Làm thế nào để thu hút vốn FDI dưới góc độ chính sách & pháp luật

, luật pháp 8 Phần II: Quản điểm về chính sách luật pháp ở Việt Nam về thu hút FDI 9 I. Quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng cộng sản và pháp luật Nhà nước về thu hút FDI 9 1. Quan điểm chủ trương, chính sách của Đảng cộng sản Việt Nam 9 2.Quan điểm về thu hút FDI trong chính sách, luật pháp của Nhà nước 9 II. Quá trình vận dụng chính sách trong thu hút FDI ở Việt NAm 11 1. Những kết đạt được 11 2. Những mặt hạn chế 17 III. Nguyên nhân những hạn chế trong chính sách pháp luật thu hút FDI ở Việt Nam 21 1. Nguyên nhân khách quan 21 2. Nguyên nhân chủ quan 22 Phần II: Biện pháp chủ yếu về chính sách luật pháp nhằm tăng cường sức hấp dẫn thu hút vốn FDI ỏ Việt Nam 24 I. Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật tạo ra một môi trường đầu tư thực sự thông thoáng và hấp dẫn 24 II. Xây dựng những chính sách thu hút vốn FDI phù hợp với tiềm năng trong nước và xu thế quốc tế 25 III. Thực hiện cải cách hành chính 25 IV. Đào tạo và sử dụng có hiệu quả đội ngũ cán bộ làm luật 26 Phần kết 27 Lời mở đầu 1.Tính cấp thiết của đề tài: Hơn 10 năm qua, hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDi) vào nước ta đã góp phần quan trọng vào sự tăng trưởng và phát triển kinh tế xã hội đất nước: có những đóng góp to lớn vào tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP), đóng góp vào đổi mới cơ cấu kinh tế, vào ngân sách Nhà nước, vào công cuộc giải quyết việc làm, thực hiện công bằng xã hội, đồng thời cũng góp phần thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ kinh tế đối ngoại với các nước trong khu vực và thế giới, đưa nền kinh tế nước ta trở thành một bộ phận của nền kinh tế thế giới - một thành công bước đầu trong việc hội nhập kinh tế quốc tế. Chúng ta có thể khẳng định rằng, đường lối và chủ trương đẩy mạnh hoạt động thu hút FDi ở nước ta của Đảng và Nhà nước là rất đúng đắn, bởi trong giai đoạn hiện nay, chúng ta rất cần một nguồn vốn lớn cho đầu tư phát triển trong khi tích luỹ từ nội bộ nền kinh tế là rất thấp, vì vậy để phục vụ mục tiêu tăng trưởng trong thời gian tới, chúng ta cần phải tích cực hơn nữa trong việc xây dựng và cải thiện môi trường pháp lý nói riêng và môi trường đầu tư nói chung để kiến tạo một “sân chơi bình đẳng” cho nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài phục vụ cho chiến lược thu hút FDi ở nước ta. Thực tế thời gian qua (từ năm 1996 đến nay) lượng vốn FDi vào nước ta đã giảm sút liên tục và với tốc độ lớn. Theo đánh giá của các nhà đầu tư nước ngoài và chuyên gia về đầu tư thì đó là hậu quả của rất nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, song họ cũng đồng ý rằng: môi trường pháp lý của nước ta chưa đồng bộ ổn định lầ một trong những nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến tình trạng này. Xuất phát từ thực tế trên, đề tài: “Làm thế nào để thu hút vốn FDi dưới góc độ chính sách và pháp luật” hy vọng sẽ góp phần nhỏ bé vào nghiên cứu cơ sở lý luận và đáp ứng phần nào yêu cầu thực tế đặt ra. 2.Nội dung đề tài và pham vi nghiên cứu: - Nội dung đề tài: Trong khoảng thời gian rất ngắn và giới hạn về sự hiểu biết, đề tài tập trung nghiên cứu lý luận chung về vốn FDi và chủ yếu là làm thế nào để tăng cường thu hút vốn FDi nhưng chỉ đề cập ở khía cạnh chính sách và luật pháp. - Phạm vi nghiên cứu: tập trung vào thực trạng thu hút FDi trong những năm gần đây trong mối liên hệ với thực trạng về hệ thống chính sách và pháp luật nước ta. 3. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài: - Mục đích của đề tài: nhằm góp phần cải thiện hệ thống chính sách luật pháp của nước ta về đầu tư nước ngoài để tăng cường sức hấp dẫn môi trường đầu tư ở nước ta trong thu hút vốn đầu tư nước ngoài đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao. - Nhiệm vụ của đề tài: Với mục đích nội dung, phạm vi nghiên cứu nêu trên, đề tài thực hiện các nhiệm vụ chủ yếu sau: + Làm rõ một số vấn đề lý luận về vốn FDi, khả năng và các điều kiện thu hút FDi. + Phân tích tình hình thực tế về chính sách, luật pháp thu hút FDi ở nước ta. + Trên cơ sở đó, đề xuất những giải pháp về chính sách, luật pháp nhằm làm tăng sức hấp dẫn trong môi trường đầu tư để thu hút FDi ở Việt Nam. 4. ý nghĩa và đóng góp của đề tài: - Có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong hoạch định cơ chế, chính sách về thu hút FDi ở nước ta. - Góp phần hoàn thiện môi trường pháp lý n tăng sức hấp dẫn trong thu hút vốn đầu tư nước ngoài. 5. Kết cấu đề tài: Ngoài lời mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo thì đề tài gồm có 3 phần: - Phần i: Tổng quan về đầu tư nước ngoài và các yếu tố tác động tới việc thu hút FDi. - Phần ii: Thực trạng về chính sách luật pháp đối với việc thu hút FDi ở Việt Nam. - Phần iii: Các biện pháp chủ yếu về chính sách, pháp luật nhằm tăng cường sức hấp dẫn thu hút FDi ở Việt Nam. Phần i. Tổng quan về đầu tư nước ngoài và yếu tố tác động tới thu hút FDi. i. Tổng quan về đầu tư nước ngoài và FDi ở Việt Nam. Tổng quan về đầu tư nước ngoài và FDi. Trước hết cần hiểu rằng đầu tư nước ngoài là hoạt động di chuyển vốn từ nước này sang nước khác nhằm mục đích kiếm lời. Vốn đầu tư nước ngoài có thể đóng góp dưới dạng tiền tệ, vật thể hữu hình, các hàng hoá vô hình hoặc các phương tiện đầu tư đặc biệt khác như trái phiếu, cổ phiếu, các chứng khoán cổ phần khác... Người bỏ vốn đầu tư gọi là nhà đầu tư hay chủ đầu tư. Đầu tư nước ngoài bao gồm hai loại hình đó là: đầu tư trực tiếp nước ngoài và đầu tư gián tiếp nước ngoài. - Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDi) theo luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam sửa đổi bổ sung tháng 6/2000 là việc nhà đầu tư nước ngoài đưa vào Việt Nam vốn bằng tiền hoặc bất kỳ tài sản bào để tiến hành hoạt động đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Vốn FDi là vốn của các doanh nghiệp và cá nhân nước ngoài đầu tư sang nước khác và trực tiếp quản lý hoặc tham gia quản lý quá trình sử dụng và thu hồi số vốn bỏ ra. Vốn này thường không đủ lớn để giải quyết dứt điểm từng vấn đề kinh tế xã hội của nước tiếp nhận đầu tư. Tuy nhiên, với vốn đầu tư trực tiếp, nước nhận đầu tư không phải lo trả nợ, lại có thể dễ dàng có đước công nghệ, trong đó có cả công nghệ bị cấm xuất theo con đường ngoại thương, vì lý do cạnh tranh hay cấm vận nước nhận đầu tư; học tập được kinh nghiệm quản lý, tác phong làm việc theo lối công nghiệp của nước ngoài, gián tiếp có chỗ đứng trên thị trường thế giới, nhanh chóng được thế giới biết đến thông qua quan hệ làm ăn với nhà đầu tư. Nước nhận đầu tư trực tiếp phải chia sẻ lợi ích kinh tế do đầu tư đem lại với người đầu tư theo mức độ góp vốn của họ. Vì vậy, có quan điểm cho rằng đầu tư trực tiếp sẽ làm cạn kiệt tài nguyên của nước nhận đầu tư. Các hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài gồm có: + Hợp đồng hợp tác kinh doanh. + Doanh nghiệp liên doanh. + Doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài. _ Đầu tư gián tiếp nước ngoài : là loại hình đầu tư mà chủ đầu tư không trực tiếp quản lý và sử dụng vốn.Vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài là vốn của chính phủ, của các tổ chức quốc tế, của các tổ chức phi chính phủ được thực hiện dưới các hình thức khác nhau là viện trợ không hoàn lại, viện trợ hoàn lại, kể cả vay theo hình thức thông thường. Một hình thức phổ biến của đầu tư gián tiếp tồn tại dưới loại ODA - viện trợ phát triển chính thức của các nước công nghiệp phát triển. Vồn đầu tư gián tiếp thường lớn nên có tác dụng mạnh và nhanh đối với việc giải quyết dứt điểm các nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội của nước nhận đầu tư. Vai trò đầu tư gián tiếp đước thể hiện ở những thành tựu phát triển kinh tế xã hội của Hàn Quốc, Philipne những năm sau giả phóng và đối với Việt Nam những năm chống Mỹ cứu nước. Tuy nhiên, tiếp nhận vốn dầu tư gián tiếo thường gắn với sự trả giá về mặt chính trị và tình trạng nợ chồng chất nếu không sử dụng có hiệu quả vốn vay và thực hiện nghiêm ngặt chế độ trả nợ vay. Các nước Đông Nam á và NiCs Đông á đã thực hiện giải pháp vay dài hạn, vay ngắn hạn rất hạn chế và đặc biệt không vay thương mại. Vay dài hạn lãi suất thấp, việc trả nợ không khó khăn vì có thời gian hoạt động đủ để thu hồi vốn. 2. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Việt Nam: 2.1. Vai trò của FDi với nước ta: Hơn 10 năm qua, FDi đã đóng góp đáng kể vào quá trình đổi mới kinh tế ở nước ta, có thể nêu ra ở đây đôi nét về sự đóng góp: Một là, tỉ lệ đóng góp của khu vực đầu tư nước ngoài trong GDP tăng dần qua các năm: năm 1993 đạt 3,6% đến năm 1998 đạt 9% và năm 1999 đạt 10,5%. Nguồn thu ngân sách nhà nước từ khu vực đầu tư nước ngoài liên tục tăng: năm 1994 đạt 128 triệu USD, đến năm 1998 đạt 370 triệu USD (chiếm 6-7% tổng thu ngân sách nhà nước). Nếu tính cả thu dầu khí thì tỉ lệ này đạt gần 20%. Hai là, FDi là nguồn bổ sung vốn đầu tư quan trọng. Với các nước đang phát triển nói chung và với Việt Nam nói riêng, FDi là nguồn bổ sung vốn rất quan trọng . ở Việt Nam, nguồn vốn tích luỹ từ nội bộ nền kinh tế cìn thấp do vậy vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài là sự bù đắp rất lớn sự thiếu hụt về vốn. Vốn đầu tư nước ngoài trong các năm 1991-1995 chiếm 25,7% và từ năm 1996 đến nay chiếm gần 30% tổng vốn đầu tư xã hội. Sự bù dắp cần thiết của vốn FDi làm giảm thâm hụt cán cân vãng lai, góp phần cải thiện cán cân thanh toán quốc tế. Ba là, góp phần làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế. FDi làm chuyển dịch mạnh cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá với tỉ trọng khu vực công nghiệp và dịch vụ ngày càng tăng. Trong ngành công nghiệp, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài năm 1996 chiếm tỉ trọng 21,7% đến năm 2000 theo số liệu thống kê, giá trị sản xuất công nghiệp của khu vực này trong 10 tháng đầu năm 2000 đạt khoảng 59.763 tỉ đồng, chiếm 36% tổng giá trị sản xuất công nghiệp của cả nước. Trong đó doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tham gia sản xuất 31 trên tổng 34 ngành hàng chủ yếu của công nghiệp nước ta hiện nay, đang cung cấp 100% sản phẩm trong 3 ngành dầu khí, ô tô và mì chính; 50-86% sản phảm trong ngành thép, cát, ti vi, xà phòng, xe máy. Điều này đặc biệt quan trọng đối với nước ta đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa mà xuất phát điểm từ một nền nông nghiệp lác hậu, trình độ sản xuất thấp kém. Bốn là, tăng kim ngạch xuất khẩu, mở rộng thị trường. Khu vực đầu tư nước ngoài có kim ngạch xuất khẩu tăng nhanh: năm 1996 đạt 786 triệu USD, năm 1998 đạt 1982 triệu USD và năm 1999 đạt 2200 triệu USD, tính chung trong 10 tháng đầu năm 2000 tổng kim ngạch xuất khẩu của khu vực đầu tư nước ngoài là 5.524 triệu USD chiếm 47,4% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước, đã góp phần mở rộng thị trường xuất khẩu và thị trường trong nước, thúc đẩy hoạt động dịch vụ phát triển. Năm là , mang lại những lợi ích về công nghệ , kỹ thuật hiện đại, kinh nghiệm quản lý tiên tiến của các nước phát triển. Do cơ chế mở cửa, nền kinh tế thị trường thông thoáng, các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam ngày càng nhiều, trong nhiều lĩnh vực. Từ đó có sự chuyển giao và tiếp nhận công nghệ nhanh và khá mạnh mẽ. Hiện nay, công nghệ chuyển giao vào trong nước của các ngành dầu khí, viễn thông là công nghệ thuộc loại hiện đại của thế giới. ở những ngành khác, đại đa số các công nghệ chuyển giao dưới dạng đầu tư trực tiếp có trình độ trung bình của thế giới nhưng so với công nghệ và thiết bị ta có từ trước thì tiến bộ hơn nhiều. Vì vậy các doanh nghiệp