có người nghe tiếng Anh ở Úc, ở Philipin, cũng có người nghe tiếng Anh ở Bắc Mỹ, ở Hà Lan hay ở Đức..do vậy mối quan tâm cũng như nhu cầu nghe Đài TNVN ở các nước, các khu vực lãnh thổ là rất khác nhau. Chính vì vậy kết quả khảo sát ý kiến qua các thư, bài viết của thính giả gửi về dù chưa mang tính đại diện cao, nhưng là tư liệu căn cứ vô cùng quý báu để những người làm công tác phát thanh đối ngoại phân tích, đối chiếu với công việc của mình. Cũg có một thực tế là hầu hết những thính giả gửi thư hay tham dự các cuộc thi thường là những thính giả gắn bó và yêu mến Đài TNVN, do vậy những nhận xét đánh giá của họ về nội dung chất lượng các chương trình phát thanh thường mang tính ngoại giao, rất hiếm khi có những nhận xét đánh giá thẳng thừng về nội dung chất lượng, cách thể hiện các chương trình.. Đây cũng là vấn đề tôi suy nghĩ rất nhiều và dành công sức lục tìm, lựa chọn ý kiến trong số những lá thư thính giả gửi về Ban biên tập đối ngoại từ năm 2001-2005 với mong muốn tìm hiểu nhu cầu thực sự của người nghe. Tôi cho đây là công việc quan trọng và cấp thiết nhất, bởi dù cố gắng viết bài hay, dựng chương trình công phu, kỹ thuật hoàn hảo đến đâu..sẽ chẳng còn ý nghĩa gì khi nó đi trệch hướng, không đáp ứng nhu cầu, không hấp dẫn người nghe. 4- Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu Nhận thức được tầm quan trọng của công tác thông tin đối ngoại trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, từ nhiều năm qua Đảng và nhà nước Việt Nam đã dành sự quan tâm đặc biệt cho công tác thông tin đối ngoại nói chung và công tác thông tin đối ngoại trên Đài TNVN. Ngµy 13/6/1992 Ban BÝ th­ TW ®· ra chØ thÞ sè 11- CT/TW vÒ ®æi míi vµ t¨ng c­êng c«ng t¸c th«ng tin ®èi ngo¹i. VÒ ho¹t ®éng cña §µi TNVN, B¶n chØ thÞ 11 nªu râ: "§µi PTTNVN cÇn ®­îc t¨ng c­êng, t¨ng c«ng suÊt ph¸t sãng vµ nghiªn cøu h×nh thøc hîp t¸c ®Ó tiÕp ©m cho mét sè ®èi t­îng. N©ng cao chÊt l­îng c¸c ch­¬ng tr×nh phát thanh b»ng tiÕng n­íc ngoµi cña §µi vµ ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh b»ng tiÕng ViÖt cho ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi" Trong buæi tíi th¨m vµ lµm viÖc víi c¸n bé phãng viªn §µi TNVN (ngµy 3-9-2003) nguyên Chñ tÞch nước TrÇn §øc L­¬ng ph¸t biÓu nªu râ “ Trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ xu thÕ héi nhËp quèc tÕ ngµy cµng m¹nh mÏ, ®Êt n­íc ta ®ang ®øng tr­íc vËn héi míi vµ triÓn väng tèt ®Ñp, ®ång thêi còng ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu khã kh¨n to lín. Cuéc ®Êu tranh trªn lÜnh vùc t­ t­ëng - v¨n ho¸ tiÕp tôc diÔn ra phøc t¹p. Lµ tê b¸o míi cña §¶ng vµ nhµ n­íc, víi lîi thÕ vèn cã, lµn sãng §µi TNVN ph¶i lu«n thÓ hiÖn b¶n lÜnh chÝnh trÞ, nghÒ nghiÖp v÷ng vµng, cã tÝnh chiÕn ®Êu, cã søc truyÒn c¶m vµ thu phôc cao, t¹o mét kªnh th«ng tin ®¸ng tin cËy, gãp phÇn tÝch cùc trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i c¸c luËn ®iÖu sai tr¸i cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch, b¶o vÖ ®­êng lèi cña §¶ng vµ nhµ n­íc tranh thñ ®­îc sù ®ång t×nh ñng hé vµ gióp ®ì cña b¹n bÌ trªn thÕ giíi.” Như vậy, trong nhiều văn kiện lý luận của Đảng, Nhà nước và chính phủ ta đều nhấn mạnh sự cần thiết phải đẩy mạnh công tác thông tin đối ngoại để đáp ứng yêu cầu tình hình mới. Nhìn lại quá trình lịch sử phát triển các chương trình phát thanh đối ngoại của Đài TNVN qua các thời kỳ cho thấy, phát thanh đối ngoại đã đạt được những thành tựu đáng tự hào. Tuy nhiên, trong thời đại mới, thời đại phát triển của công nghệ thông tin, của phát thanh hiện đại đã và đang đặt ra thách thức mới cho phát thanh đối ngoại phải vươn lên, cải tiến nâng cao chất lượng hiệu quả của các chương trình phát thanh đối ngoại. Để nâng cao chất lượng hiệu quả chất lượng các chương trình phát thanh đối ngoại thì một trong những điều cốt yếu nhất là phải tìm hiểu nhu cầu, tâm lý tiếp nhận thông tin của người nghe. Chính vì vậy, trong khi nghiên cứu đề tài này, tôi cố gắng sử dụng phương pháp thống kê, điều tra thư thính giả của các chương trình đối ngoại Đài TNVN, nhất là tập trung phân tích về nhu cầu tiếp nhận thông tin từ thính giả qua việc khảo sát thư thính giả trong vòng 5 năm qua, tham khảo các ý kiến của một số cán bộ, chuyên gia đối ngoại từng công tác ở nước ngoài, ý kiến của các chuyên gia tham gia các cuộc hội thảo về công tác thông tin đối ngoại... Trên cơ sở thu thập ý kiến và kh¶o s¸t đó để nhìn nhận thực trạng thực tiễn của phát thanh đối ngoại hiện nay, cố gắng phát hiện ra những điều còn tồn tại, những yếu kém cần khắc phục, từ đó mạnh dạn đề xuất một số giải pháp, nêu một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng, hiệu của phát thanh đối ngoại. Trên cơ sở đánh giá đó, tôi cố gắng nêu một số giải pháp trước mắt và lâu dài trên cơ sở thực hiện theo lộ trình bản quy hoạch về chiến lược phát triển của Đài TNVN từ nay đến năm 2010 đã được Thủ tướng chính phủ phê duyệt. 5- Đóng góp mới về khoa học của đề tài Tôi cũng ý thức được rằng việc tìm ra một mô hình cụ thể mang tính khả thi cũng như việc đề xuất các biện pháp giải pháp thiết thực nhằm cải tiến nâng cao chất lượng hiệu quả các chương trình phát thanh đối ngoại là công việc hết sức khó khăn, bởi việc xây dựng, hình thành nên một chương trình hay việc sản xuất một chương trình phát thanh là công sức của cả tập thể với sự quy tụ, chắt lọc đầu tư trí tuệ của nhiều thế hệ mà một cá nhân với góc nhìn còn hạn hẹp khó có thể bao quát hết. Tuy nhiên, là người trực tiếp làm việc tại bộ phận Biên tập chung, nơi cung cấp nội dung tin bài cho 11 thứ tiếng nước ngoài và tiếng Việt dành cho đồng bào ở xa tổ quốc từ nhiều năm nay, tôi cũng đúc rút được một số kinh nghiệm nhất định. Với trách nhiệm của bản thân, tôi cũng nhận thức rằng đây là công việc khó khăn, bởi trước đó chưa có ai nghiên cứu một cách đầy đủ mối tương quan ở cả hai phương diện: phương diện những người sản xuất các chương trình phát thanh và phương diện những người nghe các chương trình phát thanh, trong đó quan trọng nhất là nghiên cứu khảo sát qua thư và ý kiến phản hồi của thính giả gửi về Đài TNVN để phân tích tìm hiểu nhu cầu, đặc điểm tâm lý của người nghe là những người nước ngoài, người Việt Nam sống ở xa tổ quốc xem họ nghĩ gì, có nhu cầu gì từ những thông tin từ trong nước, từ nguồn thông tin đối ngoại phát trên các hệ chương trình VOV6 và VOV5 của Đài TNVN. Một thực tế là trong lÞch sö ph¸t triÓn ph¸t thanh ®èi ngo¹i, ch­a cã công trình nghiªn cøu tổng thể nµo vÒ thùc tr¹ng ph¸t thanh ®èi ngo¹i, đặc biệt nghiên cứu sâu vÒ c«ng t¸c ®èi t­îng ho¸ vµ ®èi ngo¹i ho¸ c¸c ch­¬ng trình ph¸t thanh ®èi ngo¹i. Tôi cho rằng đây là công việc vô cùng quan trọng, bởi suy cho cùng bất kỳ một giải pháp nào nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả các chương trình phát thanh đều phải xuất xuất phát từ chính nhu cầu của thính giả, đều phải xem xét tới việc cung cấp nội dung thông tin, cách thể hiện chương trình đó đã đúng đối tượng chưa, nhất là đối tượng tiếp nhận thông của các chương trình phát thanh đối ngoại là những người nước ngoài, người Việt Nam ở xa tổ quốc có trình độ tiếp nhận thông tin khác nhau, có nhu cầu, mối quan tâm cùng những đặc điểm tâm lý khác nhau..Từ việc nghiên cứu đặc điểm tâm lý của đối tượng người nghe,thì những người trực tiếp làm chương trình phải làm gì để đáp ứng các nhu cầu đó, hay nói cách khác phải thực hiện đối ngoại hoá trong việc cung cấp nội dung, cải tiến cách làm, thể hiện chương trình nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng đối tượng thính giả nước ngoài ở những vùng khác nhau, có như vậy thông tin mới hấp dẫn thính giả và công tác thông tin đối ngoại mới đạt hiệu quả. 6- Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài Trong quá trình học tập tại nhà trường, tôi đã được các Thầy, Cô giáo cung cấp những kiến thức lý luận tổng hợp về phát triển, hoạt động của hệ thống thông tấn báo chí ở VN. Đây là những kiến thức vô cùng bổ ích, bởi thông qua đó, tôi hiểu được vị trí của Đài TNVN, trong đó có các chương trình phát thanh đối ngoại đang đứng ở đâu trong hệ thống báo chí truyền thông VN. Đây cũng là gợi ý để tôi hướng sự nghiên cứu vào đề tài này. Trong nghiên cứu được sự khuyến khích, hướng dẫn tận tình của PGS-TS Thầy hướng dẫn, cùng sự khích lệ động viên của lãnh đạo, các đồng nghiệp công tác ở Ban biên tập đối ngoại Đài TNVN. Chính vì vậy, tôi mạnh dạn thực hiện ®Ò tµi nghiªn cøu "Nâng cao chất lượng hiệu quả phát thanh đối ngoại của Đài TNVN” nh»m cố gắng ®¸nh gi¸ về thực trạng các chương trình phát thanh đối ngoại hiện nay, tìm ra những điều còn bất cập, chưa hợp lý trong quá trình sản xuất các chương trình phát thanh, những nội dung và cách thể hiện còn chưa phù hợp với nhu cầu tâm lý người nghe. Trên cơ sở những đánh giá đó, mạnh dạn đưa ra một số giải pháp, khuyÕn nghị, với mong muốn đóng góp một phần nhỏ bé vào việc n©ng cao chất lượng hiÖu qu¶ c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh ®èi ngo¹i của Ban biên tập đối ngoại, đồng thời cũng là dịp cung cấp cho lãnh đạo Đài và các cơ quan chức năng có cái nhìn bao quát hơn, nhất là những ý kiến, nhu cầu thực tiễn xuất phát từ cơ sở, để từ đó có những điều chỉnh bổ sung kịp thời, góp phần cải tiến các chương trình phát thanh, làm tốt hơn nữa công tác thông tin đối ngoại trên Đài TNVN, ®¸p øng yªu cÇu cña §¶ng vµ Nhµ n­íc về t¨ng c­êng th«ng tin ®èi ngo¹i trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ héi nhËp quèc tÕ. §iÒu quan träng lµ TNVN trong thời gian tới đây ph¶i ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin b¸o chÝ kh¸c. §©y còng chÝnh lµ lý do v× sao t«i chän vÊn ®Ò nµy lµm đề tµi luËn v¨n cña m×nh. Qua luËn v¨n nµy, trước hết tôi mong muèn hoµn thiÖn cho m×nh vÒ lý luËn, nghiÖp vô b¸o chÝ vµ từ đó soi vào thực tiễn, phân tích những cái được và chưa được trong quá trình thực hiện các chương trình phát thanh đối ngoại ở Đài TNVN hiện nay. Víi tinh thÇn nh­ vËy, t«i xin giíi thiÖu tªn chÝnh thøc cña luËn v¨n lµ: "N©ng cao chất lượng, hiÖu qu¶ phát thanh ®èi ngo¹i của §µi TNVN" Bè côc cña luËn v¨n, ngoµi phần mục lục, më ®Çu, kÕt luËn và phần tài liệu tham khảo, luận văn gồm cã ba ch­¬ng chÝnh: Ch­¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò về c«ng t¸c th«ng tin đèi ngo¹i Ch­¬ng II: Các chương trình phát thanh đối ngoại Đài TNVN Ch­¬ng III: Định hướng và mét sè gi¶i ph¸p cơ bản nh»m n©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh ®èi ngo¹i. Ch­¬ng I Mét sè vÊn ®Ò VỀ c«ng t¸c th«ng tin §èi ngo¹i 1.1 Quan hệ đối ngoại và công tác thông tin đối ngoại hiện nay Những năm đầu thÕ kû 21, chóng ta ®ang chøng kiÕn nh÷ng biÕn ®éng s©u s¾c trªn thÕ giíi. Sau khi chiến tranh lạnh kết thúc cuối thế kỷ trước, thì nay nh÷ng m©u thuÉn d©n téc, chñng téc, t«n gi¸o, chñ nghÜa d©n téc cùc ®oan, xu h­íng ly t©m.. lại ®ang lµm bïng næ nh÷ng cuéc xung ®ét kÐo dµi ë n¬i này, n¬i kia dẫn ®Õn sù tan vì ë mét sè quèc gia trªn thÕ giíi. Trong bèi c¶nh nh­ vËy, thÕ giíi ®· xuÊt hiÖn nh÷ng xu thÕ míi. Ngày nay, trên thế giới không còn các cuộc chiến tranh lớn hay những đối đầu gay gắt về ý thức hệ như trước kia, nhưng đâu đó vẫn xảy ra các cuộc chiến tranh, xung đột khu vực, sắc tộc.. Tuy nhiên, xét cho cùng nguyên nhân chủ yếu vẫn là vì lợi ích kinh tế chứ không hẳn là xung đột vì chính trị. Thực tế một số cuộc chiến tranh ở Trung Đông cho thấy nguyên nhân chủ yếu là tranh giành nguồn nước, trong khi một số cuộc xung đột khác ở Châu Phi..là tranh chấp về rừng, biển đảo…Cuộc chiến tranh do Mỹ phát động ở Apganixtan, ở I rắc và đe doạ I ran…cũng xuất phát từ vị trí chiến lược và thực chất là vì lợi ích về nguồn lợi dầu mỏ. Sau chiÕn tranh ë Apganixtan, I r¾c và nªu cí chèng khñng bè sau sù kiÖn 11-9, Mü cho lµ ®Õn thêi c¬ ®Ó hä cã thÓ x©y dùng mét trËt tù thÕ giíi míi do Oasinht¬n ®iÒu khiÓn và trật tự thế giới mới ấy về thực chất là vì lợi ích của Mỹ. Như vậy, trên thế giới ngày nay vẫn đang hình thành trật tự thế giới mới, mà trong đó trật tự là thuộc về kẻ mạnh. Kẻ mạnh bằng vũ khí, tiền bạc.. tìm cách áp đặt, kiềm chế kẻ yếu thế hơn. Mỹ và một số nước phương Tây tự cho mình quyền phát triển vũ khí hạt nhân, trong khi một số nước khác phát triển năng lượng hạt nhân đều bị gây sức ép đòi phủ nhận. Thực tế quá trình xác lập trật tự thế giới mới ấy đang diễn ra theo nhiều phương cách: dùng bạo lực, dùng chiến tranh để giải quyết vấn đề nhanh chóng như Mỹ đã làm ở Apganixtan, Irắc. Phương cách thứ hai là dùng tiền bạc, viện trợ để lôi kéo, gây sức ép, mua phiếu làm sai lệch kết quả bầu cử..như từng diễn ra ở Ucraina, Grudia…Phương thức thứ ba dùng tiền để tạo quyền lực...có tiền thuê quân đánh nhau, dùng tiền để thiết lập các hệ thống thông tin để kích động gây lật đổ, bạo loạn...Như vậy, có thể thấy: trong quá trình vận động trật tự thế giới cũ đã bị phá vỡ, trong khi trật tự thế giới mới đang hình thành. Trong việc xác lập trật tự thế giới mới có cả cuộc đấu tranh về tư tưởng, đấu tranh về giai cấp, nhưng đấu tranh khẳng định sức mạnh vì lợi ích kinh tế là rõ nét nhất. Nh÷ng chuyÓn ®éng cña thÕ giíi h«m nay cho thÊy thÕ giíi ph¸t triÓn theo xu h­íng ®a cùc ho¸, víi nhiÒu trung t©m cã lùc l­îng t­¬ng ®­¬ng nhau, kiÒm chÕ lÉn nhau, trong ®ã c¸c n­íc lín võa hîp t¸c, võa ®Êu tranh quyÕt liÖt. Tham gia vµo thÕ c©n b»ng míi cßn ph¶i kÓ ®Õn ®«ng ®¶o c¸c quèc gia non trÎ phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp, ph¸t triÓn. Mét xu h­íng ®Ëm nÐt n÷a lµ sù trçi dËy m¹nh mÏ vÒ ý thøc d©n téc cña nhiÒu n­íc, trong ®ã cã c¸c n­íc kh«ng liªn kÕt, muèn ®éc lËp tù chñ, tù c­êng hoµ b×nh ®Ó ph¸t triÓn vµ phấn đấu v× mét trËt tù quèc tÕ míi c«ng b»ng hîp lý trªn hµnh tinh chóng ta. Bên cạnh lợi ích bảo vệ an ninh quốc gia để phát triển, một xu hướng đang nổi bật nhất hiện nay là xu hướng toà cầu hoá, hội nhập kinh tế quốc tế. Ngày nay, khi nền kinh tế, khoa học kỹ thuật phát triển vượt bậc, sức sản xuất ngày càng tăng vượt ra ngoài ranh giới các quốc gia. Sự phát triển nhanh chóng của các tập đoàn kinh tế, các công ty xuyên quốc gia, đa quốc gia...vừa mang tính cạnh tranh vừa hợp tác đã và đang làm cho các nền kinh tế thế giới ngày càng ảnh hưởng, phụ thuộc lẫn nhau, cuốn hút các nền kinh tế trong xu thế hội nhập vào xu thế toàn cầu hoá. Đây là xu thế tất yếu khách quan, không phân biệt nước lớn hay nước nhỏ. Trong tiến trình đó, vấn đề căn bản là quốc gia nào có chính sách phù hợp, càng có cơ hội phát triển nhanh. Hội nhập và toàn cầu hoá đang diễn ra không chỉ trong lĩnh vực kinh tế mà còn diễn ra trong lĩnh vực đời sống xã hội, khoá học công nghệ và văn hoá thông tin. Bây giờ, qua truyền hình vệ tinh, qua hệ thống Internet kỹ thuật số.. cả thế giới có thể cùng xem một trận đấu bóng đá, một cuộc thi hoa hậu.. nhưng bên cạnh những mặt tích cực, cái hay, cái đẹp, cái tiến bộ, thì những tiêu cực xấu xa nhất cũng len lỏi xâm nhập ảnh hưởng đến đời sống xã hội các nước. Internet đã góp phần._. xoá nhoà ranh giới giữa các quốc gia, các châu lục để đưa thông tin đến khắp ngõ ngách trên thế giới, tạo điều kiện cho tất cả mọi người thể tiếp nhận thông tin một cách nhanh chóng hơn, rộng rãi hơn, sâu sắc hơn, song cũng tạo ra những thách thức trong việc tiếp nhận và lựa chọn thông tin một cách phù hợp. Rõ ràng, những xu thÕ trªn đây đã và đang dÉn ®Õn sù thay ®æi s©u s¾c c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ. C¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Òu ®iÒu chØnh chiÕn l­îc quèc gia cña m×nh cho phï hîp víi t×nh h×nh míi. NhiÒu n­íc muèn t¹o m«i tr­êng æn ®Þnh hoµ b×nh cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, ®ặt lîi Ých d©n téc lªn hµng ®Çu. Trong xu h­íng ®ã, nhiÒu quèc gia ®ang ph¸t triÓn cè g¾ng v­¬n lªn, tho¸t khái sù c« lËp vÒ th«ng tin, kh¼ng ®Þnh tÝnh ®éc lËp tù chñ cña m×nh. Còng chÝnh v× vËy, nhu cÇu vÒ th«ng tin vµ ®­îc th«ng tin ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Thông tin tuyên truyền - vũ khí cho mục tiêu chính trị, kinh tế Víi ­u thÕ cña m×nh, mét sè n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn khèng chÕ m¹ng l­íi th«ng tin, ®éc quyÒn thu ph¸t nhiÒu nguån tin quan träng kh«ng chØ trong khu vùc mµ tÝnh chÊt toµn cÇu. Ngµy nay, c¸c h·ng tin lín cña 24 n­íc c«ng nghiÖp phát triển hµng ngµy ph¸t ®i 90% l­îng tin, trong khi ®ã h¬n 100 quèc gia kh¸c chØ ph¸t ®­îc 10% l­îng th«ng tin cÇn thiÕt. Nhê nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt mµ ngµy nay, ng­êi ta cã thÓ truyÒn ®i tøc kh¾c mäi tin tøc, h×nh ¶nh ®Õn bÊt kú ®Þa ®iÓm nµo trªn hµnh tinh. Trªn bÇu khÝ quyÓn tr¸i ®Êt lu«n cã h¬n 700 vÖ tinh nh©n t¹o ho¹t ®éng cho nhu cÇu th«ng tin, nh­ng phÇn lín lµ vÖ tinh cña c¸c n­íc ph­¬ng T©y ph¸t triÓn. C¸c h·ng th«ng tÊn lín nhÊt ngµy nay nh­ AP, UPI cña Mü, Roit¬ cña Anh, AP cña Ph¸p, Ki«®« cña NhËt, Intartass cña Nga, T©n Hoa x· cña Trung Quèc.. kiÓm so¸t phÇn lín tin tøc ph¸t ®i vµ ®­îc hÇu hÕt b¸o chÝ thÕ giíi sö dông. ThÞ tr­êng b¸o chÝ, hÖ thèng ph¸t thanh, truyÒn h×nh thÕ giíi ®ang bÞ Mü, NhËt, Ph¸p, §øc vµ nhiÒu n­íc Ph­¬ng T©y kh¸c chi phèi m¹nh mÏ, n¾m gi÷ nh­ng tæ hîp th«ng tin vµ hÖ thèng c¸c tËp ®oµn b¸o chÝ chñ yÕu trªn thÕ giíi. Khi cần thiết chúng được huy động sử dụng để phục vụ những lợi ích chính trị, kinh tế. Trước khi xâm lược I rắc, Mỹ đã huy động cả hệ thống thông tin, mở chiến dịch truyền thông khổng lồ để lấn át, bưng bít thông tin nhằm mở rộng đường cho cuộc chiến tranh ở Irắc. Điều đó cho thấy hệ thống thông tin truyền thống giờ đây đã được nhiều nước, nhất là Mỹ và các nước phương Tây sử dụng như một vũ khí lợi hại nhằm phục vụ cho các mục tiêu quân sự, chính trị và vì lợi ích kinh tế. Chống chọi trong thế giới thông tin không công bằng đó là h¬n 100 n­íc ®ang ph¸t triÓn ë Ch©u Á, Phi vµ Mü La Tinh cã hÖ thèng th«ng tin yÕu kÐm, l¹i giíi h¹n ë ®Þa ph­¬ng, bÞ lÐp vÕ, kh«ng v­¬n khái ®­îc biªn giíi quèc gia. NhiÒu nguån tin ë ngay trong chÝnh ®Êt n­íc m×nh ph¶i lÊy tõ nguån tin cña c¸c h·ng tin n­íc kh¸c ë c¸ch xa hµng tr¨m, thËm chÝ hµng ngµn km. ChÝnh v× vËy, c¸c n­íc nhá vµ võa, c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc ®Òu r¸o riÕt ho¹t ®éng ®Ó thiÕt lËp hÖ thèng th«ng tin riªng cho m×nh, nh»m ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan, sù trung thùc, tr¸nh bÞ nhiÔu bëi t¸c ®éng th«ng tin xÊu. C¸c n­íc nµy còng ®ang ho¹t ®éng tÝch cùc trong cuéc ®Êu tranh cho mét trËt tù th«ng tin quèc tÕ míi c«ng b»ng. 1.2 Quan điểm của Đảng và Nhà nước VN về c«ng t¸c th«ng tin đèi ngo¹i Nhận thức râ ®­îc nguy c¬ th¸ch thøc còng nh­ vai trò to lớn cña công tác thông tin đối ngoại, từ nhiều năm qua §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· nhÊn m¹nh tÇm quan träng vÒ tăng cường c«ng t¸c th«ng tin đèi ngo¹i. Ngµy 10/5/1962, Bé ChÝnh trÞ Trung ­¬ng §¶ng ®· ®Ò ra chØ thÞ vÒ c«ng t¸c th«ng tin §èi ngo¹i, trong ®ã nªu râ: "c«ng t¸c tuyªn truyÒn §èi ngo¹i lµ mét bé phËn cña cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ vµ t­ t­ëng cña n­íc ta trªn ph¹m vi thÕ giíi ". Nã phôc vô chÝnh s¸ch §èi ngo¹i cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta.” Ngµy 16/6/1966, Ban BÝ th­ Trung ­¬ng §¶ng l¹i ra chØ thÞ vÒ viÖc t¨ng c­êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn §èi ngo¹i nh»m thóc ®Èy phong trµo nh©n d©n thÕ giíi ñng hé ViÖt Nam. C¸c b¶n chØ thÞ nµy ®· ra ®êi kÞp thêi gióp cho thuËn lîi, tranh thñ ®­îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña b¹n bÌ quèc tÕ. §Ó ®¸p øng t×nh h×nh míi, Ban bÝ th­ TW §¶ng ®· ra ChØ thÞ 11 - CT/TW ngµy 13/6/1992 vÒ ®æi míi vµ t¨ng c­êng c«ng t¸c th«ng tin đèi ngo¹i. ChØ thÞ nµy nªu 3 néi dung chñ yÕu: + Giíi thiÖu ®­êng lèi chÝnh s¸ch vµ nh÷ng thµnh tùu ®æi míi toµn diÖn cña ViÖt Nam, nh÷ng chñ tr­¬ng quan träng nh»m gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò lín vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi, kÞp thêi phª ph¸n c¸c luËn ®iÓm tuyªn truyÒn cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch vÒ nh©n quyÒn. + Giíi thiÖu chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, chÝnh s¸ch §èi ngo¹i cña ViÖt Nam, kh¶ n¨ng to lín cña ViÖt Nam trong quan hÖ hîp t¸c víi c¸c n­íc. +. Giíi thiÖu ®Êt n­íc, con ng­êi, lÞch sö nÒn v¨n ho¸ l©u ®êi truyÒn th«ng trong céng ®ång c¸c d©n téc ViÖt Nam. §ång thêi b¶n chØ thÞ còng chØ ra nh÷ng h¹n chÕ vµ 3 nh­îc ®iÓm trong c«ng t¸c th«ng tin đèi ngo¹i. + Ch­a lµm cho thÕ giíi hiÓu ®óng vµ kÞp thêi t×nh h×nh ViÖt Nam, l­îng th«ng tin ra n­íc ngoµi cña ta cßn qu¸ Ýt, chÊt l­îng thÊp. + Ch­a x¸c ®Þnh ®­îc chñ ®Ò träng t©m trong tõng thêi kú, ch­a tËn dông ®­îc mäi kh¶ n¨ng nhÊt lµ kh¶ n¨ng hîp t¸c quèc tÕ vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh th«ng tin, néi dung vµ h×nh thøc th«ng tin cßn nghÌo nµn, ch­a thËt hîp víi tõng n­íc tõng khu vùc. + Sù chØ ®¹o cña c¬ quan §¶ng, Nhµ n­íc ch­a kÞp thêi, s¾c bÐn vµ kÐm hiÖu lùc. ThiÕu sù chØ ®¹o thèng nhÊt ®èi víi c«ng t¸c th«ng tin nµy. B¶n chØ thÞ nµy ra ®êi ®· ®¸p øng mét c¸ch kÞp thêi trong viÖc chØ ®¹o, c«ng t¸c th«ng tin §èi ngo¹i trong những năm thập niên 90 của thế kỷ trước. ChØ thÞ ®· nªu ra nh÷ng thµnh tùu c¬ b¶n cña c«ng t¸c th«ng tin đèi ngo¹i v¹ch ra nh÷ng ®Þnh h­íng c¬ b¶n cho c«ng t¸c th«ng tin đèi ngo¹i. §ång thêi, b¶n chØ thÞ còng chØ ra nh÷ng h¹n chÕ, nh÷ng nguyªn nh©n dÉn dÕn t×nh tr¹ng yÕu kÐm trong c«ng t¸c th«ng tin đèi ngo¹i, trong ®ã th¼ng th¾n nhËn thiÕu sãt chñ yÕu đó lµ: Sù chØ ®¹o cña c¸c c¬ quan §¶ng vµ Nhµ n­íc ®èi víi c«ng t¸c nµy ch­a kÞp thêi, ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c th«ng tin ®èi ngo¹i thiÕu mét bé m¸y chØ ®¹o thèng nhÊt, bé m¸y chØ ®¹o hiÖn nay kÐm hiÖu qu¶ vµ c¸c bé phËn trong ®ã kh«ng thèng nhÊt, thËm chÝ chång chÐo nhau, m©u thuÉn nhau. Do vËy, dÉn ®Õn viÖc chØ ®¹o ch­a râ rµng vµ kÐm hiÖu qu¶. Tiếp theo chỉ thị số 11-CT/TW, ngày 29-12-1998, BCH TW Đảng CSVN đã ra thông báo ý kiến thường vụ Bộ chính trị về công tác thông tin đối ngoại trong tình hình mới. Đánh giá về công tác thông tin đối ngoại giai đoạn này, bản thông báo này nêu rõ: “ Công tác thông tin đối ngoại đã tiến hành có định hướng, tập trung được vào những nhiệm vụ trọng tâm. Chất lượng và số lượng sản phẩm thông tin đối ngoại đã được tăng cường và đổi mới. Đã dành ngân sách thích đáng đầu tư vào các sản phẩm thông tin đối ngoại, đổi mới hệ thống thông tin viễn thông và kết nối mạng Internet, tạo điều kiện cập nhật thông tin về VN đến các vùng quan trọng trên thế giới” ( 1) Bản thông báo này cũng dành phần quan trọng đề cập tới việc tập hợp lực lượng các đơn vị làm công tác thông tin đối ngoại, trong đó nêu rõ: “ Tiếp tục đầu tư và nâng cao hệ thống thông tấn báo chí và xuất bản quốc gia, như: Thông tấn xã Việt Nam, Đài truyền hình Việt Nam, Đài tiếng nói Việt Nam, một số báo, nhà xuất bản lớn để làm nòng cốt cho công tác thông tin đối ngoại.Kết hợp chặt chẽ việc tổ chức lực lượng trong nước với việc triển khai thông tin ở nước ngoài, giữa thông tin đối nội và thông tin đối ngoại, giữa chính trị đối ngoại và kinh tế đối ngoại, văn hoá đối ngoại, giữa ngoại giao nhà nước, ngoại giao Đảng và ngoại giao nhân dân, tạo và phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng là công tác thông tin đối ngoại.( 2) Như vậy, đến giai đoạn này, công tác thông tin đối ngoại đã được chú trọng và nâng lên một bước đáng kể. Trong đó, quan trọng nhất là việc đã dành khoảng kinh phí thích đáng để đầu tư cho công tác thông tin đối ngoại và nêu rõ sự cần thiết phải tập hợp các đơn vị làm công tác thông tin đối ngoại, phối hợp giữa các bộ, ngành nhằm phát huy sức mạnh của thông tin đối ngoại phuc vụ cho sự nghiệp phát triển đất nước và từng bước hội nhập quốc tế. Ngày 26-4-2000 Thủ tướng chính phủ Việt Nam đã có chỉ thị số 10/2000/CT-TTg về tăng cường quản lý và đẩy mạnh công tác thông tin đối ngoại. Bản chỉ thị này nêu rõ: “ Thông tin đối ngoại là bộ phận rất quan trọng trong công tác đối ngoại của Đảng, nhà nước ta nhằm cho các nước, người nước ngoài ( bao gồm cả những người nước ngoài đang sinh sống công tác, học tập tại Việt Nam), người Việt Nam đang sinh sống làm việc học tập ở nước ngoài hiểu về đất nước, con người Việt Nam, đường lối, chủ trương chính sách và thành tự đổi mới của ta, trên cơ sở đó tranh thủ sự ủng hộ của nhân dân thế giới, sự đóng góp của công đồng người Việt Nam ở nước ngoài cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.”(3) Bản chỉ thị này cũng nêu rõ những nội dung chủ yếu trong công tác thông tin đối ngoại, đó là: Thông tin đối ngoại có nhiệm vụ phổ biến rộng rãi đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, những chủ trương quan trọng trong các lĩnh vực kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng..bác bỏ những thông tin sai lệch, xuyên tác về tình hình Việt Nam. Đường lối và chính sách đối ngoại của Việt Nam bao gồm cả chính sác kinh tế đối ngoại, chủ trương nhất quán của Việt Nam “ sẵn sàng là bạn” với tất cả các nước trong cộng đồng quốc tế, phấn đấu vì hoà bình, độc lập và phát triển. Trong thông tin đối ngoại cũng cần nêu những yêu cầu và tiềm năng của Việt Nam trong quan hệ hợp tác với các nước trên nguyên tắc cùng có lợi, tôn trọng độc lập chủ quyền và quyền tự quyết của nhau. Thông tin đối ngoại cũng cần tập trung giới thiệu về đất nước- con người, lịch sử và nền văn hoá lâu đời, phong phú, đa dạng, đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam. Như vậy, chỉ thị này của Thủ tướng chính phủ đã cụ thể hoá những chủ trương chính sách lớn của Đảng và nhà nước Việt Nam về tăng cường công tác thông tin đối ngoại. Bản chỉ thị cũng khẳng định vai trò to lớn của công tác thông tin đối ngoại trong tình hình mới, nhất là trong giai đoạn mở của hội nhập kinh tế quốc tế, đó là nhằm tranh thủ nguồn lực trong giao lưu tác quốc tế, tranh thủ nguồn lực lượng to lớn và đầy tiềm năng của hơn 3 triệu Việt kiều đang có mặt ở hơn 90 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới đóng góp vào công cuộc xây dựng phát triển đất nước. Điểm nối bật đáng chú ý trong chỉ thị của Thủ tướng chính phủ đã đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ trong công tác thông tin đối ngoại đó là: ..” tranh thủ sự ủng hộ của nhân dân thế giới, sự đóng góp của công đồng người Việt Nam ở nước ngoài cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc”. Theo bản chỉ thị này, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài không chỉ là đối tượng tiếp nhận thông tin, được đáp ứng đầy đủ nhu cầu thông tin, mà còn được coi là “ Người trong cuộc”, thể hiện chính sách đại đoàn kết Việt kiều là “ đồng bào” cùng hướng về tổ quốc, cùng chia sẻ đóng góp cho sự phát triển đất nước. Đây là bước chuyển nhận thức, khẳng định chính sách thông tin đối ngoại khôn khéo, vừa tranh thủ được dư luận quốc tế, tranh thủ nguồn lực của bà con Việt kiều, thu hút họ vào những hoạt động ủng hộ đất nước, đồng thời làm phân hoá lực lượng của các thế lực thông tin thù địch và phản động ở hải ngoại vốn có cái nhìn thù địch, chống phá Việt Nam. Một động thái mang lại hiệu quả cao trong việc phối hợp hoạt động nhằm tăng cường công tác thông tin đối ngoại đó là quyết định của Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Việt Nam số 16-QĐ/TW ngày 27-12-2001 về việc thành lập Ban chỉ đạo công tác thông tin đối ngoại nhằm giúp cho Ban bí thư trung ương Đảng và Thủ tướng chính phủ theo dõi tình hình, đề xuất chủ trương và chỉ đạo phối hợp trong công tác thông tin đối ngoại. TÝnh ®Þnh h­íng chiÕn l­îc vÒ đẩy mạnh công tác thông tin đối ngoại trong tình hình mới cũng đã được kh¼ng ®Þnh t¹i v¨n kiÖn cña §¹i héi Đ¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X §¶ng CSVN. Trong phần vÒ mở rộng quan hệ đối ngoại, chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế, văn kiện này nêu rõ: “ Thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, hoà bình hợp tác và phát triển;chính sách đối ngoại rộng mở, đa phương hoá, đa dạng hoá các quan hệ quốc tế. Chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế, đồng thời ở rộng hợp tác quốc tế trên các lĩnh vực khác. Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy của các nước trong cộng đồng quốc tế và khu vực.”