Khấu hao tại sản cố định trong doanh nghiệp

Néi dung I. Kh¸i qu¸t chung vÒ vÊn ®Ò khÊu hao TSC§. 1.Ph©n biÖt hao mßn vµ khÊu haoTSC§ a. Hao mßn TSC§. Trong qu¸ tr×nh sö dông nh×n chung TSC§ kh«ng bÞ thay ®æi h×nh th¸i hiÖn vËt, nh­ng n¨ng lùc s¶n xuÊt (gi¸ trÞ sö dông) vµ kÌm theo ®ã lµ gi¸ trÞ cña chóng bÞ gi¶m dÇn.Sù gi¶m gi¸ trÞ cña TSC§ gäi lµ sù hao mßn TSC§ Do hao mßn mµ lîi Ých kinh tÕ do TSC§ mang l¹i bÞ gi¶m dÇn theo thêi gian trong”cuéc ®êi h÷u Ých” cña TSC§ Cã hai lo¹i hao mßn: -Hao mßn h÷u h×nh: Lµ sù hao mßn vËt lý trong qu¸ tr×nh sö dông do bÞ cä x¸t, bÞ ¨n mßn, bÞ h­ háng tõng bé phËn. Hao mßn h÷u h×nh thÓ hiÖn d­íi hai d¹ng: Thø nhÊt: Hao mßn h÷u h×nh d­íi d¹ng kü thuËt x¶y ra trong qu¸ tr×nh sö dông Thø hai: Hao mßn do t¸c ®éng cña thiªn nhiªn (®é Èm h¬i n­íc, kh«ng khÝ...) kh«ng phô thuéc vµo viÖc sö dông Do cã sù hao mßn h÷u h×nh nªn TSC§ mÊt dÇn gi¸ trÞ vµ gÝa trÞ sö dông lóc ban ®Çu, cuèi cïng ph¶i thay thÕ b»ng mét TSC§ kh¸c -Hao mßn v« h×nh: Lµ sù gi¶m gi¸ trÞ cña TSC§ do tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt. Nhê tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt mµ TSC§ ®­îc s¶n xuÊt ra ngµy cµng nhiÒu tÝnh n¨ng víi n¨ng suÊt cao h¬n vµ chi phÝ thÊp h¬n.Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng biÓu hiÖn cña hao mßn v« h×nh rÊt ®a d¹ng, TSC§ cã thÓ bÞ mÊt gi¸ do nhiÒu nguyªn nh©n.Nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n cã thÓ lµ: Thø nhÊt: TSC§ cò cã thÓ bÞ mÊt gi¸ do TSC§ míi ®­îc s¶n xuÊt ra víi gi¸ c¶ nh­ cò nh­ng cã n¨ng lùc s¶n xuÊt cao h¬n Thø hai : TSC§ cò bÞ mÊt gi¸ do TSC§ míi ®­îc s¶n xuÊt ra cã c«ng suÊt b»ng TSC§ cò nh­ng gi¸ l¹i rÎ h¬n Thø ba: TSC§ cò cã thÓ bÞ mÊt gi¸ do s¶n phÈm cña chóng s¶n xuÊt ra kh«ng cßn phï hîp víi thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng.Hay nãi c¸ch kh¸c trong tr­êng hîp nµy m¸y mãc ®· bÞ mÊt gi¸ v× chu kú sèng cña m¸y mãc ®· kh«ng ¨n khíp víi chu kú sèng cña s¶n phÈm do nã lµm ra. Còng t­¬ng tù TSC§ còng bÞ mÊt gi¸ do nguyªn vËt liÖu s¶n xuÊt bÞ thay ®æi, n¨ng l­îng, nhiªn liÖu ®­îc thay thÕ b»ng lo¹i kh¸c. Th«ng th­êng ®èi víi nh÷ng TSC§ cã h×nh th¸i vËt chÊt bÞ c¶ hai lo¹i hao mßn: hao mßn h÷u h×nh vµ v« h×nh. Cßn ®èi víi TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt th× chØ bÞ hao mßn v« h×nh nh­: ThÞ quyÒn bÞ gi¶m gi¸ do mÊt uy tÝn kinh doanh; ®Êt ®ai bÞ gi¶m gi¸ do m«i tr­êng kinh doanh thay ®æi, c¸c b¶n quyÒn, ph¸t minh bÞ mÊt gi¸ do bÞ l¹c hËu. Nh­ vËy hao mßnTSC§ lµ hiÖn t­îng kh¸ch quan lµm gi¶m gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña TSC§ cho ®Õn khi TSC§ bÞ l¹c hËu, lçi thêi kh«ng thÓ sö dông ®­îc n÷a. Do ®ã viÖc x¸c ®Þnh møc ®é hao mßn chÝnh x¸c lµ rÊt khã vµ thËm chÝ lµ kh«ng thÓ. Bëi vËy lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é hao mßn mét c¸ch t­¬ng ®èi ? §ã lµ khÊu hao. b. KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Theo chuÈn mùc sè 03- ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam, th× khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ viÖc tÝnh to¸n vµ ph©n bæ mét c¸ch cã hÖ thèng nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong thêi gian sö dông cña tµi s¶n cè ®Þnh. Sè khÊu hao tõng kú ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú trõ khi chóng ®­îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ cña tµi s¶n kh¸c nh­: tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh dïng cho c¸c ho¹t ®éng trong giai ®o¹n triÓn khai lµ mét bé phËn chi phÝ cÊu thµnh tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh, hoÆc chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh dïng cho qu¸ tr×nh tù x©y dùng hoÆc tù chÕ c¸c tµi s¶n kh¸c. ë ®©y gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao lµ nguyªn gi¸ TSC§ trõ ®i(-)gi¸ trÞ TSC§ cã thÓ thu håi ®­îc. Nh­ vËy khÊu hao TSC§ chÝnh lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña phÇn gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh ®· hao mßn. Kh¸c víi hao mßn lµ hiÖn t­îng kh¸ch quan lµm gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña tµi s¶n bÞ gi¶m