Khảo sát nồng độ Homocysteine máu ở bệnh nhân có yếu tố nguy cơ bệnh động mạch vành

GS.TS ÑAËNG VAÏN PHÖÔÙC, BS NGUYEÃN LE MAIË Ï Ù Ã Â 1. ÑAËT VAÁN ÑEÀ.Ë Á À 2. TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU.Å Ø Ä 3. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU.Á Ï Ø Ù Â Ù 4. KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU Á Û Â Ù – BAØN LUAÄN.Ø Ä 5. KEÁT LUAÄNÁ Ä BEÄNH LYÙ TIM MAÏCH: NGUYEÂN NHAÂN TÖÛ VONG HAØNG ÑAÀU BEÄNH ÑOÄNG MAÏCH VAØNH:1/3-1/2 BEÄNH LYÙ TIM MAÏCH ÑANG NGAØY CAØNG GIA TAÊNG ÔÛ VIEÄT NAM NHIEÀU COÂNG TRÌNH NGHIEÂN CÖÙU BEÄNH ÑMV: YEÁU TOÁ NGUY CÔ YEÁU TOÁ NGUY CÔ MÔÙI: HOMOCYSTEINE -YTNC -KHOÂNG LIEÂN QUAN TIEÁN HAØNH NGHIEÂN CÖÙU 1. Khaûûo saùùt söïï lieânâ quan giöõaõ noààng ñoää homocysteine maùùu vaøø moäät soáá YTNC: tuoååi, giôùùi, huùùt thuoáác laùù, THA, thöøøa caânâ , ÑTÑ, roáái loaïïn lipid maùùu, tieààn caênê gia ñình maééc beäänh tim maïïch sôùùm. 2. Khaûûo saùùt söïï lieânâ quan giöõaõ noààng ñoää homocysteine vaøø soáá löôïïng caùùc YTNC cuûûa töøøng beäänh nhaânâ Ôûû beänhä nhaânâ beänhä ÑMV taïiï Khoa Noäiä Tim Maïchï BV. CHÔÏ RAÃYÏ Ã Töøø thaùngù 1 – 2004 ñeáná thaùngù 10 – 2004. 1. BEÄÄNH ÑOÄÄNG MAÏÏCH VAØØNH 2. HOMOCYSTEINE 3. TOÅÅNG QUAN CAÙÙC NGHIEÂN C ÖÙÙU ÑÒNH NGHÓA Beänhä ÑMV hay beänhä tim thieáuá maùuù cuïcï boää laøø quaùù trình beänhä lyùù do taécé ngheõnõ caùcù ÑMV maøø tình traïngï taécé ngheõnõ naøyø haàuà heátá do xô vöõaõ ñoängä maïchï . YEÁU TOÁ NGUY CÔ GAÂY XÔ VÖÕA ÑMVÁ Á Â Õ YTNC THAY ÑOÅI ÑÖÔÏC: Å Ï THA, huùtù thuoácá laùù, beùoù phì, khoângâ vaänä ñoängä . YTNC COÙ TIEÀM NAÊNG THAY ÑOÅI MOÄT PHAÀN: Ù À Ê Å Ä À Taêngê cholesterol toaønø phaànà , taêngê LDL-C, giaûmû HDL-C, taêngê triglyceride, ñaùiù thaùoù ñöôøngø . YTNC KHOÂNG THAY ÑOÅI ÑÖÔÏC: Â Å Ï tuoåiå cao, nam, tieànà söûû gia ñình. YTNC MÔÙI: Ù Lipoprotein_a, yeáuá toáá VII C, Plasminogen, hsCRP,Clamydia, fibrinogen, HOMOCYSTEINE. CAÁÁU TRUÙÙC PHAÂN T ÖÛÛ Laøø moäät acid amin coùù chöùùa sulfur trong caááu truùùc phaânâ töûû, ñöôïïc taïïo thaøønh töøø quaùù trình khöûû methyl cuûûa methionine. NOÀÀNG ÑOÄÄ HOMOCYSTEINE TRUNG BÌNH TRONG MAÙÙU (LUÙÙC ÑOÙÙI): 5-15 µmol/l MÖÙÙC ÑOÄÄ TAÊNG Ê NOÀNG ÑOÄ À Ä HOMOCYSTEINE MAÙÙU THEO KANG & Cs: phaânâ chia laøøm 3 möùùc ñoää Möùùc ñoää nheïï: noààng ñoää homocysteine maùùu töøø 15-30 µmol/l Möùùc ñoää trung bình: noààng ñoää homocysteine maùùu töøø 30-100 µmol/l Möùùc ñoää naëëng: noààng ñoää homocysteine