( 4) Văn kiện này cũng nêu rõ: Nhiệm vụ của công tác đối ngoại là giữ vững môi trường hoà bình, tạo điều kiện quốc tế thuận lợi cho công cuộc đổi mới, đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây dựng và bảo vệ tổ quốc, đồng thời góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh chung của nhân dân thế giới vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Đưa các quan hệ quốc tế đã được thiết lập vào chiều sâu, ổn định, bền vững” Về đường lối đối ngoại của nước ta trong tình hình mới, văn kiện này nêu rõ: “ Đẩy mạnh hoạt động kinh tế đối ngoại, hội nhập sâu hơn và đầy đủ hơn với các thể chế kinh tế toàn cầu, khu vực và song phương, lấy lợi ích đất nước làm mục tiêu cao nhất. Chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế theo lộ trình phù hợp với chiến lược phát triển đất nước từ nay đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020. Củng cố và phát triển các quan hệ hợp tác song phương tin cậy với các đối tác chiến lược; Khai thác có hiệu quả các cơ hội và giảm tối đa những thách thức, rủi ro khi nước ta là thành viên Tổ chức thương mại thế giới ( WTO). ( 5) Như vậy, trong những năm gần đây Đảng và nhà nước VN ngày càng đánh giá vai trò vị trí to lớn của công tác thông tin đối ngoại, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đẩy nhanh tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, rất cần sự tranh thủ nguồn lực quốc tế trong thu hút đầu tư nước ngoài, nguồn đầu tư của Việt kiều, người Việt Nam ở nước ngoài để đóng góp cho công cuộc xây dựng phát triển đất nước. Với sự ra đời của Ban chỉ đạo công tác thông tin đối ngoại, công tác thông tin đối ngoại của nước ta đã có sự chỉ đạo thống nhất, sự phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, sự phối hợp giữa các cấp Bộ, ngành.. do vậy công tác thông tin đối ngoại ngày càng được tăng cường, tạo ra sự chuyển biến rõ nét và đạt kết quả khả quan. 1.2.1 Những thành tựu quan trọng của công tác thông tin đối ngoại Với sự quan tâm của Bộ chính trị, Ban chấp hành trung ương Đảng cùng với sự chỉ đạo sít sao từ chính phủ, công tác thông tin đối ngoại ở VN đã có những chuyển biến và đạt được thành tựu quan trọng trong công tác thông tin đối ngoại. Điều này đã được thể hiện rõ nét trong bản báo tổng kết công tác thông tin đối ngoại trong 3 năm ( 2001-2004) do đồng chí Hồng Vinh Phó trưởng ban tư tưởng văn hoá trung ương trình bày tại Hội nghị công tác thông tin đối ngoại toàn quốc tổ chức tại Hà Nội tháng 3-2004. Bản báo này có đoạn nêu rõ: “Ba năm qua, thế giới bước vào thế kỷ 21 với nhiều biến chuyển mau lẹ, phức tạp và nhiều mặt khó lường đã và đang tác động trực tiếp và sâu sắc vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa của chúng ta. Dưới ánh sáng Nghị quyết Đại hội lần thứ IX của Đảng, đất nước ta đã giành nhiều thắng lợi quan trọng và toàn diện. Thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ quốc tế, chúng ta đã giữ vững môi trường hòa bình và tạo các điều kiện quốc tế thuận lợi, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực để đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo đảm độc lập và chủ quyền quốc gia, đồng thời góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh chung của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Các ngành, các cấp, các địa phương, các tổ chức, các đơn vị và nhiều cá nhân đã tiến hành hoạt động thông tin đối ngoại dưới nhiều hình thức phong phú, đem lại nhiều lợi ích thiết thực”.( 6). Theo báo cáo này, những thành tựu nổi bật của công tác thông tin đối ngoại thể hiện trên các mặt sau: + Nhận thức về thông tin đối ngoại đã được nâng lên. Sự ra đời của Ban Chỉ đạo công tác thông tin đối ngoại đã giúp lãnh đạo Đảng và Chính phủ chỉ đạo thông tin trong nước ra nước ngoài, thông tin tình hình quốc tế, đẩy mạnh thông tin hội nhập kinh tế quốc tế, giao lưu văn hóa đối ngoại... Cơ chế phối hợp xử lý các vấn đề nhạy cảm giữa các cơ quan trung ương đã hình thành và hoạt động khá nhịp nhàng. Nhận thức của lãnh đạo, của nhân dân, đặc biệt của các doanh nghiệp được nâng lên một bước mới. Đây là bước chuyển nhận thức hết sức quan trọng, bởi trước đây đã số người dân, các nhà doanh nghiệp kể cả một số lãnh đạo các tổ chức doanh nghiệp..thường cho rằng: việc tuyên truyền thông tin đối ngoại là việc của nhà nước, là của các cơ quan có chức năng về lĩnh vực này, mà ít thấy sự liên quan trực tiếp đến họ. Nhưng trong xu thế mở cửa và hội nhập hiện nay, nhiều người đã nhận thức được tầm quan trọng của công tác thông tin đối ngoại, nhất là thời buổi cạnh tranh thông tin trong nền kinh tế thị trường. Từ ý thức đó người dân và các doanh nghiệp đã chú trọng quan tâm nhiều hơn về công tác thông tin và điều quan trọng là dành công sức tài chính đầu tư cho công tác này như đảm bảo cho sự phát triển của chính mình. + Thông tin đối ngoại đã chuyển biến về nội dung và phương pháp. Tuyên truyền các thành tựu kinh tế - xã hội đã tạo ra được ấn tượng mạnh mẽ ở hầu khắp thế giới về hình ảnh một nước Việt Nam mới: hòa bình, hữu nghị, ổn định, phát triển, năng động và đầy tiềm năng; làm rõ các hoạt động đối ngoại lớn của Lãnh đạo Đảng và Nhà nước, chủ trương, chính sách cởi mở, hợp tác của Việt Nam. Khi các thế lực thù địch mở các đợt tấn công chống phá, ta đã phối hợp nhiều lực lượng, nhiều cách làm sáng tạo để bác bỏ luận điệu của chúng và làm cho bạn bè thế giới hiểu rõ ta hơn. Đặc biệt, nội dung và phương tuyên truyền đối ngoại ngày nay đã trở nên linh hoạt mềm dẻo hơn, dần khắc phục lối tuyên truyền khuôn mẫu, tô hồng một chiều trước đây, thông tin đã nhiều chiều hơn và ngày càng tiếp cận và gắn đời sống hiện đại ngày nay làm tăng tính thuyết phục, từ đó công tác thông tin tuyên truyền ngày càng đạt hiệu quả thiết thực cao hơn. + Hoạt động văn hóa tạo ra kênh thông tin đối ngoại có hiệu quả Việt Nam đã hình thành các quan hệ ổn định hợp tác văn hóa, thông tin quốc tế, đã ký kết 50 văn bản giao lưu và hợp tác văn hóa với nhiều nước Châu Âu, Châu Á,... Nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật của VN ở nước ngoài được mở rộng, được bạn bè giúp đỡ. Giao lưu văn hóa đối ngoại giúp cho các nước hiểu thêm về đất nước con người bản sắc văn hoá dân tộc VN, đồng thời còn làm tăng thêm nguồn lực cho văn hóa nội sinh phát triển. Thực tế đã cho thấy những hoạt động trao đổi giao lưu văn hoá nghệ thuật đem lại hiệu quả tuyên truyền thông tin đối ngoại rất hiệu quả, góp phần quảng bá hình ảnh, đất nước con người VN còn thuyết phục hơn so với những bài báo, những cuốn sách. Qua các cuộc giao lưu, triển lãm, các hoạt động sân khẩu, nghệ thuật như các buổi biểu diễn rối nước, các chương trình ca nhạc, các cuộc thi hoa hậu, thi thời trang..ở nước ngoài đã giúp nhân dân thế giới tiếp cận với nền văn hoá VN giàu truyền thống lịch sử, đậm đà bản sắc sắc dân tộc, hiểu thêm về đất nước, con người VN yêu chuộng hoà bình, muốn là bạn với tất cả các nước và đang khát vọng vươn lên xây dựng đất nước thịnh vượng, phát triển.. + Lực lượng và phương thức thông tin đối ngoại có sự chuyển biến Trong mấy năm gần đây, hoạt động thông tin đối ngoại không chỉ bó hẹp trong các cơ quan Nhà nước, dùng ngân sách Nhà nước với những phương thức truyền thống, mà đến nay, nhiều tổ chức, doanh nghiệp và một số cá nhân đã tiến hành các hoạt động thông tin đối ngoại để quảng bá, đáp ứng các nhu cầu hoạt động đối ngoại của mình. Nhiều tổ chức doanh nghiệp đã nhận thức được việc đầu tư cho công tác thông tin tuyên truyền là không thể thiếu được trong chiến lược phát triển đi lên của doạnh nghiệp. Đầu tư cho thông tin tuyên truyền là đầu tư cho việc quảng bá, tiếp thị hình ảnh, thương hiệu, đẩy mạnh năng lực sản sản xuất kinh doanh, quan hệ hợp tác.. nhằm đem lại hiệu quả cho chính bản thân tổ chức doanh nghiệp của mình. Đầu tư cho các công tác tuyên truyền là đầu tư cho trước mắt và tương lai. Nhiều tổ chức doanh nghiệp cũng nhận thức được rằng: trong thời đại bùng nổ, cạnh tranh thông tin thời hội nhập kinh tế quốc tế thì việc tổ chức tuyên truyền của một cá nhân tổ chức, doanh nghiệp một cách riêng lẻ khó có thể đem lại hiệu quả, mà cần phải liên kết hợp tác và phối hợp tổ chức với nhau chặt chẽ trong mặt trận thông tin tuyên truyền nhắm tạo sức mạnh, đầu tranh mang lại lợi ích cho từng tổ chức doanh nghiệp. Việc các nhà sản xuất, các nhà xuất khẩu, những nông dân nuôi cá bè ở đồng bằng sông Cửu Long liên kết với nhau trong vụ kiện cá tra và cá basa, hay các doanh nghiệp đoàn kết, cùng đóng góp đầu tư tài chính để tham gia các vụ kiện chống bán phá giá hàng giày da, hàng dệt may...gần đây đã cho những bài học quý giá... 1.2.2 Những hạn chế, yếu kém trong công tác thông tin đối ngoại Bên cạnh những thành tựu trong công tác thông tin đối ngoại thời gian qua, bản báo cáo tổng kết về thông tin đối ngoại trong các năm 2001-2004 cũng đã chỉ ra những khuyết điểm yếu kém: + Nhận thức về vai trò, vị trí của thông tin đối ngoại chưa đầy đủ. Nhiều đơn vị, địa phương chưa có chiến lược để quảng bá hình ảnh của mình trong hội nhập kinh tế quốc tế, các thông tin đưa ra còn nghèo nàn; việc phối hợp giữa các cấp ngành, giữa các doanh nghiệp trong xúc tiến thương mại, xúc tiến đầu tư, du lịch...còn nhiều hạn chế, nhất là sự phối hợp giữa các tổ chức doanh nghiệp trong nước với các cơ quan đại diện ngoại giao và các tổ chức, văn phòng đại diện của VN ở nước ngoài, chưa chủ động thông tin thường xuyên cho các đối tác nước ngoài đang làm ăn trên địa bàn, chưa giải tỏa kịp thời các thắc mắc của họ về cơ chế, chính sách. Một vấn đề đáng quan tâm hiện nay là trong khi VN đã ngày càng tham gia sâu hơn vào tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế với việc gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO, tham gia diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á – Thái Bình Dương APEC, ngày càng mở rộng quan hệ hợp tác kinh tế với nhiều đối tác lớn trên thế giới.. mở ra triển vọng mở rộng quan hệ hợp tác đầu tư để tranh thủ mọi nguồn lực để phát triển kinh tế xã hội thì vẫn còn rất nhiều doanh nghiệp chưa quan tâm nhiều tới công tác thông tin đối ngoại, vẫn tồn tại thái độ thụ động, trông chờ, nghe ngóng.. mà chưa chủ động đưa ra chiến lược quảng bá thông tin, chủ động chuẩn bị cho tiến trình cạnh tranh trong thời kỳ mới, nhất là trang bị những hiểu biết về luật pháp quốc tế, phong tục tập quán văn hoá của các nước sở tại. Sự thiếu hiểu biết về những vấn đề này thực sự là mối lo ngại đe doạ đến sự phát triển an toàn của các doanh nghiệp, nhất là trong bối cảnh tăng cường cạnh tranh và hội nhập kinh tế quốc tế. + Nội dung thông tin chưa sắc