Khảo sát hiện trạng và đề xuất mô hình trung tâm trao đổi thông tin chất thải cho Khu công nghiệp Biên Hòa I-Tỉnh Đồng Nai

MÔÛ ÑAÀU TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI ÔÛ Vieät Nam, toác ñoä hình thaønh vaø phaùt trieån khu coâng nghieäp nhanh choùng ñaõ goùp phaàn phaùt trieån kinh teá, hoaït ñoäng cuûa caùc khu coâng nghieäp ngaøy caøng mang laïi nhieàu ñoùng goùp lôùn lao cho neàn kinh teá cuûa quoác gia. Caùc KCN ñược xaây dựng ñể cung ứng cơ sở hạ tầng thuận lợi, tạo ñiều kiện dễ daøng chođñầu tư nước ngoaøi vaø ñaëc biệt khuyến khích caùc DN nhỏ vaø vừa gia nhập caùc khu vực coâng nghiệp. Lợi ích của việc sản xuất tập trung tại caùc khu cụm coâng nghiệp so với phaùt triển coâng nghiệp tản mạn laøđñảm bảo tiết kiệm về kết cấu hạ tầng, quản lyù haønh chính veà quản lyù moâi trường mặt khaùc cung cấp caùc dịch vụ thuận lợi. Cuøng vôùi quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, tænh Ñoàng Nai laø moät trong nhöõng ñòa phöông thöïc hieän ñaåy maïnh phaùt trieån coâng nghieäp vaø ñaït ñöôïc nhieàu thaønh töïu ñaùng keå vôùi 24 khu coâng nghieäp ñaõ ñöôïc pheâ duyeät vaø ñi vaøo hoaït ñoäng. Beân caïnh nhöõng öu ñieåm, cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa mình, khu coâng nghieäp ngaøy caøng coù nguy cô gaây taùc ñoäng cao hôn ñeán moâi tröôøng. Hoaït ñoäng cuûa khu coâng nghieäp gaây neân caùc vaán ñeà oâ nhieãm, suy thoaùi moâi tröôøng vaø laøm caïn kieät nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân. Vaán ñeà ñaët ra cho caû nöôùc cuõng nhö tænh Ñoàng Nai laø laøm sao phaùt trieån coâng nghieäp maø vaãn ñaûm baûo vaán ñeà moâi tröôøng. Vaø ñeán nay, ñaõ coù nhöõng noå löïc giaûi quyeát, khaéc phuïc nhöõng haäu quaû ñoái vôùi moâi tröôøng. Tuy nhieân, nhöõng coá gaéng ñoù thöôøng chæ mang tính chaát öùng phoù vaø giaûi quyeát taïm thôøi. Chuùng ta ñang tìm kieám nhöõng giaûi phaùp baûo veä moâi tröôøng hieäu quaû hôn. Hieän nay, moät soá quoác gia treân theá giôùi ñaõ nghieân cöùu aùp duïng lyù thuyeát sinh thaùi coâng nghieäp vaøo quaù trình saûn xuaát, hình thaønh nhieàu khu coâng nghieäp sinh thaùi ñaùp öùng yeâu caàu ngaøy caøng cao veà chaát löôïng moâi tröôøng. ÔÛ Vieät Nam, lyù thuyeát sinh thaùi coâng nghieäp ñaõ böôùc ñaàu ñöôïc nghieân cöùu, tuy nhieân khaû naêng aùp duïng chöa cao vaø coøn nhieàu khoù khaên. Trao ñoåi chaát thaûi coâng nghieäp laø moät trong nhöõng böôùc cô baûn quan troïng trong quaù trình xaây döïng phaùt trieån khu coâng nghieäp sinh thaùi. Vôùi nhu caàu giaûi quyeát caùc vaán ñeà moâi tröôøng töø nguoàn phaùt sinh thì lyù thuyeát trao ñoåi chaát coâng nghieäp coù theå aùp duïng trong ñieàu kieän nöôùc ta. Khu coâng nghieäp Bieân Hoøa I - tænh Ñoàng Nai hình thaønh töø naêm 1963 vaø ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp tích cöïc cho neàn coâng nghieäp ñòa phöông. Hieän nay, khu coâng nghieäp Bieân Hoøa I ngaøy caøng boäc loä nhieàu yeáu ñieåm nhö haäu quaû taát yeáu cuûa vieäc phaùt trieån khu coâng nghieäp maø xem nheï vaán ñeà moâi tröôøng. Ñeå khaéc phuïc tình traïng naøy, ñaõ coù nhieàu nghieân cöùu ñeà xuaát caùc bieän phaùp xöû lyù moâi tröôøng cho khu coâng nghieäp Bieân Hoøa I. Vôùi mong muoán ñoùng goùp moät giaûi phaùp ñeå haïn cheá taùc ñoäng moâi tröôøng do hoaït ñoäng cuûa khu coâng nghieäp Bieân Hoøa I, ñeà taøi : “Khaûo Saùt Hieän Traïng Vaø Ñeà Xuaát Moâ Hình Trung Taâm Trao Ñoåi Thoâng Tin Veà Chaát Thaûi Cho Khu Coâng Nghieäp Bieân Hoøa I – Tænh Ñoàng Nai” nhaèm ñeà xuaát caùc höôùng trao ñoåi chaát thaûi giöõa caùc nhaø maùy trong khu coâng nghieäp, ñöa ra höôùng giaûi quyeát môùi töø lyù thuyeát trao ñoåi chaát thaûi coâng nghieäp nhöng coù xuaát phaùt töø truyeàn thoáng taùi sinh taùi söû duïng chaát thaûi, pheá phaåm, pheá lieäu trong saûn xuaát ôû khu coâng nghieäp Bieân Hoøa I. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI Ñeà taøi khaûo saùt thöïc teá saûn xuaát cuûa caùc doanh nghieäp trong KCN Bieân Hoøa I vaø caùc vaán ñeà moâi tröôøng ñeå tìm hieåu khaû naêng trao ñoåi chaát thaûi cuûa khu coâng nghieäp. Treân cô sôû ñoù, aùp duïng lyù thuyeát sinh thaùi veà phöông dieän trao ñoåi chaát thaûi vaø ñeà xuaát caùc höôùng trao ñoåi chaát thaûi (nöôùc thaûi, khí thaûi, chaát thaûi raén) giöõa caùc nhaø maùy trong khu coâng nghieäp Bieân Hoøa I vaø vôùi moâi tröôøng töï nhieân. Ngoaøi ra, ñeà taøi coøn ñöa ra moâ hình trung taâm trao ñoåi thoâng tin veà chaát thaûi phuïc vuï cho hoaït ñoäng trao ñoåi chaát thaûi ñaït hieäu quaû. PHAÏM VI VAØ ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø hoaït ñoäng trao ñoåi chaát thaûi coâng nghieäp cuûa caùc doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng thuoäc khu coâng nghieäp Bieân Hoøa I – tænh Ñoàng Nai. NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu treân, caùc noäi dung nghieân cöùu cuõa ñeà taøi bao goàm : - Nghieân cứu ñieàu kiện tự nhieân vaø ñiều kiện xaõ hội trong khu vực thực hiện ñề taøi. Khaûo saùt hieän traïng moâi tröôøng vaø ñaëc ñieåm cô sôû haï taàng, saûn xuaát cuûa khu coâng nghieäp Bieân Hoøa I. Khảo saùt vaø ñaùnh giaù hiện trạng phaùt sinh chaát thaûi; Nhöõng hoaït ñoäng veà trao ñoåi chaát thaûi coâng nghieäp taïi khu coâng nghieäp Bieân Hoøa I. Ñeà xuaát moâ hình trung taâm trao ñoåi thoâng tin veà chaát thaûi coâng nghieäp cho khu coâng nghieäp Bieân Hoøa I. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Phöông phaùp thu thaäp, toång hôïp taøi lieäu: mục tieâu của phương phaùp naøy nhằm thu thập caùc số liệu, taøi liệu lieân quan ñeán ñaëc ñieåm tự nhieân, kinh tế - xaõ hội của khu vực nghieân cứu, caùc taøi liệu, kinh nghiệm thực tiễn treân thế giới cũng như ở Việt Nam coù lieân quan ñeán trao ñoåi chất thải. Nguồn sưu tầm từ caùc taøi liệu ñaõ coâng bố, từ internet. Phöông phaùp khaûo saùt thöïc teá: phương phaùp naøy ñöôïc sử dụng nhằm thu thập thông tin tổng quan về caùc cơ sở coù phaùt sinh chất thải trong KCN, nắm bắt ñöôïc thực trạng coâng taùc quản lyù chất thải trong KCN. Đaõ tiến haønh khảo saùt thực tế tại caùc doanh nghiệp KCN Bieân Hoøa I về hiện trạng quản lyù chất thải. Phöông phaùp tham khaûo yù kieán chuyeân gia : phöông phaùp naøy laø hoïc hoûi kinh nghieäm, kieán thöùc thöïc teá cuûa caùc chuyeân gia, kyõ sö veà moâi tröôøng ñeå “laøm giaøu” theâm söï hieåu bieát cuûa mình. Nhaèm naém baét kòp thôøi ñöôïc nhöõng thoâng tin thaät caàn thieát veà caùc vaán ñeà moâi tröôøng KCN cho vieäc thöïc hieän ñoà aùn. CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN LYÙ THUYEÁT SINH THAÙI COÂNG NGHIEÄP VAØ TRAO DOÅI CHAÁT THAÛI COÂNG NGHIEÄP 1.1. LYÙ THUYEÁT SINH THAÙI COÂNG NGHIEÄP (STCN) 1.1.1. Khaùi nieäm sinh thaùi coâng nghieäp (Industrial Ecology) Khaùi nieäm naøy ñöôïc bieát ñeán vaøi naêm tröôùc ñaây, ñaëc bieät khi xuaát hieän baøi baùo cuûa Frosch vaø Gallopous phaùt haønh theo soá baùo ñaëc bieät cuûa tôø Scientific American. Khaùi nieäm STCN theå hieän söï chuyeån hoùa moâ hình heä coâng nghieäp truyeàn thoáng sang daïng moâ hình toång theå hôn – heä sinh thaùi coâng nghieäp. Trong ñoù, chaát thaûi hay pheá lieäu töø quy trænh saûn xuaát naøy coù theå söû duïng laøm nguyeân lieäu cho quy trình saûn xuaát khaùc. Trong KCN sinh thaùi, cô sôû haï taàng coâng nghieäp ñöôïc thieát keá sao cho chuùng coù theå taïo thaønh moät chuoãi nhöõng heä sinh thaùi hoøa hôïp vôùi heä sinh thaùi töï nhieân toaøn caàu. Khaùi nieäm STCN coøn ñöôïc xem xeùt ôû khía caïnh taïo thaønh moät heä coâng nghieäp baûo toaøn taøi nguyeân. STCN laø chieán löôïc coù tính chaát ñoåi môùi nhaèm phaùt trieån coâng nghieäp beàn vöõng baèng caùch thieát keá nhöõng heä coâng nghieäp thay ñoåi theo höôùng giaûm ñeán möùc thaáp nhaát söï phaùt sinh chaát thaûi vaø taêng ñeán möùc toái ña khaû naêng taùi sinh taùi söû duïng nguyeân lieäu vaø naêng löôïng. STCN laø moät höôùng môùi tieán ñeán ñaït ñöôïc söï phaùt trieån beàn vöõng baèng caùch toái öu hoùa möùc tieâu thuï taøi nguyeân thieân nhieân vaø naêng löôïng ñoàng thôøi giaûm thieåu söï phaùt sinh chaát thaûi. Hay noùi caùch khaùc, khaùi nieäm STCN coøn bao haøm taùi sinh, taùi cheá, tuaàn hoaøn caùc loaïi pheá lieäu, giaûm thieåu chi phí xöû lyù, taêng cöôøng vieäc xöû duïng taát caû caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm bao goàm caû saûn xuaát saïch hôn vaø xöû lyù cuoái ñöôøng oáng. Tuy nhieân, saûn xuaát saïch hôn laø höôùng ngaên ngöøa oâ nhieãm ôû möùc cô sôû saûn xuaát rieâng leû, trong khi ñoù STCN höôùng tôùi ngaên ngöøa oâ nhieãm ôû möùc heä coâng nghieäp. Khaùi nieäm STCN ñöôïc ñònh nghóa theo nhieàu kieåu vaø khoâng thoáng nhaát, nhöng taát caû ñeàu theå hieän nhöõng quan ñieåm chính sau : STCN laø söï toå hôïp toaøn dieän vaø thoáng nhaát taát caû caùc thaønh phaàn cuûa heä coâng nghieäp vaø caùc moái quan heä cuûa chuùng vôùi moâi tröôøng xung quanh. STCN nhaán maïnh vieäc xem xeùt caùc hoaït ñoäng do con ngöôøi ñieàu khieån sao cho coù theå phaùt trieån coâng nghieäp theo höôùng baûo toàn taøi nguyeân vaø baûo veä moâi tröôøng. STCN xem quaù trình tieán hoùa (caûi tieán) coâng ngheä saûn xuaát laø yeáu toá quan troïng ñeå chuyeån tieáp töø heä coâng nghieäp khoâng beàn vöõng hieän taïi sang heä sinh thaùi coâng nghieäp beàn vöõng trong töông lai. Cô sôû hình thaønh khaùi nieäm STCN laø döïa treân quaù trình trao ñoåi chaát coâng nghieäp (Industrial Metabolism). Ñoù laø toaøn boä caùc quaù trình vaät lyù chuyeån hoùa nguyeân lieäu vaø naêng löôïng cuøng vôùi söùc lao ñoäng cuûa con ngöôøi thaønh saûn phaåm, pheá phaåm vaø chaát thaûi ôû ñieàu kieän oån ñònh. Khaùi nieäm naøy giuùp chuùng ta hieåu ñöôïc hoaït ñoäng cuûa heä coâng nghieäp vaø moái quan heä töông hoå cuûa chuùng vôùi moâi tröôøng xung quanh. Treân cô sôû ñoù, cuøng vôùi nhöõng hieåu bieát veà sinh thaùi, con ngöôøi coù theå hieäu chænh heä coâng nghieäp sao cho töông thích vôùi hoaït ñoäng cuûa heä sinh thaùi töï nhieân. Baèng caùch laøm nhö vaäy, caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp coù theå ñöôïc toå hôïp thaønh nhöõng heä sinh thaùi coâng nghieäp. Nhöõng heä sinh thaùi coâng nghieäp naøy seõ bao goàm nhieàu cô sôû saûn xuaát ñöôïc taäp hôïp sao cho chuùng söû duïng chaát thaûi cuûa nhau. Nhöõng kieán thöùc cô baûn veà quaù trình trao ñoåi chaát coâng nghieäp (Industrial Metabolism) vaø heä sinh thaùi coâng nghieäp (Industrial Systems) laø cô sôû ñeå hieåu roõ vaø öùng duïng nhöõng nguyeân lyù cô baûn cuûa khaùi nieäm sinh thaùi coâng nghieäp. 1.1.2. Heä sinh thaùi coâng nghieäp (HSTCN) 1.1.2.1. Caùc thaønh phaàn chính cuûa heä sinh thaùi coâng nghieäp Frosch vaø Gallopoulos laø nhöõng nhaø khoa hoïc ñaàu tieân ñöa ra khaùi nieäm ñôn giaûn veà HSTCN, chuû yeáu taäp trung vaøo moái quan heä giöõa caùc nhaø maùy treân cô sôû trao ñoåi chaát thaûi, saûn phaåm phuï. Trong ñoù, HSTCN coù moái lieân heä vôùi heä sinh thaùi töï nhieân cuõng nhö aùp duïng nhöõng nguyeân lyù cuûa töï nhieân vaøo heä thoáng do con ngöôøi ñieàu khieån, HSTCN ñöôïc taïo thaønh töø taát caû caùc khaâu saûn xuaát, cheá bieán, tieâu thuï, keát hôïp caû saûn xuaát noâng nghieäp vaø coâng nghieäp. Boán thaønh phaàn cuûa HSTCN bao goàm : Cô sôû saûn xuaát nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng ban ñaàu. Nhaø maùy cheá bieán nguyeân vaät lieäu. Nhaø maùy xöû lyù, taùi cheá chaát thaûi. Tieâu thuï thaønh phaåm. Cô sôû saûn xuaát nguyeân lieäu vaø naêng löôïng ban ñaàu coù theå goàm