Lịch sử Ban Tuyên giáo Huyện Uỷ Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang (1946 - 2006)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM -------------------------------- ĐỖ ĐỨC VỴ LỊCH SỬ BAN TUYÊN GIÁO HUYỆN ỦY SƠN DƢƠNG TỈNH TUYÊN QUANG (1946 – 2006) LUẬN VĂN THẠC SĨ SỬ HỌC Thái Nguyên – Năm 2007 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 2 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM ------------------------------- ĐỖ ĐỨC VỴ LỊCH SỬ BAN TUYÊN GIÁO HUYỆN ỦY SƠN DƢƠNG TỈNH TUYÊN QUANG (1946 – 2006) Chuyên ngành : Lịch sử Việt Nam Mã số : 60.22.54 LUẬN VĂN THẠC SĨ SỬ HỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC Tiến sĩ Nguyễn Xuân Minh Thái Nguyên – Năm 2007 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 3 MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 1 Lý do chọn đề tài 5 2 Lịch sử nghiên cứu vấn đề 6 3 Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu, nhiệm vụ đề tài 7 4 Nguồn tƣ liệu và phƣơng pháp nghiên cứu 7 5 Đóng góp của Luận văn 8 6 Kết cấu của Luận văn 9 Chƣơng mở đầu: SƠN DƢƠNG - MẢNH ĐẤT VÀ CON NGƢỜI 10 Chƣơng 1: TỔ TUYÊN TRUYỀN VÀ CỔ ĐỘNG HUYỆN UỶ SƠN DƢƠNG TRONG THỜI KÌ ĐẤU TRANH GIÀNH CHÍNH QUYỀN VÀ KHÁNG CHIẾN, KIẾN QUỐC (1941-1954) 17 1.1 CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN CỔ ĐỘNG GÓP PHẦN GÂY DỰNG, PHÁT TRIỂN PHONG TRÀO CÁCH MẠNG VÀ KHỞI NGHĨA GIÀNH CHÍNH QUYỀN (1941 - 1945) 17 1.2 TỔ TUYÊN TRUYỀN VẬN ĐỘNG HUYỆN UỶ SƠN DƢƠNG RA ĐỜI PHỤC VỤ CÔNG CUỘC KHÁNG CHIẾN, KIẾN QUỐC (1945 - 1954) 22 Chƣơng 2: BAN TUYÊN GIÁO HUYỆN UỶ SƠN DƢƠNG TRONG THỜI KÌ KHÁNG CHIẾN CHỐNG MĨ CỨU NƢỚC (1954 - 1975) 33 2.1 BAN TUYÊN HUẤN PHỤC VỤ CÔNG CUỘC KHÔI PHỤC KINH TẾ, CẢI TẠO Xà HỘI CHỦ NGHĨA VÀ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA Xà HỘI (1954-1965) 33 2.2 BAN TUYÊN GIÁO TRONG THỜI KÌ VỪA SẢN XUẤT VỪA CHIẾN ĐẤU, XÂY DỰNG HẬU PHƢƠNG, CHI VIỆN TIỀN TUYẾN (1966-1975) 42 Chƣơng 3: BAN TUYÊN GIÁO HUYỆN UỶ SƠN DƢƠNG TRONG THỜI KÌ CÙNG CẢ NƢỚC THỰC HIỆN 2 NHIỆM VỤ CHIẾN LƢỢC XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ TỔ QUỐC Xà HỘI CHỦ NGHĨA (1975- 1986) 54 3.1 BAN TUYÊN GIÁO HUYỆN ỦY TRONG THỜI KÌ THỰC HIỆN NHIỆM VỤ TỔ CHỨC LẠI SẢN XUẤT, THAM GIA BẢO VỆ BIÊN GIỚI (1975-1980) 54 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 4 3.2 BAN TUYÊN GIÁO HUYỆN ỦY PHỤC VỤ NHIỆM VỤ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - Xà HỘI, HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ HUYỆN HẬU PHƢƠNG CỦA TỈNH TIỀN TUYẾN (1981-1986) 58 Chƣơng 4: BAN TUYÊN GIÁO HUYỆN UỶ SƠN DƢƠNG TRONG CÔNG CUỘC ĐỔI MỚI CỦA ĐẢNG ( 1986 - 2006 ) 64 4.1 BAN TUYÊN GIÁO HUYỆN ỦY SƠN DƢƠNG TRONG GIAI ĐOẠN ĐẦU THỰC HIỆN ĐƢỜNG LỐI ĐỔI MỚI (1986 - 1996) 64 4.2 BAN TUYÊN GIÁO HUYỆN ỦY SƠN DƢƠNG TRONG GIAI ĐOẠN ĐẨY MẠNH THỰC HIỆN ĐƢỜNG LỐI ĐỔI MỚI, TIẾN HÀNH CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HOÁ (1996-2006) 79 KẾT LUẬN 101 TÀI LIỆU THAM KHẢO 107 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 5 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Công tác Tuyên giáo là một bộ phận cấu thành của công tác xây dựng Đảng, chiếm vị trí quan trọng trong toàn bộ hoạt động của Đảng Cộng sản Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: "Nếu cán bộ đảng viên tư tưởng không nhất trí thì khác nào "trống đánh xuôi, kèn thổi ngược". Như vậy thì không thể làm được cách mạng" [41, tr.288]. Trong tiến trình phát triển của lịch sử cách mạng dân tộc, Sơn Dƣơng là nơi có vị trí chiến lƣợc quan trọng, là vùng đất hội tụ các điều kiện “thiên thời, địa lợi và nhân hoà”. Đặc biệt, trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lƣợc những năm giữa thế kỉ XX, Sơn Dƣơng đã trở thành một trong những trung tâm căn cứ địa cách mạng, nơi sống và làm việc nhiều năm của Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các cán bộ lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nƣớc, Quân đội, Mặt trận… Thành tựu to lớn mà nhân dân các dân tộc Sơn Dƣơng đã giành đƣợc 60 năm qua (1946 - 2006) trƣớc hết là có đƣờng lối đúng đắn, sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam và sự quan tâm sâu sắc, chỉ đạo sát sao, thiết thực, cụ thể của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Sơn Dƣơng đối với công tác Tuyên giáo. Lịch sử Ban Tuyên giáo Huyện uỷ Sơn Dƣơng (1946 - 2006) là lịch sử 60 năm của Ban đã cùng nhân dân các dân tộc trong huyện đấu tranh giành độc lập và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Dƣới sự lãnh đạo trực tiếp của Huyện uỷ Sơn Dƣơng, Ban Tuyên giáo đã phát huy truyền thống quê hƣơng cách mạng lập nên những thành tích đáng tự hào, góp phần đƣa Sơn Dƣơng trở thành Huyện Anh hùng lực lƣợng vũ trang nhân dân. Đồng thời, Ban Tuyên giáo đã cùng Đảng bộ và nhân dân trải qua chặng đƣờng gian nan thử thách Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 6 xây dựng chủ nghĩa xã hội, từng bƣớc thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa vì mục tiêu dân giàu, huyện mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Nghiên cứu lại quá trình xây dựng và trƣởng thành của Ban Tuyên giáo Huyện uỷ Sơn Dƣơng 60 năm qua là việc làm cần thiết mang ý nghĩa khoa học và thực tiễn, là cơ sở cho các thế hệ lãnh đạo và cán bộ Ban ôn lại và phát huy sức mạnh truyền thống, thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới của Đảng. Xuất phát từ những lí do nêu trên, chúng tôi chọn “Lịch sử Ban Tuyên giáo Huyện uỷ Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang (1946 - 2006)”, làm đề tài Luận văn Thạc sĩ Sử học. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Công tác Tuyên giáo là một trong những đề tài thu hút các nhà nghiên cứu khoa học. Đến nay đã có tới hàng trăm công trình nghiên cứu với nhiều góc độ khác nhau đƣợc xuất bản. Liên quan đến đề tài có tính chất định hƣớng cho việc nghiên cứu là các văn kiện và nghị quyết của Đảng ở Trung ƣơng và địa phƣơng, đặc biệt là các văn kiện Đại hội Đảng từ Hội nghị thành lập Đảng (3-2-1930) đến Đại hội X. Một số công trình nghiên cứu, tập san, báo cáo của các phòng, ban đƣợc ấn hành trong thời gian từ năm 1946 đến năm 2006 đã đề cập tới sự phát triển của công tác Tuyên giáo trên địa bàn Sơn Dƣơng. Trong đó, đáng chú ý là các công trình: "Lịch sử Đảng bộ huyện Sơn Dương 1941 – 2000”, Huyện uỷ Sơn Dƣơng xuất bản năm 2005; tập ca khúc “Về với Sơn Dương” do Huyện uỷ Sơn Dƣơng phối hợp với Hội Nhạc sĩ Việt Nam phát hành năm 2005; cuốn “Truyền thống ngành Văn hóa - Thông tin – Thể thao huyện Sơn Dương 1945 – 2005” do Trung tâm Văn hóa - Thông tin - Thể thao huyện Sơn Dƣơng xuất bản 2007; cuốn “Bác Hồ với Sơn Dương - Sơn Dương với Bác Hồ” do Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Sơn Dƣơng xuất bản 2007. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 7 Các công trình nêu trên tập trung làm rõ sự phát triển của công tác Tuyên giáo trong huyện Sơn Dƣơng. Đặc biệt cuốn “Lịch sử Đảng bộ huyện Sơn Dương 1941 – 2000” và các báo cáo tổng kết hằng năm của Đảng bộ, của các ban xây dựng Đảng, của Uỷ ban nhân dân huyện đã phác hoạ rõ nét về quá trình phát triển của công tác Tuyên giáo trong 60 năm qua. Các công trình nêu trên là những nguồn tƣ liệu quý giá giúp chúng tôi thực hiện thành công đề tài Luận văn này. 3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu, nhiệm vụ đề tài 3.1. Đối tượng nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu về quá trình ra đời và trƣởng thành của Ban Tuyên giáo Huyện uỷ Sơn Dƣơng. 3.2. Phạm vi nghiên cứu: Về không gian: huyện Sơn Dƣơng (tỉnh Tuyên Quang), gồm 32 xã và 1 thị trấn. Về thời gian: Luận văn nghiên cứu từ năm 1946 đến 2006. Tuy nhiên, để làm rõ quá trình ra đời và phát triển Ban Tuyên giáo Huyện uỷ Sơn Dƣơng, Luận văn cũng đề cập đến công tác Tuyên giáo của cả nƣớc nói chung, tỉnh Tuyên Quang nói riêng và mở rộng thời gian trƣớc khi Ban Tuyên giáo đƣợc thành lập. 3.3 Nhiệm vụ của đề tài: - Khái quát điều kiện tự nhiên, xã hội và truyền thống cách mạng của huyện Sơn Dƣơng trƣớc năm 1946. - Phân tích những chuyển biến công tác Tuyên giáo của huyện Sơn Dƣơng trong 60 năm phát triển từ năm 1946 đến năm 2006, nêu rõ những thành tích đã đạt đƣợc và tồn tại cần khắc phục trong tình hình mới hiện nay. - Đề xuất những giải pháp bƣớc đầu nhằm tiếp tục đẩy mạnh việc xây dựng, phát triển công tác Tuyên giáo huyện Sơn Dƣơng trong thời kì hiện nay. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 8 4. Nguồn tƣ liệu, phƣơng pháp nghiên cứu. 4.1 Nguồn tư liệu: Thực hiện đề tài này, chúng tôi đã sử dụng: - Những bài nói, bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác tuyên giáo. - Những văn kiện, nghị quyết, chỉ thị của Đảng và Nhà nƣớc, của các cấp uỷ Đảng về công tác tuyên giáo. - Các báo cáo tổng kết, các sách, biểu bảng thống kê của các ban, ngành ở địa phƣơng về công tác tuyên giáo. - Ngoài ra, chúng tôi còn sử dụng các tài liệu thu thập đƣợc từ điều tra, điền dã, phỏng vấn lấy ý kiến của các bậc lão thành cách mạng, lãnh đạo huyện đƣơng chức, sƣu tầm các hình ảnh có liên quan để làm cho nội dung Luận văn thêm phong phú, sinh động. - Do công tác bảo quản chƣa tốt, tài liệu bị mục nát, một số tài liệu bị thất lạc nên trong quá trình thực hiện đề tài chúng tôi gặp không ít khó khăn. Mặc dù đã rất cố gắng khai thác nhiều nguồn tƣ liệu, tiến hành so sánh, đối chiếu, phân tích để có đƣợc kết quả tin cậy, nhƣng chắc chắn Luận văn còn có nhiều thiếu sót. 4.2 Phương pháp nghiên cứu: Để thực hiện đề tài này, chúng tôi sử dụng phƣơng pháp lịch sử kết hợp với phƣơng pháp lôgíc là chủ yếu. Ngoài ra, chúng tôi còn sử dụng các phƣơng pháp thống kê, so sánh, phƣơng pháp định lƣợng toán học, phƣơng pháp điều tra, điền dã. 5. Đóng góp của Luận văn - Đây là công trình đầu tiên trình bày có hệ thống, chân thực quá trình ra đời và phát triển của Ban Tuyên giáo Huyện uỷ Sơn Dƣơng trong 60 năm (1946-2006). Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 9 - Trên cơ sở đó, Luận văn đánh giá những thành tích của Ban Tuyên giáo Huyện uỷ Sơn Dƣơng, đồng thời cũng mạnh dạn chỉ ra những hạn chế và một số kiến nghị giải pháp cần khắc phục. - Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho Đảng bộ huyện Sơn Dƣơng trong việc xây dựng và đẩy mạnh công tác tuyên giáo tại địa phƣơng, là tƣ liệu giảng dạy lịch sử địa phƣơng cho các trƣờng phổ thông ở huyện Sơn Dƣơng, tỉnh Tuyên Quang; đồng thời góp phần giáo dục truyền thống, nâng cao lòng tự hào cho các thế hệ cán bộ làm công tác Tuyên giáo của Huyện uỷ Sơn Dƣơng. 