Khoa học - Công nghệ trong Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn

A.Lời mở đầu Trong suốt chiều dài lịch sử của dân tộc nông nghiệp luôn là ngành đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế nông thôn nói riêng, cả nước nói chung. Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp m¹nh bÒn v÷ng lu«n ®­îc §¶ng, Nhµ N­íc ta ®Æt ë vÞ trÝ trung t©m trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi . MÆt kh¸c, d­íi t¸c ®éng nh­ vò b·o cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ, xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, còng nh­ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo xu h­íng hiÖn ®¹i, vai trß cña n«ng nghiÖp (xÐt trong mèi t­¬ng quan dµi h¹n víi ngµnh n«ng nghiÖp vµ dÞch vô) cã xu h­íng gi¶m sót. H¬n n÷a, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp n­íc ta ®ang ph¶i ®èi mÆt víi viÖc sö dông l·ng phÝ nguån lùc phôc vô n«ng nghiÖp dÉn ®Õn c¹n kiÖt dÇn tµi nguyªn, g©y « nhiÔm m«i tr­êng ®Êt, n­íc, kh«ng khÝ…¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi chÊt l­îng t¨ng tr­ëng n«ng nghiÖp còng nh­ qu¸ tr×nh thùc hiÖn xãa ®ãi, gi¶m nghÌo, c«ng b»ng x· héi, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i… ë khu n«ng nghiÖp, n«ng th«n. ChÝnh v× thÕ viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n bÒn v÷ng lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu vµ cÊp thiÕt ®Æt ra cho n­íc ta lóc nµy. §Ó thù hiÖn ®­îc môc tiªu ®· ®Ò ra nhµ n­íc ®· thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa n«ng th«n b»ng nhiÒu ph­¬ng ph¸p nh­: ¦u tiªn ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, chó träng ph¸t huy nguån lùc con ng­êi . Quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, x©y dùng, ph¸t triÓn n«ng th«n kiÓu míi. Thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h­íng ph¸t huy lîi thÕ cña tõng vïng ®Ó s¶n xuÊt hµng hãa víi quy m« lín vµ chÊt l­îng hiÖu qu¶. T¨ng c­êng øng dông tiÕn bé khoa häc - kü thuËt. Bªn c¹nh ®ã còng ph¶i biÕt b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn cña ®Êt n­íc, tr¸nh « nhiÔm m«i tr­êng, c¹n kiÖt tµi nguyªn… Mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ viÖc øng dông tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ. §©y kh«ng chØ lµ mét néi dung ®­îc ®Æc biÖt quan t©m cña nhµ n­íc mµ cßn lµ ®Ò tµi cho bµi tiÓu luËn cña t«i. B.Néi dung chÝnh. Ch­¬ng I. C¬ së cña ®Ò tµi. I.Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt. 1. kh¸i niÖm: LÞch sö x· héi loµi ng­êi ®· tr¶i qua nh÷ng giai ®o¹i ph¸t triÓn kh¸c nhau tõ thêi kú m«ng muéi, thêi kú ®å ®¸, thêi kú ®å ®ång…cho tíi thêi kú cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc ky thuËt hiÖn ®¹i ngµy nay. §Ó ®¹t ®­îc nÊc thang tiÕn bé trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nh­ trªn, con ng­êi tõ chç lÖ thuéc vµo tù nhiªn ®Õn chç v­¬n lªn nhËn thøc quy luËt kh¸ch quan cña tù nhiªn tiÕn tíi chinh phôc tù nhiªn ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña con ng­êi. Nh­ vËy, Khoa häc theo nghÜa chung nhÊt lµ hÖ thèng kiÕn thøc, hiÓu biÕt cña con ng­êi vÒ quy luËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn kh¸ch quan cña tù nhiªn, x· héi, t­ duy. C«ng nghÖ theo nghÜa chung nhÊt lµ tËp hîp nh÷ng hiÓu biÕt vÒ ph­¬ng thøc vµ ph­¬ng h­íng c¶i t¹o tù nhiªn, phôc vô cho nhu cÇu cña con ng­êi. Ngµy nay, c«ng nghÖ ®­îc sö dông réng r·i trong nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau: c«ng nghÖ hãa dÇu, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ ®ãng tµu… Nh­ vËy, c«ng nghiÖp còng lµ tËp hîp nh÷ng hiÓu biÕt cña con ng­êi, nh­ng kh«ng ph¶i nhËn thøc sù vËt kh¸ch quan nãi chung, mµ lµ hiÓu biÕt ®­îc chuyÓn hãa thµnh ph­¬ng thøc vµ ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt, nh­ng hiÓu biÕt ®­îc vËt chÊt hãa trong c«ng cô lao ®éng, ®èi t­îng lao ®éng, trong quy tr×nh c«ng nghÖ hoÆc kÕt tinh thµnh kü n¨ng, kü s¶o hay c¸ch thøc kÕt hîp c¸c tè ®Çu vµo sao cho hiÖu qu¶ nhÊt cña ng­êi lao ®éng trong ho¹t ®éng s¶n uÊt. Còng cã sù ph©n biÖt gi÷a kü thuËt vµ c«ng nghÖ. Kü thuËt th­êng ®­îc hiÓu lµ: TËp hîp m¸y mãc, thiÕt bÞ còng nh­ hÖ thèng c¸c ph­¬ng tiÖn ®­îc dïng ®Ó s¶n xuÊt hay phôc vô nhu cÇu kh¸c