Khảo sát thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương trình vật lý lớp 6, 7 tỉnh An Giang

KHOA SÖ PHAÏM ÑEÀ TAØI KHAÛO SAÙT THÖÏC TRAÏNG VAØ GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ GIAÛNG DAÏY CHÖÔNG TRÌNH VAÄT LYÙ LÔÙP 6 , LÔÙP 7 ÔÛ TÆNH AN GIANG TRAÀN THEÅ THAÙNG 9 - 2004 Page 2 MUÏC LUÏC Phaàn I : Môû ñaàu Trang 1 Phaàn II : Noäi dung vaø keát quaû nghieân cöùu Trang 4 Chöông I : Cô sôû lí luaän cuûa ñeà taøi 4 I . Lí do ñoåi môùi chöông trình giaùo duïc phoå thoâng 4 II .Muïc tieâu cuûa vieäc ñoåi môùi chöông trình giaùo duïc phoå thoâng 5 III. Muïc tieâu giaùo duïc trung hoïc cô sôû. 7 IV. Quan ñieåm xaây döïng chöông trình vaø SGK THCS môùi. 9 V. Nhöõng ñònh höôùng veà ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc ôû THCS 12 VI. Chöông trình moân vaät lyù THCS 15 Chöông II : Keát quaû nghieân cöùu. 20 A. Ñaëc ñieåm Tænh An Giang. 20 I. Ñaëc ñieåm tình hình tænh An Giang 20 II. Daân soá 21 III. Ñaëc ñieåm vaên hoùa xaõ hoäi 22 IV. Ñònh höôùng phaùt trieãn chuû yeáu veà vaên hoùa , xaõ hoäi , giaùo duïc 23 B. Keát quaû khaûo saùt qua trao ñoåi vôùi giaùo vieân vaø döï giôø . 24 I. Khaûo saùt qua ñieàu tra phoûng vaán giaùo vieân 24 II. Khaûo saùt qua döï giôø vaø trao ñoåi vôùi giaùo vieân 38 Chöông III: Nhöõng yeáu toá daãn ñeán keát quaû giaûng daïy chöa cao vaø giaûi phaùp ñeå naâng cao hieäu quaû giaûng daïy vaät lyù lôùp 6, lôùp 7 45 I. Nhöõng nguyeân nhaân vaø thöïc teá daãn ñeán keát quaû giaûng daïy chöa cao 45 II. Caùc giaûi phaùp ñeå naâng cao hieäu quaû giaûng daïy 50 III. Thieát keá baøi daïy thöïc haønh vaät lyù 54 IV. Nhöõng ñeà xuaát vaø kieán nghò 56 Phaàn III. Keát luaän 58 - Taøi lieäu tham khaûo 61 - Phuï luïc 62 PHAÀN MOÄT : MÔÛ ÑAÀU I . Lyù do choïn ñeà taøi : Töø nhieàu naêm qua theo yeâu caàu cuûa Quoác hoäi vaø Chính phuû , Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo ñaõ nghieân cöùu vaø trieån khai vieäc ñoåi môùi chöông trình giaùo duïc phoå thoâng vaø cuï theå laø töø naêm hoïc 2002-2004 ñaõ thöïc hieän giaûng daïy theo chöông trình môùi , SGK môùi trong phaïm vi caû nöôùc cho lôùp 3 vaø lôùp 6 . Vieäc nghieân cöùu vaø trieån khai chöông trình , SGK môùi ñaõ coù nhöõng böôùc ñi hôïp lyù , thaän troïng vaø chu ñaùo . Nhöng moät vaán ñeà lôùn nhö vaäy, khi trieån khai roäng chuùng ta cuõng khoâng löôøng tröôùc ñöôïc nhöõng khoù khaên , trôû ngaïi , nhöõng haïn cheá maø thöïc tieãn giaûng daïy ôû caùc vuøng mieàn khaùc nhau gaëp phaûi . An Giang laø moät tænh bieân giôùi coù nhieàu daân toäc , nhieàu toân giaùo vôùi nhöõng ñaëc tröng khaùc nhau veà ñòa lyù , trình ñoä vaø tính ña daïng trong vaên hoùa…ñoøi hoûi ngaønh giaùo duïc ñaøo taïo cuûa tænh maø tröôùc heát laø tröôøng Sö phaïm phaûi coù nhöõng giaûi phaùp nhaèm ñaùp öùng nhu caàu cuûa ñòa phöông trong vieäc giaûi quyeát nhieäm vuï thöïc tieãn . Vì vaäy ñeå ñaùnh giaù ñuùng vieäc thöïc hieän chöông trình vaø saùch giaùo khoa môùi töø ñoù ruùt ra nhöõng thaønh coâng cuõng nhö nhöõng haïn cheá nhaèm khaùc phuïc vaø naâng cao hieäu quaû cuûa vieäc ñoåi môùi chöông trình vaø SGK , chuùng toâi choïn ñeà taøi : “ Thöïc traïng vaø giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû giaûng daïy moân vaät lyù lôùp 6 vaø lôùp 7 treân ñòa baøn tænh An Giang”, nhaèm naâng cao chaát löôïng giaûng daïy phoå thoâng vaø chaát löôïng ñaøo taïo giaùo vieân ôû tröôøng ÑHAG , goùp söùc mình vaøo söï nghieäp chung cuûa Ñaûng , cuûa Nhaø nöôùc ta. II . Ñoái töôïng nghieân cöùu : Ñoái töôïng chính laø : Thöïc traïng giaûng daïy chöông trình vaäy lyù lôùp 6 , lôùp 7 , toå tröôûng chuyeân moân , ban giaùm hieäu caùc tröôøng THCS , caùn boä phoøng giaùo duïc vaø hoïc sinh lôùp 6 , lôùp 7 ñang hoïc trong naêm hoïc 2003 –2004 vaø naêm hoïc 2004 - 2005. Saùch giaùo khoa , saùch giaùo vieân , saùch baøi taäp , caùc taøi lieäu lieân quan vaø trang thieát bò phuïc giaûng daïy vaø hoïc taäp theo chöông trình môùi ôû caùc tröôøng THCS . III . Giôùi haïn ñeà taøi : 1 . Ñòa baøn nghieân cöùu trong tænh An Giang ñoù laø : 1 .1 Löïa choïn ngaãu nhieân caùc tröôøng trong ñòa baøn tænh An Giang nhö sau : 1 a .Löïa choïn ñeå döï giôø giaùo vieân daïy khoái lôùp 6 & 7 : + Thaønh phoâù Long Xuyeân ( THCS Nguyeãn Traõi ) , Thò xaõ Chaâu Ñoác ( THCS Nguyeãn Ñình Chieåu ) Huyeän An Phuù ( THCS An Phuù vaø THCS Ña Phöôùc ) Huyeän Taân Chaâu ( THCS Taân An ) Huyeän Tònh Bieân ( THCS Xuaân Toâ ) Huyeän Tri Toân ( THCS Chaâu Laêng ) Huyeän Phuù Taân ( THCS Phuù Myõ ) Huyeän Chôï Môùi ( THCS Long Kieán ) Huyeän Chaâu Phuù ( THCS Quaûn Cô Thaønh ) Huyeän chaâu Thaønh ( THCS An Chaâu ) Huyeän Thoaïi Sôn ( THCS Nuùi Saäp vaø THCS Phuù Hoaø ) . b . Löïa choïn ñeå ñieàu tra phoûng vaán : + Taát caû giaùo vieân ñang tröïc tieáp giaûng daïy vaø caùn boä quaûn lyù töø hieäu phoù trôû leân nguyeân laø giaùo vieân vaät lyù . + Loaïi hình tröôøng hoïc: tröôøng coâng laäp- noäi truù daân toäc hoaëc tröôøng vuøng nuùi cao, vuøng xaâu, vuøng xa. 1 .2 Caùc phoøng giaùo duïc cuûa caùc huyeän . 2 . Noäi dung nghieân cöùu: ñeà taøi chæ nghieân cöùu nhöõng töông taùc giöõa noäi dung vaø phöông phaùp , giöõa thaày vaø troø , giöõa nhaø giaùo vaø nhaø quaûn lyù , giöõa nhaø tröôøng vaø ñòa phöông , xoay quanh chöông trình vaø saùch giaùo khoa môùi ban haønh . IV . Nhieäm vuï nghieân cöùu : 1 . Nghieân cöùu thöïc tieãn veà caùc vaán ñeà : - Toå chöùc thöïc hieän chöông trình vaø saùch giaùo khoa môùi . - Trình ñoä , khaû naêng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh , thieát bò thí nghieäm , cô sôû vaät chaát , tröôøng lôùp coù ñaùp öùng ñöôïc nhieäm vuï daïy vaø hoïc hay khoâng ?. - Heä thoáng caùc phöông phaùp daïy hoïc tích cöïc ñeå phaùt huy tính chuû ñoäng , ñoäc laäp , tích cöïc cuûa hoïc sinh . - Hieäu quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh. Ruùt ra nhöõng thaønh coâng , haïn cheá vaø khoù khaên trong vieäc thöïc hieän chöông trình SGK môùi , hieäu quaû giaûng daïy cuûa giaùo vieân vaø hoïc taäp cuûa hoïc sinh .Töø ñoù seõ ñeà xuaát nhöõng bieän phaùp cuï theå khaû thi ñeå thöïc hieän toát chöông trình , noäi dung SGK môùi . 2 . Nghieân cöùu lyù luaän : - Caùc phöông phaùp daïy vaø hoïc tích cöïc . - Cô sôû taâm sinh lyù cuûa hoaït ñoäng hoïc taäp tích cöïc vaø hieäu quaû cuûa caùc taùc ñoäng ñieàu khieån quaù trình hoïc taäp . - Xaây döïng cô sôû khoa hoïc ñeå ñeà ra caùc giaûi phaùp phuø hôïp . V . Phöông phaùp nghieân cöùu : 1 . Phöông phaùp ñieàu tra tröïc tieáp goàm : + Döï giôø daïy cuûa giaùo vieân , ñeå naém ñöôïc thöïc tieãn giaûng daïy ôû caùc tröôøng 2 + Phoûng vaán giaùo vieân daïy lôùp , toå tröôûng , ban giaùm hieäu nhaø tröôøng , laõnh ñaïo Phoøng giaùo duïc , Sôû Giaùo duïc – Ñaøo taïo , phuï huynh hoïc sinh , caùc toå chöùc ñoaøn theå trong nhaø tröôøng . 2 . Phöông phaùp traéc nghieäm khoa hoïc vaø ñieàu tra . + Söû duïng caùc phieáu hoûi goùp yù kieán , coù kyù teân vaø khoâng kyù teân . + Söû duïng caùc phieáu traéc nghieäm veà möùc ñoä khoù deã cuûa chöông trình cuõng nhö nhöõng öu , nhöïôc ñieåm , thuaän lôïi , khoù khaên…. 3 . Phöông phaùp nghieân cöùu saûn phaåm . + Xem soå ghi ñaàu baøi , soå möôïn duïng cuï thí nghieäm , lòch thí nghieäm , soå ghi ñieåm , keát quaû ñaùnh giaù hoïc löïc cuûa hoïc sinh . VI . Ñoùng goùp cuûa ñeà taøi . Ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc naøy coù theå duøng laøm taøi lieäu ñeå boài döôõng taäp huaán cho giaùo vieân THCS trong caùc naêm hoïc tieáp theo , laøm taøi lieäu tham khaûo cho caùc nhaø quaûn lyù giaùo duïc veà caùc vaán ñeà sau ñaây : 1 . Laø cô sôû thöïc tieãn cuûa lyù luaän veà caùc phöông phaùp daïy hoïc tích cöïc ôû tröôøng THCS treân ñòa baøn tænh An Giang laø moät chuyeân ñeà thuoäc nhoùm caùc hoïc phaàn nghieäp vuï ñaøo taïo giaùo vieân THCS . 2 . Laø cô sôû thöïc tieãn ñeå hoaïch ñònh chieán löôïc xaây döïng ñoäi nguõ giaùo vieân vaø cô sôû vaät chaát cho caùc tröôøng THCS . 3 . Thieát keá loaïi baøi hoïc thí nghieäm thöïc haønh vaät lyù theo kieåu hoïc sinh töï ñònh höôùng noäi dung baøi hoïc thí nghieäm , töï laäp phöông aùn thí nghieäm ñeå ñaït keát quaû nghieân cöùu vaø lónh hoäi tri thöùc . 4 . Ñeà xuaát phöông phaùp boài döôõng chuyeân moân nghieäp vuï cho giaùo vieân daïy lôùp theo chu kyø 2004 – 2007 , thöïc hieän theo yeâu caàu cuûa baûn thaân giaùo vieân vaø yeâu caàu thöïc tieãn cuûa caùc ñòa phöông chöù khoâng theo keá hoaïch vaø noäi dung aán ñònh saün . 3 PHAÀN II : NOÄI DUNG VAØ KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU Chöông I : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA ÑEÀ TAØI I . Lyù do ñoåi môùi chöông trình giaùo duïc phoå thoâng : Tröôùc yeâu caàu môùi cuûa söï nghieäp xaây döïng vaø baûo veä toå quoác , tröôùc söï phaùt trieån nhanh choùng maïnh meõ cuûa neàn kinh teá nöôùc nhaø , tröôùc söï bieán ñoåi haøng ngaøy cuûa xaõ hoäi , cuûa khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä noùi chung , khoa hoïc giaùo duïc noùi rieâng . Chöông trình vaø saùch giaùo khoa hieän haønh ñaõ boäc loä nhöõng haïn cheá vaø baát caäp . Vì vaäy Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo ñaõ chuaån bò vaø ñaõ tieán haønh ñoåi môùi chöông trình , saùch giaùo khoa tieåu hoïc vaø trung hoïc cô sôû . Ngaøy 9 thaùng 12 naêm 2000 Quoác hoäi ñaõ coù Nghò quyeát soá 40/2000/QH10 veà ñoåi môùi chöông trình giaùo duïc phoå thoâng . Baùo caùo cuûa Ban Chaáp haønh Trung öông Ñaûng khoùa VIII taïi Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù I X cuûa Ñaûng veà chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi 2001 – 2010 ñaõ neâu roõ “ Khaån tröông bieân soaïn vaø ñöa vaøo söû duïng oån ñònh trong caû nöôùc boä chöông trình vaø saùch giaùo khoa phoå thoâng , phuø hôïp vôùi yeâu caàu phaùt trieån môùi “ Ñeå thöïc hieän Nghò quyeát soá 40/2000/QH10 veà ñoåi môùi chöông trình giaùo duïc phoå thoâng ñaït keát quaû toát , taïo ra söï chuyeån bieán quan troïng veà chaát löôïng vaø hieäu quaû giaùo duïc , ñaùp öùng yeâu caàu naâng cao daân trí , ñaøo taïo nhaân löïc , boài döôõng nhaân taøi trong giai ñoaïn coâng nghieäp hoùa , hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc . Thöïc hieän vieäc ñoåi môùi chöông trình vaø saùch giaùo khoa phoå thoâng , ñöôïc coi laø moät trong nhöõng nhieäm vuï trong taâm veà giaùo duïc ñeå naâng cao chaát löôïng giaùo duïc phoå thoâng noùi rieâng vaø cuûa heä thoáng giaùo duïc – ñaøo taïo noùi chung . Chuùng ta ñaõ bieát raèng chöông trình hieän haønh ñöôïc bieân soaïn töø ñaàu nhöõng naêm 1980 , ñeán nay ñaõ boäc loä nhöõng haïn cheá sau ñaây : Chöông trình vaø saùch giaùo khoa phoå thoâng ñöôïc xaây döïng trong ñieàu kieän Kinh teá – Xaõ hoäi theo kieåu keá hoaïch taäp trung quan lieâu bao caáp , neân muïc tieâu cuûa chöông trình vaø saùch giaùo khoa chæ ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu veà nhaân löïc , nhaân taøi cho neàn kinh teá xaõ hoäi luùc baáy giôø , hôn nöõa noù laïi chòu aûnh höôûng saâu xaéc cuûa quan ñieåm vaø caùch laøm cuûa Lieân Xoâ cuõ , ñieàu ñoù ñaõ ñöôïc theå hieän roõ trong saùch giaùo khoa , trong quaù trình giaûng daïy cuûa giaùo vieân . Chöông trình ñoù naëng tính haøn laâm , quaù chuù troïng ñeán tính khoa hoïc cuûa heä thoáng kieán thöùc , trình baøy kieán thöùc moät caùch chaët cheõ theo quan ñieåm Caáu truùc – cô cheá . Phaàn thöïc haønh , öùng duïng kieán thöùc ñaõ hoïc vaøo thöïc tieãn haøng ngaøy chöa ñöôïc coi troïng ñuùng möùc . 