Khủng hoảng tài chính tiền tệ Châu á & tác động của chúng đến hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài của Việt Nam

Lêi c¶m ¬n §øng tr­íc nh÷ng biÕn ®éng lín cña nÒn kinh tÕ khu vùc mµ ®Æc tr­ng ë ®©y lµ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©u ¸ em rÊt muèn t×m hiÓu vÒ nã, t×m hiÓu vÒ mét sù kiÖn ®· g©y ®­îc sù chó ý cña rÊt nhiÒu ng­êi. Qua bµi viÕt nµy mong r»ng c¸c b¹n cã thÓ thÊy râ h¬n vÒ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸. Tuy nhiªn do thêi gian, tr×nh ®é cã h¹n nªn bµi viÕt nµy kh«ng thÓ kh«ng cã nh÷ng khiÕm khuyÕt. V× vËy rÊt mong nh÷ng ®ãng gãp cña c¸c b¹n cho bµi viÕt. Qua ®©y em còng xin c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa ®Æc biÖt lµ ®· t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Lêi më ®Çu Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©u ¸ ®· g©y ra nh÷ng t¸c ®éng lín ®èi víi hÖ thèng tiÒn tÖ, tµi chÝnh khu vùc. Cã thÓ nãi cuéc khñng ho¶ng nµy ®· ¶nh h­ëng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp tíi nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. B¾t ®Çu tõ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ë Th¸i Lan (7/1997) qua 14 th¸ng ®· lan nhanh tíi nhiÒu n­íc Ch©u ¸ råi ®Õn Liªn bang Nga vµ hiÖn ®ang ®e do¹ t¹i Ch©u Mü La Tinh. §©y lµ mét vÊn ®Ò ®­îc quan t©m ®Æc biÖt kh«ng chØ cña nh÷ng nhµ l·nh ®¹o qu¶n lý ®Êt n­íc, c¸c nhµ nghiªn cøu, c¸c doanh nghiÖp trong mçi n­íc mµ kÓ c¶ c¸c tæ chøc kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc, kh«ng nh÷ng ë c¸c n­íc Ch©u ¸ n¬i diÔn ra cuéc khñng ho¶ng mµ ngay c¶ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. ë n­íc ta c¸c cÊp l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· quan t©m tíi t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng ®èi víi t×nh h×nh kinh tÕ ®Êt n­íc. §· cã nhiÒu héi nghÞ, héi th¶o, nhiÒu tæ chøc c¬ quan nghiªn cøu vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®· cã nh÷ng bµi viÕt vÒ vÊn ®Ò nµy. Tuy nhiªn c¸c ý kiÕn cßn rÊt kh¸c nhau. Bµi viÕt nµy xin ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ vµ t¸c ®éng cña chóng ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña ViÖt Nam. §Ò tµi nµy gåm 3 ch­¬ng: - Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸. - Ch­¬ng II: T¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. - Ch­¬ng III: Nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó gia t¨ng ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña ViÖt Nam trong ®iÒu khiÓn khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸. Ch­¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ ®Æc ®iÓm cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ ®· béc lé nh÷ng nh­îc ®iÓm c¬ b¶n cña m« h×nh ph¸t triÓn Ch©u ¸. Song chóng ta còng cÇn kh¼ng ®Þnh r»ng cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ hiÖn nay kh«ng ph¶i lµ cuéc khñng ho¶ng vÒ m« h×nh ph¸t triÓn. Bëi v× nÕu kh«ng kh¼ng ®Þnh nh­ vËy th× sÏ kh«ng thÓ gi¶i thÝch vÒ sù b×nh æn t­¬ng ®èi cña kinh tÕ §µi Loan, tÝnh Ýt bÞ ¶nh h­ëng cña c¸c nÒn kinh tÕ Philippines, Singapore, HongKong tr­íc t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng trªn. C¸c chuyªn gia cho r»ng vÒ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ë mét sè n­íc §«ng Nam ¸ hiÖn nay, xuÊt ph¸t ®iÓm lµ khñng ho¶ng ng©n hµng vµ sau ®ã dÉn ®Õn khñng ho¶ng tiÒn tÖ. Khñng ho¶ng ng©n hµng cã biÓu hiÖn lµ nguån vèn trong ng©n hµng bÞ gi¶m, hiÖu qu¶ cho vay thÊp, kh¶ n¨ng chi tr¶ nî khã kh¨n mét sè ng©n hµng bÞ ®ãng cöa, s¸t nhËp vµ quèc h÷u ho¸ hoÆc Nhµ n­íc ph¶i can thiÖp vµo viÖc®ãng cöa, gi¶i thÓ vµ quèc h÷u ho¸ mét sè ng©n hµng lín, quan träng cã ¶nh h­ëng ®Õn c¸c c«ng ty tµi chÝnh kh¸c. Khñng ho¶ng ng©n hµng th­êng do nh÷ng biÕn ®éng trªn thÞ tr­êng dÉn ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n mÊt æn ®Þnh do mäi ng­êi ®ång lo¹t rót tiÒn göi t¹i nguån hµng hoÆc do bÞ khñng ho¶ng tiÒn tÖ t¸c ®éng th«ng qua viÖc ®ång tiÒn néi bé bÞ gi¶m gi¸ trong khi d­ nî cña ng©n hµng chñ yÕu b»ng ngo¹i tÖ. Khñng ho¶ng tiÒn tÖ (hay cßn gäi lµ khñng ho¶ng c¸n c©n thanh to¸n) biÓu hiÖn ë nguån dù tr÷ ngo¹i tÖ cña quèc gia bÞ gi¶m sót. Tû gi¸ biÕn ®éng m¹nh vµ kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi tiÒn tÖ bÞ ng­ng trÖ. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn khñng ho¶ng tiÒn tÖ th«ng th­êng lµ do ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ kh«ng hîp lý trong khi cè ®Þnh tû gi¸, th©m hôt c¸n c©n th­¬ng m¹i trong mét thêi gian dµi hoÆc bÞ khñng ho¶ng ng©n hµng t¸c ®éng th«ng quaviÖc Nhµ n­íc ph¶i ph¸t hµnh thªm tiÒn ®Ó trî gióp ngµnh ng©n hµng. Nh­ vËy, cã thÓ nãi r»ng c¸c n­íc §«ng nam ¸ hiÖn nay ®ang ph¶i chÞu 2 cuéc khñng ho¶ng cïng mét lóc (khñng ho¶ng kÐp). V× vËy hËu qu¶ cña nã nghiªm träng h¬n vµ viÖc xö lý sÏ phøc t¹p ®ßi hái nhiÒu thêi gian. §Ó gióp c¸c b¹n hiÓu râ h¬n vÒ khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸. ë ch­¬ng nµy sÏ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò sau : diÔn biÕn cña cuéc khñng ho¶ng nµy ? T¸c ®éng cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ c¸c n­íc vµ khu vùc. ? Cuèi cïng ®èi víi nÒn kinh tÕ c¸c n­íc vµ khu vùc. Cuèi cïng ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p ng¨n ngõa, kh¾c phôc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc. I. DiÔn biÕn cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸. Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ ®· diÔn ra. VËy diÔn biÕn cu¶ cuéc khñng ho¶ng nµy nh­ thÕ nµo?. N¨m 1997. Ngµy 14/5 : §ång Baht Th¸i Lan b¾t ®Çu sôt gi¸ v× c¸c ho¹t ®éng ®Çu c¬, nh÷ng ng­êi ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng cho r»ng kinh tÕ Th¸i Lan ®ang bÞ ch÷ng l¹i vµ chÝnh trÞ cã dÊu hiÖu bÊt æn, nªn hä å ¹t b¸n ®ång Baht mua §« la. Ngµy 19/6 : Bé tr­ëng Tµi chÝnh Th¸i Lan «ng Viravan tõ chøc v× nã bÊt ®ång vÒ ph­¬ng ph¸p xö lý viÖc ph¸ gi¸ ®ång Baht. Ngµy 2/7: Ng©n hµng Trung ­¬ng Th¸i Lan tuyªn bè th¶ næi ®ång Baht vµ yªu cÇu IMF gióp ®ì. Tuyªn bè nµy thùc tÕ lµ ph¸ gi¸ ®ång Baht tõ 15 - 20%. Ngay vµi ngµy sau ®ã, c¸c nhµ ®Çu c¬ tiÒn tÖ quay sang buéc Philippin, Indonesia, Malaixia còng ph¶i h¹ m¹nh gi¸ ®ång tiÒn cña nh÷ng n­íc nµy. Ngµy 3/7 : Ng©n hµng Trung ­¬ng Philippin t¨ng l·i suÊt vay nãng tõ 15% lªn 24%. Sau ®ã ngµy 7/7 lªn 30% ®ång thêi, bá ra 1 tû USD ®Ó gi÷ ®ång Peso nh÷ng còng kh«ng thµnh c«ng. Ngµy 8/7 : §ång Rungit Malaixia sót gi¸ ®Õn 2,51 råi sau ®ã 2,52 ®æi 1 USD. Ngµy 11/7 : Ng©n hµng trung ­¬ng Philippin më réng biªn ®é tû gi¸ giao dÞch gi÷a Peso vµ USD. Ngµy 14/7 : IMF høa gióp Philippin kho¶n tÝn dông 1,1 tû USD ®Ó lµm dÞu t×nh h×nh theo m« h×nh trî gióp Mexico trong cuéc khñng ho¶ng n¨m 1995. Ngµy 19/7. Quü tiÒn tÖ quèc tÖ tho¶ thuËn cÊp thªm h¬n 1 tû USD tÝn dông cho Phillippin ®Ó bï vµo kho¶n tiÒn mµ ng©n hµng trung ­¬ng n­íc nµy ®· tung ra kh«ng cã hiÖu qu¶ khi muèn cøu ®ång Peso. Ngµy 24/7 : Rungit Malaixia tôt xuèng ®Õn 2,6530/ 1 USD. Ngµy 26/7 : Thñ t­íng Malaixia lªn ¸n nh÷ng kÎ ®Çu c¬ tiÒn tÖ lîi dông tù do bu«n b¸n lµm vò khÝ chÝnh trÞ chèng l¹i n­íc nghÌo, ®ång thêi còng chØ ®Ých danh chñ ®Çu c¬ Geoger Soros lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm vÖ sót gi¸ cña ®oßng Runggit. Ngµy 5/8 : Th¸i Lan ®­a ra chÝnh s¸ch kh¾c khæ nh»m cñng cè ngµnh tµi chÝnh ng©n hµng theo m« h×nh IMF gäi lµ cøu trî trän gãi. Ngµy 11/8 : IMF huy ®éng quèc tÕ ®­îc 17,2 tû USD cho Th¸i Lan vay ®Ó hy väng cøu n­íc nµy ra khái t×nh tr¹ng rèi lo¹n kinh tÕ. Ngµy 13/8 : §ång Rupiah cña Indonexia sôt xuèng ®Õn 26,82 Rupiah ¨n 1 USD vµ ng©n hµng Trung ­¬ng b¾t ®Çu can thiÖp vµo. Ngµy 14/8 : Indonesia b·i bá c¬ chÕ qu¶n lý biªn ®é tû gi¸ vµ Rupiah tôt xuèng 2,755 / USD. Ngµy 19/8 : §ång Won cña Hµn Quèc sôt gi¸ ®Õn 901 Won ®æi 1 USD so víi ngµy 1/1/97 lµ 842 won / USD. Ngµy 20/78 : IMF trî gióp cho Th¸i Lan vay 3,9 tû USD. Ngµy 2/10/97 : TËp ®oµn Sang bang cña Hµn Quèc mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n lµm cho won sôt gi¸ thªm 913,5 won ¨n 1 USD. Ngµy 8/10 : Indonexia ®­a tÝn hiÖu xin vay cøu trî tõ IMF. Ngµy 23/10 : ThÞ tr­êng chøng kho¸n Hång K«ng sôt 10,4% (1211,47 ®iÓm) më ®Çu ®ît khñng ho¶ng thÞ tr­êng chøng kho¸n toµn cÇu. Ngµy 28/10 : §ång won Hµn Quèc tôt xuèng 953 won ¨n 1 USD. Ng©n hµng trung ­¬ng Hµn Quèc b¾t ®Çu can thiÖp. Ngµy 29/10 : Phã Thñ t­íng Th¸i Lan Visaphoong kªu gäi chÊm døt phª ph¸n Th¸i Lan lµ nguyªn nh©n g©y khñng ho¶ng kinh tÕ vµ hîp t¸c gi¶i quyÕt khñng ho¶ng. Ngµy 2/11 : Ng©n hµng Trung ­¬ng Hµn Quèc lÆp ®i lÆp l¹i lêi tuyªn bè hïng hån "won kh«ng bao giê v­ît qu¸ 1000". Ngµy 3/11 : Thñ t­íng Th¸i Lan Chavaht tuyªn bè tõ chøc. Ngµy 9/11 : Quèc v­¬ng Th¸i Lan ký s¾c lÖnh bæ nhiÖm «ng Xu©n LÞch Phai lµm Thñ t­íng thø 23 cñaTh¸i Lan. Ngµy 10/11 : §ång won Hµn Quèc tiÕp tôc sôt ®Õn 999 ¨n 1USD. Ngµy 24/11 : Jamaichi - mét trong bèn c«ng ty chøng kho¸n lín nhÊt NhËt B¶n tuyªn bè ph¸ s¶n, kÕt thóc 100 n¨m tån t¹i, ®Ó l¹i kho¶n nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n lªn tíi 3000 tû yªn. §©y lµ vô ph¸ s¶n lín nhÊt trong lÞch sö NhËt B¶n. Ngµy 3/12 IMF tho¶ thuËn ®­a ra mét ch­¬ng tr×nh cøu trî kû lôc 58 tû USD cho Hµn quèc. Ngµy 8/12 : Th¸i Lan ®­a ra mét ch­¬ng tr×nh chÊn chØnh hÖ thèng tµi chÝnh lín ch­a tõng thÊy ë n­íc nµy. Gi¶i thÓ 56 trong sè 58 c«ng ty tµi chÝnh lµm ¨n thua lç bÞ ngõng ho¹t ®éng tõ ®Çu n¨m. Ngµy 23/12 : §ång won gi¶m xuèng møc kû lôc 1926 won/USD do cã tin Hµn Quèc nî tíi 220 tû USD IMF vµ G7 quyÕt ®Þnh gi¶i ng©n khÈn cÊp cho Hµn quèc 10 tû USD. N¨m 1998 Ngµy 5/1 : Më ®Çu chiÕn dÞch quyªn gãp vµng ®Ó kh¾c phôc khñng ho¶ng cña Hµn Quèc. ChiÕn dÞch nµy ®­îc nh©n d©n Hµn Quèc h­ëng øng m¹nh mÏ (®Õn gi÷a th¸ng 3 ®· quyªn gãp ®­îc 225 tÊn, xuÊt khÈu 196,3 tÊn, thu 1,82 tû USD). Ngµy 12/1 : C«ng ty cæ phÇn dÇu Peregrine ®· ®ãng cöa do thua lç. ChØ sè gi¸ chøng kho¸n cña Hång K«ng gi¶m 9%. Ngµy 2/2. ChÝnh phñ Trung Quèc ra th«ng b¸o kh«ng ph¸ gi¸ ®ång NDT. Ngµy 11/2. Bé tr­ëng tµi chÝnh Indonesia th«ng b¸o Indonesia sÏ sím thiÕt lËp chÕ ®é b¶n vÞ tiÒn tÖ (CBS), theo ®ã tû gi¸ Rupiah sÏ ®­îc cè ®Þnh so víi USD (gi¶i ph¸p IMF plus). Ngµy 10/3. «ng Suharto t¸i ®¾c cö tæng thèng Indonesia nhiÖm kú thø 7. Cïng ngµy IMF ®e do¹ sÏ ho·n gi¶i ng©n 3 tû USD cho Indonesia cho tíi khi n­íc nµy tõ bá ý ®Þnh b¶n vÞ tiÒn tÖ. Ngµy 6/4 : IMF cho r»ng thêi ®iÓm tåi tÖ nhÊt cña khñng ho¶ng kinh tÕ ë Ch©u ¸ ®· qua. Ngµy 5/5. Indonesia t¨ng gi¸ x¨ng lªn 71,43%, dÇu ho¶ 25%, ®iÖn d©n dông 60%, c­íc phÝ vËn chuyÓn 50% g©y bÊt b×nh lín trong x· héi (ViÖc t¨ng gi¸ nµy n»m trong khu«n khæ tho¶ thuËn víi IMF ngµy 15/1/1998 nh»m tõng b­íc xo¸ bá bao cÊp vÒ gi¸). Ngµy 12/5. BiÓu t×nh cña sinh viªn lan réng ra nhiÒu thµnh phè ë Indonesia, c¶nh s¸t næ sóng lµm 6 sinh viªn bÞ chÕt. Ngµy 14/5 : Sinh viªn c¸c tr­êng ®¹i häc ë hÇu kh¾p Indonesia ®· nghØ häc ®Ó biÓu t×nh t­ëng nhí 6 sinh viªn bÞ thiÖt m¹ng. LÇn ®Çu tiªn «ng Suhato tuyªn bè cã thÓ tõ chøc. Ngµy 25/5. Gi¸ ®ång Yªn/USD trªn thÞ tr­êng NhËt B¶n ®· gi¶m xuèng møc thÊp nhÊt kÓ tõ th¸ng 8/1991 lµ 137,07 Yªn/USD. Ngµy 1/6 : Tû gi¸ Yªn/USD ®· lªn ®Õn 138,9 Yªn/USD gÇn ®¹t møc kû lôc 139,82 Yªn/1USD vµo ngµy 26/4/1991. Ngµy 12/6 : Kinh tÕ NhËt co l¹i vµ chuyÓn sang thêi kú suy tho¸i. Ngµy 15/6 : §ång Yªn NhËt mÊt gi¸ gÇn tíi ®iÓm t©m lý 150 Yªn/1 USD vµ ®¹t 146,55 Yªn /1 USD g©y ra sù lo sî trªn toµn cÇu, vµ kÐo theo sù mÊt gi¸ cña hÇu hÕt c¸c ®ång tiÒn trong khu vùc so víi ®ång USD. Ngµy 22/6. Ph¸i ®oµn IMF do Phã tæng gi¸m ®èc ®iÒu hµnh, «ng Fischer dÉn ®Çu ®· tíi Matxc¬va ®µm ph¸n vÒ viÖc cho Nga vay 10-15tû USD ®Ó æn ®Þnh ®ång Rup tr¸nh sù sôp ®æ tµi chÝnh ë Nga. Ngµy 29/6. Ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ chÝnh phñ Anh ®· ký tho¶ thuËn thµnh lËp quü tÝn dông ASEAN ®Ó kh¾c phôc hËu qu¶ khñng ho¶ng. Dù kiÕn sè vèn ban ®Çu cña quü vµo kho¶ng 35 - 40 tû USD. Ngµy 30/6 NhËt B¶n vµ 6 n­íc Ch©u ¸ tuyªn bè dù ®Þnh thµnh lËp c¬ chÕ gi¸m s¸t khu vùc. Ngµy 1/7. Ng­êi ®øng ®Çu quü tiÒn tÖ quèc tÕ «ng Camdessus kªu gäi c¸c n­íc ®ãng gãp tµi chÝnh vµo tæ chøc nµy s¾p c¹n tiÒn do hç trî c¸c n­íc Ch©u ¸ bÞ khñng ho¶ng. Ngµy 2/7. ChÝnh phñ NhËt B¶n chÝnh thøc th«ng qua kÕ ho¹ch thµnh lËp hÖ thèng ng©n hµng cÇu hèi (theo m« h×nh Mü) ®Ó gi¶i quyÕt c¸c kho¶n nî khã ®ßi cña c¸c tæ chøc tiÒn tÖ ®· bÞ ph¸ s¶n (nh­ thanh to¸n nî, gi¶i quyÕt quyÒn lîi cña nh÷ng ng­êi göi tiÒn, tiÕp tôc c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµ cho vay, quyÕt ®Þnh nµy ®­îc du luËn hoan nghªnh vµ ñng hé. Trªn ®©y lµ nh÷ng diÔn biÕn vÒ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©u ¸. VËy nguyªn nh©n dÉn ®Õn cuéc khñng ho¶ng nµy lµ g× ? II. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ cã rÊt nhiÒu ý kiÖn kh¸c nhau. Song cã thÓ chia chóng thµnh c¸c nguyªn nh©n chñ quan vµ c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan sau. 1. C¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan. 1.1. ThÞ tr­êng th­¬ng m¹i toµn cÇu gi¶m sót. Tõ n¨m 1995 trë l¹i ®©y, tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña c¸c n­íc c«ngnghiÖp ph¸t triÓn gi¶m sót dÉn ®Õn cÇu còng suy gi¶m. §Æc biÖt, nh÷ng n­íc nµy l¹i lµ nh÷ng b¹n hµng chñ yÕu lµ ®èi t¸c kÝch thÝch qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng h­íng vÒ xuÊt khÈu chñ lùc cña khu vùc (®iÖn tö, sîi, dÖt) ®ang ®øng tr­íc nguy c¬ b·o hoµ cña thÞ tr­êng thÕ giíi. N¨m 1996 thÞ tr­êng b¸n dÉn quèc tÕ suy tho¸i m¹nh, gi¸ vi m¹ch gi¶m h¬n 80%. Trong khi ®ã c¸c s¶n phÈm ®iÖn tö d©n dông cña NhËt B¶n, c¸c n­íc NIEs §«ng Nam ¸ gi¶m l­îng b¸n h¬n 40% ë thÞ tr­êng thÕ giíi. B¶ng 1. NhËp khÈu cña c¸c n­íc ph¸t triÓn tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn (tû USD vµ %) 1992 1993 1994 1995 1996 1997 Tæng xuÊt khÈu 2716 2527,4 2883,9 3391,6 3513 1807,7 NK tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. 691,17 702,42 812,39 966,36 1036,28 535,13 Tû träng trong tæng xuÊt khÈu 25,4% 27,8% 28,1% 28,5% 29,5% 29,6% Trong ®ã Ch©u Phi 66,23 58,5 63,6 72,69 80,07 41 (9,6) (8,3) (7,8) (7,5) (7,7) (7,7) Ch©u ¸ 333,91 352,4 413,53 494,11 528,11 267,11 (48,3) (50,2) (50,9) (51,1) (50,9) (51,6) Ch©u ¢u 74,29 80,65 109,54 134,43 135,94 69,17 (10,7) (11,5) (12,7) (13,9) (13,1) (12,9) Trung §«ng 84,11 87,15 85,02 93,07 102,63 54,9 (13,6) (12,4) (10,6) (9,6) (9,9) (10,2) T©y B¸n CÇu 122,62 123,72 145,70 172,06 189,54 102,95 (17,7) (17,6) (17,9) (17,8) (18,3) (19,2) * Chó thÝch : sè trong ngoÆc lµ % trong xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ph¸t triÓn tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. * Nguån : Direction of Trade Statistics, Dec. 1997 MÆt kh¸c tÝnh hÊp dÉn cña thÞ tr­êng §«ng Nam ¸ tr­íc c¸c ®èi thñ Mü vµ T©y ©u ®· gi¶m sót tr­íc nh÷ng khu vùc n¨ng ®éng vµ hÊp dÉn h¬n thÞ tr­êng Trung Quèc, SGN, ®«ng ©u vµ thÞ tr­êng Mü Latin. ThËm chÝ ngay c¶ ®èi víi NhËt, b¹n hµng lín cña §«ng Nam ¸ còng ®ang lóng tóng vÒ nh÷ng ®ång vèn cho vay qu¸ lín tr­íc nh÷ng diÔn biÕn xÊu cña thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc. Theo b¸o c¸o cña Ng©n hµng Deutsch Morgan G.renFely, h¬n mét nöa sè nî 70 tû USD cña Th¸i Lan lµ c¸c kho¶n vay cña NhËt vµ chñ yÕu lµ vay nãng. Do vËy, nÕu l·i suÊt cña NhËt t¨ng th× kh«ng chØ chi phÝ vay nî cña Th¸i Lan t¨ng mµ ®ång vèn vµo Th¸i Lan sÏ g©y ¸p lùc ®èi víi ®ång Peso Philippin vµ Rupi Indonesia. 1.2. C¸c ho¹t ®éng ®Çu c¬ ph¸ ho¹i tõ bªn ngoµi. Theo c¸c nguån tin n­íc ngoµi cho biÕt, cã rÊt nhiÒu nhµ ®Çu c¬ trong tæng sè 2300 quü tÝn dông t­ nh©n ë Mü, víi sè tµi s¶n tæng céng 100 tû USD, ®· vµo ®Çu c¬ tiÒn tÖ ë khu vùc nµy trong 2 th¸ng 1ua. Ngoµi c¸c quü do G.X«rèt kiÓm so¸t cßn cã c¸c quü tÝn dông lín kh¸c nh­ Tiger, orbics, Puman Panther vµ Jaguar. Hä mua ®ång Baht sau ®ã lÇn l­ît mua c¸c ®ång Peso, Runggit, Rupi kÓ c¶ ®ång USD. Theo ­íc tÝnh , c¸c quü nãi trªn ®· b¸n ra mét l­îng ®ång b¹c §«ng Nam ¸ trÞ gi¸ tõ 10 - 15 tû USD. C¸c quü tÝn dông nµy th­êng tæ chøc láng lÎo vµ cã thÓ ®Çu t­ vµo bÊt cø lÜnh vùc nµo trong kinh doanh. Chóng ph¶i tr¶ l·i suÊt tiÒn göi kh¸ cao, do ®ã xu h­íng lao vµo nh÷ng ho¹t ®éng m¹o hiÓm mang tÝnh chÊt ®Çu c¬. Trong c¸c quèc gia bÞ ¶nh h­ëng cña n¹n ®Çu c¬ th× Th¸i Lan vµ Malaixia lµ 2 quèc gia bÞ tæn h¹i nhiÒu nhÊt. 1.3. Ngoµi ra nh÷ng t¸c ®éng can thiÖp cøng nh¾c vµ vô lîi tõ bªn ngoµi còng lµ nguyªn nh©n kh¸ch quan g©y ra cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸, lµ c¬ héi hiÕm cã cho sù can thiÖp s©u réng vµ trùc tiÕp cña mét sè thÕ lùc tµi chÝnh quèc tÕ (®øng ®Çu lµ Mü) vµo t×nh h×nh néi bé cña c¸c n­íc trong khu vùc. Th«gn qua ch­¬ng tr×nh cøu trî trän gãi dµnh cho mét sè n­íc bÞ khñng ho¶ng tiÒn tÖ, cã sù phèi hîp tham giacña IMF vµ nhiÒu quèc gia chñ chèt, Mü muèn h­íng l¸i chÝnh phñ mét sè quèc gia tu©n theo sù kiÓm so¸t nghÆt nghÌo cña IMF. IMF ®· ®­a ra nh÷ng quy ®Þnh rÊt chÆt nh­ lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn ®èi víi c¸c n­íc muèn vay tiÒn cña IMF. Nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy lµ : n©ng l·i suÊt ®Ó thu hót tiÒn göi vµ gi¶m tèc ®é t¨ng tr­ëng c¾t gi¶m c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®Ó gi¶m nhu cÇu ngo¹i tÖ; c©n b»ng ng©n s¸ch nhµ n­íc; gi÷ l¹m ph¸t thÊp; ®ãng cöa c¸c ng©n hµng, c«ng ty tµi chÝnh yÕu kÐm; më cña h¬n n÷a nÒn kinh tÕ. Ch¼ng h¹n ®èi víi Th¸i Lan, IMF quy ®Þnh ph¶i ®ãng cöa tíi 58 c«ng ty tµi chÝnh, n©ng thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tõ 7% lªn 10%, tõ 16/8/1997 ®¶m b¶o dù tr÷ ngo¹i tÖ ë møc tèi thiÓu lµ 25 tû USD, gi÷ møc th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai b»ng 5% GDP trong n¨m 1997 vµ gi¶m xuèng 3 % vµo n¨m 1998, c¾t gi¶m ng©n s¸ch Ýt nhÊt lµ 2,4 tû USD trong tµi kho¸ 1998, b¶o ®¶m t¨ng GDP tõ 3 ®Õn 4% trong n¨m 1997, 1998 vµ k×m h·m l¹m ph¸t d­íi 8 % hoÆc 9% n¨m. IMF còng ®· ®­a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt ngÆt nghÌo ®èi víi Hµn Quèc nh­ ph¶i t¨ng l·i suÊt tíi 18-20%, cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ®Çu t­ vµo lÜnh vùc tµi chÝnh, ph¶i gi¶m m¹nh chi tiªu chÝnh phñ, gi¶m m¹nh cung øng tiÒn tÖ, chÊp nhËn ®Ó c¸c c¬ quan kiÓm to¸n quèc tÕ thÈm tra quyÕt to¸n cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh Hµn Quèc, lo¹i bá 3-4 ng©n hµng lín cã nguy c¬ ph¸ s¶n vµ 12 ng©n hµng th­¬ng m¹i ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ trong tæng sè 30 ng©n hµng th­¬ng m¹i. Trªn ®©y lµ nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan g©y ra cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸. VËy nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan g©y ra cuéc khñng ho¶ng nµy? 2. C¸c nguyªn nh©n chñ quan. 2.1. Th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai, nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn mÊt c©n ®èi. TÝnh tõ tr­íc ®Õn nay, ®· cã hµng tr¨m cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ lín nhá x¶y ra ë hÇu kh¾p c¸c ch©u lôc trªn thÕ giíi, song phÇn lín c¸c cuéc khñng ho¶ng ®ã ®Òu b¾t nguån tõ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« hÕt søc tåi tÖ. Riªng cuéc khñng ho¶ng ë §«ng Nam ¸ võa qua l¹i cã ®Æc ®iÓm hoµn toµn kh¸c, nã d­êng nh­ ®­îc sinh ra tõ chÝnh sù thµnh c«ng cña khu vùc nµy. §©y lµ mét nghÞch lý, nh­ng còng lµ mét sù thËt. B»ng chøng lµ trong suèt 3 thËp kû qua (1965 - 1995) hÇu hÕt c¸c n­íc ®ang bÞ khñng ho¶ng ®Òu gÆt h¸i ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín víi tèc ®é t¨ng tr­ëng cao vµ liªn tôc. B¶ng 2. Tèc ®é t¨ng tr­ëng % GDP (1965 - 1995) cña mét sè n­íc §«ng Nam ¸. N­íc 1965 - 1975 1976 - 1985 1986- 1995 Th¸i Lan 7,5 6,7 9,3 Indonesia 7,0 6,3 6,6 Malaisia 7,5 6,9 8,7 Philippin 5,5 2,5 3,5 * Nguån : Vâ Thµnh H­ng "Kinh tÕ tµi chÝnh ASEAN", chuyªn ®Ò nghiªn cøu chuyªn s©u. ViÖn NCTC - 1997. H¬n n÷a ngay c¶ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, t×nh h×nh kinh tÕ tµi chÝnh cña khu vùc nµy còng rÊt kh¶ quan víi mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu vÒ kinh tÕ vÜ m« rÊt tèt thÓ hiÖn ë tèc ®é t¨ng tr­ëng, tû lÖ tiÕt kiÖm, tû lÖ ®Çu t­ ®Òu kh¸ cao, l¹m ph¸t thÊp. B¶ng3: C¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« tr­íc khñng ho¶ng ë §«ng Nam ¸ N­íc Tèc ®é t¨ng tr­ëng KT (%/n¨m) Tû lÖ tiÕt kiÖm (%/GDP) Tû lÖ ®Çu t­ (%GDP) L¹m ph¸t (%/n¨m) Dù tr÷ ngo¹i tÖ (th¸ng NK) Th¸i Lan 1991-1995 8,6 34,5 40,9 4,6 5,2 1996 5,5 33,7 41,7 5,9 5,1 Indonesia 1991-1995 7,8 28,6 31,0 8,9 2,2 1996 8,0 28,8 32,1 7,9 0,6 Malaisia 1991-1995 8,7 31,8 38,8 3,6 5,6 1996 8,6 36,6 41,5 3,5 4,6 Philipin 1991-1995 2,2 18,2 21,9 10,5 2,6 1996 5,7 18,8 23,3 8,4 2,8 * Nguån: Lalpana. The Asian (risis - Macroeconomic Developments and Policy Lesson. Víi nh÷ng thµnh c«ng nh­ bªn, ngay c¶ tr­íc khi cuéc khñng ho¶ng bïng næi mét c¸ch c«ng khai, phÇn lín c¸c ph©n tÝch, dù b¸o ®Òu kh«ng nghi ngê g× vÒ t­¬ng lai t­¬i s¸ng cña khu vùc nµy. Râ rµng v× qu¸ say s­a víi kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, c¸c n­íc trong khu vùc ®· kh«ng chó ý ®Õn nh÷ng nguy c¬ tiÒm Èn ®»ng sau ®ª kÞp thêi ®iÒu chØnh, ng¨n chÆn. XÐt vÒ møc ®é, tuy cã kh¸c nhau nh­ng nh×n chung kinh tÕ Th¸i Lanh vµ mét sè n­íc §«ng Nam ¸ t¨ng tr­ëng nãng t¹o nªn tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao trong thËp kû qua ®· ngÊm ngÇm b¸o hiÖu nh÷ng sù mÊt c©n ®èi dÉn ®Õn khñng ho¶ng kinh tÕ. Tèc ®é t¨ng tr­ëng qu¸ nhanh ®· to¹ nªn søc Ðp ®èi víi gi¸ c¶ do chi phÝ tiÒn l­¬ng vµ c¸c chi phÝ ®Çu vµo s¶n xuÊt ngµy mét t¨ng. §èi víi Th¸i Lan: ChØ sè gi¸ c¶ tiªu dïng t¨ng nhanh, ®¹t møc 5,9% n¨m 1996 so víi møc 3,4 % cña n¨m 1993. Do gi¸ c¶ tiªu dïng t¨ng ®ßi hái chÝnh phñ ph¶i t¨ng l­îng tèi thiÓu trung b×nh 8,5% n¨m trong khi ®ã n¨ng suÊt lao ®éng chØ t¨ng trung b×nh 3%/n¨m. §Æc ®iÓm nµy còng diÔn ra t­¬ng tù ë Malaixia, Ind«nªxia vµ Philippin. Th¸i Lan vµ Malaixia ®Òu r¬i vµo t×nh tr¹ng th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai ë møc b¸o ®éng. §iÒu nµy cã nghÜa lµ nÒn kinh tÕ §«ng Nam ¸ ®· mÊt c©n ®èi nghiªm träng ®èi víi bªn ngoµi. Th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai cña Th¸i Lan lµ 8,1% GDP n¨m 1993, 8,2% n¨m 1996. Møc th©m hôt tµ kho¶n v·ng lai cña Malaixia n¨m 1996 lµ 9,7% GDP, cña Indonªxia lµ 4%, Philippin lµ 3,2% GDP. Th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai cña Hµn Quèc n¨m 1996 lµ 23,7 tû USD. VËy nguyªn nh©n nµo dÉn ®Õn th©m hôt tµi kho¶n v·ng l¹i nghiªm träng ë Th¸i Lan vµ mét sè n­íc §«ng Nam ¸ kh¸c ? Cã thÓ kÓ ra mét sè nh©n tè c¬ b¶n sau: Mét lµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c n­íc §«ng Nam ¸ tõ n¨m 1995 ®Õn nay gi¶m m¹nh. N¨m 1996, xuÊt khÈu cña Th¸i Lan t¨ng ch­a ®Çy 4% so víi møc t¨ng b×nh qu©n h¬n 25% cña giai ®o¹n 1985 - 1995. XuÊt khÈu cña Malaixia trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 1997 chØ t¨ng 2% so víi 4% vµ th©m hôt c¸n c©n ngo¹i th­¬ng 2,7 tû Ringgit so víi møc th©m hôt 687,6 triÖu Ringgit còng vµo thêi ®iÓm nµy n¨m 1996. Theo sè liÖu cña h¶i quan c«ng bè h«m 12/10 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Trung Quèc ®· gi¶m 6,7% /n¨m trong th¸ng 9 n¨m 1998, ®©y còng lµ møc sôt gi¶m lín nhÊt tÝnh riªng trong mét th¸ng, trong khi ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu cña cïng kú n¨m 1997 t¨ng 14%/n¨m. Trong b¸o c¸o míi ®©y nhÊt vÒ ho¹t ®éng bu«n b¸n ë Ch©u ¸ kh«ng kÓ NhËt B¶n ®· gi¶m 7,4%, kim ng¹ch nhËp khÈu gi¶m 16,3% vµ xuÊt khÈu vÉn ®ang ë trong t×nh tr¹ng tr× trÖ. C¸n c©n bu«n b¸n tæng céng cña khu vùc nµy ®· thÆng d­ 37 tû USD trong quý I/1998 so víi møc th©m hôt 14 tû USD trong cïng kú n¨m ngo¸i, ®iÒu ®ã ®· ph¶n ¸nh nhu cÇu vÒ hµng nhËp khÈu ë trong n­íc ®ang gi¶m. Lý do gi¶m m¹nh xuÊt khÈu lµ do c¸c n­íc chñ yÕu tËp trung xuÊt khÈu vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö, dÖt, sîi, tr­íc mét thùc tr¹nh b·o hoµ vÒ c¸c s¶n phÈm nµy trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. MÆt kh¾c c¸c s¶n phÈm trªn l¹i kÐm kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Hai lµ, do th©m hôt c¸n c©n thµnh to¸n vµ th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai ngµy cµng nghiªm träng ®· buéc c¸c n­íc trong khu vùc ph¶i vay nãng tõ c¸c kho¶n vay ng¾n h¹n cña n­íc ngoµi ®Ó bï ®¾p cho c¸c kho¶n chi tiªu qu¸ møc. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 1996, nî n­íc ngoµi cña Th¸i Lan ®· t¨ng vät tõ 28 tû USD n¨m 1990 lªn gÇn 97 tû USD (Tû lÖ nî n­íc ngoµi so víi FDP lªn gÇn 98 tû USD (Tû lÖ nî n­íc ngoµi so víi GDP cña Th¸i Lan liªn tôc gia t¨ng tõ 40,6% GDP n¨m 1993; 44,3% GDP n¨m 1994; 49,5% GDP n¨m 1995 vµ 52,4% GDP n¨m 1996. ë Th¸i Lan hÇu nh­ toµn bé th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai lµ do vèn vay ng¾n h¹n: 65% c¸c kho¶n vay lµ ph¶i thanh to¸n trong thêi h¹n 1 n¨m. Nî n­íc ngoµi cña In®«nªxia n¨m 1995 lµ 116,5 tû USD; n¨m 1996 lµ 118 tû USD vµ tÝnh nî ®Õn kú h¹n ph¶i tr¶ n¨m 1998, nî cña c¸c C«ng ty In®«nªxia cã thÓ lªn tíi 130 tû USD trong ®ã cã 34,3 tû USD vay ng¾n h¹n. §èi víi Philippin, nî n­íc ngoµi chiÕm 46% GDP víi tæng sè nî hiÖn nay kho¶ng trªn 40 tû USD. Nî n­íc ngoµi cña Hµn Quèc lµ 170 tû USD, 25% kh«ng cã kh¶ n¨ng thµnh to¸n, kho¶ng 90 tû USD lµ nî ng¾n h¹n, nî khã ®ßi cña c¸c ng©n hµng Hµn Quèc lµ 15 tû USD. Trung Quèc mÆc dÇu thµnh c«ng víi c¶i c¸ch vµ t¨ng tr­ëng cao còng cã nî qu¸ h¹n 25%, chñ yÕu ë khu vùc kinh tÕ quèc doanh kÑt nî tíi 700 tû USD. Tuy nhiªn, nÕu nguån vèn n­íc ngoµi ®­îc ®Çu t­ ®óng h­íng, cã hiÖu qu¶, t¹o ra ®­îc ngo¹i tÖ ®Ó tr¶ nî th× tû lÖ n­íc ngoµi ë møc trªn còng ch­a ph¶i lµ qu¸ cao. Song vÊn ®Ò lµ c¬ cÊu vµ hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña c¸c n­íc nµy ch­a tèt thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau: Thø nhÊt l­îng vèn ®Çu t­ gi¸n tiÕp t¨ng nhanh th«ng qua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu. N¨m 1994, ®Çu t­ gi¸n tiÕp vµo Th¸i Lam cao gÊp 5 lÇn so víi ®Çu t­ trùc tiÕp, ë Philippin lµ 2 lÇn, ë In®«nªxia còng gÇn 2 lÇn. ChÝnh sù gia t¨ng nhanh vµ qu¸ møc cña ®Çu t­ gi¸n tiÕp ®· ®Æt c¸c n­íc Ch©u ¸ vµo t×nh tr¹ng rÊt dÔ mÊt æn ®Þnh v× kh¸c víi ®Çu t­ trùc tiÕp, ®Çu t­ gi¸n tiÕp mang tÝnh trªn ®«ng rÊt cao. Th«ng qua mua b¸n tr¸i phiÕu cæ phiÕu, c¸c chøng tõ cã mªnh gi¸, viÖc chuyÓn vèn vµo vµ ra cña ph­¬ng thøc nµy rÊt ®¬n gi¶n, nªn mçi khi xuÊt hiÖn nh÷ng dÊu hiÖu kh«ng æn ®Þnh th× ng­êi n­íc ngoµi cã thÓ rót vèn ra dÔ dµng. H¬n n÷a xÐt vÒ tû träng gi÷a luång vèn t­ nh©n vµ vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh tøc, th× tû träng luång vèn t­ nh©n cã xu h­íng t¨ng lªn rÊt nhanh. TÝnh chung cho c¶ khu vùc Ch©u ¸ , tû träng nµy t¨ng tõ 69% n¨m 1990 ®Õn94,3% n¨m 1996. Ph©n tÝch thùc tr¹ng qu¶n lý c¸c luång vèn t­ nh©n khu vùc §«ng Nam ¸ thêi gian qua, c¸c nhµ kinh tÕ cho r»n cã 2 vÊn ®Ò lín g¾n víi nguyªn nh©n vña cuéc khñng ho¶ng. Tr­íc tiªn lµ nî cña khu vùc t­ nh©n t¨ng m¹nh B¶ng 4 sù gia t¨ng c¸c kho¶n nî n­íc ngoµi cña khu vùc t­ nh©n 1992-1997 N­íc Tæng sè nî (Tû USD) Tû träng nî nh¾n h¹n (% tæng sè nî)0 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1992 1993 1994 1995 1996 1997 Th¸i Lan 23,0 39,6 43,4 62,8 0,1 69,4 69,0 72,1 71,0 69,4 65,2 65,7 Indonesia 28,4 30,5 34,2 44,5 55,5 58,7 60,5 61,7 61,8 61,9 61,7 59,0 Malaixia 8,5 13,0 13,5 16,8 22,8 8,8 45,7 40,8 47,4 48,8 48,2 48,8 Philippin 6,9 5,8 6,5 8,3 13,3 14,1 71,4 70,8 71,1 70,0 67,5 67,9 * Nguån: Bank for Intesnational Settlements. TiÕp ®ã, ®Æc ®iÓm cña c¸c luång vèn t­ nh©n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë khu vùc §«ng Nam ¸ lµ tû träng c¸c nguån vèn ®Çu t­ vµo chøng kho¸n ngµy cµng t¨ng lªn. NÕu trong n¨m 1990 chØ cã 7,5% (trong ®ã 6,7% ®Çu t­ vµo cæ phiÕu, 0,8% ®Çu t­ vµo tr¸i phiÕu) trong tæng luång vèn ®Çu t­ t­ nh©n th× ®Õn n¨m 1996 ®· lªn tíi 15.9% (14,9% vµo cæ phiÕu, 1,56% tr¸i phiÕu). ViÖc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi b¸n ®ång lo¹t c¸c lo¹i chøng kho¸n mµ hä ®ang n¾m gi÷ ®· lµm cho thÞ tr­êng tµi chÝnh cña c¸c n­íc khu vùc r¬i vµo t×nh tr¹ng "tåi tÖ kÐp" v× khi hä å ¹t b¸n chøng kho¸n th× thÞ tr­êng chøng kho¸n bÞ mÊt gi¸, ®Õn khi hä dïng mua sè tiÒn ®ã ®Ó mua ngo¹i tÖ rót vÒ n­íc th× thÞ tr­êng tiÒn tÖ nªn c¬n sèt, gi¸ ngo¹i tÖ t¨ng nªn gi¸ néi tÖ sôt xuèng. Thø hai, trong tæng sè vèn ®Çu t­ gi¸n tiÕp th× tû lÖ vèn ®Çu t­ ng¾n h¹n rÊt cao. Nî ng¾n h¹n ë Th¸i Lan lªn tíi 49 tû USD In®«nªxia lµ 34,3tû USD, Malaixia lµ 11,2 tû USD, ë Philippin lµ 7,7 tû USD. Vèn ®Çu t­ ng¾n h¹n lín song l¹i chñ yÕu ®Çu t­ kinh doanh tµi chÝnh mµ kh«ng ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt, tÊt yÕu ®Æt quèc gia vµo tr¹ng th¸i kh«ng æn ®Þnh. Thø ba, kho¶n nî n­íc ngoµi cña c¸c n­íc lín nh­ng l¹i sö dông phÇn lín sè nî nµy vµo ®Çu t­ kinh doanh bÊt ®ång s¶n vµ b×nh th­êng qu¸ møc c¬ së h¹ tÇng , dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kª ®äng vèn vµ lµm t¨ng thªm nh÷ng nguy c¬ biÕt æn ®Þnh vµ mÊt c©n ®èi vèn cã cña nÒn kinh tÕ khu vùc. HiÖn nay Th¸i Lan ®· m¾c kÑt 32tû USD, chiÕm, 14% tæng sè vèn l­u ®éng ë thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n. §èi víi Malaixia, In®«nªxia, Philippin t×nh h×nh còng diÔn ra t­¬ng tù. Ngoµi ra viÖc ®Çu t­ vµo c¸c cong tr×nh mang tÝnh chÊt khuyÕch tr­¬ng còng g©y ra nh÷ng tæn thÊt lín. C¸c c«ng tr×nh khæng lå cña Malaixia nh­ th¸p sinh ®«i Petronas víi tæng diÖn tÝch x©y dùng 360.000m2 b»ng tæng diÖn tÝch x©y dùng cña Malaixia trong 2 n¨m qua. HoÆc ë In®«nªxia, 14% diÖn tÝch c¸c khu vùc th­¬ng m¹i kh«ng ®­îc sö dông víi 1/5 sè nî ng©n hµng ®ang tr«i næi trªn thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n. Nguy c¬ khñng ho¶ng cña thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n cña c¸c n­íc §«ng Nam ¸ ®· g©y nªn nh÷ng rèi lo¹n cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ khñng ho¶ng kinh tÕ ë nh÷ng n­íc nµy. 2.2 - NÕu nguyªn nh©n chñ quan trªn lµ nguyªn nh©n s©u xa dÉn ®Õn khñng ho¶ng th× c¸c chÝnh s¸ch "neo gi¸" gi÷a c¸c ®ång tiÒn khu vùc víi c­ìng lµ nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn viÖc ph¸ gi¸ hµng lo¹t c¸c ®ång tiÒn khu vùc võa qua. Ngµy Baht/USD Peso/USD Rupi/USD SGPi/USD MLD/USD 1-7-97 2-7- 97 10-7-97 11-7-97 18-7-97 21-7-97 30-7-97 1-8-97 5-8-97 8-8-97 13-8-97 14-8-97 18-8-97 24,70 29,50 29,20 29,20 30,36 31,0 22,24 32,22 31,85 31,30 31,53 31,68 31,50 26,374 26,374 26,401 29,0 28,42 28,50 28,99 28,65 28,57 29,05 29,49 29,40 29,55 2,475 2,477 2,476 2,475 2,475 2,645 2633 2,629 2,636 2,670 2,677 2,810 2,180 1,4330 1,4365 1,4340 1,4750 1,4636 1,4637 1,4650 1,4695 1,4665 1,4770 1,5140 1,5180 1,5240 2,5960 2,5965 2.5060 20300 26300 26356 26645 26.100 26500 26150 27715 27750 27765 *Nguån: trang 25, nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 6/1997 VËy vÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ t¹i sao c¸c n­íc l¹i "neo gi¸" ®ång tiÒn cña m×nh vµo ®ång ®« la Mü? Bëi v× ®ång USD lµ ®ång tiÒn ®­îc sö dông th­êng xuyªn nhÊt trong bu«n b¸n quèc tÕ (48% bu«n b¸n quèc tÕ ®­îc l¹p ho¸ ®¬n b»ng USD, trong khi ®ã Yªn NHËt kh¸c lµ 31%); trong ho¹t ®éng tÝn dông quèc tÕ (53% c¸c kho¶n cho vay quèc tÕ ®­îc tÝnh b»ng USD, trong khi Yªn NhËt chØ chiÕm cã 5% vµ M¸c §øc 10%) vµ t¨ng ph¸t hµnh c¸c tr¸i piÕu quèc tÕ (37,2% ®­îc b¸n b»ng USD; 17% b»ng Yªn NhËt, vµ 34,5% b»ng c¸c ®ång tiÒn ChÇu ¢u. Tû träng cña ®ång USD trong dù tr÷ ngo¹i hãi cña thÕ giíi ®¹t mcs 56,4% (n¨m 1995) cßn Yªn NhËt vµ c¸c ®ång tiÒn Ch©u ¢ukh¸c chØ chiÕm 7,1% vµ 25,8% theo c¸c n¨m t­¬ng øng. §ång USD cßn lµ ®ång tiÒn chñ yÕu ®­îc sö dông ®Ó can thiÖp vµ æn ®Þnh thÞ tr­êng ngo¹i hèi. Ngoµi ra so víi Yªn NhËt vµ c¸c ®«ng tiÒn Ch©u ¢u, ®« la Mü vÉn lµ ®ång tiÒn tiÖn lîi nhÊt b¬Ø thÞ tr­êng New York vµ thÞ tr­êng ®« la Ch©u ¢u lµ nh÷ng thÞ tr­êng lín nhÊt , tù do nhÊt vµ dÔ chuyÓn ®æi thµnh tiÒn mÆt nhÊt. §ång USD cã c¸c c«ng cô phong phó c¶ ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n, ®«gn thêi vÒ thùc lùc kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i, Mü lµ n­íc ®øng ®Çu thÕ giíi. Nh­ vËy víi viÖc g¾n gi¸ tri ®ång tiÒn n­íc m×nh vµo ®ång USD ®· c¬ së ®Ó c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn hy väng nh¾n chÆn ®­îc l¹m ph¸t vµ æn ®Þnh ®­îc hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ nh»m thu hót vèn ®©ï t­ n­íc ngoµi. Nh­ng ®iÒu nµy l¹i dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ vÞ thÕ tµi chÝnh cña c¸c n­íc nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù æn ®Þnh cña hÖ thèng tµi chÝnh, tiÒn tÖ thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ sù æn ®Þnh cña ®ång USD so víi c¸c ®ång tiÒn m¹nh kh¸c. Song ®¸ng tiÕc lµ hÖ thèng tµi chÝnh - tiÒn tÖ toµn cÇu hiÖn hµnh l¹i rÊt bÊp bªnh vµ dÔ trao ®¶o tr­íc nh÷ng søc Ðp m¹nh mÏ cña qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa. Thùc tÕ cho thÊy, sau nh÷ng ®ît ph¸ gi¸ liªn tiÕp c¸c ®ång tiÒn khu vùc ngµy cµng cét chÆt h¬n vµo ®ång ®o lµ Mü vµ gi÷ nguyªn tû gi¸ cè ®Þnh. Cã thÓ nãi chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i dÞnh theo hÖ thèng Bretton Woods, cã ý nghÜa tÝch cùc trong viÖc æn ®Þnh ®ång néi tÖ vµ hç trî cho qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng. Tuy nhiªn nÕu l¹m dông qu¸ nhiÒu vµo chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh trong ®iÓu kiÖn ®ång néi tÖ trªn thùc tÕ bÞ gi¶m gi¸ so víi c¸c ®ång tiÒn m¹nh kh¸c, còng nh­ c¬ cÊu kinh tÕ vÜ m« mÊt c©n ®èi sÏ dÉn ®Õn nh÷ng nguy c¬ khñng ho¶ng. NhiÒu nhµ phÇn tÝch ®Òu cho r»ng, c¬ chÕ tû gi¸ còng ®­îc duy tr× trong thêi gian dµi lµ nhuyªn n._.h©n rÊt quan träng g©y ra cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Th¸i Lan hiÖn nay. N¨m1984, ë TH¸i Lan, tû gi¸ "cøng" vµ ®­îc g¾n chÆt vµo ®ång ®« la Mü, c¬ chÕ ®é treo tû gi¸ cè ®Þnh vµo ®ång USD (23 Baht/USD) thùc hiÖn ph¸ gi¸ ®ång tiÒn ®Ó chuyÓn sang tû gi¸ 25 Baht/USD. §©y lµ b­íc ®i ®óng nh­ng sau ®ã mÆc dï nÒn kinh tÕ biÕn ®éng m¹nh ngµy cµng kÐm hiÖu qu¶, ®ång Baht mÊt gi¸ liªn tôc song tû gÝa "cøng" vÉn neo cè ®Þnh ë møc 25 Baht/USD trong mét thêi gian dµi. §iÒu nµy cã nghÜa r»ng ®ång Baht ®· ®­îc duy trÞ æn ®Þnh ë møc qóa cao mét c¸ch gi¶ t¹o so víi ®ång USD. Tuy r»ng ®ång Baht cao gi¸ æn ®Þnh ®· t¹o ra ®éng lùc lín thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ®æ vµo Th¸i Lan. Song trªn thùc tÕ, do g¾n chÆt vµo ®ång USD nªn ®«ng Baht còng bÞ biÕn ®ång theo sù biÕn ®éng cña ®ång cña ®ång USD. Tû gi¸ ®ång Baht/USD ®­îc x¸c ®Þnh qu¸ cao tõ kho¶ng 10 n¨m nay. Trong khi ®ã §« la Mü l¹i lªn gi¸ liªn tôc so víi c¸c ngo¹i tÖ kh¸c nh­ M¸c §øc, Yªn NhËt, Fran Ph¸p. Víi c¬ chÕ tûgi¸ "cøng c¶u ®ång Baht/USD, ®ång Baht còng mÆc nhiªn lªn gi¸, v­ît cao h¬n nhiÒu so víi c¬ së" ngang søc mua". §iÒu nµy lµm cho hµng xuÊt cña Th¸i Lan gi¶m søc c¹nh tranh gãp phÇn t¨ng th©m hót c¸n c©n thanh to¸n, t¹o ra l·i suÊt b»ng néi tÖ cao h¬n l·i suÊt c¸c nguån n­íc ngoµi dÉn ®Õn vèn nhiÒu vµ rÎ nªn c¸c c«ng ty ®ua nhau ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng ®Þa èc, x©y dùng nhiÒu v¨n phßng cho thuª Nh­ vËy mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ viÖc c¸c nø¬c "neo gi¸" vµo ®ång USD còng cã nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n khi ®ång USD mÊt gi¸, c¸c chÝnh phñ Ch©u ¸ cã thÓ dÔ dµng duy tr× tû gi¸ cè ®Þnh, lµm gi¶m gi¸ ®ång tiÒn cña m×nh b»ng c¸ch tung néi tÖ ra ®Ó mua USD. ChÝnh s¸ch nµy võa h¹ gi¸ ®ång tiÒn n­íc m×nh, võa cã thÓ t¨ng ®­îc dù tr÷ ngo¹i tÖ. Nh­ng khi ®ång USD lªn gi¸ cao th× chÝnh phñ c¸c n­íc C h©u ¸ ®· rÊt khã kh¨n duy tr× tû gi¸ cè ®Þnh v× ®Ó lµm viÖc ®ã hä ph¶i tung dù tr÷ USD ra ®Ó mua ®ång néi tÖ. Nguån USD dù tr÷ nµy ®· can kiÖt v× xuÊt khÈu vÞ gi¶m sót do ®ång néi tÖ cao gi¸ h¹n chÕ. C¸c n­íc tung ®« la Mü dù tr÷ cuèi cïng ra thÞ tr­êng, hÕt kh¶ n¨ng chuyªn ®æi néi tÖ ra USD hÕt kh¶ n¨ng k×m gi÷ tû gi¸ cè ®Þnh th× buéc ph¶i tuyªn bè th¶ næi tû gi¸. ChÝnh ®iÒu nµy ®· t¹o nªn c¬n khñng ho¶ng tµi chÝnh. 2.3- HÖ thèng tµi chÝnh yªn kÐm Sù mÊt c©n ®èi bªn trong vµ bªn ngoµi còng nh­ viÖc duy tr× qu¸ l©u tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh ®· taä nªn nhiÒu kÏ hë trong hÖ thèng ng©n hµng. Do thÊt tho¸t vèn vµ khÏ ®äng vèn ë thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n dÉn ®Õn hµng lo¹t ng©n hµng trong khu vùc tuyªn bè vì nî. Thùc tr¹ng nµy ®· b¾t ®Çu dÉn ®Õn héi chøng ®¸nh mÊt niÒm tin cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. Hµng lo¹t kh¸ch hµng rót vèn ra khái c¸c ng©n hµng, tµi chÝnh ®· ¶nh h­ëng trùc tiÕp, lµm gi¶m thÞ tr­êng chøng kho¸n ë c¸c n­íc nµy. Theo sè liÖu cña c«ng ty "vèn quèc tÕ Morgan Stanby" tõ th¸ng 11/1996 ®Õn th¸ng 11/1997, chØ sè chøng kho¸n cña c¸c n­íc Ch©u ¸ gi¶m nghiªm träng B¶ng 6: ChØ sè chøng kho¸n cña c¸c n­íc Ch©u ¸ Tõ 11/1996 ®Õn 11/1997) NhËt B¶n -25% Hµn Quèc -59% Singapore -25% In®«nªxia -60% Hångk«ng -27% Malaixia -68% Philippin -55% Th¸i Lan -75% Ngµy 23/10/1997 ®· b­íc ®¸nh dÊu lµ "ngµy thø n¨m ®en tèi" cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Hångk«ng khi chØ sè HangSeng tôt gÇn 1.600 ®iÓm (h¬n 13% ) chØ trong vßng cã 1 ngµy. Ngay sau khi thÞ tr­êng chøng kho¸n Hångk«ng mÊt gi¸ m¹nh , do t¸c ®éng d©y chuyÕn, c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n T©y ¢u vµ Mü ®· lÇn l­ît tuét gi¸ theo. Gi¸ thÞ tr­êng chøng kho¸n London sôt 3.1%, Fronkfust: 3,6%; Tokyo:3%, New York: 2,3%; c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n nhá cßn chÞu nh÷ng t¸c ®éng nÆng nÒ h¬n. Ngoµi ra, c¸c yÕu tè c¬ së h¹ tÇng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng cßn ch­a ph¸t triÓn: trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, cæ phÇn, cæ phiÕu vÉn cßn nghÌo nµn vÒ h×nh thøc, qu¶n lý thiÕu chÆt chÏ vµ giao dÞch víi sè l­îng h¹n chÕ, c¸c ph­¬ng tiÖn ®Çu t­ dµi h¹n cßn Ýt... V× vËy, c¸c yÕu kÐm trong lÜnh vùc nh©n hµng ®· ¶nh h­ëng ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ vµ khi nh÷ng biÕn ®éng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi hoÆc trong n­íc x¶y ra thÞ sù t­¬ng hç lÉn nhau gi÷a c¸c thÞ tr­êng hÇu nh­ kh«ng cã, dÉn ®Õn hiÖn t­îng c¸c nhµ ®Çu vµo ngo¹i tÖ m¹nh lµm cuéc khñng ho¶ng xaû ra. 2.4 N¹n tham nhòng Cã thÓ nãi mét trong c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu lµm sôp ®æ c¸c nÒn kinh tÕ Ch©u ¸ lµ n¹n tham nhòng. T×nh tr¹ng tham nhòng rÊt nÆng nÒ biÓu hiÖn ë sù lòng ®oan cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh lín vµ mèi quan hÖ chÆt chÏ cña c¸c tæ chøc nµy víi chÝnh phñ ®· g©y nªn t×nh tr¹ng tham nhòng nÆng nÒ mµ b¶n th©n chÝnh phñ còng kh«ng thÓ m¹nh tay trong viÖc xö lý c¸c bª bèi néi t¹i cña n­íc m×nh. Nh÷ng sè tiÒn hèi lé cho c¸c quan chøc ng©n hµng hoÆc quan chøc chÝnh phñ ®· lµ nguyªn nh©n cña trªn 800 tû USD nî khã ®ßi ë Ch©u ¸, dÉn c¸c nÒn kinh tÕ lín nhá cña Ch©u ¸ ®i ®Õn chç suy sôp. Hµng tû USD mµ cè thñ t­íng philippin Marcos dÊu t¹i c¸c ng©n hµng Thuþ SÜ , nh÷ng hîp ®éng bÐo bë giµnh cho th©n nh©n c¸c vÞ l·nh ®¹o quèc gia vµ gÇn ®©y, h×nh ¶nh c¸c quan chøc cao cÊp Bé tµi chÝnh vµ ng©n hµng quèc gia NhËt B¶n ¨n nhËu cóng c¸c n÷ tiÕp viªn "nghÌo" chÝnh lµ nguyªn nh©n cña suy tho¸i vµ khñng ho¶n kinh tÕ mµ nh©n d©n ph¶i g¸nh chÞu §iÒu ®¸ng lo ng¹i lµ tÖ tham nhòng ®· trë thµnh mét trong nh÷ng ®iÒu b×nh th­êng, trë thµnh mét trong nh÷ng cung c¸ch øng xö trong th­¬ng m¹i ®Ó ®¹t ®­îc thµnh c«ng t¹i Ch©u ¸, trong c¸c quèc kÐm ph¸t triÓn, tham nhòng th­êng liªn hÖ ®Õn viÖc c¸c c¸ nh©n cã thÕ lùc chÝnh trÞ hay c¬ quan nhµ n­íc së h÷u c¸c ngµnh c«ng nghiÖp then chèt. Ng­îc l¹i, t¹i c¸c qu«c gia ph¸t triÓn h¬n, tham nhòng liªn hÖ trùc tiÕp ®Õn c¸c quy ®Þnh, luËt lÖ kinh doanh. KiªuÎ tham nhòng nµy tinh vih¬n nh÷ng g©y tæn thÊt rÊt ghª gím cho x· héi . NhËt B¶n lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh, tõ vô ph¸ s¶n cña ng©n hµng khæng lå Reruit vµo n¨m 1996 tíi vô sôp ®æ hµng lo¹t ng©n hµngNhËt B¶n gÇn ®©y vµ viÖc nhËn hèi lé lcña hµng lo¹t quan chøc Bé tµi chÝnh NhËt B¶n ®· biÓu hiÖn r»ng cã qu¸ nhiÒu quy ®Þnh ®em l¹i quyÒn lùc v« biªn cho Bé tµi chÝnh ¸p ®Æt lªn sè phËn cña c¸c doanh nghiÖp ThiÕt nghÜ mçi mét n­íc cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p chèng tham nhòng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®Ó sím tiªu diÖt tËn gèc " con s©u" khæng lå nµy. III. T¸c ®éng c¶u cuéc khñng ho¶ng TCTT Ch©u ¸ Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc Ch©u ¸ ch­a chÊm døt, song nh÷gn g× nã ®· vµ ®ang g©y ra ®· ¶nh h­ëng, lín ®Õn nªn kinh tÕ khu vùc nãi riªng vµ kinh tÕ thÕ giíi nãi chung 1. Nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña cuéc khñng ho¶ng TCTT Ch©u ¸ 1.1 Sù ph¸ gi¸ cña c¸c ®ång néi tÖ khu vùc ®· lµm co nî n­íc ngoµi cña c¸c n­íc tÝnh b»ng USD sÏ t¨ng lªn dÉn ®Õn chi phÝ nhËp khÈu còng t¨ng lªn. Theo ph©n tÝch cña c¸c chuyªn gia Siam Commacial Bank, cø 10% mÊt gi¸ cña ®ång Baht thÞ chÞ phÝ nhËp khÈu cña Th¸i Lan sÏ t¨ng lªn 4,2% T¨ng gÝa nhËp khÈu sÏ trë thµnh søc Ðp ®èi víi gi¸ thµnh s¶n phÈm xuÊt khÈu cña c¸c n­íc vµ t¸c ®éng xÊu ®Õn c¸n c©n th­¬ng m¹i vèn ®· th©m hôt nghiªm träng Ngoµi ra sù ph¸ gÝa cña c¸c ®éng néi tÖ khu vùc ®· lµm cho c¸c c«ng ty Ch©u ¸ kh«ng tr¶ nî ®­îc cho c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi, lµm cho c¸c ng©n hµng, c¸c c«ng ty tµi chÝnh liªn quan l©m vµo t×nh c¶nh khã kh¨n. Sè nî khã ®ßi cña Hµn Quèc hiÖn kho¶ng 48 tû USD, cßn sè nî nµy cña hÇu hÕt c¸c ng©n hµng Philippin t¨ng tõ 100-200% trong quÝ 1/1998 Gi¸ ®ång tiÒn cña c¸c quèc gia bÞ khñng ho¶ng gi¶m sót ®· lµm cho hµng ho¸ xuÊt khÈu cña hä rÏ ®i, t¨ng thªm lîi thÕ c¹nh tranh so víi c¸c hµng ho¸ cña c¸c quèc gia kh«ng ph¸ gi¸ ®ång tiÒn cña m×nh. §iÒu nµy sÏ t¹o ra 1 nguy c¬ ®èi víi nh÷ng quèc gia cã cïng mÆt hµng xuÊt khÈu (ViÖt Nam, Trung Quèc vµ mét sè quèc gia kh¸c). Sù mÊt gi¸ cña c¸c ®ång tiÒn §«ng Nam ¸ sÏ t¸c ®éng m¹nh ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng cña c¸c nÒn kinh tÕ ASEAN v× néi tÖ gi¶m gi¸ cã ngi· g¸nh nî n­íc ngoµi sÏ t¨ng, ng­êi cho vay sÏ thËn träng, m«i tr­êng ®Çu t­ nªn kh«ng cßn thu¹n lîi, ®« rñi ro cao cho nªn kh«ng thu hót ®­îc ®Çu t­ míi . §Çu t­ gi¶m sÏ lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp dÉn ®Õn sù gi¶m sót cña c¸c chØ sè kinh tÕ kh¸c trong nh÷ng n¨m s¾p tíi. Ngoµi ra sù gi¶m gi¸ cña mét sè ®ång tiÒn Ch©u ¸ sÏ ®Èy gi¸ b¸n lÎ lªn cao, t¨ng tû lÖ l¹m ph¸t trung b×nh lªn 12,9% trong n¨m 1998 so víi 5,6% trong n¨m 1997. §Æc biÖt l¹m ph¸t ë In®«nªxia sù ®o¸n sÏ lªn tíi 20% trong n¨m 1998, so víi møc 6,6% trong n¨m 1997. §iÒu ®¸ng chó ý lµ møc mÊt gi¸ biÕn ®éng thÊt th­êng kh«ng dù b¸o ®­îc, kh«ng kiÓm so¸t ®­îc, g©y ra t©m lý hoang mang ho¶ng lo¹n, mÊt niÒm tin cña giíi kinh doanh vµ d©n chóng (®ång tiÒn cña c¸c quèc gia Th¸i Lan, In®«nªxia, Malaixia, Hµn Quèc ®· bÞ mÊt gi¸ kho¶ng 40-100% 1.2 C¸c vô ph¸ s¶n ngµy mét nhiÒu Sè doanh nghiÖp ph¶i ®ãng cöa hoÆc ph¸ s¶n trong quý Th¸i Lan lªn tíi 2541 t¨ng 205% so víi cïng kú n¨m ngo¸i. ë Hµn Quèc tõ n¨m tíi nay, trung b×nh hµng th¸ng cã tíi h¬n 3000 c«ng ty võa vµ nhá tuyªn bè ph¸ s¶n. Cô thÓ ®èi víi hÖ thèng ng©n hµng, Th¸i Lan ®· ph¶i ®ãng cöa ®Õn 58 c«ng ty tµi chÝnh do lµm ¨n thua lç. Tæng sè nî cña c¸c c«ng ty nµy lªn ®Õn 1392 tû Baht. In®«nªxia còng ph¶i ®ãng cöa hµng lo¹t c¸c ng©n hµng vµ hä chØ cßn thu lîi ®­îc 16 c«ng ty . Râ rµng thiÖt h¹i tr­íc hÕt cu¶ hÖ thèng ng©n hµng ®· lµm cho nÒn kinh tÕ l©m vµo khñng ho¶ng trÇm träng. ChÝnh sù khñng ho¶ng cña ngµnh nµy ®· kÐo theo sù ®æ bÓ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. Vµo thêi ®iÓm cuèi th¸ng 4/1998, c¸c chØ sè chøng kho¸n gi¶m sót tr«ng thÊy so víi ®Çu th¸ng trªn thÞ tr­êng Fakerta (gi¶m 14%), thÞ tr­êng Kuala Lumpur (gi¶m 12%), thÞ tr­êng Malina vµ §µi B¾c (gi¶m 9% ), thÞ tr­êng Singapore (gi¶m 7%). C¸c c«ng ty ph¶i ®ãng cöa dÉn ®Õn n¹n thÊt nghiÖp gia t¨ng, lan trµn kh¾p Ch©u ¸ . Tû lÖ thÊt nghiÖp cña H¹n Quèc trong th¸ng 3/1998 lµ 6,5% so víi 3,1% th¸ng 12/1997. Sè ng­êi thÊt nghiÖp cña Th¸i Lan còng t¨ng tõ 1,8 trªn ng­êi vµo th¸ng 12/1997 lªn 2,03 trªn ng­êi vµo th¸ng 4/1998 . Sè ng­êi thÊt nghiÖp trong thêi gian nµy ë In®«nªxia lªn tíi 13,5 triÖu. Sè lao ®éng bÞ sa th¶i ë Philippin trong quý I/1998 tíi 43.000 ng­êi 1.3 Bu«n b¸n toµn cÇu gi¶m m¹nh Tr­íc ®©y WTO cho r»ng cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh Ch©u ¸ chØ ¶nh h­ëng tíi bu«n b¸n t¹i 5 n­íc lµ Hµn Quèc , TH¸i Lan, In®«nªxia, Malaixia vµ Philippin. NÒn kinh tÕ NhËt B¶n ngµy cµng suy gi¶m, tiÕp ®Õn Nga èm yÕu, cuäc khñng ho¶ng kinh tÕ tµi chÝnh ®· lan truyÒn tíi Mü Latinh, buéc WTO ph¶i cã sù ®¸nh gi¸ l¹i vÒ t×nh h×nh bu«n b¸n toµn cÇu. WTO ®· ®iÒu chØn møc t¨ng tr­ëng bu«n b¸n trªn thÕ giíi sÏ gi¶m mét nöa trong n¨m 1998. Mét nhµ kinh tÕ chñ chèt cña WTO, «ng Patrick Low cho biÕt møc t¨ng tr­ëng bu«n b¸n toµn cÇu t¹m thêi dù ®oµn sÏ gi¶m xuèng cßn 4% trong n¨m 1998 so víi møc t¨ng tr­ëng bu«n b¸n toµn cÇu n¨m 1997 lµ 9,5%. Dù kiÕn n¨m 1999 møc t¨ng tr­ëng bu«n b¸n toµn cÇu tiÕp tôc gi¶m xuèng cßn 3% so víi n¨m 1998 . Bé th­êng m¹i Mü ngµy 20/10/1998 cho biÕt th©m hôt bu«n b¸n Mü trong th¸ng 8/1998 gi¶m tíi møc ký lôc lµ 16,8 tû USD, th¸ng thø 5 gi¶m liªn tôc. Trong 8 th¸ng ®Çu n¨m th©m hôt bu«n b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô cña Mü lªn tíi 165 tû USD, trong khi møc thÇm hôt c¶ n¨m ngo¸i míi 111 tû USD. XuÊt khÈu n«ng phÈm bÞ ¶nh h­ëng n¨ng nhÊt, kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng phÈm gi¶m møc thÊp nhÊt trong vßng 4 n¨m trë l¹i ®©y Hµng ho¸ Õ Èm kh¾p n¨m ch©u: MÆt hµng bu«n b¸n lín nhÊt, tèn kÐm nhÊt lµ m¸y bay, gi¶m m¹nh trong n¨m nay. Theo gi¶m ®éc qu¶n lý HiÖp héi vËn t¶i hµng kh«ng quèc tÕ (IATA), «ng Piere Feanniot, ®· cã tõ 60-70 ®¬n ®Æt mua m¸y bay cña c¸c c«ng ty hµng kh«ng Ch©u ¸ bÞ huû bá do bÞ ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ngkinh tÕ. THeo tê b¸o Seatle Times, ngµy 22/10/1998, H·ng s¶n xuÊt m¸y bay Boeing cña Mü ®· ph¶i gi¶m tiÕn ®é s¶n xuÊt Boeing 747. H·ng nµy s¶n xuÊt m¸y bay Gumbo 420 chç ngåi tõ 5m¸y bay trong mét th¸ng xuèng cßn 3,5 m¸y bay/th¸ng vµo ®Çu n¨m tíi vµ sÏ cßn gi¶m xuèng møc 2,5 m¸y bay/th¸ng vµo cuèi n¨m 1999. MÆt hµng lín thø 2 lµ «t«, gi¶m m¹nh c¶ trong s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n t¹i nhiÒu n­íc. Trong th¸ng 8 n¨m nay, H·ng Toyota s¶n xuÊt trong n­íc ®Æt 186.322 xe c¸c lo¹i, gi¶m 7,3% so víi cïng kú n¨m tr­íc. So xe b¸n ra trong n­íc gi¶m 10,7%, so xe b¸n ra n­íc ngoµi gi¶m 25%, xuÊt khÈu xe sang Ch©u ¸ vµ Ch©u ¢u ®Òu gi¶m. Hai hµng «t« Hµn Quèc h·ng KIA vµ ASIA còng kh«ng b¸n ®­îc s¶n phÈm nî chèng chÊt cã nguy c¬ bÞ ph¸ s¶n: NhËt B¶n, n­íc cã nÒn kinh tÕ lín thø 2 trªn thÕ giíi, trong 6 th¸ng ®Çu n¨m nay, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 25.890,7 tû Yªn, t¨ng 2,4% trong khi nhËp khÈu ®¹t 18.970,8 tû Yªn, gi¶m 8,3% so víi cïng kú n¨m ngo¸i. Riªng trong th¸ng 9, th¨ng d­ bu«n b¸n cña NhËt B¶n víi Ch©u ¸ gi¶m 32,1% th¸ng thø 7 gi¶m liªn tiÕp. XuÊt khÈu víi Ch©u ¸ gi¶m 9,7% Bu«n b¸n cña Ph¸p víi Mü bÞ th©m hôt 2,621 tû F.r Theo b¸o Business New cña Trung Quèc ngµy 21/10/1998, xuÊt khÈu hµng may s½n truyÒn thång cña n­íc nµy bÞ gi¶m m¹nh trong mÊy th¸ng gÇn ®©y. Trong th¸ng 7 t¨ng tr­ëng hµng may s½n cña Trung Quèc gi¶m tíi møc Z£ZO vµ th¸ng 8 gi¶m 16% 1.4 Nhu cÇu nhËp khÈu gi¶m, nhu cÇu ®i du lÞch n­íc ngoµi gi¶m, nhu cÇu tuyÓn dông lao ®éng n­íc ngoµi gi¶m. Du lÞch lµ ngµnh chÞu thiÖt h¹i lín nhÊt khi sè l­îng ng­êi du lÞch Ch©u ¸ trong th¸ng 2 ®· gi¶m 17% so víi cïng kú n¨m ngo¸i Ngoµi ra cuéc khñng ho¶ng nµy cßn d·n ®Õn nh÷ng rèi lo¹n x· héi vµ chÊn ®éng vÒ chÝnh trÞ, c¸c cuéc biÓu t×nh ph¶n ®èi chÝnh phñ gia t¨ng, c¸c ®¶ng cÇm quyÒn thÊt cö. 1.5 Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ ®· ®Èy nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia nµy vµo thêi kú suy tho¸i, tõ tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP 7-8% mét n¨m xuèng cßn 2-3% mét n¨m, møc t¨ng tr­ëng cña 3 n­íc bÞ khñng ho¶ng n¨ng nhÊt trong n¨m 1998 cã thÓ lµ ©m thªm 1. Nã lµm xÊu ®i c¸c th«ng sè kinh tÕ ph¶n ¸nh hiÖn tr¹ng cña nÒn kinh tÕ nh­ : c¸n c©n th­¬ng mai, n­íc th©m hôt nghiªm träng. Cuéc khñng ho¶ng nµy ®· lµm cho hÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh cña c¸c n­íc trong khu vùc vèn ®· suy yÕu cµng trë nªn khã kh¨n h¬n. NhiÒu ng©n hµng ®øng tr­íc nguy c¬ ph¸ s¶n. C¸c ®ång vèn ®Çu t­ trong n­íc kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi 2. Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ Nãi ®Õn cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ hay bÊt kú mét cuéc khñng ho¶ng nµo th× ng­êi ta hÇu nh­ chØ nghÜ ®Õn nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña cuéc khñng ho¶ng mµ ®«i khi l¹i quªn ®i nh÷ng t¸c ®éng tèt cña nã. Thùc ra cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ ®· cã mét t¸c ®éng tÝch cùc to lín. 2.1 Cuéc khñng ho¶ng nµy ®· lµm béc lé tÊt c¶ nh÷ng yÕu kÐm, nh÷ng h¹n chÕ cña thÓ chÕ kinh tÕ - x· héi cña c¸c gäi lµ m« h×nh ph¸t triÓn Ch©u ¸ . Nh÷ng h¹n chÕ nµy cã thÓ tãm t¾t l¹i lµ : sù can thiÖp qóa møc vµ kh«ng ®óng cña chÝnh phñ vµo ho¹t ®éng kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ mèi quan hÖ mê ¸m gi÷a c¸c quan chøc chÝnh phñ víi c¸c c«ng ty kinh doanh; hÖ thèng ng©n hµng yÕu kÐm víi nh÷ng luËt lÖ kh«ng ®ñ râ rµng, thiÕu c«ng khai, th«ng tin mÐo mã thÓ chÕ më cöa vµ héi nhËp quèc tÕ ch­a phï hîp víi yªu cÇu cña viÖc më réng qu¸ tr×nh tßan cÇu ho¸ hiÖn nay vµ ®Æc biÖt thiÕu c¬ chÕ kiÓm so¸t thÝch hîp. Cã ng­êi ®· tõ nh÷ng h¹n chÕ nµy ®i ®Õn b¸c bá vµ phñ ®Þnh m« h×nh ph¸t triÓn Ch©u ¸, b¸c bá nh÷ng c¸i gäi lµ gi¸ trÞ Ch©u ¸.Thùc ra , nÕu b¸c bá nh­ vËy lµ qu¸ kh¾t khe bëi nh÷ng lîi thÕ c¬ b¶n cña m« h×nh ph¸t triÓn Ch©u ¸ vÉn cßn nguyªn gÝa trÞ nh­: TiÕt kiÖm vµ tÝch luü cao , truyÒn thèng hiÕu häc vµ chÝnh s¸ch khuyÕn häc ®· t¹o ra nguån nh©n lùc tèt, tinh thÇn hîp t¸c vµ tr¸ch nhiÖm céng ®ång cao v.v Cuéc khñng ho¶ng nµy taä ra mét søc Ðp kinh tÕ m¹nh mÏ buéc chÝnh phñ c¸c n­íc Ch©u ¸ ph¶i kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn ®©y cña m« h×nh ph¸t triÓn. Bëi nÕu kh«ng kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®ã th× kh«ng thÓ ra khái khñng ho¶ng. Tõ l©u, thùc ra ng­êi ta ®· nãi tíi nh÷ng h¹n chÕ ®ã, nh­ng chÝnh phñ c¸c quèc gia nµy v× nhiÒu lý do ®· kh«ng thùc hiÖn nh÷ng c¶i c¸ch cÇn thiÕt. Cuéc khñng ho¶ng buéc hä ph¶i c¶i c¸ch. Møc ®é khñng ho¶ng cµng s©u s¾c th× møc ®é c¶i c¸ch cµng ph¶i triÖt ®Ó 2.2 Cuéc khñng ho¶ng nµy Ýt nhiÒu còng lµ dÞp ®Ó chÝnh phñ nh©n d©n mçi n­íc "xem l¹i m×nh": c¶ vÒ chÝnh s¸ch, thÓ chÕ lÉn nh©n tè con ng­êi, tõ ®ã t¹o ra sinh khÝ míi tÝch cùc h¬n cho æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ - x· héi víi t­ c¸ch mét chØnh thÓ h÷u c¬. 