Tài liệu Lạm phát và các biện pháp khắc phục lạm phát: ... Ebook Lạm phát và các biện pháp khắc phục lạm phát
30 trang |
Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1509 | Lượt tải: 0
Tóm tắt tài liệu Lạm phát và các biện pháp khắc phục lạm phát, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
PhÇn 1
Lêi nãi ®Çu
Kinh tÕ t nh©n kh«ng chØ cã tiÕng nãi quyÕt ®Þnh ®Õn søc m¹nh kinh tÕ cña hÇu hÕt c¸c quèc gia mµ cßn trë thµnh mét lùc lîng kinh tÕ cã ý nghÜa chÝnh trÞ toµn cÇu.Ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t nh©n còng cã nghÜa lµ b¶o tån tÝnh ®a d¹ng phong phó
cña ®êi sãng kinh tÕ, xem nã nh nguån gèc cña mäi sù ph¸t triÓn.
NÒn kinh tÕ cña níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh ®æi míi m¹nh mÏ ®Ó v¬n tíi nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc. Trong sù ®æi míi ®ã, kinh tÕ Nhµ níc vÉn ®ãng vai trß chñ ®¹o, nhng ®ãng gãp cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®ã cã sù tham gia tÝch cùc cña kinh tÕ t nh©n. Kinh tÕ t nh©n víi c¸c lo¹i h×nh ®a d¹ng, ho¹t ®éng linh ho¹t gãp phÇn gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc cña x· héi, trong ®ã næi cém lµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng mµ kinh tÕ Nhµ níc chØ gi¶i quyÕt ®îc h¹n hÑp. Kinh tÕ t nh©n lµm ®a d¹ng hãa nÒn kinh tÕ, ®¸p øng c¸c nhu cÇu vèn rÊt lín c¶ vÒ phÝa ngêi tiªu dïng lÉn chñ së h÷u, tÝnh ®a d¹ng ®ã lµ u thÕ rÊt lín ®Ó ®a nÒn kinh tÕ tõ s¶n xuÊt nhá ®i lªn s¶n xuÊt hµng hãa lín nh níc ta. Kinh tÕ t nh©n vèn ph¹m vi ho¹t ®éng réng lín trong c¸c lÜnh vùc n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i…. cÇn cã sù gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cña Nhµ níc. NhËn ®Þnh vai trß cña kinh tÕ t nh©n Nhµ níc ®· ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn thµnh phµn kinh tÕ nµy. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhê quan ®iÓm ®æi míi tÝch cùc víi c¬ chÕ t¸c ®éng râ rµng, døt kho¸t ®· thóc ®Èy kinh tÕ t nh©n ngµy cµng ph¸t triÓn.
§Ó gãp phÇn nghiªn cøu vÒ kinh tÕ t nh©n ë ViÖt Nam,trong khu«n khæ bµi luËn em xin ®Ò cËp ®Õn "Ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam”
PhÇn 2
Néi dung
I.§Þnh nghÜa vÒ kinh tÕ t nh©n vµ khu vùc kinh tÕ t nh©n
Kinh tÕ t nh©n lµ lo¹i h×nh kinh tÕ dùa trªn së h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt víi lao ®éng cña b¶n th©n ngêi chñ s¶n xuÊt vµ lao ®éng lµm thuª hoÆc hoµn toµn thuª lao ®éng, cã c¸c quy m« kh¸c nhau vÒ vèn, lao ®éng, c«ng nghÖ ho¹t ®éng díi c¸c h×nh thøc hé kinh doanh c¸ thÓ vµ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp t nh©n, C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, C«ng ty cæ phÇn, C«ng ty hîp doanh. §©y lµ nh÷ng h×nh thøc phæ biÕn, ®îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong nh÷ng n¨m võa qua víi c¸c quy m«, møc ®é kh¸c nhau…
Khu vực kinh tế tư nhân, hiểu theo nghĩa rộng, bao gồm cả các doanh nghiệp vốn đầu tư nước ngoài (FDI), không những là nhân tố quyết định cho sự phát triển kinh tế mà còn đóng vai trò quan trọng trên bình diện xã hội chính trị, góp phần hình thành một xã hội công dân, qua đó, người dân có được vị thế kinh tế xã hội độc lập hơn và có điều kiện phát huy khả năng trong môi trường cạnh tranh lành mạnh. Khu vực kinh tế tư nhân, hiểu theo nghĩa hẹp, chỉ bao gồm các hoạt động kinh tế tư nhân trong nước. Tại các quốc gia có nền kinh tế phát triển bền vững, khu vực kinh tế tư nhân trong nước là nguồn lực của sức mạnh kinh tế, vốn tri thức, là niềm tự hào của dân tộc. Trong nhiều thập niên qua, nước Nhật được thế giới thán phục bởi những thành tựu khoa học kỹ thuật mà họ đã đạt được. Hình ảnh một nước Nhật thịnh vượng và hiện đại gắn liền với những sản phẩm, thương hiệu danh tiếng thế giới: Canon, Toyota, Mitsubishi, Sony… Tại Hoa Kỳ, chỉ hơn một thập niên trước đây, giới tiêu thụ vẫn còn nhìn các sản phẩm công nghệ của Hàn Quốc với cập mắt đầy ngờ vực. Ngày nay, thương hiệu Samsung đang tràn ngập thị trường lớn nhất thế giới này và bạn có thể dễ dàng bắt gặp các xe Hàn Quốc Huyndai, Kia… ở mỗi góc phố, mỗi đoạn đường đi qua. Hình ảnh của Hàn Quốc hôm nay gợi nhớ một Nhật Bản vươn mình của thập niên 60. Thành quả này có được chính là do họ tạo được những điều kiện tốt nhất cho sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân.