4 Nhieàu kyõ naêng caàn thieát cho cuoäc soáng haøng ngaøy ít ñöôïc reøn luyeän vaø vaän duïng thöôøng xuyeân . Hoïc sinh coù naém vöõng lyù thuyeát vaän duïng giaûi thích ñöôïc töôøng taän caùc cô cheá vi moâ cuûa hieän töôïng vaät lyù nhöng khoâng thöïc haønh ñöôïc , khoâng vaän duïng ñöôïc vaøo thöïc tieãn . Töø nhöõng naêm 1980 ñeán nay khoa hoïc kyõ thuaät ñaõ tieán moät böôùc daøi , tri thöùc cuûa nhaân loaïi cöù möôøi hai naêm laïi nhaân leân gaáp ñoâi . Coù nhieàu noäi dung kieán thöùc , nhaát laø kieán thöùc kyõ thuaät caàn trang bò cho ngöôøi lao ñoäng ñeå ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån xaõ hoäi , ñeå naêng cao chaát löôïng cuoäc soáng caù nhaân . Coù nhöõng tri thöùc ñaõ loãi thôøi , khoâng coøn phuø hôïp caàn phaûi loaïi boû . Vì vaäy noäi dung giaùo duïc trong nhaø tröôøng phoå thoâng ñaõ vaø ñang töøng böôùc caäp nhaät vôùi quan ñieåm xaây döïng moät xaõ hoäi hoïc taäp suoát ñôøi , khaùc haún vôùi neàn giaùo duïc phoå thoâng theo kieåu tinh hoa vaø nhaân taøi , giaùo duïc phoå thoâng phaûi ñöôïc xem xeùt vaø ñieàu chænh laïi , bôûi töø ñoù tôùi nay ta haàu nhö khoâng thay ñoåi gì nhieàu , ngoaïi tröø coù moät vaøi laàn caét boû bôùt noäi dung chöông trình do bò xaõ hoäi keâu quaù taûi . Vaán ñeà maø xaõ hoäi quan taâm nhieàu trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñoù laø quaù taûi , noù caàn phaûi ñöôïc xem xeùt , ñaùnh giaù ñuùng möùc ñeå tìm ra nguyeân nhaân töø nhieàu phía , nhieàu maët , töø ñoù coù bieän phaùp thích hôïp ñieàu chænh noäi dung chöông trình moät caùch ñoàng boä , chöù khoâng phaûi caét boû moät phaàn chöông trình laø giaûm taûi . Rieâng veà chöông trình vaø saùch giaùo khoa hieän haønh ñuùng laø coù thieân naëng veà lyù thuyeát , vôùi khoái löôïng vaø möùc ñoä chöa phuø hôïp vôùi thöïc teá hoïc sinh Vieät nam . Chöông trình hieän haønh , luùc tröôùc ñaây coù ñöôïc thöïc nghieäm nhöng chöa nhieàu , chöa ñaùnh giaù ñuùng keát quaû aùp duïng vôùi caùc vuøng , mieàn khaùc nhau . Hoaëc coù nhieàu vaán ñeà khoù daïy maø giaùo vieân chöa ñöôïc thöïc nghieäm kyõ caøng . Roài töø ñoù aùp duïng ñaïi traø trong caû nöôùc , ôû taát caû caùc vuøng , mieàn khaùc nhau , vì vaäy khoâng traùnh khoûi thieáu soùt . Töø nhöõng lyù do cuï theå neâu treân cho ta thaáy raèng duø muoán hay khoâng vieäc xaây döïng laïi chöông trình laø taát yeáu vaø ñoù cuõng chính laø thöïc hieän yeâu caàu cuûa Nghò quyeát Hoäi nghò Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam laàn thöù 2 , khoùa VIII ñoù laø ñoåi môùi nuïc tieâu , noäi dung , phöông phaùp daïy hoïc ôû taát caû caùc caáp hoïc baäc hoïc II . Muïc tieâu cuûa cuûa vieäc ñoåi môùi chöông trình giaùo duïc phoå thoâng . Muïc tieâu cuûa vieäc ñoåi môùi chöông trình giaùo duïc phoå thoâng laø xaây döïng noäi dung chöông trình , phöông phaùp giaùo duïc , saùch giaùo khoa phoå thoâng môùi nhaèm naâng cao chaát löôïng giaùo duïc toaøn dieän theá heä treû , ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån nguoàn nhaân löïc phuïc vuï coâng nghieäp hoùa , hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc , phuø hôïp vôùi thöïc tieãn vaø truyeàn thoáng Vieät Nam , tieáp caän trình ñoä giaùo duïc phoå thoâng ôû caùc nöôùc phaùt trieån trong khu vöïc vaø theá giôùi . Vieäc ñoåi môùi chöông trình giaùo duïc phoå thoâng phaûi quaùn trieät muïc tieâu yeâu caàu veà noäi dung , phöông phaùp giaùo duïc cuûa caùc baäc hoïc , caáp hoïc quy ñònh trong Luaät giaùo duïc , khaéc phuïc nhöõng maët coøn haïn cheá cuûa chöông trình , saùch giaùo khoa hieän haønh , 5 taêng cöôøng tính thöïc tieãn , kyõ naêng thöïc haønh , naêng löïc töï hoïc , coi troïng kieán thöùc khoa hoïc xaõ hoäi vaø nhaân vaên , boå sung nhöõng thaønh töïu khoa hoïc vaø coâng ngheä hieän ñaïi phuø hôïp vôùi khaû naêng tieáp thu cuûa hoïc sinh . Ñaûm baûo söï thoáng nhaát , keá thöøa vaø phaùt trieån cuûa chöông trình giaùo duïc taêng cöôøng tính lieân thoâng giöõa giaùo duïc phoå thoâng vaø giaùo duïc ngheà nghieäp , giaùo duïc ñaïi hoïc , thöïc hieän phaân luoàng trong heä thoáng giaùo duïc quoác daân ñeå taïo söï caân ñoái vôùi cô caáu nguoàn nhaân löïc , baûo ñaûm söï thoáng nhaát veà chuaån kieán thöùc vaø kyõ naêng , coù phöông aùn vaän duïng chöông trình , saùch giaùo khoa phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh vaø ñieàu kieän cuûa caùc ñòa baøn khaùc nhau . Ñoåi môùi noäi dung chöông trình , saùch giaùo khoa , phöông phaùp daïy vaø hoïc phaûi ñöôïc thöïc hieän ñoàng boä vôùi vieäc naâng caáp vaø ñoåi môùi trang thieát bò daïy hoïc , toå chöùc ñaùnh giaù , thi cöû , chuaån hoùa tröôøng sôû , ñaøo taïo , boài döôõng giaùo vieân vaø coâng taùc quaûn lyù giaùo duïc . Vieäc xaây döïng chöông trình , bieân soaïn saùch giaùo khoa , trieån khai thí ñieåm , toång keát ruùt kinh nghieäm phaûi chu ñaùo , khaån tröông ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu neâu treân , trieån khai ñaïi traø vieäc aùp duïng chöông trình , saùch giaùo khoa môùi baét ñaàu töø naêm hoïc 2002-2003 . Boä giaùo duïc vaø ñaøo taïo coù traùch nhieäm huy ñoäng , taäp hôïp caùc nhaø khoa hoïc , caùc nhaø sö phaïm , caùc caùn boä quaûn lyù ngaønh giaùo duïc am hieåu , coù kinh nghieäm veà giaùo duïc phoå thoâng vaø caùc giaùo vieân gioûi tham gia bieân soaïn , thí ñieåm , thaåm ñònh chöông trình , saùch giaùo khoa môùi vaø höôùng daãn aùp duïng ñoái vôùi caùc ñòa baøn khaùc nhau . Xaây döïng ñeà aùn giaûng daïy , hoïc taäp ngoaïi ngöõ , tin hoïc ôû nhaø tröôøng phoå thoâng . Ñoåi môùi chöông trình ñaøo taïo ôû caùc tröôøng , khoa sö phaïm , toå chöùc boài döôõng ñeå giaùo vieân coù ñuû khaû naêng giaûng daïy theo chöông trình , saùch giaùo khoa môùi . Chæ ñaïo caùc ñòa phöông xaây döïng phaùt trieån caùc tröôøng trung hoïc phoå thoâng kyõ thuaät ñaûm baûo ñeå hoïc sinh vöøa coù trình ñoä trung hoïc phoå thoâng , vöøa coù kieán thöùc , kyõ naêng ngheà nghieäp , thöïc hieän phaân luoàng sau trung hoïc cô sôû . Muïc tieâu cuï theå cuûa vieäc ñoåi môùi chöông trình vaø saùch giaùo khoa phoå thoâng laø : 1 . Naâng cao chaát löôïng giaùo duïc toaøn dieän , taêng cöôøng boài döôõng cho theá heä treû loøng yeâu nöôùc , yeâu queâ höông vaø gia ñình , tinh thaàn töï toân daân toäc , lyù töôûng xaõ hoäi chuû nghóa , loøng nhaân aùi , yù thöùc toân troïng phaùp luaät , tinh thaàn hieáu hoïc , chí tieán thuû laäp thaân , laäp nghieäp . 2 . Ñoåi môùi phöông phaùp daïy vaø hoïc , phaùt huy tö duy saùng taïo vaø naêng löïc töï hoïc cuûa hoïc sinh . 3 .Tieáp caän trình ñoä giaùo duïc phoå thoâng ôû caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi . 4 . Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc phaân luoàng sau trung hoïc cô sôû vaø trung hoïc phoå thoâng , chuaån bò toát cho hoïc sinh hoïc taäp tieáp tuïc ôû baäc sau trung hoïc hoaëc tham gia lao ñoäng ngoaøi xaõ hoäi . Vieäc ñoåi môùi chöông trình vaø saùch giaùo khoa phoå thoâng caàn ñaûm baûo caùc nguyeân taéc sau : 6 1 . Quaùn trieät caùc muïc tieâu , yeâu caàu veà noäi dung , phöông phaùp giaùo duïc cuûa caùc caáp hoïc baäc hoïc quy ñònh trong Luaät Giaùo duïc . 2 . Ñaûm baûo tính heä thoáng , tính keá thöøa vaø phaùt trieån cuûa chöông trình giaùo duïc , phuø hôïp vôùi thöïc tieãn vaø truyeàn thoáng Vieät Nam , tieáp thu nhöõng thaønh töïu giaùo duïc tieân tieán treân theá giôùi . 3 . Thöïc hieän chuaån hoùa , hieän ñaïi hoùa vaø xaõ hoäi hoùa . Ñaûm baûo thoáng nhaát veà chuaån kieán thöùc vaø kyõ naêng , taêng cöôøng tính lieân thoâng vôùi giaùo duïc ngheà nghieäp vaø giaùo duïc sau trung hoïc , ñoàng thôøi coù caùc phöông aùn aùp duïng chöông trình , saùch giaùo khoa phuø hôïp vôùi ñieàu kieän , hoaøn caûnh cuûa caùc ñòa baøn khaùc nhau . Choïn loïc , ñöa vaøo chöông trình caùc thaønh töïu khoa hoïc coâng ngheä hieän ñaïi phuø hôïp vôùi khaû naêng tieáp thu cuûa hoïc sinh , coi trong tính thöïc tieãn . 4 . Thöïc hieän ñoàng boä vieäc ñoåi môùi chöông trình , saùch giaùo khoa , phöông phaùp daïy vaø hoïc vôùi vieäc ñoåi môùi veà cô baûn phöông phaùp ñaùnh giaù , thi cöû , ñoåi môùi ñaøo taïo vaø boài döôõng ñoäi nguõ giaùo vieân , ñoåi môùi coâng taùc quaûn lyù giaùo duïc , naêng caáp cô sôû vaät chaát cuûa nhaø tröôøng theo höôùng chuaån hoùa , ñaûm baûo trang thieát bò vaø ñoà duøng daïy hoïc III . Muïc tieâu giaùo duïc trung hoïc cô sôû . 1 . Nguyeân taéc xaây döïng muïc tieâu : Nguyeân taéc ñeå xaây döïng muïc tieâu giaùo duïc trung hoïc cô sôû phaûi laø : - Quaùn trieät quan ñieåm phaùt trieån toaøn dieän nhaân caùch cuûa hoïc sinh , phuø hôïp vôùi nhöõng ñaëc ñieåm cuûa löùa tuoåi töø 11 ñeán 15 . - Ñaûm baûo tính heä thoáng cuûa giaùo duïc phoå thoâng , gaén boù maät thieát vôùi giaùo duïc tieåu hoïc vaø trung hoïc phoå thoâng , ñoàng thôøi quaùn trieät ñaëc ñieåm cuûa caáp trung hoïc cô sôû . - Laø cô sôû ñònh höôùng cho vieäc xaùc ñònh noäi dung vaø phöông phaùp giaùo duïc ôû caáp hoïc naøy . - Phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh , ñieàu kieän vaø yeâu caàu cuûa phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi . - Phuø hôïp vôùi khaû naêng , trình ñoä cuûa giaùo vieân , hoïc sinh cuõng nhö thöïc traïng cô söû vaät chaát , kyõ thuaät cuûa nhaø tröôøng . - Theo ñuùng caùc böôùc vaø nhöõng yeâu caàu veà quy trình xaây döïng muïc tieâu ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc ñaùnh giaù keát quaû giaùo duïc . 2 . Muïc tieâu giaùo duïc trung hoïc cô sôû : a) Muïc tieâu chung : Treân cô sôû cuûng coá vaø phaùt trieån nhöõng keát quaû cuûa giaùo duïc tieåu hoïc , muïc tieâu chung cuûa giaùo duïc trung hoïc cô sôû laø tieáp tuïc hình thaønh ôû hoïc sinh nhöõng cô sôû nhaân caùch cuûa con ngöôøi Vieät Nam xaõ hoäi chuû nghóa , coù hoïc vaán phoå thoâng cô sôû , coù nhöõng hieåu bieát ban ñaàu veà kyõ thuaät vaø höôùng nghieäp , ñeå tieáp tuïc hoïc trung hoïc phoå thoâng , trung hoïc chuyeân nghieäp , hoïc ngheà hoaëc ñi vaøo cuoäc soáng lao ñoäng . 7 b ) Nhöõng muïc tieâu cuï theå : Coù nhöõng phaåm chaát nhaân caùch phuø hôïp vôùi muïc tieâu vaø ñoä tuoåi trung hoïc cô sôû ñoù laø : +/ Yeâu nöôùc , hieåu bieát vaø coù nieàm tin vaøo lyù töôûng ñoäc laäp , daân toäc vaø chuû nghóa xaõ hoäi . +/ Töï haøo veà truyeàn thoáng döïng nöôùc , giöõ nöôùc vaø neàn vaên hoùa ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc , quan taâm ñeán nhöõng vaán ñeà böùc xuùc coù aûnh höôûng tôùi toaøn caàu vaø khu vöïc +/ Tin töôûng vaø goùp phaàn thöïc hieän muïc tieâu “ daân giaøu , nöôùc maïnh , xaõ hoäi coâng baèng , vaên minh “ thoâng qua caùc hoaït ñoäng hoïc taäp , lao ñoäng , coâng ích xaõ hoäi +/ Coù loái soáng vaên hoùa laønh maïnh , caàn kieäm , trung thöïc , coù loøng nhaân aùi , tinh thaàn hôïp taùc , yù thöùc traùch nhieäm ôû gia ñình , nhaø tröôøng , coäng ñoàng vaø xaõ hoäi , toân troïng giaù trò lao ñoäng . Haønh ñoäng theo quy ñònh cuûa nhaø tröôøng , coäng ñoàng noùi rieâng vaø luaät phaùp noùi chung . Coù kieán thöùc phoå thoâng cô baûn , töông ñoái hoaøn chænh theo yeâu caàu cuûa caâùp hoïc , theå hieän ôû caùc maët sau ñaây : +/ Hieåu bieát nhöõng noäi dung tinh tuùy tieâu bieåu nhaát töø ñoù coù theå chieám lónh caùc noäi dung khaùc cuûa khoa hoïc xaõ hoäi vaø nhaân vaên . +/ Naém ñöôïc nhöõng kieán thöùc coù yù nghóa ñoái vôùi cuoäc soáng cuûa caù nhaân , gia ñình vaø coäng ñoàng . +/ Cuoái caáp hoïc , coù theå coù nhöõng hieåu bieát saâu saéc hôn veà moät lónh vöïc khoa hoïc naøo ñoù so vôùi yeâu caàu chung cuûa chöông trình , tuøy khaû naêng vaø nguyeän voïng, ñeå tieáp tuïc hoïc leân hoaëc ñi vaøo cuoäc soáng . Coù kyõ naêng böôùc ñaàu vaän duïng nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc vaø kinh nghieäm cuûa baûn thaân , ñoù laø : +/ Bieát quan saùt , thu thaäp , xöû lyù vaø thoâng baùo thoâng tin thoâng qua noäi dung ñöôïc hoïc . +/ Bieát vaän duïng vaø vaän duïng moät caùch saùng taïo nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà thöôøng gaëp trong cuoäc soáng baûn thaân vaø coäng ñoàng . +/ Coù kyõ naêng lao ñoäng kyõ thuaät ñôn giaûn . +/ Bieát thöôûng thöùc vaø ham thích saùng taïo caùi ñeïp trong cuoäc soáng vaø trong vaên hoïc ngheä thuaät . +/ Bieát reøn luyeän thaân theå , giöõ gìn veä sinh vaø baûo veä söùc khoûe . +/ Bieát söû duïng hôïp lyù thôøi gian ñeâû giöõ caân baèng giöõa hoaït ñoäng trí löïc vaø theå löïc , giöõa lao ñoäng vaø nghæ ngôi . +/ Bieát töï ñònh höôùng con ñöôøng hoïc taäp vaø lao ñoäng tieáp theo . 