2.3 T¹o ra b­íc ngoÆt míi trong chÝnh s¸ch tû gi¸, ®­a tû gi¸ b¶n tÖ vÒ víi gi¸ trÞ thùc tÕ vµ vËn ®éng theo xu h­íng nh­ nã cÇn cã, t¹o thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ, nhÊt lµ xuÊt khÈu 2.4 ChÝnh nhê cã sù kiÖn Th¸i Lan mµ c¸c n­íc ®· cã c¬ héi ®Ó xem xÐt l¹i toµn bé hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ cña m×nh ®Ó tõ ®ã cã chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh thÝch hîp vµ nh­ vËy sÏ gi¶m ®­îc thiÖt h¹i. TH¸i Lan ®· t¹o ®iÒu kiÖn (®éng lùc) vµ quyÕt t©m ®Ó c¸c n­íc: Malaixia, Philippin, Singapore, In®«nªxia... Chñ ®éng tiÕn hµnh c¶i c¸ch ®ång tiÒn vµ chÕ ®é tû gi¸ cña m×nh 2.5 Cuéc khñng ho¶ng nµy lµ c¬ héi ®Ó c¸c nÒn kinh tÕ ASEAN thùc hµnh sù c¶i c¸ch triÖt ®Ó c¸c ®iÒu kiÖn vÜ m« vµ kÓ c¶ sù cÇn thiÕt ph¶i x¸c ®Þnh l¹i m« hinhf chiÕn l­îc ph¸t triÓn. 2.6 Cuéc khñng ho¶ng nh­ mét ¸c "®éng" m¹nh "sèc" l¹i c¬ cÊu nÒn kinh tÕ cho c©n b»ng, hîp lý vµ hiÖu qu¶ h¬n, ®ång thêi t¹o ra søc Ðp buéc c¸c ngµnh ph¶i thay ®æi, thÝch øng víi t×nh h×nh míi, n©ng cao ®­îc n¨ng lùc c¹nh tranh nãi chung cña ®Êt n­íc. 2.7 Th¸i Lan cã ®­îc l­îng tÝn dông quèc tÕ lín ®Ó phôc vô c¸c môc tiªu c¶i c¸ch vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. 2.8 Gióp ®Þnh h­íng vµ c¶i thiÖn c¬ cÊu c¸c kªnh ®Çu t­ vµ lµnh m¹nh ho¸ h¬n nÒn tµi chÝnh quèc gia, c¸c kho¶n chi kÐm hiÖu qu¶ sÏ ®­îc ®iÒu chØnh, c¾t gi¶m, c¸c dù ¸n t­ nh©n sÏ ®­îc xóc tiÕn. IV. Nh÷ng gi¶i ph¸p tho¸t khái khñng ho¶ng Dï nãi g× ®i ch¨ng n÷a th× cuéck hñng ho¶ng tµi chÝnh, tiÒn tÖ Ch©u ¸ còng ®Ó xÈy ra vµ hËu qu¶ ®Ó l¹i cña nã lµ rÊt lín. §iÒu quan träng lµ t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó tho¸t khái khñng ho¶ng 1. Sù hç trî tµi chÝnh cña c«ng ®ång quèc tÕ §øng tr­íc nguy c¬ khñng ho¶ng nµy th× sù hç trî tµi chÝnh khÈn cÊp cña céng ®ång quèc tÕ lµ nh©n tè cã hiÖu lùc tøc th× vµ m¹nh mÏ nhÊt ®Ó chÕ ngù cuéc khñng ho¶ng , tr¸nh sù lan réng vµ hËu qu¶ kÐo dµi c¶ ë trong vµ ngoµi n­íc. TH¸i Lan ®· nhËn ®­îc cam kÕt viÖn trî c¶ gãi 16 tû USD tõ IMF vµ c¸c n­íc trong khu vùc 2. Tuú thuéc vµo hoµn c¶nh vµ lo¹i triÖu chøng cña tõng n­íc mµ mçi n­íc cã nh÷ng gi¶i ph¸p riªng cho m×nh In®«nªxia vÉn theo khuynh h­íng gi¶i quyÕt ®éc lËp trong viÖc æn ®Þnh l¹i ®ång tiÒn. LËp tr­êng kiÖn ®Þnh víi chÕ ®é b¶n néi tÖ cña In®«nªxia suèt nhiÒu th¸ng qua vÊp ph¶i sù bÊt ®éng lín cña quü tiÒn tÖ quèc tÕ. Cuèi cïng th× søc hÊp dÉn cña kho¶n cøu trî khæng lå 43 tû USD mµ IMF cam kÕt bá ra vµ nh÷ng khã kh¨n kinh tÕ x· héi tr­íc m¾t cÇn n­íc tr¸nh ®· ®­a ®Õn sù tho¶ hiÖp nhón nh­êng nhÊt ®Þnh trong chÝnh s¸ch chèng ®ì khñng ho¶ng tiÒn tÖ: In®«nªxia buéc ph¶i ®ãng cöa 16 ng©n hµng th­¬ng mai t­ nh©n v× hµng chôc c«ng ty lµm ¨n thua lç. Mét sè dù ¸n ®Çu t­ bÞ ®×nh ho·n Th¸i Lan tËp chung lo d·n bít nî n­íc ngoµi lín, baá vÖ dù tr÷ ngo¹i tÖ, khéi phôc xuÊt khÈu, cñng cè c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, khuýªn khÝch khu vùc t­ nhËn ph¸t triÓn. Th¸i Lan giµnh ®­îc sù trî gióp sím nhÊt cña IMF víi ch­¬ng tr×nh cøu trî trän gãi ®ît ®Çu kho¶ng 16 tû USD, ®æi l¹i ngay lËp tøc ph¶i chÊp nhË métch­¬ng tr×nh th¾t chÆt ng©n s¸ch, cñng cè khu vùc c¸c doanh nghiÖp, ®ãng cöa hµng chôc ng©n hµng vµ c«ng ty, t¨ng thªm con sè thÊt nghiÖp. §iÓm mÊu chèt Th¸i Lan ®ang theo ®uæi lµ lµnh m¹nh ho¸ hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ thanh läc bé m¸y qu¶n lý hµnh chÝnh qu¸ tham nhòng , kÐm hiÖu lùc Hµn Quèc víi nÐt ®Æc tr­ng lµ vay nî n­íc ngoµi lín do ®ã gÇn nh­ "trãt nÐm lao, th× ph¶i theo lao" khi khñng ho¶ng lan ®Õn ph¶i tiÕp tôc vay nî bªn ngoµi, lÊy "nî nu«i nî" ®Ó chèng suy sôp trô l¹i vµ phôc håi dÇn Malaixia vµ SIngapore víi sù ñng hé cña In®«nªxia ®ang theo ®uæi ý t­ëng thiÕt lËp hÖ thèng tiÒn tÖ khu vùc ®Ó gi¶m bít "ma lùc "cña ®ång USD 3. C­¬ng quyÕt ®ãng cöa c¸c ng©n hµng vµ c¸c c«ng ty tµi chÝnh lµm ¨n thua lç. Nhµ n­íc chÉm døt sù b¶o hé cho cc¸c c«ng ty vÒ tµi chÝnh, cho phÐp c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®­îc vµo ho¹t ®éng ®Çu t­, kinh doanh trong c¸c lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh, b¶o hiÓm ng©n hµng...víi nh÷ng quy chÕ th«ng tho¸ng l¬n, tiÕn hµnh t­ nh©n ho¸ mét lo¹t c¸c c«ng ty nhµ n­íc kh«ng cÇn thiÕt ph¶i duy tr× 4. §iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng ®×nh ho·n hoÆc d·n tiÕn ®é ®Çu t­ vµo c¸c c«ng tr×nh dµi h¹n dÑp bá c¸c c«ng tr×nh ®©ï t­ kÐm hiÖu qu¶. §æi míi thÓ chÕ kinh tÕ , hµnhchÝnh lµm minh b¹ch râ rµng c¸c quan hÖ tµi chÝnh, ng©n hµng: gi¶m bít sù ®iÒu tiÕt th¸i qu¸ cña chÝnh phñ ®èi víi ho¹t ®éng ng©n hµng vµ tµi chÝnh , chèng tham nhòng , gi¶m c¸c thñ tôc phiÒn hµ 5. Gi¶i ph¸p vÒ tiÒn tÖ C¸c n­íc: Th¸i Lan, Malaixia, In®«nªxia, Philippin, Hµn Quèc ®Òu ¸p dông biÖn ph¸p ph¸ gi¸ ®ång néi tÖ vµ ¸p dông chÐ ®é tû gÝa linh ho¹t Th¸i Lan b¾t ®Çu thùc hiÖn viÖc ph¸ gi¸ ®ång Baht vµ ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ linh ho¹t tr­íc tiªn vµo th¸ng 7/1997. Sau ®ã, Malaixia , In®«nªxia, Philippin, Hµn Quèc lÇn l­îtcòng ¸p dông biÖn ph¸p nµy. ViÖc ph¸ gi¸ ®ång nèi tÖnh»m kÐo gi¸ chÝnh thøc cña ®ång néi tÖ do ng©n hµng trung ­¬ng quy ®Þnh vµ còng cã nghÜa lµ ®Ó tû gi¸ hèi ®o¸i cho thÞ tr­êng x¸c ®Þnh linh ho¹t 6. Gi¶i ph¸p vÒ tµi chÝnh C¸c biÖn ph¸p cña chÝnh phñ ®· ¸p dông bao gåm: t¨ng thuÕ, gi¶m chi ng©n s¸ch tèi ®a, vay nî n­íc ngoµi. TH¸i Lan ®· vay quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) 17,2 tû USD, In®«nªxia -43 triÖu USD , Hµn Quèc -57 tû USD ®Ó t¨ng sè dù tr÷ ngo¹i tÖ, tr¶ nî ®Õn h¹n , 1 phÇn hâ trî cho ng©n hµng n­íc ngoµi ®Ó ho·n nî... 7. Tù cøu lÊy m×nh HiÖn giê c¸c n­íc trong khu vùc ®Òu ®· nhËn ra r»ng ph¶i tù lo lÊy m×nh tr­íc vµ tr¸nh cÇu cøu n­íc ngoµi. Muèn vËy, c¸c n­íc ph¶i lËp rµ chiÕn l­îc ®iÒu chØnh c¬ cÊu trung h¹n (3-5 n¨m) nh»m tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÇn ®Ò vÒ mÆt c¬ cÊu, tæ chøc vµ chÝnh s¸ch cña m×nh nh­ t¨ng c­êng chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh, kiÓm so¸t chÆt cho vay, ®Çu t­ gi¸n tiÕp.... KhuyÕn khÝch ®Çu t­ vµ trªn dïng trong n­íc lµ mét chÝnh s¸ch ®óng cÇn ph¶i lµm. T¸i thiÕt lËp lßng tin b»ng nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau nh­ æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi, gi¸o dôc vµ ®Ò cao ý thøc ®ång t©m hiÖp lùc cña nh©n d©n trong viÖc gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ cña khñng ho¶ng. V. Nh÷ng bµi häc rót ra tõ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸. §øng tr­íc mét vÊn ®Ò nµo ®ã thÞ viÖc rót ra bµi häc lµ rÊt cÇn thiÕt. Nã giups chóng ta, lÇn sau nÕu gÆp l¹o vÊn ®Ò ®ã th× sÏ cã ®­îc ph­¬ng ph¸p h÷u hiÖn nhÊt ®Ó tiÖp cËn vÊn ®Ò ®ã, chÝnh v× thÕ mµ viªc rót ra nh÷ng bµi häc sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ lµ ®iÒu rÊt cÇn thiÕt. 1. Bµi häc quan träng rót ra tõ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ HiÖn nay lµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm trong qu¶n lý tµi chÝnh, thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th©n trong vµ sù thËn träng vµ sù linh ho¹t trong viÖc æn ®Þnh tû gi¸ håi ®o¸i. §ã chÝnh lµ nh÷ng nh©n tè quan träng trong chiÕn l­îc gióp ch©u ¸ ng¨n chÆn khñng ho¶ng tµi chÝnh hiÖn nay. 2. X©y dùng nÒn tµi chÝnh quèc gia lµnh m¹nh. Trë thµnh ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu cho ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng cña mét n­íc, nã ®ßi hái ph¶i cã mét c¬ chÕ huy ®éng chñ yÕu ®­a vµo c¸c nguån vèn cã ®é an toµn cao. Vèn t­ nh©n trong n­íc. FDI, ODA. Hay vèn vay dµi h¹n, ph¶i cã møc th©m hôt ng©n s¸ch, th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai. 3. Trong bèi c¶nh quèc tÕ ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ®ang ngµy cµng gia t¨ng hiÖn nay C¸c n­íc ph¶i biÕt huy ®éng søc m¹nh quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn kiÓm so¸t vµ gi¶i quyÕt khung ho¶ng. Bëi toµn cÇu ho¸, quèc tÕ ho¸ lµ con dao hai l­ìi, nã lµ phÇn th­ëng cho nh÷ng n­íc cã c¸c chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, phï hîp nh­ng l¹i lµ h×nh thøc trõng ph¹t ®èi víi nh÷ng chÝnh s¸ch kh«ng ®óng ®¾n. 4. Cuéc khñng ho¶ng ë Th¸i Lan §· kh¼ng ®Þnh vai trß hÕt søc quan träng vµ ®a d¹ng cña métk nhµ n­íc ph¸p quyÒn vµ th«ng minh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®ã ph¶i lµ mét nhµ n­íc lµm tèt c¸c kÕ ho¹ch dù b¸o kinh tÕ, thiÕt kÕ vµ tæ chøc ®­îc mét nÒn kinh tÕ, x· héi vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, trªn c¬ së hÖ thèng luËt ph¸p phï hîp vµ hiÖu qu¶ cho ®Êt n­íc m×nh, ®Ó võa kh«ng h¹n chÕ sù tù do khñng ho¶ng cña t­ nh©n, trªn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc xÝch l¹i gÇn c¸c tiªu chuÈn vµ th«ng lÖ quèc tÕ võa b¶o ®¶m ng¨n ngõa ®iÒu chØnh sím c¸c sai sãt, lÖch l¹c, bÊt cËp trong ho¹t ®éng cña gièng m¸y kinh tÕ nhÊt lµ hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng. §ã cßn ph¶i lµ mét Nhµ n­íc trong s¹ch ®Ò cao cuéc ®Êu tranh ch«ng tham nhòng ®Ó t¹o ®iÒu khiÖn khai th«ng vµ tr¸nh thÊt tho¸t c¸c nguån lùc tµi chÝnh trong vµ ngoµi n­íc. C¸c quèc gia khi chÊp nhËn sù cøu trî tõ bªn ngoµi ph¶i tØnh t¸o, thËn träng, ®i kÌm víi nh÷ng chÝnh s¸ch chÊn h­ng kinh tÕ cô thÓ, chñ ®éng ®Ò ra biÖn ph¸p th¸o gì riªng, kÕt qu¶ cã thÎ t¹o nhanh kh¶ n¨ng tho¸t khái khñng ho¶ng tiÒn tÖ ®èi víi mét sè quèc gia trong khu vùc. Tuy nhiªn vÊn ®Ò ®¬n gi¶n kh«ng thÓ lµ tho¸t khái khñng ho¶ng nhanh hay chËm ®èi víi c¸c quèc gia trong khu vùc. Quan träng h¬n lµ ph¶i gi¶m thiÓu gi¸ ph¶i tr¶ cã thÓ rÊt lín ë mét sè quèc gia khi thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tho¸t khái khñng ho¶ng, xÐt ®Õn cïng th× viÖc kÐo dµi tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ (thËm chÝ ë møc ©m) cã nhiÒu n­íc do ph¶i hy sinh, mÊt m¸t qu¸ nhiÒu khi triÓn khai c¸c biÖn ph¸p hto¸t hiÓm lóc nµy còng sÏ lµ mét t¹i ho¹ Th¸i Lan, In®«nªxia, Philippin lµ nh÷ng quèc gia trªn biÓu ®ang g¸nh chÞu hËu qu¶ khñng ho¶ng nÆng nÒ h¬n c¶. B»ng chøng lµ sè ng©n hµng c«ng ty ph¸ s¶n, sè ng­êi thÊt nhiÖp, nghÌo ®ãi ë c¸c n­íc nµy rÊt lín. 5. CÇn cã mét thiÕt chÕ ng©n hµng vµ tµi chÝnh lµnh m¹nh th«ng tho¸ng, ®ñ râ rµng, ThiÕt chÕ ng©n hµng tµi chÝnh cña c¸c n­íc ®· xÈy ra khñng ho¶ng thiÕu lµnh m¹nh th«ng tho¸ng vµ râ rµng kh«ng cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t ®­îc c¸c rñi ro v× bé m¸y chÝnh trÞ cña c¸c n­íc nµy can thiÖp qu¸ møc vµo ho¹t ®éng ng©n hµng víi nhøng quan hÖ mê ¸m. Nh÷ng quan hÖ mãc ngoÆc, hèi lé, nh÷ng chØ thÞ ngÇm ®Ó ®­îc vay vèn ­u ®·i lµ nh÷ng ung nhät trong hÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh Ch©u ¸, cuéc c¶i c¸ch ng©n hµng vµ tµi chÝnh hiÖn ®ang ®­îc c¸c quèc gia Ch©u ¸ tiÕn hµnh lµ nh»m vµo môc tiªu nµy, gi¸m thiÓu sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo hÖ thèng nµy, ®Ó cho c¬ chÕ thÞ tr­êng ®iÒu tiÕt. 6. Lo¹i bá c¸c tæ chøc kinh doanh yÕu kÐm, ®Æc biÖt lµ c¸c ng©n hµng vµ C«ng ty tµi chÝnh yÕu kÐm. V× c¸c tæ chøc nµy tån t¹i vµ më réng sÏ khoÐt s©u h¬n c¸i chç yÕu cña nÒn kinh tÕ. Ch­¬ng II T¸c ®éng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë viÖt nam. Trong bèi c¶nh cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©u ¸ hiÖn nay, ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi nãi riªng vµ qua ®ã t¸c ®éng xÊu ®Õn sù æn ®Þnh, ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam nãi chung. MÆc dï cho ®Õn nay chung ta ch­a cã nh÷ng sè liÖu ®¸nh gi¸ ®Çu t­, chÝnh x¸c vÒ ph¹m vi vµ møc ®é ¶nh h­ëng cña nã, tuy nhiªn, chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, nÕu kh«ng cã chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p kÞp thêi vµ hîp lý thÞ hËu qu¶ cña cuéc khñng ho¶ng sÏ tiÕp tôc ¶nh h­ëng ®Õn lÜnh FDI vµ qua ®ã ¶nh h­ëng têi toµn bé nÒn kinh tÕ n­íc ta. Trong xu thÕ héi nhËp nÒn kinh tÕ toµn cÇu, chóng ta ®ang trong tiÕn tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i, tiÕn tíi tù do ho¸ tµi chÝnh. Do vËy nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam sÏ tiÕp tôc gia t¨ng. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ hiÖu qu¶ ®Çu t­ vµ chÊt l­îng sö dông vèn ®ang lµ mét th¸ch thøc ®èi víi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ. I. Kh¸i qu¸t chung vÒ FDI ë khu vùc §«ng NAm ¸. 