cña x· héi. Nh­ vËy khi nãi ®Õn kü thuËt ng­êi ta nghÜ ®Õn ngay m¸y mãc. Mèi quan hÖ gi÷a kü thuËt vµ c«ng nghÖ: Khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Khoa häc s¸ng t¹o ra c«ng nghÖ dÉn ®Õn biÕn ®æi kü thuËt, ph­¬ng tiÖn kü thuËt míi t¹o ra nã. BiÕn ®æi kü thuËt th­êng ®­îc t¹o ra tõ c«ng nghÖ míi. Kü thuËt thóc ®Èy biÕn ®æi c«ng nghÖ, hoµn thiÖn c«ng nghÖ. Khoa häc vµ c«ng nghÖ còng cã mèi liªn hÖ biÖn chøng víi nhau. C«ng nghÖ ph¸t triÓn dùa trªn nÒn t¶ng cña khoa häc, c«ng nghÖ ph¸t trÓn còng thóc ®Èy khoa häc nghiªn cøu. Thời đại chúng ta là thời đại quá độ lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới bắt đầu từ khoảng đầu thế kỷ XX (1917). Cũng không phải ngẫu nhiên mà cách mạng khoa học công nghệ bùng lên từ khoảng giữa thế kỷ XX dẫn đến sự khởi đầu kinh tế tri thức và trở thành đặc trưng của thời đại. Phải chăng đây là phản ánh mối quan hệ biện chứng tất yếu giữa khoa học và cách mạng, cơ bản tương tự như những lần biến động thay đổi hình thái kinh tế - xã hội trước đây, nhưng phức tạp và dữ dội hơn nhiều. 2. §Æc ®iÓm cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt trong n«ng nghiÖp: a. TiÕn bé khoa häc kü thuËt ph¶i dùa trªn tiÕn bé vÒ sinh häc, sinh th¸i häc. TiÕn bé khoa häc kü thuËt ph¶i dùa trªn nh÷ng tiÕn bé vÒ sinh häc vµ sinh th¸i häc , lÊy c«ng nghÖ sinh häc vµ sinh th¸i häc lµm trung t©m. C¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ kh¸c nh­ thñy lîi hãa, c¬ giíi hãa, ®iÖn khÝ hãa, hãa häc hãa, c¶i t¹o hãa… ph¶i ®¸p øng nhu cÇu cña tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ sinh häc vµ sinh th¸i häc. Mèi quan hÖ sinh häc vµ sinh th¸i trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®ßi hái c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ kh¸c h­íng sù ph¸t triÓn cña m×nh vµo viÖc c¶i tiÕn b¶n th©n sinh vËt (c¸c c©y tr«ng vËt nu«i) vµ c¶i tiÕn m«i tr­êng sèng cña sinh vËt. ViÖc nghiªn cøu vµ t¹o ra gièng míi trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®ång thêi ®ßi hái viÖc nghiªn cøu vµ t¹o ra mét lo¹t c¸c yÕu tè dång bé kh¸c. Cø nh­ vËy tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ n«ng nghiÖp ngµy cµng tiÕn bé theo chiÒu réng vµ chiÒu s©u. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ngµy nay dang ph¶i ®èi mÆt víi tÝnh kha hiÕm c¸c yÕu tè nguån lùc. Nh­ vËy, nh÷ng c«ng nghÖ míi trong trång trät vµ ch¨n nu«i kh«ng nh÷ng ph¶i nh»m n©ng cao søc sèng bªn trong cña c©y trång, vËt nu«i, sö dông nh÷ng hiÖu qu¶ cao nhÊt cña nguån tµi nguyªn ®Êt ®ai sinh th¸i hiÖn cã, mµ cßn ph¶i gãp phÇn gi÷ g×n, t¸i t¹o c¸c nguån tµi nguyªn ®ã ®Ó ®¶m b¶o ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng trong t­¬ng lai.  b. ViÖc nghiªn cøu øng dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt trong n«ng nghiÖp ph¶i mang tÝnh vïng vµ tÝnh ®Þa ph­¬ng cao: Do sù kh¸c biÖt vÒ lo¹i ®Êt, ®Þa h×nh, thêi tiÕt. khÝ hËu… gi÷a c¸c vïng n«ng nghiÖp n«ng th«n ®ßi hái ph¶i kh¶o nghiÖm, ph¶i ®Þa ph­¬ng hãa c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ tr­íc khi triÓn khai ¸p dông ®¹i trµ. c.TÝnh ®a d¹ng cña c¸c lo¹i h×nh trong n«ng nghiÖp. XÐt vÒ mèi quan hÖ tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ víi s¶n phÈm, cã 2 lo¹i h×nh c«ng nghÖ: - C«ng nghÖ th©m canh: N©ng cao n¨ng xuÊt s¶n l­îng vµ n¨ng xuÊt kinh tÕ trªn mçi ®¬n vÞ diÖn tÝch - C«ng nghÖ c¬ giíi vµ tù ®éng hãa: n©ng cao n¨ng xuÊt viÖc lµm, tiÕt kiªm thêi gian lao ®éng trong mçi kh©u c«ng viÖc, gi¶m bít hao phÝ lao ®éng sèng. Lùa chän sù kÕt hîp h¹i lo¹i c«ng nghÖ nãi trªn nh­ thÕ nµo lµ tïy thuéc mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña ngµnh n«ng nghiÖp ë tõng vïng kh¸c nhau ®Ó d¸p øng nhu cÇu x· héi, nhu cÇu rót bít lao ®éng n«ng nghiÖp ®Ó ph¸t triÓn c¸c nghµnh dÞch vô vµ s¶n xuÊt phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n, vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ thu nhËp… c.TÝnh ®ång bé trong ph¸t triÓn khoa häc c«ng - nghÖ trong n«ng nghiÖp. XÐt trªn khÝa c¹ch vËt chÊt kü thuËt, mét tiÕn bä khoa häc c«ng nghÖ bÊt kú trong n«ng nghiÖp ®Òu ®­îc biÓu hiÖn ë ra ë sù ph¸t triÓn vÒ c«ng cô lao ®éng, ®èi t­îng lao ®éng vµ sù ph¸t triÓn kü thuËt, kü n¨ng cña ngay chÝnh b¶n th©n