moät hoaëc nhieàu nhaø maùy cung caáp nguyeân lieäu oån ñònh cho HSTCN. Qua nhieàu quaù trình cheá bieán, ví duï nhö trích ly, coâ ñaëc, phaân loaïi, tinh cheá . . . caùc nguyeân lieäu thoâ seõ chuyeån hoùa thaønh nguyeân lieäu caàn thieát cho saûn xuaát coâng nghieäp, naêng löôïng vaø chaát thaûi. Nhöõng nguyeân lieäu naøy tieáp tuïc ñöôïc cheá bieán thaønh saûn phaåm theo nhu caàu cuûa thò tröôøng. Caùc nhaø maùy cheá bieán nguyeân lieäu cuõng ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc taùi sinh taùi cheá (trong chính daây chuyeàn saûn xuaát hieän taïi cuûa nhaø maùy hoaëc ôû nhöõng nhaø maùy khaùc). Saûn phaåm, pheá phaåm, saûn phaåm phuï . . . seõ ñöôïc chuyeån ñeán ngöôøi tieâu duøng. Trong taát caû caùc tröôøng hôïp, saûn phaåm sau khi söû duïng seõ ñöôïc thaûi boû hoaëc taùi cheá. Cuoái cuøng, nhaø maùy xöû lyù chaát thaûi seõ thöïc hieän coâng taùc thu gom, phaân loaïi vaø xöû lyù caùc vaät lieäu coù khaû naêng taùi cheá cuõng nhö chaát thaûi. Boä phaän cheá bieán/saûn xuaát nguyeân lieäu vaø naêng löôïng Boä phaän saûn xuaát nguyeân lieäu vaø naêng löôïng ban ñaàu Boä phaän xöû lyù chaát thaûi Boä phaän tieâu thuï saûn phaåm Sô ñoà 1 : Caùc thaønh phaàn chính cuûa heä sinh thaùi coâng nghieäp 1.1.2.2. Caùc daïng heä sinh thaùi coâng nghieäp Moät HSTCN seõ taän duïng nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng thaûi boû cuûa caùc nhaø maùy khaùc nhau trong heä thoáng vaø caû caùc thaønh phaàn khoâng phaûi laø cô sôû saûn xuaát, ví duï töø hoä gia ñình thuoäc khu daân cö naèm trong khuoân vieân cuûa heä thoáng ñang xeùt. Baèng caùch naøy, löôïng nguyeân lieäu vaø naêng löôïng tieâu thuï cuõng nhö löôïng chaát thaûi phaùt sinh seõ giaûm do chaát thaûi, pheá phaåm ñöôïc söû duïng ñeå thay theá moät phaàn nguyeân lieäu vaø naêng löôïng caàn thieát. HSTCN ñöôïc chia thaønh nhieàu daïng khaùc nhau döïa treân ranh giôùi cuûa heä thoáng : Theo chu trình voøng ñôøi saûn phaåm. Theo chu trình voøng ñôøi nguyeân lieäu. Dieän tích / vò trí ñòa lyù. Theo loaïi hình coâng nghieäp. Loaïi hình hoãn hôïp. Tieâu chí ñeå xaùc ñònh ranh giôùi cuûa HSTCN laø döïa treân vò trí ñòa lyù hoaëc chuoãi saûn phaåm, nguyeân lieäu. Caùc loaïi hình coâng nghieäp naøy coù theå moâ taû nhö sau: HSTCN theo chu trình voøng ñôøi saûn phaåm : trong tröôøng hôïp naøy, ranh giôùi cuûa HSTCN ñöôïc xaùc ñònh theo caùc thaønh phaàn kinh teá (caû nhaø saûn xuaát vaø ngöôøi tieâu duøng) lieân quan ñeán moät saûn phaåm cuï theå. HSTCN theo chu trình voøng ñôøi nguyeân lieäu : töông töï HSTCN theo chu trình voøng ñôøi saûn phaåm, ranh giôùi cuûa noù ñöôïc xaùc ñònh bôûi caùc thaønh phaàn lieân quan ñeán moät loaïi nguyeân vaät lieäu cuï theå. HSTCN dieän tích / vò trí ñòa lyù : KCN Burnside ôû Halifax (Canada), KCN Kalunborg (Ñan Maïch) laø nhöõng ví duï ñieån hình veà loaïi hình HSTCN naøy. Trong tröôøng hôïp naøy, ranh giôùi ñòa lyù khoâng keå ñeán khu vöïc tieâu thuï saûn phaåm. HSTCN theo loaïi hình coâng nghieäp : theo caùch phaân loaïi naøy, moät nhoùm caùc cô sôû saûn xuaát thuoäc cuøng loaïi hình coâng nghieäp hôïp thaønh HSTCN. Trong thöïc teá, loaïi hình STCN naøy ñöôïc xaây döïng theo ñònh höôùng moâi tröôøng chung cuûa töøng loaïi hình coâng nghieäp. HSTCN hoãn hôïp : trong tröôøng hôïp naøy, khaùi nieäm STCN khoâng ñeà caäp ñeán moät ranh giôùi cuï theå maø chæ xem xeùt moái töông quan giöõa caùc nhaø maùy coù theå söû duïng pheá phaåm, pheá lieäu cuûa nhau. Ñaây laø loaïi hình thoâng duïng nhaát. 1.1.3. Khu coâng nghieäp sinh thaùi (KCNST) Muïc ñích cuûa KCNST laø nhaèm xaây döïng moät heä coâng nghieäp goàm nhieàu nhaø maùy hoaït ñoäng ñoäc laäp nhöng keát hôïp vôùi nhau moät caùch tình nguyeän, hình thaønh quan heä coäng sinh giöõa caùc nhaø maùy vôùi nhau vaø vôùi moâi tröôøng. Nhö vaäy, caùc nhaø maùy trong KCNST coá gaéng ñaït ñöôïc nhöõng lôïi ích kinh teá vaø hieäu quaû baûo veä moâi tröôøng chung thoâng qua vieäc quaûn lyù hieäu quaû naêng löôïng, nöôùc vaø nguyeân lieäu söû duïng. Theo nghieân cöùu cuûa tröôøng Ñaïi hoïc Cornell, moät KCNST phaûi bao goàm caùc nhaø maùy coäng taùc vôùi nhau treân cô sôû phoái hôïp : Trao ñoåi caùc loaïi saûn phaåm phuï. Taùi cheá, taùi sinh, taùi söû duïng saûn phaåm phuï taïi nhaø maùy, vôùi caùc nhaø maùy khaùc vaø theo höôùng baûo toaøn taøi nguyeân thieân nhieân. Caùc nhaø maùy phaán ñaáu saûn xuaát saûn phaåm TTMT (saûn phaåm saïch). Xöû lyù chaát thaûi taäp trung. Caùc loaïi hình coâng nghieäp phaùt trieån trong khu coâng nghieäp ñöôïc quy hoaïch theo ñònh höôùng baûo veä moâi tröôøng cuûa KCNST. Keát hôïp giöõa phaùt trieån coâng nghieäp vôùi caùc khu vöïc laân can (vuøng noâng nghieäp, khu daân cö . . .) trong chu trình trao ñoåi vaät chaát (nguyeân lieäu, saûn phaåm, pheá phaåm, chaát thaûi). 1.2. LYÙ THUYEÁT TRAO ÑOÅI CHAÁT COÂNG NGHIEÄP (INDUSTRIAL METABOLISM) 1.2.1. Khaùi nieäm veà quaù trình trao ñoåi chaát coâng nghieäp Quaù trình TÑCCN theå hieän söï chuyeån hoùa cuûa doøng vaät chaát vaø naêng löôïng töø nguoàn taøi nguyeân taïo ra chuùng, qua quaù trình cheá bieán trong heä coâng nghieäp, ñeán ngöôøi tieâu thuï vaø cuoái cuøng thaûi boû. TÑCCN cung caáp cho chuùng ta khaùi nieäm cô baûn veà quaù trình chuyeån hoùa heä thoáng saûn xuaát vaø tieâu thuï saûn phaåm hieän taïi theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng. Ñaây laø cô sôû cho vieäc phaân tích doøng vaät chaát, xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù caùc nguoàn phaùt thaûi cuõng nhö caùc taùc ñoäng cuûa chuùng ñeán moâi tröôøng. 