Làm thế nào để thu hút các nhà đầu tư Mỹ trở thành nhà đầu tư hàng đầu tại Việt Nam

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ÑINH QUANG HOAØN LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ THU HUÙT CAÙC NHAØ ÑAÀU TÖ MYÕ TRÔÛ THAØNH NHAØ ÑAÀU TÖ HAØNG ÑAÀU TAÏI VIEÄT NAM LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH - 2005 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ÑINH QUANG HOAØN LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ THU HUÙT CAÙC NHAØ ÑAÀU TÖ MYÕ TRÔÛ THAØNH NHAØ ÑAÀU TÖ HAØNG ÑAÀU TAÏI VIEÄT NAM Chuyeân Ngaønh: Kinh teá taøi chính ngaân haøng Maõ soá: 60-31-12 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: TS. LE THÒ LANH THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH - 2005 1 MUÏC LUÏC Noäi dung Trang TULÔØI MÔÛ ÑAÀUUT ................................................................................................................... 3 TUChöông 1:UT TU OÅNG QUAN VEÀ ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØIUT .................... 5 TU1.1UT TUQUAÙ TRÌNH TOAØN CAÀU HOÙA VAØ NHU CAÀU VOÁN CHO ÑAÀU TÖ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ.UT ............................................................................................................ 5 TU1.2UT TUVAI TROØø ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TRONG SÖÏ TAÊNG TRÖÔÛNG VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ QUOÁC GIAUT ....................................................................... 6 TU1.2.1 UT TUKhaùi nieäm vaø baûn chaát cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi UT ........................... 6 TU1.2.2 UT TUCaùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam UT........................... 7 TU1.2.3 UT TUVai troø cuûa ÑTTTNN trong söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá cuûa moät quoác gia UT ................................................................................................................ 9 TU1.3UT TUÑIEÀU KIEÄN CÔ BAÛN THU HUÙT ÑTTTNNUT ...................................................... 14 TU1.3.1 UT TUOÅn ñònh chính trò – xaõ hoäi UT ....................................................................... 14 TU1.3.2 UT TUOÅn ñònh caùc chính saùch kinh teá vó moâ UT ..................................................... 15 TU1.3.3 UT TUChính saùch khuyeán khích vaø hoã trôï ñaàu tö thoûa ñaùng, ñoàng thôøi coù chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vaø qui hoaïch ñaàu tö roõ raøng, cuï theå. UT ................ 15 TU1.3.4 UT TUMoâi tröôøng theå cheá oån ñònhUT..................................................................... 16 TU1.3.5 UT TUÑaûm baûo cô sôû haï taàng cho phaùt trieånUT .................................................... 17 TU1.4UT TUXU HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN VAØ DÖÏ BAÙO FDI TOAØN CAÀUUT ............................ 18 TU1.5UT TUKINH NGHIEÄM THU HUÙT VOÁN ÑTNN CUÛA CAÙC NÖÔÙC ASEAN UT .............. 20 TU1.5.1 UT TUKinh nghieäm thu huùt voán ÑTNN cuûa Singapore UT ..................................... 20 TU1.5.2 UT TUKinh nghieäm thu huùt voán ÑTNN cuûa Thaùi LanUT....................................... 22 TU1.5.3 UT TUKinh nghieäm thu huùt voán ÑTNN cuûa Indonesia UT...................................... 24 TU1.5.4 UT TUKinh nghieäm thu huùt voán ÑTNN cuûa Malaysia UT ..................................... 25 TUChöông 2:UT TU HÖÏC TRAÏNG THU HUÙT ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAMUT .... 28 TU2.1UT TU ÌNH HÌNH VAØ ÑAËC ÑIEÅM ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ TAÏI VIEÄT NAMUT ................. 28 TU2.1.1 UT TU ình hình ñaàu tö UT ...................................................................................... 28 TU2.1.2 UT TUÑaëc ñieåm ñaàu tö UT ...................................................................................... 31 TU2.2UT TUVEÀ CÔ CAÁU ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAM UT ......................................... 32 TU2.2.1 UT TUVeà hình thöùc ñaàu tö UT ................................................................................. 32 TU2.2.2 UT TUVeà cô caáu ñaàu tö theo ngaønh kinh teá UT....................................................... 33 TU2.2.3 UT TUVeà ñaàu tö theo vuøng laõnh thoå UT................................................................. 34 TU2.3UT TUNHÖÕNG ÑAÙNH GIAÙ CUÛA CAÙC NHAØ ÑAÀU TÖ MYÕUT....................................... 36 TU2.3.1 UT TUVeà möùc ñoä haøi loøng cuûa caùc doanh nghieäp Myõ qua khaûo saùt veà moâi tröôøng kinh doanh cuûa Vieät Nam UT........................................................................ 36 TU2.3.2 UT TUVeà aûnh höôûng cuûa chuyeán thaêm Myõ cuûa Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi vaøo thaùng 6 naêm 2005 UT ............................................................................................... 38 2 TU2.4UT TUCAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG KHOÂNG TOÁT ÑEÁN THU HUÙT ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAMUT.................................................................................................... 40 TUR2.4.1 UTR TURQuan heä thöông maïi chöa thaät söï ñöôïc khai thoâng UTR................................. 40 TUR2.4.2 UTR M TUoâi tröôøng ñaàu tö cuûa Vieät Nam chöa thöïc söï haáp daãnUT.......................... 41 TURChöông 3:UTR TUR RIEÅN VOÏNG ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAM VAØ RLAØM THEÁ NAØOR ÑEÅ THU HUÙT CAÙC NHAØ ÑAÀU TÖ MYÕ TRÔÛ THAØNH NHAØ ÑAÀU TÖ HAØNG ÑAÀU TAÏI VIEÄT NAMUTR.................................................................................................... 46 TUR3.1UTR TUR RIEÅN VOÏNG ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAMUTR ...................................... 46 TUR3.1.1 UTR TURVeà chính saùch thu huùt ÑTNN cuûa RCRhính phuû Vieät NamUTR ........................ 46 TUR3.1.2 UTR TURVeà chính saùch cuûa Myõ ñoái vôùi Vieät NamUTR ............................................... 48 TUR3.2UTR TURLAØM THEÁ NAØO ÑEÅ THU HUÙT CAÙC NHAØ ÑAÀU TÖ MYÕ TRÔÛ THAØNH NHAØ ÑAÀU TÖ HAØNG ÑAÀU TAÏI VIEÄT NAM UTR ....................................................................... 52 TUR3.2.1 UTR TUR aêng cöôøng tieáp thò vaøo Myõ, ñaëc bieät coù chieán löôïc thu huùt rieâng vaøo Myõ maø caùc ngaønh Myõ coù theá maïnh UTR .......................................................................... 52 TUR3.2.2 UTR TUR aän duïng nguoàn löïc Vieät Kieàu ñoâng ñaûo taïi Myõ UTR ................................... 54 TUR3.2.3 UTR TUR huùc ñaåy thöïc hieän nghieâm chænh Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Myõ UTR ....... 56 TUR3.2.4 UTR TURNhanh choùng gia nhaäp WTO vaø taêng cöôøng hoäi nhaäp kinh teá quoác teáUTR... 56 TUR3.2.5 UTR TUR aêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù sôû höõu trí tueä UTR ........................................... 58 TUR3.2.6 UTR TURNhoùm giaûi phaùp nhaèm caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö chung cuûa Vieät Nam UTR 59 TURKEÁT LUAÄNUTR..................................................................................................................... 68 TURPHUÏ LUÏCUTR......................................................................................................................... A TUR AØI LIEÄU THAM KHAÛOUTR .............................................................................................. D DANH MUÏC CAÙC BAÛNG Noäi dung Trang Baûng 1.1: Döï baùo caân ñoái voán ñaàu tö phaùt trieån trong 2 naêm 2005-2006 4 Baûng 1.2: Döï baùo ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi toaøn caàu ñeán naêm 2008 18 Baûng 2.1: Ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam qua caùc naêm 27 Baûng 2.2: Ñaàu tö cuûa Myõ theo hình thöùc ñaàu tö 28 Baûng 2.3: Voán ñaàu tö thöïc hieän cuûa 10 nöôùc vaø vuøng laõnh thoå lôùn nhaát trong 5 naêm 2000-2004 29 Baûng 2.4: Cô caáu ñaàu tö cuûa Myõ taïi Vieät Nam- theo hình thöùc ñaàu tö 30 Baûng 2.5: Cô caáu ñaàu tö cuûa Myõ taïi Vieät Nam- theo cô caáu ñaàu tö theo ngaønh kinh teá 31 Baûng 2.6: Cô caáu ñaàu tö cuûa Myõ taïi Vieät Nam- theo cô caáu ñaàu tö theo vuøng laõnh thoå 32 Baûng 2.7: Quan ñieåm cuûa caùc thaønh vieân Phoøng Thöông maïi Myõ taïi Vieät Nam trong maãu ñieàu tra 35 Baûng 2.8: Töông quan giöõa FDI vaø xuaát khaåu cuûa Myõ 39 3 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi Töø khi luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi ban haønh vaøo thaùng 12 naêm 1987, vieäc thu huùt nguoàn voán ÑTTTNN ñaõ goùp phaàn tích cöïc ñaåy nhanh toác ñoä taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc, thuùc ñaåy söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa-hieän ñaïi hoùa. Trong vieäc thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, ngoaøi vieäc thu huùt voán, thì vieäc hoïc hoûi, tieáp thu caùc coâng ngheä, kyõ naêng quaûn lyù haøng ñaàu theá giôùi laø cöïc kyø quan troïng ñeå chuùng ta coù theå tieán nhanh hôn trong quaù trình phaùt trieån ñaát nöôùc. Hieän taïi, Myõ laø quoác gia haøng ñaàu theá giôùi veà caùc lónh vöïc treân vaø Myõ cuõng coù söï ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi raát maïnh meõ, chieám ñeán 7% GDP cuûa Myõ. Tuy nhieân, ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vòeät Nam trong nhöõng naêm vöøa qua laø khoâng nhieàu vaø taêng giaûm thaát thöôøng. Vaäy ñaâu laø nguyeân nhaân, vaø giaûi phaùp nhö theá naøo ñeå thuùc ñaåy hôn nöõa ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam ñeå Myõ trôû thaønh nhaø ñaàu tö haøng ñaàu taïi Vieät Nam ñeå chuùng ta coù theå taän duïng ñöôïc coâng ngheä, kyõ naêng quaûn lyù haøng ñaàu theá giôùi.. Ñoù cuõng laø lyù do maø toâi choïn ñeà taøi: “Laøm theá naøo ñeå thu huùt caùc nhaø ñaàu tö Myõ trôû thaønh nhaø ñaàu tö haøng ñaàu taïi Vieät Nam” 2. YÙ nghóa cuûa vieäc nghieân cöùu Luaän vaên goùp phaàn hoaøn thieän thöïc tieãn tình hình ñaàu tö cuûa Myõ taïi Vieät Nam Trieån voïng phaùt trieån cuûa ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam vaø caùc giaûi phaùp ñeå caùc nhaø ñaàu tö Myõ trôû thaønh nhaø ñaàu tö haøng ñaàu taïi Vieät Nam Luaän vaên coù theå laøm taøi lieäu tham khaûo vaø nghieân cöùu cho nhöõng ai quan taâm ñeán ñeà taøi naøy. 3. Phöông phaùp nghieân cöùu Veà toång theå, luaän vaên söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, phöông phaùp logic keát hôïp vôùi phöông phaùp duy vaät lòch söû. Ngoaøi ra, luaän vaên coøn söû duïng caùc phöông phaùp toång hôïp, thoáng keâ phaân tích, quy naïp, dieãn giaûi, ñoái chieáu, moâ hình hoaù… ñeå laøm roõ nhöõng luaän ñieåm ñeà caäp trong luaän vaên. 4 4. Phaïm vi, ñoái töôïng nghieân cöùu Ñaùnh giaù tình hình ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam trong thôøi gian qua. Tìm hieåu caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam Nghieân cöùu trieån voïng ñaàu tö cuûa Myõ trong töông lai. Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi noùi chung vaø töø Myõ noùi rieâng. 5. Keát caáu cuûa luaän vaên CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI Trình baøy khaùi quaùt veà khaùi nieäm vaø caùc hình thöùc cuûa ÑTTTNN, vai troø cuûa ÑTTTNN ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá Vieät Nam, döï ñoaùn xu höôùng ñaàu tö nöôùc ngoaøi treân toaøn theá giôùi, kinh nghieäm thu huùt ñaàu tö cuûa moät soá nöôùc ASEAN. CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG THU HUÙT ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAM Ñaùnh giaù tình hình, nhöõng thaønh töïu vaø toàn taïi trong quaù trình thu huùt ñaàu tö töø Myõ trong thôøi gian qua. CHÖÔNG 3: TRIEÅN VOÏNG ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAM VAØ LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ CAÙC NHAØ ÑAÀU TÖ MYÕ TRÔÛ THAØNH NHAØ ÑAÀU TÖ HAØNG ÑAÀU TAÏI VIEÄT NAM Treân cô sôû phaân tích trong chöông 2, chöông 3 xem xeùt chính saùch cuûa Myõ ñoái vôùi Vieät Nam, trieån voïng ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam vaø ñöa ra nhöõng giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi noùi chung vaø töø Myõ noùi rieâng. Nguoàn soá lieäu trong luaän vaên ñöôïc tham khaûo töø caùc saùch chuyeân khaûo, caùc nghieân cöùu veà moái quan heä Vieät Myõ, nieân giaùm thoáng keâ, baùo chí, caùc trang web cuûa caùc cô quan coù lieân quan. 5 CHÖÔNG I Toång quan veà ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI 1.1 QUAÙ TRÌNH TOAØN CAÀU HOÙA VAØ NHU CAÀU VOÁN CHO ÑAÀU TÖ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ. Toaøn caàu hoaù kinh teá laø moät xu theá taát yeáu, vöøa thuùc ñaåy hôïp taùc, vöøa taêng söùc eùp caïnh tranh vaø tính tuøy thuoäc laãn nhau giöõa caùc neàn kinh teá. Chu trình luaân chuyeån voán, ñoåi môùi coâng ngheä vaø saûn phaåm ngaøy caøng ñöôïc ruùt ngaén, caùc ñieàu kieän kinh doanh treân thò tröôøng theá giôùi luoân thay ñoåi ñoøi hoûi caùc quoác gia cuõng nhö doanh nghieäp phaûi raát nhanh nhaïy naém baét, thích nghi. Caùc nöôùc ñang phaùt trieån, trong ñoù coù Vieät Nam, coù cô hoäi thu heïp khoaûng caùch so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån, caûi thieän vò theá cuûa mình, ñoàng thôøi ñöùng tröôùc nguy cô tuït haäu xa hôn neáu khoâng tranh thuû ñöôïc cô hoäi, khaéc phuïc yeáu keùm ñeå vöôn leân. Quan heä song phöông, ña phöông giöõa caùc quoác gia ngaøy caøng saâu roäng caû trong kinh teá, vaên hoaù vaø baûo veä moâi tröôøng, phoøng choáng toäi phaïm, thieân tai, … Toaøn caàu hoaù kinh teá vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá laø moät quaù trình vöøa hôïp taùc ñeå phaùt trieån, vöøa ñaáu tranh raát phöùc taïp, ñaëc bieät laø ñaáu tranh cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån baûo veä lôïi ích cuûa mình, vì moät traät töï kinh teá quoác teá coâng baèng, choáng laïi nhöõng aùp ñaët phi lyù cuûa caùc cöôøng quoác kinh teá. Ñoái vôùi Vieät Nam, tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá trong thôøi gian tôùi ñöôïc naâng leân moät böôùc môùi gaén vôùi vieäc thöïc hieän caùc cam keát quoác teá, ñoøi hoûi chuùng ta phaûi ra söùc naâng cao hieäu quaû, söùc caïnh tranh vaø khaû naêng ñoäc laäp töï chuû cuûa neàn kinh teá, tham gia coù hieäu quaû vaøo phaân coâng lao ñoäng quoác teá. Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông vaãn laø khu vöïc phaùt trieån naêng ñoäng, trong ñoù Trung Quoác coù vai troø ngaøy caøng lôùn. Sau khuûng hoaûng taøi chính – kinh teá, caùc nöôùc trong khu vöïc laïi böôùc vaøo cuoäc caïnh tranh môùi. Tình hình ñoù taïo thuaän lôïi cho Vieät Nam trong hôïp taùc phaùt trieån kinh teá, ñoàng thôøi cuõng gia taêng söùc eùp caïnh tranh caû trong vaø ngoaøi khu vöïc. Nhu caàu voán ñaàu tö phaùt trieån cuûa Vieät Nam trong giai ñoaïn saép tôùi laø raát lôùn (xem baûng 1.1). Tuy nhieân, nguoàn voán ñaàu tö töø ngaân saùch coøn raát haïn heïp, laïi bò co keùo bôûi nhieàu yeâu caàu caáp baùch, nhieàu haïn cheá trong vieäc boá trí cô caáu ñaàu tö, chuyeån ñoåi cô caáu ñaàu tö, nguoàn voán tín duïng cuûa Nhaø nöôùc cuõng raát haïn heïp, haøng naêm cuõng chæ ñaùp öùng ñöôïc 50%-60% nhu caàu. Ñeå ñaåy nhanh toác ñoä taêng tröôûng, naâng cao naêng löïc caïnh tranh quoác gia, ñaït ñöôïc hieäu quaû kinh teá – xaõ hoäi cao nhaát thì phaûi huy ñoäng moïi nguoàn löïc coù theå huy ñoäng ñöôïc nhaèm ñaùp öùng toái ña nhu caàu cuûa caùc yeáu toá taêng tröôûng. Kinh teá ñoái ngoaïi laø caàu noái kinh teá trong nöôùc vôùi kinh teá theá giôùi, laø ñöôøng oáng thu huùt caùc nguoàn ngoaïi löïc: voán 6 ñaàu tö, coâng ngheä, thò tröôøng, nhaân löïc vaø quaûn lyù hieän ñaïi ñeå cuøng vôùi nguoàn löïc trong nöôùc hôïp thaønh coäng löïc thuùc ñaåy söï taêng tröôûng kinh teá – xaõ hoäi. ÔÛ nöôùc ta, beân caïnh nguoàn voán trong nöôùc ñoùng vai troø quyeát ñònh, voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø moät trong nhöõng nguoàn voán quan troïng. Trong nguoàn voán nöôùc ngoaøi, ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñöôïc coi laø nguoàn voán thích hôïp vôùi nöôùc ta. Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong nhöõng naêm qua ñaõ ñöôïc khaúng ñònh, ñoùng goùp tích cöïc vaøo taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc. Baûng 1.1: Döï baùo caân ñoái voán ñaàu tö phaùt trieån trong 2 naêm 2005-2006 (Ñôn vò: Nghìn tyû ñoàng) Chæ tieâu voán ñaàu tö 2005 2006 Tyû troïng 2005 Tyû troïng 2006 Ngaân saùch nhaø nöôùc 68 76 23% 22% Voán tín duïng ñaàu tö 30 31 10% 9% Caùc DNNN 59 67 20% 19% Daân cö vaø doanh nghieäp tö nhaân 86 101 29% 29% Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi 43 53 14% 15% Nguoàn khaùc 14 17 5% 5% Toång 300 345 100% 100% Nguoàn: Baùo caùo taïi hoäi nghò trieån khai xaây döïng keá hoaïch naêm 2006 vaø toång hôïp cuûa taùc giaû. 1.2 VAI TROØ ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TRONG SÖÏ TAÊNG TRÖÔÛNG VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ QUOÁC GIA 1.2.1 KHAÙI NIEÄM VAØ BAÛN CHAÁT CUÛA ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI ÑTNN ñöôïc hieåu laø söï dòch chuyeån voán ñaàu tö töø quoác gia naøy sang quoác gia khaùc nhaèm muïc ñích kieám lôøi ñoái vôùi caùc chuû ñaàu tö vaø ñaït ñöôïc lôïi ích kinh teá – xaõ hoäi ñoái vôùi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Trong thôøi ñaïi ngaøy nay - thôøi ñaïi hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi, hoaït ñoäng ÑTNN khoâng chæ dieãn ra ôû caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån maø coøn ôû caùc quoác gia ñang phaùt trieån. ÑTNN coù nhieàu hình thöùc phong phuù, ña daïng nhöng coù theå khaùi quaùt goàm caùc loaïi chuû yeáu sau: - Taøi trôï phaùt trieån chính thöùc (Official Development Finance – ODF): Nguoàn voán naøy bao goàm vieän trôï phaùt trieån chính thöùc (Official Development 7 Assistant – ODA) vaø caùc hình thöùc ODF song phöông vaø ña phöông khaùc. ODA chieám tyû troïng chuû yeáu trong ODF. - Tín duïng thöông maïi laø hình thöùc maø ngaân haøng thöông maïi caáp caùc khoaûn tín duïng xuaát khaåu cho nhöõng nöôùc nhaäp khaåu vôùi tính chaát nhö laø bieän phaùp khuyeán khích baùn saûn phaåm baèng caùch cho pheùp hoaõn thanh toaùn saûn phaåm nhaäp khaåu trong khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. - Ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi - Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI): laø hình thöùc ñaàu tö quoác teá maø chuû ñaàu tö goùp moät soá voán ñuû lôùn vaøo lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh hoaëc dòch vuï cho pheùp vaø hoï tröïc tieáp tham gia ñieàu haønh ñoái töôïng maø hoï boû voán ñaàu tö. Ñaëc tröng chuû yeáu cuûa ÑTTTNN - Laø hình thöùc ñaàu tö chuû yeáu trong ÑTNN. Neáu ODA vaø hình thöùc ÑTNN khaùc coù nhöõng haïn cheá nhaát ñònh thì ÑTTTNN laø hình thöùc ñaàu tö coù hieäu quaû, taïo ra söï chuyeån bieán veà chaát löôïng trong neàn kinh teá, gaén lieàn vôùi hình thöùc saûn xuaát tröïc tieáp, tham gia vaøo söï phaân coâng lao ñoâng quoác teá theo chieàu saâu. - ÑTTTNN khoâng chæ ñöa voán vaøo nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö maø thoâng qua ÑTTTNN caùc DN nöôùc ngoaøi seõ chuyeån giao kyõ thuaät coâng ngheä cho nöôùc chuû nhaø, nhôø ñoù maø nöôùc nhaän ñaàu tö tieáp caän ñöôïc caùc kyõ thuaät tieân tieán, kinh nghieäm quaûn lyù vaø naêng löïc tieáp thò, ñoäi nguõ lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo vaø boái döôõng veà nhieàu maët. - Vieäc tieáp nhaän ÑTTTNN khoâng laøm gia taêng nôï cho nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö, maø noù coøn taïo ñieàu kieän khai thaùc vaø söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc. - Chuû theå cuûa ÑTTTNN chuû yeáu laø caùc coâng ty ña quoác gia, caùc coâng ty naøy hieän ñang naém giöõ khoaûng 90% löôïng voán ÑTTTNN treân theá giôùi, soá coøn laïi thuoäc veà chính phuû caùc nöôùc vaø caùc toå chöùc quoác teá khaùc. - ÑTTTNN laø hình thöùc ÑTNN ñöôïc öa chuoäng nhaát hieän nay. 1.2.2 CAÙC HÌNH THÖÙC ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TAÏI VIEÄT NAM Luaät ÑTNN (söûa ñoåi) naêm 2000 vaø Nghò ñònh 24/NÑ-CP ngaøy 31 thaùng 7 naêm 2000 quy ñònh ôû Vieät Nam coù ba hình thöùc ÑTNNTT chính: 1.2.2.1 Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh Laø vaên baûn kyù keát giöõ hai beân hoaëc nhieàu beân quy ñònh traùch nhieäm vaø phaân chia keát quaû kinh doanh cho moãi beân ñeå tieán haønh ñaàu tö kinh doanh ôû VN maø khoâng thaønh laäp phaùp nhaân. Ñaëc ñieåm cuûa hình thöùc ñaàu tö naøy laø: - Caùc beân VN vaø nöôùc ngoøai hôïp taùc vôùi nhau ñeå tieán haønh kinh doanh saûn xuaát vaø dòch vuï taïi VN treân cô sôû vaên baûn hôïp ñoàng ñaõ kyù giöõa hai beân hoaëc 8 nhieàu beân, trong hôïp ñoàng quy ñònh roõ nghóa vuï, quyeàn lôïi vaø traùch nhieäm cuûa moãi beân tham gia. - Caùc beân tieán haønh hoaït ñoäng kinh doanh maø khoâng caàn laäp ra moät phaùp nhaân môùi, töùc khoâng cho ra ñôøi coâng ty, xí nghieäp môùi. 1.2.2.2 Doanh nghieäp lieân doanh Laø doanh nghieäp môùi ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû goùp voán hai beân hoaëc nhieàu beânVN vaø nöôùc ngoøai. Ñaëc ñieåm cuûa hình thöùc ñaàu tö: - Doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp theo hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, mang tö caùch phaùp nhaân VN. - Voán phaùp ñònh cuûa lieân doanh ít nhaát baèng 30% voán ñaàu tö, ñoái vôùi nhöõng döï aùn ñaàu tö vaøo haï taàng, troàng röøng, ñaàu tö vaøo caùc vuøng kinh teá khoù khaên coù theå chaáp nhaän voán phaùp ñònh thaáp ñeán 20% nhöng phaûi ñöôïc cô quan caáp giaáy pheùp chaáp thuaän. - Phaàn voán ñoùng goùp cuûa beân nöôùc ngoaøi khoâng thaáp hôn 30% voán phaùp ñònh tröø tröôøng hôïp ñaëc bieät coù theå cho pheùp thaáp ñeán hôn 20% (ñieàu 14 cuûa Nghò ñònh 24/2000/NÑ-CP). - Toång giaùm ñoác ñieàu haønh lieân doanh coù theå laø ngöôøi nöôùc ngoaøi, trong tröôøng hôïp ñoù Phoù toång giaùm ñoác thöù nhaát laø ngöôøi VN, thöôøng truù taïi VN. - Hoäi ñoàng quaûn trò, laø cô quan laõnh ñaïo cuûa doanh nghieäp lieân doanh. Soá thaønh vieân cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò do caùc beân quyeát ñònh, moãi beân cöû ngöôøi cuûa mình tham gia vaøo Hoäi ñoàng quaûn trò öùng vôùi phaàn voán ñoùng goùp trong voán phaùp ñònh. - Lôïi nhuaän ñöôïc chia cho moãi beân caên cöù vaøo tæ leä goùp voán trong voán phaùp ñònh (tröø tröôøng hôïp caùc beân thoûa thuaän khaùc ñi) 1.2.2.3 Doanh nghieäp 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi Ñaây laø doanh nghieäp thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laäp taïi VN, töï toå chöùc quaûn lyù vaø chòu traùch nhieäm veà hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình. Hình thöùc naøy coù ñaëc ñieåm: - Doanh nghieäp ñöôïc laäp theo hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, mang tö caùch phaùp nhaân VN. - Voán phaùp ñònh cuûa doanh nghieäp ít nhaát phaûi baèng 30% voán ñaàu tö; tröø tröôøng hôïp ñaàu tö vaøo nhöõng vuøng kinh teá khoù khaên tæ leä naøy coù theå thaáp ñeán 20% voán phaùp ñònh. - Trong quaù trình hoaït ñoäng khoâng ñöôïc giaûm voán phaùp ñònh, taêng voán phaùp ñònh phaûi xin pheùp. 