ng­êi lao ®éng. Nãi c¸ch kh¸c sù ph¸t triÓn tõng mÆt, tõng bé phËn cña lù l­îng s¶n xuÊt lµ sù biÓu hiÖn cã Ýnh vËt chÊt kü thuËt cña tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ n«ng nghiÖp. NÕu nh­ tõng tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ riªn lÎ chØ t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn t­êng mÆt, tõng yÕu tè cña lùc l­îng s¶n xuÊt, th× ng­îc l¹i sù ph¸t triÓn cña ngµnh n«ng nghiÖp l¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn ®ång bé cña c¸c yÕu tè c¸u thµnh c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña b¶n th©n n«ng nghiÖp. §iÒu nµy cã nghÜa lµ, cÇn cã sù vË dông tæng hîp c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ riªng lÎ ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn v÷ng ch¾c cña n«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, tæng thÓ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña n«ng nghiÖp lé ra nh÷ng bé phËn l¹c hËu, yÕu kÐm.Kh¾c phôc nhòng bé phËn l¹c hËu, yÕu kÐm nµy chÝnh lµ nhiÖm vô träng t©m trong giai ®o¹n nhÊt ®Þnh cña viÖc nghiªn cøu øng dông khoa häc – c«ng nghÖ.  II. Néi dung cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt trong n«ng nghiÖp. TiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ n«ng nghiÖp cã néi dung réng lín liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn cña tÊt c¶ c¸c yÕu tè, bé phËn cÊu thµnh nªn lùc l­îng s¶n xuÊt cña ngµnh nµy. 1.Thñy lîi hãa n«ng nghiÖp. a.Kh¸i niÖm: Thñy lîi lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn tæng hîp biÖn ph¸p khai th¸c sö dông vµ b¶o vÖ nguån n­íc trªn mÆt ®Êt, d­íi mÆt ®Êt cho nhu cÇu s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t ë n«ng th«n, ®ång thêi h¹n chÕ t¸c h¹i g©y ra cho ®êi sèng. - Thñy lîi hãa lµ tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ liªn quan tíi n­íc cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ®êi sèng n«ng th«n. YÕu tè n­íc th­êng g¾n víi ®Êt ®ai, s«ng biÓn, thêi tiÕt, khÝ hËu… V× vËy thñy lîi hãa cã néi dung r«ng lín víi ph¹m vi kh¸c nhau trªn mét vïng, mét quèc gia, thËm chÝ vÊn ®Ò mang tÝnh khu vùc vµ quèc tÕ. - Thñy lîi lµ tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ nh»m c¶i t¹o vµ chinh phôc thiªn nhiªn, trªn c¬ së nhËn thøc c¸c quy luËt cña tù nhiªn, tr­íc hÕt, c¸c quy luËt vÒ n­íc, thêi tiÕt khÝ hËu, c¸c quy luËt vÒ s«ng, suèi… lu«n diÔn biÕn phøc t¹p, v× vËy thñy lîi hãa còng lµ qu¸ tr×nh l©u dµi, vµ phøc t¹p. b.Néi dung thñy lîi hãa: + TrÞ thñy dßng s«ng lín: lµ néi dung quan träng cña thñy lîi hãa, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tíi viÖc sö dông tµi nguyªn n­íc vµ chinh phôc lò lôt. Tïy theo c¸c ®Æc ®iÓm h×nh thµnh c¸c con s«ng, quy luËt ho¹t ®éng dßng ch¶y mµ viÖc trÞ thñy con s«ng mang tÝnh chÊt vïng, quèc gia hay quèc tÕ. + Thùc hiÖn c«ng t¸c thñy n«ng: C«ng t¸c thû n«ng cã néi dung chñ yÕu lµ t­íi vµ tiªu n­íc. Trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, n«ng nghiÖp lµ ngµnh sö dông nhiÒu nuocs nhÊt b»ng ph­¬ng ph¸p t­íi . Trng n¨m 2001 - 2005 vèn dÇu t­ cho thñy lîi ®¹t 25,511 tû ®ång ( ch­a kÓ 896 tû ®ång chi cho tu bæ ®ª ®iÒu), trong ®ã vèn do bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n qu¶n lý lµ 9874 tû ®ång vµ vèn do ®Þa ph­¬ng qu¶n lý laf11.637 tû ®ång. Thëi gian nµy cã 244 c«ng tr×nh ®­îc thù hiÖn trong ®ã cã 156 c«ng tr×nh ®­îc hoµn thµnh vµ ®­a vµo sö dông, lµm t¨ng thªm diÖn tÝch ®­îc t­íi 94 ngh×n ha, t­íi 146 ngh×n ha, ng¨n chÆn 226 ngµn ha, t¹o nguån 206 ngh×n ha, t¨ng chÊt l­îng cÊp n­íc 1038 ngh×n ha. §Õn n¨m 2005 ®· t­íi cho 8 triÖu ha gieo trång, tiªu cho 1,7 triÖu ha, nhiÒu ch­¬ng tr×nh míi vÒ h¹ tÇng thñy lîi ®· ®­îc thùc hiÖn nh­: phôc håi n©ng cÊp c¸c c«ng tr×nh ë ®ång b»ng s«ng hång vµ trung du phÝa b¾c (2 n¬i cã c«ng tr×nh thñy lîi x©y dùng ®· h¬n 40 n¨m nay xuèng cÊp); ch­¬ng tr×nh toµn hå chøa n­íc ®Æc biÖt ë miÒn trung vµ T©y Nguyªn gåm c¸c hå: DÇu TiÕng( T©y Ninh), KÎ Gç, Kinh S¬n(Hµ TÜnh), Nói Cèc ( Th¸i Nguyªn), Yªn LËp (Qu¶ng Linh); ch­¬ng tr×nh kiªn cè hãa kªnh m­¬ng( ®­¬c. trªn 1500 km); tËp chung x©y dùng c¸c hå chøa n­íc ®Ó t­íi tiªu nh­:Suèi DÇu (Kh¸nh Hßa), Hå Nói Ngang (Qu¶ng Ng·i), S«ng §µo ( NghÖ An), V¹n Håi (B×nh §Þnh) §«ng Trßn ( Phó Yªn)…; x©y dùng c¸c tr¹m cèng, ®Ëp gi÷ n­íc ngät, ng¨n mÆn ven biÓn nh­ S«ng NghÌn( Hµ TÜnh), Th¶o Long ( Thõa Thiªn HuÕ ), thùc hiÖn c¸c dù ¸n thñy lîi lín ®a môc tiªu nh­ Phan RÝ, Phan ThiÕt (B×nh ThuËn), Ph­íc Hßa (B×nh D­¬ng), B×nh §Þnh (B×nh §Þnh), T¶ Tr¹ch (Thõa Thiªn HuÕ)… TËp trung cho thñy lîi ®Ó gi¶i quyÕt tèt viÖc t­íi tiªu n­íc la yÕu tè hµng ®Çu t¸c ®én tíi n¨ng suÊt c©y trång. §Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, ®ßi hái ph¶i x©y dùng hÖ thèng c«ng tr×nh hoµn chØnh, ®ång bé hîp lý vµ sö dông tèi ®a c«ng suÊt thiÕt kÕ. HÖ thèng c«ng tr×nh t­íi tiªu hoµn chØnh lµ hÖ thèng bao gåm c«ng tr×nh thñy lîi lín, võa vµ lo¹i nhá g¾n liÒn h÷u hiÖu víi nhau, trong mçi c«ng tr×nh ®Òu cã ®Çy ®ñ c¸c bé phËn cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ ®­a n­íc th«ng suèt tõ ®Çu nguån tíi ch©n ruéng vµ nhanh chãng th¸o n­íc ra khái ruéng khi cÇn thiÕt. C«ng t¸c thñy n«ng cÇn chó ý nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ vµ qu¶n lý chñ yÕu sau ®©y: HiÖn nay, trong mét l­u vùc n­íc hoÆc vïng l·nh thæ, c¸c c«ng tr×nh t­íi, tiªu n­íc lo¹i nhá, võa, lín th­êng ph¸t triÓn riªng biÖt theo kh¶ n¨ng ®Çu t­ vña nÒn kinh tÕ vµ nhu cÇu cña c¸c ngµnh, v× vËy h×nh thµnh c¸c tæ chøc qu¶n lý riªng rÏ, t¸ch biÖt x©y dùng vµ qu¶n lý khai th¸c c«ng tr×nh. §Ó ph¸t triÓn ®Çu t­ vµ khai th¸c thñy lîi cã hiÖu qu¶, trªn thùc tÕ cã ba h­íng tæ chøc qu¶n lý c¸c hÖ thèng c«ng tr×nh thñy lîi nh­ sau: - Qu¶n lý theo tuyÕn c«ng tr×nh (qu¶n lý theo ngµnh). §©y lµ ph­¬ng thøc qu¶n lý ®­îc ¸p dông tõ thêi bao cÊp ë n­íc ta. HÖ th«ng c¸c c«ng tr×nh thñy lîi ®­îc ph©n chia thµnh hÖ thèng c«ng tr×nh ®Çu mèi, cÊp I, cÊp II vµ cÊp III ®­îc tá chøc qu¶n lý chÆt chÏ víi sù bao cÊp cña Nhµ n­íc. Qu¶n lý theo tuyÕn ®èi víi c¸c c«ng tr×nh thñy lîi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý kinh tÕ vµ kü thuËt thñy lîi, song cã h¹n chÕ c¬ b¶n lµ kh«ng g¾n kÕt ®­îc víi viÖc qu¶n lý cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng. - Qu¶n lý theo l­u vùc n­íc ( qu¶n lý theo l·nh thæ). L­u vùc n­íc hay cßn ®­îc gäi lµ khu vùc thñy lîi, lµ vïng l·nh thæ cã quan hÖ vÒ nguån n­íc, khai th¸c sö dông, tiªu tho¸t hay th¶i n­íc còng nh­ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr­êng n­íc. Ph­¬ng thøc nµy th­êng ®­îc ¸p dông trong qu¶n lý sö dông c¸c dßng s«ng, qu¶n lý c¸c c«ng tr×nh B¾c H­ng H¶i, c«ng tr×nh tho¸t lò biÓn T©y… - KÕt hîp qu¶n lý theo ngµnh vµ theo l·nh thæ. ë mçi l­u vùc n­íc hay khu vùc thñy lîi th­êng cã c¸c hÖ thèng thñy lîi lín, võa vµ nhá ®an xen nhau. ViÖc x©y dùng tu bæ, qu¶n lý khai th¸c sö dôn c¸c c«ng tr×nh cÇn theo nguyªn t¾c: c«ng tr×nh theo ph¹m vi x· do x· phô tr¸ch; c«ng tr×nh trong ph¹m vi liªn x· do huyÖn phô tr¸ch; c«ng tr×nh liªn huyÖn do tØnh phô tr¸ch; c«ng tr×nh liªn tØnh do trung ­¬ng phô tr¸ch. Nh­ vËy h×nh thµnh c¸c ®¬n vÞ qu¶n lý trùc thuéc c¸c cÊp, t¹o thµnh mèi quan hÖ vÒ kinh tÕ vµ hµnh chÝnh theo tõng cÊp cã mèi quan hÖ víi nhau. c. Nguån vèn ®Çu t­ x©y dùng c«ng tr×nh thñy n«ng: + §Çu t­ thñy n«ng cña Nhµ n­íc: H­íng ®Çu t­ thñy n«ng cña nhµ n­íc bao gåm: ®Çu t­ x©y dùng, ph¸t triÓn c¸c hÖ thèng thñy n«ng míi, ®Çu t­ kh«i phôc söa ch÷a lín c¸c hÖ thèng thñy n«ng ®ang vËn hµnh ®· hÕt h¹n sö dông; ®Çu t­ t­¬ng øng kü thuËt; c«ng nghÖ míi; trî gi¸ dÞch vô thñy n«ng trong c¸c tr­êng hîp thiªn tai, tiªu tho¸t n­íc phi canh t¸c; trî cÊp vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn thñy lîi nhá, thñy lîi néi ®ång x· vµ HTX. Nguån vèn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc vµo thñy n«ng bao gåm vèn ng©n s¸ch, vèn n­íc ngoµi, vèn do Nhµ n­íc huy ®éng d­íi d¹ng quü, tÝn phiÕu, cæ phÇn theo tõng dù ¸n hay c«ng tr×nh cô thÓ. Tïy ®iÒu kiÖn cô thÓ ma Nhµ n­íc ®Çu t­ vèn cho c¸c c«ng tr×nh thñy lîi theo c¸c h×nh thøc chñ yÕu sau ®©y: - §Çu t­ vµ tù tæ chøc doanh nghiÖp ®Ó lµm dÞch vô theo chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh hiÖn hµnh. - §Çu t­ ban ®Çu mét phÇn råi giao cho doanh nghiÖp qu¶n trÞ ®Çu t­ lµm dÞch vô, tù h¹ch to¸n. - Cho doanh nghiÖp, t­ nh©n vay vèn víi l·i suÊt ­u ®·i, thêi gian dµi ®Ó ®Çu t­ lµm dÞch vô thñy n«ng. - Trî cÊp ®Çu t­ ban ®Çu mét phÇn cho doanh nghiÖp, kh«ng hoµn l¹i vèn. - B¶o tÝn cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn n­íc ngoµi ®Ó lµm thñy lîi. + §Çu t­ thñy n«ng vµo x· hay hîp t¸c x·: H­íng ®Çu t­: §èi víi thñy lîi nhá, néi ®ång cho x· hoÆc HTX n«ng nghiÖp ®¶m nhiÖm. ë n¬i nµo ch­a cã HTX kiÓu míi, UBND x· thµnh lËp tæ thñy n«ng ®¶m nhiÖm viÖc huy ®éng vèn, nh©n lùc theo chÝnh s¸ch Nhµ n­íc vµ qui chÕ ®Þa ph­¬ng ®Ó ®Çu t­ vµo thñy lîi, ë n¬i nµo co HTX th× sÏ do c¸c HTX ®¶m nhiÖm. d. B¶o vÖ tµi nguyªn n­íc: Tµi nguyªn n­íc ph©n bè kh¾p n¬i, gåm n­íc mÆt ®Êt vµ n­íc ngÇm. Nguån n­íc dÔ bÞ hßa tan c¸c hãa chÊt, r¸c th¶i, mµu, mïi, vÞ trë nªn « nhiÔm, nhÊt lµ nuån ®Êt mÆt chÞu ¶nh h­ëng cña con ng­êi vµ ®éng vËt. chÝnh v× thÕ ph¶i cã c«ng t¸c b¶o vÖ nguån n­íc hîp lý: Phßng chèng c¹n kiÖt nguån n­íc. + Trång rõng, phñ xanh ®Êt trèng, ®åi nói träc, ®Æc biÖt lµ rõng ®Çu nguån, rõng phßng hé. + §Þnh canh, ®Þnh c­ ®èi víi ®ång bµo d©n téc miÒn cao. + X©y dùng c«ng tr×nh hå chøa ®Ó ®iÒu tiÕt l¹i nguån n­íc, t¨ng l­îng n­íc vµo mïa kh«, gi¶m l­îng n­íc vµo mïa m­a. Phßng chèng « nhiÔm nguån n­íc. + Gi÷ gin vÖ sinh m«i tr­êng, dän r¸c th¶i, lµm gi¶m yÕu tè g©y « nhiÔm nguån n­íc. + X©y dùng c«ng tr×nh sö lý r¸c th¶i, n­íc th¶i cña c¸ nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, khu c«ng nghiÖp, khu d©n c­. + Qu¶n lý vµ b¶o vÖ m«i tr­êng biÓn. + Tham gia c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c quèc tÕ vÒ trinh phôc, c¶i t¹o vµ b¶o vÖ nguån n­íc. 2. C¬ giíi hãa n«ng nghiÖp. a. Kh¸i niÖm: C¬ giíi hãa n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh thay thÕ c«ng cô thñ c«ng th« s¬ b»ng c«ng cô lao ®éng c¬ giíi, thay thÕ ®éng lùc søc ng­êi vµ gia sóc b»ng ®éng lùc m¸y mãc, thay thÕ s¶n xuÊt thñ c«ng l¹c hËu b»ng s¶n xuÊt kü thuËt cao. - C¬ giíi hãa n«ng nghiÖp dùa trªn nÒn c«ng nghiÖp c¬ khÝ ph¸t triÓn cã kh¶ n¨ng nghiªn cøu, chÕ t¹o ra c¸c m¸y ®éng lùc vµ m¸y c«ng t¸c ®Ó thôc hiÖn c¸c kh©u c«ng viÖc canh t¸c phï hîp víi yªu cÇu sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y trång, vËt nu«i vµ phï hîp víi h×nh thøc ph¸t triÓn cña c©y trång, vËt nu«i vµ phï hîp víi h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. b. Néi dung cña c¬ giíi hãa. C¬ giíi hãa bé phËn: Tr­íc hÕt vµ chñ yÕu thùc hiÖn ë nh÷ng kh©u c«ng viÖc nÆng nhäc, tèn nhiÒu lao ®éng thñ c«ng, hay thêi vô c¨ng th¼ng vµ dÔ dµng thùc hiÖn nh­: lµm ®Êt, vËn chuyÓn, chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc… NÐt ®Æc tr­ng cña giai ®o¹n nµy lµ viÖc ¸p dông c¸c m¸y riªng lÎ cña n«ng hé vµ trang tr¹i kh¸ gi¶. Thêi kú nµy sau khi hoµn tÊt nhiÖm vô s¶n xuÊt cña m×nh, hä cßn ®i lµm thuª cho c¸c hé vµ trang tr¹i kh¸c trªn ®Þa bµn l©n cËn. C¬ giíi hãa tæng hîp: lµ viÖc sö dông liªn tiÕp hÖ thèng m¸y ë tÊt c¶ c¸c giai do¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trång trät hay ch¨n nu«i kÓ c¶ lóc b¾t ®Çu hay lóc ra s¶n phÈm. NÐt ®Æc tr­ng cña giai ®o¹n nµy lµ sù ra ®êi cña hÖ thèng m¸y n«ng nghiÖp, cã t¸c dông hç trî, bæ sung cho nhau ®Ó hoµn thµnh liªn tiÕp tÊt c¶ c¸c kh©u c«ng viÖc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Tù ®éng hãa: lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cao h¬n cña c¬ giíi hãa tæng hîp, g¾n liÒn víi ph­¬ng thøc khai th¸c vµ sö dông c¸c nguån n¨ng l­îng míi, c¸c ph­¬ng tiÖn ®iÒu khiÓn tù ®éng ®Ó hoµn thµnh mäi kh©u liªn tiÕp cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tõ khi chuÈn bÞ ®Õn lóc kÕt thóc s¶n phÈm. NÐt ®Æc tr­ng cña giai ®o¹n nµy lµ lo¹i trõ lao ®éng ch©n tay vµ mét phÇn lao ®éng trÝ ãc. Sù tham gia cña con ng­êi víi vai trß gi¸m ®èc, kiÓm tra, ®iÒu chØnh ®Ó qu¸ tr×nh diÔn ra nh­ tr­íc. c. VÊn ®Ò chó ý: - NÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn sÏ gióp tiÕn hµnh øng dông khoa häc kü thuËt nhanh h¬n. + §iÒu kiÖn tiÕp nhËn c¬ giíi hãa n«ng nghiÖp: §èi t­îng tiÕp nhËn c¬ giíi hãa n«ng nghiÖp lµ c¸c chñ trang tr¹i, hé gia ®×nh n«ng d©n tù chñ. Nh­ng phÇn lín trong sè hä l¹i gÆp nhiÒu khã kh¨n ®Ó tiÕp nhËn c¬ giíi hãa nh­: ch­a cã tri thøc, kü n¨ng vÒ m¸y mãc c¬ khÝ. S¶n xuÊt cßn nhá ph©n t¸n, nhÊt lµ ruéng ®Êt bÞ ph©n chia manh món… + Lao ®éng trong n«ng nghiÖp cßn chiÕm tû lÖ cao. Lùc l­îng lao ®éng gi¶i phãng khái n«ng nghiÖp