1.2.2. Quaù trình trao ñoåi chaát coâng nghieäp so vôùi quaù trình trao ñoåi chaát sinh hoïc Khaùi nieäm veà quaù trình trao ñoåi chaát ñaõ coù töø khi xuaát hieän khoa hoïc sinh hoïc. Khaùi nieäm naøy ñöôïc söû duïng ñeå moâ taû caùc quaù trình chuyeån hoùa trong cô theå sinh vaät soáng. Trao ñoåi chaát sinh hoïc ñöôïc söû duïng ñeå moâ taû caùc quaù trình hoùa sinh xaûy ra luaân phieân trong caùc phaân töû sinh hoïc. Söï gioáng nhau giöõa quaù trình trao ñoåi chaát sinh hoïc vaø TÑCCN nhö sau : caùc quaù trình trao ñoåi chaát coù theå ñöôïc chia thaønh hai nhoùm chính laø quaù trình ñoàng hoùa vaø quaù trình dò hoùa. Töông töï nhö vaäy, moät HSTCN toång hôïp vaät chaát, hay thöïc hieän quaù trình ñoàng hoùa, vaø phaân huûy vaät chaát, töùc laø thöïc hieän quaù trình töông töï nhö quaù trình dò hoùa sinh hoïc. Trong moät heä sinh hoïc, quaù trình trao ñoåi chaát xaûy ra ôû teá baøo, ôû caùc cô quan rieâng bieät cuõng nhö toaøn boä cô theå sinh vaät. Coøn quaù trình TÑCCN coù theå xaûy ra trong töøng cô sôû saûn xuaát rieâng bieät, trong töøng ngaønh coâng nghieäp vaø ôû möùc toaøn caàu. Coù moät ñieåm khaùc bieät giöõa moät sinh vaät soáng vaø moät cô sôû saûn xuaát (baûng 1). Tuy nhieân, khaùi nieäm TÑCCN coù theå aùp duïng ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát vôùi ñieàu kieän phaûi xaùc ñònh roõ phaïm vi maø doøng vaät chaát vaø naêng löôïng tham gia vaøo quaù trình chuyeån hoùa. Baûng 1 : Söï khaùc nhau giöõa sinh vaät soáng vaø cô sôû saûn xuaát Sinh vaät soáng Cô sôû saûn xuaát Coù khaû naêng taùi saûn sinh ra chuùng. Coù tính ñaëc tröng vaø khoâng theå thay ñoåi ñaëc tính cuûa chuùng tröø khi traûi qua quaù trình tieán hoùa laâu daøi. Chæ taïo ra saûn xuaát hoaëc dòch vuï phuïc vuï. Coù theå thay ñoåi maët haøng saûn xuaát cuõng nhö dòch vuï thöông maïi töø daïng naøy sang daïng khaùc. Moät cô sôû saûn xuaát chuyeån hoùa nguyeân lieäu, bao goàm caû nhieân lieäu vaø naêng löôïng, thaønh saûn phaåm, pheá phaåm vaø chaát thaûi. Trao ñoåi chaát sinh hoïc laø quaù trình töï ñieàu chænh. Ñoái vôùi töøng sinh vaät, quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän bôûi nhöõng cô cheá sinh hoïc chung. ÔÛ möùc heä sinh thaùi, quaù trình naøy xaûy ra thoâng qua söï ñaáu tranh sinh toàn giöõa caùc sinh vaät. Moät HSTCN cuõng laø moät heä töï ñieàu chænh. Tuy nhieân, trong tröôøng hôïp naøy, cô cheá chính cuûa quaù trình laø heä kinh teá ñöôïc vaän haønh theo quy luaät “cung – caàu”. Toùm laïi, nhöõng ñieåm gioáng vaø khaùc nhau giöõa quaù trình trao ñoåi chaát cuûa heä sinh thaùi töï nhieân vaø heä coâng nghieäp ñöôïc trình baøy toùm taét trong baûng 2. Baûng 2 : Ñaëc dieåm quaù trình trao ñoåi chaát cuûa heä sinh thaùi töï nhieân vaø heä coâng nghieäp hieän taïi. Ñaëc tính Heä sinh thaùi töï nhieân Heä coâng nghieäp hieän taïi Ñôn vò cô baûn Sinh vaät Nhaø maùy. Doøng vaät chaát Heä kheùp kín Chuû yeáu laø bieán ñoåi theo moät chieàu. Taùi söû duïng Haàu nhö hoaøn toaøn Thöôøng raát thaáp Vaät lieäu Coù khuynh höôùng coâ ñaëc, chaúng haïn CO2 trong khoâng khí ñöôïc chuyeån hoùa thaønh sinh khoái qua quaù trình quang hôïp Haàu nhö ñöôïc söû duïng moät caùch phung phí ñeå cheá taïo ra vaät lieäu khaùc, vaät lieäu bò pha loaõng quaù möùc coù theå taùi söû duïng, nhöng laïi bò coâ ñaëc ñuû ñeå gaây oâ nhieãm Quaù trình taùi taïo Moät trong nhöõng chöùc naêng chính cuûa sinh vaät laø söï töï sinh saûn Saûn xuaát ra saûn phaåm vaø cung caáp dòch vuï laø muïc ñích chuû yeáu cuûa heä CN nhöng taùi saûn xuaát khoâng laø baûn chaát cuûa heä CN. Trong heä sinh thaùi töï nhieân, chu trình sinh hoïc cuûa vaät lieäu ñöôïc duy trì bôûi ba nhoùm chính : saûn xuaát, tieâu thuï vaø phaân huûy. Nhoùm saûn xuaát coù theå laø caây troàng vaø moät soá vi khuaån coù khaû naêng töï taïo ra nguoàn thöùc aên caàn thieát cho baûn thaân chuùng nhôø quaù trình quang hôïp hoaëc chuyeån hoùa sinh hoùa. Nhoùm tieâu thuï saûn phaåm coù theå laø ñoäng vaät aên coû hoaëc ñoäng vaät khaùc ñeå cung caáp naêng löôïng vaø protein caàn thieát cho cô theå chuùng. Nhoùm phaân huûy coù theå laø naám hoaëc vi khuaån, nhoùm naøy coù khaû naêng chuyeån hoùa caùc chaát höõu cô thaønh nguoàn thöùc aên caàn thieát cho nhoùm saûn xuaát. Do ñoù, nhoùm phaân huûy cuõng ñoùng vai troø cuûa cô sôû taùi cheá. Vôùi nguoàn naêng löôïng laø aùnh naéng maët trôøi, theá giôùi töï nhieân coù khaû naêng duy trì chu trình saûn xuaát – tieâu thuï – phaân huûy moät caùch voâ haïn. Noùi caùch khaùc, moät thöïc theå toàn taïi ñoäc laäp nhoû nhaát cuõng laø moät heä sinh thaùi. Trong caùc heä coâng nghieäp, hoaït ñoäng saûn xuaát bao goàm taïo ra naêng löôïng vaø nhöõng saûn phaåm khaùc. Nhoùm tieâu thuï saûn phaåm coù theå laø nhöõng nhaø maùy khaùc, con ngöôøi (thò tröôøng) vaø ñoäng vaät. Quaù trình phaân huûy bao goàm xöû lyù, thu hoài vaø taùi cheá chaát thaûi. Tuy nhieân, khaùc vôùi heä sinh thaùi töï nhieân, heä coâng nghieäp khoâng theå döïa vaøo nhoùm phaân huûy ñeå taùi sinh hoaøn toaøn vaät lieäu ñaõ söû duïng trong quaù trình saûn xuaát. Hieän taïi, heä coâng nghieäp vaãn thieáu nhoùm phaân huûy vaø taùi cheá hieäu quaû. Ñoù laø lyù do taïi sao nhöõng vaät lieäu khoâng mong muoán (caû chaát thaûi vaø pheá phaåm) ñöôïc thaûi ra moâi tröôøng xung quanh. Xeùt theo khía caïnh naøy, heä coâng nghieäp laø moät heä thoáng khoâng hoaëc ít kheùp kín. Ñeå ñaït tieâu chuaån cuûa moät HSTCN, caùc saûn phaåm phuï vaø chaát thaûi phaûi ñöôïc taùi söû duïng vaø taùi cheá. 1.2.3. Chu trình vaät chaát Doøng vaät chaát vaø naêng löôïng laø hai yeáu toá quan troïng trong quaù trình TÑCCN. Trong heä coâng nghieäp hieän taïi, coù hai hình thöùc söû duïng nguyeân lieäu : Daïng thöù nhaát goïi laø heä trao ñoåi chaát moät chieàu. Trong heä thoáng naøy khoâng coù söï lieân heä giöõa nguyeân vaät lieäu cung caáp cho heä thoáng vaø saûn phaåm taïo thaønh : Naêng löôïng heä coâng nghieäp Quaù trình chuyeån hoùa vaät chaát Saûn phaåm vaø chaát thaûi Nguyeân lieäu Nhieät Sô ñoà 2 : Hình thöùc thöù nhaát cuûa heä coâng nghieäp. Quaù trình saûn xuaát, söû duïng vaø thaûi boû vaät chaát xaûy ra khoâng di keøm theo hoaït ñoäng taùi söû duïng hoaëc thu hoài naêng löôïng vaø nguyeân lieäu. Daïng thöù hai coù ñaëc tính taùi söû duïng toái ña doøng vaät chaát trong chu trình saûn xuaát nhöng vaãn caàn cung caáp nguyeân vaät lieäu vaø vaãn taïo ra chaát thaûi caàn thaûi boû (sô ñoà 3). Naêng löôïng Saûn phaåm vaø chaát thaûi Nguyeân lieäu heä coâng nghieäp Quaù trình chuyeån hoùa vaät chaát Nhieät Sô ñoà 3 : Hình thöùc thöù hai cuûa heä coâng nghieäp. Heä thoáng thích hôïp nhaát laø moâ hình caûi tieán, taïo doøng vaät chaát kheùp kín trong heä coâng nghieäp nhaèm ñaït hieäu quaû saûn xuaát cao. Ñieàu naøy coù theå ñaït ñöôïc baèng caùc phöông thöùc trao ñoåi, taùi sinh, taùi cheá nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng giöõa caùc cô sôû saûn xuaát khaùc nhau trong heä sinh thaùi coâng nghieäp. 1.2.4. Phaùt trieån maïng löôùi trao ñoåi vaät chaát vaø naêng löôïng Trao ñoåi pheá lieäu – chaát thaûi laø cô hoäi laøm giaûm taùc doäng moâi tröôøng do quaù trình saûn xuaát, vaän chuyeån nguyeân lieäu thoâ söû duïng trong coâng nghieäp. Hay noùi caùch khaùc, trao ñoåi chaát (Materials Exchange) laø quaù trình caùc chaát thaûi coâng nghieäp, caùc saûn phaåm phuï, saûn phaåm dö hoaëc caùc chaát khoâng caàn thieát ñöôïc vaän chuyeån töø coâng ty naøy ñeán coâng ty khaùc vaø chuùng ñöôïc söû duïng nhö laø nguoàn nguyeân lieäu thoâ. Vieäc trao ñoåi pheá phaåm vaø trao ñoåi chaát thaûi taïo neân thò tröôøng mua vaø baùn nhöõng saûn phaåm coù theå taùi cheá, taùi söû duïng. Quaù trình trao ñoåi khaùc nhau tuøy theo dòch vuï ôû töøng khu vöïc vaø loaïi saûn phaåm ñöôïc trao ñoåi. Chaát thaûi hoaëc nhöõng chaát khoâng caàn thieát cuûa nhaø maùy naøy seõ laø nguoàn nguyeân lieäu cho nhaø maùy khaùc. Caùc nhaø maùy trong moät KCN thöôøng coù nhieàu nguoàn cung caáp nguyeân vaät lieäu cuõng nhö khaùch haøng xung quanh KCN. Nhöõng moái quan heä naøy laø böôùc khôûi ñaàu cho söï phaùt trieån maïng löôùi trao ñoåi vaät chaát vaø naêng löôïng cuûa KCN. Phaùt trieån heä thoáng trao ñoåi saûn phaåm phuï, pheá lieäu, chaát thaûi vaø thu hoài vaät lieäu coù moái quan heä maät thieát vôùi vieäc quaûn lyù caùc daïng saûn phaåm phuï cuûa naêng löôïng, nguyeân vaät lieäu vaø nöôùc. Trong thöïc teá, moät soá nhaø maùy ñaõ thöïc hieän trao ñoåi pheá phaåm, pheá lieäu vôùi moät soá nhaø maùy khaùc trong cuøng KCN hay vôùi caùc cô sôû taùi sinh, taùi cheá, thu mua pheá lieäu beân ngoaøi KCN. Tuy nhieân, söï trao ñoåi chæ giöõa hai cô sôû, hình thaønh theo nhu caàu rieâng laø moät phaàn hay chæ ñaït ñöôïc moät phaàn muïc tieâu toái öu hoùa taùi söû duïng saûn phaåm phuï, pheá lieäu, pheá phaåm. Maïng löôùi hình thaønh giöõa caùc nhaø maùy trong KCN phuïc vuï coâng taùc thu gom, taùi söû duïng, taùi sinh vaø taùi cheá vaø taïo ñieàu kieän quaûn lyù thoáng nhaát caùc saûn phaåm phuï, pheá phaåm, pheá lieäu vaø chaát thaûi trong toaøn KCN. Ñeå xaây döïng maïng löôùi trao ñoåi vaät chaát vaø naêng löôïng cuûa KCN, nhöõng noäi dung caàn nghieân cöùu laø : Xaùc ñònh nhöõng doøng nguyeân vaät lieäu, nöôùc vaø naêng löôïng caàn thieát hình thaønh töø hoaït ñoäng saûn xuaát vaø vaän haønh KCN. Nhöõng thoâng tin naøy ñöôïc toå hôïp töø keát quaû ñieàu tra khaûo saùt töøng nhaø maùy trong KCN. Phaân tích, ñaùnh giaù vaø thöïc thi nhöõng noäi dung sau : Khaû naêng taùi söû duïng naêng löôïng, nöôùc vaø nguyeân vaät lieäu khaùc. Möùc ñoä phaùt thaûi ra moâi tröôøng ñaát, nöôùc vaø khoâng khí cuûa caùc loaïi chaát thaûi raén, loûng, khí. Caùc taùc ñoäng do hoaït ñoäng cuûa khu coâng nghieäp ñeán heä sinh thaùi khu vöïc, moâi tröôøng töï nhieân vaø coäng ñoàng daân cö chung quanh. Coâng ty ñaàu tö cô sôû haï taàng hay quaûn lyù KCN coù hieåu roõ söï luaân chuyeån caùc doøng vaät chaát trong khu coâng nghieäp vaø söï caàn thieát tuyeån theâm (thu huùt ñaàu tö rieâng hay töï ñaàu tö) moät hoaëc moät soá cô sôû môùi naøo ñoù? Caùc cô hoäi thöïc hieän trao ñoåi saûn phaåm phuï, pheá phaåm, pheá lieäu ñaõ qua xöû lyù sô boä, qua cheá bieán (hoaëc khoâng caàn xöû lyù, cheá bieán) vôùi moâi tröôøng ñaát, nöôùc trong khu vöïc. Treân cô sôû, ñoù thieát keá phöông aùn trao ñoåi vaät chaát vaø naêng löôïng giöõa caùc nhaø maùy trong KCN vôùi nhau, vôùi caùc nhaø maùy beân ngoaøi KCN, caùc cô sôû taùi sinh taùi cheá vaø vôùi moâi tröôøng. Xaây döïng caùc chính saùch khuyeán khích caùc cô sôû saûn xuaát tham gia chöông trình trao ñoåi vaät chaát vaø naêng löôïng ñaõ thieát keá. Thu thaäp thoâng tin, phaùt trieån trung taâm TÑCT vaø trung taâm trao ñoåi saûn phaåm phuï, cung caáp thoâng tin ñeán caùc cô sôû saûn xuaát vaø coù hình thöùc khuyeán khích hoï töï nguyeän tham gia maïng löôùi trao ñoåi vaät chaát vaø naêng löôïng cuûa KCN. 1.2.5. Duy trì vaø phaùt trieån chöông trình trao ñoåi chaát thaûi vaø saûn phaåm phuï Maïng löôùi trao ñoåi nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng giöõa caùc cô sôû saûn xuaát trong KCN vaø beân ngoaøi khoâng phaûi moät maïng löôùi “coá ñònh” maø traùi laïi “raát linh ñoäng”. Trong ñoù, “caùc maét xích” laø caùc nhaø maùy trong KCN coù theå ñöôïc thay theá deã daøng. Trong quaù trình phaùt trieån KCN seõ coù nhöõng nhaø maùy môùi “ñeán” cuõng coù theå coù nhöõng nhaø maùy khaùc “ñi” khoûi KCN. Do ñoù, moái quan heä coäng sinh cuûa caùc nhaø maùy trong KCN vaø vôùi beân ngoaøi seõ lieân tuïc ñöôïc hình thaønh vaø thay theá. Caùc hoaït ñoäng caàn thieát phaûi aùp duïng ñeå