8 Caùc phaåm chaát , kieán thöùc vaø kyõ naêng treân ñaây phaûi ñöôïc hình thaønh vaø cuûng coá ñeå taïo ra voán naêng löïc chuû yeáu ñaùp öùng muïc tieâu giaùo duïc vaø phaùt trieån con ngöôøi Vieät Nam trong thôøi kyø coâng nghieäp hoùa , hieän ñaïi hoùa ñoù laø : +/ Naêng löïc haønh ñoäng coù hieäu quaû treân cô sôû nhöõng kieán thöùc , kyõ naêng vaø phaåm chaát ñaõ hình thaønh trong daïy hoïc vaø giaùo duïc , trong hoïc taäp giao tieáp , daùm nghó daùm laøm vaø bieát chòu traùch nhieäm . +/ Naêng löïc thích öùng vôùi nhöõng thay ñoåi trong thöïc tieãn ñeå coù theå chuû ñoäng , linh hoaït vaø saùng taïo trong hoïc taäp , lao ñoäng , sinh soáng cuõng nhö hoøa nhaäp vôùi moâi tröôøng töï nhieân , coäng ñoàng xaõ hoäi . +/ Naêng löïc giao tieáp , öùng xöû vôùi loøng nhaân aùi , coù vaên hoùa vaø theå hieän tinh thaàn traùch nhieäm vôùi gia ñình , coäng ñoàng , xaõ hoäi . +/ Naêng löïc töï khaúng ñònh , bieåu hieän ôû tinh thaàn phaán ñaáu hoïc taäp vaø lao ñoäng , khoâng ngöøng reøn luyeän baûn thaân , coù khaû naêng töï ñaùnh giaù vaø pheâ phaùn trong phaïm vi moâi tröôøng hoaït ñoäng vaø traûi nghieäm cuûa baûn thaân . IV . Quan ñieåm xaây döïng chöông trình vaø saùch giaùo khoa THCS môùi : 1 . Caùc yeâu caàu caàn ñöôïc quaùn trieät trong xaây döïng chöông trình : Xaây döïng chöông trình laø choïn löïa vaø xaép xeáp noäi dung daïy hoïc , tuaân theo moät soá nguyeân taéc , vaø phaûi thöïc hieän ñöôïc nhieàu nhieäm vuï khaùc nhau . Tuy nhieân ôû ñaây ta chæ ñeà caäp tôùi noäi dung daïy hoïc trong quaù trình xaây döïng chöông trình THCS môùi. 1 .1 Baùm saùt muïc tieâu cuûa caáp hoïc : Ñoù laø yeâu caàu coù tính nguyeân taéc , ñöôïc quy ñònh bôûi moái quan heä hai chieàu giöõa muïc tieâu vaø noäi dung , vôùi tö caùch laø nhöõng thaønh toá cuûa quaù trình daïy hoïc . Chöông trình THCS môùi phaæ höôùng tôùi muïc tieâu vöøa giuùp cho ngöôøi hoïc coù khaû naêng tieáp tuïc hoïc leân trung hoïc phoå thoâng , trung hoïc ngheà , trung hoïc chuyeân nghieäp hoaëc vaøo ñôøi . Ñaûm baûo noäi dung giaùo duïc phoå thoâng laø moät chænh theå , vì vaäy xaây döïng noäi dung daïy hoïc trung hoïc laàn naøy ñöôïc tieán haønh ñoàng thôøi vôùi vieäc xaây döïng chöông trình tieåu hoïc vaø trung hoïc phoå thoâng . Quaùn trieät ñöôïc yeâu caàu choáng quaù taûi trong hoïc taäp ôû taát caû caùc caáp hoïc , khaéc phuïc ñöôïc xu höôùng haøn laâm trong giaùo duïc phoå thoâng , tuy nhieân cuõng khoâng chaáp nhaän xu höôùng thöïc duïng trong daïy hoïc nhaèm haï thaáp yeâu caàu kieán thöùc . Chuù yù cao ñeán löïa choïn kieán thöùc , kyõ naêng cô sôû , kieán thöùc mang tính phöông phaùp vaø ñaëc bieät laø öùng duïng vaøo thöïc tieãn . Cô baûn , hieän ñaïi , phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh Vieät Nam vaãn laø nhöõng ñònh höôùng quan troïng nhaát . Ñaûm baûo söï haøi hoøa giöõa ñaïi traø vaø phaân hoùa ñeå böôùc vaøo trung hoïc phoå thoâng hoïc sinh khoâng caûm thaáy bôõ ngôõ . Taêng cöôøng thöïc haønh , taêng cöôøng hoaït ñoäng ngoaøi giôø leân lôùp , vì ñaây laø yeâu caàu môùi laï so vôùi chöông trình hieän haønh . 1 . 2 Phaûi quaùn trieät quan ñieåm ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc : 9 Theo quan ñieåm môùi daïy hoïc phaûi tích cöïc hoùa hoaït ñoäng hoïc taäp , giuùp ngöôøi hoïc phöông phaùp töï hoïc , töï mình tìm kieám vaø giaûi quyeát vaán ñeà , thöïc hieän caùc nhieäm vuï nhaän thöùc moät caùch coù hieäu quaû nhaát . Phöông phaùp vaø noäi dung coù moái quan heä qua laïi , vì vaäy khi ñoåi môùi chöông trình vaø saùch giaùo khoa thì phaûi ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc . Ñaëc bieät saùch giaùo khoa coù vai troø quyeát ñònh vieäc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc do ñoù quan nieäm veà caùch vieát saùch giaùo khoa cuøng caùc taøi lieäu khaùc caàn phaûi ñöôïc xaùc ñònh moät caùch cuï theå hôn . 1. 3 Chuaån bò phöông tieän daïy hoïc ñaùp öùng yeâu caàu ñoåi môùi chöông trình : Phöông tieän daïy hoïc coù moät vai troø raát lôùn trong quaù trình daïy hoïc , khi maø coâng ngheä thoâng tin ñang phaùt trieån maïnh vaø ñöôïc öùng duïng roäng raõi trong ñôøi soáng . Phöông tieän daïy hoïc khoâng chæ döøng laïi ôû möùc ñoä minh hoïa maø ñaõ trôû thaønh coâng cuï nhaän thöùc . Do ñoù noäi dung daïy hoïc phaûi tính ñeán vai troø cuûa phöông tieän daïy hoïc , ôû ñaây khoâng phaûi laø lieät keâ caùc phöông tieän daïy hoïc maø phaûi hình dung ñöôïc söï ñoùng goùp cuûa phöông tieän vaøo quaù trình daïy hoïc . 1 . 4 Quan taâm ñeán thöïc tieãn cuûa töøng ñòa phöông : Ñaây laø muïc tieâu giaùo duïc phuïc vuï coäng ñoàng vaø söï phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu ôû caùc ñòa phöông khaùc nhau vì vaäy caàn phaûi quan taâm ñeán phaàn meàm daønh cho ñòa phöông . Tuy nhieân phaàn daønh cho ñòa phöông naøy trong chöông trình hieän haønh chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc , chöa ñöôïc bieân soaïn moät caùch cuï theå , ta hy voïng trong chöông trình môùi seõ ñöôïc quan taâm ñuùng möùc hôn . 2 . Bieân soaïn saùch giaùo khoa . 2 . 1 Quan nieäm : Saùch giaùo khoa bao goàm saùch daønh cho hoïc sinh , saùch baøi taäp , taøi lieäu hoã trôï hoïc taäp thieát yeáu khaùc nhö saùch höôùng daãn giaûng daïy cho giaùo vieân … Saùch giaùo khoa ñeå söû duïng chính thöùc , thoáng nhaát , oån ñònh trong giaûng daïy hoïc taäp ôû nhaø tröôøng vaø caùc cô sôû giaùo duïc khaùc . Vieäc choïn löïa xaép xeáp vaø xaùc ñònh trình ñoä kieán thöùc khi vieát saùch giaùo khoa phaûi caên cöù vaøo muïc tieâu ñaøo taïo , theå hieän cuï theå qua muïc tieâu moân hoïc , phuø hôïp vôùi thôøi löôïng vaø chuaån möïc maø keá hoaïch daïy hoïc vaø chöông trình ñaõ quy ñònh . Saùch giaùo khoa laø nguoàn kieán thöùc coù yù nghóa ñaëc bieät , vì ñöôïc chuû ñoäng xaép xeáp moät caùch coù muïc ñích , mang tính heä thoáng theo caùc nguyeân taéc xaùc ñònh veà khoa hoïc vaø sö phaïm , laïi ñöôïc höôùng daãn tieáp nhaän thoâng qua hoaït ñoäng giaûng daïy cuûa giaùo vieân trong moâi tröôøng giaùo duïc cuï theå , coù söï hoã trôï cuûa caùc ñieàu kieän vaø phöông tieän khaùc . Saùch giaùo khoa coù chöùc naêng cô baûn nhaát laø cung caáp kieán thöùc cho ngöôøi hoïc , ngoaøi ra coøn coù nhieàu chöùc naêng khaùc laø cuûng coá caùc hieåu bieát , kieåm tra ñaùnh giaù , tra cöùu vaø tham khaûo , öùng duïng , hình thaønh vaø phaùt trieån caùc kyõ naêng , phöông phaùp giaùo duïc , chöùc naêng cung caáp thoâng tin , boài döôõng nghieäp vuï sö phaïm , giuùp ñôõ töï hoïc … 10 Saùch giaùo khoa phaûi ñöôïc bieân soaïn tuaân theo nhöõng nguyeân taéc chung , xaây döïng theo nhöõng caáu truùc chung , nhöng vaãn mang tính ñaëc tröng rieâng cuûa moân hoïc . Saùch giaùo khoa ñöôïc bieân soaïn phaûi treân cô sôû lyù luaän chung veà saùch giaùo khoa , nhöng cuõng phaûi chuù yù tôùi xu höôùng cuûa theá giôùi vaø tính thöïc tieãn Vieät Nam , phaûi caên cöù vaøo trình ñoä hoïc sinh , cô sôû vaät chaát hieän coù , caùc phöông tieän daïy hoïc vaø trình ñoä cuûa ñoäi nguõ giaùo vieân hieän taïi . 2._. . 2 Yeâu caàu ñoái vôùi vieäc bieân soaïn saùch giaùo khoa THCS môùi : Yeâu caàu chung laø : Thoáng nhaát vaø quaùn trieät caùc quan ñieåm chung trong quaù trình bieân soaïn saùch giaùo khoa , theo höôùng goùp phaàn thöïc hieän toát muïc tieâu ñaøo taïo caùp hoïc vôùi öu tieân laø daïy hoïc nhaèm hoaøn thaønh vaø phaùt trieån phöông phaùp töï hoïc cuûa hoïc sinh , naâng cao naêng löïc ñoäc laäp saùng taïo , coù quan taâm ñeán caùc loaïi trình ñoä khaùc nhau cuûa hoïc sinh , hoã trôï coù hieäu quaû cho vieäc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc theo höôùng phaùt huy tính tích cöïc chuû ñoäng cuûa hoïc sinh . Caùc yeâu caàu khaùc ñoù laø : -/ Baùm saùt muïc tieâu daïy hoïc boä moân vaø trình ñoä chuaån , ngoaøi trình ñoä chuaån veà chuyeân moân coøn coù kyõ naêng vaø thaùi ñoä , theå hieän ñaày ñuû , cuï theå vaø caân ñoái caùc chöùc naêng lyù luaän daïy hoïc tieáp nhaän kieán thöùc môùi , luyeän taäp thöïc haønh , öùng duïng , cuûng coá vaø oân taäp . -/ Choïn löïa caùc caùch trình baøy thích hôïp vôùi ñoái töôïng , phuø hôïp vôùi ñaëc tröng boä moân nhaèm goùp phaàn taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho giaùo vieân goùp phaàn ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc , theå hieän qua heä thoáng caâu hoûi , gôïi yù … Tuy nhieân caàn heát söùc linh hoaït , khoâng neân xaây döïng moät caáu truùc cöùng nhaéc cho caùc loaïi baøi hoïc khaùc nhau . -/ Löïa choïn kieán thöùc theo caùc tieâu chuaån cô baûn , saùt vôùi thöïc tieãn Vieät Nam , phaûn aùnh ñöôïc caùc thaønh töïu khoa hoïc môùi . Kieán thöùc phaûi chuaån xaùc , ñaõ ñöôïc thöøa nhaän , khoâng coøn tranh caõi . Giaûm bôùt kieán thöùc mang tính haøn laâm ñeå traùnh quaù taûi , ñoàng thôøi taêng caùc kieán thöùc coù khaû naêng öùng duïng cao , ñaëc bieät laø öùng duïng vaøo thöïc tieãn , coi troïng thöïc haønh thöïc nghieäm . -/ Keát hôïp chaët cheõ giöõa caùc moân hoïc , nhaát laø caùc moân gaàn nhau veà kieán thöùc , vaø phaûi ñöôïc cuï theå trong quaù trình bieân soaïn , nhaèm hoã trôï laãn nhau giöõa caùc boä moân , choáng truøng laép vaø maâu thuaãn . Ñoái vôùi saùch giaùo khoa cuûa cuøng boä moân ôû caùc lôùp khaùc nhau thì phaûi ñaûm baûo moät söï phaùt trieån lieân tuïc , hôïp lyù theo höôùng ñoàng taâm , ñöôøng thaúng , hoaëc xoaùy choân oác tuøy theo yeâu caàu ñaõ quy ñònh cuûa boä moân . -/ Bieân soaïn saùch giaùo khoa phaûi döïa vaøo caùc chuaån kieán thöùc , kyõ naêng ñaõ quy ñònh . Nhöng cuõng phaûi ñaûm baûo yeâu caàu phaân hoùa cuï theå nhö sau : +/ Coù phaàn ñoïc theâm +/ Phaàn caâu hoûi baøi taäp cho hoïc sinh khaù gioûi +/ Caùc baøi ñoïc theâm , cacù gôïi yù veà caùc hoaït ñoäng thöïc nghieäm khaùc +/ Ngoân ngöõ söû duïng phaûi trong saùng , deã hieåu , caùc caâu hoûi trong saùch giaùo khoa phaûi chuaån möïc , ñôn trò , khoâng sai ngöõ phaùp , khoâng theå hieåu theo nghóa khaùc 11 +/ Coi troïng caû keânh chöõ laãn keânh hình , caùc hình veõ phaûi goùp phaàn nhaän thöùc tröïc tieáp tri thöùc +/ Phaûi chuù yù tôùi ñaëc ñieåm vuøng , mieàn khaùc nhau neân coù söï cheânh leäch nhau veà trình ñoä , veà ñieàu kieän daïy vaø hoïc , veà trình ñoä giaùo vieân … V . Nhöõng ñònh höôùng veà ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc ôû THCS . 