trong nước đã có bước tiến khá dài trong thời gian qua. Sáu là, góp phần giải quyết khó khăn về việc làm cho người lao động, tham gia phát triển nguồn nhân lực. Đến nay khu vực đầu tư nước ngoài đã thu hút khoảng 30 vạn lao động trực tiếp và hàng chục vạn lao động gián tiếp khác như xây dựng, cung ứng dịch vụ... Một số đáng kể người lao động đã được đào tạo nâng cao năng lực quản lý, trình độ năng lực có thể thay thế các chuyên gia nước ngoài đảm nhận những công việc quan trọng, có uy tín đối với đối tác bên ngoài. Sự đóng góp này tuy còn nhỏ bé song lại đáng quý trong điều kiện đang thiếu nhiều việc làm ở nước ta. 2.2. Tình hình thu hút FDi ở Việt Nam. Trong thời gian hơn 10 năm kể từ năm 1988 đến nay, hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam có thể chia thành 3 giai đoạn: - Từ năm 1988 đến 1990: Thời kỳ bắt đầu. Trong thời kỳ này chúng ta chưa có nhiều kinh nghiệm, chưa có sự hoàn thiện về pháp luật, nhà đầu tư nước ngoài chưa quen với thị trường Việt Nam nên các dự án mới dừng lại ở mức độ thăm dò, thử nghiệm, số dự án trong thời gian qua chưa nhiều, và chưa có quy mô lớn. Năm 1988 - năm đầu tiên thực hiện Luật Đầu tư nước ngoài mới chỉ có 37 dự án với số vốn 366 triệu USD.Tổng vốn đăng ký giai đoạn này là 1,582 tỷ USD. - Từ năm 1991 đến 1995: Giai đoạn tăng trưởng nhanh. Đây là giai đoạn có nhiều thay đổi về chất lượng hoạt động đầu tư nước ngoài. Tính đến 31/12/1994 thì tính số dự án đã được cấp giấy phép là 1170 dự án với tổng vốn đầu tư là 11.899.061.453 USD cho hơn 700 công ty của gần 50 nước và vùng lãnh thổ trên thế giới. Nét nổi bật trong thời kỳ này la hoạt động đầu tư đã trở nên sôi động, hiệu quả hoạt động của đầu tư nước ngoài đã đước thể hiện ngày càng rõ rệt. Đỉnh cao nhất của thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài là năm 1995. Vốn thực hiện quý i/1995 là 420 triệu USD, so với năm 1988 vốn đầu tư năm 1994 tăng 11 lần. Số vốn đăng ký năm 1995 là 6,607 tỷ USD và tính đến cuối năm 1995, vốn đăng ký đã đạt 16,244 tỷ USD với 1288 dự án và vốn thực hiện trên 30%. Tốc độ thu hút vốn đầu tư trực tiếp trong 5 năm qua tăng bình quân 50-60%.. Quy mô bình quân của một dự án từ 3,5 triệu USD tăng lên gần 10 triệu USD (7,6 triệu 1991-1992, 9,9 triệu 1993, 10 triệu 1994). Nhịp độ thu hút đầu tư khá nhanh, tăng bình quân 50% hàng năm. Đồng thời đã dần dần có nhiều dự án với tổng số vốn lớn trên 10 triệu. - Từ năm 1996 đến nay: Hoạt động đầu tư nước ngoài đã xuất hiện những dấu hiệu suy giảm. Số vốn đăng ký năm 1996 vẫn tăng là 8,64 tỷ USD nhưng từ năm 1997 thì số vốn này bắt đầu giảm xuống: 1997 là 4,649 tỷ USD; 1998 là 3,897 tỷ USD; 1999 là 1,567 tỷ USD và 2000 là 1,6 tỷ USD, tức là giảm rất nhiều so với 4 năm trước. Cả số khách nước ngoài vào tìm kiếm cơ hội đầu tư cũng ít hơn trước, một số công ty lơn đã cắt giảm nhân viên, nơi có đến 70% và đã có tuyên bố công khai của một số nhà đầu tư lớn về môi trường đầu tư đã trở nên không thuận lợi ở nước ta. Theo tính toán muốn giữ được tốc độ tăng trưởng cao và bền vững cho thời kỳ tới thì hàng năm cần có vốn đầu tư nước ngoài được thực hiện là 8 đến 10 tỷ USD trong khi đó con số thực tế trong những năm gần đây mới ở mức 1,5 đến 2 tỷ USD. Điều đó cho thấy những vấn đề trọng đại đang và sẽ đặt ra cho lĩnh vực này. ii. Yếu tố tác động tới thu hút FDi ở nước ta. 1. Sự ổn định thể chế chính trị - xã hội: Việt Nam đước đánh giá là nước có sự ổn định về chính trị, do vậy đây là một thuận lợi cho việc thu hút FDi vào nước ta. Chính trị ổn định sẽ khiễn các nhà đầu tư an tâm vì không phải lo bị phá sản, bị quốc hữu hoá, bị mất hết vốn do chính trị- xã hội bất ổn định. Nhiều nước tuy có tiềm năng tốt nhưng do chính trị không ổn định khiến các nhà đầu tư nước ngoài hoang mang, lo sợ không dám đầu tư hoặc đầu tư nhỏ nên hiệu quả không cao. 2. Thị trường bản địa: Với dân số khoảng 80 triệu dân, Việt