9 1.2.2.4 Caùc hình thöùc ñaàu tö ñaëc thuø khaùc ™ Hôïp ñoàng xaây döïng – kinh doanh – chuyeån giao (Build – Operate – Transfer) Laø vaên baûn kyù keát giöõa cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa VN vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoøai ñeå xaây döïng, kinh doanh coâng trình keát caáu haï taàng trong moät thôøi haïn nhaát ñònh; heát thôøi haïn, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoøai chuyeån giao khoâng boài hoaøn coâng trình ñoù cho nhaø nöôùc VN. Cuõng caàn phaân bieät: - Hình thöùc xaây döïng – chuyeån giao – kinh doanh (BTO) Laø vaên baûn kyù keát giöõa cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa VN vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå xaây döïng coâng trình keát caáu haï taàng; sau khi xaây döïng xong, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoøai chuyeån giao coâng trình ñoù cho nhaø nöôùc VN, Chính phuû VN daønh cho nhaø ñaàu tö quyeàn kinh doanh coâng trình ñoù trong moät thôøi haïn nhaát ñònh ñeå thu hoài voán ñaàu tö vaø lôïi nhuaän hôïp lyù. - Hình thöùc xaây döïng – chuyeån giao (BT) Laø vaên baûn kyù keát giöõa cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa VN vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå xaây döïng coâng trình keát caáu haï taàng; sau khi xaây döïng xong, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chuyeån giao coâng trình ñoù cho nhaø nöôùc VN. Caùc hình thöùc BOT, BTO, BT coù nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn sau: - Chæ ñöôïc kyù vôùi cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn. - Ñaàu tö vaøo haï taàng cô sôû cuûa VN: xaây döïng ñöôøng, caàu, caûng, saân bay, caùc coâng trình ñieän nöôùc … - Ñöôïc höôûng nhieàu öu ñaõi cuûa Chính phuû VN veà tieàn thueâ ñaát, thueá caùc loaïi, thôøi gian ñaàu tö daøi taïo ñieàu kieän cho nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi thu hoài voán vaø coù lôøi hôïp lyù. - Heát thôøi haïn hoaït ñoäng cuûa giaáy pheùp, chuû ñaàu tö phaûi chuyeån giao khoâng boài hoaøn coâng trình cho Chính phuû VN trong tình traïng hoaït ñoäng bình thöôøng. 1.2.3 VAI TROØ CUÛA ÑTTTNN TRONG SÖÏ TAÊNG TRÖÔÛNG VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ CUÛA MOÄT QUOÁC GIA ÑTTTNN ít leä thuoäc vaøo quan heä chính trò giöõa hai beân vaø do beân nöôùc ngoaøi tröïc tieáp tham gia quaûn lyù saûn xuaát, kinh doanh neân möùc ñoä khaû thi cuûa döï aùn khaù cao, nhaát laø trong vieäc tieáp caän thò tröôøng quoác teá ñeå môû roäng kinh doanh. Ñoàng thôøi, do quyeàn lôïi gaén chaët vôùi döï aùn, neân nhaø ñaàu tö quan taâm ñeán hieäu quaû kinh doanh ñeå löïa choïn coâng ngheä thích hôïp, naâng cao trình ñoä quaûn lyù vaø tay ngheà cuûa coâng nhaân. Vai troø cuûa ÑTTTNN trong söï phaùt trieån vaø taêng tröôûng kinh teá coù theå khaùi quaùt nhö sau: 10 1.2.3.1 Ñoái vôùi caùc nöôùc ñaàu tö ÑTTTNN giuùp naâng cao hieäu quaû söû duïng nhöõng lôïi theá saûn xuaát ôû nôi tieáp nhaän ñaàu tö, haï giaù thaønh saûn phaåm vaø naâng cao tyû suaát lôïi nhuaän cuûa voán ñaàu tö, ñoàng thôøi xaây döïng ñöôïc thò tröôøng cung caáp nguyeân lieäu vôùi giaù oån ñònh vôùi giaù phaûi chaêng. Maët khaùc, ÑTTTNN coøn laø phöông tieän ñeå nhaø ñaàu tö môû roäng thò tröôøng tieâu thuï, traùnh ñöôïc haøng raøo baûo hoä maäu dòch cuûa caùc nöôùc. Töø ñoù, ÑTTTNN giuùp caùc nöôùc ñaàu tö coù theå baønh tröôùng kinh teá vaø naâng cao vò theá treân tröôøng quoác teá. 1.2.3.2 Ñoái vôùi caùc nöôùc nhaän ñaàu tö Caùc nöôùc nhaän ñaàu tö coù theå chia laøm hai daïng laø nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån vaø caùc nöôùc ñang phaùt trieån. ÑTTTNN coù vai troø quan troïng laø cuøng thuùc ñaåy söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån caùc neàn kinh teá, nhöng vai troø naøy ñöôïc theå hieän cuï theå khaùc nhau giöõa caùc neàn kinh teá. Ñoái vôùi neàn kinh teá phaùt trieån ÑTTTNN taùc ñoäng ñeán vieäc giaûi quyeát khoù khaên veà kinh teá, xaõ hoäi nhö thaát nghieäp vaø laïm phaùt … Thoâng qua hình thöùc ÑTTTNN, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi mua laïi nhöõng DN coù nguy cô bò phaù saûn, caûi thieän tình hình thanh toaùn vaø taïo vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. ÑTTTNN coøn taïo ñieàu kieän taêng thu ngaân saùch töø caùc DN coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå caûi thieän tình traïng boäi chi ngaân saùch. ÑTTTNN taïo ra moâi tröôøng caïnh tranh thuùc ñaåy caùc DN caûi tieán coâng ngheä, naâng cao trình ñoä quaûn lyù vaø trình ñoä tay ngheà cuûa coâng nhaân. Ñoái vôùi neàn kinh teá ñang phaùt trieån ÑTTTNN laø moät trong nhöõng nguoàn quan troïng ñeå buø ñaép söï thieáu huït veà voán ngoïai teä cuûa caùc nöôùc nhaän ñaàu tö, ñaëc bieät laø caùc nöôùc keùm phaùt trieån Haàu heát caùc nöôùc keùm phaùt trieån ñeàu rôi vaøo caùi voøng laån quaån laø thu nhaäp thaáp – tích luõy thaáp – ñaàu tö thaáp - thu nhaäp thaáp. Ñaây laø ñieåm nuùt khoù khaên nhaát maø caùc nöôùc naøy phaûi vöôït qua ñeå coù theå hoäi nhaäp vaøo söï taêng tröôûng kinh teá hieän ñaïi. Trôû ngaïi lôùn nhaát ñeå thöïc hieän ñöôïc ñieàu ñoù ñoái vôùi caùc nöôùc keùm phaùt trieån ñoù laø voán ñaàu tö, kyõ thuaät coâng ngheä, naêng löïc vaø kinh nghieäm quaûn lyù. Voán ñaàu tö laø cô sôû ñeå taïo ra coâng aên vieäc laøm trong nöôùc, ñoåi môùi coâng ngheä, kyõ thuaät, taêng naêng suaát lao ñoäng … töø ñoù taïo tieàn ñeà ñeå taêng thu nhaäp, taêng tích luõy cho söï phaùt trieån kinh teá. Do vaäy, khi tích luõy trong nöôùc coøn thaáp thì voán nöôùc ngoaøi seõ laø moät cuù hích ñeå goùp phaàn ñoät phaù caùi voøng laån quaån noùi treân. 11 ÑTTTNN khoâng gaây nôï cho nöôùc nhaän ñaàu tö vaø nöôùc ñaàu tö chæ nhaän phaàn lôïi nhuaän thích ñaùng khi coâng trình ñaàu tö hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Hôn nöõa, thôøi haïn traû voán vay thöôøng coá ñònh vaø ñoâi khi quaù ngaén so vôùi moät soá döï aùn ñaàu tö, coøn thôøi haïn cuûa ÑTTTNN thì linh hoaït hôn. Thoâng qua ÑTTTNN goùp phaàn taêng khaû naêng caïnh tranh vaø môû roäng khaû naêng xuaát khaåu cuûa nöôùc nhaän ñaàu tö, thu moät phaàn lôïi nhuaän töø caùc coâng ty nöôùc ngoaøi, thu ngoïai teä töø caùc hoaït ñoäng dòch vuï phuïc vuï cho ÑTTTNN. Lôïi ích quan troïng maø ÑTTTNN mang laïi ñoù laø kyõ thuaät coâng ngheä tieân tieán, kyõ naêng chuyeân moân vaø trình ñoä quaûn lyù tieân tieán cuûa caùc nöôùc tieân tieán. Veà laâu daøi, ñaây chính laø lôïi ích caên baûn nhaát ñoái vôùi caùc nöôùc nhaän ñaàu tö. ÑTTTNN coù theå thuùc ñaåy söï ñoåi môùi coâng ngheä, goùp phaàn taêng naêng suaát lao ñoäng, giaûm giaù thaønh cuûa saûn phaåm vaø xuaát khaåu, thuùc ñaåy phaùt trieån caùc ngheà môùi, ñaëc bieät laø caùc ngheà ñoøi hoûi haøm löôïng coâng ngheä tieân tieán cao. Vì theá, noù coù taùc duïng lôùn ñoái vôùi quaù trình coâng nghieäp hoùa, chuyeån dòch cô caáu kinh teá vaø taêng tröôûng nhanh. ÑTTTNN ñem laïi naêng löïc vaø kinh nghieäm quaûn lyù, kinh doanh, kyõ naêng vaø trình ñoä chuyeân moân cho caùc ñoái taùc trong nöôùc nhaän ñaàu tö thoâng qua nhöõng chöông trình ñaøo taïo, huaán luyeän hoaëc thuùc ñaåy vieäc naøy. Lôïi ích veà taïo ra coâng aên vieäc laøm, taêng theâm thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng, töø ñoù taïo ñieàu kieän taêng tích luõy cho nöôùc nhaän ñaàu tö. ÑTTTNN aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán cô hoäi taïo ra coâng aên vieäc laøm thoâng qua vieäc cung caáp vieäc laøm trong caùc doanh nghieäp coù voán ÑTNN, vaø trong nhöõng toå chöùc khaùc khi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi mua haøng hoùa dòch vuï töø caùc nhaø saûn xuaát trong nöôùc, hoaëc thueâ hoï thoâng qua nhöõng hôïp ñoàng gia coâng cheá bieán. Thoâng qua ÑTTTNN, caùc nöôùc nhaän ñaàu tö coù theå tieáp caän vôùi thò tröôøng theá giôùi. Caùc nöôùc ñang phaùt trieån neáu coù khaû naêng saûn xuaát ôû möùc chi phí saûn xuaát vaø chaát löôïng coù theå caïnh tranh ñöôïc thì laïi raát khoù khaên trong vieäc thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng nöôùc ngoaøi. Trong khi ñoù, nhôø haàu heát caùc hoaït ñoäng ÑTTTNN ñeàu do caùc coâng ty ña quoác gia thöïc hieän, maø caùc coâng ty naøy laïi coù lôïi theá trong vieäc tieáp caän vôùi khaùch haøng baèng nhöõng hôïp ñoàng daøi haïn döïa treân uy tín cuûa hoï veà chaát löôïng, kieåu daùng cuûa saûn phaåm vaø kòp thôøi haïn … Töø söï phaân tích treân, vieäc tieáp nhaän ÑTTTNN laø lôïi theá roõ neùt giuùp cho caùc nöôùc phaùt trieån coù ñieàu kieän tieáp caän vôùi neàn kinh teá phaùt trieån. Tuy nhieân, voán nöôùc ngoaøi duø quan troïng ñeán ñaâu cuõng khoâng theå ñoùng vai troø quyeát ñònh söï phaùt trieån cuûa moät quoác gia. Maët khaùc, ÑTTTNN cuõng coù nhöõng maët traùi cuûa noù. Ñaây laø vaán ñeà caàn ñöôïc xem xeùt ñaày ñuû trong quaù trình thu huùt ÑTTTNN. Neáu 12 khoâng, lôïi ích thu ñöôïc seõ khoâng buø laïi ñöôïc nhöõng thieät haïi maø noù gaây ra, ÑTTTNN coù khoâng ít maët haïn cheá cuûa noù: - Chi phí cho vieäc thu huùt ÑTTTNN khaù cao. Ñeå thu huùt ÑTTTNN, nöôùc nhaän ñaàu tö phaûi aùp duïng moät soá öu ñaõi cho caùc nhaø ñaàu tö nhö:._. giaûm thueá, mieãn thueá trong moät thôøi gian khaù daøi cho phaàn lôùn caùc döï aùn ÑTNN, hoaëc öu ñaõi veà tieàn thueâ ñaát, nhaø xöôûng vaø moät soá dòch vuï trong nöôùc so vôùi caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc hoaëc trong moät soá lónh vöïc hoï ñöôïc nhaø nöôùc baûo hoä thueá quan… Vì vaäy, ñoâi khi lôïi ích cuûa nhaø ñaàu tö coù theå vöôït lôïi ích maø nöôùc chuû nhaø nhaän ñöôïc. - Tình traïng chuyeån giaù thoâng qua thuû thuaät naâng giaù chi phí ñaàu vaøo Caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöôøng tính giaù cao cho nhöõng nguyeân vaät lieäu, baùn thaønh phaåm, maùy moùc vaø thieát bò maø hoï nhaäp vaøo ñeå thöïc hieän ñaàu tö. Vieäc laøm naøy mang laïi nhieàu lôïi ích cho nhaø ñaàu tö nhö: giaûm ñöôïc thueá TNDN, thueá chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi… giaûm lôïi nhuaän thöïc teá maø hoï kieám ñöôïc, seõ laøm haïn cheá caùc nhaø caïnh tranh saùt nhaäp vaøo thò tröôøng. Ngöôïc laïi, ñieàu naøy laïi gaây ra chi phí saûn xuaát cao ôû caùc nöôùc chuû nhaø vaø caùc nöôùc chuû nhaø phaûi mua haøng hoùa do ñaàu tö nöôùc ngoaøi saûn xuaát vôùi giaù cao hôn. - Caùc nöôùc ñaàu tö thöôøng chuyeån giao coâng ngheä vaø kyõ thuaät laïc haäu vaøo nöôùc nhaän ñaàu tö. Döôùi söï taùc ñoäng cuûa caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät, coâng ngheä vaø maùy moùc thieát bò nhanh choùng trôû neân laïc haäu, vì vaäy nhaø ñaàu tö thöôøng chuyeån giao nhöõng maùy moùc ñaõ laïc haäu cho caùc nöôùc nhaän ñaàu tö ñeå ñoåi môùi saûn xuaát, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm vaø taêng naêng suaát lao ñoäng cuûa chính nöôùc hoï. Vieäc ñoù ñaõ gaây ra nhieàu thieät haïi cho nöôùc nhaän ñaàu tö nhö: raát khoù tính ñöôïc giaù trò thöïc cuûa maùy moùc chuyeån giao, do ñoù nöôùc ñaàu tö thöôøng bò thieät thoøi veà lôïi nhuaän ñöôïc chia, gaây toån haïi ñeán moâi tröôøng, chaát löôïng saûn phaåm thaáp, chi phí saûn xuaát cao… - Saûn xuaát haøng hoaù khoâng thích hôïp Caùc nhaø ñaàu tö coøn bò chæ trích laø saûn xuaát vaø baùn nhöõng haøng hoùa khoâng thích hôïp cho caùc nöôùc keùm phaùt trieån, thaäm chí ñoâi khi laïi laø nhöõng haøng hoùa coù haïi cho söùc khoûe con ngöôøi vaø gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Chaúng haïn nhö khuyeán khích söû duïng thuoác laù, thuoác tröø saâu, nöôùc ngoït coù gaz thay theá nöôùc hoa quaû töôi, chaát taåy thay theá xaø phoøng, boät ngoït… 13 - Nhöõng haïn cheá khaùc Nhieàu khi löôïng voán nöôùc ngoøai ñaõ laøm taêng theâm söï maát caân ñoái giöõa caùc vuøng, giöõa noâng thoân vaø thaønh thò, töø ñoù coù theå gaây neân baát oån veà chính trò vaø xaõ hoäi. Tuy nhieân, nhöõng maët traùi cuûa ÑTTTNN hoaøn toaøn khoâng coù nghóa laø phuû nhaän nhöõng lôïi theá cô baûn cuûa noù maø chæ löu yù raèng khoâng neân hy voïng quaù nhieàu vaøo ÑTTTNN maø caàn coù nhöõng chính saùch hôïp lyù, nhöõng bieän phaùp quaûn lyù höõu hieäu ñeå phaùt huy nhöõng maët tích cöïc, haïn cheá nhöõng maët tieâu cöïc cuûa