1 . Khaùi nieäm : Phöông phaùp daïy hoïc laø caùch thöùc hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân trong vieäc chæ ñaïo , toå chöùc caùc hoaït ñoäng hoïc taäp nhaèm giuùp hoïc sinh chuû ñoäng ñaït caùc muïc tieâu daïy hoïc . Daïy hoïc laø thuaät ngöõ duøng ñeå phaûn aùnh hoaït ñoäng cuûa ngöôøi daïy . Ñoái töôïng cuûa hoaït ñoäng daïy laø ngöôøi hoïc , nhöng ngöôøi hoïc vöøa laø ñoái töôïng cuûa hoaït ñoäng daïy laïi vöøa laø chuû theå cuûa hoaït ñoäng hoïc . Bôûi vaäy phöông phaùp daïy hoïc bao goàm caû caùch thöùc daïy cuûa giaùo vieân vaø caùch thöùc hoïc cuûa hoïc sinh . Trong quan heä daïy – hoïc aáy , giaùo vieân giöõ vai troø chuû ñaïo vì daïy hoïc laø quaù trình coù muïc ñích , coù keá hoaïch , ñöôïc tieán haønh döôùi söï chæ ñaïo chaët cheõ cuûa giaùo vieân . Hoïc sinh giöõ vai troø chuû ñoäng vì trong lao ñoäng hoïc taäp , ngöôøi hoïc phaûi caûi bieán chính mình , khoâng ai laøm thay cho mình ñöôïc . Daïy hoïc nhìn töø beân ngoaøi laø trình töï hôïp lyù caùc thao taùc maø ngöôøi giaùo vieân haønh ñoäng nhö giaûng giaûi , ñaët caâu hoûi , bieåu dieãn thí nghieäm … hoïc sinh thì quan saùt caùc hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân , nghe , traû lôøi , giaûi thích caùc hieän töôïng quan saùt ñöôïc . Nhö vaäy tuøy thuoäc vaøo trình ñoä vaø kinh nghieäm cuûa giaùo vieân , aûnh höôûng cuûa phöông tieän vaø thieát bò daïy hoïc seõ taùc ñoäng vaøo noäi dung daïy hoïc vaø phaùt trieån tö duy cuûa hoïc sinh . Quaù trình daïy hoïc phaûi bao goàm : Muïc tieâu , noäi dung , phöông phaùp , phöông tieän , toå chöùc , ñaønh giaù caùc yeáu toá treân töông taùc vôùi nhau taïo thaønh moät chænh theå , vaän haønh trong moâi tröôøng giaùo duïc cuûa nhaø tröôøng vaø moâi tröôøng kinh teá-xaõ hoäi cuûa coäng ñoàng . Vieäc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc phaûi döïa treân caùc moái quan heä noùi treân , nhöng ñaëc bieät phaûi laø muïc tieâu vaø noäi dung . 2 . Nhöõng ñoåi môùi chuû yeáu trong muïc tieâu , noäi dung giaùo duïc THCS . Trung hoïc cô sôû laø caáp hoïc phoå caäp nhaèm naêng cao maët baèng daân trí , chuaån bò ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc cho coâng nghieäp hoùa , hieän ñaïi hoùa . Phaán ñaáu ñeán naêm 2005 caùc thaønh phoá , ñoâ thò , vuøng kinh teá phaùt trieån ñaït chuaån quoác gia veà phoå caäp THCS vaø ñeán naêm 2010 hoaøn thaønh phoå caäp THCS trong toaøn quoác . Muïc tieâu cuûa giaùo duïc THCS theo luaät giaùo duïc laø “ Nhaèm giuùp hoïc sinh cuûng coá vaø phaùt trieån nhöõng keát quaû cuûa giaùo duïc tieåu hoïc , coù trình ñoä hoïc vaán phoå thoâng cô sôû vaø nhöõng hieåu bieát ban ñaàu veà kyõ thuaät vaø höôùng nghieäp ñeå tieáp tuïc hoïc trung hoïc phoå thoâng , trung hoïc chuyeân nghieäp , hoïc ngheà hoaëc ñi vaøo cuoäc soáng lao ñoäng “ . Nhö vaäy THCS khoâng chæ nhaèm muïc tieâu laø tieáp tuïc hoïc leân trung hoïc phoå thoâng maø phaûi chuaån bò cho söï phaân luoàng sau THCS . Hoïc sinh THCS phaûi coù nhöõng giaù trò ñaïo 12 ñöùc , tö töôûng , loái soáng phuø hôïp vôùi muïc tieâu , coù nhöõng kieán thöùc phoå thoâng cô baûn veà töï nhieân , xaõ hoäi vaø con ngöôøi , gaén vôùi cuoäc soáng coäng ñoàng vaø thöïc tieãn ñòa phöông , coù kyõ naêng vaän duïng kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå giaûi quyeâùt nhöõng vaán ñeà thöôøng gaëp trong cuoäc soáng baûn thaân , gia ñình vaø coäng ñoàng . Ñeå thöïc hieän muïc tieâu treân , noäi dung chöông trình THCS môùi phaûi ñöôïc thieát keá theo höôùng giaûm tính lyù thuyeát haøn laâm , taêng tính thöïc tieãn , thöïc haønh , ñaûm baûo vöøa söùc , khaû thi , giaûm soá tieát treân lôùp , taêng thôøi gian töï hoïc vaø hoaït ñoäng ngoaïi khoùa . Phaûi ñaûm baûo cho hoïc sinh THCS coù nhöõng hieåu bieát phoå thoâng cô baûn veà Vaên , Toaùn , Lòch söû daân toäc , veà khoa hoïc xaõ hoäi , khoa hoïc töï nhieân , phaùp luaät , tin hoïc , ngoaïi ngöõ … coù nhöõng hieåu bieát toái thieåu veà kyõ thuaät vaø höôùng nghieäp . 3 . Ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc : Nghò quyeát Trung öông 4 khoùa VII ( Thaùng 01 naêm 1993 ) ñaõ ñeà ra nhieäm vuï “ Ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc ôû taát caû caùc caáp hoïc , baäc hoïc “ . Nghò quyeát Trung öông 2 khoùa VIII ( Thaùng 12 naêm 1996 ) nhaän ñònh “ Phöông phaùp giaùo duïc ñaøo taïo chaäm ñöôïc ñoåi môùi , chöa phaùt huy ñöôïc tính chuû ñoäng , saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc “ Trong nhöõng naêm vöøa qua chuùng ta thaáy trong caùc tröôøng THCS ñaõ xuaát hieän ngaøy caøng nhieàu tieát daïy toát cuûa giaùo vieân , nhieàu giaùo vieân ñaõ tích cöïc caûi tieán phöông phaùp daïy hoïc , ñaõ toå chöùc nhieàu hoaït ñoäng hoïc taäp cho hoïc sinh theo höôùng hoaït ñoäng tích cöïc ñeå töï chieám lónh tri thöùc môùi . Tuy nhieân do ñôøi soáng giaùo vieân vaãn coøn nhieàu khoù khaên , giaùo vieân coøn luùng tuùng vì thieáu moâ hình vaø thöïc teá cuûa caùc tieát daïy theo phöông phaùp môùi , vieäc kieåm tra ñaùnh giaù keát quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh vaãn coøn theo loái cuõ . Hôn nöõa caùi goác cuûa phöông phaùp daïy hoïc môùi noù phaûi ñöôïc baét ñaàu töø caùc tröôøng sö phaïm nôi ñaøo taïo ra ñoâi nguõ giaùo vieân ñeå thöïc hieän vieäc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc thì ôû ñoù chöông tình , saùch giaùo khoa vaãn chöa ñöôïc ñoåi môùi , chöa coù caùch ñaøo taïo môùi veà phöông phaùp maø vaãn theo loái cuõ . Ñeå thöïc hieân ñöôïc vieäc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc ta phaûi ñi theo caùc höôùng chuû yeáu sau : +/ Ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc laø khuyeán khích töï hoïc , aùp duïng nhieàu phöông phaùp giaùo duïc hieän ñaïi ñeå boài döôõng cho hoïc sinh naêng löïc tö duy saùnh taïo , naêng löïc giaûi quyeát vaán ñeà +/ Ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc phaûi khaéc phuïc loái truyeàn thuï moät chieàu , reøn luyeän thaønh neáp tö duy saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc , töøng böôùc aùp duïng caùc phöông phaùp tieân tieán , phöông phaùp hieän ñaïi vaøo quaù trình daïy hoïc , ñaûm baûo ñieàu kieän vaø thôøi gian töï hoïc , töï nghieân cöùu cuûa hoïc sinh . +/ Ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc laø phaûi phaùt huy tính tích cöïc , töï giaùc , chuû ñoäng , saùng taïo cuûa hoïc sinh , phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm cuûa töøng lôùp hoïc , moân hoïc , boài döôõng phöông phaùp töï hoïc , reøn luyeän kyõ naêng vaän duïng kieán thöùc vaøo thöïc tieãn , taùc ñoäng ñeán tình caûm , ñem laïi nieàm vui , höùng thuù hoïc taäp cuûa hoïc sinh . Muoán thöïc hieän ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc theo ñònh höôùng ñoù, giaùo vieân caàn nghieân cöùu, naém vöõng nhöõng daáu hieäu ñaëc tröng vaø moái quan heä giöaõ caùc yeáu 13 toá taâm lyù : höùng thuù , töï giaùc , tính cöïc , ñoäc laäp , saùng taïo . Cuõng nhö caàn tính ñeán ñaëc ñieåm taâm lyù löùa tuoåi hoïc sinh trung hoïc cô sôû. Tính tích cöïc cuûa con ngöôøi bieåu hieän trong haønh ñoäng hoïc taäp laø hoaït ñoäng chuû ñaïo ôû löùa tuoåi ñi hoïc , tính tích cöïc trong hoaït ñoäng hoïc taäp thöïc chaát laø tính tích cöïc nhaän thöùc , ñaëc tröng ôû khaùt voïng hieåu bieát , coá gaéng trí tueä vaø nghò löïc cao trong quaù trình chieám lónh tri thöùc. “Phaùt huy tính tích cöïc cuûa hoïc sinh” vaø “ Daïy hoïc laáy hoïc sinh laøm trung taâm” ñeàu nhaán maïnh vai troø chuû theå cuûa ngöôøi hoïc. Tuy nhieân “ Daïy hoïc – HSTT ” laø moät tö töôûng , moät quan ñieåm giaùo duïc ñang ñöôïc quan taâm ôû nhieàu nöôùc, chi phoái taát caû caùc yeáu toá cuûa quaù trình daïy hoïc ( muïc tieâu, phöông phaùp, noäi dung, …) chöù khoâng chæ veà phöông phaùp daïy hoïc. “ Phöông phaùp tích cöïc” laø thuaät ngöõ ruùt goïn , duøng ñeå chæ moät nhoùm phöông phaùp giaùo duïc , daïy hoïc theo höôùng phaùt huy tính tích cöïc , chuû ñoäng saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc , thöïc chaát laø caùch daïy höôùng tôùi vieäc hoïc taäp chuû ñoäng , choáng laïi thoùi quen hoïc taäp thuï ñoäng . Caùc phöông phaùp tính cöïc coù chung moâït ñaëc ñieåm cô baûn laø : - Daïy hoïc thoâng qua toå chöùc caùc hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa hoïc sinh. - Daïy hoïc chuù troïng reøn luyeän phöông phaùp töï hoïc. - Taêng cöôøng hoïc taäp caù theå, phoái hôïp vôùi hoïc taäp hôïp taùc - Keát hôïp ñaùnh giaù cuûa thaày vôùi ñaùnh giaù cuûa troø . Caàn keá thöøa phaùt trieån nhöõng phöông phaùp tính cöïc ñaõ coù trong heä phöông phaùp daïy hoïc truyeàn thoáng nhö : vaán ñaùp , tìm toøi , thí nghieäm , nghieân cöùu , dieãn giaûng neâu vaán ñeà ….Neân aùp duïng roäng raõi daïy hoïc caùc phöông phaùp vaán ñaùp , tìm toøi , ñaët- giaûi quyeát vaán ñeà vaø daïy hoïc hôïp taùc trong nhoùm nhoû. Nhöõng ñoåi môùi coù theå thöïc hieän ngay laø : - Thay ñoåi caùch xaùc ñònh muïc tieâu baøi hoïc theo höôùng chæ roõ möùc ñoä hoïc sinh phaûi ñaït ñöôïc sau baøi hoïc veà kieán thöùc , kó naêng , thaùi ñoä… ñuû laøm caên cöù ñaùnh giaù keát quaû baøi hoïc , chuù yù tôùi muïc tieâu xaây döïng phöông phaùp hoïc taäp , ñaëc bieät laø töï hoïc. - Thay ñoåi caùch soaïn giaùo aùn , chuyeån troïng taâm töø thieát keá caùc hoaït ñoäng cuûa thaày sang thieát keá caùc hoaït ñoäng cuûa troø , taêng cöôøng toå chöùc caùc coâng taùc ñoäc laäp hoaëc theo nhoùm baèng caùc phieáu hoaït ñoäng hoïc taäp , taêng cöôøng giao tieáp thaày- troø , môû roäng giao tieáp troø- troø - Naâng cao chaát löôïng caâu hoûi trong baøi hoïc , tieát hoïc vaø ñeà kieåm tra , giaûm soá caâu hoûi taùi hieän söï kieän , taêng caùc caâu hoûi yeâu caàu tö duy tích cöïc saùng taïo , chuù troïng nhaän xeùt , söûa chöõa caùc caâu traû lôøi cuûa hoïc sinh. Ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc laø moät quaù trình laâu daøi , phaûi ñöôïc thöïc hieän ñoàng boä ôû taát caûc caùc caáp hoïc , caùc moân hoïc . Haõy phaán ñaáu ñeå trong moãi tieát hoïc bình thöôøng ôû tröôøng trung hoïc cô sôû hoïc sinh ñöôïc hoaït ñoäng nhieàu hôn , thöïc haønh nhieàu hôn , thaûo luaän nhieàu hôn vaø quan troïng laø ñöôïc suy nghó nhieàu hôn treân con ñöôøng lónh hoäi noäi dung hoïc taäp. 14 Vieäc aùp duïng phöông phaùp tích cöïc ñoøi hoûi moät soá ñieàu kieän, trình ñoä vaø kinh nghieäm cuûa giaùo vieân , phöông phaùp hoïc taäp phuø hôïp cuûa hoïc sinh , caáu taïo chöông trình vaø saùch giaùo khoa , boå sung phöông tieän , thieát bò daïy hoïc , thay ñoåi caùch thi cöû , ñaùnh giaù…..quan troïng nhaát laø boài döôõng giaùo vieân ñoåi môùi caùch ñaùnh giaù veà hoïc sinh vaø caû giaùo vieân . Hieäu tröôûng chòu traùch nhieäm veà ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc trong tröôøng mình . Caàn coù nhöõng bieän phaùp toå chöùc , quaûn lyù phuø hôïp ñeå khuyeán khích taïo ñieàu kieän , giuùp ñôõ giaùo vieân trong tröôøng aùp duïng caùc phöông phaùp daïy hoïc ngaøy caøng tích cöïc , roäng raõi , thöôøng xuyeân vaø hieäu quaû cao . VI . Chöông trình moân vaät lyù THCS 1 . Tö töôûng chæ ñaïo löïa choïn vaø caáu truùc noäi dung chöông trình : Chöông trình phaûi ñaùp öùng ñöôïc vieäc thöïc hieän nhöõng muïc tieâu chung cuûa caáp THCS . Noäi dung chöông trình vaø caáu truùc phaûi theo ñònh höôùng tieáp tuïc phaùt trieån nhöõng kieán thöùc vaø kyõ naêng maø hoïc sinh ñaõ ñaït ñöôïc ôû caáp tieåu hoïc , ñoàng thôøi chuaån bò nhöõng kieán thöùc vaø kyõ naêng cô sôû cho vieäc hoïc taäp caùc moân khaùc ôû THCS , tieáp tuïc hoïc leân THPT , Trung hoïc chuyeân nghieäp , trung hoïc ngheà hoaëc ñi vaøo cuoäc soáng lao ñoäng saûn xuaát . ÔÛ caùc lôùp 6 vaø 7 möùc ñoä noäi dung chöông trình laø khaûo saùt ñònh tính caùc hieän töôïng , thuoäc tính vaø caùc quaù trình vaät lyù cuûa töï nhieân , ñôøi soáng vaø kyõ thuaät gaàn guõi vôùi kinh nghieäm vaø hieåu bieát cuûa hoïc sinh . Caùc keát luaän coù theå do hoïc sinh töï löïc ruùt ra treân cô sôû quan saùt tröïc tieáp söï vaät , hieän töôïng , keát hôïp vôùi caùc suy luaän ñôn giaûn . Möùc ñoä ñònh löôïng vaø tröøu töôïng seõ ñöôïc naêng daàn ôû lôùp 8 vaø lôùp 9 . Löïa choïn vaø ñöa vaøo chöông trình nhöõng noäi dung coù lieân heä tröïc tieáp ñeán voán hieåu bieát vaø kinh nghieäm soáng cuûa hoïc sinh ñeå chính xaùc hoùa vaø phaùt trieån voán hieåu bieát vaø kyõ thuaät cuûa mình , ñöa vaøo chöông trình nhöõng noäi dung laøm cho hoïc sinh coù theå vaän duïng kieán thöùc vaø kyõ naêng ñaõ chieám lónh ñöôïc vaøo caùc hoaït ñoäng thöôøng ngaøy hoaëc hoaït ñoäng ngheà nghieäp sau naøy . Caáu truùc noäi dung chöông trình phaûi ñaûm baûo tính heä thoáng logic cuûa khoa hoïc vaät lyù , ñoàng thôøi phaûi ñaûm baûo tính sö phaïm töùc laø phuø hôïp vôùi khaû naêng tieáp thu cuûa hoïc sinh . Vì vaäy moãi chöông , baøi coù theå coù tính ñoäc laäp töông ñoái . Vieäc löïa choïn vaø caáu truùc noäi dung chöông trình phaûi keá thöøa thaønh töïu cuûa chöông trình vaät lyù THCS hieän haønh , ñoàng thôøi tieáp thu coù choïn loïc keát quaû nghieân cöùu vieäc phaùt trieån chöông trình vaät lyù phoå thoâng cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi . Ñeå ñaûm baûo tính sö phaïm cuûa noäi dung chöông trình thì löïa choïn noäi dung chöông trình phaûi taïo ñieàu kieän taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng ña daïng cuûa hoïc sinh . Hoïc sinh caàn phaûi tham gia caùc hoaït ñoäng thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin , thaûo luaän nhoùm , ñeà xuaát caùc döï ñoaùn , giaû thuyeát , giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà khoa hoïc nhoû vaø tieán haønh caùc thí nghieäm vaät lyù vôùi vaät lieäu vaø thieát bò ñôn giaûn , reû tieàn , deã kieám . 15 Khoái löôïng noäi dung vaät lyù trong moät tieát hoïc caàn ñöôïc tính toaùn ñeå coù thôøi gian daønh cho caùc hoaït ñoäng töï hoïc cuûa hoïc sinh . Moãi tieát hoïc vaät lyù caàn phaûi ñaùp öùng caùc yeâu caàu sau : +/ Taïo ñieàu kieän ñeå hoïc sinh coù theå quan saùt tröïc tieáp caùc hieän töôïng vaät lyù trong töï nhieân , ñôøi soáng , kyõ thuaät , thí nghieäm . +/ Taïo ñieàu kieän ñeå hoïc sinh thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin , neâu ra ñöôïc caùc vaán ñeà caàn tìm hieåu . +/ Taïo ñieàu kieän ñeå hoïc sinh trao ñoåi nhoùm , tìm phöông aùn giaûi quyeát vaán ñeà , tieán haønh thí nghieäm , thaûo luaän keát quaû vaø ruùt ra nhöõng keát luaän caàn thieát . +/ Taïo ñieàu kieän ñeå hoïc sinh naém ñöôïc noäi dung chính cuûa baøi hoïc treân lôùp . 2 . Nhöõng noäi dung khaùc nhau cuûa chöông trình môùi so vôùi chöông trình hieän haønh Soá tieát hoïc cuûa chöông trình môùi giaûm so vôùi chöông trình hieän haønh , lyù do chính cuûa söï giaûm naøy laø quan ñieåm choáng quaù taûi vaø traùnh naëng veà lyù thuyeát haøn laâm . Soá tieát trong chöông trình hieän haønh laø 6 tieát / tuaàn / caû caáp , nay giaûm coøn 5 tieát / tuaàn / caû caáp , do ñoù chöông trình vaät lyù giaûm bôùt moät soá noäi dung , yeâu caàu veà kieán thöùc . Khoâng ñi quaù saâu vaøo thuyeát caáu taïo phaân töû cuûa vaät chaát , chæ ñeà caäp ñeán moâ hình haït ôû phaàn nhieät hoïc lôùp 8 . Khoâng ñöa vaøo khaùi nieäm nhieät noùng chaûy vaø nhieät hoùa hôi , chæ ñeà caäp tôùi söï nhieãm ñieän vaø hai loaïi ñieän tích , giaûm möùc ñoä lyù thuyeát haøn laâm khi xaây döïng khaùi nieäm cöôøng ñoä doøng ñieän vaø hieäu ñieän theá , chæ ñi vaøo bieåu hieän thöïc teá cuûa khaùi nieäm naøy . Giaûm bôùt moät soá noäi dung cuõng nhö möùc ñoä yeâu caàu cuûa nhieàu noäi dung khaùc trong chöông trình , nhaèm taïo ñieàu kieän taêng cöôøng hoaït ñoäng ña daïng trong giôø hoïc vaät lyù , coù thôøi gian ñeå giaùo vieân toå chöùc caùc hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa hoïc sinh . Saùch giaùo khoa môùi ñaõ chuù yù tôùi ñaëc ñieåm taâm lyù vaø khaû naêng nhaän thöùc cuûa hoïc sinh caáp THCS , ñoàng thôøi ñònh höôùng veà phöông phaùp vaø hình thöùc toå chöùc daïy hoïc , vì vaäy chöông trình ñöa ra nhöõng khaùi nieäm töø ñôn giaûn ñeán naâng cao daàn töøng böôùc nhöõng kieán thöùc cô baûn quy ñònh trong chöông trình . Toång soá tieát thöïc haønh treân toång soá tieát lyù thuyeát chæ laø khoaûng 9% , nhöng coù tôùi treân hai phaàn ba baøi hoïc coù thí nghieäm thöïc haønh chuû yeáu do hoïc sinh tieán haønh . Chöông trình THCS môùi ñöôïc xaây döïng theo hai giai ñoaïn : Giai ñoaïn moät goàm lôùp 6 vaø lôùp 7 , giai ñoaïn hai goàm lôùp 8 vaø lôùp 9 . ÔÛ lôùp 6 vaø 7 phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm taâm lyù vaø nhaän thöùc cuûa hoïc sinh ôû ñoä tuoåi naøy , chöông trình ñeà caäp ñeán caùc hieän töôïng , caùc quaù trình vaø caùc thí nghieäm vaät lyù veà Cô hoïc , Nhieät hoïc , Ñieän hoïc , Quang hoïc vaø Aâm hoïc , chuû yeáu ôû möùc ñoä ñònh tính vaø möùc ñoä ñònh löôïng raát ñôn giaûn . Neáu nhö ôû Tieåu hoïc caùc khaùi nieäm khoa hoïc chöa ñöôïc hình thaønh thì ngay ôû THCS , hoïc sinh ñaõ tham gia vaøo quaù trình hình thaønh moät heä thoáng caùc khaùi nieäm vaät lyù vaø söû duïng chuùng ñeå mieâu taû vaø giaûi thích moät soá söï vaät , hieän töôïng vaø quaù trình . Caùc hieän töôïng , caùc quaù trình vaø 16 caùc thuoäc tính , ôû chöông trình lôùp 6 vaø 7 raát gaàn guõi vôùi kinh nghieäm vaø hieåu bieát cuûa hoïc sinh , haàu heát caùc keát luaän coù theå do hoïc sinh töï löïc ruùt ra treân cô sôû quan saùt tröïc tieáp söï vaät , hieän töôïng . Caùc hieän töôïng vaø quaù trình vaät lyù naøy khi ñöôïc tìm hieåu coù taùc duïng kích thích höùng thuù hoïc taäp , oùc toø moø khoa hoïc cuûa hoïc sinh . Ñoàng thôøi vieäc tröïc tieáp tieán haønh caùc pheùp ño cô baûn , taïo ñieàu kieän reøn luyeän hoïc sinh ngay töø ôû lôùp ñaàu cuûa baäc THCS caùc kyõ naêng thöïc haønh vaø thaùi ñoä öùng xöû thöïc tieãn caàn thieát cho vieäc hoïc taäp vaät lyù ôû caùc lôùp treân. Chöông trình lôùp 8 vaø 9 môû roäng , phaùt trieån vaø ñi saâu hôn caùc kieán thöùc vaø kyõ naêng veà Cô hoïc , Nhieät hoïc , Ñieän hoïc , Ñieän töø hoïc vaø Quang hoïc ñaõ ñöôïc tìm hieåu , nghieân cöùu ôû lôùp 6 , lôùp7. Möùc ñoä ñònh löôïng cuûa chöông trình ôû hai lôùp cuoái naøy cuõng taêng leân ñaùng keå . Ngoaøi ra chöông trình lôùp 9 coøn daønh ra moät chöông cho noäi dung “Söï baûo toaøn vaø chuyeån hoùa naêng löôïng” nhö laø söï nhìn laïi toaøn boä kieán thöùc vaät lyù ôû THCS döôùi goùc ñoä baûo toaøn vaø chuyeån hoùa naêng löôïng. 3 . Nhöõng ñònh höôùng veà phöông phaùp daïy hoïc , thieát bò daïy hoïc vaø ñaùnh giaù keát quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh . 3 . 1 Ñònh höôùng veà phöông phaùp daïy hoïc vaø hình thöùc toå chöùc daïy hoïc vaät lyù. - Taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng hoïc taäp ña daïng cuûa hoïc sinh treân lôùp - Taêng cöôøng phöông phaùp tìm toøi nghieân cöùu , phaùt hieän vaø giaûi quyeát vaán ñeà . - Coi troïng phöông phaùp thöïc nghieäm , phöông phaùp ñaëc thuø cuûa khoa hoïc thöïc nghieäm - Chuù yù ñaëc bieát ñeán vieäc keát hôïp hoïc taäp caù nhaân vôùi hoïc taäp theo nhoùm 3 . 2 Ñònh höôùng veà thieát bò daïy hoïc vaät lyù. - Xaây döïng danh muïc vaø tieâu chuaån kyõ thuaät cho caùc thieát bò thí nghieäm vaät lyù nhaèm ñaûm baûo cho vieäc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc vaät lyù ñöôïc tieán haønh thuaän lôïi . - Tröôùc maét caàn ñaûm baûo nhöõng thieát bò toái thieåu cho giôø hoïc vaät lyù , ñaëc bieät laø nhöõng thí nghieäm cho hoïc sinh laøm trong giôø hoïc - Coá gaéng söû duïng nhöõng thieát bò phoå bieán , reû tieàn . - Ñeå giaûi quyeát nhöõng khoù khaên tröôùc maét veà thieát bò daïy hoïc vaät lyù , caàn keát hôïp giöõa nhöõng noá löïc trang bò cuûa nhaø nöôùc vôùi nhöõng coá gaéng söu taàm vaø töï cheá taïo thieát bò thí nghieäm vaät lyù baèng nhöõng vaät lieäu vaø duïng cuï deã kieám , reû tieàn cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh . - Phaán ñaáu xaây döïng caùc phoøng boä moân cho vieäc daïy hoïc vaät lyù , taïo ñieàu kieän toát cho vieäc söû duïng caùc phöông tieän daïy hoïc hieän ñaïi trong moät töông lai khoâng xa . 3 . 3 Ñònh höôùng veà ñaùnh giaù keát quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh . - Caàn caên cöù vaøo muïc tieâu cuï theå cuûa töøng chöông muïc trong chöông trình ñeå ñaùnh giaù toaøn dieän keát quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh . - Moïi hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa hoïc sinh caàn ñöôïc ñaùnh giaù thöôøng xuyeân vaø coù keá hoaïch . Ñeå ñaùnh giaù ñaày ñuû keát quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh caàn phaûi coi troïng kieán 17 thöùc vaø kyõ naêng vaø trong ñieàu kieän cho pheùp , caû thaùi ñoä cuûa hoïc sinh . Cuõng vì theá caàn ñaùnh giaù keát quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh trong suoát quùa trình hoïc taäp thoâng qua nhöõng bieåu hieän : +/ Nhöõng phaùt bieåu baèng lôøi trong vieäc kieåm tra mieäng vaø trong tranh luaän , thaûo luaän nhoùm . +/ Caùc baøi kieåm tra 15 phuùt , 1 tieát . +/ Caùc baùo caùo thöïc haønh . +/ Caùc baøi laøm ôû nhaø . +/ Kó naêng laøm thí nghieäm . +/ Thaùi ñoä hoïc taäp, taùc phong laøm thí nghieäm . - Kieåm tra khoâng nhöõng trình ñoä naém vöõng lyù thuyeát maø caû trình ñoä kyõ naêng thöïc haønh thí nghieäm . Ñaùnh giaù cao khaû naêng cuûa hoïc sinh vaän duïng kieán thöùc vaø kyõ naêng giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà hoïc taäp . - Taïo ñieàu kieän ñeå hoïc sinh töï ñaùnh giaù vaø nhoùm ñaùnh giaù laãn nhau veà keát quaû hoïc taäp . - Söû duïng hoãn hôïp caùc phöông phaùp vaø phöông tieän kieåm tra ñaùnh giaù khaùch quan : coâng khai vieäc ñaùnh giaù, nhaän xeùt cuûa giaùo vieân ñoái vôùi hoïc sinh . - Ñeå coù theå ñaùnh giaù ñöôïc naêng löïc giaûi quyeát vaán ñeà caàn phoái hôïp kieåm tra baèng caùc traéc nghieäm töï luaän vaø traéc nghieäm khaùch quan . 4 . Saùch giaùo khoa vaät lyù 4 . 1 Caáu truùc saùch giaùo khoa . Hai caáu truùc ñöôïc loàng vaøo nhau trong töøng baøi hoïc . Ñoù laø caáu truùc loâgic khoa hoïc cuûa baøi hoïc vaø caáu truùc hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh trong tieát hoïc . Caáu truùc loâgic cuûa kieán thöùc ñöôïc theå hieän baèng caùc kí hieäu : I , II , III….a , b , c ,….Caáu truùc naøy giuùp giaùo vieân thaáy ñöôïc loâgic cuûa söï trieån khai caùc kieán thöùc trong baøi . Caáu truùc caùc hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh ñöôïc theå hieän baèng caùc kí heäu : ∇ , , vaø CH1 , CH2 , CH3…..giuùp cho giaùo vieân thaáy ñöôïc choã naøo caàn ñöôïc toå chöùc cho hoïc sinh thu löôïm thoâng tin , choã naøo caàn trao ñoåi nhoùm ñeà xöû lyù thoâng tin , choã naøo phaûi vaän duïng kieãn thöùc vaøo moät tình huoáng môùi…. Ο Χ 4 . 