IIVai trß cña kinh tÕ t nh©n ViÖt Nam
1.Ph¬ng tiÖn hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ
VÊn ®Ò lµ kinh tÕ t nh©n vµ kinh tÕ nhµ níc cïng song song tån t¹i trong thÕ giíi ngµy nay nhng t¹i sao kinh tÕ t nh©n l¹i tá ra n¨ng ®éng h¬n,cã søc sèng h¬n vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n?C©u tr¶ lêi lµ kinh tÕ t nh©n cã sù t¬ng thÝch r¸t cao víi thÞ trêng,®Æc biÖt lµ tÝnh më cöa thÞ trêng ngµy cµng t¨ng,sù hîp t¸c vµ c¹nh tranh quèc tÕ buéc c¸c thùc thÓ kinh tÕ ph¶i rÊt linh ho¹t vµ tù chñ trong ho¹t ®éng kinh doanh,®iÒu nµy vèn lµ nhîc ®iÓm cña kinh tÕ nhµ níc.
TÝnh c¹nh tranh cao cña kinh tÕ t nh©n còng kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ cã,nã ®îc h×nh thµnh th«ng qua hµng chuçi vô ph¸ s¶n cña c¸c c«ng ty,®ã còng chÝnh lµ sù chän läc tù nhiªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn.VÒ ph¬ng diÖn t×nh c¶m x· héi ngêi ta thêng ¸i ng¹i vµ th¬ng xãt mçi khi cã mét vô ph¸ s¶n nµo ®ã nhng kinh tÕ còng cã quy luËt riªng cña nã,kh«ng phô thuéc vµo t×nh c¶m cña chóng ta.Kinh tÕ t nh©n ®èi ®Çu víi nh÷ng thö th¸ch kh¾c nghiÖt nh vËy ®Ó ph¸t triÓn còng nh mçi c¸ nh©n chóng ta cÇn ph¶i tr¶i qua gian lao,thËm chÝ vÊp ng· ®Ó trë lªn v÷ng vµng h¬n trong cuéc sèng.
Kinh tÕ t nh©n cã u thÕ ®Æc biÖt khi sö dông ®a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc kinh tÕ cô thÓ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ vèn yÕu kÐm ®i lªn kinh tÕ thÞ trêng nh níc ta. Nã kh«ng chØ ®ãng vai trß lµ mét kªnh qu¸ tr×nh ®Ó kh¬i dËy, huy ®éng vµ khai th¸c nguån tiÒm n¨ng to lín vÒ vèn, søc lao ®éng kinh nghiÖm qu¶n lý, trÝ tuÖ vµ kh¶ n¨ng kinh doanh, khai th¸c th«ng tin vµ c¸c nguån lùc kh¸c cho ph¸t triÓn kinh tÕ... thÝch øng víi sù biÕn ®æi linh ho¹t cña m«i trêng kinh doanh trong vµ ngoµi níc.
2.Gi¸ trÞ nh©n v¨n cña kinh tÕ t nh©n
Thùc tÕ cho thÊy kinh tÕ t nh©n cã vai trß ®¾c lùc trong sù t¹o ra sù ph¸t triÓn cña x· héi,t¹o ra cho mçi c¸ nh©n v« sè c¬ héi cã viÖc lµm ®Ó kh¼ng ®Þnh m×nh,®Ó mu cÇu cuéc sèng h¹nh phóc,tøc lµ gãp phÇn t¹o ra con ngêi míi víi nhiÒu phÈm chÊt tèt ®Ñp h¬n.Ph¸t triÓn kinh tÕ,suy cho cïng kh«ng ph¶i lµ môc tiªu mµ chØ lµ ph¬ng tiÖn.Môc tiªu tèi thîng cña nh©n lo¹i lµ ph¸t triÓn con ngêi,ph¸t triÓn x· héi.Cã thÓ nãi r»ng kinh tÕ t nh©n chÝnh lµ mét ph¬ng tiÖn quan träng ®Ó con ngêi cã c¬ héi hoµn thiÖn m×nh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn híng thiÖn cña nh©n lo¹i.Con ngêi ®· s¸ng t¹o ra kinh tÕ t nh©n nhng kinh tÕ t nh©n chÝnh lµ m«i trêng tèt ®Ó con ngêi tù th©n ph¸t triÓn,con ngêi cã c¬ héi tù hoµn thiÖn v× sù ph¸t triÓn cña chÝnh nã,th«ng qua ®ã ph¸t triÓn toµn x· héi.§ã chÝnh lµ gi¸ trÞ nh©n v¨n s©u s¾c cña kinh tÕ t nh©n.
3.Ph¸t triÓn n¨ng lùc con ngêi
Kinh tÕ t nh©n cã céi nguån tõ c¸ nh©n,v× vËy ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n ph¶i dùa trªn nÒn t¶ng ph¸t triÓn c¸c gi¸ trÞ c¸ nh©n,n¨ng lùc c¸ nh©n,Ph¸t triÓn con ngêi.Cã thÓ nãi kh«ng cã sù ph¸t triÓn n¨ng lùc con ngêi sÏ kh«ng cã sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t nh©n.