6. Kết cấu của Luận văn Ngoài phần Mở đầu, Tài liệu tham khảo, Phụ lục, Luận văn đƣợc xây dựng thành 5 chƣơng: Chƣơng mở đầu: SƠN DƢƠNG - MẢNH ĐẤT VÀ CON NGƢỜI Chƣơng 1: TỔ TUYÊN TRUYỀN VÀ CỔ ĐỘNG HUYỆN UỶ SƠN DƢƠNG TRONG THỜI KÌ ĐẤU TRANH GIÀNH CHÍNH QUYỀN VÀ KHÁNG CHIẾN, KIẾN QUỐC ( 1941 - 1954 ) Chƣơng 2: BAN TUYÊN GIÁO HUYỆN UỶ SƠN DƢƠNG TRONG THỜI KÌ KHÁNG CHIẾN CHỐNG MĨ CỨU NƢỚC (1954 - 1975 ) Chƣơng 3: BAN TUYÊN GIÁO HUYỆN UỶ SƠN DƢƠNG TRONG THỜI KÌ CÙNG CẢ NƢỚC THỰC HIỆN HAI NHIỆM VỤ CHIẾN LƢỢC XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ TỔ QUỐC Xà HỘI CHỦ NGHĨA ( 1976 - 1986 ) Chƣơng 4: BAN TUYÊN GIÁO HUYỆN UỶ SƠN DƢƠNG TRONG CÔNG CUỘC ĐỔI MỚI CỦA ĐẢNG ( 1986 - 2006 ) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 10 Chƣơng mở đầu SƠN DƢƠNG - MẢNH ĐẤT VÀ CON NGƢỜI Sơn Dƣơng là một huyện miền núi và trung du nằm ở phía nam tỉnh Tuyên Quang. Phía bắc giáp huyện Yên Sơn; phía nam và phía tây - nam giáp ba huyện Đoan Hùng, Phong Châu (Phú Thọ), Lập Thạch (Vĩnh Phúc); phía đông giáp hai huyện Đại Từ, Định Hóa (Thái Nguyên). Toàn huyện có tổng diện tích tự nhiên là 789,26 km2; trong đó, đất nông nghiệp có 195,77 km2 (chiếm 24,8%), đất lâm nghiệp có 396,81 km2 (chiếm 50,27%), còn lại 24,93% là các loại đất khác [57]. Đây là vùng đất có địa hình tƣơng đối phức tạp và đƣợc chia thành hai vùng khá rõ nét. Vùng cao phía bắc chiếm khoảng 50% diện tích toàn huyện, giao thông đi lại khó khăn, dân cƣ thƣa, chủ yếu là đồng bào dân tộc ít ngƣời. Phía nam huyện là vùng đồi núi thấp và các soi bãi rộng màu mỡ cùng các thung lũng ven các con sông lớn nhƣ sông Lô, sông Phó Đáy. Đây là vùng đất giàu tiềm năng kinh tế, cƣ dân chủ yếu là ngƣời Kinh, Tày, Cao Lan, Dao... kinh tế chủ yếu dựa vào cây lƣơng thực, cây công nghiệp, chăn nuôi và khai thác khoáng sản. Sơn Dƣơng có nhiều sông, suối, ngòi. Lớn nhất là sông Lô chảy qua địa phận huyện, phân cách với các huyện bạn. Sông Phó Đáy, cùng hàng chục suối ngòi khác, nhƣ: Suối Lê, Ngòi Thia, Ngòi Khổng, Ngòi Xoan, Ngòi Lẹm... tạo thành một mạng lƣới dày đặc. Hệ thống sông ngòi của Sơn Dƣơng có giá trị lớn về cung cấp nƣớc, thuỷ sản phục vụ đời sống, sản xuất và thuỷ điện. Nhiệt độ trung bình hằng năm là 230C, lƣợng mƣa khoảng trên 1.600 mm. Mùa mƣa, từ tháng 6 đến tháng 10, thƣờng hay bị ảnh lớn của gió bão, lũ quét. Do diện tích tự nhiên chủ yếu là đồi núi, nên Sơn Dƣơng có hệ động, thực vật tƣơng đối phong phú, đa dạng. Trƣớc đây, rừng Sơn Dƣơng có nhiều loại gỗ tốt nhƣ đinh, lim, sến, táu, nghiến, lát... các loại tre, nứa, song, mây, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 11 cùng các loài dƣợc liệu nhƣ sa nhân, ba kích, thục, sâm... và nhiều loại muông thú: hổ, báo, trăn, lợn rừng... Lòng đất Sơn Dƣơng chứa nhiều khoáng sản: thiếc, đồng, chì, vônphram... Là vùng đất lâu đời thuộc lãnh thổ Việt Nam, từ xa xƣa Sơn Dƣơng đã là nơi cƣ trú của các bộ lạc ngƣời cổ đại. Nhờ những thành tựu mới của ngành Khảo cổ học, hiện nay trên vùng đất Sơn Dƣơng đã phát hiện nhiều di vật của cƣ dân từ thời đồ đá, đồ đồng, đồ sắt minh chứng cho dòng chảy liên tục của lịch sử trên mảnh đất Sơn Dƣơng. Năm 2003, tại thôn Văn Sòng xã Thiện Kế, nhân dân đã đào đƣợc chiếc trống đồng Đông Sơn, có niên đại cách đây khoảng 4.000 năm [19, tr.45]. Cũng thời gian đó, nhân dân thôn Bắc Hoàng, thị trấn Sơn Dƣơng đào đƣợc chiếc trống đồng có niên đại cách ngày nay khoảng 2.000 năm 1 [24, tr.33]. Địa danh và địa giới của vùng đất này trải qua các thời kì đã có nhiều lần thay đổi. Từ khi xuất hiện nền Văn minh sông Hồng của ngƣời Việt cổ đến thế kỉ XV, nơi đây đƣợc gọi là châu Để Giang; Để là Đáy, Giang là Sông, tức là châu Sông Đáy - vùng đất chạy dọc theo Sông Đáy. Đến thế kỉ XVI, dƣới thời nhà Lê, châu Để Giang đƣợc đổi tên thành châu Sơn Dƣơng; Sơn là núi, Dƣơng là ánh sáng lúc mặt trời mọc lên - dịch nghĩa là Mặt trời mọc trên đỉnh núi. Từ năm 1888 trở về trƣớc, Sơn Dƣơng thuộc về phủ Đoan Hùng, trấn Sơn Tây. Đầu năm 1888, vua Hàm Nghi ra đạo dụ tách châu Sơn Dƣơng từ phủ Đoan Hùng, nhập vào thừa tuyên Tuyên Quang [1, tr.17]. Về dân số và dân tộc, từ thời kì dựng nƣớc vùng đất này là địa bàn cƣ trú của ngƣời Việt cổ. Trải qua quá trình lịch sử lâu dài, đồng bào các dân tộc khác đã đến khai phá, canh tác vùng đất dọc theo lƣu vực sông Lô, sông Phó 1 Hiện nay, việc tìm thấy những chiếc trống đồng Đông Sơn tại Sơn Dƣơng còn có ý kiến khác nhau của các nhà khoa học về nguồn gốc xuất xứ. Có giả thuyết nêu lên đó là do quá trình giao thoa, trao đổi văn hóa; cũng có ý kiến cho rằng đó là nơi sản xuất ra những chiếc trống đồng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 12 Đáy. Đến năm 2006, dân số toàn huyện là 38.058 hộ, với 171.479 nhân khẩu [56]. Sơn Dƣơng có 9 dân tộc: Kinh, Tày, Sán Chay, Nùng, Dao, Sán Dìu, Mông, Hoa, Mƣờng sinh sống gắn bó, đoàn kết trong 33 xã, thị trấn: Trung Yên, Minh Thanh, Tân Trào, Bình Yên, Lƣơng Thiện, Tú Thịnh, Thị trấn Sơn Dƣơng, Hợp Thành, Kháng Nhật, Hợp Hòa, Thiện Kế, Ninh Lai, Tuân Lộ, Thanh Phát, Thƣợng Ấm, Vĩnh Lợi, Cấp Tiến, Phúc Ứng, Sơn Nam, Đại Phú, Phú Lƣơng, Tam Đa, Hào Phú, Hồng Lạc, Sầm Dƣơng, Lâm Xuyên, Văn Phú, Vân Sơn, Đông Lợi, Chi Thiết, Đồng Quý, Quyết Thắng, Đông Thọ [50]. Qua hàng ngàn năm chinh phục thiên nhiên, đức tính cần cù, lòng dũng cảm, sự sáng tạo của nhân dân Sơn Dƣơng đã đƣợc hun đúc. Bằng sức lực, trí tuệ của mình, đồng bào các dân tộc đã biến núi rừng hoang vu thành những đồng ruộng bậc thang tƣơi tốt, biến đầm lầy gò bãi thành những tràn ruộng, ao hồ để phát triển trồng trọt và chăn nuôi. Ngoài ra, những nghề thủ công cũng đƣợc phát triển nhƣ: khai thác chế biến nông lâm sản và dƣợc liệu, dệt vải, thổ cẩm từ sợi lanh, sợi bông, thêu, nhuộm, chế tạo công cụ lao động, vũ khí, đồ dùng sinh hoạt từ đồng, sắt, song mây, tre, nứa, đồ trang sức bằng vàng, bạc, đá quý. Từ tiến trình dựng nƣớc và giữ nƣớc, từ lao động và chiến đấu, với tình yêu quê hƣơng đất nƣớc, đôi bàn tay cần cù, khéo léo và tâm hồn trong sáng, nhạy cảm, nhân dân các dân tộc Sơn Dƣơng đã sáng tạo, gìn giữ và làm giàu lên kho tàng văn hóa của mình. Đó là những làn điệu: sli, lƣợn, páo dung, sình ca, lễ cấp sắc; hoặc những đƣờng nét hoa văn duyên dáng, tinh xảo trên những tấm thổ cẩm, trên trang phục, hàng mây tre đan và đồ trang sức. Mặt khác, sự giao lƣu văn hoá với các miền đã tạo thành đời sống văn hoá tinh thần hết sức phong phú, đa dạng của nhân dân các dân tộc Sơn Dƣơng. Do nằm ở vị trí chiến lƣợc quan trọng, từ xa xƣa nhân dân Sơn Dƣơng đã luôn sát cánh cùng nhân dân cả nƣớc đứng lên chiến đấu chống kẻ thù xâm lƣợc phƣơng Bắc, bảo vệ chủ quyền độc lập dân tộc. Đồng thời, nhân dân các Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 13 dân tộc trong huyện cũng luôn thể hiện rõ tinh thần đấu tranh, chống chế độ phong kiến phản động, hà khắc, bảo thủ lạc hậu, giành lại tự do cho mình. Trong thế kỉ XI, nhân dân trong huyện đã cùng đội quân của Lý Thƣờng Kiệt tập kích vào đất Tống, phá vỡ bƣớc đầu kế hoạch xâm lƣợc của quân giặc, đẩy kẻ thù vào thế bị động và tạo ra nhiều điều kiện có lợi để đánh bại kẻ thù khi chúng kéo quân sang xâm lƣợc nƣớc ta. Thời nhà Trần, trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ hai, nhân dân Sơn Dƣơng đã cùng đội quân của Chiêu Văn vƣơng Trần Nhật Duật chiến đấu anh dũng, lập nhiều chiến công vang dội có ý nghĩa chiến lƣợc, góp phần đánh đuổi 50 vạn quân xâm lƣợc ra khỏi bờ cõi Tổ quốc. Đời Lê - Mạc, hai anh em Vũ Công Uyển, Vũ Công Mật tập hợp nông dân đứng lên chống chế độ phong kiến phản động hà khắc. Năm 1789, nhân dân các dân tộc trong huyện đã hoà vào phong trào Tây Sơn, tham gia chặn đánh quân giặc Thanh do Tôn Sỹ Nghị cầm đầu trên đƣờng chúng tháo chạy về nƣớc. Cuối thế kỉ XIX, mặc dù triều đình nhà Nguyễn bạc nhƣợc đầu hàng quân Pháp, nhƣng cùng với nhân dân cả nƣớc, các dân tộc Sơn Dƣơng vẫn liên tục nổi dậy đấu tranh chống lại sự áp bức, bóc lột của thực dân Pháp và bè lũ tai sai. Ngày 31-5-1884, thực dân Pháp đem quân chiếm đóng Tuyên Quang. Nhân dân Sơn Dƣơng bị đặt dƣới ách cai trị của bọn đế quốc, phong kiến. Chúng thiết lập chính sách cai trị hà khắc, tƣớc đoạt quyền tự do, dân chủ tối thiếu của nhân dân. Chúng cƣớp đoạt ruộng đất nông dân để lập đồn điền, biến ngƣời dân thành tá điền làm thuê cho chúng. Những đồn điền bao la, nhƣ: Roayđơba, Anbe, chúa đất Khôi… cƣớp đoạt của nông dân hàng ngàn mẫu đất, đồng thời là hang ổ của bọn phản động, thổ phỉ và khét tiếng dã man đã gây ra biết bao nỗi đau khổ cho nhân dân trong huyện. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 14 Với tình yêu quê hƣơng, đất nƣớc, không khuất phục trƣớc áp bức, bất công, các cuộc đấu tranh của nhân dân tiếp tục diễn ra mạnh mẽ. Hƣởng ứng phong trào Cần vƣơng, nhân dân các dân tộc huyện Sơn Dƣơng đã tích cực tham gia khởi nghĩa vũ trang dƣới sự chỉ huy của các tù trƣởng, thủ lĩnh trong vùng. Phong trào đấu tranh của nông dân Yên Thế (1884 - 1913) do Hoàng Hoa Thám lãnh đạo cũng đƣợc nhân dân Sơn Dƣơng hƣởng ứng mạnh mẽ, lôi cuốn sự tham gia của hàng ngàn nông dân thuộc các xã: Hồng Lạc, Văn Phú, Vân Sơn, Đông Lợi, Phú Lƣơng, Tam Đa, Lâm Xuyên… [14, tr.18]. Đầu thế kỉ XX, nhân dân các xã Lâm Xuyên, Hào Phú, Hồng Lạc, Tân Trào, Bình Yên, Kỳ Lâm, Thƣợng Ấm, Thiện Kế...[22, tr.19], bằng nhiều hình thức, đã liên tiếp nổi dậy chống các hành động lấn chiếm ruộng đất và chế độ bóc lột dã man của thực dân Pháp và tay sai. Nhìn chung, các cuộc đấu tranh nổ ra lẻ tẻ, manh động và bị thất bại. Song, nó đã thể hiện truyền thống yêu nƣớc, chí khí quật cƣờng của nhân dân các dân tộc Sơn Dƣơng trong chiến đấu chống giặc ngoại xâm. Đồng thời, các cuộc đấu tranh giai đoạn này cũng báo hiệu một phong trào cách mạng to lớn sẽ nổ ra khi có đƣờng lối lãnh đạo đúng đắn. Đầu năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời. Từ đây, một phong trào cách mạng phát triển mạnh mẽ trong cả nƣớc. Sẵn có tinh thần yêu nƣớc, yêu quê hƣơng làng bản từ ngàn xƣa để lại, nhân dân các dân tộc huyện Sơn Dƣơng một lòng một dạ đi theo Đảng, quyết tâm đánh đuổi quân xâm lƣợc, giành lại độc lập, tự do. Cũng nhƣ cả nƣớc, thực dân Pháp áp đặt ách thống trị vô cùng tàn bạo tại Sơn Dƣơng. Chúng thiết lập hệ thống đồn bốt dày đặc nhằm đàn áp phong trào nổi dậy của quần chúng, bảo vệ các cơ quan thống trị. Chính sách cai trị hà khắc, khai thác bóc lột dã man của đế quốc, phong kiến làm cho đời sống nhân dân ngày càng cơ cực. Nhân dân ta phải gánh chịu một chế độ tô, thuế Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 15 hết sức dã man, với nhiều loại khác nhau: thuế thân, thuế điền, thuế thổ trạch, tô liên đới 1… Đời sống vô cùng khổ cực là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến những cuộc đấu tranh của nhân dân Sơn Dƣơng liên tiếp nổ ra. Đặc biệt là cuộc đấu tranh chống thu thuế, chống thu tô liên đới của hàng trăm nông dân Khe Thuyền, Văn Phú ngày 7-11-1936, do thầy giáo Nhạ 2 và Lý Tàng chỉ huy giành đƣợc thắng lợi, đã có tiếng vang và ảnh hƣởng khắp cả vùng [27, tr.21]. Đầu năm 1940, dƣới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dƣơng, cơ sở cách mạng đã đƣợc gây dựng ở khắp các địa phƣơng trong tỉnh Tuyên Quang. Ở các xã vùng phía nam huyện Sơn Dƣơng, các cán bộ của Đảng đã về hoạt động tuyên truyền vận động nhân dân làm cách mạng đánh đuổi quân xâm lƣợc và bè lũ tay sai bán nƣớc. Tháng 6-1940, Đào Văn Thại (tức Lê Đồng) đã về hoạt động tại vùng Khổng Xuyên, Văn Phú, Đông Lợi... Nhờ sự che chở, giúp đỡ của nhân dân, đồng chí đã liên tiếp tổ chức các buổi lễ ăn thề tại Kim Xuyên, Gò Kiêu, Núi Lịch tuyên truyền, vận động, giác ngộ cho nhân dân về tinh thần yêu nƣớc, lòng căm thù đế quốc phong kiến, chống sự áp bức của chủ đồn điền [12, tr.9]. Công tác tuyên truyền vận động luôn đƣợc coi là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của cán bộ cách mạng cũng nhƣ các tổ chức quần chúng. Các hình thức tuyên truyền đƣợc vận dụng hết sức khéo léo, linh hoạt, đa dạng và phong phú: tổ chức 1 Tô liên đới là hành động thâm độc của bọn chủ đất. Gia đình nào gặt trƣớc, làng xã phải thu đủ số lƣợng thóc khô, sạch đóng nộp lên cho bọn chủ đất. Sau đó, làng xã phải tự thu lại thóc của các nhà gặt sau trả lại cho những gia đình gặt trƣớc đã phải nộp cho chủ đất. 2 Đầu năm 1936, thầy giáo Nhạ đến dạy học tại Khe Thuyền, Văn Phú. Vừa dạy học, thầy giáo Nhạ vừa tuyên truyền vận động nhân dân làm cách mạng, chống bọn chủ đồn điền Roayđơba, chúa đất Khôi, nhất là việc bày cách cho nhân dân chống thu thuế, chống thu tô liên đới của bọn địa chủ. Ngay sau khi cuộc đấu tranh dành đƣợc thắng lợi thì không ai hay biết thầy giáo Nhạ đi đâu và làm gì nữa. Hiện nay, Ban Tuyên giáo và Đảng uỷ xã Văn Phú chƣa sƣu tầm xác định chính xác đƣợc thầy giáo Nhạ có phải là đảng viên Đảng cộng sản Đông Dƣơng đƣợc cử về nơi đây hoạt động cách mạng hay không. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 16 nói chuyện, đọc sách báo cách mạng, học thuộc lòng trƣớc rồi truyền khẩu trong một vài ngƣời, đến tuyên truyền theo từng nhóm, tổ... Các tờ báo của Đảng đƣợc chuyển từ miền xuôi lên đã góp phần tuyên truyền, giác ngộ cách mạng cho nhân dân. Nhờ có sự lƣu hành sách báo của Đảng và sự vận động tích cực, khéo léo của cán bộ cách mạng, nhân dân bƣớc đầu đƣợc giác ngộ về quyền lợi giai cấp, quyền lợi dân tộc, thấy rõ tội ác của kẻ thù, nỗi nhục của ngƣời dân mất nƣớc, đồng thời cũng hiểu đƣợc đƣờng lối và phƣơng thức đấu tranh cách mạng. Lúc này, cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai diễn ra ngày càng ác liệt. Trƣớc tình hình đó, Trung ƣơng Đảng Cộng sản Đông Dƣơng đã quyết định phải xúc tiến công tác chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang, tập hợp lực lƣợng chuẩn bị khởi nghĩa từng phần, tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nƣớc. Xác định rõ trách nhiệm lớn lao, công tác tuyên truyền, vận động của huyện Sơn Dƣơng tiếp tục động viên hun đúc ngọn lửa yêu nƣớc của đồng bào toàn huyện quyết tâm đứng lên đi theo Đảng làm cách mạng, giành lấy độc lập tự do về mình. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 17 Chƣơng 1 TỔ TUYÊN TRUYỀN VÀ CỔ ĐỘNG HUYỆN UỶ SƠN DƢƠNG TRONG THỜI KÌ ĐẤU TRANH GIÀNH CHÍNH QUYỀN VÀ KHÁNG CHIẾN, KIẾN QUỐC (1941 - 1954) 1.1. CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN CỔ ĐỘNG GÓP PHẦN GÂY DỰNG, PHÁT TRIỂN PHONG TRÀO CÁCH MẠNG VÀ KHỞI NGHĨA GIÀNH CHÍNH QUYỀN (1941 - 1945) Ngày 22-9-1940, phát xít Nhật nổ súng tấn công quân Pháp tại Lạng Sơn, chính thức xâm lƣợc Đông Dƣơng. Thực dân Pháp hèn nhát nhanh chóng đầu hàng nhục nhã [40, tr.345]. Chớp thời cơ, đêm ngày 27-9-1940, nhân dân Bắc Sơn (Lạng Sơn), dƣới sự lãnh đạo của đảng bộ địa phƣơng đã nổi dậy khởi nghĩa, chặn đánh quân Pháp, đánh chiếm đồn Mỏ Nhài, làm chủ châu lị và các vùng trong châu. Cả Pháp và Nhật đều hoảng sợ trƣớc lực lƣợng cách mạng nên đã cấu kết với nhau, tiến hành khủng bố phong trào cách mạng Bắc Sơn. Chúng đốt phá làng bản, bắn giết nhân dân, dìm cuộc khởi nghĩa trong biển máu. Tuy vậy, một bộ phận lực lƣợng vũ trang đã đƣợc Đảng ta duy trì và phát triển thành Đội Cứu quốc quân [10, tr.34]. Tháng 11-1941, thực hiện sự phân công của Xứ ủy Bắc Kì, Nguyễn Cao Đàm - Chính trị chỉ đạo viên Đội Cứu quốc quân cùng Phƣơng Cƣơng, Phúc Quyền, Nhì Phung... đã vƣợt vòng vây của địch đến gây dựng cơ sở cách mạng mới ở vùng ven chân núi Hồng, thuộc các xã Lƣơng Thiện, Bình Yên, Tân Trào, Trung Yên, Minh Thanh huyện Sơn Dƣơng và các huyện xung quanh [15, tr.23]. Trong điều kiện dân cƣ chủ yếu là đồng bào Dao, trình độ dân trí thấp, còn chịu ảnh hƣởng nặng nề của các tập tục mê tín, song có truyền thống yêu nƣớc, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 18 đoàn kết, cán bộ Cứu quốc quân đã vận dụng một cách khéo léo mối quan hệ họ hàng thân tộc, đồng niên, cùng cảnh ngộ để tuyên truyền giác ngộ đồng bào theo Việt Minh làm cách mạng, đóng vai thầy cúng, cán bộ Cứu quốc quân khéo léo đƣa nội dung hoạt động của Mặt trận Việt Minh vào các bài cúng. Khi đã giác ngộ, những quần chúng tốt đƣợc kết nạp vào Việt Minh qua các buổi lễ uống máu ăn thề theo phong tục địa phƣơng. Nhờ có những hình thức khéo léo, linh hoạt nhƣ vậy, phong trào cách mạng nhanh chóng phát triển trong các vùng đồng bào dân tộc. Những năm 1942 - 1943, đƣờng lối cách mạng của Đảng tiếp tục đƣợc cán bộ cách mạng tuyên truyền mạnh mẽ vào các vùng trong huyện. Phong trào Việt Minh phát triển nhanh chóng, các cuộc đấu tranh chống bắt phu, bắt lính, chống thuế... nổ ra ở nhiều nơi. Các xã: Trúc Khê, Phƣợng Liễn, Lũng Tẩu, Khuổi Kịch, Ngòi Nho, Khuôn Đào, Ao Búc... đã có Ban Việt Minh [13, tr.9]. Tại các cuộc mít tinh của nhân dân, cán bộ cách mạng đã diễn thuyết vạch rõ tội ác của giặc và phổ biến điều lệ, chính sách của Mặt trận Việt Minh. Cán bộ cách mạng cũng sử dụng những hình thức tuyên truyền vận động phù hợp với tâm lí của đồng bào nhƣ dựa vào quan hệ họ hàng, láng giềng, tuổi tác, phong tục tập quán... Tháng 11-1943, cán bộ Việt Minh hoạt động tại vùng xung quanh núi Hồng đã họp bàn việc mở rộng cơ sở cách mạng. Sau đó, Phân khu Nguyễn Huệ đƣợc thành lập. Sơn Dƣơng đƣợc chọn là trung tâm chỉ huy của Phân khu Nguyễn Huệ, nơi đặt đại bản doanh của cơ quan Khu uỷ và nơi đóng quân của Trung đội Cứu quốc quân III, làm nòng cốt cho công tác vũ trang, tuyên truyền cách mạng [21, tr.41]. Dƣới sự chỉ đạo trực tiếp của Khu uỷ Nguyễn Huệ, phong trào cách mạng đã hình thành và phát triển ở khắp các vùng nông thôn trong huyện Sơn Dƣơng. Phong trào đấu tranh của quần chúng phát triển thành cao trào, trọng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 19 tâm của các hoạt động cách mạng là chuẩn bị lực lƣợng khởi nghĩa để giành chính quyền về tay nhân dân. Đáp ứng đòi hỏi của phong trào cách mạng đang lên rất cao, tháng 10-1944, Xứ ủy Bắc kì quyết định tổ chức vƣợt ngục cho 12 đảng viên cộng sản 1 đang bị địch giam giữ tại nhà tù Chợ Chu (Định Hóa, Thái Nguyên). Cuộc vƣợt ngục thành công, các ông: Song Hào, Trần Thế Môn, Lê Hiến Mai, Tạ Xuân Thu, Chu Quý Lƣơng và Trần Tùng đƣợc phân công về Phân khu Nguyễn Huệ, trực tiếp hoạt động cách mạng tại Sơn Dƣơng [60, tr.66]. Đây là điều kiện vô cùng thuận lợi về mọi mặt cho phong trào cách mạng của huyện, đặc biệt là trên lĩnh vực tuyên truyền vận động nhân dân tiếp tục đứng lên đi theo Đảng làm cách mạng, đánh đuổi quân thù xâm lƣợc. Công tác tuyên truyền vận động ở Sơn Dƣơng thời kì này tập trung phát động khí thế đấu tranh của quần chúng nhân dân qua các hình thức phong phú, đa dạng, nhƣ tổ chức mít tinh, triển lãm tranh ảnh, kẻ vẽ khẩu hiệu phục vụ cách mạng. Ngoài việc tuyên truyền vận động các tầng lớp nhân dân, các cán bộ cách mạng còn chú trọng vận động, khơi dậy tinh thần yêu nƣớc của binh lính ngƣời Việt trong hàng ngũ địch, đặc biệt là binh lính đóng tại hai đồn Đăng Châu và Thiện Kế. Vừa tuyên truyền vận động vừa kiểm soát khống chế, trong quá trình xây dựng cơ sở và cao trào tổng khởi nghĩa, ta đã phân hoá đƣợc binh lính, chính quyền tay sai địch ở tất cả các xã trong huyện. Đêm 9-3-1945, Nhật đảo chính Pháp. Ban Thƣờng vụ Trung ƣơng Đảng ra Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” (12-3-1945), quyết định phát động cao trào cách mạng giành chính quyền về tay nhân dân. 1 Đó là: Song Hào, Trần Thế Môn, Lê Hiến Mai, Tạ Xuân Thu, Chu Quý Lƣơng, Trần Tùng, Nhị Quý, Vũ Phong, Hoàng Bá Sơn, Phạm Ngọc Bổng, Trung Đình và Nguyễn Cao. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 20 Ngày 10-3-1945, tại Sơn Dƣơng, nhận thấy thời cơ khởi nghĩa giành chính quyền đã chín muồi, Khu uỷ Phân khu Nguyễn Huệ họp dƣới sự chủ trì của Song Hào1, đã quyết định chọn Thanh La (nay là xã Minh Thanh) làm nơi khởi nghĩa giành chính quyền đầu tiên trong cả vùng. Đêm 10-3-1945, ta đã giải phóng hoàn toàn xã Thanh La. Thừa thắng, quân cách mạng tiến về giải phóng đồn Đăng Châu, huyện lị Sơn Dƣơng và các xã lân cận. Ngay sau khi Đăng Châu đƣợc giải phóng, Phân khu uỷ Nguyễn Huệ tổ chức mít tinh tại Đình Thanh La, tuyên bố thành lập châu Tự Do và Uỷ ban cách mạng lâm thời Châu. Đây là huyện đầu tiên trong cả nƣớc đã giành đƣợc chính quyền cách mạng về tay nhân dân [59, tr.19]. Sau khi khởi nghĩa Thanh La thắng lợi, đồn Đăng Châu bị tiêu diệt, châu ._. Tự Do đƣợc thành lập, phong trào cách mạng phát triển cực kì nhanh chóng. Từ châu Tự Do, các đoàn quân khởi nghĩa đƣợc lệnh toả đi giải phóng các nơi, nhƣ: Đại Từ, Định Hóa, Yên Sơn, Chiêm Hóa, Nà Hang, Phù Ninh, Đoan Hùng… Đầu tháng 5-1945, dƣới sự chỉ huy của Lê Dục Tôn, Hoàng Bắc Dũng, Kim Ngọc, quân và dân ta đã giải phóng hoàn toàn vùng trung và hạ huyện Sơn Dƣơng, chính quyền cách mạng các xã nhanh chóng đƣợc thành lập. Ngày 15-5- 1945, quân cách mạng tổ chức cuộc mít tinh lớn tại thôn Đồng Khuôn, xã Phú Lƣơng; Lê Dục Tôn thay mặt Khu uỷ Phân khu Nguyễn Huệ đã tuyên bố thành lập châu Kháng Địch, bao gồm trung, hạ huyện Sơn Dƣơng và một phần Đoan Hùng, Phù Ninh (Phú Thọ), Lập Thạch (Vĩnh Phúc) 2 [17, tr.41]. Đến đây, công cuộc vận động cách mạng giải phóng đầy hi sinh, gian khổ đã hoàn toàn thắng lợi trên phạm vi toàn huyện. 1 Lúc này, Song Hào giữ chức vụ Bí thƣ Khu uỷ Phân khu Nguyễn Huệ. Trụ sở cơ quan Khu uỷ Nguyễn Huệ đóng tại thôn Ao Búc, xã Trung Yên, huyện Sơn Dƣơng. 2 Ban châu Kháng Địch do Trần Tiến Thanh làm Chủ tịch. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 21 Sơn Dƣơng đƣợc giải phóng, kết thúc ách thống trị tàn bạo dã man của chế độ thực dân, phong kiến, ƣớc mong tự do độc lập bao đời nay đã trở thành hiện thực. Có đƣợc thắng lợi to lớn đó, là do Đảng ta có đƣờng lối cách mạng đúng đắn, đƣợc các cán bộ Việt Minh tuyên truyền, vận động nhân dân đứng lên làm cách mạng. Nhân dân trong huyện, sau khi đƣợc tuyên truyền vận động đã hiểu rõ mục tiêu cao cả của cách mạng, kiên quyết theo Đảng nguyện hi sinh sức ngƣời, sức của và cả xƣơng máu suốt chặng đƣờng chông gai của cách mạng. Thắng lợi này đã tạo ra bƣớc phát triển vƣợt bậc của phong trào cách mạng trong huyện, là điều kiện quan trọng tiên quyết để Hồ Chí Minh cùng Trung ƣơng Đảng quyết định về Sơn Dƣơng - Tân Trào hoạt động cách mạng. Ngày 21-5-1945, lãnh tụ Hồ Chí Minh từ Pác Bó (Cao Bằng) về xã Tân Trào để lãnh đạo cách mạng Việt Nam [2, tr.45]. Tại đây, Ngƣời chỉ thị thành lập Khu giải phóng, Tân Trào là trung tâm, trở thành thủ đô của Khu giải phóng [71, tr.34]. Mƣời chính sách lớn của Mặt trận Việt Minh đƣợc thực hiện, công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tích cực tăng gia sản xuất, tham gia các tổ chức cách mạng, bình dân học vụ, xây dựng nếp sống mới, đƣợc đặc biệt quan tâm và tăng cƣờng. Tháng 8-1945, thời cơ cách mạng trong cả nƣớc đã chín muồi. Tại Sơn Dƣơng, nhiều hoạt động quan trọng của Trung ƣơng Đảng và Hồ Chí Minh đã liên tiếp diễn ra, có tính quyết định vận mệnh phong trào cách mạng của cả nƣớc. Trong hai ngày, từ ngày 14 đến 15-8-1945, Hội nghị đại biểu toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào, quyết định phát động toàn dân khởi nghĩa, Uỷ ban khởi nghĩa toàn quốc đƣợc thành lập. Ngày 16-8-1945, Quốc dân Đại hội cũng đƣợc triệu tập tại Tân Trào. Đại hội biểu thị ý chí quyết tâm sắt đá giành độc Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 22 lập dân tộc của đồng bào cả nƣớc và bầu ra Uỷ ban dân tộc giải phóng Việt Nam tức Chính phủ lâm thời do lãnh tụ Hồ Chí Minh làm Chủ tịch [72, tr.56]. Từ Tân Trào - Sơn Dƣơng, lệnh Tổng khởi nghĩa đƣợc truyền đi, cả nƣớc nhất loạt đứng lên giành chính quyền. Ngày 19-8-1945, chính quyền ở thủ đô Hà Nội đã về tay nhân dân. Ngày 22-8-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh rời Tân Trào về Hà Nội. Ngày 2-9-1945, thay mặt Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nƣớc Việt Nam dân chủ cộng hòa, mở ra một kỉ nguyên mới trong lịch sử dân tộc Việt Nam. 1.2. TỔ TUYÊN TRUYỀN VÀ CỔ ĐỘNG HUYỆN UỶ SƠN DƢƠNG RA ĐỜI PHỤC VỤ CÔNG CUỘC KHÁNG CHIẾN, KIẾN QUỐC (1945 - 1954) Vừa mới ra đời, nƣớc Việt Nam dân chủ cộng hòa đã phải đứng trƣớc những thử thách hết sức gay go, phức tạp, phải đối đầu với giặc ngoài thù trong. Tình thế cách mạng nhƣ ngàn cân treo sợi tóc. Trƣớc tình hình vô cùng cấp bách, ngày 25-11-1945, Trung ƣơng Đảng ra Chỉ thị “Kháng chiến, kiến quốc”, vạch rõ nhiệm vụ trƣớc mắt, chủ yếu là phải củng cố chính quyền cách mạng, chống kẻ thù xâm lƣợc, bài trừ nội phản, cải thiện đời sống nhân dân. Là vùng căn cứ địa cách mạng, thực tế ở Sơn Dƣơng lúc này không bị quân Tƣởng chiếm đóng, các ổ nhóm phản động cơ bản đã bị trấn áp từ những ngày đầu chính quyền cách mạng mới thành lập, nhƣng về kinh tế - xã hội rất khó khăn. Cán bộ, đảng viên từ huyện đến cơ sở bám sát quần chúng tích cực tuyên truyền, vận động, hƣớng dẫn nhân dân bình tĩnh, quyết tâm đấu tranh vƣợt qua mọi khó khăn, thử thách. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 23 Diệt giặc đói là nhiệm vụ vô cùng cấp bách trƣớc mắt của toàn Đảng bộ và nhân dân trong huyện. Các tổ chức Cứu quốc của Mặt trận Việt Minh tích cực tuyên truyền vận động hội viên, đoàn viên phát huy tinh thần tƣơng thân, tƣơng ái, động viên nhân dân tích cực tăng gia sản xuất với khẩu hiệu “Tấc đất tấc vàng”, “Không một tấc đất bỏ hoang” để khắc phục nạn đói. Mặc dù còn khó khăn, túng thiếu, đồng bào các dân tộc trong huyện vẫn hăng hái tham gia Tuần lễ vàng do Chính phủ phát động để xây dựng nền tài chính Quốc gia. Nhiều ngƣời không ngần ngại đóng góp cả những đồ vật quý giá của gia đình ủng hộ cách mạng. Nhân dân trong huyện còn tự nguyện đóng đảm phụ quốc phòng, xây dựng quỹ độc lập. Song song với giải quyết khó khăn về kinh tế, tài chính, Mặt trận Việt Minh cũng là lực lƣợng xung kích trong cuộc vận động nhân dân tham gia phong trào bình dân học vụ. Thực hiện lời kêu gọi của Hồ Chủ tịch "những người biết chữ hãy dạy cho người chưa biết chữ... những người chưa biết chữ hãy gắng sức mà học cho biết", cán bộ, đảng viên trong toàn huyện vừa tích cực tham gia học tập vừa động viên tạo điều kiện cho những ngƣời thân trong gia đình đi học. Các lớp bình dân học vụ đƣợc mở ở khắp nơi trong huyện, lôi cuốn mọi tầng lớp nhân dân tham gia. Tại các lớp học, học viên thiếu giấy bút thì dùng than viết lên tƣờng, dùng que viết lên mặt đất, thậm chí viết lên lá chuối... Tại một số nơi, ở đƣờng đi vào cổng chợ đều dựng hai cổng, ai biết đọc đƣợc đi cổng chính, ai không biết chữ phải đi cổng phụ. Để tăng cƣờng sự lãnh đạo của Đảng trong điều kiện Đảng tạm rút vào hoạt động bí mật, ở Sơn Dƣơng "Hội nghiên cứu chủ nghĩa Mác" đƣợc thành lập để mở rộng việc học tập lí luận chính trị, văn hoá trong Đảng và ngoài nhân dân. Sách báo của Đảng đƣợc lƣu truyền rộng rãi. Các lớp Lí luận cộng sản sơ giải đã bƣớc đầu trang bị và nâng cao giác ngộ chủ nghĩa cộng sản cho cán bộ, đảng viên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 24 Mặt khác, công tác tuyên truyền vận động thời kì này còn động viên cổ vũ nhân dân tích cực tham gia công tác xây dựng chính quyền ở cơ sở. Thông qua việc giải thích, tuyên truyền nâng cao nhận thức của nhân dân về chính quyền cách mạng, từ đó lựa chọn bầu những đại biểu xứng đáng vào chính quyền các cấp. Vận động nhân dân hăng hái tham gia cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên của đất nƣớc, nhiều cán bộ, đảng viên của huyện đã đến tận các làng bản vận động, tổ chức nhân dân đi bỏ phiếu. Ngày 1-5-1946, Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của huyện Sơn Dƣơng chính thức đƣợc thành lập, gồm 5 đảng viên do Chu Quý Lƣơng làm Bí thƣ. Sau đó, ngày 19-5-1946, Chi bộ Đảng đã họp tại căn lán nhỏ bên bờ sông Phó Đáy, thuộc Làng Sảo, xã Hợp Thành, quyết định thành lập Tổ Tuyền truyền và cổ động huyện. Ma Văn Chuyền 1, Phó Bí thƣ Chi bộ Đảng huyện Sơn Dƣơng, phụ trách công tác Đảng vụ đƣợc Chi bộ phân công kiêm nhiệm Tổ trƣởng Tổ truyên truyền và cổ động. Đồng thời, Chi bộ phân công hai tổ viên là Nguyễn Ngọc Huy, phụ trách tuyên truyền cổ động và Ma Xuân Hoè theo dõi huấn luyện học tập [34]. Sự ra đời của Tổ Tuyên truyền và cổ động - tổ chức tiền thân của Ban Tuyên giáo Huyện ủy ngày nay - có ý nghĩa chính trị đặc biệt quan trọng, nó đánh dấu bƣớc phát triển vƣợt bậc về công tác tƣ tƣởng chính trị của huyện. Từ đây, huyện Sơn Dƣơng đã có một cơ quan chuyên trách làm công tác tham mƣu và tổ chức thực hiện nhiệm vụ trên các lĩnh vực tuyên truyền và huấn học. Năm 1946, do số lƣợng đảng viên toàn huyện còn ít (mới có 5 đảng viên) nên công tác tuyên truyền và cổ động còn gặp nhiều khó khăn. Song, với quan điểm toàn Chi bộ Đảng làm công tác tuyên truyền, vận động, mọi cán bộ, đảng viên đều phải làm công tác vận động truyên truyền, nên nhìn 1 Ma Văn Chuyền (tức Mỵ), ngƣời dân tộc Tày, sinh năm 1919 tại làng Cầu Toa, xã Thanh La (nay là xã Minh Thanh). Đồng chí Chuyền là một trong ba đảng viên đầu tiên của Chi bộ Đảng huyện Sơn Dƣơng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 25 chung, thời kì này cán bộ các cấp từ huyện đến cơ sở trực tiếp tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng, nhất là các chỉ thị, nghị quyết về công cuộc kháng chiến, kiến quốc của dân tộc. Nhờ sự hoạt động tích cực của Tổ tuyên truyền và cổ động huyện Sơn Dƣơng và của toàn thể cán bộ, đảng viên trong huyện, năm 1946 đã có 16.900/17.500 dân số toàn huyện đƣợc học tập các chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng; có 8.500 ngƣời trong huyện hăng hái tham gia các tổ chức Cứu quốc [34]. Nhờ sự hoạt động tích cực của mình, Tổ luôn hoàn thành nhiệm vụ đƣợc giao, góp phần cùng toàn Đảng bộ và nhân dân các dân tộc trong huyện giữ vững thành quả cách mạng, bƣớc đầu xây dựng chế độ mới, cùng cả nƣớc vững vàng bƣớc vào cuộc kháng chiến thần thánh chống thực dân Pháp. Ngày 19-12-1946, kháng chiến toàn quốc bùng nổ. Với địa thế hiểm yếu, phong trào cách mạng vững chắc đƣợc xây dựng từ thời kì Cách mạng tháng Tám 1945, Sơn Dƣơng trở thành một trong những trung tâm căn cứ địa của cách mạng Việt Nam, nơi ở và làm việc nhiều năm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các cơ quan Trung ƣơng Đảng, Chính phủ, Quốc hội, Mặt trận trong cuộc kháng chiến trƣờng kì chống thực dân Pháp xâm lƣợc [58, tr.51]. Ngày 2-4-1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã về đến Làng Sảo, xã Hợp Thành, huyện Sơn Dƣơng. Sau đó, nhiều lãnh đạo cấp cao của Đảng (Tôn Đức Thắng, Trƣờng Chinh, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp, Hoàng Quốc Việt…) và trên 40 cơ quan Trung ƣơng của Đảng, Chính phủ đã về ở làm việc tại Sơn Dƣơng (Ban Tuyên huấn Trung ƣơng Đảng, Ban Tổ chức Trung ƣơng, Văn phòng Trung ƣơng, Văn phòng Chủ tịch phủ, Thủ tƣớng phủ, Nha Công an, Bộ Ngoại giao, Mặt trận Liên Việt, Bộ Tài chính, Ban Thanh tra Chính phủ…) [37]. Lúc này, Sơn Dƣơng là một trong những trung tâm căn cứ địa của cách mạng Việt Nam. Đây là một trách nhiệm nặng nề, nhƣng cũng vô cùng vinh dự của Đảng bộ và nhân dân Sơn Dƣơng trong việc bảo vệ Hồ Chủ tịch, các Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 26 lãnh đạo Đảng, Chính phủ và các cơ quan Trung ƣơng trong những năm tháng hoạt động tại địa phƣơng. Đồng thời, đây cũng là điều kiện thuận lợi cho phong trào cách mạng của huyện, trong đó có lĩnh vực tuyên truyền cổ động. Trƣớc khi địch mở cuộc tấn công lên Việt Bắc Thu - Đông 1947, toàn huyện đã có 49/49 đảng viên trong Đảng bộ, 513/558 dân quân, du kích và 80% dân số đƣợc học tập chủ trƣơng, đƣờng lối kháng chiến, kiến quốc của Đảng, Chính phủ [1, tr.34]. Trong chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông 1947, bằng nhiều hình thức sinh động, linh hoạt, Tổ tuyên truyền cổ động đã tập trung động viên nhân dân tiêu thổ kháng chiến, đi sơ tán bảo đảm an toàn về tính mạng, tài sản, tuyên truyền thắng lợi của quân dân ta trong những trận phục kích địch tại Bình Ca, Thiện Kế, Bắc Lũng... [28, tr.39]. Ngày 15-12-1947, do liên tiếp bị quân dân ta phục kích tiêu diệt, thực dân Pháp phải bỏ chạy khỏi Sơn Dƣơng. Kết quả, trên đất Sơn Dƣơng, ta diệt gần 200 tên địch, bắn cháy 3 tàu chiến, thu nhiều vũ khí trang bị. Trong chiến dịch Thu - Đông 1947, toàn huyện đã đóng góp đƣợc 10.000 ngày công, cắm hàng triệu ngọn chông, tiếp tế cho bộ đội 1.200 chiếc bánh chƣng và ủng hộ thƣơng binh đƣợc 500 đồng. Trong chiến thắng chung đó, công tác tuyên truyền vận động của Huyện uỷ Sơn Dƣơng đã đóng góp đƣợc phần quan trọng cùng quân dân ta bảo vệ vững chắc an toàn vùng trung tâm căn cứ địa kháng chiến [1, tr.36]. Trƣớc yêu cầu của công cuộc kháng chiến, kiến quốc và nhiệm vụ đặc biệt của huyện trung tâm căn cứ địa, đòi hỏi Đảng bộ, chính quyền địa phƣơng phải nhanh chóng đƣợc kiện toàn; đồng thời, tổ chức phát triển các cơ quan tuyên truyền, huấn luyện đảng viên và thông tin, vận động quần chúng cách mạng. Nhận thức rõ vấn đề đó, ngày 7-2-1948, Huyện uỷ Sơn Dƣơng đã họp, nhằm: Kiểm điểm việc tổ chức thực hiện các chỉ thị, nghị quyết, đề ra Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 27 phƣơng hƣớng nhiệm vụ trong thời gian tới; bầu ra Ban Huyện uỷ chính thức; đổi tên Tổ Tuyên truyền và cổ động Huyện uỷ thành Tổ Tuyên huấn Huyện uỷ, với tổng số biên chế chính thức là 3 cán bộ, gồm: một Tổ trƣởng phụ trách chung; một cán bộ phụ trách theo dõi tuyên truyền cổ động; một cán bộ theo dõi công tác huấn luyện; Nguyễn Văn Thanh, Phó Bí thƣ Huyện uỷ, phụ trách công tác Đảng vụ là Tổ trƣởng Tổ Tuyên huấn Huyện uỷ 1 [34]. Ngay sau khi đƣợc kiện toàn chính thức, ngày 10-2-1948, Tổ Tuyên huấn đã họp đề ra nhiệm vụ công tác thời gian tới, là: Tiếp tục tổ chức, hƣớng dẫn, tuyên truyền các chủ trƣơng, chính sách của Đảng, Chính phủ về công cuộc kháng chiến, kiến quốc; Lập kế hoạch cụ thể đào tạo về văn hóa, lí luận chính trị cho cán bộ, đảng viên các cấp từ huyện đến cơ sở. Những năm từ 1948 – 1950, Tổ Tuyên huấn đã nhanh chóng ổn định tổ chức, liên tiếp tổ chức các buổi tuyên truyền chỉ thị, nghị quyết của Trung ƣơng Đảng, của Tỉnh uỷ và Huyện uỷ; mở lớp huấn luyện cho các chi uỷ viên, cán bộ, đảng viên và các lớp đối tƣợng Đảng; mở lớp bổ túc văn hóa cho cán bộ cấp xã, thực hiện nhiệm vụ giáo dục huấn luyện đảng viên theo kế hoạch của Huyện uỷ; mặt khác, gây dựng phong trào học tập văn hóa, lí luận chính trị trong cán bộ đảng viên và nhân dân trong toàn huyện. Dƣới sự chỉ đạo trực tiếp của Huyện uỷ, công tác tuyên truyền vận động luôn đƣợc quan tâm đặc biệt. Tổ Tuyên huấn đã tập trung tuyên truyền chính sách thống nhất Việt Minh - Liên Việt, động viên mọi tầng lớp nhân dân nêu cao tinh thần chiến đấu, cùng quân dân cả nƣớc đƣa cuộc kháng chiến của dân tộc bƣớc sang giai đoạn thứ hai. Chủ trƣơng tuyên truyền trong Đảng lúc này là đẩy mạnh phong trào thi đua học tập bằng cách ra những câu hỏi về chính trị, 1 Cán bộ chuyên trách, có hai ngƣời là Nguyễn Ngọc Huy, phụ trách tuyên truyền, cổ động; Ma Xuân Hoè, phụ trách huấn luyện, bồi dƣỡng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 28 trao đổi kinh nghiệm để học hỏi, nêu cao vai trò lãnh tụ, chọn chi bộ gƣơng mẫu biểu dƣơng trong các hội nghị để gây dựng phong trào thi đua, đề cao thành tích công tác và gƣơng hi sinh của các đảng viên tiêu biểu, xây dựng phong trào tự chỉ trích, cấp uỷ gƣơng mẫu tự kiểm điểm vạch rõ khuyết điểm tồn tại của bản thân, hƣớng sửa chữa, xây dựng tinh thần tƣơng thân tƣơng ái. Nhiệm vụ huấn luyện cán bộ, đảng viên trong toàn huyện tiếp tục đƣợc tăng cƣờng. Tổ Tuyên huấn đã tập trung thực hiện chƣơng trình huấn luyện gồm các phần lí thuyết, thực tế, vấn đề kháng chiến hành chính, chuyên môn, quân sự. Phƣơng pháp huấn luyện lí luận đi đôi với thực hành, tránh bệnh viển vông, đi sát với trình độ học viên, lấy những kinh nghiệm thực tế địa phƣơng xây dựng bài giảng. Chƣơng trình huấn luyện cho cán bộ huyện ủy viên, chi uỷ viên gọi là chƣơng trình cơ bản bổ túc và chƣơng trình huấn luyện cho đảng viên thƣờng gọi là chƣơng trình cơ bản. Các chƣơng trình huấn luyện này đều có tới 70% là công tác thực tế, chỉ có 30% lí luận. Các lớp huấn luyện cho đối tƣợng là huyện uỷ viên, bí thƣ chi bộ, chi uỷ viên thời gian là một tháng; lớp huấn luyện cho các đảng viên thƣờng, thời gian là 10 ngày. Chƣơng trình học tập gồm chuyên môn, văn hoá và chính trị. Các bí thƣ chi bộ, chi ủy viên, cán bộ liên xã và huyện uỷ viên học các tài liệu: “Kháng chiến nhất định thắng lợi”, “Chủ nghĩa dân chủ đổi mới”, “Sửa đổi lề lối làm việc”, “Chiến lược chiến thuật”, “Lịch sử Đảng Cộng sản Đông Dương”... Tài liệu học tập chính trị dành cho đảng viên chi bộ là các tác phẩm: “Chặt xiềng”, “Sửa đổi lề lối làm việc”, “Cách mạng tháng Tám”, “Đời sống mới”, “Kinh nghiệm du kích khu”... Việc học tập đƣợc thực hiện theo hình thức tự học, tổ chức các tổ học tập, mỗi chi bộ cử một ngƣời phụ trách [35, tr.49]. Nhiệm vụ huấn luyện thời kì này bao gồm huấn luyện Đảng, huấn luyện Việt Minh, huấn luyện chính quyền. Công tác huấn luyện Đảng của Tổ Tuyên huấn tập trung chủ yếu vào việc mở lớp đào tạo, bổ túc cho bí thƣ và chi uỷ viên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 29 Nội dung huấn luyện căn cứ vào chƣơng trình cơ bản bổ túc của cấp trên có điều chỉnh cho phù hợp với tình hình địa phƣơng, đảm bảo phần lí thuyết chỉ chiếm 30%, phần thực tế 60%, văn hoá 10%. Về thời gian, lớp dành cho đảng viên mới học 7 ngày, lớp cho bí thƣ và chi uỷ viên 15 ngày, lớp cho cán bộ 30 ngày. Huấn luyện Việt Minh bao gồm việc mở lớp cho uỷ viên chấp hành các xã bộ Việt Minh, lớp cho bí thƣ xã 7 ngày, lớp cho cán bộ huyện 15 ngày. Kết quả, đến năm 1950, Ban Tuyên huấn Huyện uỷ đã mở đƣợc 15 lớp bồi dƣỡng huấn luyện, học tập cho 557 đảng viên, cán bộ xã và chi uỷ viên; riêng với các lực lƣợng vũ trang của huyện, mở đƣợc 5 lớp, với 183 đảng viên [1, tr.43]. Thời gian từ 1948 đến 1951, do hoàn cảnh của công cuộc kháng chiến, kiến quốc, nên công tác tổ chức cán bộ, nhất là cán bộ lãnh đạo thƣờng xuyên biến động. Tháng 11-1948, Nguyễn Văn Thanh chuyển công tác; Ngô Văn Phú, Uỷ viên Ban Thƣờng vụ Huyện uỷ đƣợc phân công là Tổ trƣởng Tuyên truyền vận động kiêm Chánh Văn phòng Huyện uỷ. Đến năm 1949, Nguyễn Hữu Thanh, Phó Bí thƣ Huyện uỷ, phụ trách công tác Đảng vụ kiêm Tổ trƣởng Tổ Tuyên huấn. Tháng 1-1950, Đại hội Đảng bộ huyện Sơn Dƣơng lần thứ nhất đã họp và đề ra nhiều nhiệm vụ quan trọng phục vụ công cuộc kháng chiến, kiến quốc. Đại hội bầu Ban Chấp hành Đảng bộ gồm 5 ngƣời, do Lê Tùng làm Bí thƣ Huyện uỷ. Ngay sau Đại hội lần thứ nhất, Huyện uỷ đã quyết định chuyển Tổ Tuyên huấn Huyện uỷ thành Ban Tuyên huấn Huyện uỷ; đồng thời cử Nguyễn Thanh Xuân, Uỷ viên Ban Thƣờng vụ Huyện uỷ, phụ trách công tác Đảng vụ kiêm Trƣởng ban Tuyên huấn. Đến tháng 7-1951, Nguyễn Văn Liễn, Phó Bí thƣ Huyện uỷ (sau đó là Bí thƣ Huyện uỷ) kiêm Trƣởng ban Tuyên huấn. Về cán bộ chuyên trách, thời kì này có hai ngƣời là Nguyễn Ngọc Huy, cán bộ phụ trách theo dõi tuyên truyền, cổ động; Ma Xuân Hoè, phụ trách theo dõi huấn luyện, bồi dƣỡng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 30 Từ năm 1951, thực hiện sự chỉ đạo của Huyện uỷ, Ban Tuyên huấn luôn đổi mới phƣơng pháp huấn luyện. Từ thực tế trình độ văn hoá của học viên thấp, bài giảng của giảng viên đã đƣợc biên soạn ngắn gọn, dễ hiểu, in thành nhiều bản cấp phát cho học viên; học viên không cần phải chép bài nên có thì giờ tập trung nghe giảng; trong bài giảng, nêu nhiều kinh nghiệm thực tế từ địa phƣơng, tổ chức cho học viên thảo luận theo tổ. Chƣơng trình giảng dạy gồm 9 phần: Đảng vụ, Huấn học, Chính quyền, Dân vận, Thi đua, Kinh tế, Quân sự, Công tác lãnh đạo, Công an. Mặc dù khó khăn về cơ sở vật chất, với tinh thần vƣợt khó, công tác huấn học đã phát hành một số lƣợng khá lớn tài liệu học tập phục vụ đảng viên trong Đảng bộ, gồm các cuốn sách: “Cần, kiệm, liêm, chính”, “Tổng phản công”, “Chuyển mạnh sang tổng phản công”, “Báo cáo chính trị” của Trƣờng Chinh tại Hội nghị toàn quốc lần thứ 3, “Lịch sử Việt Nam chống ngoại xâm”, “Toán lớp tư”, “Toán lớp ba”, “Toán lớp nhì”… Kết quả, đến năm 1953, Ban đã huấn luyện cho 63/63 chi ủy viên của 21 chi bộ và 983/1.021 đảng viên trong toàn Đảng bộ huyện [1, tr.49]. Với quan điểm toàn diện coi xã là “nền tảng quốc gia”, “nền tảng căn cứ địa”, Huyện ủy Sơn Dƣơng tăng cƣờng xây dựng “Xã tự động”, “Xã kiểu mẫu”, nhằm làm cho cấp xã vững mạnh, một đơn vị cơ sở tƣơng đối độc lập. Thực hiện sự chỉ đạo của Huyện ủy, Ban Tuyên huấn đã tập trung tuyên truyền phong trào thi đua xây dựng “xã kiểu mẫu”, nắm bắt và phổ biến rộng rãi các gƣơng điển hình tiên tiến. Kết quả đến năm 1953, đã xuất hiện nhiều xã có phong trào khá toàn diện về sản xuất, quân sự, an ninh, văn hóa và giáo dục nhƣ: Sơn Nam, Tam Đa, Hợp Thành, Vĩnh Lợi [16, tr.36]; 3 xã: Phúc Ứng, Tam Đa, Tân Trào đƣợc Ủy ban kháng chiến hành chính tỉnh Tuyên Quang khen thƣởng [18, tr.31]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 31 Sau khi Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ II (họp tháng 2-1951) đƣợc tổ chức thành công, thực hiện sự chỉ đạo của Huyện uỷ, Ban đã tập trung tuyên truyền, phổ biến việc từng bƣớc đƣa Đảng ra hoạt động công khai, với các loại tài liệu chủ yếu, nhƣ: Tuyên ngôn, Chính cƣơng, Điều lệ Đảng, tài liệu giải thích về việc thành lập Đảng Lao động Việt Nam và việc đƣa Đảng ra hoạt động công khai. Ban đã tổ chức hơn 10 buổi nói chuyện tuyên truyền thành công Đại hội II của Đảng, về hoạt động của Đảng bộ huyện, qua đó tôn vinh, khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng ta. Hai năm (1951 - 1952), việc tuyên truyền thực hiện Sắc lệnh Thuế nông nghiệp đƣợc coi là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Ban Tuyên huấn, nhằm tập trung lƣợng lƣơng thực cần thiết đảm bảo cung cấp tiền tuyến, bình ổn giá cả những thứ hàng hoá chính trên thị trƣờng. Ban thực sự bám sát cơ sở, kiên trì vận động thuyết phục, làm tốt chính sách dân tộc, góp phần vào thắng lợi chung của Đảng bộ trong việc thu thuế nông nghiệp. Ngoài ra, công tác tuyên truyền của Ban còn tập trung vào các nội dung: phổ biến tin chiến thắng, vận động mua công trái quốc gia, tuyên truyền đề cao chiến sĩ. Kết quả của việc phát triển thông tin, văn hoá, văn nghệ đã tạo ra cho đời sống xã hội tinh thần nhân dân một không khí vui tƣơi, phấn khởi. Tại trung tâm huyện và trung tâm các xã đã duy trì đều đặn các buổi "dạ thanh" (phát thanh vào buổi tối) và các chòi phát thanh đọc tin chiến sự, thời sự. Các xã đều ra báo tƣờng từ 1 đến 3 kì một tháng, ở những trục đƣờng giao thông, các đầu làng đều có bảng tin. Nhiều xã xây dựng đƣợc chòi phát thanh, không những mang đến cho nhân dân tin tức thời sự, góp phần nâng cao hiểu biết mà còn có tác dụng tuyên truyền kịp thời, sâu rộng chủ trƣơng, chính sách của Đảng, Chính phủ đến nhân dân. Năm 1953, trƣớc yêu cầu của công cuộc kháng chiến, công tác tuyên truyền tập trung vận động nhân dân thi đua đóng thuế, đi dân công phục vụ chiến trƣờng với khẩu hiệu "Đi dân công là yêu nước". Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 32 Thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 4 (tháng 1-1953) của Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng Lao động Việt Nam về thực hiện cải cách ruộng đất, nhiệm vụ trọng tâm của Huyện uỷ Sơn Dƣơng thời kì này đƣợc xác định là triệt để giảm tô, thực hiện giảm tức. Ban Tuyên huấn đã vận dụng nhiều hình thức phong phú, hiệu quả để phát động phong trào giảm tô, thực hiện khẩu hiệu "ruộng đất về tay dân cày", đấu tranh chống thủ đoạn của bọn phản động đội lốt tôn giáo xuyên tạc chính sách của Đảng và Chính phủ. Ngày 21-7-1954, Hiêp định Giơnevơ đƣợc kí kết đã kết thúc oanh liệt cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân ta. Cùng cả nƣớc, Ban Tuyên huấn Huyện uỷ Sơn Dƣơng đã góp phần hoàn thành một giai đoạn vẻ vang của cách mạng, giai đoạn tuyên truyền, vận động, quán triệt, học tập các chỉ thị, nghị quyết, chủ trƣơng, chính sách của Đảng và Chính phủ trong những năm kháng chiến, kiến quốc và bảo vệ an toàn Hồ Chủ tịch và các cơ quan Trung ƣơng đóng tại Sơn Dƣơng. Ra đời trong cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc, Ban Tuyên giáo Huyện ủy Sơn Dƣơng ngay từ những ngày đầu đã bám sát nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ huyện, vƣợt qua khó khăn gian khổ, thi đua hoàn thành tốt nhiệm vụ tham mƣu giúp cấp ủy trên lĩnh vực chính trị tƣ tƣởng. Trong suốt chín năm trƣờng kì kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lƣợc, mặc dù còn hạn chế về trình độ chuyên môn, số lƣợng cán bộ ít, song nhờ nắm chắc chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng, bám sát cơ sở, sử dụng nhiều hình thức tuyên truyền phong phú, đa dạng nhằm động viên nhân dân tích cực tham gia kháng chiến, đội ngũ tuyên huấn Sơn Dƣơng đã thực sự là những chiến sĩ xuất sắc trên mặt trận chính trị tƣ tƣởng, góp phần làm nên thắng lợi vẻ vang của cuộc kháng chiến. Những thành tích của công tác tuyên huấn giành đƣợc trong 9 năm (1945 - 1954) chính là cơ sở vững chắc để Ban Tuyên huấn Huyện ủy Sơn Dƣơng tiến lên quyết tâm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong các giai đoạn cách mạng sau. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 33 Chƣơng 2 BAN TUYÊN GIÁO HUYỆN UỶ SƠN DƢƠNG TRONG THỜI KÌ KHÁNG CHIẾN CHỐNG MĨ CỨU NƢỚC (1954 - 1975) 2.1. BAN TUYÊN HUẤN PHỤC VỤ CÔNG CUỘC KHÔI PHỤC KINH TẾ, CẢI TẠO Xà HỘI CHỦ NGHĨA VÀ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA Xà HỘI (1954 - 1965) Chiến dịch Điện Biên phủ năm 1954 đã toàn thắng, thực dân Pháp buộc phải kí Hiệp định Giơnevơ về chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Đông Dƣơng. Cuộc kháng chiến trƣờng kì chống thực dân Pháp xâm lƣợc của dân tộc ta đã giành thắng lợi vẻ vang. Cách mạng Việt Nam bƣớc vào một giai đoạn mới, giai đoạn miền Bắc hoàn toàn giải phóng, tiến lên chủ nghĩa xã hội, miền Nam tiếp tục cuộc đấu tranh hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, thực hiện thống nhất nƣớc nhà. Từ chiến tranh chuyển sang hoà bình, một số cán bộ, đảng viên và quần chúng, do chƣa thấy rõ tình hình gay go, phức tạp của cuộc đấu tranh cách mạng trong điều kiện hoà bình nên chủ quan, thoả mãn, muốn đƣợc nghỉ ngơi. Thực tế đó đặt ra cho công tác tuyên huấn những nhiệm vụ nặng nề, đòi hỏi sự nỗ lực và vƣơn lên không ngừng của đội ngũ cán bộ. Ban Tuyên huấn hƣớng trọng tâm vào các nhiệm vụ chính là tuyên truyền, giáo dục cán bộ, đảng viên con đƣờng đi lên chủ nghĩa xã hội, xây dựng phát triển kinh tế xã hội ở miền Bắc và cuộc đấu tranh thống nhất đất nƣớc ở miền Nam. Đƣợc sự chỉ đạo của Huyện uỷ, Ban Tuyên huấn đã tổ chức đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng trong toàn Đảng bộ, tuyên truyền thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp, học tập Lời kêu gọi ngày 22-7-1954 của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Lời kêu gọi của Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng, Nghị quyết Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 34 6 Ban Chấp hành Trung ƣơng (khoá II) và Nghị quyết của Bộ Chính trị về tình hình mới, nhiệm vụ mới và chính sách mới của Đảng. Trƣớc hoạt động dụ dỗ, cƣỡng ép đồng bào công giáo di cƣ vào Nam của bọn phản động, Ban đã tổ chức soạn thảo tài liệu tuyên truyền, đồng thời tập trung cán bộ giải thích rõ chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng. Dựa vào quần chúng cốt cán trong đồng bào công giáo, Ban đã thực hiện "ba cùng" tại các xã: Vĩnh Lợi, Đông Thọ, Quyết Thắng [28, tr.49] để tuyên truyền giáo dục nhân dân, giải thích cho họ hiểu rõ âm mƣu thâm độc và luận điệu lừa phỉnh của kẻ địch, đồng thời tuyên truyền chính sách tự do tín ngƣỡng của Đảng, Chính phủ. Sau đó mở các cuộc tuyên truyền vận động rộng rãi trong đồng bào công giáo bằng hình thức mít tinh, nói chuyện, song song với việc vận động giải thích tới từng cá nhân. Nhờ có các biện pháp linh hoạt, khéo léo của công tác tuyên truyền vận động, đồng bào vùng công giáo trong huyện đã yên tâm ở lại ổn định cuộc sống, sản xuất, không để kẻ xấu dụ dỗ lôi kéo di cƣ vào Nam. Từ tháng 7-1954 đến 1955, Ban tập trung tuyên truyền, giáo dục cán bộ, đảng viên và nhân dân hiểu rõ về tình hình nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới: quá trình khôi phục kinh tế – xã hội ở địa phƣơng; công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa; phong trào đấu tranh đòi thi hành Hiệp định Giơnevơ, lập lại quan hệ bình thƣờng giữa hai miền Nam - Bắc; phản đối đế quốc Mĩ xâm lƣợc miền Nam Việt Nam… Mặc dù số lƣợng cán bộ ít 1, công việc nhiều, song Ban luôn đoàn kết, quyết tâm khắc phục khó khăn, phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đƣợc giao. Công tác giáo dục lí luận chính trị luôn đƣợc tăng cƣờng, nhằm trang bị cho cán bộ, đảng viên trong toàn huyện hiểu biết những kiến thức phổ thông về chủ nghĩa xã hội, về nhiệm vụ của miền Bắc trong thời kì quá độ lên chủ 1 Năm 1955, Ban có 3 biên chế, do Phạm Văn Hỷ làm Trƣởng ban. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 35 nghĩa xã hội. Kết quả, năm 1956, Ban đã tham gia mở 21 lớp huấn luyện cho 1.193 đảng viên của 36 chi bộ trong toàn Đảng bộ [1, tr.55]. Công tác tuyên truyền đã góp phần khắc phục tƣ tƣởng bi quan trƣớc những khó khăn, thách thức của giai đoạn mới, đồng thời, nâng cao tinh thần phấn đấu phục vụ nhân dân, nâng cao nhận thức về chủ nghĩa xã hội cho cán bộ, đảng viên. Sau khi hoàn thành công cuộc khôi phục kinh tế (1955 - 1957), miền Bắc nƣớc ta bƣớc vào thời kì cải tạo xã hội chủ nghĩa, phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội (1958 - 1960). Nhiệm vụ chính trị của Ban thời kì này là phải tạo chuyển biến về nhận thức tƣ tƣởng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với vấn đề hợp tác hoá sản xuất nông nghiệp, làm thay đổi tập quán sản xuất, đẩy lùi tƣ tƣởng bảo thủ trong sản xuất. Thực hiện kế hoạch của Huyện uỷ, Ban tiếp tục tham gia các đợt giáo dục đảng viên nông thôn, nội dung chính là học tập Nghị quyết Trung ƣơng lần thứ 14 (tháng 11-1958) và lí luận về thời kì quá độ, đƣờng lối cách mạng xã hội chủ nghĩa. Kết quả, năm 1959 toàn huyện có 82% số hộ nông dân đã tham gia trong các tổ đổi công (cao nhất toàn tỉnh); hầu hết đảng viên, chi uỷ viên đã tham gia tổ đổi công, hợp tác xã, gƣơng mẫu trong việc chấp hành các chính sách thuế, dân công, sản xuất, nghĩa vụ quân sự, bầu cử hội đồng nhân dân [1, tr.52]. Những năm 1958 - 1959, hoạt động chính của Ban là tập trung tuyên truyền về tầm quan trọng của nhiệm vụ sản xuất nông nghiệp trong nền kinh tế quốc dân, phong trào hợp tác hoá nông nghiệp, giải thích các chính sách ._. biên soạn Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam”, bộ phận nghiên cứu Lịch sử Đảng đã hƣớng dẫn các đơn vị thống nhất thực hiện. Kết quả đến nay, toàn huyện đã xuất bản đƣợc 13 cuốn lịch sử (Lịch sử Đảng bộ huyện Sơn Dương, 10 đảng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 97 bộ xã: Trung Yên, Thượng Ấm, Đại Phú, Thiện Kế, Đông Lợi, Văn Phú, Hợp Thành, Sơn Nam, Tam Đa, Tân Trào và 2 cơ quan: Trung tâm Văn hóa Thông tin thể thao, Công ty Đường Sơn Dương); có 23 xã, thị trấn đã và đang biên soạn lịch sử Đảng bộ, trong đó 6 xã đã hoàn thành bản thảo lần ba, 17 xã đã hoàn thành bản thảo lần một, 7 cơ quan, đơn vị đã hoàn thành bản thảo lần hai Tuy vậy, tiến độ triển khai công tác nghiên cứu, biên soạn lịch sử tại các chi, đảng bộ cơ sở còn chậm. Một số cấp uỷ chƣa đầu tƣ thích đáng cho công tác lịch sử, thiếu chủ động trong việc tham mƣu, chỉ đạo, hỗ trợ công tác biên soạn lịch sử. Trong hai ngày 28 và 29-10-2005, Đại hội đại biểu lần thứ XVIII Đảng bộ huyện Sơn Dƣơng họp. Đại hội đánh giá 5 năm (2000 - 2005) thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XVII, tổng kết 20 năm thực hiện đƣờng lối đổi mới (1986 - 2006), đề ra định hƣớng phát triển kinh tế, xã hội thời kì 2006 - 2010. VÒ c«ng t¸c chÝnh trÞ t• t•ëng vµ ho¹t ®éng tuyªn gi¸o trong nh÷ng n¨m tõ 2000 ®Õn 2005, Đại hội khẳng định: - “§¶ng bé huyÖn ®· chó träng n©ng cao nhËn thøc chÝnh trÞ t• t•ëng cho c¸n bé, ®¶ng viªn, gi¸o dôc chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t• t•ëng Hå ChÝ Minh, C•¬ng lÜnh, §iÒu lÖ §¶ng cho ®¶ng viªn, ®Æc biÖt lµ viÖc häc tËp vµ thùc hiÖn c¸c chØ thÞ, nghÞ quyÕt cña Trung •¬ng, cña TØnh uû, HuyÖn uû. Quan t©m c«ng t¸c gi¸o dôc truyÒn thèng cho ®¶ng viªn vµ c¸c tÇng líp nh©n d©n th«ng qua c¸c cuéc sinh ho¹t chÝnh trÞ, kû niÖm c¸c ngµy lÔ lín. Trong sinh ho¹t §¶ng thùc hiÖn d©n chñ, cëi më t¹o sù ®oµn kÕt thèng nhÊt cao gãp phÇn æn ®Þnh chÝnh trÞ t• t•ëng. - Chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o, båi d•ìng n©ng cao tr×nh ®é chÝnh trÞ, chuyªn m«n nghiÖp vô cho c¸n bé, ®¶ng viªn. 5 n¨m (2000 - 2005), huyÖn cö 11 ®ång chÝ häc cö nh©n, cao cÊp lý luËn chÝnh trÞ; 596 ®ång chÝ häc trung cÊp; båi d•ìng ch•¬ng tr×nh lý luËn phæ th«ng cho 1.134 ®¶ng viªn; båi Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 98 d•ìng nghiÖp vô cho 1.278 ®ång chÝ cÊp uû vµ båi d•ìng c¶m t×nh ®¶ng cho 1.949 quÇn chóng •u tó. - C¸n bé, ®¶ng viªn trong toµn §¶ng bé gi÷ v÷ng phÈm chÊt chÝnh trÞ, cã ®¹o ®øc lèi sèng lµnh m¹nh; gi÷ g×n kû luËt, g¾n bã víi nh©n d©n; tÝch cùc ®Êu tranh chèng quan liªu, tham nhòng, l·ng phÝ vµ c¸c tÖ n¹n x· héi; gi÷ g×n ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cña ng•êi ®¶ng viªn”. [8, tr.21] Sau Đại hội XVIII, đội ngũ cán bộ của Ban có sự thay đổi lớn1 . Song dƣới sự lãnh đạo trực tiếp của Huyện uỷ Sơn Dƣơng, với những cán bộ lãnh đạo dày dạn kinh nghiệm, năng động sáng tạo, dám nghĩ dám làm, công tác tƣ tƣởng chính trị của huyện năm 2006 có đã đạt nhiều thành tích quan trọng. Công tác tuyên truyền đã hƣớng dẫn, triển khai, quán triệt, học tập các nghị quyết, chỉ thị của Đảng. Ban Tuyên giáo bám sát nhiệm vụ chính trị của huyện, đã ban hành 13 văn bản chỉ đạo công tác tuyên truyền tại các chi, đảng bộ cơ sở, lập 2 tờ trình về hoạt động báo cáo viên cấp huyện, truyền đạt Nghị quyết Đại hội X của Đảng. Ban Tuyên giáo đã tổ chức 5 hội nghị báo cáo viên, có 270 lƣợt báo cáo viên cấp huyện và cơ sở tham dự. Từ tháng 1 đến tháng 11 năm 2006, đội ngũ báo cáo viên cấp tỉnh, huyện, cơ sở, tuyên truyền viên toàn huyện đã tổ chức 10.344 buổi tuyên truyền cho 501.285 lƣợt ngƣời nghe. Bình quân mỗi đảng viên đƣợc nghe tuyên truyền miệng 1,06 lần/tháng; đại diện hộ gia đình đƣợc nghe tuyên truyền miệng 0,99 lần/ tháng [33]. 1 Tháng 11-2005, Tô Quảng Viên đƣợc cấp trên cho nghỉ chế độ; Cấn Thị Dung chuyển công tác làm Chủ tịch Hội phụ nữ huyện. Dƣơng Nhật Thiềng, Uỷ viên Ban Thƣờng vụ đƣợc cử làm Trƣởng ban Tuyên giáo. Nguyễn Minh Hùng, Phó giám đốc Trung tâm bồi dƣỡng chính trị huyện đƣợc điều về Ban giữ chức vụ Phó trƣởng ban. Đỗ Đức Vỵ đƣợc cử đi học Cao học tại Trƣờng Đại học Sƣ phạm Thái Nguyên. Nhƣ vậy, đến thời điểm này, Ban gồm 5 ngƣời: Dƣơng Nhật Thiềng, Trƣởng ban; Nguyễn Minh Hùng, Phó trƣởng ban; Đỗ Trung Thành, cán bộ phụ trách tuyên truyền; Lê Văn Đức, phụ trách huấn học; Đỗ Đức Vỵ, phụ trách lịch sử Đảng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 99 Ban Tuyên giáo phối hợp với Trung tâm bồi dƣỡng chính trị huyện tham mƣu, xây dựng kế hoạch bồi dƣỡng, giáo dục lí luận chính trị giai đoạn 2006- 2010; kế hoạch kiểm tra giảng dạy và học tập môn giáo dục công dân tại các trƣờng học trong huyện. Ban thƣờng xuyên kiểm tra nội dung chƣơng trình, tham gia dự giờ, coi thi lớp sơ cấp chính trị tại huyện, triển khai thực hiện quy chế hoạt động của Trung tâm. Ban Tuyên giáo đã tham mƣu cho cấp uỷ xây dựng kế hoạch kiểm tra, báo cáo việc thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Trung ƣơng, Tỉnh uỷ và Huyện uỷ về giáo dục, đào tạo, y tế, thể dục, thể thao, dân số, gia đình và trẻ em; xây dựng kế hoạch, công văn chỉ đạo của cấp uỷ, báo cáo tổng kết 5 năm thực hiện Chỉ thị 50-CT/TW của Bộ Chính trị về tăng cƣờng sự lãnh đạo của Đảng đối với Hội Khuyến học Việt nam. Ngoài ra, Ban còn xây dựng báo cáo tổng kết việc thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Đảng về y tế, dân số, gia đình và trẻ em: Chỉ thị 06-CT/TW của Ban Bí thƣ về củng cố và hoàn thiện mạng lƣới y tế cơ sở; Chỉ thị 55-CT/TW của Bộ Chính trị về tăng cƣờng sự lãnh đạo của cấp uỷ Đảng đối với công tác bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em; Chỉ thị 54-CT/TW của Ban Bí thƣ về tăng cƣờng lãnh đạo công tác phòng, chống HIV/AIDS trong tình hình mới; Nghị quyết 46-NQ/TW của Bộ Chính trị về công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân trong tình hình mới; Nghị quyết 47-NQ/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chính sách dân số và kế hoạch hoá gia đình; Chỉ thị 49-CT/TW của Ban Bí thƣ về xây dựng gia đình thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc [76]. Ban Tuyên giáo Huyện uỷ đã chủ động tham mƣu cho cấp uỷ huyện, chỉ đạo, kiểm tra, tuyên truyền việc thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Trung ƣơng, của Tỉnh, của Huyện về công tác Giáo dục - Đào tạo, đặc biệt là cuộc vận động “nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 100 giáo dục” và Chỉ thị của Thủ tƣớng Chính phủ về “chống tiêu cực và khắc phục bệnh thành tích trong giáo dục” [55]. Ban Tuyên giáo đã tham mƣu cho Huyện uỷ chỉ đạo và kiểm tra công tác Y tế, tập trung chỉ đạo thực hiện các chƣơng trình y tế cơ sở. Toàn huyện có 33/33 trạm y tế; 424/424 thôn bản có nhân viên y tế; 28/33 xã, thị trấn có bác sĩ. Các trạm y tế đều có vƣờn thuốc nam, thực hiện đông - tây y kết hợp trong chữa bệnh, duy trì xã đạt chuẩn quốc gia về y tế [70]. Tóm lại, trải qua 20 năm đổi mới của Đảng (1986 – 2006), dƣới sự lãnh đạo trực tiếp của Huyện ủy Sơn Dƣơng, Ban Tuyên giáo tiếp tục kế thừa và phát huy những thành tích của các thời kì trƣớc, đã và đang phấn đấu thực hiện tốt các nhiệm vụ đƣợc giao. Phát huy những thành tích đã đạt đƣợc, khắc phục những khó khăn hạn chế, Ban Tuyên giáo Huyện uỷ Sơn Dƣơng sẽ tiếp nối truyền thống 60 năm qua của lớp lớp các thế hệ đi trƣớc, vững bƣớc đi lên, hoàn thành xuất sắc mọi nhịêm vụ đƣợc giao, góp phần quan trọng thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XVIII, tiếp tục đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá vì mục tiêu dân giàu, quê hƣơng mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 101 KẾT LUẬN Sáu mƣơi năm xây dựng và trƣởng thành (1946 - 2006), Ban Tuyên giáo Huyện uỷ Sơn Dƣơng dƣới sự lãnh đạo trực tiếp của Ban Chấp hành Đảng bộ, đã có những đóng góp quan trọng vào sự thành công của huyện Sơn Dƣơng qua các thời kì. Trong Cách mạng tháng Tám 1945, những cán bộ của Đảng đã vận dụng linh hoạt các hình thức, phƣơng pháp hoạt động, tuyên truyền đƣờng lối cách mạng của Đảng đến đông đảo nhân dân, từ đó động viên, tổ chức nhân dân tham gia phong trào cách mạng lật đổ ách thống trị của thực dân phong kiến, giành độc lập, tự do cho dân tộc, đất nƣớc, quê hƣơng. Trong 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lƣợc, Ban Tuyên huấn mặc dù mới đƣợc thành lập, tổ chức cán bộ luôn biến động, song đã phối hợp, phát huy sức mạnh tổng hợp các lực lƣợng, tập trung tuyên truyền đƣờng lối kháng chiến toàn dân, toàn diện, trƣờng kì và tự lực cánh sinh của Đảng, bám sát và tuyên truyền kịp thời chiến thắng của cuộc kháng chiến, từ đó động viên, cổ vũ nhân dân các dân tộc hợp sức, hợp lực làm tròn nhiệm vụ của huyện căn cứ địa. Gần dân, sát dân, cụ thể, dễ hiểu là bài học kinh nghiệm quý báu về công tác tuyên truyền đƣợc đúc kết từ chính hoạt động công tác tƣ tƣởng, văn hoá của thời kì này. Ban Tuyên giáo đã góp phần đẩy mạnh phong trào thi đua ái quốc của nhân dân, trở thành những phong trào hành động cụ thể, tăng gia sản xuất thực hành tiết kiệm, tham gia phong trào bình dân học vụ, xây dựng và củng cố chính quyền dân chủ nhân dân, xây dựng đời sống mới, tích cực chi viện cho tiền tuyến đánh giặc, bảo vệ quê hƣơng, làng bản. Những chủ trƣơng, chính sách của Đảng về: thuế nông nghiệp, giảm tô, cải cách ruộng đất đƣợc tuyên truyền sâu rộng đến nhân dân đã thúc đẩy cuộc đấu tranh giai Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 102 cấp phát triển thắng lợi, động viên nhân dân lao động, sản xuất, xây dựng hậu phƣơng, chi viện tiền tuyến. Công tác tuyên truyền đã góp phần đẩy mạnh cuộc vận động chỉnh đốn Đảng, bồi dƣỡng và đào tạo cán bộ bổ sung cho Đảng, chính quyền và các đoàn