2 Caáu truùc cuûa moãi baøi caàn coù nhöõng phaàn sau : Phaàn môû baøi, thöôøng ñöôïc in baèng chöõ nhoû , giuùp giaùo vieân söû duïng ñeå taïo tình huoáng hoïc taäp . Ñoù coù theå laø moät caâu hoûi , moät caâu ñoáù, caâu chuyeän nhoû hoaëc böùc tranh…. Phaàn noäi dung chính thöôøng chöùa 1 , 2 vaán ñeà caàn giaûi quyeát . Phaàn vaän duïng kieán thöùc toång hôïp cuûa caû baøi : phaàn naøy coù theå söû duïng nhö moät coâng cuï ñeå ñaùnh giaù söï chieám lónh kieán thöùc vaø kyõ naêng cuûa hoïc sinh . Phaàn naøy khoâng yeâu caàu hoïc sinh phaûi giaûi quyeát heát ngay trong tieát hoïc . Phaàn kieán thöùc caàn ghi nhôù : ñöôïc in chöõ ñaäm vaø ñöôïc ñoùng khung . 18 Phaàn “ Coù theå em chöa bieát “ : coù noäi dung laø nhöõng kieán thöùc môû roäng hoaëc caàn duøng hoaëc lyù thuù , ta cung caáp cho hoïc sinh maø khoâng yeâu caàu hoïc sinh ghi nhôù, hieåu kyõ . 4 . 3 Cuoái moãi chöông coù baøi toång keát chöông . Goàm 2 phaàn : phaàn töï kieâûm tra goàm moät soá caâu hoûi bao quaùt taát caû caùc kieán thöùc chính cuûa chöông , phaàn vaän duïng ñeå kieåm tra trình ñoä kieán thöùc vaø kyõ naêng cuûa hoïc sinh . Trong tieát oân taäp chæ caàn löïa choïn ñeå söû duïng moät soá caâu hoûi vaän duïng . 4 . 4 Tính chaát vaø chöùc naêng cuûa saùch giaùo khoa . Saùch giaùo khoa laø choã döïa ñeå giaùo vieân toå chöùc hoïc sinh hoaït ñoäng tìm ra vaø chieám lónh tri thöùc . Do ñoù ñoái vôùi giaùo vieân , saùch giaùo khoa coù taùc duïng höôùng daãn toå chöùc tieát hoïc .Taát nhieân giaùo vieân phaûi söû duïng saùch giaùo khoa môùi ñuû chaát lieäu cho giôø daïy. Ñoái vôùi hoïc sinh , saùch giaùo khoa nhö moät caåm nang höôùng daãn tìm toøi vaø töï chieám lónh kieán thöùc . Saùch giaùo khoa coù tính chaát môû : nhöõng caâu moâ taû hieän töôïng , nhöõng keát luaän… ñeàu khoâng coù saün trong saùch , hoaëc chæ coù nhöõng caâu khoâng hoaøn chænh . hoïc sinh phaûi quan saùt , tìm töø thích hôïp ñeå hoaøn thieän caâu traû lôøi cho caùc caâu hoûi döôùi söï giuùp ñôõ cuûa giaùo vieân . Töùc laø hoïc sinh phaûi hoaït ñoäng ñeå hoaøn thieän saùch giaùo khoa .Yeâu caàu laøm vieäc töï löïc ñöôïc taêng daàn töø lôùp döôùi leân lôùp treân . Saùch giaùo khoa cuõng coù theå coi laø caåm nang ñeå tra cöùu vì taát caû kieán thöùc chuû yeáu , coâng thöùc quan troïng , baûng soá lieäu caàn thieát ñeàu coù daày ñuû trong saùch . 4 . 5 Phöông phaùp daïy hoïc vaät lyù theo saùch giaùo khoa môùi : Caøng thöïc haønh nhieàu thí nghòeâm thöïc haønh vaø chöùng minh thì caøng toát . Nhöõng thí nghieäm thöùc haønh cuûa moãi chöông laø nhöõng baøi hoïc baét buoäc . Nhöõng thí nghieäm naøy ñaõ ñöôïc löïa choïn phuø hôïp vôùi khaû naêng trang bò toái thieåu cuûa tröôøng THCS , thaäm chí coù nhöõng thí nghieäm maø thaày – troø coù theå phaùt huy saùng kieán ñeå thöïc hieän baèng nhöõng duïng cuï coù saün trong caùc gia ñình nhö : chai thuûy tinh , voû lon bia , caân loø xo…. Nhöõng thí nghieäm trong saùch giaùo khoa ñöôïc trình baøy phuø hôïp vôùi chuaån trong danh muïc thieát bò cuûa boä .Trong tröôøng hôïp nhaø tröôøng chöa ñöôïc trang bò thì coù theå thay theá baèng nhöõng thí nghieäm khaùc töông töï . Nhöõng thí nhieäm ñôn giaûn , deã trang bò thì neân toå chöùc cho hoïc sinh thöïc haønh ñoàng loaït theo nhoùm . Nhöõng thí nghieäm nguy hieåm nhö phaûi laøm vôùi löûa , ñieän… … thì giaùo vieân neân laøm minh hoïa tröôùc lôùp hoaëc choïn ba , boán hoïc sinh leân laøm taïi baøn giaùo vieân döôùi söï giaùm saùt cuûa giaùo vieân vaø caû lôùp . Muïc ñích cuoái cuøng cuûa vieäc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc laø phaùt trieån naêng löïc tö duy cuûa hoïc sinh baèng caùch toå chöùc cho moïi hoïc sinh ñoäng naõo trong quaù trình tham gia vaøo hoïc taäp . Caùch thöùc laø toå chöùc cho caùc em thaûo luaän , trao ñoåi cuøng nhau khi hoïc taäp , nhöng khoâng quaù cöùng nhaéc . Nhöõng noäi dung ñôn giaûn neân cho caùc em töï tìm hieåu roài kieåm tra söï naém vöõng kieán thöùc cuûa moät vaøi hoïc sinh laø ñuû . Ñeå traùnh maát thôøi gian , trong moãi tieát hoïc chæ neân toå chöùc töø moät ñeán hai hoaït ñoäng tranh luaän nhoùm . Saùch giaùo khoa ñöôïc vieát öùng vôùi thôøi löôïng trong naêm laø 35 tuaàn thöïc hoïc . 19 Chöông II : KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU A . ÑAËC ÑIEÅM TÆNH AN GIANG I . Ñaëc ñieåm tình hình tænh An Giang : 1 . Vò trí ñòa lyù – Ñòa lyù haønh chính : 1.1 . Toïa ñoä ñòa lyù : - Cöïc Baéc : 100 57/ B - Cöïc Nam : 100 12/ N - Cöïc Ñoâng : 105035/ Ñ - Cöïc Taây : 1040 46/ Ñ - Dieän tích : 3424,3 Km2 . Ñöùng thöù 4/11 tænh ÑBSCL , chieám 1,03% dieän tích caû nöôùc 1.2. Giôùi haïn : - Baéc vaø Taây Baéc : giaùp Taø Keo (Caêm Phu Chia) - Ñoâng : ngaên caùch vôùi Ñoàng Thaùp bôøi soâng Tieàn - Ñoâng Nam : Caàn Thô - Taây Nam : Kieân Giang 2 . Ñòa lyù haønh chaùnh : Toaøn tænh coù : - Thaønh phoá Long Xuyeân- thò xaõ Chaâu Ñoác - 9 huyeän vaø 150 xaõ, phöô._. . - 15 hoøn soûi cuøng loaïi - Giaáy lau hoaëc khaên lau . - Moät ñoâi ñuõa ( ñeå ñöa caùc vieân soûi vaøo bình) Maãu baùo caùo keát quaû thöïc haønh : Chuaån bò nhö SGK 3. Tieán haønh baøi daïy : Toå chöùc vaø oån ñònh lôùp : kieåm tra só soá , chia nhoùm Böôùc 1 : Thoûa thuaän muïc tieâu GV : Gôïi yù muïc tieâu cuûa baøi thí nghieäm thöïc haønh HS : Döïa vaøo gôïi yù töï neâu leân muïc tieâu Nhoùm 1 : Bieát caùch xaùc ñònh khoái löôïng rieâng cuûa vaät raén. Nhoùm 2 : Bieát caùch laøm thí nghieäm thöïc haønh vaät lyù Nhoùm 3 : Reøn luyeän yù thöùc töï löïc, töï giaùc hoaøn thaønh nhieäm vuï Nhoùm 4 , 5 , 6 ….Boå sung. GV : Thoáng nhaát muïc tieâu cho caùc nhoùm Böôùc 2 : Löïa choïn thieát bò thí nghieäm : GV : Ñeå tieán haønh baøi thí nghieäm thöïc haønh , caàn phaûi coù nhöõng duïng cuï thí nghieäm naøo ? 54 HS : Döïa vaøo söï chuaån bò neâu caùc duïng cuï caàn thieát. Nhoùm 1 : Moät caùi caân coù ÑCNN : 10g hoaëc 20g. Nhoùm 2 : Moät bình chia ñoä coù GHÑ 100cm3 vaø ÑCNN :1 cm3 . Nhoùm 3 : Moät ly nöôùc saïch . Nhoùm 4 : 15 hoøn soûi cuøng loaïi Nhoùm 5 : Giaáy lau hoaëc khaên lau Nhoùm 6 : Moät ñoâi ñuõa ( ñeå ñöa caùc vieân soûi vaøo bình) Nhoùm 7 : ……. GV : Keát luaän vaø giôùi thieäu caùc duïng cuï caàn thieát cho baøi thí nghieäm thöïc haønh. Böôùc 3 : Thoáng nhaát keá hoaïch . GV : Caùc nhoùm töï thaûo luaän vaø ñeà suaát tieán trình baøi thí nghieäm cuûa nhoùm mình , sau ñoù trình baøy tröôùc lôùp. HS : Thaûo luaän nhoùm vaø cöû ñaïi dieän trình baøy trình töï thí nghieäm thöïc haønh. Nhoùm 1 : Chia 15 vieân soûi ra laøm 3 phaàn , ñaùnh daáu töøng phaàn Nhoùm 2 : Caân khoái löôïng cuûa caùc phaàn soûi Nhoùm 3 : Ño theå tích cuûa caùc phaàn soûi. Nhoùm 4 :….. GV : Keát luaän caùc böôùc cuûa thí nghieäm thöïc haønh. Böôùc 4 : Haønh ñoäng GV : Nhaéc laïi moät laàn caùc thao taùc thí nghieäm vaø cho caùc nhoùm tieán haønh theo keá hoaïch chung ñaõ thoáng nhaát ôû böôùc 3. HS : - Chia soûi , ñaùnh daáu . - Caân caùc phaàn soûi - Ño theå tích caùc phaàn soûi - Tính khoái löôïng rieâng theo coâng thöùc : D = m/v - Laäp baûng keát quaû ño : Khoái löôïng soûi Theå tích soûi Laàn ño Theo g Theo Kg Theo cm3 Theo m3 Khoái löôïng rieâng cuûa soûi (Kg/m3) 1 2 3 - Tính giaù trò trung bình cuûa khoái löôïng rieâng cuûa sôûi laø : D tb = (…+…..+…) / 3 =…Kg/m3 Böôùc 5 : Thöông thaûo keát quaû GV : Yeâu caàu caùc nhoùm trình baøy keát quaû thí nghieäm cuûa nhoùm mình vaø noäp baùo caùo thí nghieäm . 55 HS : Caùc nhoùm laàn löôït baùo caùc thí nghieäm. Nhoùm 1:… Nhoùm 2 :… Nhoùm 3….. GV : Döïa vaøo baûng keát quaû cuûa caùc nhoùm , ñieàu khieån lôùp thaûo luaän , nhaän xeùt caùc nhoùm laøm ñuùng , sai , phaân tích vaø chæ cho hoïc sinh bieát choã sai . Böôùc 6 : Ñaùnh giaù keát quaû . GV : Gôïi yù ñaùng giaù keát quaû baøi thöïc haønh theo thang ñieåm . Ño khoái löôïng : - Thaønh thaïo ( 2 ñ) - Chöa thaønh thaïo ( 1 ñ) Ño theå tích : - Thaønh thaïo ( 2 ñ) - Chöa thaønh thaïo ( 1 ñ) Keát quaû baøi thöïc haønh : - Baùo caùo ñaày ñuû , chính xaùc ( 2 ñ) - Baùo caùo chöa ñaàu ñuû , coù choã chöa chính xaùc ( 1 ñ) - Keát quaû phuø hôïp , ñoåi ñôn vò . ( 2 ñ ) - Coøn thieáu soùt ( 1 ñ ) Thaùi ñoä taùc phong : - Nghieâm tuùc , caån thaän , trung thöïc ( 2 ñ ) - Chöa nghieâm tuùc, chöa caån thaän ( 1 ñ ) HS : Töï ñaùng giaù keát quaû GV : Xem laïi vaø coâng boá keát quaû cuoái cuøng Toång keát thí nghieäm. Böôùc 6 : Ghi nhôù. GV : Yeâu caàu hoïc sinh caàn phaûi ghi nhôù nhöõng noäi dung chính . HS : Nhaéc laïi caùc noäi dung caàn ghi nhôù. Böôùc 7 : Nhieäm vuï tieáp theo GV : Giao nhieäm vuï veà nhaø. HS : Nhaän nhieäm vuï vaø höùa hoaøn thaønh toát nhieäm vuï ñöôïc giao . Baøi hoïc keát thuùc , hoïc sinh xaép xeáp duïng cuï vaø veä sinh phoøng hoïc . IV . Nhöõng ñeà xuaát vaø kieán nghò . 1. Veà toå chöùc taäp huaán thay saùch haøng naêm . Thôøi gian toå chöùc taäp huaán hôïp lyù nhaát vaøo 6 ngaøy cuoái thaùng 6 vaø ñaàu thaùng 7 haèng naêm .Veà noäi dung taäp huaán neân taêng cöôøng thôøi gian thaûo luaän , xem baêng hình daïy maãu , xaây döïng baøi daïy maãu phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh cuûa ñòa phöông . Taøi lieäu taäp huaán neân phaùt tröôùc cho giaùo vieân nghieân cöùu , nhaát laø caùc taøi lieäu taäp huaán töø Boä giaùo duïc daøo taïo , keøm theo ñoù laø caâu hoûi thaûo luaän ñeå giaùo vieân chuaån bò yù kieán tröôùc . Trong naêm hoïc thöôøng xuyeân toå chöùc ñoaøn baùo caùo vieân ñeán taän caùc tröôøng 56 THCS ñeå giuùp ñôõ giaùo vieân trong giaûng daïy , veà noäi dung kieán thöùc vaø phöông phaùp daïy hoïc . 2. Veà saùch giaùo khoa . Saùch giaùo khoa ñaõ ban haønh coù raát nhieàu öu ñieåm , tuy nhieân ñeå thöïc hieän toát caàn phaûi boå trôï caùc noäi dung sau : quy ñònh roõ baøi taäp baét buoäc toái thieåu vaø loaïi baøi taäp khoâng baét buoäc , taêng soá tieát baøi taäp, tieát oân taäp baèng caùch ñieàu chænh laïi noäi dung noät soá phaàn trong chöông trình , moät soá thiù nghieäm neân chuyeån qua thí nghieäm thöïc haønh ngoaøi giôø leân lôùp . Ñeå giaùo vieân ñaàu tö nhieàu coâng söùc vaøo baøi giaûng caàn xaây döïng lai ñònh möùc giaûng daïy cuûa giaùo vieân ñeå phuø hôïp vôùi qui ñònh cuûa Quoác hoäi veà ngaøy laøm vieäc 8 giôø vaø tuaàn laøm vieäc 40 giôø . 3. Veà thieát bò thí nghieäm . Trang bò laïi toaøn boä caùc thí nghieäm vaät lyù lôùp 6 vaø lôp 7 theo yeâu caàu chung , caùc thieât bò naøy caàn ñaày ñuû vaø chaát löôïng toát hôn , thôøi gian söû duïng laân hôn . Vì haàu heát caùc thieát bò ñöôïc cung caáp ñeàu khoâng ñoàng boä vaø chaát löôïng keùm , chæ sau moät naêm söû duïng laø hö hoûng naëng . Boä Giaùo duïc & Ñaøo taïo phaûi coù keá hoaïch cuï theå vaø chi tieát veà trang bò ñaày ñuû caùc thieát bò thí nghieäm ñuùng yeâu caàu theo danh muïc quy ñònh , ñuùng thôøi gian vaø ñaûm baûo chaát löôïng . 4. Cô sôû vaät chaát . Moãi tröôøng THCS ít nhaát phaûi coù moät phoøng thí nghieäm vaät lyù rieâng bieät , vaø moät phoøng chuyeân ñeà chuyeân moân ñaùp öùng vieäc giaûng daïy theo yeâu caàu môùi . Trang bò theâm caùc maùy moùc phuïc vuï giaûng daïy nhö: OVER HEAD , VIDEO… caùc phöông tieän nghe , nhìn khaùc . Trang bò baøn gheá hoïc sinh phuø hôïp vieäc daïy theo phöông phaùp môùi . Coù caùn boä phuï traùch phoøng thí nghieäm vaät lyù coù chuyeân moân , ñaøo taïo ñuùng chuaån . 