dÇn vµ cuèi cïng bÞ lo¹i bá th× khÊu hao l¹i lµ biÖn ph¸p kh¸ch chñ quan, trÝch dÇn gi¸ trÞ ph¶i khÊu tµi s¶n cè ®Þnh vµo chi phÝ kinh doanh nh»m thu håi vèn ®Çu t­ hay c¸c chi phÝ ®· ®Çu t­ vµo tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó t¸i t¹o l¹i tµi s¶n cè ®Þnh khi nã bÞ háng bÞ l¹c hËu; kÕt thóc hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cßn sö dông ®­îc n÷a, hay nã kh«ng cßn kh¶ n¨ng ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ. Cßn kÕt thóc khÊu hao, tµi s¶n cè ®Þnh vÉn cã thÓ cßn sö dông ®­îc, vµ ®ång nghÜa víi nã lµ tµi s¶n cè ®Þnh vÉn cã thÓ mang l¹i lîi Ých kinh tÕ. VËy viÖc khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh cã ý nghÜa g×. 2. ý nghÜa cña khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, khÊu hao lµ viÖc ®­a dÇn gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh vµo chi phÝ kinh doanh h×nh thµnh nªn mét quü gäi lµ quü khÊu hao. Nh»m t¸i t¹o l¹i tµi s¶n cè ®Þnh. Nh­ng viÖc khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh cã ý nghÜa rÊt lín vÒ c¶ gãc ®é doanh nghiÖp vµ ë tÇm quèc gia. a. VÒ mÆt kinh tÕ. Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh lµ hiÖn t­îng kh¸ch quan vµ t¹i mçi thêi ®iÓm trong cuéc ®êi h÷u dông cña tµi s¶n cè ®Þnh viÖc x¸c ®Þnh møc ®é hao mßn lµ khã vµ thËm chÝ lµ kh«ng thÓ. §iÒu nµy g©y khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý, theo dâi tµi s¶n cè ®Þnh, nh­ lµ viÖc ghi chÐp, ph¶n ¸nh gi¸ trÞ cña cña tµi s¶n cè ®Þnh trªn sæ s¸ch kÕ to¸n lµ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. V× vËy g©y khã kh¨n cho viÖc b¸n hoÆc trao ®æi tµi s¶n cè ®Þnh nµy víi tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c... khi doanh nghiÖp cã ý ®Þnh thay ®æi.Tuy nhiªn, th«ng qua h×nh thøc trÝch khÊu hao sÏ cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc cña tµi s¶n cè ®Þnh. §ång thêi do khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ mét kho¶n chi phÝ kinh doanh nªn khÊu hao lµm gi¶m lîi tøc rßng cña doanh nghiÖp, khÊu hao t¨ng ®ång nghÜa víi l·i rßng gi¶m. b. VÒ mÆt tµi chÝnh. KhÊu hao lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña phÇn gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh ®· bÞ hao mßn. TiÒn khÊu hao lµ mét yÕu tè cña cña chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, do ®ã nã còng lµ mét bé phËn cña gi¸ thµnh s¶n phÈm (gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh toµn bé). Khi s¶n phÈm ®­îc tiªu thô, tiÒn khÊu hao ®­îc ®Ó l¹i h×nh thµnh quü khÊu hao. Quü khÊu hao gåm hai phÇn: -KhÊu hao c¬ b¶n. -KhÊu hao söa ch÷a lín. KhÊu hao c¬ b¶n ®­îc dïng ®Ó t¸i s¶n xuÊt toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh nh­ lµ viÖc ®æi míi, mua s¾m míi tµi s¶n cè ®Þnh. KhÊu hao söa ch÷a lín ®­îc dïng söa ch÷a thay thÕ c¸c chi tiÕt cña tµi s¶n cè ®Þnh nh»m kh«i phôc duy tr× vµ n©ng cÊp n¨ng lùc s¶n xuÊt cña chóng. Nh­ vËy khÊu hao lµ viÖc h×nh thµnh mét nguån vèn tµi trî cho doanh nghiÖp ®Ó ®Çu t­ mua s¾m míi tµi s¶n hoÆc më réng ph¸t triÓn doanh nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi mµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ang ph¸t triÓn m¹nh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng diÔn ra hÕt søc khèc liÖt nh­ mét trËn chiÕn kh«ng bom ®¹n. Doanh nghiÖp chØ cã thÓ b¶o vÖ m×nh nÕu thùc sù ®øng v÷ng trªn thi tr­êng th«ng qua viÖc cung cÊp s¶n phÈm dÞch vô ®­îc kh¸ch hµng tin dïng. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p lµ t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm nh­ng vÉn ®¶m b¶o chÊt l­îng mÉu m· s¶n phÈm. §iÒu nµy ®­îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc ®æi míi c«ng nghÖ trang thiÕt bÞ m¸y mãc (qua ®ã gi¸n tiÕp t¹o cho doanh nghiÖp mét nÒn tµi chÝnh v÷ng vµng. Quü khÊu hao cho phÐp doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn. §ång thêi khÊu hao lµ biÖn ph¸p vay tiÒn kh«ng tr¶ l·i v× khÊu hao lµ mét bé phËn cña chi phi hîp lý ®Ó trõ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã mçi doanh nghiÖp lµ mét tÕ bµo cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, ph¸t triÓn doanh nghiÖp lµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, ®­a n­íc ta ®i nhanh trªn con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi. Ph¸t triÓn doanh nghiÖp lµ t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc, ®Ó ®Çu t­ cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng (x©y dùng ®Êt n­íc giµu m¹nh, x· héi phån vinh. 3 . Ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§. 3.1. Phương pháp khấu hao đường thẳng: 3.1.1 Nội dung của phương pháp: Tài sản cố định trong doanh nghiệp được trích khấu hao theo phương pháp khấu hao đường thẳng như sau: - Căn cứ các quy định trong Chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao tài sản cố định ban hành kèm theo Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC, doanh nghiệp xác định thời gian sử dụng của tài sản cố định; - Xác định mức trích khấu hao trung bình hàng năm cho tài sản cố định theo công thức dưới đây: Mức trích khấu hao Nguyên giá của tài sản cố định trung bình hàng năm = của tài sản cố định Thời gian sử dụng - Mức trích khấu hao trung bình hàng tháng bằng số khấu hao phải trích cả năm chia cho 12 tháng. Trường hợp thời gian sử dụng hay nguyên giá của tài sản cố định thay đổi, doanh nghiệp phải xác định lại mức trích khấu hao trung bình của tài sản cố định bằng cách lấy giá trị còn lại trên sổ kế toán chia (:) cho thời gian sử dụng xác định lại hoặc thời gian sử dụng còn lại (được xác định là chênh lệch giữa thời gian sử dụng đã đăng ký trừ thời gian đã sử dụng) của tài sản cố định. Mức trích khấu hao cho năm cuối cùng của thời gian sử dụng tài sản cố định được xác định là hiệu số giữa nguyên giá tài sản cố định và số khấu hao luỹ kế đã thực hiện đến năm trước năm cuối cùng của tài sản cố định đó. 3.1.2 Ví dụ tính và trích khấu hao tài sản cố định: Ví dụ: Công ty A mua một tài sản cố định (mới 100%) với giá ghi trên hoá đơn là 119 triệu đồng, chiết khấu mua hàng là 5 triệu đồng, chi phí vận chuyển là 3 triệu đồng, chi phí lắp đặt, chạy thử là 3 triệu đồng. * Biết rằng tài sản cố định có tuổi thọ kỹ thuật là 12 năm, thời gian sử dụng của tài sản cố định doanh nghiệp dự kiến là 10 năm (phù hợp với quy định tại Phụ lục 1 ban hành kèm theo Quyết định số 206/2003/QĐ- BTC), tài sản được đưa vào sử dụng vào ngày 1/1/2004. Nguyên giá tài sản cố định = 119 triệu - 5 triệu + 3 triệu+ 3 triệu = 120 triệu đồng Mức trích khấu hao trung bình hàng năm = 120 triệu : 10 năm =12 triệu đồng/năm. Mức trích khấu hao trung bình hàng tháng = 12 triệu đồng: 12 tháng = 1 triệu đồng/ tháng Hàng năm, doanh nghiệp trích 12 triệu đồng chi phí trích khấu hao tài sản cố định đó vào chi phí kinh doanh. * Sau 5 năm sử dụng, doanh nghiệp nâng cấp tài sản cố định với tổng chi phí là 30 triệu đồng, thời gian sử dụng được đánh giá lại là 6 năm (tăng 1 năm so với thời gian sử dụng đã đăng ký ban đầu), ngày hoàn thành đưa vào sử dụng là 1/1/2009. Nguyên giá tài sản cố định = 120 triệu đồng + 30 triệu đồng = 150 triệu đồng Số khấu hao luỹ kế đã trích = 12 triệu đồng X 5 năm = 60 triệu đồng Giá trị còn lại trên sổ kế toán = 150 triệu đồng - 60 triệu đồng = 90 triệu đồng Mức trích khấu hao trung bình hàng năm = 90 triệu đồng : 6 năm = 15 triệu đồng/ năm Mức trích khấu hao trung bình hàng tháng = 15.000.000 đồng : 12 tháng =1.250.000 đồng/ tháng Từ năm 2009 trở đi, doanh nghiệp trích khấu hao vào chi phí kinh doanh mỗi tháng 1.250.000 đồng đối với tài sản cố định vừa được nâng cấp. 3.1.3 Xác định mức trích khấu hao đối với những tài sản cố định đưa vào sử dụng trước ngày 01/01/2004: a. Cách xác định mức trích khấu hao: - Căn cứ các số liệu trên sổ kế toán, hồ sơ của tài sản cố định để xác định giá trị còn lại trên sổ kế toán của tài sản cố định. - Xác định thời gian sử dụng còn lại của tài sản cố định theo công thức sau: t1 T = T2 ( 1 - ----- ) T1 Trong đó: - T : Thời gian sử dụng còn lại của tài sản cố định - T1 : Thời gian sử dụng của tài sản cố định xác định theo quy định tại Phụ lục 1 ban hành kèm theo Quyết định số 166/1999/QĐ-BTC. - T2 : Thời gian sử dụng của tài sản cố định xác định theo quy định