Nam có một thị trường tiêu thụ rộng lớn và đầy tiềm năng. Song mức thu nhập của đại đa số nhân dân còn thấp nên nhu cầu tiêu dùng còn ở mức hạn chế, sức mua yếu. Để khai thác được thị trường lớn như vậy cần có nguồn vốn đầu tư lớn. 3. Sự phong phú, đa dạng của nguồn tài nguyên thiên nhiên và lợi thế của nước ta: Xu hướng phổ biến là FDi đổ về nơi có nhiều tài nguyên thiên nhiên phong phú hoặc nơi có lợi thế địa lý, chính trị... Điều đó có sức thuyết phục, vì bản chất tìm kiếm lợi nhuận cao của dòng FDi sẽ cho phép chúng khai thác các đầu vào ở đó một cách hiệu quả, giá rẻ. Việt Nam có nguồn tài nguyên phong phú, có vị trí địa lý thuận lợi, lại nằm ở khu vực đước coi là phát triển năng động nhất thế giới nên đây sẽ là yếu toó tác động tích cực tới việc thu hút FDi. 4. Nguồn nhân lực: Theo các nhà kinh tế dòng đầu tư nước ngoài không chỉ đổ về nơi có nhiều nhân công rẻ mạt, dồi dào mà thường đổ về nơi có nguồn nhân lực vời trình độ tay nghề cao là chủ yếu. Thực tế là các nước phát triển đầu tư lẫn nhau là chính. ở Việt Nam lao động dồi dào, nhân công rẻ nhưng trình độ tay nghề quá thấp, thiếu các nhà quản lý bản xứ cần thiết cho nhà đầu tư nước ngoài nên tỉ lệ đầu tư nước ngoài còn rất thấp, thậm chí còn thấp hơn so với nhiều nước đang phát triển trong khu vưc do không tạo ra lợi thế cạnh tranh về lao động kỹ thuật mặc dù giá lao động rẻ hơn. 5. Cơ sở hạ tầng: Cơ sở hạ tầng là yếu tố quan trọng tác động tới thu hút FDi bởi đó là điều kiện trực tiếp ảnh hưởng đến việc đáp ứng cơ sở vật chất cho việc thực hiện các dự án. Cơ sở hạ tầng của Việt Nam như giao thông vận tải, cầu cống, bến cảng, điện nước... trong thời gian qua đã được cải thiện đáng kể song vẫn còn nhiều mặt yếu kém. Do vậy cần tăng cường đầu tư ngân sách cho việc xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật để tạo điều kiện thuận lợi cho thu hút FDi. 6.Sự ổn định, thống nhất của hệ thống chính sách, luật pháp: Một hệ thống chính sách, luật pháp vừa ổn định, vừa rõ ràng sẽ giúp nhà đầu tư nước ngoài hoạch định chiến lược đầu tư và kinh doanh dài hạn. Nhờ đó nhà đầu tư mới có thể xây dựng được kế hoạch, bước đi và huy động nguồn lực để đạt mục tiêu cẩ dầu tư trong ngắn hạn và dài hạn. Hệ thống chính sách và pháp luật nước ta hiện nay được coi là yếu và chưa hiệu quả. Có thể thấy những chính sách về tài chính, thuế khóa, chính sách thương mai quốc tế là chưa ổn định, cũng chưa thật sự rõ ràng do vậy mà chưa tạo ra sức hấp dẫn và niềm tin đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Luật pháp còn có nhiều sơ hở, chưa đồng bộ và chưa kịp thời để điều chỉnh các quna hệ mới nảy sinh rất nhanh trong hoạt động đầu tư nước ngoài cũng như các vấn đề khác có liên quan. Chính vì vậy mà cần có phương hướng xây dựng những chính sách và pháp luật trong thời gian tới để tạo môi trường thông thoáng hơn cho các nhà đầu tư vào Việt Nam. PHầN ii: QUAN ĐiểM Về CHíNH SáCH LUậT PHáP ở NƯớC TA Về THU HúT FDi : i . Quan điểm chủ trương, chính sách của Đảng cộng sản Việt nam và pháp luật nhà nước về thu hút FDi. 1.1 Quan điểm chủ trương, chính sách của Đảng Cộng Sản Việt Nam Tư tưởng cơ bản của Đảng, Nhà nước ta trong thu hút FDi là: vốn đầu tư trong nước giữ vai trò quyết, vốn đầu tư nước ngoài (FDi)có vai trò quan trọng trong đầu tư phát triển kinh tế xã hội nước ta. Việc khuyến khích đầu tư trực tiếp của nước ngoài phải đặt trong chiến lược phát triển và cơ chế quản lý đồng bộ, bảo đảm chủ quyền, khả năng kiểm soát và định hướng của nhà nước đối với quá trình phát triển kinh tế xã hội. Xây dựng cơ chế quản lý Nhà nước đối với việc thực hiện các dự án có vốn đầu tư nước ngoài và các công trình hoàn thành xây dựng đi vào hoạt động. Đi đôi với việc mở rộng nhiều hình thức đầu tư cần tăng dần tỉ trọng của phía Việt nam vào các công trình hợp tác liên doanh(văn kiện đại hội Đảng Vii ) Trong “phương hướng nhiệm vụ kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5năm 1996-2000 “ được đại hội Viii thông qua , dự tính nước ta sẽ thu hút và sử dụng có hiệu quả khoảng 13-15 tỉ USD vốn đầu tư. Những năm tiếp theo (2001 - 2005) nếu mức tăng trưởng GDP vào khoảng 15%, hệ số iCOR = 4, thì tỷ số đầu tư phải đạt 60%. Do đó tổng số vốn đầu tư khoảng 90 tỷ USD. Nếu nguồn vốn trong nước huy động đạt 45 tỷ USD, vốn ODA đạt 10 tỷ USD thì vốn FDi phải đạt 35 tỷ USD. 1.2) Quan điểm về thu hút FDi trong chính sách, luật pháp của nhà nước: Đầu tư nước ngoài tại Việt nam đang là mối quan tâm lớn của Đảng và nhà nước ta. Chủ trương thu hút và sử dụng nguồn đầu tư nước ngoài là nhất quán và lâu dài, nhằm phát huy nội lực và nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế. Trong những năm qua và đặc biệt thời gian gần đây, nhà nước đã áp dụng hàng loạt biện pháp nhằm tạo lập môi trường kinh tế trong nước thuận lợi cho thu hút đầu tư và viện trợ từ bên ngoài: xây dựng pháp chế kinh tế đồng bộ, tạo môi trường tài chính, tiền tệ lành mạnh... củng cố niềm tin của các nhà đầu tư nước ngoài. Ngay tại điều 1, luật đầu tư nước ngoài tại Việt nam đã khẳng định: “Nhà nước cộng hoà xã hội chủ nghĩaViệt nam khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt nam trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền và tuân thủ pháp luật của Việt nam bình đẳng và các bên cùng có lợi. Nhà nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt nam bảo hộ quyền sở hữu đối với vốn đầu tư nước ngoài và các quyền lợi hợp pháp khác của nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào Việt nam”. điều 20, luật đầu tư nước ngoài tại việt nam cũng quy định: “Nhà nước Việt nam bảo đảm đối xử công bằng và thoả đáng đối với các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt nam.”. Luật đầu tư nước ngoài tại Việt nam được ban hành 12/97, chỉ ngay sau thời kì đổi mới hơn 1 năm , từ 1990 đến nay đã được sửu đổi bổ xung 4 lần theo hướng thông thoáng, rộng mở hơn để cải thiện hơn nữa môi trường đầu tư. Đồng thời, Chính phủ và các ban ngành có liên quan cũng liên tục có những sửa đổi, bổ xung các quy định trong các chính sách và pháp luật có liên quan đến hoạt động đầu tư nước ngoài tại Việt nam để thu hút hơn nữa nguồn FDi. Bên cạnh những thay đổi trên, để nhà đầu tư nước ngoài tại Việt nam an tâm khi thực hiện kế hoạch kinh doanh của mình, điều 21a, luật đầu tư nước ngoài sửa đổi, bổ xung tháng 5,6/2000 quy định như sau: “Trong trường hợp thay đổi quy định của pháp luật Việt nam làm thiệt hại đến lợi ích của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và các bên tham gia hợp đồng hợp tác kinh doanh thì doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và các bên tham gia hợp đồng hợp tác kinh doanh itếp tục được hưởng các ưu đãi đã được qui định trong giấy phép đầu tư và được nhà nước giải quyết thoả đáng theo các biện pháp sau đây: +Thay đổi mục tiêu hoạt động của dự án +Miễn giảm thuế trong khuôn khổ pháp luật +Thiệt hại của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, các bên tham gia hợp đồng hợp tác kinh doanh được khấu trừ vào thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp +Được xem xét bồi thường thảo đáng trong một số trường hợp cần thiết. Các qui định mới ưu đãi hơn được ban hành sau khi được cấp giấy phép đầu tư sẽ được áp dụng cho doanh nghiệp và các bên tham gia hợp đồng hợp tác kinh doanh. Nhìn chung, Đảng và nhà nước ta đã coi doanh nghiệp đầu tư nước ngoài là một bộ phận quan trọng trong chiến lược công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước. Thực hiện chủ trương đó, hệ thống chính sách và pháp luật đã không ngừng được cải thiện sửa đỏi và bổ xung theo hướng gnaỳ càng cởi mở, góp phần quan trọng vào mục tiêu thu hút FDi của nước ta. ii . Quá trình vận dụng chính sách luật pháp trong thu hút FDi nước ta FDi là một bộ phận cấu thành của toàn