bén, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu đa dạng của các đối tượng. Các thành tựu về mở rộng dân chủ, tôn trọng nhân quyền, đoàn kết dân tộc, tự do tôn giáo của ta rất lớn, nhưng báo chí đối ngoại phản ánh còn ít, thiếu sức thuyết phục về lý luận và thực tiễn; dẫn đến tình trạng đôi lúc chúng ta bị động, lúng túng trong đấu tranh với các dư luận sai trái, xuyên tạc của các thế lực xấu bên ngoài. Nội dung thông tin chưa thật thích hợp , chưa đáp ứng nhu cầu đa dạng của các nhóm đối tượng ở địa bàn trong nước (nhà du lịch, đầu tư, phóng viên báo chí nước ngoài ở Việt Nam..) và ở địa bàn nước ngoài (cộng đồng người Việt ở nước ngoài, các nhà Việt Nam học...). Hiện nay, còn tồn tại một thực tế là sự chênh lệch về liều lượng thông tin trong và ngoài nước còn quá lớn. Những năm gần đây khi hệ thống báo chí trong nước phát triển mạnh, truyền tải thông tin về mọi mặt trong đời sống xã hội ngày càng nhiều hơn, phong phú hơn. Tuy nhiên trong tiến trình đó nội dung thông tin ra nước ngoài lại chưa đươc chú trọng đúng mức. Có một thực tế là nhiều tờ báo trong nước do chạy theo thị hiếu thị trường đã đăng tải nhiều nội dung về tiêu cực như: các vụ tham nhũng, cướp của giết người, các vụ dâm ô... Báo chí phản động ở nước ngoài đã lợi dụng lấy đưa lại các thông tin này ở nước ngoài, khiến cho hình ảnh đất nước con người VN bị ảnh hưởng nghiêm trọng, nhất là trong con mắt những người Việt sống ở nước ngoài, mà không ít người vốn có định kiến và chịu nhiều tác động thông tin xấu ở nước ngoài càng thêm dao động, nghi ngại, nhìn về đất nước chỉ toàn thấy vụ án, tiêu cực..Như vậy vô hình chung đã phủ nhận công sức của nhiều cơ quan làm tốt công tác tuyên truyền đối ngoại ra nước ngoài trong nhiều năm qua. Cũng liên quan tới tổ chức thông tin, đó là trong khi trong nước có nhiều nhà báo có các bài bình luận sắc sảo về những vấn đề quốc tế và những vấn đề liên quan tới Việt Nam, thì hiện nay dù có nhiều phóng viên VN đang tác nghiệp ở nước ngoài, nhưng hầu như không có những cây bút bình luận sắc sảo đập lại những luận điệu sai trái của những thế lực thù địch ngay ở nước ngoài. Điều này khiến chúng ta phải nhìn nhận lại, phải chăng do thiếu những phóng viên tầm cỡ, thiếu chỉ đạo sâu sát từ trong nước hay sự thụ động, thái độ trông chờ từ những phóng viên tác nghiệp ở nước ngoài.. Tất cả đều cần được xem xét thực tế để có sự phối hợp nhịp nhàng hơn trong tổ chức thông tin đối ngoại nhằm đạt hiệu quả cao hơn. + Phương thức thông tin chưa khai thác có hiệu quả: sách báo đến tận tay người đọc còn chậm, nội dung chưa phù hợp với các đối tượng đa dạng; phát thanh và truyền hình đã có bước tiến cả về nội dung và truyền dẫn, nhưng phát sóng ở vài địa bàn trọng yếu (Mỹ, Ôxtrâylia, Pháp) vẫn chưa tốt; Internet chưa có chuyển biến lớn về tổ chức cơ sở dữ liệu. Nội dung và hình thức của nhiều trang báo mạng chưa đáp ứng yêu cầu lôi cuốn bạn đọc nước ngoài.. Các phóng viên, doanh nhân, các văn nghệ sỹ, các nhà nghiên cứu, nhà Việt Nam học ở nước ngoài và đặc biệt là những người Việt Nam ở nước ngoài là kênh truyền dẫn, là lực lượng mà ta có thể tranh thủ thông tin đối ngoại rất hiệu quả, nhưng đến nay việc này còn ít được chú trọng, việc tổ chức khai thác lực lượng này còn yếu và chưa có chiến lược. + Công tác đầu tư, quản lý còn lúng túng, vướng mắc, chưa có nhiều sáng tạo. Đầu tư cho nguồn nhân lực còn yếu. Ngân sách Nhà nước đã (trực tiếp và gián tiếp) dành cho thông tin đối ngoại 3 năm qua có nhiều cố gắng, nhưng việc sử dụng chưa thật có hiệu quả. Nhà nước có khi bỏ ra hàng tỷ đồng để đầu tư làm một phim, nhưng phim làm xong có khi chỉ được trình chiếu một lần, hoặc không có người xem đành bỏ xếp vào trong kho, gây lãng phí lớn. Hay công tác phát hành sách báo ra nước ngoài vẫn được tiến hành theo kiểu cũ, không chú trọng nhu cầu từ bên ngoài, việc tổ chức in ấn cồng kềnh tốn kém, chưa khai thác mạng internet để chuyển bản in ra nước ngoài nên việc in ấn từ trong nước, rồi lại vận chuyển ra ra nước ngoài với cước phí vận tải lớn gây tốn kém.. Nhìn chung, đánh giá về thực trạng thông tin đối ngoại của VN trong những năm qua có thể thấy bên cạnh những thành tựu tác động tích cực giới thiệu quảng bá về hình ảnh đất nước con người Việt Nam ra nước ngoài, được bạn bè và cộng đồng quốc tế ghi nhận, thì bên cạnh đó vẫn tồn tại những hạn chế trong thông tin đối ngoại của VN, đó là: Tình trạng vừa thiếu cân đối, vừa chồng chéo về nội dung. Nhu cầu thông tin ra nước ngoài chưa được chú trọng, đáp ứng đầy đủ. Thông tin còn nặng tính phổ biến, chưa phát huy được tính hai chiều, vẫn tồn tại nhiều loại thông tin sai sự thật, giật gân, chạy theo thị hiếu tầm thường...nên dễ bị báo chí phản động và các thế lực thù nghịch từ bên ngoài lợi dụng khai thác gây bất lợi cho công tác thông tin đối ngoại. Bên cạnh đó cũng phải thấy do công tác quản lý của các cấp lãnh đạo còn yếu kém, thiếu sót...thiếu sự thống nhất trong chỉ đạo tuyên truyền, nhất là khi nảy sinh, phát sinh những vấn đề nhạy cảm liên quan tới Việt Nam đòi hỏi cần phải được giải thích, lý giải nhanh chóng, giúp dư luận và nhân dân thế giới hiểu đúng, kịp thời quan điểm của VN trước các sự kiện tình hình đó thì quá trình xin ý kiến chỉ đạo thường diễn ra chậm chạp, qua nhiều khâu thủ tục hành chính, làm chậm thông tin, dễ gây hiểu lầm và bất lợi cho công tác thông tin đối ngoại. 1.2.3 Những vấn đề đặt ra cho công tác thông tin đối ngoại Trong những năm tới, tình hình thế giới còn diễn biến phức tạp, các thế lực phản động sẽ tiếp tục tìm nhiều phương thức, thủ đoạn để chống phá, xâm phạm an ninh, chủ quyền và lợi ích của ta, nhưng hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn mà chúng ta cần nắm bắt, cần triệt để tận dụng để xây dựng đất nước trong hòa bình, ổn định, nhanh chóng hội nhập kinh tế quốc tế. Những nét chính đó của tình hình là thuận lợi rất căn bản, là thời cơ lớn mà các lực lượng thông tin đối ngoại cần nắm bắt và tận dụng. + Thông tin đối ngoại cần nắm vững và bám sát các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, nhiệm vụ đối ngoại, cải tiến nội dung và phương thức thông tin đối ngoại, làm nổi bật hình ảnh và vị thế của nước Việt Nam đổi mới trên trường quốc tế, góp phần thực hiện các nhiệm vụ đối ngoại, các mục tiêu, nhiệm vụ mà Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ IX đề ra, xây dựng thành công và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. + Công tác thông tin đối ngoại cần khẳng định sự ổn định chính trị - xã hội, khối đại đoàn kết toàn dân được tăng cường; giới thiệu kịp thời các chính sách mới về kinh tế - xã hội, tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế; phản ánh sinh động công cuộc lao động xây dựng đất nước, bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta; giới thiệu đậm nét nền văn hóa Việt Nam tiến tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Tổ chức tuyên truyền các sự kiện lịch sử lớn, tuyên truyền các hoạt động đối nội và đối ngoại nổi bật. + Tuyên truyền mạnh mẽ các bước tiến bộ mới giữa ta với các nước láng giềng trong việc hoạch định biên giới, lãnh thổ trên bộ và trên biển, đồng thời bác bỏ một cách kiên quyết và có lý lẽ những thông tin sai lạc về chủ quyền lãnh thổ Việt Nam. Đấu tranh bảo vệ lợi ích kinh tế của ta trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, không thông tin những gì có thể làm tổn hại lợi ích của các doanh nghiệp và đất nước. Chủ động và tăng thời lượng nhiều hơn nữa để phản ánh thành tựu và tiến bộ trong quá trình mở rộng dân chủ, tôn trọng nhân._. trªn ®©y ®Òu lµ cÇn thiÕt vµ lµ môc ®Ých phÊn ®Êu c¶i tiÕn ch­¬ng tr×nh. Tuy nhiªn ®©y còng lµ vÊn ®Ò khã. ViÖc ®äc, nãi trªn sãng đèi ngo¹i thÓ hiÖn b»ng ngo¹i ng÷ ®ßi hái ë ph¸t thanh viªn đèi ngo¹i rÊt lín: ngoµi viÖc cã tr×nh ®é nãi (®äc) ngo¹i ng÷ giái cßn ph¶i lµ am hiÓu c«ng viÖc, am hiÓu vÊn ®Ò m×nh tr×nh bµy. Vµ nÕu nh­ cã ®iÒu kiÖn vÒ ph­¬ng tiÖn kü thuËt, phãng viªn cã thÓ t­êng thuËt t¹i chç, trùc tiÕp ®Õn ng­êi nghe vÒ nh÷ng sù kiÖn ®ang x¶y ra. §iÒu nµy sÏ lµm cho radio trë nªn v« cïng hÊp dÉn, l«i cuèn, h¬n h¼n so víi c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin kh¸c (TruyÒn h×nh còng cã thÓ t­êng thuËt trùc tiÕp nh­ng v× m¸y mãc cång kÒnh h¬n, nhiÒu vïng d©n c­ cã thÓ ch­a cã m¸y thu h×nh mµ míi chØ cã m¸y thu thanh nªn radio vÉn chiÕm ­u thÕ). Nãi th¼ng, ph¸t th¼ng theo c«ng nghÖ míi chÝnh lµ lµm ®¬n gi¶n, tiÕt kiÖm, kh«ng cång kÒnh nh­ng t¹o hiÖu qu¶ cao h¬n cho TNVN. Đây là mục tiêu mà các chương trình phát thanh đối ngoại đang cố gắng thực hiện và hướng tới. 3.3.6 Tăng cường đào tạo nguồn nhân lực HiÖn nay, Ban biªn tËp §èi ngo¹i cã h¬n 100 c¸n bé, phãng viªn, biªn tËp viªn vµ ph¸t thanh viªn trong ®ã míi chØ cã gÇn 80% tèt nghiÖp c¸c tr­êng §¹i häc trong n­íc vµ n­íc ngoµi, sè cßn l¹i cã tr×nh ®é trung cÊp. Đa số phãng viªn, biªn tËp viªn, kü thuËt viªn cã tr×nh ®é; cã qu¸ tr×nh lµm b¸o vµ tÝch luü ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm. Tuy nhiªn, so víi yªu cÇu ph¸t triÓn th«ng tin hiÖn ®¹i th× cã mét kho¶ng c¸ch kh«ng nhá. Kho¶ng c¸ch Êy thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt sau: Nhiều phãng viªn, biªn tËp viªn ®­îc ®µo t¹o tõ nhiÒu lo¹i tr­êng hîp líp Ýt g¾n víi nghÒ b¸o: Đa số tốt nghiệp đại học ngoại ngữ…nhiều người giỏi ngoại ngữ, nhưng lại có ít kiến thức về làm báo, phÇn lín tr­ëng thµnh tõ thùc tÕ c«ng t¸c cã kinh nghiÖm vÒ tæ chøc qu¶n lý, nh­ng Ýt quan t©m ®Õn kiÕn thøc báo chí vµ do vậy ®· xuÊt hiÖn ®é × trong c«ng viÖc vµ ®i theo ®­êng mßn cò. Muèn ®æi míi c«ng viÖc tr­íc hÕt ph¶i ®æi míi nh÷ng ng­êi lµm c«ng viÖc Êy. Mét phãng viªn kh«ng thÓ ngåi chê c¬ së ®Õn mêi hay chê sù ph©n c«ng cña l·nh ®¹o míi ®i thu thËp tin tøc. Ng­êi phóng viên ph¶i c¶m thÊy viÖc ®­a tin lµ c«ng viÖc sèng cßn cña m×nh, ph¶i h·nh diÖn vµ vui s­íng khi m×nh lµ ng­êi ®Çu tiªn th«ng b¸o cho ®«ng ®¶o quÇn chóng vÒ mét sù kiÖn nµo ®ã. Ng­êi phãng viªn ph¶i cã quan ®iÓm riªng cña m×nh vÒ mét vÊn ®Ò, mét sù kiÖn nµo ®ã trong x· héi vµ ph¶i biÕt c¸ch b¶o vÖ lËp tr­êng cña m×nh mét c¸ch khoa häc vµ ®óng ®¾n. Mét ®ßi hái thiÕt yÕu ®èi víi phãng viªn ph¸t thanh lµ ph¶i biÕt tù tr×nh bµy bµi cña m×nh tr­íc m¸y. Trong đó nhiệm vụ quan trọng là củng cố, đào tạo lại người làm phát thanh đối ngoại theo hướng hiện đại. Tiến tới các phóng viên, biên tập viên vừa viết bài, vừa tự trình bày, thao tác trên máy bắng chính thứ tiếng ngoại ngữ mà mình đảm trách. Đây là điều khó khăn nhưng không phải không thực hiện được. §éi ngò phãng viªn, biªn tËp viªn §èi ngo¹i cho tíi ngµy h«m nay vÉn chñ yÕu lµm c«ng viÖc cña m×nh dùa trªn nh÷ng kinh nghiÖm cña b¶n th©n, sè ®«ng ch­a ®­îc trang bÞ kiÕn thøc vÒ nghÒ b¸o mét c¸ch chÝnh quy, khoa häc. §©y lµ mét ®iÓm yÕu cña buæi ph¸t thanh đèi ngo¹i, v× thÕ mµ ch­a tËn dông hÕt ®­îc ­u thÕ cña m×nh. ViÖc cÇn lµm ngay lóc nµy lµ lËp tøc bæ tóc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ nghÒ nghiÖp cho c¸c phãng viªn, biªn tËp viªn. Ngoµi ra cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c phãng viªn, biªn tËp viªn tiÕp xóc víi c¸ch lµm b¸o nãi chung vµ ph¸t thanh nãi riªng cña c¸c c¬ quan b¸o chÝ n­íc ngoµi, häc hái nh÷ng ®iÓm hay cña hä. Kh«ng nh÷ng thÕ, c¸n bé cña TNVN - tiÕng nãi cña quèc gia còng cÇn cã nhËn thøc vµ quan ®iÓm vÒ ThÕ giíi vµ ®Êt n­íc mét c¸ch khoa häc vµ ®óng ®¾n. Phải được trang bị kiến thức và bản lĩnh chính trị ®Ó tuyªn truyÒn cho ®­êng lèi, chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, phãng viªn cña Ban §èi ngo¹i cÇn cã kiÕn thøc vµ sù hiÓu biÕt s©u s¾c trªn c¸c lÜnh vùc ®êi sèng kinh tÕ x· héi, cã trÝ tuÖ. Mçi suy nghÜ, quan ®iÓm, ý kiÕn khoa häc x· héi, chÝnh trÞ ®­îc ph¸t trªn sãng §èi ngo¹i ®Òu ®­îc ng­êi nghe nh×n nhËn lµ ph¶n ¸nh quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, lµ ®¹i diÖn cho c¸i ®óng, c¸i chuÈn mùc, cho nªn kh«ng yªu cÇu ng­êi phãng viªn ph¶i biÕt tÊt c¶ mäi lÜnh vùc, nh­ng ph¶i hiÓu s©u s¾c vµ toµn diÖn vÊn ®Ò mµ m×nh muèn truyÒn ®¹t ®Õn víi ng­êi nghe. Trong những năm đầu thế kỷ 21 này, xu h­íng ph¸t triÓn cña ph¸t thanh thÕ giíi lµ tinh giản, gi¶m bít ng­êi tham gia s¶n xuÊt c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh. PhÇn c«ng viÖc cña nh÷ng kü thuËt viªn tr­íc kia giê ®©y do m¸y mãc ®¶m nhiÖm, céng thªm mét sè Ýt ng­êi ®iÒu khiÓn, trong ®ã cã b¶n th©n ng­êi phãng viªn. C«ng nghÖ s¶n xuÊt ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh tiªn tiÕn vµo bËc nhÊt hiÖn nay đang chuyển nhanh sang kỹ thuật số và việc tăng cường sử dụng các loại phần mềm trên mạng vi tính để biên tập cả văn bản và âm thanh. Trình bày một tác phẩm phát thanh chØ bao gåm m¸y mãc vµ phãng viªn tr×nh bµy tr­íc maý víi mét kü thuËt viªn gióp viÖc cho phãng viªn. C«ng nghÖ hiÖn ®¹i nµy ®ßi hái phãng viªn kh«ng nh÷ng ph¶i biÕt nãi tr­íc m¸y mµ cßn ph¶i biÕt sö dông nh÷ng ph­¬ng tiÖn kü thuËt nh­ cassette, bµn mix, m¸y ph¸t… khi vµo phßng thu, phãng viªn ®· cã trong tay v¨n b¶n ph¸t thanh, b¨ng nh¹c vµ tiÕng ®éng minh ho¹ cïng víi nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸ch sö dông c¸c m¸y mãc nh­ mét phÇn tÊt yÕu c«ng viÖc cña m×nh. 3.3.7 Một số kiến nghị Cïng víi c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng kh¸c cña §µi tiÕng nãi ViÖt Nam, Kªnh VOV5, VOV6 vµ b¸o ®iÖn tö VOVNews ®· gãp phÇn quan träng vµo c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam. Ph¸t thanh ®èi ngo¹i ®·, ®ang vµ tiÕp tôc lµ công cụ s¾c bÐn c¶ §¶ng vµ Nhµ n­íc trong thêi kú ®æ míi, më cöa vµ héi nhËp, "lµ b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc", gãp phÇn n©ng cao vÞ thÓ cña ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ. Tuy nhiªn, ph¸t thanh ®èi ngo¹i còng cßn béc lé nh÷ng nh­îc ®iÓm cÇn ph¶i tiÕp tôc xem xÐt vµ gi¶i quyÕt, cả vÒ mÆt néi dung vµ h×nh thøc. Nhiều tiÕt môc ch­a ®­îc cải tiÕn. Ch­a thËt chñ ®éng cßn thiÕu kÞp thêi, s¾c bÐn, thiÕu nh÷ng bµi ph©n tÝch s©u s¾c ph¶n b¸c ®Ých ®¸ng nh÷ng luËn ®iÖu sai tr¸i, ph¶n ®éng. C¸ch luËn gi¶i cßn cøng nh¾c, "®«i lóc bÞ ®éng, lóng tóng trong ®Êu tranh víi c¸c d­ luËn sai lÇm, xuyªn tạc bªn ngoµi. Néi dung th«ng tin ch­a thÝch hîp, ch­a thËt sù ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña c¸c nhãm ®èi t­îng" (B¸o c¸o T×nh h×nh c«ng t¸c th«ng tin ®èi ngo¹i ba n¨m 2001 - 2003 cña Ban T­ t­ëng V¨n ho¸ Trung ­¬ng). - Để tăng cường chất lượng hiệu quả các chương trình phát thanh đối ngoại ra nước ngoài (VOV6) vấn đề cấp thiết nhất là tiÕp tôc t¨ng c­êng c«ng t¸c ®èi ngo¹i vµ ®èi t­îng ho¸ c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh ®èi ngo¹i, ngµy cµng gÇn gòi h¬n víi thính gi¶ vµ ®¸p øng nhu cÇu cña hä. - C¶i tiÕn h¬n n÷a néi dung ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh. C¸c chuyªn môc Ýt ng­êi nghe cÇn xem l¹i néi dung vµ c¸ch thÓ hiÖn hoÆc kiªn quyÕt thay b»ng c¸c tiÕt môc kh¸c. Xu hướng chung là tiếp cận phát thanh hiện đại nhưng nội dung phải thiết thực, gần gũi, sát với thực tế cuộc sống, nhất là phải văn cứ dựa trên đặc điểm nhu cầu tâm lý của thính giả. - Lªn c¸c chuyªn môc míi d¹y tiÕng ViÖt, giíi thiÖu lÞch sö ViÖt Nam, âm nh¹c truyÒn thèng, diÔn ®µn theo chñ ®Ò giao l­u thính gi¶. Các chương trình giao lưu văn nghệ, trao đổi các chương trình phát thanh, có những chuyên đề giới thiệu đất nước, con người và thính giả các nước mà phát thanh đối ngoại có chương trình hướng tới…từ đó tạo sự gần gũi, tìm hiểu được như cầu của thính giả các nước đó - Chñ động h¬n n÷a trong c«ng t¸c ®Êu tranh d­ luËn víi bµi ph©n tÝch, b×nh luËn s¾c bÐn, cã lý cã t×nh. Muốn vậy cần sự chỉ đạo thống nhất, có đầu mối thống nhất để mỗi khi có sự việc sự kiện, vấn đề này sinh, có thể phản ứng nhanh, kịp thời “đúng” và “trúng” đường hướng tuyên truyền. Cần đón bắt xu thế phát triển tất yếu: phát thanh trên Internet Mấy năm gần đây, các tổ hợp truyền thông, các đài phát thanh lớn trên thế giới và trong khu vực đã bắt đầu có sự chuyển hướng nhanh chóng nhằm thay đổi phương thức thông tin truyền thông. Tổ hợp truyền thông BBC của Anh đã chuyển hướng mạnh đầu tư cho trang website: http//www. BBC.co.uk với phương thức truyền thông đa phương tiện gồm cả ký tự chữ bài viết, âm thanh, hình ảnh.. trong đó vẫn nhấn mạnh vai trò phát thanh trên Iternet. Điều này có lý do, bởi theo khảo sát của Đài BBC cách 10 năm cũng chỉ có 20% người nghe tiếng Việt trên đài BBC. Ngày nay tỷ lệ này còn giảm mạnh. Lý do là trong thời đại công nghệ thông tin phát triển như ngày nay càng có ít người nghe đài, lại càng ít người kiên nhẫn nghe đài theo phương thức truyền thống cũ, mở đài, vặn nút dò tìm trên sóng mà chất lượng của nó phụ thuộc vào yếu tố, thời tiết, nhiễu tín hiệu do tạp âm, sóng các đài lạ lấn át... Trong khi đó xu thế của thế giới, nhất là giới trẻ đang tiếp cận nhanh chóng với internet toàn cầu. Trong bối cảnh ấy, cùng với các loại hình báo chí khác phát thanh Internets ngày càng trở nên hiện hữu, hiệu quả...Rõ ràng việc đầu tư cho báo điện tử, hay phát thanh trên Internets là hướng đi không ngoan hiệu quả hơn là việc đầu tư các trạm phát sóng vừa tốn kém lại khó kiểm soát được về chất lượng. Hơn nữa phát thanh trên mạn Iternet người ta kiểm soát được chất lượng thông tin ngày từ nguồn phát đi thông tin. HiÖn nay c¸c ®µi quèc tÕ trªn thÕ giíi nh­ Trung Quèc, Canada, Úc, Singapore, Hµn Quèc… ®Òu ph¸t tÊt c¶ c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh ®èi ngo¹i cña hä trªn m¹ng. Ban Việt ngữ của Đài ABC của Úc( có 5thứ ngữ) còn bỏ hẳn việc phát trên sóng trung từ ngày 1-7-2006 để tập trung cho trang Website có tên Bayvut.com đi vào hoạt động. Có thể nói đây là xu thế phát triển tất yếu của phát thanh trên thế giới và Đài TNVN trong đó có các chương trình phát thanh đối ngoại cũng đang và nên phát triển theo xu hướng này. Do vậy cần xúc tiến đầu tư lập trang điện tử Internet riêng cho đối ngoại, bởi đây là xu hướng phát triển mới, mở ra nhiều triển vọng tăng chất lượng hiệu quả các chương trình phát thanh đối ngoại, phù hợp với xu thế phát triển của công nghệ thông tin và sự phát triển của báo chí hiện đại. Việc xây dựng trang báo điện đối ngoại phát triển theo phương thức đa phương tiện sẽ phát huy thế mạnh phát thanh trên Internet với chất lượng, hiệu quả cao. Bên cạnh đó công nghệ mới cũng cho phép việc lưu giữ các chương trình phát thanh, tạo điều kiện cho thính giả có thể nghe lại các chương trình phát thanh mà không phụ thuộc vào thời gian múi giờ. Bên cạnh đó các bài viết bằng chữ viết trên báo điện tử bằng chính các thứ ngữ cho các nước sẽ giúp cho thính giả nắm bắt thông tin cụ thể chính xác hơn, tạo độ trung thực và tin cậy hơn. Bên cạnh các bài viết, các tranh ảnh, video Clip...sẽ giúp tăng hiệu quả thông tin không chỉ đưa thông tin ra nước ngoài nhanh hơn, cập nhật hơn và tin cậy hơn rất nhiều. Sự phát triển phát thanh đối ngoại trên Internét cũng phù hợp với xu thế đẩy mạnh tiến trình hội nhập quốc tế. Đây cũng là bước chuẩn bị hội nhập quốc tế. Đã đến thời kỳ Đài TNVN, phát thanh đối ngoại không còn là đài mang tính chất khu vực, mà thông tin cũng dần phải mang tính quốc tế rộng lớn hơn, phù hợp tiến trình hội nhập phát triển của Việt Nam trên thế giới §èi víi kªnh VOV5: VÒ néi dung: T¨ng c­êng c¶i tiÕn néi dung, ®­a tin nhanh, ng¾n gän, thªm bµi b×nh luËn ng¾n, tin b×nh nhanh vÒ c¸c sù kiÖn x¶y ra trong n­íc vµ quèc tÕ. T¨ng sè l­îng ph¸t biÓu cña ng­êi n­íc ngoµi trªn