Mét trong nh÷ng yÕu tè c¹nh tranh cña mét céng ®ång x· héi chÝnh lµ tÝnh ®a d¹ng cña sù s¸ng t¹o.Mµ tÝnh ®a d¹ng s¸ng t¹o l¹i chÝnh lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu sù ®a d¹ng cña n¨ng lùc c¸ nh©n.Sù ®a d¹ng n¨ng lùc c¸ nh©n lµ kÕt qu¶ trùc tiÕp cña sù t«n träng c¸c gi¸ trÞ c¸ nh©n.Nh vËy cã thÓ nãi lý thuyÕt ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n b¾t nguån tõ lý thuyÕt ph¸t triÓn con ngêi
III. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña kinh tÕ t nh©n ë ViÖt Nam vµ thµnh tùu ®¹t ®îc
1.Bèi c¶nh
Chính sách tập thể hoá sản xuất nông nghiệp thực hiện tại miền Nam sau năm 1975 đã gặp sự phản kháng tiêu cực của dân chúng và hệ quả là trình trạng năng suất và sản lượng thấp. Mặc dù diện tích canh tác tăng 30% và có những đầu tư đáng kể vào các công trình thuỷ lợi tại các tỉnh phía nam, sản lượng ngũ cốc trên cả nước trong 11 năm đầu từ 1976-1987 tính trên đầu người hầu như giậm chân tại chỗ, chỉ tăng 28% so với tỷ lệ gia tăng dân số 27%. Khi chính sách cải cách nông nghiệp ban hành, ruộng đất được phân phối lại cho dân chúng, năng suất canh tác tăng nhanh rõ rệt. Chỉ trong vòng 8 năm sau (1987-1995), sản lượng lương thực tăng 65%, hay 40% tính theo đầu người .
Chính sách tư nhân hoá sản xuất nông nghiệp đã vực dậy khát vọng muôn đời của người dân là mong muốn được tự do làm ăn, tạo nên chuyển biến kinh tế tích cực và đồng thời góp phần cải thiện đời sống dân chúng. Số liệu điều tra của Ngân hàng Thế giới ( World Bank ) cho thấy người nông dân được hưởng khoảng 80% trên giá gạo xuất khẩu so với 40% trên sản phẩm chè . Sản lượng nông phẩm từ đó không ngừng gia tăng mạnh; trong những năm gần đây, sản lượng xuất khẩu của nhiều mặt hàng nông sản như gạo, cà phê, hạt điều, hồ tiêu đã vượt lên hạng 1 hoặc 2 trên thế giới. Mặt khác, do diện tích canh tác manh mún, công nghệ lạc hậu và năng lực quản lý yếu kém, khả năng khai thác tiềm năng kinh tế nông nghiệp vẫn còn hạn chế. Việt Nam hiện còn phải đương đầu với nhiều thách thức cam go khác như ô nhiễm môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm, năng suất và chất lượng sản phẩm.
Trên lãnh vực công thương nghiệp, với việc 1500 doanh nghiệp tư nhân và 130 ngàn công nhân miền Nam bị quốc hữu hoá và chuyển đổi thành 650 doanh nghiệp nhà nước sau năm 1975, các hoạt động doanh nghiệp tư nhân hoàn toàn bị xóa sổ. Chủ trương xây dựng khu vực kinh tế công nghiệp theo mô hình kinh tế Liên Xô cùng với chính sách tập thể hóa nông nghiệp đã khiến nền kinh tế ngày một suy thoái với nạn lạm phát phi mã, lương thực thiếu hụt và kim ngạch xuất khẩu vào năm 1986 chỉ đạt 500 triệu USD .
2.Sù bïng ph¸t cña kinh tÕ t nh©n
Nhiều chuyên gia kinh tế trong và ngoài nước gọi khu vực kinh tế tư nhân trong nước là “mới nổi”. Nhiều người khác đã không ngần ngại dùng từ “trỗi dậy”.
Song dù là “mới nổi” hay “trỗi dậy”, khu vực kinh tế tư nhân ngay từ khi bắt đầu Đổi mới đã chứng tỏ sự năng động, dẫn đầu về tạo việc làm, tạo sự cạnh tranh trên thị trường bằng việc cung ứng sản phẩm, hàng hoá và dịch vụ tốt nhất, cần thiết để cải thiện mức sống, đóng các khoản thuế cho đầu tư vào các dịch vụ y tế, giáo dục và các dịch vụ khác.
Kinh tÕ t nh©n ë níc ta lµ mét nguån néi lùc qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh CNH - H§H ®Êt níc. Kinh tÕ t nh©n cã sù t¨ng trëng ®¸ng kÓ vÒ sè lîng, ph¸t triÓn réng kh¾p trong c¶ níc. Năm 1986, gần một thập niên sau khi Trung Quốc tiến hành cuộc cải cách kinh tế theo định hướng thị trường, Việt Nam mới khởi động cuộc cải cách công nghiệp, bắt đầu bằng việc xóa bỏ chế độ bao cấp đối với các doanh nghiệp nhà nước, và thông qua Luật Đầu tư trực tiếp nước ngoài. Làn sóng đầu tư nước ngoài bắt đầu gia tăng từ năm 1988. Năm 2000 có 1.525 doanh nghiệp FDI; vào đầu năm 2006, đã tăng lên 3.697 . Vào thập niên 90, nguồn vốn FDI đạt cao điểm 8.6 tỷ USD năm 1996. Sự tụt dốc của nguồn vốn FDI vào những năm sau đó được các nhà phân tích giải thích vì những nguyên chính như sự yếu kém của ngành kỹ nghệ phụ trợ (supplier industries), những trì trệ trong nỗ lực đẩy mạnh chính sách cải cách và cuộc khủng hoảng kinh tế Á châu năm 1997. Từ năm 2003, nguồn vốn FDI đã gia tăng trở lại, vượt nhanh trong hai năm qua, đạt 10.2 tỷ USD cho năm 2006 và trên 11 tỷ USD trong 10 tháng đầu năm 2007.
Khung pháp lý đầu tiên cho khu vực kinh tế tư nhân trong nước được thiết lập vào năm 1990 với sự ban hành Luật Doanh nghiệp Tư nhân và Luật Công ty. Nhưng dấu mốc quan trọng đối với sự phát triển của kinh tế tư nhân chính là Luật Doanh nghiệp ban hành tháng 1/2000. Chỉ có khoảng 5000 doanh nghiệp tư nhân vào trước năm 1991 nhưng trong giai đoạn 1991-1999, số lượng doanh nghiệp tự nhân đã tăng lên xâp xỉ 5000 doanh nghiệp mỗi năm . Từ 2001 – 2005, số doanh nghiệp tăng nhanh, mỗi năm số doanh nghiệp thực tế hoạt động tăng thêm 14.213 doanh nghiệp, nâng tổng số doanh nghiệp hoạt động vào cuối năm 2005 lên 113.352 .