maùùu töøø > 100 µmol/l. NAÊM TAÙC GIAÛ YTNC NGHIEÂN CÖÙU KEÁT LUAÄN 1991- 1994 Jacques Tuoåi, giôùi, huùt thuoác laù Noàng ñoä Homocysteine nam cao hôn nöõ. Tuoåi > 65 coù noàng ñoä homocysteine cao hôn < 45 tuoåi. Coù söï lieân quan noàng ñoä homocysteine vaø huùt thuoác laù. 1995 Nygard Tuoåi, giôùi, huùt thuoác laù Noàng ñoä Homocysteine gia taêng theo tuoåi. Nam cao hôn nöõ. Coù söï lieân quan noàng ñoä homocysteine vaø huùt thuoác laù. 1994 Malinow THA, BMI, RL lipid maùu Khoâng coù söï lieân quan noàng ñoä homocysteine vaø THA, BMI, RL Lipid maùu 1995 Robinson THA, BMI, RL lipid maùu Khoâng coù söï lieân quan noàng ñoä homocysteine vaø THA, BMI, RL Lipid maùu 1995 Dalery Tuoåi, giôùi, huùt thuoác laù, ÑTÑ Khoâng coù söï lieân quan tuoåi, giôùi, huùt thuoác laù, ÑTÑ vôùi noàng ñoä homocysteine NAÊM TAÙC GIAÛ YTNC NGHIEÂN CÖÙU KEÁT LUAÄN 1990 Shaw Tieàn caên gia ñình Noàng ñoä homocysteine maùu cao hôn ôû ngöôøi coù tieàn caên gia ñình maéc beänh tim maïch sôùm 1996 Tonstad Tieàn caên gia ñình Treû em coù tieàn caên gia ñình maéc beänh tim maïch sôùm coù noàng ñoä homocysteine maùu cao hôn. 1996 Lolin RL lipid maùu Noàng ñoä cholesterol toøan phaàn ôû nhoùm beänh nhaân taêng homocysteine maùu cao hôn nhoùm beänh nhaân khoâng taêng homocysteine maùu. 2000 Hoogeven ÑTÑ Homocysteine khoâng lieân quan ÑTÑ 2002 N.H.K. Nguyeân Tuoåi, giôùi, ÑTÑ, THA, LDL-C Khoâng coù lieân quan giöõa homocysteine maùu vôùi tuoåi giôùi, ÑTÑ, THA, LDL-C 2003 Golbahar Tuoåi, giôùi Noàng ñoä homocysteine gia taêng theo tuoåi vaø ôû nam cao hôn nöõ. 1. PHÖÔNG PHAÙÙP NGHIEÂN C ÖÙÙU. 2. ÑOÁÁI TÖÔÏÏNG NGHIEÂN C ÖÙÙU. 3. TIEÂU CHUA ÅÅN CHAÅÅN ÑOAÙÙN. 4. PHÖÔNG PHAÙÙP TIEÁÁN HAØØNH. 5. PHAÂN T ÍCH –XÖÛÛ LYÙÙ SOÁÁ LIEÄÄU THOÁÁNG KEÂ. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙUÙ Â Ù 1. THIEÁÁT KEÁÁ NGHIEÂN C ÖÙÙU : Tieààn cöùùu, moâ taâ ûû caéét ngang. 2. ÑOÁÁI TÖÔÏÏNG NGHIEÂN C ÖÙÙU : Beäänh nhaânâ beäänh ÑMV taïïi khoa noääi tim maïïch - Beäänh vieään Chôïï Raãyã töøø 1/ 2004 ñeáán 10 / 2004 3. SOÁÁ LÖÔÏÏNG MAÃU : à 257 tröôøøng hôïïp. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙUÁ Ï Â Ù 1. TIEÂU CHUA ÅÅN CHOÏÏN LÖÏÏA Beäänh nhaânâ beäänh ÑMV coùù > 2/3 tieâuâ chuaåån sau: -Coùù côn ñau thaéét ngöïïc ñieåån hình treânâ laâmâ saøøng -Coùù daááu hieääu TMCT treânâ ECG -Coùù roáái loïïan vaään ñoääng vuøøng ôûû thaøønh tim treânâ sieâuâ aâmâ 2 chieààu Beäänh nhaânâ NMCT coùù > 2/3 tieâuâ chuaåån sau: -Côn ñau ngöïïc kieååu maïïch vaøønh -Coùù daááu hieääu NMCT caááp treânâ ñieään taâmâ ñoàà -Caùùc men tim taêngê vaøø dieãnã bieáán theo NMCT caááp ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙUÁ Ï Â Ù 2. TIEÂU CHUA ÅÅN LOÏÏAI TRÖØØ - Khoângâ ñoààng yùù tham gia nghieânâ cöùùu - <40 tuoååi - Creatinin maùùu > 2mg% - Ñang duøøng acid folic, vitamin B6, vitamin B12 - Ñang maééc caùùc beäänh lyùù laøøm taêngê homocysteine maùùu: suy giaùùp, ung thö vuùù, ung thö tuïïy taïïng, beäänh baïïch caààu caááp. - Ñang duøøng caùùc loaïïi thuoáác laøøm aûûnh höôûûng ñeáán chuyeåån hoùùa homocysteine nhö metrotrexate, phenytoin, thyophiline. 1. TAÊNG HUYEÊ ÁÁT AÙÙP : Theo Joint National Committee VII. 2. ROÁÁI LOAÏÏN LIPID MAÙÙU : Theo ATP III (National Cholesterol Education Program). 3. ÑAÙÙI THAÙÙO ÑÖÔØØNG : Tieâuâ chuaåån chaåån ñoaùùn cuûûa Hoääi ñaùùi thaùùo ñöôøøng Hoa Kyøø. 4. HUÙÙT THUOÁÁC LAÙÙ : huùùt > 1 ñieááu/ngaøøy hoaëëc boûû thuoáác döôùùi 3 naêmê 5. TIEÀÀN CAÊN GIA Ê ÑÌNH MAÉÉC BEÄÄNH TIM MAÏÏCH SÔÙÙM: Theáá heää thöùù nhaáát coùù ngöôøøi beäänh tim maïïch nam < 55, nöõõ < 65 tuoååi TIEÂU CHUAÅN CHAÅN ÑOAÙN & ÑAÙNH GIAÙ ŠŠ٠٠٠PHÖÔNG PHAÙP TIEÁN HAØNHÙ Á Ø 1.Khai thaùùc beäänh söûû: tröïïc tieááp hoûûi beäänh söûû vaøø khaùùm laâmâ saøøng theo maãuã beäänh aùùn ñöôïïc soïïan tröôùùc, thöïïc hieään xeùùt nghieääm ñònh löôïïng: Cholesterol tp, triglycerid, HDL-C, LDL-C, ñöôøøng huyeáát, Homocysteine. 2.Thöïïc hieään xeùùt nghieääm ñònh löôïïng noààng ñoää homocysteine maùùu taïïi khoa Sinh Hoùùa beäänh vieään Chôïï Raãyã PHAÂN TÍCH  – XÖÛ LYÙ THOÁNG KE DÖÕ LIEÄUÛ Ù Á Â Õ Ä 9 Duøøng phaààn meààm vi tính SPPSS 10.0.5 ñeåå nhaääp vaøø xöûû lyùù phaânâ tích soáá lieääu. 9 Söûû duïïng pheùùp kieååm Anova moäät bieáán soáá xem xeùùt söïï khaùùc bieäät noààng ñoää trung bình homocysteine maùùu vôùùi caùùc YTNC. ngöôõngõ yùù nghóa thoááng keââ p < 0,05 NOÀNG ÑOÄ TRUNG BÌNH HOMOCYSTEINE MAÙUÀ Ä Ù Noàng ñoä trung bình homocysteine maùu: 18,0 ± 6,6 µmol/l (min: 6,6 µmol/l ; max: 536,6 µmol/l) Lí do khaùc bieät veà côõ maãu & daân soá nghieân cöùu Nghieân cöùu Noàng ñoä trung bình±ÑLC(µmo l/l) Chuùng toâi 18,0±6,6 Nguyeãn H.K. Nguyeân 13,96±6,1 Verhoef 13,5±6,6 54.0 50.0 46.0 42.0 38.0 34.0 30.0 26.0 22.0 18.0 14.0 10.0 6.0 HOMOCYSTEINE T I L E % 50 40 30 20 10 0 Std. Dev = 6.60 Mean = 18.0 N = 257.00 TÆ LEÄ (%) COÙ TAÊNG NOÀNG ÑOÄ Ä Ù Ê À Ä HOMOCYSTEINE MAÙUÙ 66.90% 