ÑTTTNN. Bôûi vì möùc ñoä thieät haïi maø ÑTTTNN gaây ra cho chuû nhaø nhieàu hay ít phuï thuoäc raát nhieàu vaøo chính saùch, naêng löïc, trình ñoä quaûn lyù, trình ñoä chuyeân moân cuûa nöôùc nhaän ñaàu tö. 1.2.3.3 Vai troø cuûa ÑTTTNN trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá Vieät Nam trong xu theá hoäi nhaäp Naêm 2004, neàn kinh teá Vieät Nam coù möùc phaùt trieån cao, toaøn dieän ôû caùc ngaønh, caùc khu vöïc. Toác ñoä taêng tröôûng GDP ñaït 7,7%, trong ñoù khu vöïc coù voán ÑTNN ñoùng goùp khoaûng 15%. Caû naêm 2004 ñaõ coù 679 döï aùn ñöôïc caáp pheùp ñaàu tö môùi vôùi toång voán ñaêng kyù ñaït 2.084 trieäu USD, taêng 4,6% so vôùi naêm 2003. Cuõng trong naêm 2004, coù 458 löôït döï aùn ñaàu tö taêng voán vôùi toång soá voán ñaêng kyù taêng theâm laø 1.935 trieäu USD taêng tôùi 70,5% so vôùi naêm 2003 ñöa toång soá voán ñaêng kyù ñaàu tö naêm 2004 vöôït ngöôõng 4 tyû USD (möùc cao nhaát keå töø naêm 1999 trôû laïi ñaây). Vôùi keát quaû khaû quan nhö vaäy, Vieät Nam ñaõ hoaøn thaønh keá hoaïch thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi giai ñoaïn 2001-2005 töø cuoái 2004 (12 tyû USD). Tính ñeán cuoái naêm 2004 caû nöôùc coù khoaûng 5.130 döï aùn FDI coøn hieäu löïc vôùi toång soá voán ñaêng kyù 45,91 tyû USD. Trong ñoù, lónh vöïc coâng nghieäp vaø xaây döïng chieám 66,99% veà soá döï aùn vaø 58,28% soá voán ñaêng kyù, lónh vöïc dòch vuï chieám 19,35% soá döï aùn vaø 34,22% voán ñaêng kyù, lónh vöïc noâng nghieäp chieám 13,66% soá döï aùn vaø 7,5% voán ñaêng kyù. Giaù trò xuaát khaåu cuûa caùc DN coù voán ÑTNN naêm 2004 ñaït treân 8,6 tyû USD, toác ñoä gia taêng kim ngaïch xuaát khaåu bình quaân cuûa khu vöïc naøy treân 20%/naêm laøm cho tyû troïng cuûa khu vöïc naøy trong toång giaù trò xuaát khaåu cuûa caû nöôùc taêng lieân tuïc qua caùc naêm: naêm 2001 laø 24.4%, naêm 2002 laø 27.5%, naêm 2003 laø 31.4% vaø 2004 laø khoaûng 33% (khoâng keå daàu khí). Ñeán nay, khu vöïc kinh teá coù voán ÑTNN ñaõ taïo vieäc laøm cho 739 ngaøn lao ñoäng tröïc tieáp vaø hôn 1 trieäu lao ñoäng giaùn tieáp. Möùc ñoä giaûi quyeát vieäc laøm ôû khu vöïc ÑTNN khoâng lôùn nhöng chaát löôïng lao ñoäng vaø trình ñoä coâng nghieäp coù theå daãn ñaàu. Caùc DN ÑTNN ñem laïi khaû naêng taïo vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, 14 baèng vieäc ñaàu tö môû roäng qui moâ saûn xuaát, hoaëc xaây döïng nhöõng doanh nghieäp, cô sôû saûn xuaát… Quan troïng hôn laø thoâng qua ÑTTTNN ñeå ñaøo taïo, boài döôõng ñoäi nguõ lao ñoäng kyõ thuaät cao cho ñaát nöôùc. Thoâng qua ÑTTTNN, nöôùc ta coù theå tieáp nhaän thaønh töïu phaùt trieån khoa hoïc kyõ thuaät tieân tieán cuûa theá giôùi, tieáp caän ñöôïc nhöõng kinh nghieäm quaûn lyù, ñieàu haønh kinh doanh tieân tieán vaø phöông thöùc kinh doanh trong neàn kinh teá thò tröôøng töø caùc nöôùc phaùt trieån ÑTTTNN taùc ñoäng tích cöïc ñeán khai thaùc vaø söû duïng coù hieäu quaû nhöõng nguoàn löïc trong nöôùc, nhö laø nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, ñaëc bieät laø ñaát ñai, daàu moû, khoaùng saûn … Toùm laïi, ÑTTTNN coù vai troø raát quan troïng thuùc ñaåy ñaát nöôùc ta nhanh choùng hoäi nhaäp vôùi söï phaùt trieån cuûa theá giôùi vaø khu vöïc. 1.3 ÑIEÀU KIEÄN CÔ BAÛN THU HUÙT ÑTTTNN 1.3.1 OÅN ÑÒNH CHÍNH TRÒ – XAÕ HOÄI Söï oån ñònh chính trò – xaõ hoäi taïo ra moâi tröôøng thuaän lôïi ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh, taùc ñoäng lôùn ñeán vieäc thu huùt ñaàu tö vaø taïo ra lôïi nhuaän. Trong moâi tröôøng ñoù, caùc nhaø kinh doanh ñöôïc ñaûm baûo an toaøn veà ñaàu tö, quyeàn sôû höõu laâu daøi vaø oån ñònh taøi saûn hôïp phaùp cuûa hoï. Töø ñoù laøm an loøng nhaø ñaàu tö, ñeå hoï coù theå yeân taâm taäp trung cho hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình vaø khai thaùc döï aùn ñaàu tö coù hieäu quaû. Möùc ñoä an taâm cuûa nhaø kinh doanh ñöôïc cuûng coá thoâng qua söï ñaùnh giaù veà ruûi ro chính trò. Caùc nhaø kinh doanh thöôøng ñaùnh giaù möùc ñoä ruûi ro chính trò theo 4 daïng chuû yeáu goàm: söï maát oån ñònh trong nöôùc, söï xung ñoät vôùi nöôùc ngoøai, xu theá chính trò vaø khuynh höôùng kinh teá. Tình traïng baát oån veà chính trò baèng vieäc nhanh choùng thay ñoåi chính phuû cuõng coù theå caûn trôû ñaàu tö, neáu noù daãn ñeán moät heä thoáng chính saùch vaø bieän phaùp khuyeán khích khoâng oån ñònh. Ñaëc bieät, raát deã coù moät taùc ñoäng baát lôïi ñoái vôùi ñaàu tö, neáu söï thay ñoåi chính phuû bao goàm caû vieäc thay ñoåi caùc luaät cô baûn, nhö: luaät ñaàu tö, quyeàn sôû höõu taøi saûn, luaät thueá vaø nhaát laø söï thay ñoåi chính trò ñoù laøm taêng caùc ruûi ro taøi saûn bò tòch thu sung coâng. Baûo ñaûm oån ñònh xaõ hoäi thöïc chaát laø taïo ra moâi tröôøng vaên hoùa-xaõ hoäi thuaän lôïi cho hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø ñaàu tö, ñoù laø moät boä phaän caáu thaønh heä thoáng haï taàng xaõ hoäi. Coù nghóa laø, nhaø nöôùc giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi theo höôùng tích cöïc, taïo ñieàu kieän cho caùc toå chöùc kinh teá hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi maø nhaø nöôùc caàn quan taâm nhö vaán ñeà daân soá, vieäc laøm, xoùa ñoùi giaûm 15 ngheøo, coâng baèng xaõ hoäi, xoùa boû nhöõng teä naïn xaõ hoäi, thaùi ñoä lao ñoäng, ñaïo ñöùc kinh doanh vaø vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng, y teá vaø giaùo duïc. 1.3.2 OÅN ÑÒNH CAÙC CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MO Duy trì söï oån ñònh caùc chính saùch kinh teá vó moâ laø giaùm nhöõng bieán ñoäng ngaén haïn trong neàn kinh teá vaø khuyeán khích taêng tröôûng beàn vöõng laâu daøi, goùp phaàn taïo neân moâi tröôøng ñaàu tö haáp daãn cho caùc nhaø ñaàu tö. Trong vieäc duy trì oån ñònh caùc chính saùch kinh teá vó moâ, yeáu toá haøng ñaàu laø oån ñònh tieàn teä maø bieåu hieän laø söï oån ñònh tyû giaù hoái ñoùai, oån ñònh giaù caû, laõi suaát… nhaèm giaûm tính baáp beânh trong ñaàu tö, taùc ñoâng tích cöïc ñeán taêng tröôûng kinh teá. Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng kinh teá vó moâ cuûa quoác gia laø caùc yeáu toá nhö möùc toång caàu, thu nhaäp vaø laïm phaùt. ñaây laø nhöõng yeáu toá quan troïng ñoái vôùi nhöõng ñaùnh giaù veà söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa döï aùn ñaàu tö. Hôn nöõa, caùc bieán soá aûnh höôûng ñeán giaù vaø soá löôïng cuûa haøng hoùa voán nhö tyû giaù hoái ñoùai thöïc vaø nhöõng bieän phaùp kieåm soaùt ñoái vôùi ngoïai thöông cuõng heát söùc quan troïng. Caùc bieán soá naøy seõ coù taùc ñoäng mang tính heä thoáng ñoái vôùi taát caû caùc nhaø ñaàu tö. Maët khaùc, trong soá nhöõng yeáu toá quyeát ñònh möùc caàu cuûa möùc toång ñaàu tö, vaø trong moät chöøng möïc nhaát ñònh naøo ñoù, nhöõng quyeát ñònh ñaàu tö cuûa nhaø ñaàu tö naøy laïi tuøy thuoäc vaøo nhöõng quyeát ñònh coù theå coù cuûa nhöõng nhaø ñaàu tö khaùc. Do ñoù, baát cöù moät söï baát oån naøo trong heä thoáng chính saùch kinh teá vó moâ seõ thoåi phoàng söï bieán ñoäng ñaàu tö khaû dó coù tính baát oån vaø hay bò taùc ñoäng cuûa nhöõng tö töôûng laïc quan hay bi quan. Oån ñònh chính saùch kinh teá vó moâ laø ñieàu kieän tieân quyeát cho vieäc tính toùan kinh doanh cuûa caùc nhaø ñaàu tö, taïo nieàm tin vaøo töông lai, ñoàng thôøi traùnh khoûi nhöõng cuoäc khuûng hoaûng kinh teá coù theå xaûy ra. OÅn ñònh caùc chính saùch kinh teá vó moâ vôùi theå cheá oån ñònh vaø möùc thueá hôïp lyù seõ taïo ñieàu kieän ñeå nhaø ñaàu tö döï ñoaùn chính xaùc lôïi töùc trieån voïng, giaûm tính baáp beânh khaû dó cuûa ñaàu tö. Ñieàu naøy laø yeáu toá baûo ñaûm vaø khuyeán khích thu huùt toát caùc nguoàn voán ñaàu tö. 1.3.3 CHÍNH SAÙCH KHUYEÁN KHÍCH VAØ HOà TRÔÏ ÑAÀU TÖ THOÛA ÑAÙNG, ÑOÀNG THÔØI COÙ CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI VAØ QUI HOAÏCH ÑAÀU TÖ ROÕ RAØNG, CUÏ THEÅ. Caùc quoác gia thöôøng duøng nhieàu coâng cuï khaùc nhau ñeå taùc ñoäng ñeán toång möùc ñaàu tö, ñeán söï phaân phoái ñaàu tö giöõa caùc khu vöïc, caùc loïai taøi saûn vaø theo thôøi gian baèng caùch taùc ñoäng ñeán tyû suaát sinh lôïi cuûa voán. Ñeå cho caùc nhaø ñaàu tö coù khaû naêng ñaùp öùng ñöôïc nhöõng yeâu caàu hoaït ñoäng ñaõ ñeà ra, phaàn lôùn caùc 16 nöôùc nhaän ñaàu tö ñeàu coù nhöõng bieän phaùp tích cöïc nhö khuyeán khích veà thueá, cho ñoäc quyeàn ôû thò tröôøng noäi ñòa. Söï cho pheùp ñoäc quyeàn ôû thò tröôøng noäi ñòa daønh cho nhaø ÑTNN ñaõ laøm taêng khuyeán khích ñaàu tö, vaø töø laâu noù ñaõ ñöôïc nhieàu nhaø ÑTNN ñaàu tö vaøo caùc ngaønh coâng ngheä thay theá nhaäp khaåu ôû caùc nöôùc keùm phaùt trieån quan taâm tìm kieám. Nhöng theá ñoäc quyeàn laïi khoâng gaây ñöôïc söùc eùp buoäc caùc coâng ty ña quoác gia phaûi haï thaáp giaù caû vaø naâng cao chaát löôïng. Hôn nöõa vì ñoäc quyeàn laøm giaù caû trong nöôùc vaø lôïi nhuaän taêng leân, do ñoù taïo neân moät söï chuyeån dòch tröïc tieáp lôïi ích töø ngöôùi tieâu duøng cuûa caùc nöôùc keùm phaùt trieån ñeán caùc nhaø ñaàu tö. Caùc tröôøng hôïp öu ñaõi baèng thueá laø bieän phaùp khuyeán khích ñaàu tö thöôøng gaëp nhaát. Chuùng ñöôïc theå hieän döôùi nhieàu daïng khaùc nhau: thueá suaát öu ñaõi cho moät soá loïai ñaàu tö cuï theå naøo ñoù, mieãn vaø giaûm thueá coù thôøi haïn, cho pheùp khaáu hao nhanh, hoaøn thueá…. Treân thöïc teá, ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån, nhöõng bieän phaùp khuyeán khích ñaàu tö coù hieäu quaû raát haïn cheá, do söï haïn cheá cuûa heä thoáng quaûn lyù thueá vaø coøn do nhöõng bieán daïng thò tröôøng, chaúng haïn nhö vieäc phaân phoái tín duïng hay söï can thieäp cuûa heä thoáng quaûn lyù haønh chính vaøo vieäc phaân boå ngoïai teä. Caùc bieän phaùp öu ñaõi baèng thueá coù theå aûnh höôûng ñeán söï phaân boå caùc khoûan lôïi ích ñaëc bieät nhôø ñoäc quyeàn, hôn laø aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh ñaàu tö, do ñoù thöôøng coù hieäu quaû thaáp. Maëc khaùc, thaät khoù xaùc ñònh vaø ño löôøng ñöôïc nhöõng möùc cheânh leäch giöõa suaát sinh lôïi cuûa ñaàu tö caù bieät vaø suaát sinh lôïi cuûa ñaàu tö xaõ hoäi ñeå lyù giaûi cho nhöõng öu ñaõi baèng thueá. Do vaäy, vieäc thöïc hieän baát kyø bieän phaùp khuyeán khích baèng thueá naøo cuõng gaây ra nhöõng gaùnh naëng raát lôùn cho heä thoáng quaûn lyù thueá. Caùc bieän phaùp öu ñaõi baèng thueá seõ khieán cho nhöõng ñoái töôïng coù theå höôûng lôïi seõ ra söùc vaän ñoäng haønh lang ñeå coù lôïi cho mình. Söï thaát thu thueá tieàm aån trong caùc bieän phaùp khuyeán khích coù moät chi phí cô hoäi roõ raøng. Vaø nhöõng noã löïc nhaèm hoaøn chænh heä thoáng thueá nhaèm höôùng daãn söï phaân boå caùc nguoàn löïc coù theå daãn ñeán nhöõng bieán daïng lôùn mang tính heä thoáng. Do ñoù, tính oån ñònh vaø coù theå tieân ñoaùn ñöôïc cuûa cheá ñoä thueá laø ñieàu kieän tieân quyeát cho tính hieäu quaû cuûa bieän phaùp khuyeán khích ñaàu tö. 1.3.4 MOÂI TRÖÔØNG THEÅ CHEÁ OÅN ÑÒNH Chính phuû coù moät vai troø quyeát ñònh trong vieäc xaây döïng vaø duy trì moät moâi tröôøng kinh teá laønh maïnh. Chính phuû phaûi ñaûm baûo luaät phaùp vaø traät töï, thöïc thi caùc hôïp ñoàng, vaø ñònh höôùng nhöõng ñieàu tieát cuûa noù ñeå hoã trôï caïnh tranh vaø ñoåi môùi. Quan troïng nhaát laø, chính phuû phaûi ñaûm baûo moäi tröôøng theå cheá oån ñònh, 17 thoâng qua oån ñònh heä thoáng luaät phaùp vaø ñaûm baûo thöïc thi coù hieäu quaû, nhaèm giuùp cho nhaø ñaàu tö an taâm vaø tính toùan ñöôïc hieäu quaû ñaàu tö. Ngoøai ra, trong caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån vaø chuyeån ñoåi thì nhöõng yeáu toá quyeát ñònh khaùc cuõng coù vai troø cöïc kyø quan troïng. Nhöõng yeáu toá ñoù bao goàm: vieäc thi haønh luaät caùc quyeàn sôû höõu taøi saûn, vieäc loïai boû caùc qui ñònh quaûn lyù khoâng caàn thieát vaø caùc yù nghóa cuûa söï phaân phoái thu nhaäp ñeå ñaûm baûo moät moâi tröôøng ñaàu tö oån ñònh. Taàm quan troïng cuûa caùc quyeàn sôû höõu taøi saûn ñoái vôùi ñaàu tö ñaõ ñöôïc xaùc laäp, quyeàn sôû höõu taøi saûn caàn phaûi ñöôïc ñaûm baûo thöïc thi moät caùch coù hieäu quaû thoâng qua heä thoáng tö phaùp. Naïn tham nhuõng laø moät vaán ñeá nan giaûi ñoái vôùi caùc döï aùn ñaàu tö, bôûi vì vieäc thöïc hieän döï aùn coù theå bao goàm nhieàu thuû tuïc haønh chính, ñaëc bieät ôû nhöõng neàn kinh teá coøn nhieàu quy ñònh quaûn lyù chöa oån ñònh vaø hoaøn chænh. Naïn tham nhuõng laøm taêng chi phí kinh doanh, daãn ñeán ñaàu tö keùm hieäu quaû. Do ñoù, vieäc loaïi boû caùc quy ñònh quaûn lyù khoâng caàn thieát, caûi caùch haønh chính ñeå giaûm tham nhuõng seõ thuùc ñaåy ñaàu tö vaø taêng tröôûng. Söïï phaân phoái thu nhaäp aûnh höôûng ñeán vieäc tích luõy voán baèng caùch aûnh höôûng ñeán söï löïa choïn chính saùch coâng coäng vaø möùc ñoä oån ñònh xaõ hoäi vaø chính trò. Moät söï phaân phoái thu nhaäp khoâng ñoàng ñeàu coù theå kích thích caùc ñoøi hoûi cuûa coâng nhaân vaø taïo ra söï tranh chaáp veà lao ñoäng, laøm taêng möùc ñoä xung ñoät veà chính trò vaø thaäm chí daãn ñeán baát oån veà ngaân saùch vaø kinh teá, caûn trôû ñaàu tö vaø taêng tröôûng. 