Sè hé kinh doanh c¸ thÓ ph©n bè réng kh¾p trong c¸c ngµnh nghÒ ®Æc biÖt trong n«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, ng nghiÖp. Trong n«ng nghiÖp víi m« h×nh VAC, kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp ®¸ng kÓ, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ tõ thuÇn n«ng, ph¸ thÕ ®éc canh, ®Æc biÖt t¹o ra m« h×nh c©y c«ng nghiÖp, chuyªn phôc vô cho xuÊt khÈu. Theo cuộc điều tra về mức sống hộ gia đình thực hiện năm 2004, có khoảng 7,4 triệu hộ, tức khoảng một nửa tổng số hộ gia đình, có hoạt động kinh tế phi nông nghiệp như là nguồn lợi tức chính hay lợi tức phụ trong khoảng thời gian nhàn rỗi giữa các vụ mùa .
Trong tiÓu thñ c«ng nghiÖp víi nhiÒu ngµnh nghÒ truyÒn thèng ®îc kh¬i dËy ®Æc biÖt lµ ngµnh m©y tre,®å gç mÜ nghÖ ®· xuÊt khÈy ®i nhiÒu níc.Ngµnh nu«i trång thuû s¶n víi c¸c m« h×nh nu«i t«m,nu«i c¸ míi thøc sù t¹o hiÖu qu¶ kinh tÕ cao phôc vô xuÊt khÈu.NghÞ quyÕt ®¹i héi IX kh¼ng ®Þnh: Kinh tÕ c¸ thÓ,tiÓu chñ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ cã vÞ trÝ trong qu¸ tr×nh l©u dµi.Nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì ph¸t triÓn,khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc tæ chøc hîp t¸c tù nguyÖn lµm vÖ tinh cho c¸c doanh nghiÖp hoÆc ph¸t triÓn lín h¬n.
ë khu vùc thµnh thÞ,kinh tÕ c¸ thÓ thùc sù ®ãng vai trß rÊt quan träng,lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô nhá phï hîp víi m«i trêng linh ho¹t,s«i ®éng t¹o thu nhËp cho nhiÒu hé gia ®×nh.Nhµ níc hç trî vÒ vèn.
Các nhà tài trợ quốc tế đã gọi kinh tế tư nhân Việt Nam là “cỗ máy tạo việc làm”. Báo cáo phát triển Việt Nam 2006, Báo cáo chung của các Nhà tài trợ khẳng định khu vực kinh tế tư nhân trong nước có hiệu quả lớn nhất trong việc tạo việc làm với chi phí thấp. Có thể thấy dễ dàng là tính số vốn trung bình cho một công nhân trong các doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và khu vực kinh tế tư nhân trong nước sẽ thấy hàm lượng vốn là cao nhất trong các doanh nghiệp FDI, và thấp nhất trong khu vực tư nhân trong nước.
Sù ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n trùc tiÕp ®ãng vai trß qu¸ tr×nh vÒ t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho x· héi. N¨m 2000, theo thèng kª cña c¬ quan chuyªn m«n, khu vùc kinh tÕ t nh©n chiÕm 56,3% tæng sè lao ®éng cã viÖc lµm trong c¶ níc. Trong ®ã, lao ®éng phi n«ng nghiÖp chiÕm 22%, lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm 78%, ®iÒu ®¸ng chó ý lµ n¨m 1997 - 2000 khu vùc nµy thu hót thªm 977019 lao ®éng gÊp 6,6 lÇn so víi khu vùc kinh tÕ Nhµ níc. Lao ®éng ë c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ chiÕm 81,9% riªng trong n«ng nghiÖp, c¸c trang tr¹i thu ®îc 363048 lao ®éng chiÕm 2,22%. Lao ®éng ë khu vùc kinh tÕ t nh©n chiÕm tû träng kh¸ cao, ®ãng vai trß to lín trong gi¶i quyÕt viÖc lµm nhng tû träng trong n«ng nghiÖp rÊt lín ®iÒu ®ã cha thùc sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu viÖc lµm. Kh¶ n¨ng t¹o thªm viÖc lµm cña khu vùc Nhµ níc cã h¹n nhÊt lµ vÒ thu hót sè lîng lao ®éng. Quy m« kinh doanh hîp ph¸p cµng lín cµng ®îc coi träng chÝnh ®ã lµ con ®êng t¹o cÇu, t¨ng cÇu vÒ lao ®éng. Líp nhµ kinh doanh t¹o cÇu vÒ lao ®éng cµng ®«ng ®¶o, lµm cho nhu cÇu sè lîng lao ®éng ngµy cµng lín víi c¬ cÊu vµ chÊt lîng ngµy cµng cao lµ trùc tiÕp më réng c¬ héi ®Ó mäi ngêi lao ®éng cã thÓ t×m viÖc lµm phï hîp, phÊn ®Êu n©ng cao tr×nh ®é vµ t¨ng thu nhËp. C¸c doanh nghiÖp ngµy cµng më réng vÒ sè lîng chÊt lîng ®ßi hái nh©n lùc cã tr×nh ®é chuyªn m«n v÷ng vµng.Tuy nhiªn ®iÒu nµy l¹i cha ®îc ®¸p øng ®Çy ®ñ.