sãng. Nªn cã mét bé phËn biªn tËp riªng cho c¸c ch­¬ng tr×nh VOV5 ®Ó cã b¶n s¾c riªng, nhất là đáp ứng nhu cầu thông tin gần gũi, thiết thân với người nghe. VÒ tr×nh bµy: C¸c ch­¬ng tr×nh cÇn ®a d¹ng vÒ néi dung vµ thÓ lo¹i. X©y dùng mét sè tiÕt môc cè ®Þnh trong ngµy vµ trong tuÇn ®Ó thính gi¶ tiÖn theo dâi. PhÇn thÓ hiÖn trªn sãng cÇn nãi víi thÝnh gi¶ chø kh«ng ph¶i ®äc cho thÝnh gi¶ nghe. T¨ng tÝnh chÊt giao l­u víi th×nh gi¶, nãi chuyÖn víi th×nh gi¶. Nªn cã mét sè céng t¸c viªn n­íc ngoµi tham gia tr×nh bµy vµ dÉn c¸c ch­¬ng tr×nh ©m nh¹c ®Ó thu hót nhiÒu th×nh gi¶ h¬n. Tiếp tục khảo sát một cách bài bản, ở cấp độ, quy mô lớn hơn nhằm tìm hiểu thực sự về nhu cầu tâm lý của cộng đồng người nước ngoài ở VN nghe VOV5, nhất là về mặt nội dung thông tin để có những điều chính phù hợp, đảm bảo cho mục tiêu ban đầu thành lập VOV5 là phục vụ cho công đồng người nước ngoài tại Việt Nam chứ không phải là kênh phục vụ cho học tiếng nước ngoài. Nếu để phục vụ cho việc học tập tiếng nước ngoài thì nền thành lập kênh khác. TiÕn tíi nªn cã mét sè kªnh riªng ph¸t b»ng tiÕng Anh cho ng­êi n­íc ngoµi, ph¸t nhiÒu giê liªn tôc trong ngµy nh­ mét sè n­íc ®ang lµm (Thµi Lan, Singapore, Philipin…) VÒ vïng phñ sãng: Më réng vïng phñ sãng cña VOV5 ngoµi Hµ Néi, Qu¶ng Ninh vµ TP Hå ChÝ Minh tíi khu vùc miÒn trung - HuÕ, §µ N½ng, khu vùc miÒn Nam Vòng Tµu, B×nh D­¬ng, CÇn Th¬ vµ MiÒn b¾c: H¶i Phßng lµ nh÷ng n¬i tËp trung nhiÒu ho¹t ®ộng kinh tÕ v¨n ho¸, x· héi cã nhiÒu ng­êi n­íc ngoµi. kÕt luËn B­íc vµo thÕ kû 21 - thêi ®¹i bïng næ th«ng tin, §µi TNVN vÉn lµ ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng quan trọng có diện phủ sóng rộng nhÊt ë trong nước và vươn ra các châu lục. Trong ®ã c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh ra n­íc ngoµi lµ c«ng cô cã hiÖu qu¶ to lín trong viÖc th«ng tin ra bªn ngoµi, giíi thiÖu c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam, tranh thñ sù ®ång t×nh ñng hé cña b¹n bÌ trªn ThÕ giíi, phôc vô chÝnh s¸ch §èi ngo¹i réng më "ViÖt Nam là b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc " Trong qu¸ tr×nh ®æi míi chung cña ®Êt n­íc, ngµy nay. C¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh ra n­íc ngoµi cña Ban biªn tËp §èi ngo¹i §µi TNVN ®· cã rÊt nhiÒu cè g¾ng tù ®æi míi, c¶i tiÕn ch­¬ng tr×nh c¶ vÒ néi dung vµ h×nh thøc. Tõ nh÷ng n¨m 1990 Ban biªn tËp §èi ngo¹i ®· tiÕn hµnh c¶i tiÕn ch­¬ng tr×nh, c¶i tiÕn c«ng t¸c biªn tËp, ®­a hµng lo¹t c¸c tiÕt môc míi, ®æi míi cÊu t¹o vµ h×nh thøc cÊu t¹o c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh. Nhê ®ã ch­¬ng tr×nh §èi ngo¹i hiÖn nay ®· trë nªn phong phó hÊp dÉn h¬n tr­íc l­îng th«ng tin hiÖn nay ®· trë nªn phong phó, cËp nhËt th«ng tin vµ hÊp dÉn h¬n tr­íc. Nh÷ng cè g¾ng ®· cã hiÖu qu¶ thiÕt thùc khi l­îng th­ göi vÒ §µi ngµy mét t¨ng. NhiÒu thÝnh gi¶ bµy tá hµi lßng vµ ñng hé viÖc c¶i tiÕn ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh §èi ngo¹i. Mét thÝnh gi¶ tiÕng Anh göi th­ vÒ §µi viÕt: "Ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh cña c¸c b¹n t«i nghe h«m nay lµ tiªu chuÈn §µi Quèc tÕ ". Mét thÝnh gi¶ cña NhËt th× viÕt r»ng: "Nöa tiÕng ch­¬ng tr×nh cña c¸c b¹n tr«i qua thËt lµ nhanh vµ tá ý tiÕc rÎ kh«ng ®­îc nghe tiÕp n÷a". Trong khi ®ã mét thÝnh gi¶ kh¸c viÕt r»ng: "§µi cña c¸c b¹n h«m nay lµ §µi tèt nhÊt khu vùc §«ng Nam ¸, l­îng th«ng tin rÊt phong phó cã chÊt l­îng, t«i thÝch nhÊt lµ c¸c tin tøc vÒ khu vùc §«ng Nam ¸" Qua th­ thÝnh gi¶ trong n¨m 2001-2005 cho thÊy sù c¶i tiÕn vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña buæi ph¸t thanh §èi ngo¹i ®· ®¹t hiÖu qu¶ th«ng tin ®¸ng mõng, ®¸p øng phÇn nµo nhu cÇu ®æi míi c¶i tiÕn c«ng t¸c th«ng tin §èi ngo¹i C¸c ch­¬ng tr×nh cña ph¸t thanh thay §èi ngo¹i gióp nh©n d©n thÕ giíi hiÓu râ vÒ ViÖt Nam. Để §µi TNVN nãi chung vµ Buæi ph¸t thanh ra n­íc ngoµi cña §µi nãi riªng tiếp tục n©ng cao chÊt l­îng hiệu quả c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh, t¨ng l­îng th«ng tin vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c tiÕt môc ph¸t thanh. Trªn c¬ së nh÷ng nhËn ®Þnh vÒ thùc tr¹ng ph¸t thanh đèi ngo¹i hiÖn nay ph­¬ng h­íng c¶i tiÕn vµ ph¸t triÓn cña ph¸t thanh §èi ngo¹i cÇn tËp trung thùc hiÖn ë nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ sau: - Kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®­a tin chËm (chËm vÒ th«ng tin) b»ng viÖc xóc tiÕn thµnh lËp mét trung t©m xö lý tin tøc chung trong ®ã cã phßng cung cÊp tin riªng cho đèi ngo¹i. Kh«i phôc l¹i vai trß cña bé phËn tin tøc vèn lµ søc m¹nh cña mét ®µi ph¸t thanh (chiÕm mét nöa thêi gian ph¸t thanh). Khai th¸c trªn nhiÒu nguån tin kh¸c nhau tõ n­íc ngoµi chø kh«ng lệ thuéc nhiều vµo nguån TTX. Nên thiết lập trung tâm tin cho đối ngoại và tËp trung ë đây nh÷ng phãng viªn, biªn tËp viªn cã tr×nh ®é chÝnh trÞ, ngo¹i ng÷ giái, cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch vµ xö lý th«ng tin nhanh, quyÕt ®o¸n. ¸p dông nh÷ng kü thuËt hiÖn ®¹i nhÊt ®Ó thu thËp tin tøc qua c¸c ®µi ph¸t thanh, truyÒn h×nh qua vÖ tinh tõ n­íc ngoµi.Đẩy mạnh việc trao đổi tin tức, trao đổi phóng viên với các hãng thông tấn, các đài phát thanh quốc tế và khu vực với phương châm vừa hợp tác vừa tiếp cận học hỏi thông tin hiện đại, tranh thủ nâng cao nghiệp vụ cho phóng viên biên tập viên.. TriÓn khai tèt h¬n phãng viªn th­êng tró t¹i mét sè n­íc träng ®iÓm, tÝch cùc tæ chøc khai th¸c m¹ng l­íi céng t¸c viªn ë n­íc ngoµi. KÓ cÊp dông viÖc lÊy tin thu tin qua ®iÖn tÝn, ®iÖn tho¹i, fax, Internet… tõ ®ã t¨ng c­êng tÝnh hÊp dÉn søc m¹nh cña tin tøc trªn 2 yÕu tè chñ yÕu: Tèc ®é vµ ©m thanh. T¨ng sù hÊp dÉn vÒ néi dung víi thÝnh gi¶ n­íc ngoµi b»ng viÖc: ®­a thªm nhiÒu tin ®êi th­êng, ®­a ©m nh¹c, nh¹c hiÖn ®¹i h¬n n÷a cã kÕt cÊu nhanh phï hîp víi tin tøc hiÖn ®¹i. Kh¾c phôc viÖc lÖ thuéc vµo b¸o viÕt, nguồn tin từ trong nước bằng viÖc tæ chøc c¸c líp häc, c¸c cuéc héi th¶o vÒ viÕt cho ph¸t thanh. NÕu khai th¸c từ nguồn trong nước ph¶i theo nguyªn t¾c viÕt l¹i, cã nh÷ng thay ®æi cÇn thiÕt nh­ thay tõ ng÷, cÊu tróc c©u, minh ho¹ b»ng tiÕng ®éng, ©m nh¹c phï hîp ®Æc ®iÓm ph¸t thanh. Muèn vËy cÇn hoàn thiện trang bÞ cho Ban biªn tËp đèi ngo¹i mét số Studio nhá ®Ó c¸c phãng viªn, biªn tËp chñ ®éng tù tr×nh bµy, chọn nh¹c c¾t, nh¹c minh ho¹, phï hîp ch­¬ng tr×nh néi dung bµi viÕt cho ®èi t­îng. Nh­ vËy sÏ cã mét bµi trªn b¨ng hoµn chØnh sÏ cã lîi rÊt nhiÒu kh«ng phô thuéc nhiÒu do kh¸ch quan gi¶m thêi gian ®i l¹i, l¹i gi¶m ®­îc nhiÒu th× giê dïng vµo viÖc xö lý viÖc kh¸c. §èi víi vÊn ®Ò tæ chøc chØ ®¹o thùc hiÖn: CÇn cã chÝnh s¸ch viÖc bè trÝ c¸n bé hîp lý: ®óng ng­êi, ®óng viÖc tr¸nh t­ t­ëng b¶o thñ, ¸p ®Æt, cã chÕ ®é kiÓm duyÖt kh¸ch quan nh»m khuyÕn khÝch ph¸t huy søc s¸ng t¹o cña phãng viªn. Bªn c¹nh ®ã còng tr¸nh t­ t­ëng chñ quan nãng véi. Muèn b¾t tay ngay vµo viÖc bá qua nh÷ng yªu cÇu cÇn thiÕt. Tæ chøc ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i cho c¸c c¸n bé phãng viªn tiÕp cËn víi ph¸t thanh hiÖn ®¹i. Tèt nhÊt lµ viÖc đào tạo ë n­íc ngoµi vÒ lÜnh vùc ph¸t thanh hiÖn đ¹i vµ ngo¹i ng÷ ®ang sö dông vµ nhê chuyªn gia gióp ®ì. Mét vÊn ®Ò quan träng lµ t¨ng c­êng ph­¬ng tiÖn hµnh nghề cho phãng viªn, biªn tËp viªn nh­ trang bÞ m¸y tÝnh x¸ch tay, m¸y ghi ©m kü thuËt sè, ®iÖn tho¹i di ®éng cã thÓ thùc hiÖn trÝch dÉn, c¾t b¨ng,thùc hiÖn lµm tin, viÕt bµi, phãng sù.. ngay t¹i n¬i diÔn ra sù kiÖn. CÇn tiÕn hµnh c¶i tiÕn ngay kh©u kiÓm duyÖt, bá bít c¸c c«ng ®o¹n kiÓm duyÖt kh«ng cÇn thiÕt vµ cång kÒnh vÒ hµnh chÝnh. T¨ng c­êng c«ng t¸c ®èi t­îng cña ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh ®èi ngo¹i. Ph¶i coi ®©y lµ mét kªnh th«ng tin cã hiÖu qu¶ lín. CÇn huy ®éng søc m¹nh ®ãng gãp tµi chÝnh tõ c¸c c¬ quan cã chøc n¨ng: Nh­ Bé tµi chÝnh, Ng©n hµng Uû ban hîp t¸c ®Çu t­, Tæng côc du lÞch.. ®Ó quảng bá cho các chương trình Th«ng qua c¸c c¬ quan §¹i sø qu¸n ViÖt Nam ë n­íc ngoµi c¸c tæ chøc ViÖt Nam ë n­íc ngoµi t¹o cÇu nèi víi thØnh gi¶. Coi trong c«ng t¸c ph¶n håi tõ thÝnh gi¶. Trong ho¹t ®éng th«ng tin §èi ngo¹i hiÖn nay nªn cã sù chØ ®¹o, phèi hîp thèng nhÊt từ Ban BÝ th­ Trung ­¬ng ®Õn Bé Ngo¹i giao, Bé v¨n ho¸ th«ng tin vµ hÖ thèng c¸c ®µi ph¸t thanh, truyÒn h×nh..®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng chång chÐo, tuyªn truyÒn kh«ng ®ång ®Òu trong th«ng tin đèi ngo¹i. Trên đây là toàn bộ nội dung luận văn được tôi nghiên cứu và chuẩn bị thực hiện từ nhiều năm qua, trong đó không ít những tâm tư, tâm huyết của mình về đề tài đã lựa chọn. Trong khi thực hiện tôi cũng nhận được sự giúp đỡ của các Thày cô giáo, sự hướng dẫn tận tình của PGS-TS Thầy hướng dẫn và sự động viên khuyến khích của các đồng nghiệp để thực hiện đề tài này. Mặt khác, víi trách nhiệm của mét ng­êi lµm c«ng t¸c ph¸t thanh đèi ngo¹i, t«i cã ®iÒu kiÖn nghiªn cøu c¸c tµi liÖu s¸ch b¸o trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Nh×n vµo thùc tiÔn c«ng t¸c ph¸t thanh đèi ngo¹i, trong ®ã cã phÇn giíi thiÖu ViÖt Nam , nơi cung cấp nối dung các bài viết cho đối ngoại mµ t«i ®ang trùc tiÕp tham gia, t«i kh«ng khái b¨n kho¨n vÒ thùc tr¹ng cña nã. Trªn c¬ së béc b¹ch ®ã, t«i m¹nh d¹n đề cập đề tài này víi mong ­íc gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh nh»m c¶i tiÕn ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh quan träng nµy. Tuy nhiªn, do nh÷ng h¹n chÕ vÒ thêi gian, l­îng th«ng tin, tµi liÖu vµ góc nhìn còn hạn hẹp, nhÊt lµ kinh nghiÖm vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc còn chưa nhiều, ch¾c ch¾n b¶n luËn v¨n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng s¬ suÊt, khiếm khuyÕt. T«i ch©n thµnh mong muèn nhËn ®­îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy c«, c¸c ®ång nghiÖp và hy väng tiÕp thu ®­îc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy ë mét cÊp ®é míi./. PHẦN PHỤ LỤC VOV 5 - HỆ PHÁT THANH ĐỐI NGOẠI STT Tên chương trình Giờ Việt Nam Giờ quốc tế 1 Tiếng Đức German 07.00 - 07.30 00.00 - 00.30 2 Tiếng Anh English 07.30 - 08.30 12.00 - 13.00 16.00 - 17.00 17.00 - 17.30 19.00 - 20.00 21.00 - 22.00 23.00 - 23.30 23.30 - 00.30 00.30 - 01.30 05.00 - 06.00 09.00 - 10.00 10.00 - 10.30 12.00 - 13.00 14.00 - 15.00 16.00 - 16.30 16.30 - 17.30 3 Tiếng PhápFrench 08.30 - 09.30 13.00 - 14.00 20.00 - 20.30 01.30 - 02.30 06.00 - 07.00 13.00 - 13.30 4 Tiếng NgaRussian 09.30 - 10.0015.30 - 16.00 02.30 - 03.0008.30 - 09.00 5 Tiếng ViệtVietnamese 10.00 - 11.0022.00 - 23.00 03.00 - 04.0015.00 - 16.00 6 Tiếng Bắc KinhMandarin 11.00 - 11.3018.00 - 18.30 04.00 - 04.3011.00 - 11.30 7 Tiếng Nhật BảnJapanese 11.30 - 12.0020.30 - 21.00 04.30 - 05.0013.30 - 14.00 8 Tiếng LàoLaotian 14.00 - 14.30 07.00 - 07.30 9 Tiếng InđônêxiaIndonesian 14.30 - 15.00 07.30 - 08.00 10 Tiếng CămpuchiaKhmer 15.00 - 15.30 08.00 - 08.30 11 Tiếng Tây Ban NhaSpanish 17.30 - 18.00 10.30 - 11.00 12 Tiếng Thái LanThai 18.30 - 19.00 11.30 - 12.00 KẾT QUẢ KHẢO SÁT MỘT SỐ CHƯƠNG TRÌNH VOV5 Chương trình tiếng Anh Tiếng Anh có 16 chuyên mục, trong đó có 8 chuyên mục nhận được các nhận xét về chất lượng ở mức “Rất hay”, “Hay” và “Trung bình”. 