1.3.5 ÑAÛM BAÛO CÔ SÔÛ HAÏ TAÀNG CHO PHAÙT TRIEÅN Cô sôû haï taàng laø toång theå caùc cô sôû vaät chaát kyõ thuaät, caùc coâng trình, caùc phöông tieän toàn taïi treân moät laõnh thoå nhaát ñònh ñöôïc duøng laøm ñieàu kieän saûn xuaát vaø ñieàu kieän sinh hoaït noùi chung, baûo ñaûm söï vaän haønh lieân tuïc, thoâng suoát caùc luoàng cuûa caûi vaät chaát, caùc luoàng thoâng tin vaø dòch vuï nhaèm ñaùp öùng nhu caàu coù tính phoå bieán cuûa saûn xuaát vaø ñôøi soáng. Ñeå thuùc ñaåy thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi caàn taïo ra moät heä thoáng chính saùch vaø ñònh cheá coù tính chaát hoã trôï, bao goàm: caùc thaønh phaàn cuûa söï oån ñònh chính trò xaõ hoäi, söï oån ñònh chính saùch kinh teá vó moâ taïo ra moâi tröôøng hoaït ñoäng kinh doanh vôùi chi phí thaáp, moâi tröôøng theå cheá oån ñònh ñeå ñaûm baûo söï ñoàng taâm nhaát trí cuûa xaõ hoäi vaø moät baûo ñaûm cô sôû haï taàng cho ñaàu tö vaø taêng tröôûng kinh teá. 18 1.4 XU HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN VAØ DÖÏ BAÙO FDI TOAØN CAÀU Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñaõ coù daáu hieäu phuïc hoài trong naêm 2004. Sau khi ñaït möùc cao nhaát 1,4 nghìn tyû USD vaøo naêm 2000, FDI toaøn caàu ñaõ giaûm lieân tuïc trong 3 naêm: 41% naêm 2001, 20,5% naêm 2002 vaø 25%, ñaït 560 tyû USD naêm 2003 ñaùnh daáu FDI toaøn caàu taêng trôû laïi, ñaït 653 tyû USD, chaám döùt 2 naêm suy giaûm lieân tieáp. Tuy nhieân, neáu so vôùi möùc cuûa naêm 2000, thôøi kyø buøng noå FDI do caùc coâng ty xuyeân quoác gia ñaåy maïnh hoaït ñoäng saùp nhaäp vaø chuyeån giao thì FDI naêm 2003 môùi chæ baèng 50%. Naêm 2004 theo tính toaùn cuûa caùc nhaø kinh teá, FDI toaøn caàu taêng 30%, ñaït möùc 755 tyû USD. Nhöõng nhaân toá thuùc ñaåy FDI taêng trôû laïi laø do toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao, lôïi nhuaän coâng ty taêng, giaù chöùng khoaùn taêng vaø taêng caùc hoaït ñoäng saùt nhaäp. Naêm 2003, ñaàu tö môùi thoâng qua hình thöùc saùp nhaäp vaø chuyeån giao ñaït möùc thaáp 297 tyû USD, ñaõ coù xu höôùng taêng trôû laïi: taêng 3% trong 6 thaùng ñaàu naêm so vôùi cuøng kyø naêm 2003. Lôïi nhuaän cao ñöôïc phaûn aùnh trong lôïi nhuaän trích ñaàu tö- moät trong 3 nhaân toá caáu thaønh doøng FDI, ñaõ phuïc hoài trong naêm 2003. Caùc nhaân toá caáu thaønh khaùc cuûa FDI nhö traùi phieáu vaø caùc khoaûn vay noäi boä coâng ty cuõng taêng trong naêm 2004. Chính saùch töï do hoaù ñaàu tö cuûa caùc quoác gia cuõng goùp phaàn quan troïng thuùc ñaåy xu höôùng phuïc hoài trong naêm nay. öôùc tính coù khoaûng 244 ñieàu chænh chính saùch vaø luaät phaùp veà FDI trong naêm 2003, trong ñoù khoaûng 220 ñieàu chænh theo höôùng töï do hôn vaø mang tính caïnh tranh nhieàu hôn. Hôn nöõa, coù nhieàu hieäp ñònh ñaàu tö song phöông (BIT) vaø 60 hieäp ñònh veà thueá (DTT) ñaõ ñöôïc kyù keát, naâng toång soá caùc hieäp ñònh ñaõ ñöôïc kyù keát. ÔÛ chaâu AÙ, FDI chuyeån höôùng taäp trung khaù maïnh vaøo khu vöïc dòch vuï. Trong baûn thaân ngaønh dòch vuï, hôn 50% FDI taäp trung vaøo taøi chính, vaän taûi, vieãn thoâng, vaø dòch vuï kinh doanh. Caùc nöôùc trong khu vöïc chaâu AÙ coù theå thu huùt nhieàu FDI hôn do hoï tích cöïc hoäi nhaäp khu vöïc thoâng qua caùc hieäp ñònh vaø höôùng tôùi xaây döïng coäng ñoàng kinh teá ASEAN. FDI chuyeån maïnh vaøo caùc ngaønh dòch vuï phaûn aùnh söùc maïnh cuûa dòch vuï ngaøy caøng taêng trong neàn kinh teá. Ví duï naêm 2001, bình quaân ngaønh dòch vuï chieám 72% GDP cuûa caùc nöôùc phaùt trieån, 52% GDP cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø 57% cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp môùi. Hôn nöõa, dòch vuï laø ngaønh khoâng theå trao ñoåi, chuùng ñöôïc saûn xuaát taïi thôøi ñieåm vaø ôû nôi chuùng ñöôïc tieâu thuï. Do ñoù, caùch toát nhaát ñeå ñem dòch vuï ñeán caùc thò tröôøng nöôùc ngoaøi laø qua FDI. Nhöõng nöôùc thöïc hieän töï do hoaù caùc chính saùch FDI trong ngaønh dòch vuï thöôøng coù khaû naêng thu huùt ñöôïc doøng FDI vaøo lôùn hôn, ñaëc bieät quan troïng laø caùc 19 chöông tình tö nhaân hoaù caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ñaõ vaø ñang ñöôïc thöïc hieän ôû caùc nöôùc. Nhìn chung xu höôùng caùc nhaø ñaàu tö thaâm nhaäp caùc thò tröôøng môùi thoâng qua caùc hoaït ñoäng mua baùn vaø saùt nhaäp trong ngaønh dòch vuï nhö ngaân haøng, vieãn thoâng vaø caáp nöôùc lôùn hôn nhieàu ôû caùc ngaønh khaùc. ÔÛû nhieàu nöôùc, caùc chöông trình tö nhaân hoaù cho pheùp ñaàu tö nöôùc ngoaøi tham gia ñaït ñænh vaøo nhöõng naêm 1990 cuõng ñaõ goùp phaàn taêng caùc hoaït ñoäng mua baùn vaø saùt nhaäp. Trong nhieàu ngaønh coâng nghieäp, caùc nhaø ñaàu tö söû duïng ngaøy caøng nhieàu hình thöùc thoûa thuaän khoâng caáp voán mua laïi coå phieáu nhö: trôû thaønh moät coâng ty con kinh doanh trong lónh vöïc cuûa coâng ty meï, hôïp ñoàng quaûn lyù vaø ñoái taùc, vv. Hình thöùc ñaàu tö môùi naøy raát phoå bieán trong caùc lónh vöïc nhö nhaø haøng, khaùch saïn, baùn leû, keá toaùn, dòch vuï phaùp lyù vaø caùc dòch vuï chuyeân moân khaùc. Chuyeån dòch vuï ra nöôùc ngoaøi laø hieän töôïng töông ñoái môùi vaø ñang gia taêng. Vieäc chuyeån dòch vuï ra nöôùc ngoaøi coù theå thöïc hieän baèng 2 caùch: thieát laäp caùc chi nhaùnh nöôùc ngoaøi vaø thueâ moät beân thöù ba thöïc hieän dòch vuï (outsourcing) vôùi chi phí thaáp hôn, goùp phaàn giaûm chi phí vaø taêng naêng löïc caïnh tranh. Nhieàu nhaø ñaàu tö trong caùc ngaønh khaùc nhau ñaõ thöïc hieän outsourcing caùc dòch vuï nhö: keá toaùn, vaän ñôn, phaùt trieån phaàn meàm, thieát keá kieán truùc, thí nghieäm, v.v. Tyû troïng outsourcing quoác teá trôû thaønh moät xu höôùng phaùt trieån nhanh do dòch vuï coù theå trao ñoåi ngaøy caøng phaùt trieån. Phaûn öùng chính saùch ñoái vôùi vieäc ñieàu chænh chieán löôïc ñaàu tö cuûa caùc nhaø ñaàu tö chuyeån sang ngaønh dòch vuï, nhieàu nöôùc ñaõ thöïc hieän ñieàu chænh chính saùch quoác gia nhaèm vöøa thu hut FDI vaøo caùc ngaønh cheá taïo vaø caùc ngaønh sô cheá laïi vöøa thu huùt ñöôïc FDI vaøo phaùt trieån ngaønh dòch vuï. Caùc nöôùc ñeàu thöïc hieän töï do hoaù ñaàu tö, ñaëc bieät laø trong ngaønh dòch vuï, giaûm thieåu nhöõng truïc traëc cuûa thò tröôøng, vaø thieát laäp caùc muïc tieâu phaùt trieån roäng hôn, xoùa boû nhöõng quy ñònh haïn cheá hoaëc gaây trôû ngaïi cho ñaàu tö vaøo caùc ngaønh, ñaëc bieät laø ngaønh dòch vuï. Ñoàng thôøi caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö cuõng coù caùc bieän phaùp tích cöïc baûo hoä vaø khuyeán khích ñaàu tö thoâng qua caùc chöông trình tö nhaân hoaù, caùc chính saùch khuyeán khích vaø öu ñaõi. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc thoâng qua giaùo duïc ñaøo taïo laø moät trong nhöõng yeáu toá then choát thu huùt FDI. Ngoaøi ra caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö coøn thöïc hieân haøng loaït caùc bieän phaùp hoã trôï thuùc ñaåy ñaàu tö nhö môû cöûa ngaønh dòch vuï cho FDI keå caû dòch vuï lieân quan ñeán cô sôû haï taàng; thaønh laäp cô quan xuùc tieán ñaàu tö nhaèm thu huùt FDI; ñöa ra caùc chính saùch öu ñaõi ñaàu tö veà thueá, taøi chính, laõi suaát, thueâ maët baèng, v.v. Caùc 20 khu coâng nghieäp ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån voán laø nôi ñöôïc laäp ra ñeå taïo moät moâi tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi nhaát thu huùt FDI, ñaây cuõng laø nôi coù theå ñoùn xu höôùng chuyeån ngaønh dòch vuï ra nöôùc ngoaøi cuûa caùc nhaø ñaàu tö ñeå thu huùt FDI vaøo ngaønh dòch vuï. Phaùt trieån ñoàng boä heä thoáng haï taàng cô sôû vaø caùc kyõ naêng caàn thieát cho löïc löôïng lao ñoäng vaø boä maùy haønh chính ñeå phuïc vuï toát nhaát yeâu caàu cuûa nhaø ñaàu tö. Baûng 1.2: Döï baùo ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi toaøn caàu ñeán naêm 2008 (Ñôn vò: Tyû USD) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 FDI toaøn theá giôùi 823,3 654,8 575,3 754,8 883,7 991,6 1.079,6 1.165,7 FDI vaøo caùc nöôùc ñang phaùt trieån 232,3 192,2 186,9 229,6 255 281,2 305,8 330,2 Toác ñoä taêng (%) -15,1 -17,3 -2,8 22,8 11,1 10,3 8,7 8 % trong GDP 3,3 2,6 2,3 2,6 2,7 2,8 2,8 2,8 % trong toaøn theá giôùi 28,2 29,4 32,5 30,4 28,9 28,4 28,3 28,3 Nguoàn: EIU, World Investment Prospects 2004; Thoâng tin Kinh teá Xaõ hoäi. Döï baùo voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc caáp môùi vaøo Vieät Nam naêm 2005 seõ ñaït khoaûng 4,5-5 tyû USD. Voán thöïc hieän seõ ñaït töø 3,0-3,1 tyû USD. Tuy nhieân, ñeå taïo chuyeån bieán cô baûn doøng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaùp öùng goùp phaàn thöïc hieän muïc tieâu taêng tröôûng 8,5% vaøo naêm 2005 nhö nghò quyeát maø Quoác hoäi ñaõ thoâng qua thì trong giai ñoaïn tôùi caàn taäp trung vaøo nhöõng giaûi phaùp cô baûn nhaèm tieáp tuïc hoaøn thieän hôn nöõa moâi tröôøng ñaàu tö ñoàng thôøi khaéc phuïc nhöõng yeáu keùm vaø toàn taïi maø naêm 2004 coøn chöa giaûi quyeát hoaëc giaûi quyeát chöa trieät ñeå. 1.5 KINH NGHIEÄM THU HUÙT VOÁN ÑTNN CUÛA CAÙC NÖÔÙC ASEAN 1.5.1 KINH NGHIEÄM THU HUÙT VOÁN ÑTNN CUÛA SINGAPORE Singapore ñaõ töø laâu luoân coi vieäc lôïi duïng voán ÑTNN ñeå phaùt trieån kinh teá nhö moät quoác saùch. Tuøy vaøo töøng giai ñoaïn phaùt trieån khaùc nhau maø chính phuû xaùc ñònh nhöõng ngaønh kinh teá muõi nhoïn, caàn öu tieân phaùt trieån maø coù nhöõng chính saùch khuyeán khích ñaàu tö thích hôïp. 21 Trong thaäp kyû 60, duøng nhöõng bieän phaùp thueá öu ñaõi ñeå khuyeán khích ñaàu tö vaøo caùc ngaønh cheá bieán, laép raùp, söû duïng nhieàu lao ñoäng; trong thaäp kyû 70 khuyeán khích ñaàu tö vaøo caùc ngaønh cheá taïo, söû duïng nhieàu kyõ thuaät vaø voán. Töø thaäp nieân 80 ñeán nay, chính phuû laïi coù nhöõng cheá ñoä öu ñaõi khuyeán khích ñaàu tö vaøo nhöõng ngaønh mang tính thôøi ñaïi: nhöõng ngaønh kyõ thuaät cao söû duïng coâng ngheä hieän ñaïi, ñieän töû, maùy tính, cô khí chính xaùc… Ngay trong giai ñoïan ñaàu phaùt trieån coâng nghieäp thay theá haøng nhaäp khaåu, saéc leänh veà coâng nghieäp “muõi nhoïn” vaø saéc leänh mieãn thueá cho caùc xí nghieäp ñang môû roäng (The Industrial Expansion Ordinance) ñaõ ñöa ra moät loaït caùc ñieàu khoaûn khuyeán khích caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi. Sang giai ñoïan phaùt trieån coâng nghieäp höôùng xuaát khaåu, nhöõng saéc leänh treân ñöôïc söûa ñoåi vaø boå sung baèng ñaïo luaät giaûm thueá thu nhaäp ñeå phaùt trieån kinh teá (Economic Expansion Act Relief Income Tax) naêm 1967 vaø ñaïo luaät khuyeán khích phaùt trieån kinh teá (Economic Incentive Act) naêm 1970. Nhöõng ñaïo