Trên thị trường lao động, hàng năm, Việt Nam có khoảng 1,4 đến 1,5 triệu người gia nhập. Nhưng các doanh nghiệp nhà nước cũng chỉ cung cấp chưa tới 7% tổng số việc làm, do đó, sự phát triển khu vực kinh tế tư nhân là khả năng duy nhất có thể giải quyết công ăn việc làm cho người dân và mở lối ra cho lao động dư dôi ở khu vực nông nghiệp, đặc biệt là phụ nữ trẻ . Trong giai đoạn 2000-2004, các doanh nghiệp nhà nước chỉ tiếp nhận 5% trên tổng số 4 triệu lao động gia tăng, trong khi đó có 60% lao động được thu nhận bởi các doanh nghiệp tư nhân trong nước, 25% bởi các hộ kinh doanh và các doanh nghiệp tư nhân không đăng ký, và 12% bởi các doanh ngiệp FDI .
Nhìn lại 9 năm thực hiện Luật Khuyến khích đầu tư trong nước (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương-CIEM), nhận xét nổi bật là khu vực kinh tế dân doanh ngày càng chiếm ưu thế trong nền kinh tế thông qua cơ cấu vốn đầu tư và tạo việc làm. Cơ cấu vốn đầu tư trung bình một dự án giai đoạn 1996-2003 tăng từ 4,5 tỷ đồng lên 8,5 tỷ đồng, lao động bình quân của một dự án tăng từ 87 lên 123 lao động.
Đến nay, tổng số doanh nghiệp đăng ký của khu vực tư nhân trên 120.000. Số doanh nghiệp đăng ký thành lập trung bình hàng năm hiện gấp 3,75 lần so với trung bình của thời kỳ 1991-1999. Ước tính trong 4 năm trở lại đây, các doanh nghiệp đã tạo ra khoảng 1,6 triệu việc làm mới.
Sù ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n ë ViÖt Nam ®· thùc sù gãp phÇn vµo viÖc xãa ®ãi gi¶m nghÌo, c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho nh©n d©n, huy ®éng ngµy cµng nhiÒu nguån lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc. ChØ tÝnh riªng n¨m 2000 vèn ®¨ng ký kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp khu vùc nµy t¨ng h¬n 4,5 lÇn so víi n¨m 1996, ®¹t møc 13831 tû ®ång, vèn ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n t¨ng 13% so víi n¨m 1999, chiÕm mét tû träng ®¸ng kÓ trong tæng nguån vèn ®Çu t toµn x· héi. Kinh tÕ t nh©n ®Çu t cæ phÇn hãa. Trªn b×nh diÖn chung toµn x· héi, sù ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n nh÷ng n¨m võa qua ®· trùc tiÕp gãp phÇn vµo viÖc t¨ng ng©n s¸ch Nhµ níc, ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo sù gia t¨ng GDP toµn x· héi chiÕm 42,26% GDP toµn x· héi. Trong ®ã, hé kinh doanh chiÕm 34,8%, hé n«ng d©n ngoµi HTX lµ 15,08%, hé kinh doanh c¸ thÓ phi n«ng nghiÖp lµ 19,72%. Kinh tÕ t nh©n ®ãng gãp tíi 16,9% tæng thu ng©n s¸ch. Hµng n¨m kinh tÕ t nh©n thu hót thªm hµng v¹n lao ®éng (1996 thu hót thªm 3,1 v¹n lao ®éng, 2000 thªm 9 v¹n lao ®éng) t¹o ra kho¶ng 40% tæng s¶n phÈm trong níc vµ ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch Nhµ níc trªn 6000 tû.XÐt mét c¸ch cô thÓ, kh«ng kÓ c¸c lao ®éng lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp C«ng ty cã vèn lín th× lao ®éng ë c¸c hé gia ®×nh, c¸c c¬ së s¶n xuÊt nhá ®· cã thu nhËp nhÊt ®Þnh æn ®Þnh ®êi sèng, thu nhËp cña hä cã khi chñ yÕu tõ c¸c nguån ®ã mµ ®©y lµ chiÕm bé phËn kh¸ lín, gióp hä tho¸t khái c¶nh nghÌo ®ãi dai d¼ng, ®ã lµ tÝn hiÖu ®¸ng khÝch lÖ cña khu vùc kinh tÕ nµy. ViÖc xãa ®ãi gi¶m nghÌo ë níc ta ®· thùc hiÖn rÊt thµnh c«ng ë c¸c vïng n«ng th«n, trung du, miÒn nói, ®©y lµ bé phËn d©n c chiÕm tû lÖ cao, tû lÖ nghÌo ®ãi tríc ®©y kh¸ lín nhng hiÖn nay ®· gi¶m nhiÒu ®¹t ®îc nhê chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cña Nhµ níc víi c¸c m« h×nh kinh tÕ phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña nh©n d©n nh cho vay vèn, hç trî kü thuËt ph¬ng híng.§iÒu ®ã qu¶ lµ tÝn hiÖu ®¸ng mõng cho nh÷ng ngêi d©n ®ang sinh sèng khã kh¨n.