duy trì vaø môû roäng chöông trình TÑCT vaø saûn phaåm phuï nhö sau : Thuùc ñaåy vaø hình thaønh moät thò tröôøng chaát thaûi trong vaø ngoaøi KCN. Loâi keùo söï quan taâm vaø tình nguyeän tham gia lieân tuïc cuûa caùc nhoùm ñoái taùc töø chính quyeàn, coâng nghieäp, vieän nghieân cöùu vaø caùc toå chöùc quaàn chuùng. Thu huùt, thaønh laäp nhöõng cô sôû saûn xuaát môùi coù khaû naêng taùi söû duïng, cho thueâ, söûa chöõa, taùi sinh vaø taùi cheá chaát thaûi trong KCN. Tuyeån caùc nhaø maùy ñeå duy trì maïng löôùi trao ñoåi nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng trong KCN khi caùc nhaø cung caáp chính hay khaùch haøng chính thay ñoåi hoaëc khi coâng ngheä saûn xuaát, saûn phaåm thay ñoåi. Quaûn lyù toaøn boä maïng löôùi trao ñoåi trong KCN ñeå coù theå phaùt hieän caùc cô hoäi môùi. Nghieân cöùu coâng ngheä vaø thò tröôøng cho caùc loaïi vaät lieäu chöa coù thò tröôøng tieâu thuï. Hình thaønh vaø môû roäng moái lieân keát giöõa heä thoáng trao ñoåi nguyeân vaät lieäu cuûa KCN vôùi caùc heä thoáng trao ñoåi taøi nguyeân ôû phaïm vi toaøn khu vöïc, toaøn vuøng vaø trong caû nöôùc. Ñaøm phaùn vôùi caùc cô quan chöùc naêng nhaèm ñaûm baûo caùc quy ñònh, luaät leä lieân quan khuyeán khích hoaït ñoäng trao ñoåi nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng. 1.2.6. Kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi Hieän nay, treân theá giôùi nhieàu dòch vuï ñaõ vaø ñang hoaït ñoäng raát thaønh coâng trong lónh vöïc taùi sinh, taùi cheá vaø trao ñoåi pheá lieäu – chaát thaûi. Caùc hoaït ñoäng naøy goùp phaàn tieát kieäm chi phí cho vieäc mua nguyeân lieäu thoâ, chi phí thaûi boû vaø giaûm ñaùng keå löôïng pheá phaåm – chaát thaûi coù theå söû duïng ñöôïc trôû thaønh chaát thaûi caàn thaûi boû. 1.2.6.1. Dòch vuï OWME, Canada1 OWME (Ontairo Waste Material Exchange) laø moät dòch vuï nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc taùi söû duïng vaø taùi cheá chaát thaûi coâng nghieäp. Dòch vuï naøy ra ñôøi töø naêm 1984 vaø hoaït ñoäng ñeán naêm 1997 döôùi söï ñieàu haønh cuûa coâng ty kinh doanh ORTECH. Sau ñoù, dòch vuï naøy ñöôïc chuyeån giao cho OCETA (Ontairo Centre For Enviromental Technology Advancement). Muïc ñích cuûa OWME laø thieát laäp neân moät maïng löôùi trao ñoåi sao cho pheá thaûi cuûa ngaønh coâng nghieäp naøy laø nguyeân lieäu thoâ cho ngaønh coâng nghieäp khaùc. Thoâng qua maïng löôùi trao ñoåi naøy, OCETA cung caáp nhöõng thoâng tin caàn thieát veà nguoàn nguyeân lieäu cho caùc nhaø saûn xuaát. Phöông thöùc lieân tuïc chuû yeáu cuûa OWME laø thoâng maïng internet. “Nguyeân lieäu coù saün” (Material Available) vaø “nguyeân lieäu mong muoán” (Materials Wanted) ñöôïc lieät keâ trong danh saùch neân coù theå tra cöùu, ñoàng thôøi nhöõng ngöôøi caàn coù theå ñaêng kyù ñieàn thoân._.g tin vaø chính vì theá thoâng tin ngaøy caøng phong phuù, maïng trao ñoåi nhanh hôn vaø hieäu quaû hôn. Moãi thaùng OWME seõ lieät keâ vaø vaø nhaäp döõ lieäu môùi vaøo webside. Taát caû caùc doanh nghieäp coù nhu caàu coù theå lieân laïc vôùi dòch vuï OWME baèng e-mail hay thoâng qua soá ñieän thoaïi hoaëc webside. Caùc thoâng tin quan taâm thöôøng ñöôïc lieät keâ theo muïc sau : Thoâng tin veà dòch vuï vaø nguyeân lieäu saün coù. Thoâng tin veà dòch vuï vaø nguyeân lieäu mong muoán. Nhöõng yù töôûng trao ñoåi. Nhöõng thaønh coâng môùi nhaát trong trao ñoåi cuûa OWME. Cô hoäi tieát kieäm tieàn trong taùi söû duïng vaø taùi cheá chaát thaûi. Caùc loaïi pheá thaûi ñöôïc trao ñoåi thoâng qua OWME bao goàm : Carton vaø giaáy : Caùc nhaø maùy taïi mieàn nam Ontario lieân laïc vôùi OWME tìm nguoàn tieâu thuï giaáy vaø carton pheá thaûi. OWME ñaõ tim moät coâng ngheä öùng duïng laø laøm thieát bò thuû coâng cho hoïc sinh töø caùc loaïi giaáy vaø carton treân. Hoùa chaát : Haøng ngaøy OWME nhaän hôn 100 thuøng phuy acid sulphuric pheá thaûi töø caùc nhaø maùy, sau ñoù saép xeáp cho caùc nhaø maùy trao ñoå vôùi nhau ñeå giaûm chi phí mua acid. Maùy tính vaø thieát bò ñieän töû : Ñoái vôùi ngaønh naøy coù theå laáy coâng ty oâtoâ Ford taïi Canada laøm ví duï. OWME ñaõ giuùp coâng ty naøy taùi cheá hoaëc taân trang caùc maùy tính ñaõ söû duïng vì Ford khoâng mong muoán caùc loaïi maùy moùc naøy bò ñöa vaøo baõi choân laáp. Rieâng caùc thieát bò ñieän töû loãi thôøi ñöôïc thaùo rôøi vaø phaân thaønh caùc loaïi rieâng bieät nhö plastic (ñöôïc taùi cheá); kim loaïi vaø caùc loaïi giaáy bìa cöùng (ñöôïc taùi söû duïng), kim loaïi cô baûn hay kim loaïi quyù nhö ñoàng, nhoâm ñöôïc thu hoài taùi cheá. Maëc duø Ford khoâng nhaän ñöôïc lôïi töùc naøo töø vieäc taùi cheá chaát thaûi nhöng Ford khoâng phaûi traû baát cöù chi phí naøo cho vieäc choân laáp caùc loaïi thieát bò ñieän töø pheá thaûi. Plastic : Caùc loaïi nhöïa ñöôïc thöïc hieän trao ñoåi chuû yeáu laø HDPE, bao bì, nhöïc phim PP, PE, PVC . . .OWME seõ keát noái caùc nhaø maùy coù chaát thaûi vôùi coâng ty Enviro – Tech Plastic – moät coâng ty taùi cheá nhöïa vaø cung caáp caùc dòch vuï xöû lyù chaát thaûi ñeå ñöôïc taùi cheá laøm caùc thuøng chöùa nhö khay caùc loaïi. Thuøng ñöïng röôïu vaø giaûm chi phí choân laáp. Cao su : OWME ñaõ giuùp nhaø maùy saûn xuaát xi maêng taùi cheá 150 loáp xe taûi chôû nguyeân lieäu, OWME cuõng giuùp nhaø maùy saûn xuaát baùnh xe golf taùi cheá 400 loáp xe PVC. Ngoaøi ra, OWME coøn giuùp caùc ngaønh khaùc trong vieäc taùi söû duïng laïi pheá thaûi coâng nghieäp, OWME laø caàu noái lieân keát caùc nhaø maùy vôùi nhau. Ñieån hình laø hoï ñaõ noái keát caùc nhaø maùy saûn xuaát thieát bò vaên phoøng vaø thieát bò gia ñình treân toaøn Canada. 