nhê c¬ khÝ hãa cã thÓ g©y nªn t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ë n«ng th«n. H¹n chÕ cña viÖc ph©n c«ng lao ®éng ch­a hîp lý sÏ g©y l·ng phÝ cho n«ng nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ quèc d©n. 3. §iÖn khÝ hãa n«ng nghiÖp, n«ng th«n. a.kh¸i niÖm: Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, n«ng nghiÖp sö dông ngµy cµng nhiÒu c¸c nguån n¨ng l­îng kh¸c nhau. §iÖn khÝ hãa lµ mét tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ trong viÖc sö dông nguån ®iÖn n¨ng vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ phôc vô ®êi sèng n«ng th«n. §iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn ®iÖn khÝ hãa n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ h×nh thµnh m¹ng l­íi ®iÖn quèc gia th«ng suèt tõ n¬i ph¸t ®iÖn ®Õn n¬i tiªu thô lµ hé gia ®×nh, c¸c trang tr¹i trång trät, ch¨n nu«i… ë mäi vïng n«ng th«n. Nh­ vËy, thùc hiÖn ®iÖn khÝ hãa n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ mét qu¸ tr×nh rÊt l©u dµi. b. H­íng sö dông trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n: N¨ng l­îng ®iÖn lµ c¬ së cña viÖc c¬ khÝ hãa lao ®éng ë mét sè kh©u s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh­ thñy lîi, chÕ biÕn, ch¨n nu«i… §iÖn n¨ng lµ nguån ®éng lùc chñ yÕu cña c¸c x­ëng c¬ khÝ, x­ëng chÕ biÕn n«ng, l©m, thñy, h¶i s¶n, c¸c tr¹m b¬m t­íi tiªu. Sö dông ®iÖn d­íi d¹ng kh¸c nhau nh­ nhiÖt n¨ng hay quang n¨ng ®Ó chiÕu s¸ng, sÊy kh« Êp trøng, s­ëi Êm gia sóc…; hoÆc d­íi d¹ng sãng nh­ tia hång ngo¹i, tia tö ngo¹i ®Ó khö ®éng trong n­íc, tiªu diÖt c¸c vi sinh vËt cã h¹i cho gièng c©y trång vËt nu«i, ch÷a bÖnh gia sóc… Sö dông ®iÖn phôc vô sinh ho¹t n«ng th«n. 4.Hãa häc hãa n«ng nghiÖp. a. kh¸i niÖm: Hãa häc hãa n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh ¸p dông nh÷ng thµnh tùu cña nghµnh c«ng nghiÖp hãa chÊt phôc vô n«ng nghiÖp, bao gåm viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn hãa chÊt vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ®êi sèng n«ng th«n. Hãa häc hãa n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh liªn tôc cña tiÕn bé khoa häc - kü thuËt liªn quan ®Õn ph­¬ng tiÖn hãa häc cña lao ®éng n«ng nghiÖp vµ c¸c ph­¬ng tiÖn phôc vô ®êi sèng n«ng th«n. b. néi dung cña hãa häc hãa n«ng th«n bao gåm: - Bæ sung vµ t¨ng c­êng cung cÊp thøc ¨n cho c©y trång, vËt nu«i b»ng viÖc sö dông c¸c lo¹i ph©n bãn hãa häc, thøc ¨n gia sóc cã bæ sung vi l­îng. - B¶o vÖ c©y trång vËt nu«i th«ng qua viÖc sö dông c¸c lo¹i thuèc b¶o vÖ thùc vËt, thuèc diÖt cá, thuèc trõ dÞch bÖnh gia sóc, gia cÇm… - Sö dông c¸c vËt liÖu hãa häc trong x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh phôc vô n«ng nghiÖp nh­ c«ng tr×nh thñy lîi, c¶i t¹o ®Êt, x©y dùng chuång tr¹i. - Sö dông c¸c vËt liÖu hãa häc trong s¶n xuÊt ®å dïng phôc vô sinh ho¹t n«ng th«n. 5. sinh häc hãa n«ng nghiÖp. a. kh¸i niÖm: lµ qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµ khoa häc sinh th¸i vµo n«ng nghiÖp nh»m n©ng cao n¨ng xuÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm n«ng nghiÖp vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. sinh häc hãa n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh tiÕn bé khoa häc kü thuËt liªn quan ®Õn t­ liÖu s¶n xuÊt cña sinh vËt: ®«ng vËt, thùc vËt, vi sinh vËt… sö dông trong n«ng nghiÖp. b. Néi dung réng lín: §iÒu tra c¬ b¶n mét c¸ch toµn diÖn träng ®iÓm c¸c ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn vµ c¸c nguån tµi nguyªn phong phó vÒ thùc vËt, déng vËt vµ vi sinh vËt ë n­íc ta. Nghiªn cøu, ph¸t hiÖn vµ n¾m v÷ng quy luËt ph¸t sinh, ph¸t triÓn cña c¸c c¸ thÓ vµ quÇn thÓ ®éng thùc vËt trªn tõng vïng sinh th¸i. Nghiªn cøu vµ dÒ ra ph­¬ng h­íng ®­íng ®¾n, ®Ó khai th¸c, b¶o vÖ vµ sö dông ngµy cµng tèt h¬n, b¶o ®¶m t¸i sinh kh«ng ngõng c¸c nguån tµi nguyªn sinh vËt cña ®Êt n­íc. NhËp néi mét sè gièng c©y con phï hîp tõ n­íc ngoµi ®Ó bæ sung thªm phong phó quü gen hiÖn cã. Nghiªn cøu vµ øng dông c«ng nghÖ sinh häc mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Ch­¬ng II. Thùc tr¹ng cña viÖc øng dông thµnh tùu khoa häc kü thuËt. I. Thµnh tùu: Cơ cấu nông nghiệp và kinh tế nông thôn đã có bước chuyển dịch tích cực theo hướng đẩy mạnh sản