Kinh tÕ t nh©n gãp phÇn qu¸ tr×nh vµo thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, n©ng cao c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, t¨ng quy m« cña kim ng¹ch xuÊt khÈu. Víi ®Æc ®iÓm vµ u thÕ riªng cña m×nh, sù ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n trùc tiÕp kh¬i dËy nhiÒu ngµnh nghÒ truyÒn thèng trong c¸c ngµnh, vïng ë c¸c ®Þa ph¬ng t¹o ra nhiÒu chñng lo¹i hµng hãa ®a d¹ng, phong phó vµ cung cÊp nhiÒu h¬n hµng hãa phôc vô cho xuÊt khÈu. C¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng lµ thñ c«ng mü nghÖ ®å gç, ®å gèm sø, m©y tre ®an, tranh s¬n mµi... ®· t¹o ®îc tiÕng vang trªn trêng quèc tÕ. ChØ tÝnh riªng n¨m 2000 con sè thèng kª cña tæng côc h¶i quan, kim ng¹ch xuËt nhËp khÈu trùc tiÕp cña khu vùc, phi n«ng nghiÖp trong kinh tÕ t nh©n ®· t¨ng kh¸. Th«ng qua viÖc më réng s¶n xuÊt, n©ng cao søc c¹nh tranh cña tõng doanh nghiÖp ë khu vùc nµy, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ®Êt níc ngµy cµng tham gia ®Çy ®ñ h¬n vµo qu¸ tr×nh héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, gióp cho viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ diÔn ra m¹nh mÏ h¬n. qu¸ tr×nh héi nhËp t¸c ®éng rÊt lín vµo chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, lµm t¨ng c¸c ngµnh cã hµm lîng kü thuËt cao, ®Æc biÖt ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin, ngµnh c«ng nghÖ sinh häc trong t¬ng lai sÏ rÊt ph¸t triÓn, c¸c ngµnh phôc vô cho xuÊt khÈu còng t¨ng m¹nh, c¸c C«ng ty t nh©n hoµn toµn víi níc ngoµi cã xu híng t¨ng. Nh÷ng ngµnh s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh khai th¸c ®îc lîi thÕ so s¸nh ë c¸c vïng, miÒn ®îc chó träng ph¸t triÓn, nhê ®ã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ nãi chung còng ®îc n©ng lªn, c¸c nguån lùc ®Çu t cho ph¸t triÓn ®îc khai th¸c cã hiÖu qu¶ h¬n. Vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long ngoµi lîi thÕ trång lóa cßn ph¸t triÓn trång c©y ¨n tr¸i cã gi¸ trÞ trong níc vµ xuÊt khÈu, riªng vïng ven biÓn ngËp mÆn cßn ph¸t triÓn nu«i trång thñy s¶n, vïng trång c©y ¨n qu¶ ®Æc s¶n nh v¶i, mËn... ®îc khai th¸c ë khu vùc thµnh phè lín c¸c c¬ së s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng truyÒn thèng t¹o ra c¸c s¶n phÈm ®Æc trng chÊt lîng cao. Tõ ®ã xuÊt hiÖn c¸c c¬ së kinh doanh ®iÓn h×nh lµm ¨n giái, ®êi sèng ngêi lao ®éng ngµy cµng ®îc n©ng lªn, gi¶i quyÕt nhiÒu chç lµm cho x· héi.
Sự hình thành và lớn mạnh của của khu vực kinh tế tư nhân trong nước và nước ngoài đã xoay chiều hướng phát triển của nền kinh tế 180 độ. Kim ngạch xuất khẩu năm 1986 đạt 500 triệu USD, tăng lên 9.2 tỷ USD năm 1997, 35 tỷ USD trong 9 tháng đầu năm 2007. Trong quá trình phát triển ấy, tỷ trọng đóng góp của khu vực kinh tế tư nhân không ngừng gia tăng, vượt khu vực kinh tế nhà nước trên hầu hết các chỉ số kinh tế quan trọng.
Về vốn đầu tư, năm 2005, khu vực kinh tế tư nhân trong nước chiếm 32%, so với 17% vốn FDI và 49% vốn nhà nước . Điều cần lưu ý là trong 49% vốn nhà nước, phần của doanh nghiệp nhà nước đầu tư chiếm chưa tới 20%, còn lại là từ ngân sách và vốn của chính phủ huy động .
Mức tăng trưởng ngành công nghiệp là chỉ số kinh tế quan trọng khác: khu vực kinh tế tư nhân trong nước vượt các doanh nghiệp nhà nước với mức tăng trưởng hàng năm, tăng trung bình từ 18-24% so dưới 10% của doanh nghiệp nhà nước và đóng góp 33% sản lượng công nghiệp, so với 30% của khu vực nhà nước .
Hoạt động xuất khẩu là khu vực hoạt động mạnh nhất của các doanh nghiệp FDI, đóng góp 58% , kế đó là khu vực kinh tế tư nhân trong nước .
Trên tổng sản lượng quốc gia (GDP) năm 2005, khu vực kinh tế tư nhân chiếm 50% GDP, trong đó, doanh nghiệp tư nhân trong nước đóng góp 35%, và các doanh nghiệp FDI chiếm khoảng 15%. Trên thực tế, GDP của khu vực kinh tế tư nhân còn cao hơn nhiều do sự tồn tại của khu vực kinh tế tư nhân không chính thức (shadow/informal), bao gồm doanh thu không tường trình của các doanh nghiệp đăng ký và không đăng ký. Theo kết quả của cuộc điều tra phối hợp của Ngân hàng Thế giới, Tập đoàn Tài chính Quốc tế, và Chương trình Phát triển Dự án Mê kông (WB/IFC/MPDF), tỷ lệ GDP của khu vực kinh tế tư nhân không chính thức tăng từ 30% năm 1997, lên 51% GDP năm 2001. Khi bao gồm khu vực không chính thức này, tỷ lệ GDP của khu vực kinh tế tư nhân tăng lên khoảng 57-67% .
IIIThùc tr¹ng cña kinh tÕ t nh©n ViÖt Nam
Tình trạng tranh tối tranh sáng do luật pháp không nghiêm và nạn tham nhũng lan tràn là môi trường thuận lợi cho sự tồn tại của khu vực kinh tế tư nhân không chính thức rộng lớn, ước tính chiếm đến 50% GDP. Hiện trạng này được các nhà nghiên cứu của Ngân hàng Phát triển Á châu nhận định vừa là yếu tố tích cực, thể hiện khả năng thích ứng của các doanh nghiệp tư nhân trong môi trường kinh doanh còn nhiều mặt hạn chế, nhưng đồng thời lại vừa giới hạn khả năng phát triển, tiếp cận và hội nhập của các doanh nghiệp hoạt động không chính thức đối với cộng đồng doanh nghiệp hoạt động chính thức trong nước và nước ngoài.