luaät naøy ñaõ quy ñònh nhöõng ñieàu khoaûn chính sau: - Ñeå höôûng quy cheá veà coâng nghieäp “muõi nhoïn” moät coâng ty phaûi ñaàu tö toái thieåu 1 trieäu ñoâ la Singapore (SGD) - töông ñöông 417.000 USD - coâng ty thuoäc dieän naøy ñöôïc giaûm thueá trong 5 naêm, lôïi nhuaän coå phaàn ñoùng goùp cho ñeán cuoái thôøi gian höôûng quy cheá “muõi nhoïn” ñeàu ñöôïc mieãn thueá thu nhaäp. - Moãi xí nghieäp môû roäng phaùt trieån saûn xuaát phaûi chi phí theâm treân 10 trieäu SGD, ñöôïc giaûm bôùt moät phaàn thueá. - Moãi xí nghieäp xuaát khaåu (maø giaù trò haøng xuaát khaåu cuûa noù laø 100.000 SGD hay 41.000 USD vaø chieám toái thieåu 20% toång soá haøng baùn ra) coù theå ñöôïc mieãn thueá ñaùnh vaøo 90% soá taêng lôïi nhuaän xuaát khaåu. Lôïi nhuaän xuaát khaåu noùi chung, chæ phaûi chòu thueá nheï 4%, trong khi caùc xí nghieäp khoâng saûn xuaát cho xuaát khaåu phaûi chòu thueá lôïi töùc ñeán 40%. Thôøi gian mieãn giaûm thueá ñoái vôùi xí nghieäp saûn xuaát xuaát khaåu laø 8 naêm, thaäm chí coù theå keùo daøi ñeán 15 naêm ñoái vôùi xí nghieäp coù voán coá ñònh trò giaù treân 150 trieäu SGD. - Moïi xí nghieäp coù theå khoâng phaûi chòu thueá veà chi phí saûn xuaát trong 3 naêm neáu xí nghieäp thua loã. Soá tieàn bò thua loã coù theå chuyeån vaøo thôøi gian sau ñeå tính thueá khi xí nghieäp baét ñaàu laøm aên coù laõi. - Caùc xí nghieäp coù theå nhaäp khaåu mieãn thueá thieát bò vaø nguyeän vaät lieäu khoâng coù saün ôû Singapore. - Caùc DN nöôùc ngoaøi khoâng bò haïn cheá veà quy moâ voán ñaàu tö vaø hoaøn toaøn khoâng bò haïn cheá veà hoài höông voán vaø lôïi nhuaän. - Nhöõng khoaûn nôï vay cuûa nöôùc ngoaøi ñeå nhaäp thieát bò cuõng ñöôïc mieãn thueá ñeå laøm giaûm gaùnh naëng cho ngöôøi ñi vay. 22 - Nhöõng khoaûn traû baûn quyeàn (baèng phaùt minh, saùng cheá) vaø chi phí veà vieän trôï kyõ thuaät cuûa caùc nhaø ñaàu tö ôû nöôùc ngoaøi ñöôïc giaûm thueá 20% neáu ñöôïc Nhaø nöôùc thöøa nhaän laø loaïi kyõ thuaät caàn thieát ñeå du nhaäp. Moät soá tröôøng hôïp, nhöõng khoaûn naøy ñöôïc mieãn thueá hoaøn toaøn. Ngoaøi vieäc coù chính saùch öu ñaõi trong ñaàu tö, Singapore quan taâm ñaëc bieät ñeán vieäc ñaàu tö phaùt trieån haï taàng cô sôû vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc taïo ñieàu kieän thuaän lôïi toái ña cho caùc nhaø ñaàu tö. Ngay töø naêm 1973, Singapore ñaõ laäp UÛy ban ñaøo taïo coâng nghieäp (Industrial Training Board). Chính phuû ñaõ cuøng vôùi caùc coâng ty xuyeân quoác gia thaønh laäp nhöõng trung taâm ñaøo taïo coâng nhaân vaø nhaân vieân chuyeân moân kyõ thuaät ñaùp öùng yeâu caàu cuûa caùc nhaø ñaàu tö, thaønh laäp chöông trình hoãn hôïp ñaøo taïo chuyeân moân coâng nghieäp, trong ñoù Nhaø nöôùc chòu moät phaàn chi phí vaø caùc coâng ty ñöôïc quyeàn söû duïng moät phaàn coâng nhaân vaø nhaân vieân chuyeân moân ñöôïc ñaøo taïo. Naêm 1986, Singapore ñaõ ban boá luaät veà lao ñoäng (Employment Act) vaø luaät boå sung veà quan heä trong coâng nghieäp (The Industrial Relation Amendament Act) ñeå laøm yeân loøng caùc nhaø ÑTNN vaø ñaûm baûo cheá ñoä lao ñoäng vaø tieàn löông coù lôïi. Toùm laïi, baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra ñeå taêng cöôøng thu huùt voán ñaàu tö laø: - Toå chöùc boä maùy quaûn lyù nhaø nöôùc goïn nheï. - Singapore ñaõ xaây döïng ñöôïc heä thoáng phaùp lyù toaøn dieän, ñeà ra nhöõng nguyeân taéc chæ ñaïo cuï theå cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh. Heä thoáng phaùp lyù luoân ñöôïc ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi thöïc teá cuûa neàn kinh teá. - Laáy tieâu chuaån veà voán ñaàu tö coù giaù trò lôùn, tieâu chuaån höôùng veà xuaát khaåu vaø tieâu chuaån kyõ thuaät cao laøm ñieàu kieän ñeå höôûng caùc öu ñaõi. - Nhaø nöôùc daønh phaàn lôùn ngaân saùch cho phaùt trieån haï taàng cô sôû. - Coi troïng phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, lôïi theá lôùn nhaát cuûa Singapore trong thôøi kyø ñaàu cuûa coâng cuoäc phaùt trieån. 1.5.2 KINH NGHIEÄM THU HUÙT VOÁN ÑTNN CUÛA THAÙI LAN Veà ñaát ñai,._. phuû caàn nhanh choùng thöïc hieän caùc bieän phaùp sau nhaèm phaùt trieån coâng nghieäp phuï trôï: - Xaây döïng quy hoaïch toång theå phaùt trieån coâng nghieäp phuï trôï - Xaây döïng caùc trung taâm ñaøo taïo kinh doanh vaø coâng ngheä cuõng nhö caùc trung taâm hoã trôï kyõ thuaät cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû - Xaây döïng cô sôû döõ lieäu cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam trong ngaønh coâng nghieäp phuï trôï trong nöôùc - Xaây döïng caùc khu coâng nghieäp daønh rieâng cho caùc doanh nghieäp trong ngaønh coâng nghieäp phuï trôï - Thöïc hieän caùc bieän phaùp öu ñaõi cho coâng nghieäp phuï trôï (hoã trôï huy ñoäng voán, hoã trôï ñaøo taïo phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, cung caáp thoâng tin coâng ngheä, tham gia trieån laõm saûn phaåm) 2.6.6.3 Khoâng cho pheùp caùc öu ñaõi “xeù raøo” cuûa caùc tænh Caàn phaûi coù söï chæ ñaïo thoáng nhaát töø treân xuoáng veà caùc öu ñaõi, khoâng vì lôïi ích rieâng maø maïnh ai naáy laøm. Caùc ñòa phöông coù ñieåm töông ñoàng veà töï nhieân, ñieàu kieän kinh teá, xaõ hoäi neân cuøng nhau thöïc hieän caùc hoaït ñoäng, höôùng tôùi muïc tieâu xuùc tieán ñaàu tö theo vuøng mieàn. Nhö vaäy seõ vöøa tieát kieäm cho doanh nghieäp, vöøa taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho nhaø ñaàu tö xaùc ñònh ñòa baøn. Beân caïnh ñoù, töï thaân caùc doanh nghieäp cuõng phaûi chuû ñoäng tieán haønh caùc hoaït ñoäng xuùc tieán ñaàu tö treân cô sôû tình hình thò tröôøng vaø ñònh höôùng chung cuûa Nhaø nöôùc. Tuy nhieân, chính phuû cuõng caàn nghieân cöùu laïi caùc cô cheá öu ñaõi ñaàu tö caáp vó 61 moâ, khoâng theå aùp duïng cho taát caû caùc vuøng mieàn, caùc ñòa phöông moät chính saùch chung maø phaûi chia caáp ñoä öu ñaõi theo töøng vuøng, chæ neân xaây döïng nhöõng khung phaùp lyù thoâng thoaùng ñeå caùc ñòa phöông linh hoaït vaän duïng vôùi ñieàu kieän cuûa mình maø vaãn ñaûm baûo khoâng vöôït khung. 2.6.6.4 Caûi caùch thuû tuïc haønh chính Caûi caùch thuû tuïc haønh chính taïo moâi tröôøng ñaàu tö laønh maïnh ñeå thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, coù nhö theá chuùng ta seõ taïo ñöôïc loøng tin cho caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - UBND tænh, thaønh phoá cuøng caùc ban ngaønh coù lieân quan thöôøng xuyeân kieåm tra vieäc thöïc hieän caûi caùch thuû tuïc haønh chính lieân quan ñeán laõnh vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ñaëc bieät naâng cao traùch nhieäm cuûa chính quyeàn ñòa phöông nôi doanh nghieäp coù voán ÑTNN ñoùng taïi ñòa baøn mình quaûn lyù. - Tieáp tuïc caûi tieán quy trình thaåm ñònh döï aùn, töøng böôùc chuyeån töø “tieàn kieåm” sang “haäu kieåm”.. Taïo ñieàu kieän cho DN coù voán ÑTNN tìm hieåu cô hoäi ñaàu tö, hoaøn chænh hoà sô caáp pheùp moät caùch nhanh nhaát - Taêng cöôøng phaân caáp ñaàu tö cho caùc tænh, Boä Keá hoïach vaø ñaàu tö hoaëc thuû töôùng chæ xeùt duyeät nhöõng döï aùn thaät quan troïng, voán lôùn treân 40 trieäu USD, coù aûnh höôûng ñeán an ninh kinh teá vaø quoác phoøng. 2.6.6.5 Taêng cöôøng choáng tham nhuõng Hieän nay, tham nhuõng laø quoác naïn laøm naûn loøng caùc nhaø ñaàu tö. Chuùng ta phaûi taêng cöôøng choáng tham nhuõng baèng caùch thöôøng xuyeân thöïc hieän keâ khai taøi saûn vôùi caùc caùn boä chuû choát, coù cô cheá kieåm tra cheùo, kieåm tra thöôøng xuyeân ôû nhöõng cô quan thöïc thi phaùp luaät ñeå ngaên ngöøa vaø phaùt hieän vaø xöû lyù kòp thôøi caùc tham nhuõng naûy sinh. Tieáp tuïc caûi caùch tieàn löông theo höôùng taêng löông cho coâng chöùc ñeå thu nhaäp töø löông laø ñaûm baûo cho cuoäc soáng oån ñònh. Coù bieän phaùp cheá taøi cöùng raén ñoái vôùi haønh ñoäng tham nhuõng chaúng haïn nhö khoâng nhöõng tòch thu taøi saûn do tham nhuõng maø coù maø coøn coù theå quy traùch nhieäm boài thöôøng thieät haïi, phaït tieàn ñoái vôùi caùc haønh vi tham nhuõng. 2.6.6.6 Höôùng tôùi söï oån ñònh caàn thieát trong vieäc ban haønh caùc chính saùch Cô cheá chính saùch lieân quan ñeán hoaït ñoäng kinh teá cuûa Vieät Nam ñang trong quaù trình hoaøn thieän. Tuy nhieân, vôùi nhöõng chính saùch coù khaû naêng aûnh höôûng khoâng thuaän lôïi ñeán caùc nhaø ñaàu tö thì nhaát thieát phaûi thöïc hieän giai ñoaïn thaêm doø nghe phaûn hoài cuûa dö luaän doanh nghieäp, traùnh nhöõng thay ñoåi chính saùch ñoät ngoät. Bieän phaùp naøy khaéc phuïc ñöôïc tình traïng coù nhöõng chính saùch chöa kòp thöïc thi ñaõ gaây aûnh höôûng xaáu ñeán moâi tröôøng ñaàu tö neân bò söûa ñoåi vaø dö aâm 62 cuûa chuùng ñaõ aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán khaû naêng thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi (ñieån hình laø Nghò ñònh 158 vaø 164 cuûa Chính phuû vaø Thoâng tö höôùng daãn cuûa Boä taøi chính veà söûa ñoåi thueá trò giaù gia taêng vaø thueá thu nhaäp doanh nghieäp ban haønh trong naêm 2004). 2.6.6.7 Sôùm ban haønh luaät chung cho moïi loaïi hình doanh nghieäp, xoùa boû hoaøn toaøn cheá ñoä hai giaù Tröôùc ñaây, caùc quy ñònh veà hoaït ñoäng lieân quan ñeán DN coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöôøng ñöôïc quy ñònh leû teû, rôøi raïc taïi moät soá noäi dung cuûa Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi, caùc Luaät veà DN vaø caùc nghò ñònh höôùng daãn thi haønh trong heä thoáng phaùp luaät Vieät Nam. Do ñoù, khoâng coù tính heä thoáng vaø oån ñònh. Luaät Doanh nghieäp thoáng nhaát seõ laø laø moät “saân chôi” thuaän lôïi, thoáng nhaát vaø bình ñaúng ñoái vôùi moïi loaïi hình doanh nghieäp. Neáu coù luaät chung cho moïi loaïi hình doanh nghieäp, thì thuû tuïc ñaàu tö seõ ñôn giaûn hôn hieän nay vì phaàn lôùn caùc döï aùn ñaàu tö seõ thuoäc loaïi döï aùn phoå thoâng, theo ñoù nhaø ñaàu tö chæ caàn ñaêng kyù ñaàu tö theo maãu ñeå ñöôïc caáp Giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù ñaàu tö, chöù khoâng phaûi laäp döï aùn; soá khoâng nhieàu laø caùc döï aùn phoå thoâng coù ñieàu kieän, caùc döï aùn quan troïng vaø coù raát ít döï aùn quan troïng quoác gia ñoøi hoûi phaûi ñöôïc thaåm tra caáp giaáy pheùp ñaàu tö. Ñieàu quan troïng nöõa laø thuû tuïc ñaêng kyù ñaàu tö cuõng ñöôïc ñeà nghò roõ raøng laø cô quan coù thaåm quyeàn caáp pheùp ñaàu tö kieåm tra noäi dung ñaêng kyù ñaàu tö theo maãu, maø khoâng yeâu caàu nhaø ñaàu tö phaûi noäp theâm hoà sô, giaáy tôø naøo khaùc, khoâng caàn xin yù kieán cuûa baát kyø cô quan naøo khaùc. Caùc döï aùn ñaàu tö ñeàu ñöôïc quaûn lyù theo caùc möùc ñoä khaùc nhau, chöù khoâng buoâng loûng caùc döï aùn cuûa nhaø ñaàu tö trong nöôùc nhö hieän nay. Höôùng tôùi xoùa boû hoaøn toaøn cheá ñoä hai giaù ñeå moïi loaïi hình doanh nghieäp ñöôïc höôûng öu ñaõi nhö nhau, chi phí gaùnh chòu laø nhö nhau vaø coù moâi tröôøng kinh doanh bình ñaúng nhö nhau. Caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ coù quyeàn löïa choïn loaïi hình doanh nghieäp trong boán loaïi hình (coâng ty TNHH, coâng ty coå phaàn, coâng ty hôïp danh vaø doanh nghieäp tö nhaân) ñeå ñaàu tö kinh doanh chöù khoâng phaûi baét buoäc moät loaïi hình duy nhaát laø coâng ty TNHH nhö hieän nay. 2.6.6.8 Ñoåi môùi, hoaøn thieän heä thoáng keá toaùn kieåm toaùn Tieáp tuïc hoaøn thieän caùc chuaån möïc keá toaùn, kieåm toaùn theo höôùng aùp duïng theo chuaån möïc keá toaùn, kieåm quoác teá ñeå cho caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi khi thöïc hieän coâng taùc ghi cheùp keá toaùn ôû Vieät Nam vaø khi chuyeån soá lieäu veà caùc coâng ty meï thì caùc soá lieäu naøy ít bò ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi caùc chuaån möïc keá toaùn quoác teá laøm cho vieäc toång hôïp soá lieäu ñöôïc ñôn giaûn vaø chính xaùc hôn. 63 Hôn nöõa, neáu caùc coâng ty Vieät Nam muoán tieáp caän thò tröôøng voán quoác