bộ hoạt động đầu tư của quốc gia, là một trong những nguồn lực bên ngoài rất quan trọng trong công cuộc phát triển đất nước. Với quan điểm nhất quán như vậy, luật đầu tư nước ngoài tại Việt nam đã được ban hành tháng 12/87 và đã được 4 lần sửa đổi bổ xung để góp phần đẩy mạnh thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Đồng thời nhiều chính sách và qui định khác cũnh được sửa đổi và bổ xung từng bước để phù hợp với thông lệ quốc tế và thông thoáng hơn với nhà đầu tư.Chính vì vậy , luồng vốn đầu tư nước ngoài vào nước tảtong những năm qua (hơn 10 năm ) đã có những bước thăng trầm nhất định (do chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác trong và ngoài nước ).Trên khía cạnh chính sách, luật pháp, chúng tôi có thể nêu ra những kết quả cũng như yếu kém trong việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài như sau: 1 Những kết quả đạt được: Thông qua những chủ trương cũng như các chính sách, pháp luật được ban hành và thực hiện trong suốt những năm qua đã cho thấy một cách nhìn mới, hướng đi mới đối với hoạt động thu hút FDi. Chúng ta thường nói “con đường nước ta đang đi là chưa có tiền lệ” thì hợp tác đầu tư với nước ngoài trong điều kiện nước ta lại càng chưa có tiền lệ. Chúng ta đang phải tự tìm tòi, khám phá. Điều may mắn là qua hơn mười năm thực hiện luật đầu tư nước ngoài, trong nhịp sống chung của công việc đổi mới, chúng ta đã thu được những kết quả ban đẩút đáng khích lệ về các mặt: kinh tế, xã hội, tài chính..., đã tạo dựng được một nền móng khá vững chắc cho một lĩnh vực hết sức mới mẻ trong kinh tế đối ngoại. Thời gian qua, hoạt động đầu tư nước ngoài tại Việt nam không những đưa lại cho chúng ta bao nhiêu dự án, bao nhiêu vốn đầu tư, mà điều quan trọng không kém là đã đưa lại cho chúng ta thêm những kinh nghiệm, bài học thực tế “được”và “ chưa được”trong lĩnh vực mới mẻ này. Đặc biệt , nó đã cung cấp cho chúng ta thêm nhều hiểu biết trong nhận thức về FDi, dẫn đến những thay đổi tích cực trong nhận thức về FDi. - Thứ nhất, phải nói đến kết quả trong nhận thức về FDi: Đã có những thay đỏi tích cực trong nhận thức về FDi;chẳng hạn như ban đầu, có hai luồng tư tưởng cho rằng : +Coi nhẹ , thậm chí lên án FDinhư là một nhân tố có hại cho nền kinh tế đọc lập, tự chủ. +Quá đề cao FDi, gắn cho nó một vai trò tích cực, bất chấp điều kiện bên trong của đất nước, tách rời những cố gắng cải thiện môi trường đầu tư, dẫn đến ỷ lại vào FDi mà không khai thác tối đa các lợi thế bên trong. Nhưng hiện nay, quan điểm cho rằng FDi không gây tình trạng nợ nần, không phương hại đến chủ quyền của đất nước đã trở nên phổ biến --khẳng định: “đầu tư trong nước là chủ yếu và đầu tư nước ngoài là quan trọng .” đã được thể hiện trong các văn bản pháp quy của nhà nước. Chính điều này đã cho phép chúng ta có những suy nghĩ và giải pháp đúng đắn hơn trong các chính sách vận động thu hút FDi vào nước ta, thể hiện qua việc sửa đổi bổ xung và điều chỉnh các chính sách, luật pháp trong hoạt động đầu tư nước ngoài của nhà nước ta thời gian qua và giai đoạn sắp tới, được đa số các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá là rộng mở hơn. Đồng thời quan điểm coi nước ta là một nơi “phì nhiêu” nhiều điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư, nhà đầu tư nước ngoài sẽ đầu tư vào mà không cần phải có biện pháp thu hút, khuyến khích đã được thay bằng các quan điểm như: chấp nhận cạnh tranh trong thu hút FDi ; cần nhanh chân hơn trong thu hút đầu tư nước ngoài(Đoàn Năng, vụ trưởng vụ pháp chế , bộ kế hoạch công nghiệp và môi trường) trải chiếu hoa đón các nhà đầu tư (UBND tỉnh Bình Dương);cứ lo cho họ thì họ sẽ lo cho mình ..... Nói tóm lại,nhận thức về FDi tại Việt nam ngày càng thông thoáng và hợp lý hơn với chuẩn mực quốc tế. - Thứ hai, chúng tôi muốn đề cập đến mức độ hoàn thiện về hệ thống luật pháp trong thu hút FDi, đây cũng là nội dung