1. ý nghÜa cña ®Çu t­ n­íc ngoµi trong thÕ giíi hiÖn ®¹i Trong nh÷ng thËp kû qua, nhiÒu n­íc ®· cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n vÒ th¸i ®é cña m×nh ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi thËm chÝ nh÷ng n­íc “®ãng cöa” nhÊt nh­ céng ho¸ d©n chñ nh©n d©n TriÒu Tiªn còng ®· më biªn giíi cña m×nh cho ®Çu t­ n­íc ngoµi. TÊt nhiªn, kh«ng ai cã thÓ ®¶m b¶o ch¾c ch¾n r»ng ®Çu t­ n­íc ngoµi chØ ®em l¹i t¸c ®éng tÝch cùc bëi c¸i g× còng cã tÝnh hai mÆt cña nã. 1.1. Ph¶i thõa nhËn r»ng, vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· mang l¹i nhiÒu lîi Ých vµ trë thµnh ®éng lùc quan träng thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ cho c¸c quèc gia tiÕp nhËn vèn: Vèn ®Çu t­ th­êng t¹o ®iÒu khiÖn ®Ó t¨ng viÖc lµm. ChÝnh nh©n tè nµy cã ý nghÜa to lín ®èi víi c¸c n­íc ®ang chuyÓn ®æi kinh tÕ. Th«ng th­êng dßng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi kÐo theo viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ trong ®ã cã thÓ cã nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nhÊt. §Çu t­ n­íc ngoµi ®¶m b¶o n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt ®a d¹ng s¶n phÈm, t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó më réng c¸c ngµnh xuÊt khÈu, h×nh thµnh ®iÒu kiÖn trªn quyÕt ®Ó t¨ng c¸c dßng tiÒn tÖ. KÕt qu¶ lµ t¹o ra c¬ së ®Ó ®Èy nhanh ph¸t triÓn kinh tÕ. Ngoµi ra ®Çu t­ n­íc ngoµi th­êng g¾n víi c¸c C«ng ty lµm ¨n hiÖu qu¶ míi cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. C¸c C«ng ty yÕu th­êng kh«ng cã tiÒm lùc ®Ó ®Çu t­ vµo nÒn kinh tÕ n­íc kh¸c. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn ®· chøng minh cho vµi trß tÝch cùc cña ®Çu t­ n­íc ngoµi trong thÕ giíi hiÖn ®¹i. 1.2. Nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña ®Çu t­ n­íc ngoµi. NhiÒu n­íc lo ng¹i r»ng mét sè lÜnh vùc trong nÒn kinh tÕ cã thÓ kh«ng kiÓm so¸t ®­îc. Bëi vËy chÝnh phñ c¸c n­íc th­êng ®­a ra chÝnh s¸ch, phøc t¹p ho¸ tèi ®a qu¸ tr×nh phª duyÖt ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®­a ra c¸c møc thuÕ cao ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®­a ra nh÷ng h¹n chÕ vÒ tµi chÝnh. NhËp khÈu vèn sÏ t¹o søc Ðp lµm t¨ng gi¸ trÞ b¶n tÖ do cung ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng t¨ng, do ®ã sÏ lµm t¨ng tæng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n vµ g©y søc Ðp t¨ng l¹m ph¸t. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸p triÓn, vèn n­íc ngoµi th­êng cã l·i suÊt thÊp h¬n l·i suÊt b¶n tÖ nªn dÔ h×nh thµnh khuynh h­íng c¸c doanh nghiÖp trong n­íc mµ hËu qu¶ lµ sÏ lµm t¨ng g¸nh nî n­íc ngoµi vµ sÏ gi¶m tiÕt kiÖm trong n­íc. 2. Kh¸i qu¸t chung vÒ FDI ë khu vùc §«ng Nam ¸. Dßng di chuyÓn FDI vµo c¸c n­íc §«ng Nam ¸. Th¸i B×nh D­¬ng nãi chung vµ ASEAN nãi riªng ®­îc thÓ hiÖn qua nh÷ng ®iÒu sau: 2.1. Trong nh÷ng n¨m qua, FDI di chuyÓn vµo c¸c n­íc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng víi tèc ®é ngµy cµng t¨ng vµ ngµy cµng gi÷ vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ trong khi ®ã l­îng t­ b¶n vµo d­íi h×nh thøc viÖn trî cho vay ­u ®Üa cña c¸c chÝnh phñ vµ tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. Theo ng©n hµng thÕ giíi FDI vµo c¸c n­íc §«ng ¸, Th¸i B×nh D­¬ng n¨m 1995 ®Æt 53,7 tû USD chiÕm 59,4% FDI vµo toµn bé c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, t¨ng 4,9 l·i so víi chÝnh nã n¨m 1990. Xu h­íng vËn ®éng cña c¸c nguån vèn trªn ®©y chøng tá r»ng c¸c n­íc ASEAN ®· tr¶i qua mét thêi kú ph¸t triÓn, trong ®ã nhiÒu n­íc ngµy cµng Ýt lÖ thuéc h¬n vµo nguån vay nî hoÆc viÖn trî n­íc ngoµi mµ ng­îc l¹i, l¹i dùa vµo FDI vµ ®Çu t­ cña khu vùc t­ nh©n. Sù gia t¨ng liªn tôc FDI vµo khu vùc nµy cã ý nghÜa hÕt søc quan träng nÕu xÐt nã d­íi h×nh thøc kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ vèn ®Çu t­, mµ cßn lµ qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ tri thøc kinh doanh, bÝ q._.thÕ m¹nh vÒ tµi nguyªn ®a d¹ng cña n­íc ta. Do ®ã, cÇn thiÕt ph¶i cã quy ho¹ch tæng thÓ vÒ khai th¸c vµ b¶o vÖ ®Ó ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c mèi quan hÖ cÇn ph¶i gi¶i quyÕt b»ng c¸c chÝnh s¸ch ë ®©y lµ: c¸i g× ta tù khai th¸c vµ c¸i g× cÇn ®Çu t­ hîp t¸c, khai th¸c vµ chÕ biÕn ë møc ®é nµo, t¹m thêi xuÊt khÈu nguyªn liÖu th«, hay ph¶i lµ xuÊt khÈu s¶n phÈm, khai th¸c vµ b¶o vÖ m«i tr­êng, cÇn khai th¸c vµ khuyÕn khÝch khai th¸c vµ t¸i t¹o v.v... 3.4. Mét thùc tÕ lµ trong c¸c xÝ nghiÖp liªn doanh, bªn ViÖt Nam chØ cã sè vèn gãp rÊt thÊp; chñ yÕu b»ng tiÒn thuª ®Êt, tiÒn nhµ x­ëng, thiÕt bÞ cò do ®ã kh«ng nh÷ng phÇn l·i ®­îc chia thÊp mµ sau nµy khi hÕt h¹n, thanh lý hîp ®ång sÏ bÊt lîi cho phÝa ta. VÊn ®Ò lµ cÇn ph¶i c¶i biÕn mèi t­¬ng quan nµy trong thêi gian tån t¹i cña dù ¸n. BiÖn ph¸p duy nhÊt lµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh: thuÕ vµ gi¸ thuª sao cho phÝa ViÖt Nam cã thÓ mua dÇn cæ phÇn, ®Ó khi kÕt thóc dù ¸n phÝa ta cã thÓ nhËn c¬ së mµ kh«ng hoÆc Ýt ph¶i thanh to¸n chi phÝ. 3.5. ViÖt Nam ch­a cã ®­îc mét thÞ tr­êng chøng kho¸n chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng ®Ó t¹o ra kh¶ n¨ng huy ®éng c¸c nguån vèn trong n­íc ®¸p øng cho c¸c nhu cÇu ®Çu t­. §ã lµ mét trong nh÷ng yÕu tè g©y nªn t×nh tr¹ng: Mét sè doanh nghiÖp trong n­íc khi thiÕu vèn ®Ó duy tr× vµ më réng s¶n xuÊt th­êng mang nÆng t©m lý t×m c¸ch kªu gäi vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, mµ ch­a t×m ®­îc gi¶i ph¸p ®Ó khai th¸c c¸c nguån vèn trong n­íc. 3.6. Mét sè biÓu hiÖn thiÕu æn ®Þnh trong chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu, trong chÝnh s¸ch tiÒn tÖ (nhÊt lµ ®èi víi ngo¹i tÖ) cña chóng ta trong thêi gian qua còng ®ang trë thµnh nh÷ng t¸c ®éng kh«ng tèt ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ (nhÊt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi) III. Nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ gi¶i ph¸p ®Ó gia t¨ng ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn khñng ho¶ng. 1. NhiÖm vô thu hót FDI trong thêi gian tíi. Chóng ta ®Æt môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Õn n¨m 2020 víi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ tõ 9% - 10% n¨m. §©y lµ nhiÖm vô cùc kú khã kh¨n bëi v× tÝch luü dµnh cho ®Çu t­ cña chóng ta rÊt thÊp, môc tiªu ®Æt ra lµ ph¶i ®¹t tæng møc vèn ®Çu t­ tèi thiÓu tõ 250 - 300 tû USD trong giai ®o¹n 2000 - 2010. Trong khi c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®éng viªn thu hót vèn ®Çu t­ tõ khu vùc ngoµi quèc doanh cßn ch­a ph¸t huy hiÖu qu¶ v× viÖc ho¹t ®éng qua viÖc b¸n cæ phÇn cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang ®­îc tiÕn hµnh rÊt dÌ dÆt, còng nh­ thÞ tr­êng chøng kho¸n ch­a h×nh thµnh. NÕu göi tû lÖ nh­ thêi kú 10 n¨m tr­íc th× nguån vèn nµy dù kiÕn sÏ ®­îc huy ®éng tõ bªn ngoµi gåm ODA kho¶ng 15 - 20 tû/n¨m cßn l¹i cho 100 tû USD sÏ huy ®éng qua FDI (b×nh qu©n mçi n¨m cÇn thu hót 10 tû USD). NÕu so s¸nh møc huy ®éng vèn FDI trong 10 n¨m qua trung b×nh 1 n¨m ®¹t ®­îc 3,2 tû USD th× cã thÓ thÊy ®­îc ®©y lµ mét nhiÖm vô kh«ng ®¬n gi¶n. Trong khi ®ã cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ dï Ýt dï nhiÒu còng ®· vµ sÏ ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. ChÝnh v× vËy mµ ®Ó thùc hiÖn ®­îc nhiÖm vô ®Æt ra ®èi víi FDI trong 10 n¨m tíi cÇn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ gi¶i ph¸p cô thÓ. 2. Mét sè bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam vÒ qu¸ tr×nh thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ FDI cho c«ng nghiÖp ho¸. 2.1. æn ®Þnh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ lµ c¬ së ®Ó t¨ng c­êng thu hót FDI. Khi nhµ ®Çu t­ quyÕt ®Þnh bá vèn ®Çu t­ dµi h¹n, æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ kinh tÕ lµ vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc míi chuyÓn ®æi nh­ ViÖt Nam vµ Trung Quèc. æn ®Þnh chÝnh trÞ, t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao, dung l­îng thÞ tr­êng lín khiÕn Trung Quèc vµ ASEAN cã m«i tr­êng hÊp dÉn FDI nhÊt. 2.2. C¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, t¨ng c­êng søc hÊp dÉn cña thÞ tr­êng ViÖt Nam, FDI lµ nguån vèn bæ sung cùc kú quan träng phôc vô cho c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. Trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 5 n¨m 1996 - 2000 dù tÝnh chóng ta sÏ thu hót vµ sö dông kho¶ng tõ 13 - 15 tû USD FDI (trong tæng vèn huy ®éng kho¶ng 40 tû USD. Môc ®Ých nµy khã hoµn thµnh nÕu m«i tr­êng ®Çu t­ kh«ng ®­îc c¶i thiÖn. HiÖn nay, gi¸ thuª nhµ ®Êt ë ViÖt Nam qu¸ cao, tíi møc gÇn t­¬ng ®­¬ng víi c¸c thµnh phè ®¾t ®á nhÊt thÕ giíi. H¬n n÷a, t×nh tr¹ng tham nhòng, quan liªu hµnh chÝnh, tiªu cùc, kÐm hiÖu qu¶. VÉn cßn kh¸ phæ biÕn. Ph­¬ng thøc qu¶n lý cång kÒnh, c¸c thñ tôc r¾c rèi, phiÒn hµ, kÐo dµi thêi gian lµm gi¶m l¹i tiÕn ®é phª chuÈn vµ thùc hiÖn dù ¸n. Nh÷ng h¹n chÕ nµy lµm gi¶m søc hÊp dÉn, søc c¹nh tranh cña thÞ tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam, do vËy bªn c¹nh luËt ®Çu t­, c¸c v¨n b¶n d­íi luËt còng ph¶i nh»m môc tiªu kh¾c phôc nh÷ng bÊt hîp lý n¶y sinh. Thi hµnh chÕ ®é mét cöa cã hiÖu lùc, ®iÒu chØnh hÖ thèng gi¸ c¶ cã liªn quan nh»m gi¶m chi phÝ cho chñ ®Çu t­, chó träng ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé thÈm ®Þnh dù ¸n. Ngoµi ra, cÇn huû bá nh÷ng rµng buéc hÖ thèng ng©n hµng vµ c¸c dÞch vô kÌm theo nh»m t¹o m«i tr­êng th«ng th­êng cho c¸c nhµ ®Çu t­. Thµnh lËp c¸c khu vùc mËu dÞch tù do, khu chÕ xuÊt cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp xuÊt khÈu ho¹t ®éng, khuyÕn khÝch h×nh thøc ®Çu t­ 100% vèn n­íc ngoµi lµ gi¶i ph¸p h÷u hiÖu thu hót FDI vµ cñng cè lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c«ng cuéc kinh doanh ë ViÖt Nam. 2.3. Chó träng x©y dùng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng. §©y lµ ®iÒu hÕt søc quan träng khi nhµ ®Çu t­ quyÕt ®Þnh ®Çu t­ vèn cña m×nh. C¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm sÏ lµm gi¶m hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña dù ¸n. HiÖn nay, hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng cña ViÖt Nam cßn l¹c hËu, ®­êng x¸ cÇu cèng, bÕn c¶ng, s©n bay, th«ng tin liªn l¹c v.v... cña ViÖt Nam vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh. 2.4. N©ng cao tr×nh ®é, chÊt l­îng cña nguån nh©n lùc, lµ n­íc cã lîi thÕ vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, lao ®éng qu¸ rÎ. Nh­ng khi FDI chuyÓn sang c¸c ngµnh cã hµm l­îng kü thuËt, nã sÏ ®ßi hái tr×nh ®é cña lùc l­îng c¸n bé vµ tay nghÒ cña c«ng nh©n. 2.5. Bªn c¹nh viÖc më cöa ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i, cÇn chó ý n©ng cao n¨ng lùc néi sinh cña d©n téc. ViÖt Nam kiªn tr× thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, tõng b­íc héi nhËp vµo kinh tÕ khu vùc vµ kinh tÕ thÕ giíi. Thùc hiÖn ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ ®Ó t¹o thuËn lîi cho viÖc héi nhËp: chó träng ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c, chñ ®éng tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ. Trong bèi c¶nh cuéc c¹nh tranh toµn cÇu quyÕt liÖt, th× nh÷ng cuéc c¶i c¸ch trong n­íc vÒ c¬ cÊu, tù do ho¸ vÒ mÆt chÝnh s¸ch, th¾t chÆt chi tiªu ng©n s¸ch, t¨ng tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ, h¹n chÕ nh÷ng rµng buéc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, n©ng cao n¨ng lùc tr×nh ®é c¸n bé qu¶n lý, c¸c bé kinh doanh nh»m cã thÓ hÊp thô vµ biÕn nh÷ng t¸c ®éng ¶nh h­ëng thuËn lîi cña khu vùc vµ kinh tÕ thÕ giíi thµnh n¨ng lùc d©n téc, th× chóng ta míi cã thÓ tr¸nh ®­îc nguy c¬ tôt hËu vµ ®uæi kÞp c¸c n­íc trong khu vùc. 2.6. CÇn quan t©m ®óng mùc ®Õn chiÕn l­îc quy ho¹ch tæng thÓ thu hót FDI. §©y lµ gi¶i ph¸p cã tÇm quan träng ®Æc biÖt, quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi chung cña ®Êt n­íc, thiÕu vèn chiÕn l­îc vµ quy ho¹ch tæng thÓ sÏ g©y t¸c h¹i l©u dµi khã kh¾c phôc ®­îc hËu qu¶. 