teá ñeå naâng cao khaû naêng caïnh tranh, thì neáu caùc chuaån möïc keá toaùn, kieåm toaùn cuûa Vieät Nam phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá thì caùc nhaø ñaàu tö seõ maïnh daïn hôn trong vieäc xem xeùt caùc baùo caùo vaø ra quyeát ñònh ñaàu tö. Nghieân cöùu môû roäng ñoái töôïng ñöôïc kieåm toaùn, tieán tôùi baét buoäc kieåm toaùn cho moïi loaïi hình doanh nghieäp ñeå caùc nhaø ñaàu tö tin töôûng hôn vaøo möùc ñoä mich baïch veà soá lieäu cuûa caùc coâng ty Vieät Nam. 2.6.6.9 Hoaøn thieän chính saùch thueá Thoâng thöôøng, khi tìm choïn quoác gia ñeå ñaàu tö nhaø ÑTNN thöôøng quan taâm nhieàu ñeán nhöõng chính saùch öu ñaõi cuûa caùc quoác gia. Chính saùch thueá hieän nay ôû VN chöa ñi lieàn vôùi vieäc kyù keát vaø thöïc hieän caùc hieäp ñònh song phöông vôùi caùc nöôùc, do ñoù ñaõ laøm keùm ñi tính haáp daãn tröïc tieáp ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö, do ñoù, caàn phaûi hoaøn thieän chính saùch thueá, cuï theå ôû caùc ñieåm sau: Thueá thu nhaäp doanh nghieäp Chính saùch thueá TNDN caàn phaûi ñöôïc söûa ñoåi theo höôùng sau: - Veà thueá suaát: hieän nay caùc nöôùc trong khu vöïc ñang aùp duïng thueá suaát thueá TNDN nhö sau: Singapore 20%, Thaùi Lan 25%, Trung Quoác 27%, vaø Malaysia 28%. Hôn nöõa, chi phí ñaàu vaøo moät soá dòch vuï coøn thaáp hôn so vôùi nöôùc ta. Do vaäy, rieâng veà maët thueá suaát ñeå ñaûm baûo tính haáp haãn, öu ñaõi thöïc söï, taïo ñieàu kieän cho caùc DN coù theâm phaàn lôïi nhuaän sau thueá ñeå taùi ñaàu tö, ñoåi môùi coâng ngheä, taêng naêng löïc caïnh tranh trong nhöõng naêm tôùi, thueá suaát cuûa nöôùc ta phaûi thaáp hôn, chí ít thì baèng thueá suaát cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc. ÔÛ ñaây, coù yù kieán cho raèng neáu giaûm thueá suaát thì seõ laøm aûnh höôûng lôùn ñeán nguoàn thu ngaân saùch. Tuy nhieân, vôùi möùc thueá suaát mang tính haáp daãn, öu ñaõi treân, laïi ñöôïc xaây döïng treân neàn taûng caùc giaù phí ñaàu vaøo thoáng nhaát, thöïc söï minh baïch, chaéc chaén seõ taïo ñoäng löïc to lôùn ñeå khuyeán khích caïnh tranh, naâng cao hieäu quaû kinh teá vaø ñaây seõ laø cô sôû thuyeát phuïc nhaát, vöõng chaéc nhaát ñeå taïo ra soá thu to lôùn hôn cho ngaân saùch nhaø nöôùc. Kieåm nghieäm laïi trong thöïc teá, qua caùc laàn caûi caùch thueá töø naêm 1990 ñeán nay maø ñaëc tröng cô baûn laø haàu heát caùc saéc thueá ñeàu giaûm thueá suaát, song do gaén lieàn vôùi vieäc môû roäng dieän noäp thueá cuøng vôùi moät phöông thöùc quaûn lyù thu coù hieäu quaû thì soá thu töø thueá khoâng nhöõng khoâng giaûm maø coøn taêng leân. - Veà thueá suaát öu ñaõi vaø mieãn giaûm thueá: hieän nay coù 2 maûng thueá suaát öu ñaõi vaø thôøi gian mieãn giaûm thueá rieâng bieät aùp duïng theo luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø luaät khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc. Do vaäy, ñeå ñaûm baûo söï khuyeán khích toái öu, maûng thueá suaát öu ñaõi naøo toát hôn, thôøi gian mieãn giaûm thueá naøo hay hôn trong hai luaät ñaàu tö ñoù, seõ ñöôïc choïn vaø aùp duïng chung, tuy nhieân caùc öu ñaõi 64 mieãn giaûm mang tính xaõ hoäi caàn ñöôïc loaïi boû nhaèm ñaûm baûo tính trung laäp cuûa loaïi thueá naøy. Thueá thu nhaäp caù nhaân Sôùm ban haønh luaät thueá thu nhaäp caù nhaân, chænh söûa luaät thueá theo höôùng môû roäng ñoái töôïng chòu thueá ñeán taát caû caù nhaân coù thu nhaäp, coù tính ñeán sinh hoaït phí cuûa caù nhaân tham gia ñoùng thueá ñeå thueá tính ñöôïc hôïp lyù hôn tuy vaøo hoaøn caûnh moãi ngöôøi. Ñoàng thôøi, thu heïp khoaûng caùch söï khaùc bieät giöõa ñoái töôïng noäp thueá laø ngöôøi Vieät Nam vaø ngöôøi nöôùc ngoaøi. Thueá giaù trò gia taêng: Hoaøn thieän theo höôùng giaûm bôùt soá löôïng nhoùm haøng hoaù, dòch vuï khoâng chòu thueá taïo ñieàu kieän cho vieäc tính thueá, khaáu tröø thueá ñöôïc lieân hoaøn giöõa caùc khaâu trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh; aùp duïng moät möùc thueá suaát ñeå ñaûm baûo coâng baèng veà nghóa vuï thueá vaø ñôn giaûn trong vieäc tính thueá giaù trò gia taêng cuûa haøng hoaù, dòch vuï; hoaøn thieän phöông phaùp tính thueá, tieán tôùi xaùc ñònh ngöôõng doanh thu chòu thueá giaù trò gia taêng ñeå thöïc hieän moät phöông phaùp tính thueá khaáu tröø, phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá. Thueá tieâu thuï ñaëc bieät: Söûa ñoåi theo höôùng môû roäng ñoái töôïng chòu thueá tieâu thuï ñaëc bieät, ñieàu chænh thueá suaát thueá tieâu thuï ñaëc bieät cho phuø hôïp vôùi muïc tieâu ñieàu tieát thu nhaäp vaø höôùng daãn tieâu duøng. Tieán tôùi xoaù boû mieãn, giaûm thueá tieâu thuï ñaëc bieät ñeå ñaûm baûo coâng baèng, bình ñaúng veà nghóa vuï thueá vaø nguyeân taéc khoâng phaân bieät ñoái xöû giöõa haøng hoaù saûn xuaát trong nöôùc vaø nhaäp khaåu. Nghieân cöùu ban haønh luaät thueá choáng baùn phaù giaù, thueá choáng trôï caáp, thueá choáng phaân bieät ñoái xöû. Hieän nay, chuùng ta môùi ban haønh phaùp leänh choáng phaù giaù, vì vaäy neân nghieân cöùu tieáp tuïc söûa ñoåi naâng leân thaønh luaät ñeå hoaøn thieän hôn. Thueá baûo veä moâi tröôøng: Ban haønh Luaät Thueá baûo veä moâi tröôøng theo höôùng ñoái töôïng chòu thueá laø caùc saûn phaåm haøng hoaù, dòch vuï gaây oâ nhieãm moâi tröôøng; caên cöù tính thueá ñöôïc xaùc ñònh phuø hôïp vôùi töøng loaïi haøng hoaù, dòch vuï gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Nguoàn thu töø thueá baûo veä moâi tröôøng chæ daønh ñeå duøng cho baûo veä moâi tröôøng, khoâng duøng cho vieäc khaùc. AÙp duïng cô cheá töï khai, töï noäp thueá treân phaïm vi toaøn quoác. AÙp duïng coâng ngheä tin hoïc hieän ñaïi vaøo coâng taùc quaûn lyù thueá, keát noái maïng giöõa caùc cô quan: Thueá, Haûi quan, Kho baïc, doanh nghieäp vaø caùc cô quan lieân quan; xaây döïng chöông trình öùng duïng hoã trôï cho coâng taùc thanh tra, kieåm 65 tra thueá; cung caáp dòch vuï hoã trôï cho ñoái töôïng noäp thueá; xaây döïng chöông trình öùng duïng quaûn lyù thueá theo cô cheá ñoái töôïng noäp thueá töï khai, töï noäp thueá; xaây döïng chöông trình öùng duïng quaûn lyù thueá thu nhaäp caù nhaân. Khuyeán khích, ñaåy maïnh caùc hoaït ñoäng tö vaán, cung caáp dòch vuï veà thueá, keá toaùn, kieåm toaùn, ñaïi lyù thueá nhaèm giuùp cho toå chöùc, caù nhaân noäp thueá hieåu roõ caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät veà thueá, laøm toát coâng taùc keá toaùn, thöïc hieän ñuùng nghóa vuï vaø traùch nhieäm cuûa mình. 2.6.6.10 Ña daïng hoaù caùc hình thöùc ñaàu tö, taïo cô sôû phaùp lyù cho vieäc nieâm yeát doanh nghieäp FDI Thu huùt nhieàu hôn nöõa nguoàn voán ÑTNN baèng nhieàu hình thöùc nhaèm taùi ñaàu tö phaùt trieån caùc ngaønh khaùc. Tieáp tuïc nghieân cöùu môû roäng caùc lónh vöïc ñaàu tö vaø ña daïng hoùa caùc hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi phuø hôïp vôùi loä trình ñoåi môùi doanh nghieäp vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá nhö hình thöùc coâng ty meï - con, hình thöùc mua laïi - saùp nhaäp ñoái vôùi doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Vieäc chuyeån ñoåi doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi sang hoaït ñoäng theo hình thöùc coâng ty coå phaàn (theo Nghò ñònh 38/2003/NÑ- CP) laø moät chuû tröông lôùn cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc nhaèm muïc tieâu naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, treân cô sôû huy ñoäng toái ña moïi nguoàn voán trong vaø ngoaøi nöôùc ñeå thuùc ñaåy söï phaùt trieån doanh nghieäp, taïo söùc haáp daãn cho doanh nghieäp FDI vaø taïo nguoàn cung caáp coå phieáu cho thò tröôøng chöùng khoaùn. Ñaây cuõng laø böôùc ñieàu chænh phaùp lyù caàn thieát nhaèm töøng böôùc xoaù boû ranh giôùi giöõa ñaàu tö tröïc tieáp vaø ñaàu tö giaùn tieáp maø Luaät khuyeán khích vaø Baûo hoä ñaàu tö (hôïp nhaát giöõa Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø Luaät khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc) ñang höôùng tôùi. Tröôùc maét, löïa choïn theâm moät soá doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå tieán haønh chuyeån ñoåi sang hình thöùc coâng ty coå phaàn. Maët khaùc, caàn ñaùnh giaù vieäc thöïc hieän thí ñieåm coå phaàn hoùa doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, treân cô sôû ñoù ñeà xuaát cô cheá, chính saùch nhaèm taïo ñieàu kieän cho coâng ty coå phaàn coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn, chuaån bò phöông aùn môû roäng vieäc aùp duïng hình thöùc coâng ty coå phaàn cho caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong thôøi gian tôùi. Hieän nay haàu heát caùc nöôùc- nhaát laø caùc nöôùc trong khu vöïc- khoâng giôùi haïn tyû leä sôû höõu cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoái vôùi caùc doanh nghieäp thuoäc caùc lónh vöïc saûn suaát kinh doanh, xuaát, nhaäp khaåu thoâng thöôøng. Ñoái vôùi caùc doanh 66 nghieäp naøy nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù theå sôû höõu 100% voán coå phaàn. Ñoàng thôøi, caùc ngaønh ngheà nhaïy caûm ñoái vôùi neàn kinh teá nhö ngaân haøng, baûo hieåm, vieãn thoâng... caùc nöôùc cuõng giôùi haïn nhaát ñònh veà tyû leä coå phaàn nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong doanh nghieäp nhöng tyû leä naøy cao hôn quy ñònh cuûa Vieät Nam (thoâng thöôøng ôû möùc 49%). Vì vaäy, ñoái vôùi vieäc qui ñònh khoáng cheá tyû leä sôû höõu cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong doanh nghieäp Vieät Nam khoâng quaù 30%, nhieàu yù kieán cuûa caùc chuyeân gia taøi chính cuõng nhö caùc doanh nghieäp ñeàu cho raèng khoâng coøn phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá vaø ñoøi hoûi cuûa thöïc teá trong nöôùc. Tyû leä sôû höõu cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong caùc doanh nghieäp Vieät Nam phaûi ñöôïc môû roäng vaø linh hoaït tuøy theo töøng ngaønh, lónh vöïc cuï theå chaúng haïn nhö ñoái vôùi moät soá ngaønh thoâng thöôøng thì coù theå xoùa boû tyû leä khoáng cheá vaø ñoái vôùi moät soá ngaønh nhaïy caûm nhö ngaân haøng, vieãn thoâng… thì böôùc ñaàu coù tyû leä khoáng cheá nhaát ñònh ñeå naâng cao tính thanh khoaûn, taïo ra söï soâi ñoäng cho hoaït ñoäng thò tröôøng chöùng khoaùn vaø laøm tieàn ñeà ñaåy maïnh tieán trình coå phaàn hoaù... Khaån tröông ban haønh Luaät chöùng khoaùn. Boä Luaät chöùng khoaùn seõ laø cô sôû ñeå TTCK phaùt trieån laønh maïnh an toaøn vaø hieäu quaû, traùnh ñöôïc nhöõng maâu thuaãn giöõa caùc boä Luaät DN, Luaät caùc toå chöùc tín duïng vaø Nghò ñònh veà coå phaàn hoaù DNNN cuûa Chính phuû trong vieäc cho pheùp caùc DN thuoäc caùc khu vöïc cuûa neàn kinh teá tieáp caän TTCK moät caùch coâng baèng. Chính phuû caàn thieát phaûi thay ñoåi tö duy trieät ñeå trong vieäc coå phaàn hoùa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ñoäc quyeàn nhaèm taêng cöôøng caùc coå phieáu coù chaát löôïng cao nhaát nieâm yeát treân TTCK trong nöôùc vaø tieán ñeán nieâm yeát treân caùc TTCK nöôùc ngoaøi. Hieän nay raát nhieàu caùc quyõ ÑTNN ñang noùng loøng chôø ñôïi chuùng ta hoaøn taát vieäc coå phaàn hoùa moät soá caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh vaø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ñoäc quyeàn khaùc. Caùc quyõ ÑTNN ñaõ coâng khai tuyeân boá saün saøng ñaàu tö maïnh meõ vaøo caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc naøy sau khi ñaõ coå phaàn hoùa. Raát tieác laø nhöõng höùa heïn cuûa Chính phuû veà nhöõng giaûi phaùp “quyeát lieät” ñeå hoaøn thaønh xong coå phaàn hoùa Vietcombank trong thaùng 7 naêm 2004 ñaõ khoâng theå thaønh söï thaät vaø hieän thò tröôøng cuõng hoaøn toaøn khoâng thaáy nhöõng tín hieäu tích cöïc naøo veà loä trình hoaøn taát coå phaàn hoùa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ñoäc quyeàn. 