5. Veà toå chöùc daïy hoïc . Toå chöùc caùc lôùp hoïc ôû tröôøng THCS ñuùng yeâu caàu laø töø 25 ñeán 30 hoïc sinh . Ñeå naâng cso chaát löôïng giaùo duïc vaø ñaøo taïo con ngöôøi môùi cho töông lai , vaø ñeå giaùo duïc laø quoác saùch haèng ñaàu nhaèm chaán höng ñaát nöôùc , chuùng toâi nghó raèng caùc caáp laõnh ñaïo Ñaûng , chính quyeàn cuøng toaøn theå giaùo vieân vaø nhaân daân ñoàng loøng goùp söùc ñaùp öùng caùc yeâu caàu vaø muïc tieâu giaùo duïc ñaõ ñeà ra , hoaøn thaønh toát nhieäm vuï ñöôïc giao . 57 PHAÀN III : KEÁT LUAÄN . Chuû tröông thay ñoåi chöông trình vaø SGK ôû baäc hoïc trung hoïc laø moät chuû tröông ñuùng ñaén cuûa Ñaûng ta, nhaèm ñöa ñaát nöôùc ta hoøa nhaäp vaøo xu höôùng chung cuûa toaøn theá giôùi , xu höôùng ñaøo taïo con ngöôøi laøm chuû khoa hoïc vaø coâng ngheä trong töông lai . Töø chuû tröông ñuùng ñaén ñoù chuùng ta ñaõ maát moät thôøi gian quaù daøi ñeå hoaøn chænh caùc vaên baûn phaùp lyù cho vieäc thay ñoåi SGK laàn naøy . Sau ñoù chuùng ta ñaõ tieán haønh bieân soaïn chöông trình , SGK vaø ñöa ra thí ñieåm ôû 12 tình , thaønh phoáù trong caû nöôùc ñeå ñeán naêm 2002 ñöôïc aùp duïng ñaïi traø treân toaøn quoác . Moät chuû tröông ñuùng , xuaát phaùt töø thöïc teá cuoäc soáng ñoøi hoûi haèng ngaøy, ñöôïc chuaän bò chu ñaùo töø trung öông ñeán ñòa phöông , ñöôïc sö quan taâm cuûa caû xaõ hoäi , cuûa caùc caáp laõnh ñaïo Ñaûng vaø Chính quyeàn , chaéc chaén chuû tröông ñoù seõ thöïc hieän ñöôïc vaø ñi vaøo cuoäc soáng . Ñeå ñaùnh giaù laïi böôùc ñaàu thöïc heän chuû tröông ñoù , chuùng toâi ñaõ khaûo saùt thöïc teá vaø tìm giaûi phaùp cho vieäc naâng cao hieäu quaû giaûng daïy chöông trình vaät lyù lôùp 6 vaø lôùp 7 treân ñòa baøn tænh An Giang vaø ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû böôùc ñaàu nhö : Vieäc trieån khai thay saùch lôùp 6 vaø lôùp 7 ñöôïc tieán haønh theo ñuùng keá hoaïch , ñaûm baûo ñöôïc caùc yeâu caàu chuyeân moân ñaõ ñeà ra , giuùp giaùo vieân giaûng daïy hieåu ñöôïc chuû tröông cuûa Ñaûng . Tuy nhieân trong trieån khai thay saùch vaãn coøn nhöõng haïn cheá caàn khaùc phuïc ñoù laø : thôøi gian trieån khai chua phuø hôïp vôùi yeâu caàu chung ( lôùp 6 laø 4 ngaøy, lôùp 7 laø 5 ngaøy ) . Noäi dung trieån khai cuõng chöa phuø hôïp vôùi ña soá nguyeän voïng cuûa hoïc vieân , lôùp hoïc quaù ñoâng neân chaát löôïng chöa cao , taøi lieäu chaäm ñeán tay giaùo vieân neân thôøi gian nghieân cöùu coøn haïn cheá , ít coù thôøi gian ñeå giaùo vieân tranh luaän nhöõng vaán ñeà vöôùng maéc , baêng hình caùc baøi daïy maãu coù soá löôïng haïn cheá vaø chöa taïo döïng ñöôïc tieát hoïc maãu ñuùng vôùi tình hình thöïc teá cuûa ñòa phöông , chöa ñaùp öùng ñöôïc vieäc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc . Caùc haïn cheá naøy ñaõ ñöôïc khaéc phuïc trong laàn thay saùch lôùp 8 – Heø 2004 . Chöông trình vaø SGK môùi ñöôïc bieân soaïn theo caùc nguyeân taéc vaø muïc tieâu cô baûn : +/ Caùch trình baøy phuø hôïp vôùi löùa tuoåi hoïc sinh lôùp 6 , lôùp 7 theå hieän ñöôïc ñaëc tröng moân vaät lyù theo ñònh höôùng toå chöùc cho hoïc sinh töï quan saùt , phaùt hieän , giaûi thích hieän töôïng , ñöa ra caùc phöông aùn , so saùnh , phaân tích , ruùt ra caùc keát luaän vaø tìm caùch giaûi quyeát . +/ Theo höôùng ñoù, SGK ñaõ ñua ra caùc caâu hoûi gôïi môû , daãn daét moät caùch ña daïng ,gaây höùng thuù hoïc taäp cho hoïc sinh , taïo moïi cô hoäi cho hoïc sinh suy nghó , laøm vieäc , thaûo luaän nhieàu trong tieát hoïc . Nhôø ñoù, hoïc sinh coù theå chuû ñoäng töï löïc tham gia xaây döïng baøi . +/ SGK chuù troïng xaây döïng kieán thöùc , khaùi nieäm môùi xuaát phaùt töø nhöõng hieåu bieùt , nhöõng kinh nghieäm ñaõ coù cuûa hoïc sinh , roài boå sung phaùt trieån thaønh kieán thöùc khoa hoïc . Theo höôùng ñoù, SGK nhieàu khi khoâng caàn trình baøy ñuû noäi dung moät caùch chính 58 xaùc , coù saün maø chæ cung caáp thoâng tin , gôïi yù phöông phaùp xöû lyù thoâng tin , ñeå ruùt ra nhöõng kieán thöùc môùi caàn lónh hoäi . +/ SGK traùnh ñöa ra nhöõng khaùi nieäm tröøu töôïng , xa laï vôùi hoïc sinh , dieãn taû baèng nhöõng caâu khoù hieåu . SGK ñaõ ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu ñoåi môùi , khoái löôïng kieán thöùc vaø möùc ñoä yeâu caàu ñaõ ñaït ñöôïc chuû tröông giaûm taûi , coâ ñoïng vaø cô baûn . Taêng cöôøng vieäc reøn luyeän caû veà kyõ naêng vaø thaùi ñoä . Cô sôû phaùp lyù cuûa ñònh höôùng treân laø döïa vaøo muïc tieâu giaùo duïc phoå thoâng , yeâu caàu veà noäi dung , phöông phaùp giaùo duïc phoå thoâng trong Luaät giaùo duïc cuõng nhö nghò quyeát 40 /2000/ QH 10 veà ñoåi môùi chöông trình giaùo duïc phoå thoâng nhaèm khaéc phuïc nhöõng maët coøn haïn cheá cuûa chöông trình , SGK taêng cöôøng tính thöïc tieãn , kyõ naêng thöïc haønh , naêng löïc töï hoïc , coi troïng kieán thöùc veà khoa hoïc , xaõ hoäi vaø nhaân vaên .Ñoàng thôøi boå sung nhöõng thaønh töïu veà khoa hoïc vaø coâng ngheä hieän ñaïi , phuø hôïp vôùi khaû naêng tieáp thu cuûa hoïc sinh . Coát loõi cuûa vieäc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc hieän nay laø phaùt huy ñöôïc tính tích cöïc , chuû ñoâïng , saùng taïo cuûa hoïc sinh trong hoïc taäp , choáng thoùi quen hoïc taäp thuï ñoäng ñang toàn taïi phoå bieán . Noùi caùch khaùc laø phaûi tích cöïc hoùa hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa hoïc sinh . Ñeå ñaït ñöôïc ñònh höôùng ñoù caàn phaûi phaân tích roõ baûn chaát , bieåu hieän cuûa tính tích cöïc hoïc taäp cuûa hoïc sinh cuøng caùc tieâu chí ñaùnh giaù, laøm cô sôû cho vieäc ñeà xuaát vaø aùp duïng caùc bieän phaùp cuï theå trong daïy hoïc moân vaät lyù . Tieàn ñeà cho ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc moân vaät lyù chính laø nhöõng ñoåi môùi veà muïc tieâu , chöông trình moân vaät lyù ôû tröøông THCS . Trong quaù trình thöïc hieän caàn coù nhöõng bieän phaùp nhaèm tích cöïc hoùa hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa hoïc sinh laøm cho hoïc sinh coù ñoäng cô , thaùi ñoä hoïc taäp ñuùng ñaén. . SGK laàn naøy cuõng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu veà ñoåi môùi phöông phaùp giaûng daïy, giaùo vieân coù theå söû duïng ñeå xaây döïng caùc tieát daïy theo phöông phaùp tích cöïc . Trong caùc baøi thöïc haønh vaät lyù vaø caùc thí nghieäm vaät lyù trong SGK ñaõ ñöôïc trình baøy roõ raøng , chi tieát , giuùp hoïc sinh coù theå thöïc hieän ñöôïc theo yeâu caàu cuûa caùc baøi thí nghieäm ñoù . Ñoåi môùi daïy hoïc theo höôùng tích cöïc hoùa hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh ñang gaëp moät soá khoù khaên , trôû ngaïi nhö caùch nghó , caùch laøm cuûa chuùng ta hieän nay chöa phuø hôïp ( quan nieäm veà muïc tieâu , nhieäm vuï daïy hoïc : daïy kieán thöùc laø chính hay daïy caùch hoïc laø chính ? Neáu coi troïng caû hai thì giaûi phaùp taâm lyù ngaïi chaùy giaùo aùn nhö theá naøo? Quan nieäm veà kyû luaät , traät töï trong lôùp hoïc vôùi vieäc toå chöùc caùc hoaït ñoäng vaø thaûo luaän ? Caùch daïy, caùch hoïc phoå bieán hieän nay , caùch kieåm tra ñaùnh giaù trong giaùo duïc , lôùp hoïc quaù ñoâng , cô sôû vaät chaát chöa ñaùp öùng yeâu caàu ….) Cuõng nhö giaùo vieân , ñoái vôùi hoïc sinh vieäc chuyeån töø thoùi quen , caùch hoïc thuï ñoäng sang caùch hoïc chuû ñoäng , tích cöïc , ñoäc laäp , saùnh taïo phaûi laø moät quaù trình . Quaù trình ñoù khoâng theå thöïc hieän ñöôïc ngay nhöng noù phaûi ñöôïc ñònh höôùng vaø khôûi ñaàu töø phía ngöôøi daïy . Tuy nhieân SGK coøn nhöõng haïn cheá nhaát ñònh : vaãn coøn naëng veà trình baøy kieán thöùc , moät soã baøi coøn daøi , moät soá noäi dung coøn khoù , möùc ñoä yeâu caàu coøn cao , töø ngöõ duøng chöa chính xaùc , hình veõ minh hoïa coøn môø vaø chöa ñeïp . Trang thieât bò thí nghieäm phuïc vuï giaûng daïy ñaõ ñöôïc quy ñònh trong danh muïc caùc thieát bò toái thieåu caàn thieát vì vaäy caùc tröôøng THCS vaø giaùo vieân vaät lyù coù cô sôû ñeå 59 kieåm tra vaø yeâu caàu trang bò ñuùng theo danh muïc . Phaàn lôùn caùc trang thieát bò naøy ñaõ ñöôïc ñaùp öùng veà soá löôïng . Tuy nhieân vieäc cung öùng trang thieát bò cho caùc ñòa phöông coøn chöa kòp thôøi vaø ñoàng boä , nhieàu thieát bò coù chaát löôïng raát keùm , chæ söû duïng moät laàn laø boû ngay. Töø ñoù daãn ñeán hieäu quaû cuûa caùc baøi daïy thí nghieäm thöïc haønh khoâng cao , thöôøng khoâng tieán haønh ñöôïc ôû nhöõng vuøng xaâu , vuøng xa. Cô sôû vaät chaát ñeå ñaùp öùng theo yeâu caàu cuûa ñoåi môùi chöông trình vaø SGK laàn naøy laø chöa ñaùp öùng ñöôc , coù treân 90% caùc tröôøng khoâng coù phoøng thí nghieäm thöïc haønh vaät lyù rieâng., khoâng coù nhaân vieân phoøng thí nghieäm vaät lyù ñuû trình ñoä chuyeân moân , ñoù laø yeáu toá cô baûn daãn tôi caùc baøi thí nghieäm khoâng tieán haønh ñöôïc . Baøn gheá hoïc sinh cuõng khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caøu hoïc taäp tích cöïc , vì ñaây laø baûn gheá cuõ . Tuy raèng haèng naêm , lieân boä Taøi chính – Giaoù duïc Ñaøo taïo ñaõ daønh nguoàn kinh phí thích hôpï ñeå mua saém , thieát bò , ñoà duøng , duïng cuï hoïc taäp nhöng so vôùi nhu caàu thöïc teá ôû caùc ñòa phöông thì chöa ñaùp öùng ñöôïc ñieàu kieän cô sôû vaät chaát , phuïc vuï daïy vaø hoïc theo chöông trình vaø SGK môùi . Vieäc tröïc tieáp giaûng daïy cuûa giaùo vieân theo chöông trình vaø SGK môùi ñaõ ñöôïc thöïc hieän töông ñoái toát , phaàn lôùn caùc giaùo vieân ñaõ thöïc hieän theo yeâu caàu caùc böôùc leân lôùp , toå chöc chia nhoùm , giao nhieäm vu ï, höôùng daãn hoïc sinh thöïc hieän caùc thí nghieäm vaät lyù ñeå thu thaäp thoâng tin , thaûo luaän trong nhoùm , toång keát vaø ruùt ra keát luaän , giao nhieäm vuï veà nhaø cho hoïc sinh . Nhìn chung caùc giôø hoïc ñaõ soâi ñoäng , hoïc sinh coù thaùi ñoä tích cöïc hôn . Tuy nhieân cuõng coù maët haïn cheá : soá hoïc sinh ôû moãi lôùp quaù ñoâng , baøn gheá hoïc taäp khoâng theo quy ñònh neân vieäc ñoåi môùi phöông phaùp giaûng daïy chæ hieäu quaû ôû moät soá lôùp nhaát ñònh . Caùc giaûi phaùp ñeà naâng cao hieäu quaû giaûng daïy chöông trình vaät lyù lôùp 6 vaø lôùp 7 ñoù laø : Boài döôõng giaùo vieân , coâng taùc boài döôõng giaùo vieân cuõng ñöôïc tieán haønh haèng naêm theo chu kì nhöng chaát löôïng boài döôõng thaáp , vì vaäy trong chu kyø boài döôõng tôùi (2004-2007) caàn ñoåi môùi caùch boài döôõng ñeâû ñaùp öùng yeâu caàu giaûng daïy theo chöông trình vaø SGK môùi , ñoù laø phaûi boài döôõng nhöõng gì maø giaùo vieân ñöùng lôùp caàn chöù khoâng neân boài döôõng caùi maø caùc chuyeân gía coù .Vì lyù do ñoù chuùng toâi ñaõ ñöa ra caùch laøm töø cô sôû , töø giaùo vieân ñeå boài döôõng thöôøng xuyeân theo chu kyø haèng naêm . Ñoái vôùi SGK caàn phaûi chænh söûa moät soá noäi dung cuûa SGK theo tinh thaàn giaûm taûi , caùch trình baøy vaø moät soá noäi dung quaù daøi . Cung caáp caùc trang bò thí nghieäm theo ñuùng danh muïc , ñuùng thôøi gian vaø chaáùt löôïng toát . Ngoaøi ra coøn coù caùc cheá ñoä ñaõi ngoä giaùo vieân , cheá ñoä laøm vieäc 40 giôø trong tuaàn , cheá ñoä kieåm tra khen thöôûng , nhöõng öu ñaõi cho caùn boä phuï traùch chuyeân moân…. Treân ñaây laø nhöõng keát quaû maø chuùng toâi ñaït ñöôïc khi khaûo saùt thöïc hieän chöông trình thay saùch vaät lyù lôùp 6 vaø lôùp 7 trong nhöõng naêm vöøa qua . Chuùng toâi hy voïng raèng nhöõng keâùt quaû treân ñaây seõ goùp phaàn vaøo vieäc trieån khai thay saùch cho nhöõng naêm tôùi ñaït heäu quaû cao hôn . Vôùi muïc tieâu naâng cao heäu quaû giaûng daïy treân ñòa baøn tænh An Giang . Chuùng toâi cuõng chaân thaønh caûm ôn caùc ñoàng nghieäp ñaõ giuùp ñôõ chuùng toâi hoaøn thaønh nghieân cöùu khoa hoïc naøy. Ñaïi hoïc An Giang thaùng 9 – 2004 . 