tại Phụ lục 1 ban hành kèm theo Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC. - t1 : Thời gian thực tế đã trích khấu hao của tài sản cố định - Xác định mức trích khấu hao hàng năm (cho những năm còn lại của tài sản cố định) như sau: Mức trích khấu hao Giá trị còn lại của tài sản cố định trung bình hàng năm = của tài sản cố định Thời gian sử dụng còn lại của tài sản cố định - Mức trích khấu hao trung bình hàng tháng bằng số khấu hao phải trích cả năm chia cho 12 tháng. b. Ví dụ tính và trích khấu hao tài sản cố định: Ví dụ : Doanh nghiệp sử dụng một máy dệt có nguyên giá 600 triệu đồng từ ngày 01/01/2001. Thời gian sử dụng xác định theo quy định tại Phụ lục 1 ban hành kèm theo Quyết định số 166/1999/QĐ- BTC là 10 năm. Thời gian đã sử dụng của máy dệt này tính đến hết ngày 31/12/2003 là 2 năm. Số khấu hao luỹ kế là 120 triệu đồng. - Giá trị còn lại trên sổ kế toán của máy dệt là 480 triệu đồng. - Doanh nghiệp xác định thời gian sử dụng của máy dệt theo quy định tại Phụ lục 1 ban hành kèm theo Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC là 5 năm. - Xác định thời gian sử dụng còn lại của máy dệt như sau: Thời gian 2 năm sử dụng còn lại = 5 năm x ( 1 - ----------- ) = 4 năm của TSCĐ 10 năm - Mức trích khấu hao trung bình hàng năm = 480 triệu đồng : 4 năm = 120 triệu đồng/ năm (theo Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC) Mức trích khấu hao trung bình hàng tháng = 120 triệu đồng : 12 tháng = 10 triệu đồng/ tháng Từ ngày 01/01/2004 đến hết ngày 31/12/2007, doanh nghiệp trích khấu hao đối với máy dệt này vào chi phí kinh doanh mỗi tháng là 10 triệu đồng. 3.2. Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh: 3.2.1 Nội dung của phương pháp: Mức trích khấu hao tài sản cố định theo phương pháp số dư giảm dần có điều chỉnh được xác định như: - Xác định thời gian sử dụng của tài sản cố định: Doanh nghiệp xác định thời gian sử dụng của tài sản cố định theo quy định tại Chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao tài sản cố định ban hành kèm theo Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC của Bộ Tài chính. - Xác định mức trích khấu hao năm của tài sản cố định trong các năm đầu theo công thức dưới đây: Mức trích khấu hao hàng năm của tài sản cố định = Giá trị còn lại của tài sản cố định X Tỷ lệ khấu hao nhanh Trong đó: Tỷ lệ khấu hao nhanh xác định theo công thức sau: Tỷ lệ khấu khao nhanh (%) = Tỷ lệ khấu hao tài sản cố định theo phương pháp đường thẳng X Hệ số điều chỉnh Tỷ lệ khấu hao tài sản cố định theo phương pháp đường thẳng xác định như sau: Tỷ lệ khấu hao tài sản cố định theo phương pháp đường thẳng (%) = 1 X 100 Thời gian sử dụng của tài sản cố định Hệ số điều chỉnh xác định theo thời gian sử dụng của tài sản cố định quy định tại bảng dưới đây: Thời gian sử dụng của tài sản cố định Hệ số điều chỉnh (lần) Đến 4 năm ( t £ 4 năm) 1,5 Trên 4 đến 6 năm (4 năm < t £ 6 năm) 2,0 Trên 6 năm (t > 6 năm) 2,5 Những năm cuối, khi mức khấu hao năm xác định theo phương pháp số dư giảm dần nói trên bằng (hoặc thấp hơn) mức khấu hao tính bình quân giữa giá trị còn lại và số năm sử dụng còn lại của tài sản cố định, thì kể từ năm đó mức khấu hao được tính bằng giá trị còn lại của tài sản cố định chia cho số năm sử dụng còn lại của tài sản cố định. - Mức trích khấu hao hàng tháng bằng số khấu hao phải trích cả năm chia cho 12 tháng. 3.2.2 Ví dụ tính và trích khấu hao tài sản cố định: Ví dụ: Công ty A mua một thiết bị sản xuất các linh kiện điện tử mới với nguyên giá là 10 triệu đồng. Thời gian sử dụng của tài sản cố định xác định theo quy định tại Phụ lục 1 (ban hành kèm theo Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC) là 5 năm. Xác định mức khấu hao hàng năm như sau: - Tỷ lệ khấu hao hàng năm của tài sản cố định theo phương pháp khấu hao đường thẳng là 20%. - Tỷ lệ khấu hao nhanh theo phương pháp số dư giảm dần bằng 20% x 2 (hệ số điều chỉnh) = 40% - Mức trích khấu hao hàng năm của tài sản cố định trên được xác định cụ thể theo bảng dưới đây: Đơn vị tính: Đồng Năm thứ Giá trị còn lại của TSCĐ Cách tính số khấu hao TSCĐ hàng năm Mức khấu hao hàng năm Mức khấu hao hàng tháng Khấu hao luỹ kế cuối năm 1 10.000.000 10.000.000 x 40% 4.000.000 333.333 4.000.000 2 6.000.000 6.000.000 x 40% 2.400.000 200.000 6.400.000 3 3.600.000 3.600.000 x 40% 1.440.000 120.000 7.840.000 4 2.160.000 2.160.000 : 2 1.080.000 90.000 8.920.000 5 2.160.000 2.160.000 : 2 1.080.000 90.000 10.000.000 Trong đó: + Mức khấu hao tài sản cố định từ năm thứ nhất đến hết năm thứ 3 được tính bằng giá trị còn lại của tài sản cố định nhân với tỷ lệ khấu hao nhanh (40%). + Từ năm thứ 4 trở đi, mức khấu hao hàng năm bằng giá trị còn lại của tài sản cố định (đầu năm thứ 4) chia cho số năm sử dụng còn lại của tài sản cố định (2.160.000 : 2 = 1.080.000). [Vì tại năm thứ 4: mức khấu hao theo phương pháp số dư giảm dần (2.160.000 x 40%= 864.000) thấp hơn mức khấu hao tính bình quân giữa giá trị còn lại và số năm sử dụng còn lại của tài sản cố định (2.160.000 : 2 = 1.080.000)]. 3.3. Phương pháp khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm: 3.3.1 Nội dung của phương pháp: Tài sản cố định trong doanh nghiệp được trích khấu hao theo phương pháp khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm như sau: - Căn cứ vào hồ sơ kinh tế- kỹ thuật của tài sản cố định, doanh nghiệp xác định tổng số lượng, khối lượng sản phẩm sản xuất theo công suất thiết kế của tài sản cố định, gọi tắt là sản lượng theo công suất thiết kế. - Căn cứ tình hình thực tế sản xuất, doanh nghiệp xác định số lượng, khối lượng sản phẩm thực tế sản xuất hàng tháng, hàng năm của tài sản cố định. - Xác định mức trích khấu hao trong tháng của tài sản cố định theo công thức dưới đây: Mức trích khấu hao trong tháng của tài sản cố định = Số lượng sản phẩm sản xuất trong tháng X Mức trích khấu hao bình quân tính cho một đơn vị sản phẩm Trong đó: Mức trích khấu hao Nguyên giá của tài sản cố định bình quân tính cho = một đơn vị sản phẩm Sản lượng theo công suất thiết kế - Mức trích khấu hao năm của tài sản cố định bằng tổng mức trích khấu hao của 12 tháng trong năm, hoặc tính theo công thức sau: Mức trích khấu hao năm của tài sản cố định = Số lượng sản phẩm sản xuất trong năm X Mức trích khấu hao bình quân tính cho một đơn vị sản phẩm Trường hợp công suất thiết kế hoặc nguyên giá của tài sản cố định thay đổi, doanh nghiệp phải xác định lại mức trích khấu hao của tài sản cố định. 3.3.2 Ví dụ tính và trích khấu hao tài sản cố định: Ví dụ: Công ty A mua máy ủi đất (mới 100%) với nguyên giá 450 triệu đồng. Công suất thiết kế của máy ủi này là 30m3/giờ. Sản lượng theo công suất thiết kế của máy ủi này là 2.400.000 m3. Khối lượng sản phẩm đạt được trong năm thứ nhất của máy ủi này là: Tháng Khối lượng sản phẩm hoàn thành (m3) Tháng Khối lượng sản phẩm hoàn thành (m3) Tháng 1 14.000 Tháng 7 15.000 Tháng 2 15.000 Tháng 8 14.000 Tháng 3 18.000 Tháng 9 16.000 Tháng 4 16.000 Tháng 10 16.000 Tháng 5 15.000 Tháng 11 18.000 Tháng 6 14.000 Tháng 12 18.000 Mức trích khấu hao theo phương pháp khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm của tài sản cố định này được xác định như sau: - Mức trích khấu hao bình quân tính cho 1 m3 đất ủi = 450 triệu đồng: 2.400.000 m3 = 187,5 đ/m3 - Mức trích khấu hao của máy ủi được tính theo bảng sau: Tháng Sản lượng thực tế tháng (m3) Mức trích khấu hao tháng (đồng) 1 14.000 14.000 x 187,5 = 2.625.000 2 15.000 15.000 x 187,5 = 2.812.500 3 18.000 18.000 x 187,5 = 3.375.000 4 16.000 16.000 x 187,5 = 3.000.000 5 15.000 15.000 x 187,5 = 2.812.500 6 14.000 14.000 x 187,5 = 2.625.000 7 15.000 15.000 x 187,5 = 2.812.500 8 14.000 14.000 x 187,5 = 2.625.000 9 16.000 16.000 x 187,5 = 3.000.000 10 16.000 16.000 x 187,5 = 3.000.000 11 18.000 18.000 x 187,5 = 3.375.000 12 18.000 18.000 x 187,5 = 3.375.000 Tổng cộng cả năm 35.437.500 3.4. Mét sè ph­¬ng ph¸p kh¸c. a. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo “ tæng sè thø tù n¨m “ §©y lµ mét ph­¬ng thøc tÝnh khÊu hao trong ®ã khÊu hao ®­îc tÝnh nhiÒu ë nh÷ng n¨m ®Çu vµ gi¶m dÇn ë nh÷ng n¨m sau. C«ng thøc tÝnh : - TÝnh tæng c¸c sè thø tù n¨m: - TÝnh gi¸ trÞ khÊu hao cho n¨m thø i : Trong ®ã: N : Tæng sè thø tù n¨m n : Sè nn¨m sö dông tµi s¶n cè ®Þnh K: Møc trÝch khÊu hao n¨m thø i M : Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh i : N¨m thø i VÝ dô : Mét thiÕt bÞ cã gi¸ trÞ ban ®µu lµ 180 triÖu ®ång , thêi gian sö dông tÝnh khÊu hao lµ 6 n¨m. ViÖc tÝnh to¸n nh­ sau: Tæng sè thø tù n¨m: N = 6(6+1):2 =21 Møc trÝch khÊu haohµng n¨m cña tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc cô thÓ theo b¶ng d­íi ®©y: §¬n vÞ : triÖu ®ång N¨m thø Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ PhÐp tÝnh sè KH hµng n¨m Møc trÝch KH hµng n¨m KH luü kÕ cuèi n¨m 1 180 (6-1+1):21*180 51.43 51.43 2 128.57 (6-2+1):21*180 42.86 94.29 3 85.71 (6-3+1):21*180 34.29 128.58 4 51.42 (6-4+1):21*180 25.71 154.29 5 25.71 (6-5+1):21*180 17.14 171.43 6 8.57 (6-6+1):21*180 8.57 180.00 Ph­¬ng thøc khÊu hao nh­ trªn sÏ t¹o ®iªu kiÖn thu håi vèn cè ®Þnh nhanh, gãp phÇn gi¶i quyÕt khã kh¨n do thiÕu vèn. §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng cã ®Æc ®iÓm lµ ph¶i th­êng xuyªn biÕn ®æi vÒ chñng lo¹i, mÈu m· vµ chÊt l¬ùng th× ph­¬ng ph¸p khÊu hao nµy sÏ gióp doanh nghiÖp nhanh chãng c¶i tiÕn hoÆc ®æi míi tµi s¶n cè ®Þnh cho phï hîp v¬i quy tr×nh t¹o s¶n phÈm míi. b. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo tû lÖ t¨ng dÇn. §©y lµ ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao mµ gi¸ trÞ khÊu hao t¨ng dÇn vµo nh÷ng n¨m sau vµ lÊy l·i suÊt ng©n hµng trong n¨m ®Çu tiªn lµm c¨n cø tÝnh to¸n. C«ng thøc tÝnh to¸n nh­ sau: - Møc trÝch khÊu hao n¨m ®Çu tiªn: - Møc trÝch khÊu hao n¨m thø i : Trong ®ã: : Møc trÝch khÊu hao n¨m ®Çu tiªn : Møc trÝch khÊu hao n¨m thø i M : Nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh X : L·i suÊt ng©n hµng trong n¨m ®Çu tiªn n : Sè n¨m sö dông tµi s¶n cè ®Þnh VÝ dô: Mét thiÕt bÞ cã gi¸ trÞ ban ®µu lµ 180 triÖu ®ång , thêi gian sö dông tÝnh khÊu hao lµ 6 n¨m vµ l·i suÊt ng©n hµng 10% trong mét n¨m. ViÖc tÝnh to¸n nh­ sau: Møc trÝch khÊu hao n¨m ®Çu tiªn: Møc trÝch khÊu hao hµng n¨m cña tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ theo b¶ng sau : §¬n vÞ : triÖu ®ång N¨m thø Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ PhÐp tÝnh sè KH hµng n¨m Møc trÝch KH hµng n¨m KH luü kÕ cuèi n¨m 1 180 23,33 23,33 23,33 2 156,67 23,33 x (1+0,1) 25,6 48,99 3 107,68 23,33 x (1+0,1) 28,23 77,22 4 102,78 23,33 x (1+0,1) 31,05 108,27 5 71,73 23,33 x (1+0,1) 34,16 142,43 6 37,57 23,33 x (1+0,1) 37,57 180 Ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp míi thµnh lËp, nhu cÇu ph¶i th­êng xuyªn n©ng cÊp vµ thay thÕ thiÕt bÞ kh«ng lèn, nh÷ng n¨m ®Çu kinh doanh gÆp nhiÒu khã kh¨nvÒ thÞ tr­êng tiªu thô, yªu cÇu vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i thÊp ®Ó cã thÓ c¹nh tranh vµ tõng b­íc th©m nhËp thÞ tr­êng. 4. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n hao mßn vµ khÊu hao TSC§. 4.1.Nguyªn t¾c trÝch khÊu hao. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y , ®Ó phï hîp víi xu thÕ ®æi míi vµ ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc , c¸c doanh nghiÖp ®· tËp trung mäi nguån lùc ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh , t¹o nhiÒu thu nhËp cho doanh nghiÖp vµ x· héi. Mét trong c¸c nh©n tè quan träng gióp doanh nghiÖp duy tr×, më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh ®ã lµ vèn ®Çu t­. VÊn ®Ò ®ã lu«n ®­¬c c¸c doanh nghiÖp rÊt quan t©m vµ ®­îc huy ®éng tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp thu håi vèn nhanh ®Ó t¸i ®Çu t­, ®æi míi trang thiÕt bÞ m¸y mãc , võa qua Bé Tµi ChÝnh ®· ban hµnh QuyÕt §Þnh sè 206/2003/Q§-BTC, ngµy 12/12/2003 ban hµnh chÕ ®é qu¶n lý , sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§ , thay thÕ cho QuyÕt ®Þnh sè 166/1999/Q§-BTC ngµy 30/12/1999. Nguyªn t¾c trÝch khÊu hao TSC§ ®­¬c quy ®Þnh nh­ sau: Nguyên tắc trích khấu hao tài sản cố định: - Mọi tài sản cố định của doanh nghiệp có liên quan đến hoạt động kinh doanh đều phải trích khấu hao. Mức trích khấu hao tài sản cố định được hạch toán vào chi phí kinh doanh trong kỳ. Doanh nghiệp không được tính và trích khấu hao đối với những tài