Hoạt động kinh tế không chính thức không những chỉ gồm các doanh nghiệp không đăng ký mà còn cả những thương vụ không khai báo nhằm lách luật, trốn thuế. Chi phí kinh doanh của các doanh nghiệp, vì thế, gia tăng đáng kể vì những khoản tốn kém không chính thức cho các viên chức, khiến cho ngân sách nhà nước bị thất thoát. Theo cuộc điều tra của WB/IFC/MPDF thực hiện năm 2003, cứ 20% trên giá trị thương vụ không khai báo cho ngân hàng, khoản tốn kém riêng cho các viên chức tăng khoảng 50% . Các doanh nghiệp không đăng ký còn phải chịu nhiều thiệt thòi khác như không thể tham gia các hợp đồng kinh tế với các doanh nghiệp FDI, các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp, hoặc vây vốn ngân hàng. Tạo điều kiện thuận lợi cho việc hợp thức hoá các hoạt động kinh tế không chính thức, vì thế, xét về lâu dài, sẽ giúp cho các doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh, ngân sách tăng thu, hoạt động kinh doanh minh bạch hơn, và do đó góp phần hạn chế tệ trạng tham nhũng.
Quy mô doanh nghiệp là hạn chế chủ yếu khác của các doanh nghiệp tư nhân trong nước. Theo điều tra năm 2004, các doanh nghiệp tư nhân qui mô lớn trong nước chiếm chỉ 0,3 % GDP trên tỷ phần 23.6% GDP của các doanh nghiệp qui mô lớn trong nước . Chỉ có 44 doanh nghiệp tư nhân trong nước – 17 doanh nghiệp trong số đó cổ phần với nhà nước - có vốn trên 33 triệu USD. Trong số hơn 60 ngàn doanh nghiệp tham dự cuộc điều tra, chưa đến 1/1000 doanh nghiệp tư nhân có vốn trên 33 triệu US và lương lao động chỉ bằng 50-60% của các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp FDI . Theo cuộc điều tra doanh nghiệp năm 2006, nếu lấy tiêu chí doanh nghiệp nhỏ và vừa là dưới 300 lao động và vốn dưới 625 ngàn USD, thì có tới 96,81% doanh nghiệp thuộc nhóm nhỏ và vừa và tài sản cố định trên mỗi lao động bình quân là 4100 USD . Với quy mô nhỏ bé và vốn đầu tư rất thấp, các doanh nghiệp tư nhân khó có thể hội đủ tiềm lực tiếp cận với tri thức, nghiên cứu và phát triển cũng như xây dựng các quy trình sản xuất, trang bị công nghệ hiện đại, đào tạo và nâng cao khả năng quản lý.
Sự yếu kém của các doanh nghiệp tư nhân trong nước bộc lộ rõ khi chỉ có một số rất nhỏ doanh nghiệp hội đủ điều kiện trở thành các nhà cung cấp phụ kiện cho các doanh nghiệp FDI và có khả năng xâm nhập thị trường thế giới. Khuynh hướng hướng nội của các doanh nghiệp tư nhân là điều đáng e ngại. Theo cuộc điều tra ba vòng các doanh nghiệp vừa và nhỏ, chỉ có 9% doanh thu của các doanh nghiệp này từ xuất khẩu trực tiếp . Tình trạng kém phát triển của ngành công nghệ phụ trợ hiện là một trong những khâu yếu của nền kinh tế Việt Nam. Một ví dụ điển hình được báo cáo của WB nêu lên là công ty Fujisu, một doanh nghiệp FDI xuất khẩu lớn nhất năm 2004 với kim ngạch xuất trên 400 triệu USD, song đã chi 94% số này để nhập khẩu đầu vào . Tăng cường cung cấp phụ kiện từ các doanh nghiệp tư nhân trong nước không những sẽ giúp hạ giá thành sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh hàng xuất khẩu và tỷ lệ nội địa trong sản phẩm mà còn là cơ hội để các doanh nghiệp này cải thiện sản xuất và phát triển kinh doanh. Trực tiếp tham gia các ngành sản xuất và hoạt động xuất khẩu sẽ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tư nhân trong nước tiếp cận, làm quen với thị trường và công nghệ tiên tiến trên thế giới, và cải thiện năng suất. Các cuộc điều tra cho thấy năng suất lao động của các doanh nghiệp xuất khẩu trung bình gần gấp đôi so với năng suất trung bình của các doanh nghiệp vừa và nhỏ .
Hạ tầng cơ sở và đào tạo nhân lực là hai trong số các mắt xích yếu nhất hiện nay, cũng là lãnh vực các doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư rất thấp. Đến nay, vốn đầu tư vào hạ tầng của khu vực kinh tế tư nhân chỉ đạt 15% và việc phát triển các cơ sở giáo dục tư nhân cũng ở giai đoạn sơ khởi. Hệ quả của tình trạng hầu như độc quyền của nhà nước ở hai khu vực này là sự trì trệ trong việc đào tạo lao động kỹ năng cao, cải thiện hạ tầng, và là nguyên nhân đầu mối của nhiều công trình bị rút ruột, mà vụ PMU 18 cũng chỉ là một truờng hợp điển hình.