2.7. T¨ng c­êng vai trß ®iÒu tiÕt, qu¶n lý cña Nhµ n­íc cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc tæng thÓ ph¸t triÓn ®Êt n­íc, x¸c ®Þnh môc tiªu cho tõng thêi kú, trªn c¬ së ®ã bè trÝ c¬ cÊu vèn ®Çu t­ mét c¸ch hîp lý, thu hót FDI vµo nh÷ng ngµnh, vïng theo môc tiªu ®Þnh h­íng, tr¸nh t×nh tr¹ng tù ph¸t. §Èy m¹nh viÖc c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh quèc gia nh­: ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n râ rµng trong bé m¸y hµnh chÝnh, tinh gi¶m theo h­íng gän nhÑ, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý cña bé m¸y nµy... nh»m ng¨n chÆn n¹n tham nhòng, quan liªu, g©y phiÒn hµ cho c¸c chñ ®Çu t­. T¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña Nhµ n­íc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Ho¹t ®éng nµy gãp phÇn t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p, ®iÓm yÕu kÐm, nh÷ng mÆt tr¸i cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p xö lý kÞp thêi, gi÷ cho m«i tr­êng ®Çu t­ æn ®Þnh. §¶m b¶o c«ng b»ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Khai th¸c tiÒm n¨ng cña tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ lµ rÊt quan träng. Bªn c¹nh viÖc c¶i c¸ch doanh nghiÖp Nhµ n­íc cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ph¸t triÓn. TÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng cÇn cã luËt ch¬i chung, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, t¹o lËp m«i tr­êng s¶n xuÊt kinh doanh b×nh ®¼ng. T¨ng c­êng vai trß cña Nhµ n­íc trong viÖc c¶i tæ hÖ thèng kinh doanh tiÒn tÖ - ng©n hµng. 3. Nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ gi¶i ph¸p ®Ó gia t¨ng ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña ViÖt Nam. 3.1. Nh÷ng vÊn ®Ò thuéc vÒ nhËn thøc ë tÇm vÜ m«. §iÒu tr­íc hÕt vµ quan träng nhÊt lµ cÇn cã nhËn thøc ®óng vµ nhÊt qu¸n ®èi víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, coi nã lµ mét vÊn ®Ò cña chiÕn l­îc kinh tÕ x· héi, coi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét bé phËn cña céng ®ång c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam... nh­ ®· ®­îc ghi nhËn trong c¸c v¨n kiÖn cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. ë ®©y sÏ ®Ò cËp ®Õn 3 vÊn ®Ò vÒ nhËn thøc cÇn ®­îc l­u ý. Mét lµ cã mét sè cÆp quan hÖ kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn khi bµn ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ã lµ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ an ninh quèc gia, kinh tÕ vµ x· héi. §Ó gi¶i quyÕt ®óng ®¾n c¸c cÆp quan hÖ nµy cÇn dùa trªn cwo së t­ duy míi vÒ thÕ giíi sang chiÕn tranh l¹nh, vÒ mét thÕ giíi ®a cùc, ®ang chay ®ua vµo thÕ kû míi b»ng søc m¹nh vÒ kinh tÕ vµ khoa häc c«ng nghiÖn hiÖn ®¹i. Hai lµ, vÊn ®Ò ta tù lµm hay lµ cho c¶ ng­êi n­íc ngoµi cïng lµm còng ®ang næi lªn nh­ lµ mét vÊn ®Ò thêi sù. Sau h¬n 10 n¨m thùc hiÖn ®­êng lèi “®æi míi vµ më cöa” cña §¶ng, chóng ta cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó bµn b¹c vÒ viÖc ta tù lµm mµ phÇn lín b»ng vèn ph¶i vay cña n­íc ngoµi, hay cho ng­êi n­íc ngoµi cïng lµm lµ cã lîi. Chóng ta lµm chñ ®Êt n­íc, nªn cã c¶ hai quyÒn mµ ng­êi n­íc ngoµi kh«ng cã: ®ã lµ quyÒn muèn lµm c¸i g×, lµm ë ®©u, víi quy m« nµo còng ®­îc vµ quyÒn cho phÐp ng­êi n­íc ngoµi lµm trong lÜnh vùc nµo, theo ph­¬ng ph¸p nµo ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña hä. Chóng ta kh«ng nªn tranh luËn mét c¸ch trõu t­îng, lý thuyÕt chung chung, mµ ph¶i thËt sù xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ®· diÔn ra ë n­íc ta trong mét thêi gian dµi cã lÏ lµ ®ñ dµi ®Ó ®­a ra kÕt luËn cÇn thiÕt, v× ®©y lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn s¾p tíi. Chóng ta thö tÝnh xem víi c¶ hai quyÒn trªn th× trong h¬n 10 n¨m qua ta lµm ®­îc bao nhiªu dù ¸n cã gi¸ trÞ vÒ c«ng nghiÖp, vÒ chÕ biÕn n«ng s¶n thùc phÈm, vÒ kh¸ch s¹n, du lÞch v.v... Ba lµ, g¾n liÒn víi vÊn ®Ò trªn lµ viÖc xö lý mèi quan hÖ gi÷a vèn trong n­íc vµ vèn n­íc ngoµi, gi÷a vèn ODA víi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trong n¨m n¨m 1991 - 1995, n­íc ta ®· sö dông 15,6 tû USD vèn ®Çu t­, trung b×nh mçi n¨m h¬n 3 tû USD, mÆc dï ®ã lµ sè vèn qu¸ Ýt nÕu so víi c¸c n­íc trong khu vùc, nh­ng còng ®· t¹o ra ®­îc tèc ®é ph¸t triÓn cao, bëi v× ®iÓm xuÊt ph¸t ®Ó tÝnh chØ sè t¨ng tr­ëng hµng n¨m cßn rÊt thÊp. Nhu cÇu vèn ®Çu t­ cña thêi kú 1996 - 2000 lµ 40 - 42 tû USD, gÊp 2,7 lÇn n¨m tr­íc ®ã. Vèn trong n­íc cÇn huy ®éng lµ 21 - 22 tû USD, trong ®ã chØ cã vèn ng©n s¸ch mçi n¨m kho¶ng 1 tû USD lµ ch¾c ch¾n mµ nguån vèn nµy xem ra còng khã t¨ng nhanh ®­îc, bëi v× nguån thu ng©n s¸ch t¨ng thªm cÇn ph¶i tho¶ m·n bao nhiªu yªu cÇu cÊp b¸ch vÒ t¨ng chi th­êng xuyªn ®Ó duy tr× bé m¸y Nhµ n­íc, chi cho gi¸o dôc, y tÕ, cho phóc lîi x· héi. Hai nguån vèn ®Çu t­ lín nhÊt vµ ngµy cµng trë nªn quan träng h¬n, lµ vèn ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµ vèn nhµn rçi cña d©n c­ th× vÉn cßn lµ nh÷ng ®¹i l­îng khã x¸c ®Þnh. C¸c doanh nghiÖp tr­íc ®©y còng tr«ng vµo vèn vay n­íc ngoµi, hiÖn ®ang ë vµo giai ®o¹n suy tho¸i, thua lç, Ýt cã tÝch luü, cßn c¸c ng©n hµng trong n­íc th× ®ang cÇn cã thêi gian cñng cè th× míi më réng ho¹t ®éng tÝn dông ®Çu t­ ®­îc. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ nÕu chóng ta coi nhiÖm vô cã tÝnh chiÕn l­îc cña vµi chôc n¨m s¾p tíi lµ t¨ng tr­ëng víi tèc ®é cao vµ æn ®Þnh th× lêi gi¶i cña bµi to¸n lµ ph¶i tranh thñ mäi nguån vèn cã thÓ huy ®éng ®­îc ®Ó b¶o ®¶m môc tiªu ®ã, mµ kh«ng nªn tù ®Þnh ra mét giíi h¹n trªn cho viÖc huy ®éng c¸c nguån vèn ®Çu t­. 3.2. Nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ. N©ng cao tÝnh hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­ b»ng c¸c biÖn ph¸p. 3.2.1. Nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ gi¶i ph¸p tr­íc m¾t - Tæ chøc triÓn khai nhanh vµo hiÖu qu¶ NghÞ ®Þnh sè 10/1998/N§ - CP ban hµnh ngµy 23 - 1 - 1998 cña chÝnh phñ vÒ mét sè biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vµ b¶o ®¶m ho¹t ®éng trùc tiÕp ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam v× trong nghÞ ®Þnh nµy ®· gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan ®Õn thñ tôc triÓn khai dù ¸n, c¸ch ®¸nh thuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ lîi tøc, cô thÓ ho¸ nh÷ng ngµnh, nh÷ng vïng ­u tiªn, ­u ®·i ®Çu t­ v.v... nh»m khuyÕn khÝch, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho viÖc thu hót vèn FDI. - Tæ chøc dÞch chuÈn nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý cña Nhµ n­íc liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ FDI ra tiÕng Anh ngay tõ cÊp ban hµnh vµ tæ chøc th«ng tin chóng c«ng khai ë tÊt c¶ c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c ®¬n vÞ cã liªn quan tr¸nh ®­îc sù diÔn gi¶i vµ ¸p dông tuú tiÖn ë c¸c cÊp thõa hµnh g©y phiÒn nhiÔu cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. - §Ó ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thùc sù cã ý nghÜa tÝch cùc th× vÒ c¬ b¶n ph¶i dung hoµ ®­îc lîi Ých cña c¶ hai bªn, thÓ hiÖn thiÖn chÝ cña c¶ chñ ®Çu t­ vµ n­íc tiÕp nhËn vèn ®Çu t­. §èi víi chñ ®Çu t­, môc ®Ých cuèi cïng lµ lîi nhuËn dï r»ng ban ®Çu cã thÓ kh«ng lµ nh­ vËy, ®èi víi n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ lµ sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu ng©n s¸ch, ®æi míi c«ng nghÖ ®Ó n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ v­¬n ra thÞ tr­êng thÕ giíi... nh÷ng môc tiªu trªn ®«i khi m©u thuÉn nhau. Ch¼ng h¹n ®Ó khuyÕn khÝch thu hót ngµy cµng nhiÒu vèn ®Çu t­ th× n­íc muèn tiÕp nhËn ph¶i sö dông c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ, ®iÒu ®ã tr­íc m¾t sÏ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng vµ ng­îc l¹i. Kinh nghiÖm thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë c¸c n­íc ASEAN còng nh­ ë ViÖt Nam trong thêi gian qua cho thÊy ®Ó cã thÓ thu hót ngµy cµng nhiÒu vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi phôc vô nhu cÇu trong n­íc th× cÇn hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p luËt. + ThÓ chÕ ho¸ c¸c quy ®Þnh ph¸p lý kinh tÕ, ®Çu t­ sang h×nh thøc luËt: Tuy khung ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ ®· kh¸ ®Çy ®ñ, nh­ng ®Ó hoµn chÝnh n­íc ta cÇn chuyÓn ®æi nh÷ng ph¸p lÖnh, quy chÕ vµ c¸c quy ®Þnh b»ng c¸c v¨n b¶n d­íi luËt sang h×nh thøc luËt ®Ó cã gi¸ trÞ ph¸p lý cao h¬n. NhÊt lµ ®èi víi quy chÕ khu c«ng nghiÖp tËp trung, quy chÕ x©y dùng khu ®« thÞ mµ hiÖn nay ®· ph¸t triÓn m¹nh nh­ khu c«ng nghiÖp Amata, ®ång Nai víi Th¸i Lan, hay khu c«ng nghiÖp ViÖt Nam - Singapore (S«ng BÐ) khu ®« thÞ Nam Th¨ng Long, ®­êng Nam Nhµ BÌ - B¾c B×nh Ch¸nh. ViÖc thÓ chÕ ho¸ sÏ ®em l¹i niÒm tin ë c¸c nhµ ®Çu t­ vÒ viÖc ®ì ph¶i ®èi phã víi sù thay ®æi ®iÒu chØnh qu¸ nhiÒu vÒ ph¸p lý kinh tÕ, ®Çu t­, vµ trong ®iÒu kiÖn cã thay ®æi th× hä cã thÓ yªn t©m vÒ båi th­êng thiÖt h¹i do nh÷ng thay ®æi quy ®Þnh trong luËt. + Hoµn thiÖn hÖ thèng luËt kinh tÕ cÇn sím ban hµnh c¸c luËt th­¬ng m¹i, luËt kinh doanh bÊt ®éng s¶n, luËt thÞ tr­êng vµ kinh doanh chøng kho¸n, quy chÕ khu c«ng nghiÖp kü thuËt cao. CÇn hoµn chØnh c¸c v¨n b¶n d­íi luËt vÒ quy chÕ cæ phÇn ho¸, b¶o vÖ m«i tr­êng, chuyÓn giao c«ng nghÖ, ®Êu thÇu cho phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Ph¸p luËt ph¶i ®¶m b¶o tÝnh hÖ thèng, tÝnh khoa häc, tÝnh thùc tiÔn, nhÊt lµ tÝnh kh¶ thi. + Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ thuÕ: ViÖc hoµn thiÖn hÖ thèng thuÕ mét c¸ch cã hÖ thèng ®Æc biÖt lµ thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu ®Ó héi nhËp vµ hîp t¸c thuÕ quan víi c¸c n­íc ASEAN. Më réng hÖ thèng hiÖp dÞnh thuÕ song ph­¬ng, theo dâi vµ thùc hiÖn tèt c¸c hiÖp ®Þnh ®· ký lµ nh÷ng ph­¬ng c¸ch tèt ®Ó thóc ®Èy ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Ngµnh thuÕ ®ang nghiªn cøu söa ®æi bæ sung c¶i c¸ch thuÕ b­íc 2 trong ®ã c¬ b¶n lµ 3 dù luËt thuÕ míi ®èi víi n­íc ta. Dù luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm cña thuÕ doanh thu. Dù luËt thuÕ thu nhËp c«ng ty thay thÕ thuÕ lîi tøc. Dù luËt thuÕ thu nhËp c¸ nh©n thay cho ph¸p lÖnh thuÕ thu nhËp d©n c­ vµ thuÕ thu nhËp ®èi víi ng­êi cã thu nhËp cao. LuËt thuÕ doanh thu tiªu thô ®Æc biÖt ®­îc Quèc Héi th«ng qua kú häp thø 8 kho¸ IX trong n¨m 1995 tuy cã môc tiªu lµ lµm ®¬n gi¶n h¬n c¸c møc thuÕ suÊt phï hîp víi thùc tiÔn s¶n xuÊt kinh doanh, kh¾c phôc nh­îc ®iÓm s¬ hë trong chÝnh s¸ch thuÕ nh­ng vÉn ch­a ph¶i lµ hîp lý mµ cÇn ph¶i sím ®­îc thay thÕ b»ng luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. CÇn ph¶i ban hµnh ph¸p lÖnh ®­a viÖc thu phÝ vµ lÖ phÝ thèng nhÊt, c«ng t¸c qu¶n lý ph¶i ®i vµo nÒ nÕp ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng nhiÒu phÝ vµ lÖ phÝ tuy kh«ng lín nh­ng kh«ng hîp lý lµm phiÒn hµ nhiÒu ng­êi ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. + C­¬ng quyÕt xö ph¹t c¸c hµnh ®éng trèn thuÕ. Trong h×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh bªn ViÖt Nam vÉn cã hiÖn t­îng h¹ch to¸n sai lÖch néi dung, nghiÖp vô kinh tÕ ®Ó gi¶m daonh thu, gi¶m l·i, chuyÓn doanh thu chÞu thuÕ suÊt cao sang chÞu thuÕ suÊt thÊp h¬n ®Ó cho bªn n­íc ngoµi lîi dông trèn thuÕ. XÝ nghiÖp n­íc ngoµi cã nhiÒu c¬ héi ®Ó thùc hiÖn thñ ®o¹n trèn thuÕ nh­: n©ng gi¸ tµi s¶n gãp vèn, n©ng gi¸ nguyªn vËt liÖu ®Ó gi¶m tÝch luü, gi¶m thuÕ lîi tøc, h¹ gi¸ b¸n s¶n phÈm ®Æc biÖt gi¸ b¸n néi bé c«ng ty ®a quèc gia. B¸n nguyªn vËt liÖu ®· ®­îc miÔn thuÕ nhËp khÈu ra thÞ tr­êng néi ®Þa trèn thuÕ, chuyÓn lîi nhuËn hoÆc chuyÓn ®èi t¸c mµ thùc chÊt lµ b¸n cæ phÇn. Trong viÖc d©y d­a tån ®äng thuÕ cßn do ®èi t¸c trong n­íc lµ quèc doanh hç trî. QuyÕt to¸n c¸c chi phÝ cao bÊt hîp lý còng th­êng xuyªn x¶y ra ®Ó gi¶m lîi tøc chÞu thuÕ cÇn ph¶i ®­îc thu håi cho ng©n s¸ch. + Quy ®Þnh cô thÓ vµ h¹n chÕ miÔn thuÕ nhËp khÈu thiÕt bÞ vËt t­: ThuÕ nhËp khÈu nguyªn liÖu vËt t­ thiÕt bÞ m¸y mãc ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh ®­îc miÔn thuÕ nªn cã c¸c kho¶n khuyÕn khÝch sö dông vËt t­ nguyªn liÖu vµ c¶ thiÕt bÞ s¶n xuÊt trong n­íc. C¸c thiÕt bÞ kü thuËt cao míi ph¶i nhËp kkhaaur vµ tiªu chuÈn c«ng nghÖ, m¸y mãc, t×nh tr¹ng sö dông ph¶i ®­îc kiÓm tra cña c¸c tæ chøc t­ vÊn, kiÓm tra chuyªn ngµnh. Cßn c¸c thiÕt bÞ kh¸c khuyÕn khÝch sö dông trong n­íc ®Ó kÝch thÝch c«ng nghiÖp nÆng c¬ khÝ chÕ t¹o lµ môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i ®i qua. + Söa ®æi tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång qu¶n trÞ trong xÝ nghiÖp liªn doanh: C¸c quy ®Þnh vÒ ®iÒu lÖ xÝ nghiÖp qu¸ cøng nh¾c, ®«i khi chØ lµ h×nh thøc. Gi¶m c¸c vÊn ®Ò cÇn sù nhÊt trÝ 100% cña héi ®ång qu¶n trÞ ®Ó viÖc qu¶n lý xÝ nghiÖp liªn doanh ®­îc linh ho¹t h¬n. + Më réng ngµnh nghÒ ®­îc phÐp ®Çu t­: §Ó ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, cÇn thªm h×nh thøc c«ng ty thuª mua thiÕt bÞ m¸y mãc gióp c¸c nhµ s¶n xuÊt h¹n chÕ ®­îc trong viÖc ®Çu t­ vµo vèn cè ®Þnh, hay c«ng ty th­¬ng m¹i. Cho phÐp nh÷ng tËp ®oµn lín cã tiÕng ®· kinh doanh ®a ngµnh ®­îc lËp c«ng ty liªn doanh thùc hiÖn mét lóc nhiÒu dù ¸n. §iÓm nµy cã h¹n chÕ lµ th­êng chØ phï hîp víi h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi v× quy m« vèn lín khã t×m ®èi t¸c trong n­íc. Tuy nhiªn kh«ng v× lîi nhuËn mµ cho phÐp kinh doanh c¸c ngµnh cã h¹i ®Õn b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc hay an ninh x· héi nh­ kinh doanh cê b¹c, sex. CÇn t¨ng møc thuÕ vµ h¹n chÕ kinh doanh s©n golf, r­îu, thuèc ®¸. + ThÓ chÕ ho¸ c¸c ­u ®·i ®Çu t­ trong n­íc. CÇn thÓ chÕ ho¸ viÖc