sản cố định đã khấu hao hết nhưng vẫn sử dụng vào hoạt động kinh doanh. Đối với những tài sản cố định chưa khấu hao hết đã hỏng, doanh nghiệp phải xác định nguyên nhân, quy trách nhiệm đền bù, đòi bồi thường thiệt hại... và tính vào chi phí khác. - Những tài sản cố định không tham gia vào hoạt động kinh doanh thì không phải trích khấu hao, bao gồm: + Tài sản cố định thuộc dự trữ Nhà nước giao cho doanh nghiệp quản lý hộ, giữ hộ. + Tài sản cố định phục vụ các hoạt động phúc lợi trong doanh nghiệp như nhà trẻ, câu lạc bộ, nhà truyền thống, nhà ăn,... được đầu tư bằng quỹ phúc lợi. + Những tài sản cố định phục vụ nhu cầu chung toàn xã hội, không phục vụ cho hoạt động kinh doanh của riêng doanh nghiệp như đê đập, cầu cống, đường xá,... mà Nhà nước giao cho doanh nghiệp quản lý. + Tài sản cố định khác không tham gia vào hoạt động kinh doanh. Doanh nghiệp thực hiện việc quản lý, theo dõi các tài sản cố định trên đây như đối với các tài sản cố định dùng trong hoạt động kinh doanh và tính mức hao mòn của các tài sản cố định này (nếu có); mức hao mòn hàng năm được xác định bằng cách lấy nguyên giá chia (:) cho thời gian sử dụng của tài sản cố định xác định theo quy định tại Phụ lục 1 ban hành kèm theo Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003 của Bộ trưởng Bộ Tài chính. Nếu các tài sản cố định này có tham gia vào hoạt động kinh doanh thì trong thời gian tài sản cố định tham gia vào hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp thực hiện tính và trích khấu hao vào chi phí kinh doanh của doanh nghiệp. - Doanh nghiệp cho thuê tài sản cố định hoạt động phải trích khấu hao đối với tài sản cố định cho thuê. - Doanh nghiệp đi thuê tài sản cố định tài chính phải trích khấu hao tài sản cố định thuê tài chính như tài sản cố định thuộc sở hữu của doanh nghiệp theo quy định hiện hành. Trường hợp ngay tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản, doanh nghiệp đi thuê tài sản cố định tài chính cam kết không mua tài sản thuê trong hợp đồng thuê tài chính, thì doanh nghiệp đi thuê được trích khấu hao tài sản cố định thuê tài chính theo thời hạn thuê trong hợp đồng. - Việc trích hoặc thôi trích khấu hao tài sản cố định được thực hiện bắt đầu từ ngày (theo số ngày của tháng) mà tài sản cố định tăng, giảm, hoặc ngừng tham gia vào hoạt động kinh doanh. - Quyền sử dụng đất lâu dài là tài sản cố định vô hình đặc biệt, doanh nghiệp ghi nhận là tài sản cố định vô hình theo nguyên giá nhưng không được trích khấu hao. Xác định thời gian sử dụng tài sản cố định hữu hình: - Đối với tài sản cố định còn mới (chưa qua sử dụng), doanh nghiệp phải căn cứ vào khung thời gian sử dụng tài sản cố định quy định tại Phụ lục 1 ban hành kèm theo số 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003 của Bộ trưởng Bộ Tài chính để xác định thời gian sử dụng của tài sản cố định. - Đối với tài sản cố định đã qua sử dụng, thời gian sử dụng của tài sản cố định được xác định như sau: Thời gian sử dụng của tài sản = cố định Giá trị hợp lý của tài sản cố định Giá bán của tài sản cố định mới cùng loại (hoặc của tài sản cố định tương đương trên thị trường) X Thời gian sử dụng của tài sản cố định mới cùng loại xác định theo Phụ lục 1 (ban hành kèm theo Quyết định 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003) Trong đó: Giá trị hợp lý của tài sản cố định là giá mua hoặc trao đổi thực tế (trong trường hợp mua bán, trao đổi), giá trị còn lại của tài sản cố định (trong trường hợp được cấp, được điều chuyển), giá trị theo đánh giá của Hội đồng giao nhận (trong trường hợp được cho, biếu tặng, nhận vốn góp),… - Trường hợp doanh nghiệp muốn xác định thời gian sử dụng của tài sản cố định khác với khung thời gian sử dụng quy định tại Phụ lục 1 ban hành kèm theo Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003 của Bộ trưởng Bộ Tài chính, doanh nghiệp phải giải trình rõ các căn cứ để xác định thời gian sử dụng của tài sản cố định đó để Bộ Tài chính xem xét, quyết định theo ba tiêu chuẩn sau: + Tuổi thọ kỹ thuật của tài sản cố định theo thiết kế; + Hiện trạng tài sản cố định (thời gian