2.6.6.11 Caûi thieän cô sôû haï taàng, ñaëc bieät ôû nhöõng vuøng troïng ñieåm caàn thu huùt ñaàu tö töø Myõ Xaây döïng heä thoáng giao thoâng ñoâ thò phuø hôïp vôùi quy hoaïch toång theå taïi caùc thaønh phoá vaø caûi thieän heä quaûn lyù giao thoâng ñoâ thò (ñaëc bieät laø quaûn lyù giao thoâng vaø cô sôû haï taàng cho vieäc ñoã xe taïi caùc ñoâ thò lôùn). 67 Tieáp tuïc thöïc hieän caùc bieän phaùp cuï theå bao goàm trieät ñeå tuaân thuû caùc quy taéc giao thoâng, giaùo duïc veà yù thöùc giao thoâng, taêng cöôøng kieåm soaùt vaø xöû phaït caùc haønh vi vi phaïm giao thoâng. Taêng cöôøng chöùc naêng caùc caûng bieån phía Nam vaø phía Baéc, phaùt trieån quy hoaïch caûng bieån hôïp lyù, vaø heä thoáng ñöôøng giao thoâng noái lieàn caùc caûng bieån vaø ñoâ thò. Tieán tôùi haï möùc giaù cöôùc vieãn thoâng ñeå ngang baèng giaù trung bình trong khu vöïc. Coù theå tieáp tuïc giaûm giaù cöôùc vieãn thoâng quoác teá (bao goàm phí ñieän thoaïi quoác teá, phí dòch vuï thueâ ñöôøng truyeàn quoác teá) baèng caùch ñaåy maïnh hieäu quaû saûn xuaát, giaûm giaù dòch vuï cho caùc doanh nghieäp tham gia vaøo thò tröôøng. Chính phuû neân hoã trôï caùc nhaø cung caáp Internet naâng cao naêng löïc ñeå ñaûm baûo an ninh, ñoä tin caäy vaø hieäu quaû cuûa maïng. Hieän nay, nhu caàu veà ñieän ngaøy caøng taêng cao nhanh choùng cuøng vôùi gia taêng ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø gia taêng saûn xuaát trong nöôùc. Do vaäy, vieäc caáp baùch xaây döïng caùc nhaø maùy phaùt ñieän lôùn vaø keâu goïi ñaàu tö vaøo ngaønh naøy cuõng laø yeâu caàu caàn ñaët ra trong giai ñoaïn hieän nay. 2.6.6.12 Veà lao ñoäng vaø coâng taùc ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc - Caàn nghieân cöùu vaø caân nhaéc kyõ löôõng khi löïa choïn caùn boä laõnh ñaïo ñaïi dieän cho nhaø nöôùc Vieät Nam trong caùc DN coù voán ÑTTTNN. - Vai troø cuûa toå chöùc coâng ñoaøn trong DN coù voán ÑTTTNN laø raát quan troïng, lieân quan ñeán quaù trình quan heä lao ñoäng, bao goàm töø kyù keát thoûa öôùc lao ñoäng taäp theå, xaây döïng noäi quy DN quy cheá traû löông, traû thöôûng, tham gia vaøo giaûi quyeát caùc vaán ñeà quan heä lao ñoäng lieân quan ñeán quyeàn lôïi vaø lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng. Vì vaäy phaûi phaùt huy hôn nöõa vai troø cuûa toå chöùc coâng ñoaøn trong baûo veä caùc quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng. - Ñoåi môùi heä thoáng giaùo duïc vaø ñaøo taïo, taêng cöôøng khaû naêng thöïc haønh cuûa sinh vieân ñeå khi ra tröôøng coù theå ñaùp öùng ñöôïc ngay yeâu caàu coâng vieäc. 68 KEÁT LUAÄN Ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam hieän nay laø chöa xöùng vôùi tieàm naêng hai nöôùc. Tuy nhieân, vôùi chieán löôïc cuûa Myõ ñoái vôùi Vieät Nam hieän taïi, thì neáu muoán coù ñoät phaù veà quan heä ñaàu tö vôùi Myõ thì töï baûn thaân chuùng ta phaûi noã löïc taêng cöôøng tieáp thò vaøo Myõ, coù thoâng tin roõ raøng veà moâi tröôøng ñaàu tö cuûa Vieät Nam vaø caùc döï aùn khuyeán khích ñaàu tö, vaän ñoäng caùc nguoàn löïc trong ñoù coù Vieät Kieàu, thöïc hieän nghieâm chænh BTA, nhanh choùng gia nhaäp WTO, caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö chung ñeå caùc nhaø ñaàu tö noùi chung vaø caùc nhaø ñaàu tö Myõ noùi rieâng thaáy ñöôïc raèng Vieät Nam thöïc söï laø moät nôi ñaàu tö raát toát, mang laïi hieäu quaû kinh teá cao. Töø ñoù, voán seõ ñöôïc ñoå nhieàu vaøo Vieät Nam vaø hy voïng caùc nhaø ñaàu tö Myõ seõ trôû thaønh nhaø ñaàu tö haøng ñaàu taïi Vieät Nam nhö nhieàu doanh nhaân Myõ ñaõ töøng tuyeân boá, vaø ñoù cuõng laø muïc tieâu cuûa Vieät Nam. Vieäc ñeà ra caùc giaûi phaùp ñeå thu huùt voán ñaàu tö töø Myõ laø vieäc laøm khoâng phaûi deã daøng bôûi leõ taàm voùc cuûa vaán ñeà quaù lôùn. Beân caïnh ñoù, vieäc thöïc thi caùc giaûi phaùp ñeå mang laïi hieäu quaû cuõng khoâng theå moät sôùm moät chieàu, maø ñoøi hoûi phaûi coù thôøi gian vaø caàn phaûi ñöôïc thöïc teá kieåm chöùng. Ngoaøi ra, caùc giaûi phaùp cuõng coøn chòu taùc ñoäng cuûa yeáu toá thôøi gian vaø mang tính thôøi kyø, cho neân tính höõu hieäu vaø hieäu quaû cuûa noù ñoâi khi khoâng nhö döï ñoaùn vaø mong muoán. Vì vaäy, vaàn ñeà naøy caàn ñöôïc tieáp tuïc nghieân cöùu, ñieàu chænh vaø boå sung cho phuø hôïp vôùi yeâu caàu thöïc teá theo thôøi gian vaø trong thôøi gian tôùi söï phaùt trieån thu huùt ÑTTTNN noùi chung vaø töø Myõ noùi rieâng cuõng ñaët ra nhieàu vaán ñeà caàn giaûi quyeát khi tình hình thay ñoåi. Maëc duø taùc giaû ñaõ raát coá gaéng nhöng seõ khoâng traùnh khoûi sai soùt vaø haïn cheá. Kính mong nhaän ñöôïc söï thoâng caûm, goùp yù cuûa quí thaày coâ nhaèm taïo cho taùc giaû cô hoäi hoïc hoûi ñeå hoaøn thieän luaän vaên vaø söï hieåu bieát cuûa mình, laøm cho luaän vaên trôû thaønh moät trong nhöõng taøi lieäu tham khaûo höõu ích. Taùc giaû xin chaân thaønh caûm ôn quí thaày coâ. A PHUÏ LUÏC Hình 1: Cô caáu ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam Nguoàn: Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Hình 2: Caùn caân thöông maïi Vieät Myõ Dòch vuï 24% Noâng laâm nghieäp 11% Coâng nghieäp 65% B Nguoàn: Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Baûng 1: Tình hình thöïc hieän ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaø ñoùng goùp cuûa khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo neàn kinh teá Vieät Nam (Ñôn vò: Trieäu USD) 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Voán FDI thöïc hieän 2.368 2.535 2.413 2.450 2.591 2.650 2.850 Doanh thu cuûa caùc doanh nghieäp FDI 4.380 5.711 7.921 9.800 12.000 13.000 18.600 Xuaát khaåu töø khu vöïc FDI 1.982 2.590 3.320 3.673 4.542 5.225 8.600 Nhaäp khaåu cuûa khu vöïc FDI 2.668 3.382 4.350 4.984 6.584 8.713 8.974,4 Taïo vieäc laøm (1000 ngöôøi) 270 296 379 450 590 665 739 51 199 332 388 554 608 821 1,053 2,395 4,555 5,276 173 617 1,163 1,324 580460 368292274 287 252 - 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000 6,000 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Xuaát sang Myõ Nhaäp töø Myõ C 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Noäp ngaân saùch nhaø nöôùc 317 271 324 373 459 470 800 Nguoàn: Cuïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi, Boä KH&ÑT Vietnam Economic Times, November December, 2004 Baûng 2: Döï baùo kinh teá Vieät Nam 5 naêm tôùi Chæ tieâu 2005 2006 2007 2008 2009 GDP danh nghóa (tyû USD) 49.2 53.9 59.6 66.4 79.1 Daân soá (trieäu ngöôøi) 81.2 81.4 81.3 81.3 81.3 GDP theo ñaàu ngöôøi (USD) 571.3 624.3 729.0 815.4 991.1 Toác ñoä taêng GDP thöïc (%) 7.7 7.5 8.6 9.6 10.6 Toác ñoä taêng toång giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp (%) 15.8 15.7 11.0 13.0 15.0 Toác ñoä taêng chæ soá giaù tieâu duøng (%) 5.5 4.2 4.2 4.1 11.0 Tyû giaù VND/USD 16,201 16,342 16,668 17,002 17,342 Xuaát khaåu (tyû USD) 27.8 31.6 34.4 37.4 40.5 Nhaäp khaåu (tyû USD) 32.4 35.9 39.1 42.4 45.8 Caùn caân thöông maïi (tyû USD) (4.6) (4.3) (4.7) (5.0) (5.3) Döï tröõ ngoaïi teä (tyû USD) 6.7 6.9 7.4 7.5 7.7 Nôï nöôùc ngoaøi (tyû USD) 21.1 22.5 23.5 24.5 25.5 Nôï nöôùc ngoaøi (% GDP) 42.9 41.7 39.4 36.9 32.2 Nguoàn: "The Vietnam Business forecast report", Quarter 3,2005. D Baûng 3: Tổng vốn đầu tư toàn xã hội 2000-2004 Chỉ tiêu Quy mô vốn đầu tư thực hiện (Nghìn tỷ đồng) Tỷ trọng (%) 2000 2001 2002 2003 2004 2000 2001 2002 2003 2004 Tổng số 145,3 163,5 183,8 217,6 258,7 100 100 100 100 100 Vốn nhà nước 83,6 95 103,3 123,0 145 57,5 58,1 56,2 56,5 56,0 Vốn ngoài quốc doanh 34,6 38,5 46,5 58,1 69,5 23,8 23,5 25,3 26,7 26,9 Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài 27,1 30 34 36,53 44,2 18,7 18,43 18,5 16,8 17,1 Nguoàn: Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. PGS.TS. Traàn Ngoïc Thô, “Taøi chính doanh nghieäp hieän ñaïi”, Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ,2003. 2. GS.TS. Voõ Thanh Thu, “Kyõ thuaät ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi”, NXB Thoáng Keâ, 2004 3. Nguyeãn Haûi Saûn, “Quaûn trò taøi chính doanh nghieäp”, Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ, 2002 4. TS. Tröông Thò Minh Saâm “Giaûi phaùp nhaèm naâng cao chaát löôïng taêng tröôûng cuûa vuøng troïng ñieåm kinh teá phía nam ”, Nhaø xuaát baûn khoa hoïc xaõ hoäi, 2005 5. Nguyeãn Thieát Sôn”Vieät Nam-Hoa Kyø, quan heä thöông maïi vaø ñaàu tö”, Nhaø xuaát baûn khoa hoïc xaõ hoäi, 2005 6. “Kinh teá Vieät Nam naêm 2004”, taïp chí chuyeân khaûo cuûa Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam. 7. Döï aùn Star phoái hôïp cuøng vieän nghieân cöùu quaûn lyù kinh teá trung öông”Ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät Nam-Hoa Kyø”, 2002,2003. 8. Hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät Nam-Nhaät Baûn 9. Saùng kieán chung Vieät Nam-Nhaät Baûn E 10. Hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät Nam-Hoa Kyø 11. Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam vaø caùc vaên baûn coù lieân quan 12. Chæ thò soá 13/2005/CT-TTg cuûa Thuû töôùng chính phuû veà thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi 13. Quyeát ñònh 201/2004/QÑ-TTg cuûa Thuû töôùng chính phuû veà pheâ duyeät chöông trình caûi caùch heä thoáng thueá ñeán naêm 2010. 14. Baùo caùo taïi hoäi nghò trieån khai thöïc hieän keá hoaïch naêm 2006. 15. Nguyeãn Thò Phi Phöôïng, luaän vaên thaïc só kinh teá, “Ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng FDI treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caùc giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû FDI” (2001) 16. Phaïm Quang Saâm, luaän vaên thaïc só kinh teá, “Giaûi phaùp chieán löôïc nhaèm thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai giai ñoaïn 2001-2010” (2001) 17. “Quan heä Vieät Myõ-môû roäng caùnh cöûa ñaàu tö” Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam 18. “Böôùc tieán môùi trong quan heä Vieät Myõ”, Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam 19. “Quan heä Vieät-Myõ naâng leân taàm phaùt trieån môùi” Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam vaø baùo ñieän töû VASC 20. “Moät thaønh coâng chính trò mang tính lòch söû”, Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam vaø baùo ñieän töû VASC 21. “Caùnh cuûa môû töø hai phía”, Taïp chí Vieät Myõ 22. Nguyeãn Maïnh Huøng “Quan heä Vieät Myõ trong naêm 2005”, baùo ñieän töû VASC 23. “Quan heä Vieät-Myõ ñaùng ñöôïc thaét chaët”, Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam vaø baùo ñieän töû VASC 24. “Lôïi ích nöôùc Myõ vaø quan heä ngöôøi Vieät trong-ngoaøi nöôùc”, Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam vaø baùo ñieän töû VASC 25. “Kinh teá: ñieåm saùng trong quan heä Vieät Myõ”, Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam vaø baùo ñieän töû VASC 26. “Vieät Nam-Myõ, moät thaäp kyû bình thöôøng hoùa quan heä”, Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam vaø baùo ñieän töû VASC 27. “Ñöa quan heä Vieät Myõ thöïc chaát vaø saâu roäng hôn”, Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam vaø baùo ñieän töû VASC F 28. “Chieán löôïc phaùt trieån Thò tröôøng Chöùng Khoaùn ñeán naêm 2010”, Taïp chí Ñaàu tö. 29. Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, HTUwww.uoe.edu.vn/tcptktUTH 30. Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam, HTUwww.vnecomomy.com.vn/tbktvnUTH hoaëc HTUwww.saigontime/tbktsgUTH 31. Baùo Vietnam Investment Review, HTUwww.vir.com.vnUTH 32. Trang web cuûa Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, HTUwww.mpi.gov.vnUTH 33. Trang web cuûa Boä Taøi chính, HTUwww.mof.gov.vnUTH 34. Trang web cuûa VASC, HTUwww.vnn.vnUTH 35. Trang web cuûa Toång cuïc thoáng keá, HTUwww.gso.gov.vnUTH 36. Trang web cuûa Cuïc thoáng keâ Thaønh phoá Hoà Chí Minh, HTUwww.pso.hochiminhcity.gov,vnUTH 37. Taïp chí coäng saûn, www.tapchicongsan.org.vn 38. Caùc taøi lieäu khaùc ._.