dµnh mét sè lÜnh vùc, dù ¸n cho ®Çu t­ trong n­íc vµ cã nh÷ng ­u ®·i khuyÕn khÝch nhÊt ®Þnh. Kh«ng thÓ v× muèn ph¸t triÓn nhanh hay v× quyÒn lîi côc bé mµ kÐo dµi t×nh tr¹ng ®em tÊt c¶ nh÷ng ngµnh nghÒ cã tû suÊt lîi nhuËn cao, dÔ kiÕm lêi cho n­íc ngoµi ®Çu t­. + §Þnh h­íng vµ quy ho¹ch thu hót ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh then chèt vÒ c¬ së h¹ tÇng ®iÖn lùc, ®­êng cao tèc, bÕn c¶ng, s©n bay theo h×nh thøc BOT, thu hót vµo c¸c dù ¸n khai th¸c quÆng má vµ vËt liÖu c¬ b¶n, vµo lÜnh vùc c«ng nghÖ cao. CÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p ­u ®·i cã träng ®iÓm ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c lÜnh vùc cã t¸c dông thóc ®Èy ph¸t triÓn nh­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng: nhµ m¸y ®iÖn, cÊp tho¸t n­íc, chÕ biÕn r¸c th¶i, cÇu ®­êng ®ang yÕu, x©y dùng khu c«ng nghiÖp tËp trung, b­u chÝnh viÔn th«ng, bÕn c¶ng s©n bay, ®iÖn tö tin häc. Muèn nh­ vËy cÇn ph¶i chuÈn bÞ tèt c¸c dù ¸n kh¶ thi, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ chuÈn bÞ ®èi t¸c phÝa ViÖt Nam t­¬ng xøng víi quy m« vµ tr×nh ®é dù ¸n. + C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh: c¶i tiÕn hµnh chÝnh qu¶n lý Nhµ n­íc trong lÜnh vùc hîp t¸c ®Çu t­ lµ biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­. CÇn x¸c ®Þnh chÕ ®é qu¶n lý xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi theo h­íng bá c¬ quan chñ qu¶n cña c¸c ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu lµm gi¶m tiªu cùc vµ t¹o tÝnh chñ ®éng thùc sù cho xÝ nghiÖp. CÇn ®¬n gi¶n ho¸ quy tr×nh thñ tôc xÐt duyÖt, thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ nh­ ®Þnh h­íng tiÕn ®Õn quy tr×nh mét cöa vµ thêi h¹n xÐt duyÖt rót ng¾n tèi ®a. Rµ so¸t l¹i c¸c quy ®Þnh r­êm rµ bÊt hîp lý, kh«ng cô thÓ dÔ t¹o thµnh c¸c tiªu cùc trong c¸c ngµnh ®Æc biÖt vÒ x©y dùng, xuÊt nhËp khÈu vµ qu¶n lý xuÊt nhËp c¶nh, cÊp visa, c­ tró, b¶o vÖ m«i tr­êng. Trong viÖc c¶i tiÕn thñ tôc ho¸ ®¬n, chøng tõ trong ngµnh thuÕ cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng thµnh quy tr×nh thñ tôc hîp lý vµ æn ®Þnh vÒ c¸c c«ng t¸c, sæ s¸ch kÕ to¸n, chøng tõ ho¸ ®¬n, c¸c tr×nh tù vµ thñ tôc nép thuÕ tho¸i bá tiÒn thuÕ. + Më réng vµ thÓ chÕ ho¸ ho¹t ®éng t­ vÊn ph¸p luËt vÒ ®Çu t­: §©y lµ lÜnh vùc quan träng nh­ng cßn bá trèng ho¹t ®éng tù ph¸t thiÕu tæ chøc, thiÕu chØ ®¹o cña ngµnh vµ ®oµn luËt s­. Trong khi ®ã lÜnh vùc nµy rÊt quan träng ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ song hÇu hÕt chØ do luËt s­ vµ c¸c c«ng ty luËt, c«ng t­ t­ vÊn n­íc ngoµi ®¶m tr¸ch. Ho¹t ®éng trªn ®· t¹o nªn kh«ng Ýt tiªu cùc trong viÖc thiÕt lËp, thÈm ®Þnh vµ triÓn khai dù ¸n ®Çu t­. V× vËy cÇn n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô vÒ t­ vÊn ph¸p luËt trong lÜnh vùc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cho c¸c luËt s­ trong n­íc, nhÊt lµ t¹i Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh. CÇn sím h×nh thµnh c¸c tæ nghiªn cøu ph¸p luËt chuyªn ngµnh nh­: tæ vÒ luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, tæ vÒ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp kinh tÕ v.v. ®Ó lµm nßng cèt trong viÖc nghiªn cøu c¸c néi dung vµ ph¸p luËt chuyªn ngµnh, ®ãng gãp ý kiÕn s©u s¾c cho c¸c dù th¶o luËt, ph¸p lÖnh... khi cÇn. Trong tiÕn tr×nh ®æi míi sang kinh tÕ thÞ tr­êng, khung ph¸p lý cã t¸c dông c¬ b¶n x¸c lËp luËt cña thÞ tr­êng cho mäi thµnh phÇn tham gia. Trong ®ã luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh ®Çu t­ vµ c¶i thiÖn bé mÆt kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi vµ bæ sung söa ch÷a c¸c luËt vµ v¨n b¶n luËt vÉn cßn tiÕp tôc ®Ó toµn khung ph¸p lý cho ho¹t ®éng kinh tÕ, ®Æc biÖt luËt trong lÜnh vùc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cÇn ®­îc ­u tiªn hoµn thiÖn tr­íc v× c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi quen vµ ®ßi hái ph¶i ®­îc biÕt râ toµn bé luËt chi phèi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña hä c¶ trong tr­êng hîp xÊu nhÊt. - §Æc biÖt chó ý tÝnh nhÊt qu¸n cña c¸c cÊp thõa hµnh thùc hiÖn c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ cã vèn FDI tr¸nh t×nh tr¹ng mçi cÊp thõa hµnh diÔn gi¶i luËt vµ chñ tr­¬ng cña Nhµ n­íc mét c¸ch tuú tiÖn g©y phiÒn hµ cho nhµ ®Çu t­ - Sím thùc hiÖn nghÞ quyÕt Trung ­¬ng §¶ng lÇn thø 4 ¸p dông c¬ chÕ mét khung gi¸ dÞch vô: ®iÖn, n­íc, du lÞch... ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc ®Ó t¹o m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng. - Cñng cè sù ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng, xem xÐt l¹i c¸c chÝnh s¸ch më tµi kho¶n, chÝnh s¸ch chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ v.v... ®èi víi c¸c doanh nghiÖp FDI, Ýt nhÊt còng ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t­ tr¶ nî n­íc ngoµi trong thêi gian ho¹t ®éng ch­a cã hiÖu qu¶. - TiÕp tôc duy tr× sù ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®­îc lËp ra tõ th¸ng 4/1998 nh»m gi¶i quyÕt cÊp b¸ch, th¸o gì nh÷ng khã kh¨n cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. - Cho phÐp thÝ ®iÓm mét sè c«ng ty cã vèn ®Çu t­ FDI ®ang lµm ¨n thuËn lîi t¹i ViÖt ®­îc chuyÓn ®æi tõ h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n sang c«ng ty cæ phÇn, b­íc thö nghiÖm nµy gióp cho ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ t¨ng kh¶ n¨ng huy ®éng vèn tõ mäi nguån, ngoµi ra t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI sau nµy tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. - T¨ng c­êng ho¹t ®éng tiÕp thÞ ®Çu t­. + ChuyÓn h­íng tiÕp thÞ sang c¸c n­íc Ch©u ¢u, Ch©u Mü gi¶m dÇn tû träng thu hót vèn tõ khu vùc nãi tiÕng Hoa ®Ó thùc hiÖn c©n b»ng gi÷a c¸c lùc l­îng ®Çu t­. + Tham gia m¹ng Internet - më trang Web giíi thiÖu vÒ m«i tr­êng vµ c¬ héi, tiÒm n¨ng ®Çu t­. + Phèi hîp víi bé ngo¹i giao, bé th­¬ng m¹i vµ bé kÕ ho¹ch ®Çu t­ tæ chøc c¸c héi th¶o quèc tÕ ë tõng khu vùc giíi thiÖu vÒ tiÒm n¨ng ®Çu t­ ë ViÖt Nam. + Giíi thiÖu s¸ch b¸o, catalogue b»ng c¸c thø tiÕng th«ng dông ®Ó tæ chøc tuyªn truyÒn vËn ®éng ®Çu t­ kh¾p toµn cÇu. + Tæ chøc ®èi tho¹i, xóc tiÕn ®Çu t­ th«ng qua céng ®ång c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi mµ c¸ch ®©y kh«ng l©u chÝnh phñ ViÖt Nam cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ FDI ®­îc thµnh lËp. - Thµnh lËp mét trung t©m ®Çu mèi ®Ó gi¶i quyÕt c¸c v­íng m¾c cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI. - Rµ so¸t l¹i c¬ cÊu ®Çu t­, ®¶m b¶o c©n ®èi vèn huy ®éng vµo c¸c ngµnh, lÜnh vùc ®Þa bµn l·nh thæ, tr¸nh hiÖn t­îng ®Çu t­ vèn kÐm hiÖu qu¶. Trong thùc tÕ theo sè liÖu thèng kª tíi th¸ng 7 n¨m 1997, c¬ cÊu vèn FDI lµ: c«ng nghiÖp 46,8%; kh¸ch s¹n, c¨n hé, v¨n phßng: 35%; dÞch vô: 18,2%. Theo sè liÖu trªn, sè l­îng vèn ®Çu t­ FDI vµo lÜnh vùc kh¸ch s¹n, c¨n hé, v¨n phßng chiÕm tû träng kh¸ lín (35%). HiÖn nay ë ViÖt Nam nãi chung (chñ yÕu lµ Hµ Néi, thµnh phè HCM vµ c¸c thµnh phè lín) ®· cã dÊu hiÖu d­ thõa n¨ng lùc cña kh¸ch s¹n vµ c¨n hé do ®Çu t­ t¨ng qu¸ nhanh so víi nhu cÇu. §©y còng lµ mét trong c¸c nguyªn nh©n lµm gi¶m hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ vµ gãp phÇn vµo khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Th¸i Lan vµ mét sè n­íc kh¸c. - Cã quy ho¹ch cô thÓ x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp, khu kinh tÕ tù do, ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. - §èi víi mét sè c«ng ty liªn doanh ho¹t ®éng cã l·i, sím cã gi¶i quyÕt nh­ chuyÓn nh­îng vèn cho n­íc ngoµi hoÆc ®èi t¸c thø ba kh¸c, kh«ng nªn ®Ó lç kÐo dµi. - Qu¶n lý ph¶i quan t©m tõ kh©u ®Çu ®Õn kh©u cuèi tøc lµ quan t©m ®Õn c¶ ba kh©u tõ kh©u thÈm ®Þnh, qu¶n lý qu¸ tr×nh triÓn khai vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp FDI. - Thu hót FDI vµo c¸c ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi khã kh¨n, vïng s©u, vïng xa kh«ng chØ b»ng ­u ®·i thuÕ mµ cÇn x©y dùng c¬ së h¹ tÇng míi cã thÓ kÐo c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo. - CÇn thi hµnh chÝnh s¸ch h÷u hiÖu ®Ó gi¶m tèi ®a sù ph©n ho¸ gi÷a giµu nghÌo gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng gi÷a c¸c tÇng líp d©n c­ hiÖn nay ®ang lµ mét trong nh÷ng c¨n bÖnh khã ch÷a trÞ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i trong ®ã cã hîp t¸c FDI. - CÇn xö lý nghiªm kh¾c nh÷ng hiÖn t­îng tham nhòng, lµm tr¸i víi nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt cña c¸c c¸n bé thõa hµnh, gãp phÇn lµm trong s¹ch m«i tr­êng ®Çu t­. - CÇn ph¶i ®æi míi c«ng t¸c ®µo t¹o ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thùc hiÖn mét lùc l­îng lao ®éng dåi dµo vµ sÏ cã thÓ cung øng hµng n¨m cho c¸c doanh nghiÖp FDI. Nh­ng ®Õn nay sau 10 n¨m thùc hiÖn luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, lùc l­îng lao ®éng cña ta ®· béc lé kh¸ nhiÒu yÕu kÐm, thÓ hiÖn ë tr×nh ®é tay nghÒ vµ kh¶ n¨ng ngo¹i ng÷. 3.2.2. Nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ gi¶i ph¸p l©u dµi. - Sím th«ng qua vµ ban hµnh c«ng khai quy ho¹ch c¸c dù ¸n FDI tõ ®©y ®Õn n¨m 2000 vµ nh÷ng n¨m tiÕp theo. - XÐt duyÖt vµ c«ng khai chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam khi bu«n b¸n víi c¸c n­íc vµ víi c¸c n­íc AFTA tõ ®©y ®Õn n¨m 2006 khi ViÖt Nam thùc hiÖn xong ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ CEPT. ViÖc nµy gióp cho c¸c nhµ ®Çu t­ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch xuÊt khÈu s¶n phÈm cña m×nh trong t­¬ng lai. - Hoµn thiÖn ho¹t ®éng h¶i quan phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ khu vùc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c dù ¸n FDI. - Thóc ®Èy ®µm ph¸n th­¬ng m¹i víi Mü, víi tæ chøc WTO t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp FDI xuÊt khÈu thuËn lîi sang thÞ tr­êng Mü vµ c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi - X©y dùng quy ho¹ch tæng thÓ chiÕn l­îc thu hót ®Çu t­ FDI t¹i ViÖt Nam, trªn c¬ së quy ho¹ch tæng thÓ nµy c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p tæ chøc thùc hiÖn cô thÓ. Tãm l¹i còng nh­ c¸c n­íc trong khu vùc, ho¹t ®éng ®Çu t­ FDI ®ang gÆp khã kh¨n nh­ng víi nh÷ng gi¶i ph¸p trªn hy väng r»ng ho¹t ®éng FDI cña ViÖt Nam sÏ gia t¨ng trong nh÷ng n¨m tíi. KÕt LuËn Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ ë Ch©u ¸ b¾t ®Çu tõ th¸ng 7/ 1997 kÐo dµi ®· h¬n mét n¨m vµ cho ®Õn nay ng­êi ta vÉn ch­a thÊy hÕt ®­îc nh÷ng t¸c ®éng cña nã. Trªn ®©y lµ toµn bé diÔn biÕn cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸, nguyªn nh©n dÉn ®Õn cuéc khñng ho¶ng nµy, t¸c ®éng cña nã ®Õn c¸c n­íc nãi chung vµ ®Õn ViÖt Nam nãi riªng, nh÷ng bµi häc vµ nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng ë c¸c n­íc vµ ë ViÖt Nam. Mong r»ng ViÖt Nam nãi riªng vµ c¸c n­íc bÞ ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng nµy nãi chung sím kh¾c phôc ®­îc hËu qu¶, ph¸t triÓn ®Êt n­íc víi tèc ®é cao Tµi LiÖu Tham Kh¶o - T¹p chÝ: nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi: Sè 3 - 1997 (trang 9 - 15); sè 6/ 1997(trang 25 - 33), sè 1 - 1998 (trang 6 - 10); sè 2/1998 (trang 22 - 25) sè 3/1998 (trang 10 - 15). - Th­¬ng m¹i sè 12/1998 (trang 24 - 27); sè 14/1998; sè 6/1998 - ThÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ: sè 6/1998 (trang 24 - 41), sè 12/1997 (trang 28) sè 8/1998 (trang 23, 24); sè 9/1998 (trang 30 - 34); sè 7/1998 (trang 28, 29); sè 4/1998 (trang 13, 14). - Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn - Ngo¹i th­¬ng 16 -12/9/1998; 23 - 29/9/1998 (trang 27,28); 30/9 - 6/10/1998 (trang 26, 27). - Tµi chÝnh sè 4/1998 (trang 36 - 41); sè 7/1998 (trang 31 - 40); sè 12/1997 (trang 42, 43), sè 10/1998 (trang 40 - 47); sè 8/1998 (trang 36 - 39); sè 11/1997 (trang 41,42). - ViÖt Nam vµ §«ng Nam ¸ ngµy nay sè 4/1998 (trang 14 - 17); sè 1/1998 (trang 14, 15). - Nghiªn cøu kinh tÕ: sè 2, 4, 5/ 1998; sè 10, 12/1997. - Th«ng tin tµi chÝnh tiÒn tÖ sè 3 th¸ng 2/1998 (trang 19, 20); sè 9 (5/1998); sè 11 th¸ng 6/1998 (trang 7 - 11); sè 12 th¸ng 6/1998 (trang 27, 28) - Ph¸t triÓn kinh tÕ sè 95/1998 (trang 20 - 35) - Con sè vµ sù kiÖn: sè 1, 2, 3, 4, 8, 9/1998; sè 8, 9, 10, 11/1997. - Nghiªn cøu lý luËn: sè 9/1998; 9/1997. - Th«ng tin lý luËn: 9/1998 - C«ng nghiÖp: sè 8, 19/1998. - Kinh tÕ thÕ giíi: sè 3, 4, 6, 10/1997; sè 1, 2, 3, 4/1998. - Th«ng tin tµi chÝnh: sè 6, 16/1997; sè 3, 5, 8, 9, 1, 12, 15, 17/1998. - ThÞ tr­êng gi¸ c¶: sè 9, 10, 11/1997; sè 1, 4, 7, 8/1998 - KT Sµi Gßn sè 10, 11, 20, 21, 23, 28, 35, 36, 37, 41, 42, 43/1998 - Thêi b¸o kinh tÕ: sè 70 trang 14; sè 80 trang 14; sè 88 trang 14. - B¸o ®Çu t­: sè 100, 104. Môc Lôc ._.