Ở khu vực nông nghiệp, mặc dù số lao động được trả lương từ các doanh nghiệp tăng nhanh từ 16% năm 1993 lên lên 27% năm 2004, song khoảng 70% dân số vẫn hoạt động kinh tế ở khu vực nông thôn. Từ chỗ không cung cấp đủ lương thực vào thập niên 80, sản xuất nông nghiệp đã trở thành một bộ phận quan trọng của nền kinh tế Việt Nam hôm nay. Gạo, cà phê, cao su và thuỷ sản hiện là những mặt hàng xuất khẩu chủ lực trong số chín mặt hàng đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD. Song vì chất lượng kém nên giá trị xuất khẩu vẫn còn thấp. Có thể nêu ra một vài thí dụ điển hình: sản lượng gạo xuất khẩu của ta đứng thứ nhì sau Thái Lan, nhưng doanh thu xếp thứ tư ; sản lượng cao su xuất chỉ đứng sau Brazil nhưng kim ngạch xuất khẩu xếp hạng thứ 5 . Cuộc điều tra của nhóm nghiên cứu và tư vấn nông phẩm trên hai sản phẩm là gạo và chè cho thấy những khâu yếu của tiến trình sản xuất và phân phối như công nghệ lạc hậu, hệ thống gia công phân tán, thiếu các tiêu chuẩn về giống phù hợp, chi phí vận chuyển cao, hiệp hội liên kết các nông dân hoạt động yếu, các ưu đãi dành cho các nhà máy xay nhà nước, hoạt động xuất khẩu phần lớn thông qua doanh nghiệp nhà nước và sự quá chú trọng của chính phủ vào số lượng xuất khẩu hơn là chất lượng . Mặt khác, do sản xuất cá thể manh mún và năng lực kiểm tra và quản lý yếu kém, nông phẩm xuất khẩu của Việt Nam đang gặp khó khăn về vệ sinh an toàn và chất lượng sản phẩm. Ô nhiễm môi trường là vấn nạn khác, đặc biệt trong ngành thuỷ sản.
Các ngành công nghiệp xuất khẩu hiện nay phần lớn lệ thuộc nặng nề vào nguyên liệu nhập khẩu cho đầu vào, do đó, lợi nhuận thu được từ xuất khẩu thấp. Ngành nông và thuỷ sản do dựa trên việc đánh bắt, nuôi trồng với chi phí đầu tư và chi phí đầu vào thấp nên thu nhập trên giá trị sản phẩm cao. Sự tham gia mạnh mẽ hơn nữa của các doanh nghiệp tư nhân vào ngành chế biến và xuất khẩu nông - thuỷ sản, đi đôi với việc hiện đại hoá và đa dạng hoá các hoạt động chế biến có thể giúp cải thiện chất lượng và giá trị sản phẩm, phát huy tối ưu các hoạt động sản xuất dựa trên lợi thế của quốc gia hiện nay.
Trong vai trò hỗ trợ, phát huy sức mạnh các doanh nghiệp và tham vấn hoạch định chính sách, năng lực và vị thế khiêm tốn của các hiệp hội doanh nghiệp và nông dân là hạn chế không kém phần quan trọng khác.Vai trò tham vấn chính sách mặc dù đã được đưa vào luật, song trong thực tế, việc lấy ý kiến của cộng đồng doanh nghiệp vẫn chưa nhiều.
Kinh tÕ t nh©n ViÖt Nam ®ang vÊp ph¶i nh÷ng khã kh¨n trong vÊn ®Ò ®Êt ®ai.NhiÒu doanh nghiÖp ph¶i thuª l¹i ®Êt bá hoang cña doanh nghiÖp nhµ níc ®Ó s¶n xuÊt víi chi phÝ rÊt cao.Trong khi ®ã l¹i e dÌ kh«ng d¸m ®Çu t l©u dµi vµo nhµ xëng m¸y mãc v× lo ph¶i tr¶ l¹i ®Êt thuª.Trong khi ®ã nhiÒu doanh nghiÖp l¹i gÆp khã kh¨n trong viÖc chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt.Thñ tôc liªn quan ®Õn ®Êt ®ai cßn rêm rµ,phøc t¹p lµm mÊt nhiÒu thêi gian,chi phÝ cña doanh nghiÖp.
Kinh tÕ t nh©n hiÖn nay ®ang rÊt thiÕu vèn s¶n xuÊt,ph¶i vay ë thÞ trêng kh«ng chÝnh thøc víi l·i suÊt cao,rÊt khã tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i nhÊt lµ c¸c nguån vèn u ®·i cña nhµ níc.Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do doanh nghiÖp kh«ng cã tµi s¶n ®Ó thÕ chÊp.NhiÒu doanh nghiÖp t nh©n thiÕu th«ng tin tiÕp cËn víi nguån vèn hç trî cña nhµ níc.
NhiÒu quy ®Þnh cu¶ nhµ níc ®îc thùc hiÖn kh«ng tèt dÉn ®Õn sù bÊt b×nh ®¼ng trong c¹nh tranh t¹o hÖ qu¶ xÊu cho sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t nh©n nãi riªng vµ toµn x· héi nãi chung.
Bªn c¹nh nh÷ng h¹n chÕ trªn,kinh tÕ t nh©n hiÖn ®ang gÆp khã kh¨n vÒ nguån nguyªn liÖ,thiÕu thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm,n¨ng suÊt lao ®éng thÊp vµ t©m lý c¸c chñ doanh nghiÖp vÉn cha thùc sù yªn t©m ®Çu t më réng kinh doanh.
Cã thÓ nãi kinh tÕ t nh©n ViÖt Nam ®ang ph¸t triÓn nhan nhng kh«ng bÒn v÷ng cßn yÕu thÕ trong bèi c¶n më cña nÒn kinh tÕ vµ ph¶i ®èi mÆt víi c¹nh tranh quèc tÕ trong thêi gian tíi.§Ó kinh tÕ t nh©n ViÖt Nam ph¸t triÓn,thùc sù trë thµnh mét lùc lîng kinh tÕ cña d©n téc gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc,N._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 7403.doc