1.2.6.2. Dòch vuï Gateshead, UK (United Kingdom)2 Dòch vuï naøy thaønh laäp naêm 1990 vôùi muïc ñích cung caáp nhöõng dòch vuï veà taùi cheá vaø trao ñoåi, mua baùn chaát thaûi coâng nghieäp (caû chaát thaûi loûng vaø chaát thaûi raén). Ñaây laø dòch vuï mieãn phí. Vôùi dòch vuï naøy, caùc nhaø maùy khoâng phaûi traû tieàn cho vieäc quaûn lyù chaát thaûi. Khi chaát thaûi ñöôïc trao ñoåi, nhaø maùy ñoâi khi coøn nhaän ñöôïc moät khoaûn lôïi töùc ñaùng keå. Lôïi ích cuûa nhaø maùy khi tham gia vaøo dòch vuï : Coù theå tieát kieäm khi mua nguyeân lieäu thoâ ban ñaàu vaø giaûm ñaùng keå chi phí thaûi boû ôû baõi choân laáp hoaëc ñem ñoát. Coù nhieàu cô hoäi ñaït ñöôïc chöùng nhaän veà EMS vaø tieâu chuan ISO 14001. Thöïc hieän ñuùng phaùp luaät, khi tham gia thöïc hieän TÑCT baèng dòch vuï, doanh nghieäp seõ nhaän ñöôïc chöùng chæ veà quaûn lyù chaát thaûi, ñoàng thôøi chaát thaûi ñöôïc dòch vuï nhaän vaän chuyeån, laáy maãu, daùn nhaõn, phaân tích vaø coù bieän phaùp xöû lyù thích hôïp. Dòch vuï nhaän thöïc hieän moïi hình thöùc lieân quan ñeán TÑCT. Phöông thöùc TÑCT giöõa caùc doanh nghieäp laø thoâng qua maïng internet. Trong moät soá tröôøng hôïp coù theå TÑCT tröïc tieáp vôùi dòch vuï baèng ñieän thoaïi, fax, e-mail. Caùc chaát thaûi dòch vuï nhaän trao ñoåi ñöôïc caäp nhaäp treân webside theo ñònh kyø vaø ghi roõ thaønh phaàn cuõng nhö khoái löôïng cuûa chaát thaûi hieän coù. 1.2.6.3. Dòch vuï Bedfordshire Waste Exchange, UK3 Bedfordshire Waste Exchange laø toå chöùc döôùi söï quaûn lyù cuûa Linden Consulting Parnership cuøng vôùi Bedfordshire And Luton Sustainable Business Parnership vaø Bedfordshire Green Business Network. Ñaây laø dòch vuï mieãn phí, hoaït ñoäng vôùi muïc ñích giaûm löôïng chaát thaûi, pheá phaåm thaûi phaûi choân laáp, thoâng qua “forum” quaûng caùo, giôùi thieäu saûn phaåm saün coù vaø trình baøy nhu caàu cuûa caù ñôn vò tham gia. Webside cuûa dòch vuï Bedfordshire Waste Exchange ñöôïc thieát keá goàm 6 phaàn : Giôùi thieäu veà hoaït ñoäng cuûa dòch vuï. Trình baøy caùc loaïi nguyeân lieäu coù saün. Trình baøy caùc loaïi nguyeân lieäu maø caùc ñôn vò tham gia yeâu caàu. Ñaêng kyù tham gia söû duïng dòch vuï. Phaûn hoài töø caùc toå chöùc. Thoáng keâ keát quaû hoaït ñoäng. Dòch vuï lieät keâ caùc loaïi nguyeân lieäu saün coù vaø nhu caàu nguyeân lieäu thoâ thaønh 17 daïng (hoùa chaát, vaät lieäu xaây döïng, thuûy tinh, kim loaïi, daàu, giaáy, nhöïa, goã, cao su…). Khi moät ñôn vò naøo ñoù tìm thaáy saûn phaåm mình caàn hoaëc muoán göûi quaûng caùo veà “nguyeân lieäu thöøa” cuûa coâng ty thì ñaêng kyù söû duïng webside cuûa dòch vuï thoâng qua “form” ñaõ ñöôïc thieát keá saün, phaûi ñieàn ñaày ñuû thoâng tin caàn thieát ñeå dòch vuï deã daøng kieåm soaùt vaø yeâu caàu caùc thaønh vieân tham gia phaûn hoài keát quaû. Dòch vuï nhaän yù kieán phaûn hoài vaø ñoùng goùp töø caùc ñôn vò tham gia ñeå thoáng keâ hieäu quaû hoaït ñoäng vaø caûi tieán nhöõng maët haïn cheá cuûa dòch vuï. Sau moät naêm hoaït ñoäng, döïa vaøo keát quaû phaûn hoài nhaän ñöôïc töø caùc coâng ty, dòch vuï thoáng keâ laïi taát caû hoaït ñoäng, thaønh coâng, haïn cheá cuûa dòch vuï. 1.2.6.4. Moät soá dòch vuï khaùc Dòch vuï Southeast Wate Exchange (SWE), USA : ñaây laø dòch vuï mieãn phí, ra ñôøi vaøo naêm 1978, coù vai troø cung caáp thoâng tin, thò tröôøng, nghieân cöùu vaø giaùo duïc ñoái vôùi coâng nghieäp vaø kinh doanh. Dòch vuï AME (Alaska Materials Exchange) toå chöùc ñaõ tieát kieäm cho caùc nhaø kinh doanh ôû Alaska 437.971$, dòch vuï naøy ñaõ coù 2.500 ñôn vò vaø caù nhaân tham gia. Toå chöùc Otter Tail Country materials Xechange Program laø dòch vuï mieãn phí giuùp noái keát caùc cô sôû kinh doanh, caùc toå chöùc coù saûn phaåm khoâng caàn thieát maø coù theå taùi söû duïng ñöôïc Dòch vuï Iowa exchange(IWE), USA : dòch vuï hoaït ñoäng vôùi muïc ñích taïo ñieàu kieän taùi söû duïng, thu hoài vaø tieát kieäm cho ngaønh kinh doanh vaø coâng nghieäp ôû Iowa. Ñaây laø dòch vuï mieãn phí vaø yeâu caàu giöõ bí maät cao. CHÖÔNG 2 HIEÄN TRAÏNG VAØ CAÙC VAÁN ÑEÀ MOÂI TRÖÔØNG CUÛA KHU COÂNG NGHIEÄP BIEÂN HOØA I 2.1. KHU COÂNG NGHIEÄP BIEÂN HOØA I _ LÒCH SÖÛ HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN 2.1.1. Hình thaønh vaø phaùt trieån khu coâng nghiệp: Tænh Ñoàng Nai laø ñòa phöông naèm trong khu vöïc phaùt trieån kinh teá troïng ñieåm cuûa caùc tænh mieàn Ñoâng Nam Boä. Chính vì theá maø Ñoàng Nai ñaõ taän duïng ñöôïc nhöõng lôïi theá so saùnh cuûa vuøng vaø cuûa tænh trong coâng cuoäc ñoåi môùi. Tính ñeán nay, taïi caùc KCN Ñoàng Nai ñaõ thu huùt ñöôïc 906 döï aùn ñaàu tö, trong doù coù 671 döï aùn ñi vaøo hoaït ñoäng, toång soá lao ñoäng trong caùc KCN khoaûng 286 ngaøn ngöôøi. Vaø, KCN Bieân Hoøa I laø moät trong nhöõng KCN cuûa tænh Ñoàng Nai. KCN Bieân Hoøa (nay laø KCN Bieân Hoøa I) ñöôïc xaây döïng töø năm 1963 vôùi teân goïi laø Khu Kyõ Ngheä Bieân Hoøa. Hieän nay, KCN Bieân Hoøa I coù toång dieän tích 335 ha, caùch trung taâm thaønh phoá Bieân Hoøa khoaûng 6 km, caùch thaønh phoá Hoà Chí Minh khoaûng 30 km, caùch caûng Ñoàng Nai 2km, Taân Caûng 25km, caùch saân bay quoác teá Taân Sôn Nhaát 30km. Do vaäy KCN Bieân Hoøa I coù vò trí ñòa lyù raát thuaän lôïi trong giao thoâng ñöôøng thuûy, ñöôøng boä, ñöôøng haøng khoâng vôùi caû nöôùc vaø quoác teá, ñaëc bieät laø caùc tænh trong vuøng kinh teá troïng ñieåm cuûa khu vöïc phía nam. Phía Baéc giaùp khu daân cö phöôøng An Bình, phía Ñoâng vaø Ñoâng Nam giaùp quoác loä I, phía Taây vaø Taây Nam giaùp soâng Ñoàng Nai. Cô sôû haï taàng cuûa KCN, nhö maïng löôùi ñöôøng giao thoâng, maïng löôùi caáp nöôùc, maïng löôùi caáp ñieän . . . ñöôïc xaây döïng töông ñoái hoaøn chænh vôùi chaát löôïng toát. Trong khi ñoù, heä thoáng thu gom vaø xöû lyù chaát thaûi haàu nhö khoâng