33.10% TAÊNG HOMOCYSTEINE HOMOCYSTEINE BÌNH THÖÔØNG CLARKE: 30% BOUSHEY: 10% NOÀNG ÑOÄ TRUNG BÌNH HOMOCYSTEINE À Ä THEO TUOÅIÅ 16,4±4,5 16,8±5,8 16,3±4,9 19,5±7,3 21,3±9,0 0 5 10 15 20 25 40-49 50-59 60-69 70-79 >80 TÖØ 70 TUOÅI NOÀNG ÑOÄ TRUNG BÌNH HOMOCYSTEINE TAÊNG VOÏT (p = 0,000) YTNC HOMOCYSTEINE GIAÙ TRÒ p Taùc giaû khaùc Nam 18.0±6,0 Nöõ 17,9±7,2 Huùt thuoác 17,1±5,1 Khoâng huùt 18,5±7,3 THA 18,6±7,2 Khoâng THA 17,3±5,9 BMI<25 18,3±6,6 BMI>25 16,1±6,3 ÑTÑ 18,9±8,0 Khoâng ÑTÑ 17,7±6,2 Coù tieàn gñ 21,8±7,3 Khoâng tieàn caên gñ 17,4±6,3 0,000 Shaw, Tonstad 0,22 Dalery, Genest, Hoogeveen 0,053 Genest, Robinson, 0,12 Dalery, Genest, Nygard,Brattrom 0,096 Dalery, Genest, Nygard, Jacques 8,6 N.H.K.Nguyeân, Dalery, Golbahar, Nygard, Jacques Lipid Phaân nhoùm Homocysteine GIAÙTRÒ p Taùc giaû khaùc <200 17,1±5,8 200-239 18,4±6,2 >240 20,3±8,5 >40 17,7±6,1 <40 18,6±7,5 <100 17,1±5,3 100-129 17,4±6,5 130-159 18,3±6,7 > 160 21,3+9.3 <150 17,6±6,6 150-199 18,0±5,0 >200 18,7±7,4 0,47 HyanekTriglyceride (mg/dl) 0,004 Hyanek Genest LDL-C (mg/dl) 0,27 HyanekHDL-C (mg/dl) 0,007 Lolin Hyanek Cholesterol TP (mg/dl) NOÀNG ÑOÄ TRUNG BÌNH HOMOCYSTEINE MAÙU THEO SOÁ À Ä Ù Á LÖÔÏNG YTNC CUÛA TÖØNG BEÄNH NHAÂNÏ Û Ø Ä Â Soá YTNC N Noàng ñoä trung bình homocysteine maùu ± Ñoä leäch chuaån 0 20 15,8 ± 4,1 1 60 17,5 ± 5,0 2 87 18,2 ± 6,9 3 65 18,8 ± 8,2 4 23 17,5 ± 5,4 5 1 13,0 6 1 30,8 Toång 257 18,0 ± 6,6 F=1,43; P=0,24 1. Veà söï lieân quan noàng ñoä trung bình homocysteine maùu vaø moät soá YTNC -Noàng ñoä trung bình homocysteine laø 18,0 + 6,6 µmol/l, beänh nhaân coù noàng ñoä homocysteine maùu > 15µmol/l chieám tyû leä 66,9%. -Khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ giöõa noàng ñoä homocysteine maùu vôùi giôùi tính, thoùi quen huùt thuoác laù, THA, BMI, ÑTÑ, noàng ñoä HDL-C vaø Triglycerides trong maùu (p>0,05). -Coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ giöõa noàng ñoä homocysteine maùu vôùi tuoåi, tieàn caên gia ñình maéc beänh tim maïch sôùm, noàng ñoä cholesterol toaøn phaàn trong maùu vaø LDL-C (p<0,05). 2. Veà söï lieân quan giöõa homocysteine vaø soá löôïng caùc YTNC beänh ÑMV cuûa töøng beänh nhaân Noàng ñoä homocysteine trung bình trong maùu taêng daàn töø 0 ñeán 3 YTNC beänh ÑMV, nhöng khoâng coù yù nghóa thoáng keâ (p>0,05). Töø 3 YTNC trôû leân soá löôïng maãu coøn ít neân chöa theå keát luaän ñöôïc. CHAÂN THA ØØNH CAÛÛM ÔN QUYÙÙ THAÀÀY CO & CA ÙÙC BAÏÏN. ._.