8 chuyên mục còn lại cũng nhận được các ý kiến nhận xét “Rất hay”, “Hay” và “Trung bình” nhưng đồng thời cũng có cả nhận xét “Kém” và “Rất kém”. Đó là các chuyên mục Tên chuyên mục T/số ý kiến Rất hay Hay Trung bình Kém Rất kém Văn hoá 21 28.60% 47.60% 19% 4.80% Ca nhạc theo yêu cầu 25 28% 42% 16% 4% Góc nhìn Việt Nam 17 11.80% 35.30% 47% 5.90% Chuyện lạ 14 11.50% 50% 21.40% 7.1% Nhạc giao hưởng 14 21.40% 28.60% 42.90% 7.10% Bác sỹ gia đình 19 21% 31.60% 31.60% 15.80% HỏI đáp 20 20% 20% 55% 5% Đi đâu xem gì 17 17.70% 35.30% 29.30% 5.90% 11.8% Các chuyên mục Văn hoá, Ca nhạc theo yêu cầu, Góc nhìn Việt Nam, Nhạc giao hưởng, Bác sỹ gia đình, Hỏi đáp, Đi đâu xem gì mặc dù có những nhận xét chất lượng “Kém” nhưng tỉ lệ nhận xét đó không cao, so với tỉ lệ thính giả nhận xét các chuyên mục này “Hay”, “Rất hay” hoặc “Trung bình” Chương trình tiếng Pháp Tiếng Pháp có 18 chuyên mục, tất cả các chuyên mục đều nhận được ý kiến từ “Rất hay” đến “Rất kém”. Tên chuyên mục Tổng số ý kiến Rất hay Hay Trung bình Kém Rất kém Thời sự chính trị 55 12.60% 41.80% 32.70% 1.80% 10.80% Điểm báo 51 13.70% 33.30% 39.20% 2% 11.80% Gặp gỡ thứ hai 42 9.50% 31% 40.50% 9.50% 9.50% Cửa số Thanh niên 50 18% 30% 40% 6% 6% Điểm tuần Pháp ngữ 45 11.10% 33.30% 40% 4.40% 11.10% Thời sự âm nhạc 64 25% 32.80% 39.10% 3.10% Trang Pháp ngữ 50 12% 34% 46% 2% 6% Đi đâu xem gì 41 7.30% 26.80% 46.30% 7.30% 12.20% Bàn tròn âm nhạc 52 15.40% 30.80% 34.60% 5.80% 13.40% Tạp chí Văn hoá CN 44 18.10% 34.10% 36.40% 11.40% Việt Nam đời thường 57 8.80% 50.90% 33.30% 5.30% 1.70% Chuyện lạ 41 4.90% 34.10% 29.30% 12.20% 19.50% Đời sống xã hội 49 18.40% 34.70% 38.80% 2% 6.10% Gương mặt VN 42 12% 33.30% 40.50% 7.10% 7.10% Kinh tế 68 16.20% 35.30% 33.80% 2.90% 11.80% Làng quê VN 36 8.40% 19.40% 50% 2.80% 19.40% Văn hoá VN 57 12.30% 42.10% 40.30% 1.80% 3.50% Điểm tuần VN 51 13.80% 49% 17.60% 3.90% 15.70% Theo kết quả, có một số chuyên mục có tỉ lệ nhận xét ở mức “Kém” và “Rất kém” khá cao: Chuyện lạ đó đây: 19,5%; Làng quê Việt Nam: 19,4%; Điểm tuần Việt Nam: 15,7%. Tuy nhiên, cũng ở chuyên mục Chuyện là đó đây, có đến 34,2% tổng số ý kiến đánh giá chất lượng chuyên mục Hay và 29,3% đánh giá ở mức Trung bình. Ở chuyên mục Điểm tuần Việt Nam, 49% thính giả đánh giá Hay. Điều này cho thấy, ý kiến thính giả không thật sự đồng nhất, do độ tuổi, trình độ, lĩnh vực công tác... rất khác nhau. Chương trình tiếng Lào: Có 10 chuyên mục. Tên chuyên mục Tổng số ý kiến Rất hay Hay Trung bình Kém Rất kém Văn hoá Việt Nam 33 9.10% 24.20% 60.60% 6.10% Chuyện trong tuần 28 32.10% 39.30% 17.90% 10.70% Làng quê Việt Nam 16 18.75% 25% 50% 6.25% Đất nước - Con người 20 10% 15% 65% 10% Điểm tuần Lào 32 31.25% 34.40% 28.10% 6.25% Điềm tuần Việt Nan 34 26.50% 23.50% 47.10% 2.90% Điểm tuần Quốc tế 36 30.50% 25% 38.90% 5.60% Theo bảng trên, cả 10 chuyên mục của chương trình tiếng Lào đều có đánh giá từ Rất hay, Hay, Trung bình đến Kém. Tuy nhiên, nhìn chúng, tỉ lệ thính giả đánh giá chất lượng Rất hay và Hay cao hơn rất nhiều so với tỉ lệ thính giả đánh giá Kém. Đặc biệt, có một số chuyên mục như Chuyện trong tuần, có 71,4% thính giả đánh giá chất lượng Rất hay và Hay; 25% thính giả đánh giá chuyên mục Đất nước – Con người là Rất hay và Hay và tỉ lệ này là 43,75% dành cho chuyên mục Làng quê Việt Nam. Vậy có thể thấy, các chuyên mục này vẫn được đa số thính giả yêu thích. Chương trình tiếng Nga Tiếng Nga có 8 chuyên mục, trong đó 4 chuyên mục được đánh giá là Hay, 4 chuyên mục nhận được ý kiến về chất lượng ở mức từ Rất hay đến Rất kém. Tên chuyên mục Tổng số ý kiến Rất hay Hay Trung bình Kém Rất kém Chân dung những người Việt tiêu biểu 35 8.60% 45.70% 28.60% 8.60% 8.60% Đời sống VHXH 42 61.90% 31% 7.10% Nói chuyện với bạn nghe đài 31 22.60% 6.40% 51.60% 9.70% 9.70% Ca nhạc Chủ nhật 38 42.10% 42.10% 7.90% 7.90% Chuyên mục Nói chuyện với bạn nghe đài nhận được 51,6% số ý kiến đánh giá chất lượng Trung bình, 22,6% cho rằng rất hay, tỉ lệ cho rằng kém và rất kém đều là 9,7%. Chuyên mục Chân dung những người Việt Nam tiêu biểu, tỉ lệ cao nhất là 45,7% cho rằng Hay, 28,6% ý kiến đánh giá Trung bình, tỉ lệ đánh giá chương trình kém hoặc rất kém là dưới 10%. Chương trình tiếng Nhật: Tiếng Nhật có 5 chuyên mục, trong đó 3 chuyên mục nhận được ý kiến về chất lượng ở mức từ Rất hay đến Kém. Nhưng nhìn chung, tỉ lệ thính giả đánh giá chất lượng chuyên mục ở mức Trung bình là cao nhất từ 63,2% - 66,7%. Không có chuyên mục nào nhận được ý kiến chất lượng ở mức rất kém. Tên chuyên mục Tổng số ý kiến Rất hay Hay Trung bình Kém Rất kém Giới thiệu Việt Nam 25 12% 20% 64% 4% Nói chuyện với bạn nghe đài 21 9.50% 9.50% 66.70% 14.30% Bức thư Hà Nội 19 15.80% 10.50% 63.20% 10.50% Kết quả khảo sát thính giả về độ dài bản tin VOV5 TÀI LIỆU THAM KHẢO Nhật An, Đường vào nghề phát thanh- truyền hình, Nxb trẻ Tinh Văn 2006 Đào Tấn Anh, Các thể loại báo chí phát thanh của V.V. Xmirnốp, Nxb thông tấn Hà Nội 2004 Chỉ thị 11-CT/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng ngày 13/06/1992 về đổi mới và tăng cường công tác thông tin đối ngoại Chỉ thị số 10/2000/CT-TTg ngày 26/04/2000 về tăng cường quản lý và đẩy mạnh thông tin đối ngoại Bài phát biểu của đồng chí Vũ Khoan, Bí thư Trung ương Đảng, Phó thủ tướng chính phủ, Trưởng ban chỉ đạo công tác thông tin đối ngoại tại Hội nghị công tác thông tin đối ngoại toàn quốc, Hà Nội 31/03/2004 Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá IX, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng tháng 4/2006 Bản báo cáo tình hình công tác thông tin đối ngoại quan ba năm 2001-2003 của đồng chí Hồng Vinh, Phó trưởng ban tư tưởng văn hoá Trung ương tại Hội nghị thông tin đối ngoại toàn quốc, Hà Nội 31/03/2004 Hà Minh Đức, Báo chí, những vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, 1997 Hà Minh Đức, Báo chí, những vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, 2001 10-Đỗ Xuân Hà, Báo chí với thông tin quốc tế, Nxb Đại học Quốc gia,2000 11- LOIS BAIRD, Hướng dẫn sản xuất chương trình phát thanh của Trường phát thanh, truyền hình và điện ảnh Ôxtrâylia 12- Thông báo ý kiến thường vụ Bộ chính trị ngày 29/12/1998 về công tác thông tin đối ngoại trong tình hình 13- Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X Đảng cộng sản Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia , Hà Nội 2006 14- Dương Xuân Sơn- Đinh Văn Hường- Trần Quang Cơ sở lý luận báo chí truyền thông, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, 2004 15- PGS-TS Dương Xuân Sơn, Các thể loại báo chí chính luận- nghệ thuật, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội 2004 ( ) 16- PTS Dương Xuân Sơn, Báo chí nước ngoài, Nxb Bộ văn hoá thông tin Hà Nội, 1996 17- Dương Xuân Sơn, Báo chí phương Tây, Nxb Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, 2004 18 - Báo cáo tăng cường hiệu quả công tác thông tin đối ngoại trên sóng phát thanh trong thời kỳ mới Hà Nội, 9/2004 ( Nguyễn Thị Huệ) 19- Các tạp chí nghiệp vụ phát thanh của Đài TNVN trong năm 2006 20 - Báo cáo về công tác tuyên truyền và tình hình thư thính giả của Ban biên tập đối ngoại năm 2005 và 10 tháng năm 2006 PHẦN CHÚ THÍCH Thông báo ý kiến thường vụ Bộ chính trị về công tác thông tin đối ngoại trong tình hình mới số 188-TR/TW ngày 29/12/1998, từ dòng 5 đến dòng 10 ( tr1) Thông báo ý kiến thường vụ Bộ chính trị về công tác thông tin đối ngoại trong tình hình mới số 188-TR/TW ngày 29/12/1998, từ dòng 3 đến 14( tr2) Chỉ thị của Thủ tướng chính phủ về tăng cường quản lý và đẩy mạnh công tác thông tin đối ngoại số 10/2000 CT-TTg ngày 26/04/2000 từ dòng 7 đến dòng 14 ( Tr 1) Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá IX, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X tháng 4/2006 từ dòng 1 đến dòng 6 ( tr 36) Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá IX, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X tháng 4/2006 từ dòng 6 đến dòng 17 ( tr 37) Báo cáo tổng kết công tác thông tin đối ngoại trong 3 năm ( 2001-2004) tháng 3-2004 dòng1 đến 21( tr 1 và 2) Tạp chí nghiệp vụ phát thanh, nội san của Đài TNVN số10 năm 2006, đề mục 1, từ dòng 1 đến dòng5,( tr 10) Tạp chí nghiệp vụ phát thanh, nội san của Đài TNVN số10 năm 2006, đề mục2, từ dòng 6 đến dòng 10,( tr 10) ._.