tài sản cố định đã qua sử dụng, thế hệ tài sản cố định, tình trạng thực tế của tài sản...). + Tuổi thọ kinh tế của tài sản cố định. - Trường hợp có các yếu tố tác động (như việc nâng cấp hay tháo dỡ một hay một số bộ phận của tài sản cố định...) nhằm kéo dài hoặc rút ngắn thời gian sử dụng đã xác định trước đó của tài sản cố định, doanh nghiệp tiến hành xác định lại thời gian sử dụng của tài sản cố định theo ba tiêu chuẩn quy định tại khoản 3 Điều này tại thời điểm hoàn thành nghiệp vụ phát sinh, đồng thời phải lập biên bản nêu rõ các căn cứ làm thay đổi thời gian sử dụng. Xác định thời gian sử dụng tài sản cố định vô hình: Doanh nghiệp tự xác định thời gian sử dụng tài sản cố định vô hình nhưng tối đa không quá 20 năm. Riêng thời gian sử dụng của quyền sử dụng đất có thời hạn là thời hạn được phép sử dụng đất theo quy định. Xác định thời gian sử dụng tài sản cố định trong một số trường hợp đặc biệt: - Đối với dự án đầu tư theo hình thức Xây dựng - Kinh doanh - Chuyển giao (B.O.T), thời gian sử dụng tài sản cố định được xác định từ thời điểm đưa tài sản cố định vào sử dụng đến khi kết thúc dự án. - Đối với hợp đồng hợp tác kinh doanh (B.C.C) có bên nước ngoài tham gia Hợp đồng, sau khi kết thúc thời hạn của hợp đồng bên nước ngoài thực hiện chuyển giao không bồi hoàn cho Nhà nước Việt Nam, thì thời gian sử dụng tài sản cố định của tài sản cố định chuyển giao được xác định từ thời điểm đưa tài sản cố định vào sử dụng đến khi kết thúc dự án. 4. 2. Tµi kho¶n sö dông §Ó theo dâi t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng, gi¶m khÊu hao TSC§ kÕ to¸n ViÖt nam sö dông TK214- Hao mßn TSC§. TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ trong qu¸ tr×nh sö dông do trÝch khÊu hao vµ nh÷ng kho¶n t¨ng gi¶m hao mßn kh¸c cña c¸c lo¹i TSC§ cña doanh nghiÖp nh­ TSC§ h÷u h×nh,TSC§ v« h×nh vµ TSC§ thuª tµi chÝnh. Tµi kho¶n nµy cã kÕt cÊu vµ néi dung nh­ sau : Bªn Nî : Gi¸ trÞ hao mßn TSC§ vµ bÊt ®éng s¶n ®Çu t­ gi¶m do c¸c lý do gi¶m TSC§ vµ bÊt ®éng s¶n ®Çu t­ ( Thanh lý , nh­îng b¸n , ®iÒu ®éng cho ®¬n vÞ kh¸c , gãp vèn liªn doanh …) Bªn Cã : - Gi¸ trÞ hao mßn TSC§ vµ bÊt ®éng s¶n ®Çu t­ t¨ng do trÝch khÊu hao TSC§ vµ bÊt ®éng s¶n ®Çu t­ ; do ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ hoÆc do ®iÒu chuyÓn TSC§ ®· sö dông gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cña Tæng c«ng ty hoÆc c«ng ty… - Gi¸ trÞ hao mßn TSC§ do tÝnh hao mßn cña nh÷ng TSC§ dïng cho ho¹t ®éng sù nghiÖp, dù ¸n , phóc lîi . D­ cã: Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ vµ bÊt ®éng s¶n ®Çu t­ hiÖn cã t¹i ®¬n vÞ. Tµi kho¶n 214 - Hao mßn TSC§ cã 4 tµi kho¶n cÊp 2: - Tµi kho¶n 2141 - Hao mßn TSC§ h÷u h×nh: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ h÷u h×nh trong qu¸ tr×nh sö dông do trÝch khÊu hao (hoÆc tÝnh hao mßn) TSC§ vµ nh÷ng khoanr t¨ng, gi¶m hao mßn kh¸ccña TSC§ h÷u h×nh. - Tµi kho¶n 2142 - Hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ thuª tµi chÝnh do trÝch khÊu hao(hoÆc tÝnh hao mßn) TSC§ thuª tµi chÝnh vµ nh÷ng kho¶n t¨ng, gi¶m hao mßn kh¸c cña TSC§ thuª tµi chÝnh. - Tµi kho¶n 2143 - Hao mßn tµI kho¶n v« h×nh: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ v« h×nh trong qu¸ tr×nh sö dông trÝch khÊu hao(hoÆc tÝnh hao mßn) TSC§ thuª tµi chinhs vµ nh÷ng kho¶n t¨ng, gi¶m hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh. - Tµi kho¶n 2147 – Hao mßn bÊt ®éng s¶n ®Çu t­ : Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña bÊt ®éng s¶n ®Çu t­ trong qu¸ tr×nh n¾m gi÷ chê t¨ng gi¸, cho thuª ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Tµi kho¶n 2147 cã néi dung vµ kÕt cÊu nh­ sau : Bªn Nî : Gi¸ trÞ hao mßn bÊt ®éng s¶n ®Çu t­ gi¶m. Bªn Cã : Gi¸ trÞ hao mßn bÊt ®éng s¶n ®Çu t­ t¨ng do trich khÊu hao hoÆc do chuyÓn sè khÊu hao luü kÕ cña bÊt ®éng s¶n chñ së h÷u sö dông thµnh bÊt ®éng s¶n ®Çu t­. Sè d­ bªn Cã : Gi¸ trÞ hao mßn cña bÊt ®éng s¶n ®Çu t­ hiÖn cã cña doanh nghiÖp. §Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh h×nh t¨ng, gi¶m vµ sö dông nguån vèn khÊu hao ë doanh nghiÖp, doanh nghiÖp sö dông tµi kho._.