xuất các loại nông sản hàng hóa có nhu cầu thị trường và có giá trị kinh tế cao. Tiếp tục bảo đảm tốt an ninh lương thực quốc gia, tuy diện tích trồng lúa giảm (khoảng hơn 300 nghìn ha), để chuyển sang nuôi trồng thủy sản và các cây trồng khác có giá trị cao hơn, nhưng sản lượng lương thực vẫn tăng từ 34,5 triệu tấn (năm 2000) lên 39,12 triệu tấn (năm 2004), trong đó, sản lượng lúa tăng từ 32,5 lên 35,8 triệu tấn, bình quân mỗi năm lương thực tăng hơn một triệu tấn. Hàng năm vẫn xuất khẩu khoảng 3,5-4 triệu tấn gạo. Sản xuất cây công nghiệp, cây ăn quả có sự điều chỉnh mạnh theo nhu cầu thị trường để xuất khẩu và thay thế hàng nhập khẩu, hình thành một số vùng sản xuất hàng hóa tập trung gắn với công nghiệp bảo quản, chế biến. Diện tích, sản lượng cây công nghiệp tăng nhanh so với năm 2000, cao-su diện tích tăng 9,5%, sản lượng tăng 37,6%; hồ tiêu diện tích tăng 83,2%, sản lượng tăng 87,8%; hạt điều diện tích tăng 44,3%, sản lượng tăng 205,3%; chè diện tích tăng 35,3%, sản lượng tăng 54,9%; diện  tích cây ăn quả tăng 1,4 lần; bông vải diện tích tăng 42,5%, sản lượng tăng 57,4%; đậu tương diện tích tăng 47,1%, sản lượng tăng 62,2%. Các  loại cây công nghiệp có lợi thế xuất khẩu hầu hết đều tăng về diện tích, sản lượng và kim ngạch xuất khẩu. Chăn nuôi tăng bình quân 10%/năm; tỷ trọng giá trị chăn nuôi trong nông nghiệp tăng từ 19,3% lên 21,6%. Ðàn bò, nhất là bò sữa tăng nhanh, đạt 95 nghìn con, sản lượng sữa tươi tăng gấp 3 lần. Sản lượng thủy sản nuôi trồng tăng 2,0 lần, sản lượng khai thác tăng 1,2 lần. Công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản và ngành nghề nông thôn: Giá trị sản xuất công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản tăng trưởng bình quân 12-14%/năm. Sản xuất tiểu, thủ công nghiệp và ngành nghề nông thôn tăng bình quân 15%/năm. Hiện cả nước có 2.971 làng nghề, khoảng 1,35 triệu cơ sở ngành nghề nông thôn, với khoảng 1,4 triệu hộ, thu hút hơn 10 triệu lao động (trong đó có khoảng 1,5 triệu người làm hàng mỹ nghệ). Giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản tăng trưởng liên tục và đạt mức cao (5,4%/năm, chỉ tiêu Ðại hội Ðảng toàn quốc lần thứ IX đề ra là 4,8%/năm). Tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản năm 2004 đạt gần 7 tỷ USD, tăng 1,5 lần so với năm 2000, trong đó nông, lâm sản tăng gần 1,5 lần, thủy sản tăng 1,6 lần. Một số mặt hàng xuất khẩu chủ yếu đạt sản lượng và giá trị lớn như: gạo, cà-phê, cao-su, hạt điều. Ðặc biệt, xuất khẩu đồ gỗ gia dụng và lâm sản tăng mạnh, đạt hơn 1,2 tỷ USD, tăng gấp 3,3 lần so với năm 2000. Cơ cấu kinh tế nông thôn chuyển dịch theo hướng tăng dần tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, giảm tỷ trọng nông nghiệp. Năm 2004 trong tổng GDP của cả nước, tỷ trọng nông, lâm nghiệp, thủy sản đã giảm từ 24,53% xuống 21,76%; lao động nông nghiệp giảm từ 59,04% xuống 57,9%, lao động công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp chiếm khoảng 17%, dịch vụ chiếm 25,1%. Năm 2003, hộ thuần nông đã giảm còn 68,8%, hộ kiêm nghề tăng lên, chiếm 12,7% và phi nông nghiệp 18,4%. Nguồn thu của hộ nông dân từ nông, lâm, ngư nghiệp chiếm 77,5%; công nghiệp, xây dựng và dịch vụ nông thôn đã dần tăng lên, chiếm 22,5% tổng thu. Trình độ khoa học, công nghệ trong sản xuất nông nghiệp, thủy sản từng bước được nâng cao theo hướng sử dụng giống mới, công nghệ sinh học, phương thức canh tác tiên tiến để nâng cao năng suất chất lượng nông sản, thủy sản. Ðến nay, có hơn 90% diện tích lúa, 80% diện tích ngô, 60% diện tích mía, 100% diện tích điều trồng mới... được sử dụng giống mới. Công nghệ sử dụng mô hom được đưa nhanh vào sản xuất giống cây rừng, nên năng suất chất lượng rừng được cải thiện. Ngành thủy sản đã sản xuất và đưa vào sản xuất một số loài thủy sản có giá trị kinh tế cao. Nhiều khâu trong sản xuất nông nghiệp được cơ giới hóa như: tưới nước, tuốt lúa, xay xát đạt hơn 80%, vận chuyển làm đất đạt hơn 60%. Trong ngành thủy sản, tổng công suất tàu thuyền đánh bắt đạt hơn 4 triệu sức ngựa, một số cơ sở nuôi trồng thủy sản được trang bị các máy móc, thiết bị bảo đảm cho công nghệ nuôi trồng tiên tiến. Ngµy nay, c«ng nghÖ sinh häc lµ mét mòi nhän cña tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ thÕ giíi. LÞch sö ph¸t triÓn c«ng nghÖ sinh häc thÕ giíi ®· tr¶i qua ba giai ®o¹n ph¸t triÓn víi nh÷ng ®Æc riªng. Hai giai ®o¹n ®Çu lµ c«ng nghÖ sinh häc truyÒn thèng (lªn men thùc phÈm ®Ó s¶n xuÊt r­îu bia, d©m, n­íc chÊm, s÷a chua, s¶n phÈm muèi chua…) vµ c«ng nghÖ sinh häc cËn ®¹i (c«ng nghÖ s¶n xuÊt thuèc kh¸ng sinh, vitamin, axit h÷u c¬, axit amin, dung m«i, enzym, sinh khèi giµu protein…). HiÖn nay, c«ng nghÖ sinh häc ®ang ph¸t triÓn ë giai ®o¹n hiÖn ®¹i. C«ng nghÖ sinh häc hiÖn ®¹i bao gåm mét sè lÜnh vùc quan träng nh­ c«ng nghÖ di truyÒn, c«ng nghÖ tÕ bµo, c«ng nghÖ enzym/protein, c«ng nghÖ sinh häc vi sinh vËt, c«ng nghÖ sinh häc m«i tr­êng. Dùa trªn thµnh tùu cña c«ng nghÖ di truyÒn, ng­êi ta biÕt râ tõng lo¹i gen vµ gi¶i m· chóng, tõ ®ã chÕ t¹o ra c¸c lo¹i thuèc ®Æc trÞ diÖt virut g©y bÖnh cho ®éng thùc vËt. §èi víi lÜnh vùc t¹o gièng, ng­êi ta t¹o ra c¸c c©y trång vËt nu«i chuyÓn gen cho n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng míi cña s¶n phÈm. VÝ dô, nhê chuyÓn gen cã thÓ t¨ng l­îng chøa protein vµ c¶i thiÖn chÊt l­îng protein trong s¶n phÈm c©y trång, vËt nu«i, còng cã thÓ chuyÓn vµo c©y trång, vËt nu«i lo¹i gen chèng c«n trïng, chèng nÊm, chèng virut ®Ó kh¸ng víi thuèc diÖt cá… Dùa trªn nh÷ng thµnh tùu cña c«ng nghÖ tÕ bµo, ng­êi ta ®· t¹o gièng c©y trång b»ng nu«i cÊy m«, t¹o gièng con nu«i b»ng ph­¬ng ph¸p cÊy ph«i… Ngµnh n«ng nghiÖp n­íc ta ®Õn nay ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu quan träng gãp phÇn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp: + Trong trång trät: Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm quang hîp cña c©y lóa,quang hîp dinh d­ìng cña ruén lóa n¨ng xuÊt cao lµm c¬ së cho c¸c biÖn ph¸p th©m canh; ®· ®­a vµo s¶n xuÊt c«ng nghÖ quang hîp trång t¶o giµu dinh d­ìng ®Ó thu sinh khèi lµm nguån dinh d­ìng vµ d­îc liÖu qóy; nghiªn cøu quan hÖ c«ng sinh gi÷a vi khuÈn Azolla – Anabaens azolla còng nh­ vi khuÈn Rhizobium vµ c©y ®Ëu t­¬ng; sö dông c¸c chÊt ®iÒu hßa sinh tr­ëng, c¸c nguyªn tè kho¸ng vi l­îng lµm t¨ng n¨ng xuÊt c©y trång trong n«ng nghiÖp; nghiªn cøu thµnh c«ng c¸c kü thuËt di truyÒn nh­ lai t¹o, ®ét biÕn, thÓ ®a béi… t¹o ra nhiÒu gièng míi lóa, ng«, ®Ëu, ®ç…®­îc øng dông vµo s¶n xuÊt. - N¨m 2006 ViÖn lóa ®ång b»ng s«ng cöu long ®· c«ng bè nghiªn cøu øng dung thµnh c«ng c«ng nghÖ chuyÓn n¹p gene t¹o gi«ng lóa míi nhiÒu vi chÊt dinh d­ìng, tõ 3 gi«ng lóa IR64, MTL250(indica) vµ Taipei 309 (japonica) - Viện Khoa học nông nghiệp miền Nam đã nghiên cứu thành công giống ngô lai đơn V98-1, V98-2 ngắn ngày (95 - 100 ngày), năng suất cao 7-9 tấn/ha, được phát triển rộng trên hàng chục nghìn ha ở các tỉnh ĐBSCL và Đông Nam bộ, phục vụ cho chăn nuôi và chế biến; một số tiến bộ khoa học kỹ thuật khác trong trồng trọt, chăn nuôi và công nghệ sau thu hoạch đã được áp dụng, góp phần làm tăng năng suất chất lượng cây trồng, vật nuôi. - øng dông c«ng nghÖ nh©n b¶n ph«i v« tÝnh vµ ®· t¹o ra nhiÒu gièng míi mang l¹i hiÖu qu¶ n¨ng xuÊt cao: Lai t¹o thµnh c«ng gi«ng Lóa DR1 chÞu h¹n, nh©n b¶n nhiÒu lo¹i khoai t©y, mÝa… Cuèi th¸ng 10/2006 ®· c«ng bè nh©n gièng c«ng nghiÖp vµ b¸n c«ng nghiÖp thµnh c«ng ®èi víi mét sè loµi hoa vµ c©y l©m nghiÖp cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao; tuyÓn chän ®­îc 18 gièng hoa lyly, 10 gièng hång m«n vµ nh÷ng s¾c mµu kiÓu d¸ng ®a d¹ng cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Ph«i v« tinh cã thÓ b¶o qu¶n l©u dµi vµ cho n¶y mÇm vao thêi ®iÓm thÝch hîp. Theo c¸c nhµ khoa häc viÖt nam, ®Õn nay ®· cã trªn 200 loµi c©y trång ®­îc nh©n gi«ng b»ng c«ng nghÖ ph«i v« tÝnh. Nh©n b¶n v« tÝnh cã thÓ t¹o h¹t nh©n t¹o, ®©y lµ yÕu tè thuËn lîi cho c¬ giíi hãa vµ tù ®éng hãa nh©n gièng c«ng nghiÖp. Vd: víi c©y cµ phª tõ mét gam sinh khèi, cã tû lÖ t¸i sinh ®Õn 47%. + Trong ch¨n nu«i: øng dông thµnh c«ng trong viÖc ghÐp hîp tö ®Ó t¹o ra bß gièng con chÊt l­îng cao. Ngoµi ra, cßn mét sè thµnh c«ng trong viÖc lai t¹o gièng lîn, gia cÇm… - Trong lÜnh vùc vi sinh vËt: §· tuyÓn chän vµ s­u tËp nh÷ng vi sinh vËt cã Ých nghiªn cøu vµ ¸p dông cã kÕt qu¶ c«ng nghÖ vi sinh phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh­ thuèc trõ s©u vi._.