trọng tâm mà chúng tôi muốn đề cập đến ở phần này. Trước hết, chúng tôi muốn nói đến những thay đổi được đánh giá là hết sức tích cực trong hệ thống chính sách và pháp luật của nước ta : * Về luật đầu tư nước ngoài tại Việt nam: từ khi được ban hành tháng 12/87 đã liên tục được sửa đổi, bổ xung cho phù hợp với xu hướng hội nhập quốc tế và các yêu cầu khách quan cũng như chủ quan của việc thu hút FDi(xây dựng những qui chế pháp lí phù hợp với từng giai đoạn của quá trình thu hút FDi). Cụ thể sau 4 lần sửa đổi, bổ xung (90,96,2000), các khoản mục của luật ngày càng rộng mở hơn, đặc biệt là lần sửa đổi bổ xung tháng 6/2000, đã có những thay đổi quan trọng , chẳng hạn như: Về đất đai: +Vấn đề đền bù, giải phóng mặt bằng: đây là một vướng mắc lớn lâu nay vẫn làm chậm tiến độ triển khai dự án, khiến nhà đầu tư nước ngoài nản lòng, e ngại. Vì vậy, luật đầu tư nước ngoài sửa đổi, bổ xung khoản 2 điều 46 quy định: “trong trường hợp bên Việt nam góp vốn bằng quyền sử dụng đất, thì bên Việt nam có trách nhiệm đền bù, giải phóng mặt bằng và hoàn thành các thủ tục để chuyển quyền sử dụng đất. Trong trường hợp nhà nước Việt nam cho thuê đất thì uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có dự án đầu tư tổ chức thực hiện việc đền bù giải phóng mặt bằng, hoàn thành các thủ tục cho thuê đất.” Quy định này đã làm giảm nhẹ phần nào nghĩa vụ của bên nước ngoài về các hoạt động có liên quan đến đất đai, giải phóng mặt bằng, được các nhà đầu tư nước ngoài rất ủng hộ. +Vấn đề đất đai khi doanh nghiệp đầu tư nước ngoài giải thể hoặc phá sản: trong điều luật đầu tư nước ngoài 96, chưa có quy định về việc giải quyết vấn đề này gây rất nhiều phiền hà, luật sửa đổi bổ xung đã khắc phục như sau: “trường hợp bên Việt nam tham gia doanh nghiệp liên doanh góp vốn bằng quyền sử dụng đất mà doanh nghiệp bị giải thể hoặc bị phá sản thì giá trị còn lại của quyền sử dụng đất đã góp vốn thuộc tài sản thanh lí của doanh nghiệp.” Trước đây,do không có qui định này nên bên Việt nam đã tận dụng “thế sân nhà” chiếm đất gây thiệt hại cho nhà đầu tư nước ngoài. Quy định mới này đã cho nhà đầu tư nước ngoài an tâm hơn trong khi đầu tư vào Việt nam. Về cân đối ngoại tệ, mở tài khoản tại ngân hàng Việt nam và việc chuyển nhượng vốn: + Về cân đối ngoại tệ: luật mới đã cho phép doanh nghiệp đầu tư nước ngoài và các bên tham gia hợp đồng hợp tác kinh doanh được mua ngoại tệ tại ngân hàng thương mại để đáp ứng các giao dịch vãng lai và các giao dịch được phép khác theo quy định của pháp luật. Luật cũ hạn chế việc bán ngoại tệ cho doanh nghiệp đầu tư nước ngoài và các bên tham gia hợp đồng hợp tác kinh doanh, quy định này mặc dù có tính định hướng doanh nghiệp xuất khẩu, song lại gây khó khăn cho các doanh nghiệp không có hàng xuất khẩu, không có nguồn thu ngoại tệ tại chỗ (điều 33-luật sửa đổi bổ xung 2000). +Về chuyển nhượng vốn và mở tài khoản ở nước ngoài: để khuyến khích đầu tư nước ngoài, luật sửa đổi bổ xung đã có những quy địng thông thoáng hơn, thể hiện trong điều 34-35: “nhà đầu tư trong doanh nghiệp 100%vốn nước ngoài có quyền chuyển nhượng vốn của mình. Trong trường hợp chuyển nhượng vốn có phát sinh lợi nhuận thì bên chuyển nhượng nộp thuế thu nhập doanh nghiệp vối thuế suất 25%”. Quy định trước đây là phải ưu tiên doanh nghiệp Việt nam trong chuyển nhượng vốn và được miễn, giảm thuế lợi tức chuyển nhượng vốn khi chuyển nhượng cho doanh nghiệp Việt nam. Quy định này là phù hợp thực tế hơn vì doanh nghiệp Việt nam có rất nhiều hạn chế về vốn,kỹ năng quản lý nên việc tiếp nhận doanh nghiệp 100%vốn nước ngoài là rất khó thực hiện, như quy định mới là đã rộng mở hơn, khả thi hơn. Về đối tượng được hưởng ưu đãi: Luật đầu tư nước ngoài (12/87) quy định chỉ dành một số ưu đãi cho các doanh nghiệp liên doanh, không ưu đãi cho doanh nghiệp 100%vốn nước ngoài. Trong thực tế, các dự án 100% vốn nước ngoài c._.