thể. Cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi, đất nƣớc ta tạm thời bị chia làm hai miền. Miền Bắc đi lên chủ nghĩa xã hội, miền Nam vẫn nằm trong ách thống trị của đế quốc Mĩ. Trong bối cảnh lịch sử đó, công tác tuyên truyền đã kịp thời phục vụ nhiệm vụ chính trị của Đảng. Căn cứ vào nhiệm vụ cách mạng mới, Ban Tuyên giáo chú trọng công tác cổ động tuyên truyền, đào tạo nguồn lực cán bộ phục vụ sự nghiệp cách mạng. Đó là tập trung tuyên truyền chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng về nhiệm vụ khôi phục và phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, cải cách dân chủ, xây dựng quan hệ sản xuất mới, giữ vững an ninh trật tự xã hội cũng nhƣ các cuộc vận động lớn của Trung ƣơng, của tỉnh và huyện để cán bộ, đảng viên và nhân dân hiểu rõ, tự giác thực hiện, góp phần xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, làm hậu phƣơng vững chắc cho cách mạng giải phóng dân tộc ở miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Đối với cuộc đấu tranh chống Mĩ, cứu nƣớc, căn cứ vào nội dung chỉ đạo của Trung ƣơng và Đảng bộ huyện, Ban Tuyên giáo tập trung vào việc tuyên truyền cho cuộc đấu tranh đòi Mĩ - Diệm thi hành Hiệp định Giơnevơ, thực hiện tổng tuyển cử trong cả nƣớc, tuyên truyền chống lại các luận điệu xuyên tạc của bọn phản động, củng cố lòng tin của quần chúng nhân dân. Khi cả nƣớc có chiến tranh thì miền Bắc cùng lúc phải gánh vác trọng trách nặng nề, là vừa sản xuất, xây dựng chủ nghĩa xã hội, chi viện cách mạng miền Nam vừa chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ. Công tác tuyên truyền của Ban Tuyên giáo đã hƣớng vào động viên, khơi dậy lòng yêu nƣớc, lòng căm thù đế quốc Mĩ, lòng tự hào dân tộc trong cán bộ, đảng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 103 viên và nhân dân, từ đó đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nƣớc với tinh thần "Không có gì quý hơn độc lập tự do", "Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người", "Quyết tâm đánh thắng giặc Mĩ xâm lược", chi viện đắc lực cho cách mạng miền Nam giành thắng lợi, thống nhất Tổ quốc. Cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nƣớc thắng lợi, cả nƣớc đi lên chủ nghĩa xã hội. Trong hoàn cảnh đất nƣớc bị chiến tranh tàn phá nặng nề, khủng hoảng kinh tế, chính trị toàn diện và trầm trọng, lại phải đƣơng đầu với cuộc chiến tranh biên giới, đời sống cán bộ và nhân dân gặp nhiều khó khăn. Ban Tuyên giáo luôn nắm chắc chủ trƣơng, nghị quyết của Trung ƣơng, của Tỉnh uỷ và Huyện uỷ, tuyên truyền cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân trong huyện thực hiện đầy đủ và nghiêm túc các đợt sinh hoạt chính trị lớn của đất nƣớc, của tỉnh, của huyện. Điển hình của công tác tƣ tƣởng văn hoá trong giai đoạn này là phục vụ cho cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, động viên toàn quân và toàn dân tích cực chi viện sức ngƣời, sức của cho mặt trận biên giới. Đồng thời công tác tuyên truyền còn có nhiệm vụ chống lại cuộc chiến tranh tâm lí, tuyên truyền lừa bịp của kẻ thù để nhân dân không mắc mƣu kẻ địch, góp phần to lớn vào thắng lợi của cuộc chiến tranh bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc. Trong giai đoạn thực hiện đƣờng lối đổi mới của Đảng, công tác tuyên truyền, huấn học, khoa giáo và nghiên cứu lịch sử Đảng đã có bƣớc tiến dài, góp phần to lớn vào công cuộc phát triển kinh tế xã hội, quốc phòng an ninh, xoá đói giảm nghèo, thực hiện nhiệm vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc của huyện. Ban Tuyên giáo đã kịp thời hƣớng dẫn, kiểm tra việc triển khai học tập, thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Trung ƣơng, của Tỉnh uỷ và Huyện uỷ. Thực tiễn tham mƣu giúp cấp uỷ huyện về công tác chính trị, tƣ tƣởng, văn hoá trong 60 năm qua (1946 - 2006) đã để lại cho Ban Tuyên giáo Huyện uỷ Sơn Dƣơng những kinh nghiệm quý báu: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 104 1. Tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng, tổ chức quán triệt sâu sắc chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng; nắm chắc yêu cầu lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Chấp hành, Ban Thƣờng vụ, Thƣờng trực Huyện uỷ, tình hình hoạt động của các cấp uỷ đảng, chính quyền, các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể các cấp, đặc biệt tình hình cơ sở, là một trong những yếu tố hàng đầu bảo đảm hoàn thành chức năng nhiệm vụ của Ban Tuyên giáo Huyện uỷ. 2. Nắm vững và tổ chức thực hiện có hiệu quả chức năng, nhiệm vụ đã đƣợc Ban Thƣờng vụ Huyện uỷ quy định và Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ hƣớng dẫn. Ban Tuyên giáo là cơ quan tham mƣu của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện, trực tiếp và thƣờng xuyên là Ban Thƣờng vụ, Thƣờng trực Huyện ủy trong công tác xây dựng Đảng về chính trị tƣ tƣởng. Nghiên cứu, nắm bắt tình hình tƣ tƣởng trong Đảng bộ và trong xã hội, từ đó đề xuất phƣơng hƣớng, nhiệm vụ, giải pháp xây dựng Đảng về chính trị tƣ tƣởng. Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp những âm mƣu, thủ đoạn chống phá Đảng, Nhà nƣớc, chế độ ta của các thế lực thù địch, kịp thời đề xuất đối sách và biện pháp chống các quan điểm, tƣ tƣởng sai trái, thù địch. Ban Tuyên giáo thƣờng xuyên kiểm tra việc tổ chức học tập, quán triệt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, nội dung đào tạo, bồi dƣỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên và quần chúng, định hƣớng nội dung tuyên truyền và bồi dƣỡng nghiệp vụ hoạt động cho hệ thống báo cáo viên, tuyên truyền viên, cộng tác viên dƣ luận xã hội, các cơ quan trong khối tuyên truyền, chỉ đạo nội dung giáo dục lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh trong Trung tâm bồi dƣỡng lý luận chính trị huyện. 3. Thƣờng xuyên chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ có phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, trình độ và năng lực công tác, trung thành tận tuỵ, đoàn kết, năng động, sáng tạo, phục vụ kịp thời đắc lực và hiệu quả sự lãnh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 105 đạo, chỉ đạo của cấp uỷ huyện. Chú trọng xây dựng cơ quan trong sạch vững mạnh, nội bộ đoàn kết nhất trí, có kỉ cƣơng, lối sống chân thành, thẳng thắn, luôn thắm đƣợm tình đồng chí, tình cảm cách mạng trong sáng, sâu sắc. Xây dựng tổ chức Đảng của cơ quan trong sạch, vững mạnh, làm tốt công tác lãnh đạo, thực hiện nhiệm vụ chuyên môn; công tác giáo dục chính trị tƣ tƣởng, đạo đức lối sống trong cán bộ, đảng viên; chăm lo công tác quy hoạch, đào tạo, sử dụng đội ngũ cán bộ với phƣơng châm tuyển dụng ngƣời đủ tiêu chuẩn, bố trí, sử dụng cán bộ hợp lí nhằm phát huy đƣợc năng lực, sở trƣờng của cán bộ; mạnh dạn đề xuất với Ban Thƣờng vụ Huyện uỷ xem xét, đề bạt cán bộ có đủ đức, tài vào các cƣơng vị lãnh đạo, quản lí các cấp. Đồng thời, Ban quan tâm xây dựng tổ chức Công đoàn, Cựu chiến binh trong cơ quan vững mạnh, phối hợp chặt chẽ, đồng thời phân công công việc theo đúng chức năng và tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức đoàn thể hoạt động. Ban Tuyên giáo tạo điều kiện nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho cán bộ, chuyên viên; thực hiện tốt quy chế dân chủ trong hoạt động của cơ quan; thƣờng xuyên tổ chức các phong trào thi đua, các hoạt động văn hoá văn nghệ, thể dục thể thao, tham quan, học tập cho cán bộ, đảng viên. Kịp thời động viên khích lệ cán bộ, đảng viên phát huy sáng kiến, cải tiến lề lối làm việc, nâng cao năng suất, chất lƣợng, hiệu quả công tác; chia sẻ những khó khăn, vƣớng mắc, góp phần xây dựng gia đình cán bộ, đảng viên trong cơ quan no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc. 4. Thƣờng xuyên củng cố, xây dựng mối quan hệ mật thiết với Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ, các ban xây dựng Đảng Huyện uỷ; duy trì tốt mối quan hệ với Ban Tuyên giáo các huyện, thị uỷ trong tỉnh; các chi, đảng bộ cơ sở cũng nhƣ với Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân, các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể huyện. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 106 Ban Tuyên giáo là cơ quan chuyên trách tham mƣu về công tác chính trị tƣ tƣởng của cấp uỷ. Trong phối hợp công tác, điều hoà các mối quan hệ, Ban Tuyên giáo Huyện uỷ vừa giữ đúng kỉ cƣơng, nguyên tắc Đảng, đồng thời tạo điều kiện để các cơ quan cùng nhau hoàn thành nhiệm vụ. Ban Tuyên giáo xây dựng không khí dân chủ, cởi mở, trọng thị trong quan hệ với các cơ quan, các cấp, các ngành trong và ngoài huyện, giúp cấp uỷ huyện phát huy sức mạnh tổng hợp, đẩy mạnh phát triển kinh tế, xã hội, giữ vững quốc phòng, an ninh. Trƣớc những đòi hỏi của tình hình và nhiệm vụ mới, Ban Tuyên giáo đã không ngừng đổi mới, hƣớng về cơ sở, tăng cƣờng nắm bắt dƣ luận xã hội, nắm vững diễn biến tƣ tƣởng cán bộ, đảng viên và quần chúng để tham mƣu cấp uỷ kịp thời uốn nắn và có chính sách phù hợp với lòng dân. Ban Tuyên giáo chủ động đổi mới phƣơng pháp tuyên truyền phù hợp với tình hình thực tế địa phƣơng, nắm chắc địa bàn, chú ý lắng nghe ý kiến nguyện vọng của quần chúng để công tác tuyên truyền đạt kết quả, tích cực tham mƣu cấp uỷ mở rộng diện đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ, góp phần xây dựng hệ thống chính trị cơ sở vững mạnh. Ban Tuyên giáo góp phần quan trọng vào những thành tựu mà Đảng bộ và nhân dân Sơn Dƣơng đạt đƣợc trong những năm đổi mới. 60 năm xây dựng và trƣởng thành, Ban Tuyên giáo có những đóng góp quan trọng trên các lĩnh vực tuyên truyền, huấn học, khoa giáo và biên soạn lịch sử Đảng, cùng Đảng bộ và nhân dân vƣợt qua khó khăn thử thách, làm nên những thắng lợi quan trọng trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Với những đóng góp to lớn, Ban Tuyên giáo vinh dự đƣợc cấp trên tặng thƣởng nhiều bằng khen, giấy khen, nhiều thế hệ cán bộ Ban Tuyên giáo trƣởng thành, giữ những cƣơng vị lãnh đạo chủ chốt ở các cấp, các ngành. Dù ở bất cứ nơi đâu, làm bất cứ việc gì, lớp lớp cán bộ Ban Tuyên giáo luôn tin tƣởng tuyệt đối và sự lãnh đạo của Đảng, quyết tâm phấn đấu vì mục tiêu cách mạng cao cả của Đảng là độc lập, tự do và tiến bộ xã hội. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 107 Tµi liÖu tham kh¶o 1 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé huyÖn S¬n D•¬ng (2005), LÞch sö §¶ng bé huyÖn S¬n D•¬ng (1941-2000). L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 2 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé huyÖn S¬n D•¬ng (2007), B¸c Hå víi S¬n D•¬ng - S¬n D•¬ng víi B¸c Hå. Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia. 3 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé huyÖn S¬n D•¬ng (1986), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu lÇn thø XIII. L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 4 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé huyÖn S¬n D•¬ng (1989), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu lÇn thø XIV. L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 5 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé huyÖn S¬n D•¬ng (1992), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu lÇn thø XV. L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 6 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé huyÖn S¬n D•¬ng (1996), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu lÇn thø XVI. L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 7 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé huyÖn S¬n D•¬ng (2000), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu lÇn thø XVII. L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 8 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé huyÖn S¬n D•¬ng (2005), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu lÇn thø XVIII. L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 9 Ban ChØ huy Qu©n sù huyÖn S¬n D•¬ng, LÞch sö HuyÖn ®éi S¬n D•¬ng (1947-2007), b¶n th¶o 3. L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 10 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé huyÖn §Þnh Hãa (2000), LÞch sö §¶ng bé huyÖn §Þnh Hãa (1930-2000). L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 11 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé x· §¹i Phó (2005), LÞch sö §¶ng bé x· §¹i Phó (1942-2000). L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 12 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé x· §«ng Lîi (2005), LÞch sö §¶ng bé x· §«ng Lîi (1941-2000). L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 13 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé x· Hîp Thµnh (2006), LÞch sö §¶ng bé x· Hîp Thµnh (1941-2000). L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 108 14 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé x· Hång L¹c, LÞch sö §¶ng bé x· Hång L¹c (1941-2000), b¶n th¶o lÇn 3. L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o S¬n D•¬ng. 15 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé x· Minh Thanh, LÞch sö §¶ng bé x· Minh Thanh (1941-2000), b¶n th¶o 3. L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 16 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé x· S¬n Nam (2006), LÞch sö §¶ng bé x· S¬n Nam (1941-2000). L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 17 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé x· Phó L•¬ng, LÞch sö §¶ng bé x· Phó L•¬ng (1941-2000), b¶n th¶o lÇn 3. L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o S¬n D•¬ng. 18 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé x· Tam §a (2006), LÞch sö §¶ng bé x· Tam §a (1945-2000). L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 19 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé x· ThiÖn KÕ (2005), LÞch sö §¶ng bé x· ThiÖn KÕ (1943-2000). L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 20 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé x· Th•îng Êm (2005), LÞch sö §¶ng bé x· Th•îng Êm (1945-2000). L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 21 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé x· Trung Yªn (2005), LÞch sö §¶ng bé x· Trung Yªn (1941-2000). L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 22 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé x· T©n Trµo (2007), LÞch sö §¶ng bé x· T©n Trµo (1941-2000). Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia. 23 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé x· Tó ThÞnh, LÞch sö §¶ng bé x· Tó ThÞnh (1941-2000), b¶n th¶o 3. L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 24 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé TT S¬n D•¬ng, LÞch sö §¶ng bé thÞ trÊn S¬n D•¬ng (1941-2000), b¶n th¶o 3. L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 25 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé Trung t©m V¨n hãa TTTT huyÖn S¬n D•¬ng (2007), TruyÒn thèng ngµnh V¨n hãa TTTT huyÖn S¬n D•¬ng (1945- 2005), Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia. 26 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé Trung t©m Y tÕ huyÖn S¬n D•¬ng, LÞch sö §¶ng bé Trung t©m Y tÕ huyÖn S¬n D•¬ng (1945-2005), b¶n th¶o 3. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 109 27 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé x· V¨n Phó, LÞch sö §¶ng bé x· V¨n Phó (1941-2000). L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 28 Ban ChÊp hµnh §¶ng bé x· VÜnh Lîi, LÞch sö §¶ng bé x· VÜnh Lîi (1941-2000), b¶n th¶o 3. L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 29 Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng, B¸o c¸o Tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 1994, L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 30 Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng, B¸o c¸o Tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 1996, L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 31 Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng, B¸o c¸o Tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2000, L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 32 Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng, B¸o c¸o Tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2004, L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 33 Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng, B¸o c¸o Tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2006, L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 34 Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng, Biªn b¶n täa ®µm “50 n¨m Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng (1946 - 1996), ngµy 24-4-1996, L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 35 Ban Tuyªn gi¸o TØnh ñy Tuyªn Quang (2005), TruyÒn thèng Ban Tuyªn gi¸o TØnh ñy Tuyªn Quang (1946-2005). 36 ChÝnh phñ (1998), QuyÕt ®Þnh cña Thñ t•íng ChÝnh phñ phª duyÖt ch•¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n miÒn nói, vïng s©u, vïng xa, l•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng 37 §¶ng bé B¶o tµng T©n Trµo – ATK, B¸o c¸o c«ng t¸c n¨m 2006, L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 38 §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1977), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IV, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt. Hµ Néi. 39 §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1987), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 110 lÇn thø VI, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt. Hµ Néi. 40 §inh Xu©n L©m (chñ biªn), §¹i c•¬ng LÞch sö ViÖt Nam, tËp II (1999), Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc. Hµ Néi. 41 Hå ChÝ Minh, toµn tËp, tËp 9, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia (2002), L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D¬ng. 42 HuyÖn §oµn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c x©y dùng §oµn n¨m 2004, L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 43 HuyÖn uû S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c x©y dùng §¶ng n¨m 1992, L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 44 HuyÖn uû S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c x©y dùng §¶ng n¨m 1994, L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 45 HuyÖn uû S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c x©y dùng §¶ng n¨m 2000. 46 HuyÖn uû S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c x©y dùng §¶ng n¨m 2002, L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 47 HuyÖn uû S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c x©y dùng §¶ng n¨m 2003, L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 48 HuyÖn uû S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c x©y dùng §¶ng n¨m 2004, L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 49 HuyÖn uû S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c x©y dùng §¶ng n¨m 2005, L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 50 HuyÖn uû S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c x©y dùng §¶ng n¨m 2006, L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 51 Lª MËu H·n (chñ biªn), §¹i c•¬ng LÞch sö ViÖt Nam, tËp III (1999), Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc. Hµ Néi. 52 NguyÔn Träng Phóc (2003), T×m hiÓu LÞch sö §¶ng céng s¶n ViÖt Nam qua c¸c Héi nghÞ Trung •¬ng 1930-2002, Nhµ xuÊt b¶n Lao ®éng. 53 Phßng Gi¸o dôc - §µo t¹o huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 111 n¨m 1994, L•u tr÷ t¹i V¨n phßng Uû ban nh©n d©n huyÖn S¬n D•¬ng. 54 Phßng Gi¸o dôc - §µo t¹o huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2000, L•u tr÷ t¹i V¨n phßng Uû ban nh©n d©n huyÖn S¬n D•¬ng. 55 Phßng Gi¸o dôc - §µo t¹o huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2006, L•u tr÷ t¹i V¨n phßng Uû ban nh©n d©n huyÖn S¬n D•¬ng. 56 Phßng Thèng kª huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o c«ng t¸c n¨m 2006. L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 57 Phßng Tµi nguyªn - M«i tr•êng huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o c«ng t¸c n¨m 2006. L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 58 Phï Ninh (2005), T©n Trµo r¹ng ngµy ®éc lËp, Nhµ xuÊt b¶n Héi nhµ v¨n. 59 Song Hµo (1997), T©n Trµo ký sù, Nhµ xuÊt b¶n V¨n hãa Th«ng tin. 60 Song Hµo (2006), HÌ thu n¨m Êy, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia. 61 Trung t©m båi d•ìng chÝnh trÞ huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o kÕt qu¶ c«ng t¸c n¨m 1994, L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 62 Trung t©m båi d•ìng chÝnh trÞ huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o kÕt qu¶ c«ng t¸c n¨m 1997, L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 63 Trung t©m V¨n hãa, th«ng tin, thÓ thao huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o kÕt qu¶ c«ng t¸c n¨m 2000. L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 64 Trung t©m V¨n hãa, th«ng tin, thÓ thao huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o kÕt qu¶ c«ng t¸c n¨m 2004, l•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o S¬n D•¬ng. 65 Trung t©m V¨n hãa, th«ng tin, thÓ thao huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o c«ng t¸c n¨m 2005, L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 66 Trung t©m Y tÕ huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o kÕt qu¶ c«ng t¸c n¨m 1994, L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 67 Trung t©m Y tÕ huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o kÕt qu¶ c«ng t¸c n¨m 2000, L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 68 Trung t©m Y tÕ huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o kÕt qu¶ c«ng t¸c n¨m 2003, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 112 L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 69 Trung t©m Y tÕ huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o kÕt qu¶ c«ng t¸c n¨m 2004, L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 70 Trung t©m Y tÕ huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o kÕt qu¶ c«ng t¸c n¨m 2006, L•u tr÷ t¹i Ban Tuyªn gi¸o HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 71 TØnh ñy Tuyªn Quang (2000), LÞch sö §¶ng bé tØnh Tuyªn Quang (1940 – 1975), Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia 72 V¨n phßng Quèc héi (1995), Quèc d©n §¹i héi T©n Trµo, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia. L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn uû S¬n D•¬ng. 73 ñy ban nh©n d©n huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 1996, l•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 74 ñy ban nh©n d©n huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2000, l•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 75 ñy ban nh©n d©n huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2005, l•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 76 ñy ban nh©n d©n huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2006, l•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 77 ñy ban nh©n d©n huyÖn S¬n D•¬ng (1998), B¸o c¸o thµnh tÝch Anh hïng lùc l•îng vò trang, l•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 78 ñy ban d©n sè – Gia ®×nh – TrÎ em huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 1995, L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 79 ñy ban d©n sè – Gia ®×nh – TrÎ em huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2006, L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. 80 ñy ban MÆt trËn Tæ quèc huyÖn S¬n D•¬ng, B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2004, L•u tr÷ t¹i V¨n phßng HuyÖn ñy S¬n D•¬ng. ._.