60 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO -------------------- 1 . Vuõ Quang – Buøi Gia Thònh – Nguyeãn Phöông Hoàng : Saùch giaùo khoa Vaät lyù lôùp 6 - NXB GD – Haø Noäi – 2002 . 2 . Vuõ Quang – Buøi Gia Thònh – Nguyeãn Phöông Hoàng : Saùch giaùo vieân Vaät lyù lôùp 6 - NXB GD – Haø Noäi – 2002 . 3 . Vuõ Quang – Buøi Gia Thònh – Nguyeãn Phöông Hoàng : Saùch baøi taäp . Vaät lyù lôùp 6 - NXB GD – Haø Noäi – 2002 4 . Nguyeãn Ñöùc Thaâm – Ñoaøn Duy Hinh – Nguyeãn Phöông Hoàng : Saùch giaùo khoa Vaät lyù lôùp 7 - NXB GD - Haø Noäi - 2003 . 5 . Nguyeãn Ñöùc Thaâm – Ñoaøn Duy Hinh – Nguyeãn Phöông Hoàng : Saùch giaùo vieân Vaät lyù lôùp 7 - NXB GD - Haø Noäi - 2003 . 6 . Nguyeãn Ñöùc Thaâm – Ñoaøn Duy Hinh – Nguyeãn Phöông Hoàng : Saùch baì taäp Vaät lyù lôùp 7 - NXB GD - Haø Noäi - 2003 . 7 . Taøi lieäu taäp huaán chuû nhieäm khoa – Tröôûng caùc boä moân tröôøng Cao ñaúng sö phaïm ñaøo taïo giaùo vieân THCS – Ngheä An – Thaùng 8 – 2001 . 8 . Taøi lieäu boài döôõng veà chöông trình Trung hoïc cô sôû cho giaûng vieân caùc tröôøng Cao ñaúng sö phaïm – Haø Noäi – Thaùng 8 – 2001 . 9 . Taøi lieäu taäp huaán caùn boä quaûn lyù giaùo duïc , trieån khai thöïc hieän chöông trình , saùch giaùo khoa môùi ôû THCS – Naêm 2002 . 10 . Taøi lieäu taäp huaán giaùo vieân thay saùch lôùp 6 – Moân Vaät lyù – TP . Hoà Chí Minh – Thaùng 5 – 2002 . 11 . Taøi lieäu taäp huaán giaùo vieân thay saùch lôùp 7– Moân Vaät lyù – TP . Hoà Chí Minh – Thaùng 5 – 2003 . 61 Phuï luïc 1 PHIEÁU HOÛI YÙ KIEÁN GIAÙO VIEÂN ------*------ Ñeå naém ñöôïc thoâng tin veà vieäc trieån khai thay saùch lôùp 6 vaø lôùp 7 moân vaät lyù, ñeå chuaån bò toát cho vieäc thay saùch lôùp 8 vaø lôùp 9 tieáp theo, ñoàng thôøi coù cô sôû ñeå goùp yù vôùi ban döï aùn ñoåi môùi chöông trình vaø saùch giaùo khoa THCS cuûa boä giaùo duïc vaø ñaøo taïo. Chuùng toâi xin anh chò cho bieát yù kieán cuûa baûn thaân mình veà nhöõng noäi dung maø chuùng toâi ñaõ bieân soaïn sau ñaây : noäi dung naøo anh ( chò ) nhaän thaáy phuø hôïp thì haõy ñaùnh X vaøo sau caâu hoûi. Xin chaân thaønh caûm ôn Hoï vaø teân giaùo vieân:………………………………………………………. Tröôøng THCS:………………………..Huyeän:…………………….. Chöùc vuï:…………………………………………………….. … I.Coâng taùc taäp huaán chuaån bò cho daïy theo saùch giaùo khoa môùi : - Naêm hoïc: 2002 – 2003 Ñöôïc phaân coâng giaûng daïy vaät lyù lôùp ………….. - Naêm hoïc: 2003 – 2004 Ñöôïc phaân coâng giaûng daïy vaät lyù lôùp …………. 1. Anh chò coù tham gia taäp huaán thay saùch lôùp 6 heø 2002 a. Coù b. Khoâng 2. Anh chò coù tham gia taäp huaán thay saùch lôùp 7 heø 2003 a. Coù b. Khoâng 3. Ngoaøi taäp huaán thay saùch anh (chò) coù ñöôïc höôùng daãn theâm cuûa phoøng, sôû ñeå thöïc hieän toát noäi dung chöông trình: saùch giaùo khoa môùi a. Coù b. Khoâng 1 4.Theo anh chò noäi dung chöông trình taäp huaán laø : a. Taäp huaán noäi dung saùch giaùo khoa b. Taäp huaán veà phöông phaùp daïy hoïc c. Taäp huaán caû noäi dung saùch giaùo khoa vaø phöông phaùp 5. Theo anh chò thôøi gian taäp huaán naáy ngaøy thì phuø hôïp : …….ngaøy II . Noäi dung chöông trình saùch giaùo khoa môùi: 1 . Dung löôïng kieán thöùc trong moät baøi coù phuø hôïp vôùi thôøi gian 1 tieát hoïc khoâng? 2 a. Coù b. Khoâng a. Daøi b. Ngaén 2. Noâi dung saùch giaùo khoa lôùp 6 lôùp 7 coù phuø hôïp vôùi thöïc tieãn cuoäc soáng cuûa hoïc sinh taïi nôi anh chò coâng taùc khoâng? a. Coù b. Coù 1 phaàn c. Khoâng 3. Theo anh chò hoïc sinh coù töï ñaùnh giaù ñöôïc keát quaû hoïc taäp khoâng? a.Coù b. Coù 1 phaàn c. Khoâng 4.Saùch giaùo khoa môùi coù taïo ñieàu kieän keát hôïp giöõa ñaùnh giaù baèng traéc nghieäm khaùch quan vaø traéc nghieäm töï luaän khoâng? a. Coù b. Khoâng 5.Coù ñaùp öùng ñöôïc vieäc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc hay khoâng? a.Coù b.Coù moät phaàn c.Chöa ñaùp öùng ñöôïc 6.Coù thöïc hieän ñöôïc chuû tröông giaûm taûi so vôùi saùch cuõ khoâng? a.Coù b.Coù moät phaàn c.Chöa ñaùp öùng ñöôïc 7.Coù caàn phaûi daïy phuø ñaïo theâm cho hoïc sinh khoâng? a.Coù b.Khoâng III. Thieát bò daïy hoïc : 1.ÔÛ tröôøng anh chò coù phoøng thí nghieäm vaät lyù rieâng hay chung vôùi caùc moân khaùc, hay chæ laø kho chöùa duïng cuï, laøm thí nghieäm phaûi thöïc hieän treân lôùp a. Coù phoøng vaät lyù rieâng b. Phoøng thí nghieäm vaät lyù chung vôùi caùc phoøng khaùc c. Chöa coù phoøng thí nghieäm maø chæ laø phoøng caát ñoà 2.Duïng cuï thí nghieäm coù ñaùp öùng cho vieäc daïy hoïc khoâng a.Ñaày ñuû vaø chaát löôïng toát b.Ñaày ñuû nhöng chaát löôïng chöa toát c.Chöa ñaày ñuû, thieáu 3.Anh (chò) thöôøng söû duïng thí nghieäm ôû treân lôùp hay trong phoøng thí nghieäm a.Treân lôùp b.Trong phoøng thí nghieäm 3 IV.Thöïc hieän giaûng daïy treân lôùp : 1.Söû duïng duïng cuï thí nghieäm: a.Taát caû caùc giôø coù thí nghieäm ñeàu söû duïng thí nghieäm taïi lôùp b.Chæ söû duïng moät soá thí nghieäm quan troïng d. Khoâng söû duïng thí nghieäm 2.Thöïc hieän chia nhoùm hoïc taäp trong tieát hoïc a. Taát caû caùc giôø daïy ñeàu chia nhoùm b. Chæ moät soá giôø daïy coù chia nhoùm c. Khoâng chia nhoùm vì ñieàu kieän lôùp hoïc khoâng cho pheùp 3.Cô sôû vaät chaát cuûa tröôøng anh chò nhö phoøng hoïc, phoøng thí nghieäm a. Ñaõ ñuû ñaùp öùng hoïc taäp theo phöông phaùp môùi b. Chæ moät phaàn c. Chöa ñaùp öùng ñöôïc 4.Treân lôùp giaùo vieân laøm thí nghieäm hay hoïc sinh laøm thí nghieäm a. Giaùo vieân b.Hoïc sinh c.Giaùo vieân vaø hoïc sinh keát hôïp 5.Hoïc sinh bieát khai thaùc thoâng tin töø caùc thí nghieäm khoâng? 4 a. Bieát b. Khoâng c.Tuøy thí nghieäm 6.Hoïc sinh coù höùng thuù vôùi baøi hoïc coù thí nghieäm khoâng? 5 a. Coù b. Khoâng c.Tuøy thí nghieäm 7.Theo anh chò coù……% hoïc sinh bieát laøm thí nghieäm V/ YÙ kieán ñoáng goùp theâm cuûa anh ( chò ) : 1/ Coâng taùc taäp huaán :………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… 2/ Noäi dung chöông trình vaø saùch giaùo khoa :………………………………. ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… 3/ Thieát bò thí nghieäm , ñoà duøng daïy hoïc :………………………………….. ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… 4/ Ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc : …………………………………………. ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… 5/ Caùc yù kieán ñoáng goùp khaùc :………………………………………………. ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… Phuï luïc 2 : BAÛNG THOÁNG KEÂ PHUÏ LUÏC I [}] I.Coâng taùc taäp huaán chuaån bò cho daïy theo saùch giaùo khoa môùi: Caâu 1: Caâu 2: Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 219 72,5 b 83 27,4 Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 265 87,7 b 37 12,3 Caâu 3: Caâu 4: Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 187 61,9 b 112 37,0 Muïc Soá yù kieán Tyû le % a 4 1,3 b 20 6,6 c 277 91,7 Caâu 5: 3. ng 4. ng 5.ng 6.ng 7.ng 23 52 95 47 62 II.Noäi dung chöông trình saùch giaùo khoa môùi: Caâu 1: Caâu 2: Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 53 17,5 b 101 33,4 c 194 64,2 d 5 1,6 Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 87 28,8 b 208 68,9 c 3 0,9 Caâu 3: Caâu 4: Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 56 18,5 b 219 72,5 c 15 4,9 Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 279 92,3 b 6 1,9 Caâu 5: Caâu 6: Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 144 47,6 b 113 37,4 c 43 14,2 Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 198 65,5 b 99 32,5 c 4 1,3 Caâu 7: Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 226 74,8 b 76 25,2 III.Thieát bò daïy hoïc: Caâu 1: Caâu 2: Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 17 5,6 b 217 71,9 c 66 21,9 Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 44 14,6 b 84 27,8 c 172 56,9 Caâu 3: Muïc Soá yù kieán Tyû leä % A 275 91,1 B 35 11,6 IV.Thöïc hieän giaûng daïy treân lôùp: Caâu 1: Caâu 2: Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 104 34,4 b 158 52,3 c 37 12,3 Muïc Soá yù kieán Tyû le % a 249 82,5 b 50 16,6 c 0 0,0 Caâu 3: Caâu 4: Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 26 8,6 b 19 6,3 c 249 82,5 Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 12 3,9 b 114 37,7 c 167 52,3 Caâu 5: Caâu 6: Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 63 20,9 b 4 1,3 c 230 76,2 Muïc Soá yù kieán Tyû leä % a 238 86,1 b 0 0,0 c 40 13,2 Caâu 7 : 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 16 38 35 65 43 50 27 17 1 Phuï luïc 3 : PHIEÁU NHAÄN XEÙT GIÔØ DAÏY KHAÛO SAÙT Hoï teân giaùo vieân : ………………………………………………………………… Teân baøi daïy : ……………………………………………………………………… Tieát hoïc :……………Lôùp……………Tröôøng…..………………… OÅn ñònh lôùp : -/ Oån ñiònh toå chöùc lôùp :……………………………………………………… -/ Chia nhoùm lôùp hoïc : ……………………………………………………….. -/ Chuaån bò ñoà duøng daïy hoïc :……………………………………………….. Noäi dung baøi daïy : */ Hoaït ñoäng I : -/ Coâng vieäc giaùo vieân laøm :……………………………………………… ……………………………………………………………………………. -/ Coâng vieäc hoïc sinh laøm :………………………………………………... …………………………………………………………………………….. */ Hoaït ñoäng II : -/ Coâng vieäc giaùo vieân laøm :……………………………………………… ……………………………………………………………………………. -/ Coâng vieäc hoïc sinh laøm :………………………………………………... …………………………………………………………………………….. */ Hoaït ñoäng III: -/ Coâng vieäc giaùo vieân laøm :……………………………………………… ……………………………………………………………………………. -/ Coâng vieäc hoïc sinh laøm :………………………………………………... …………………………………………………………………………….. */ Hoaït ñoäng IV : -/ Coâng vieäc giaùo vieân laøm :……………………………………………… ……………………………………………………………………………. -/ Coâng vieäc hoïc sinh laøm :………………………………………………... …………………………………………………………………………….. */ Hoaït ñoäng V : -/ Coâng vieäc giaùo vieân laøm :……………………………………………… ……………………………………………………………………………. -/ Coâng vieäc hoïc sinh laøm :………………………………………………... …………………………………………………………………………….. */ Hoaït ñoäng VI : -/ Coâng vieäc giaùo vieân laøm :……………………………………………… ……………………………………………………………………………. -/ Coâng vieäc hoïc sinh laøm :………………………………………………... …………………………………………………………………………….. Cuûng coá baøi hoïc : -/ Giaùo vieân laøm gì :……………………………………………………….. ……………………………………………………………………………. -/ Hoïc sinh laøm gì :………………………………………………………... ……………………………………………………………………………. Giao nhieäm vuï veà nhaø: …………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………….. Nhaän xeùt cuûa ngöôøi duï giôø : */ Caùch toå chöùc lôùp hoïc :……………………………………………………. ……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………. */ Phöông phaùp giaûng daïy ñöôïùc söû duïng :…………………………………. ……………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………….. */ Noäi dung ghi treân baûng :…………………………………………………... ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… */ Noäi dung hoïc sinh ghi vaøo taäp :…………………………………………… …………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………… */ Söû duïng thí nghieäm giôø daïy……………………………………………… ………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………. */ Ñaùnh giaù chung giôø daïy :………………………………………………… ………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………. Noäi dung trao ñoåi theâm vôùi giaùo vieân -/ Thôøi gian daønh cho baøi soaïn laø : ……………………………………………. -/ Ñoïc theâm nhöõng taøi lieäu naøo:……………………………………………….. -/ Khoù khaên gì khi daïy theo saùch môùi :……………………………………….. -/ Thaày (Coâ) coù kieán nghò vaø ñeà xuaát gì :…………………………………….. Ngaøy ……. Thaùng ……. Naêm 2004 Ngöôøi döï ._.