coù hoaëc ñöôïc xaây döïng raát ñôn giaûn, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng naëng neà vaø tieáp tuïc mang laïi haäu quaû cho ñeán nay. Sau năm 1975 cho ñeán nay, KCN Bieân Hoøa I vaãn laø KCN troïng ñieåm trong caû nöôùc vaø ñaõ coù nhieàu ñoùng goùp tích cöïc cho neàn kinh teá tænh nhaø. Qua nhieàu laàn söûõa chöõa vaø naâng caáp, hieän nay cô sôû haï taàng ñaõ khaù toát. Nhöng heä thoáng kyõ thuaät phuïc vuï cho coâng taùc moâi tröôøng thì haàu nhö chöa ñöôïc caûi thieän ñaùng keå. Thöïc traïng taïi KCN Bieân Hoøa I ñang laø moái quan taâm saâu saéc cuûa trung öông vaø laõnh ñaïo tænh Ñoàng Nai veà nhieàu maët. Caùc cô quan chöùc naêng lieân quan ñang ra söùc chænh trang, naâng caáp vaø caûi taïo laïi KCN nhaèm giaûi quyeát caùc haäu quaû moâi tröôøng vaø ñeå KCN Bieân Hoøa I trôû thaønh KCN hieän ñaïi theo muïc tieâu cuûa tænh Ñoàng Nai vaø theo kòp toác ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc. 2.1.2. Ñieàu kieän töï nhieân KCN Bieân Hoøa I naèm trong thaønh phoá Bieân Hoøa neân caùc ñieàu kieän töï nhieân cuûa KCN cuõng chính laø ñieàu kieän töï nhieân cuûa thaønh phoá Bieân Hoøa. Khí haäu : khí haäu mang tính chaát cuûa khu vöïc mieàn Ñoâng Nam Boä, coù 2 muøa möa naéng roõ reät. Nhieät ñoä trung bình haèng naêm töông ñoái cao, khoaûng 25-26oC, cheânh leäch nhieät ñoä giöõa thaùng noùng nhaát vaø thaùng laïnh nhaát laø 4,2oC. Ñoä aåm : ñoä aåm khoâng khí trung bình cao theo muøa vaø theo vuøng khoaûng 78,9%, cheânh leäch ñoä aåm giöõa nôi khoâ nhaát vaø nôi aåm nhaát laø 5%. Nhieät ñoä khoâng khí trong naêm noùng aám vaø khoâng thay ñoåi nhieàu. Löôïng möa : löôïng möa trung bình trong naêm vaøo khoaûng 1.500 – 2.700 mm/name. vôùi löôïng nöôùc möa lôùn ñaõ laøm taêng leân löôïng nöôùc roø ræ thoaùt ra töø caùc baõi chöùa, baõi löu tröõ chaát thaûi raén, ñaây laø moät trong nhöõng aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nguoàn nöôùc vaø söùc khoûe con ngöôøi. Cöôøng ñoä böùc xaï aùnh naéng maët trôøi : lôùn nhaát vaøo khoaûng thaùng 3 vaø nhoû nhaát vaøo khoaûng thaùng 9 vaø thaùng 12. Böùc xaï maët trôøi laø moät trong nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán cheá ñoä nhieät trong vuøng, aûnh höôûng raát lôùn ñeán ñoä beàn vöõng khí quyeån vaø nhaát laø noù aûnh höôûng ñeán quaù trình phaùt taùn, bieán ñoåi tính chaát cuõng nhö thaønh phaàn caùc chaát oâ nhieãm. Gioù : trong khu vöïc thaønh phoá laø gioù Laøo, coù höôùng chuû ñaïo laø : Taây Nam : gioù Taây – Taây Nam vaøo muøa möa. Taàn suaát laø 70%. Ñoâng Baéc : gioù Baéc – Ñoâng Baéc vaøo muøa khoâ. Taán suaát laø 60%. Nhöng ñoâi khi töø thaùng 3 – 5 coù gioù Ñoâng Nam. Gioù raát quan troïng trong quaù trình phaùt taùn vaø lan truyeàn oâ nhieãm trong khoâng khí. Toác ñoä gioù caøng cao thì chaát oâ nhieãm ñöôïc lan truyeàn trong khoâng khí caøng xa. 2.1.3. Ñaëc ñieåm cô sôû haï taàng 2.1.3.1. Ñaëc dieåm söû duïng ñaát Trong 335 ha ñaát KCN coù 213,94 ha ñaát cô sôû coâng nghieäp (chieám 63,86%); 22,56 ha ñaát ñöôøng giao thoâng (chieám 6,73%); 29,39 ha ñaát thoå cö (chieám 8,77%); coøn laïi khoaûng 69,11 ha laø ruoäng, ñaát moà maõ vaø ñaát troáng. 2.1.3.2. Heä thoáng giao thoâng KCN Bieân Hoøa I coù hai maïng löôùi giao thoâng : ñöôøng boä, ñöôøng thuûy (soâng Ñoàng Nai). Trong KCN hieän coù 11 tuyeán ñöôøng, toång chieàu daøi khoaûng 17,6 km. Noùi chung, maïng löôùi ñöôøng töông ñoái hoaøn chænh. Caùc cô sôû naèm caïnh soâng ñeàu coù beán taøu ñeå chuyeân chôû nguyeân nhieân lieäu vaø saûn phaåm theo ñöôøng soâng, khaû naêng giao thoâng vaø vaän taûi ñöôøng thuûy khoâng lôùn laém. Beân ngoaøi KCN Bieân Hoøa I laø quoác loä 1 vaø quoác loä 51 (ñi Baø Ròa – Vuõng Taøu), neân maät ñoä giao thoâng raát cao. Ñaây cuõng laø moät thuaän lôïi cho vieäc vaän chuyeån. 2.1.3.3. Heä thoáng caáp thoaùt nöôùc Heä thoáng caáp nöôùc Tröôùc maét KCN Bieân Hoøa I vaãn söû duïng nguoàn nöôùc cuûa nhaø maùy nöôùc Thuû Ñöùc Tp.Hoà Chí Minh khoaûng 25.000 m3/ngaøy. Ngoaøi ra, do nhu caàu neân nguoàn nöôùc caáp coøn ñöôïc laáy töø nhaø maùy nöôùc Bình An, Thieän Taân. Heä thoáng thoaùt nöôùc Taïi KCN Bieân Hoøa I, heä thoáng thoaùt nöôùc beân trong cuûa haàu heát caùc nhaø maùy chæ coù thieát bò thu gom vaø maïng löôùi thoaùt nöôùc, maø khoâng coù traïm xöû lyù. Toaøn boä KCN Bieân Hoøa I khoâng coù nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung maø nöôùc thaûi chuû yeáu töø KCN Bieân Hoøa I ñöôïc thu gom vaø bôm veà xöû lyù taïi nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung (NMXLNTTT) KCN Bieân Hoøa II. Ñeå thöïc hieän chöông trình naøy, coâng ty SONADEZI ñaõ ñaàu tö xaây döïng caùc haïng muïc coâng trình : coáng kyõ thuaät baêng ngang Quoác loä 1A, traïm bôm nöôùc thaûi vaø ñöôøng oáng chuyeån nöôùc thaûi töø KCN Bieân Hoøa I veà NMXLNT cuûa KCN Bieân Hoøa II. 2.2. HIEÄN TRAÏNG SAÛN XUAÁT TRONG KHU COÂNG NGHIEÄP Toång dieän tích cuûa KCN Bieân Hoøa I theo quy hoaïch chænh trang laø 335ha, trong ñoù, dieän tích ñaát duøng cho thueâ 251,75ha vaø ñaõ cho thueâ 245ha ñaït 97,31%. Ñeán thaùng 8/2006, coù 103 döï aùn ñaõ ñöôïc ñaàu tö trong KCN Bieân Hoøa I vôùi caùc ngaønh ngheà ñang hoaït ñoäng trong KCN Bieân Hoøa I goàm coù : Cheá bieán thöïc phaåm, ñoà uoáng vaø thöùc aên gia suùc. Thuûy tinh, goám söù vaät lieäu xaây döïng. Hoùa chaát vaø lieân quan ñeán hoùa chaát. Deät nhuoäm, may maëc. Cô khí, luyeän kim vaø gia coâng kim loaïi, cheá taïo maùy. Thieát bò ñieän, ñieän töû, vieãn thoâng. Cheá bieán goã vaø giaáy. Cao su, nhöïa. Xaây döïng. Loaïi hình khaùc (kinh doanh, kho baõi, traïm ñieän,. . .) 2.2.1. Phaân boá caùc nhaø maùy, xí nghieäp Phaân boá caùc nhaø maùy, xí nghieäp trong KCN Bieân Hoøa I noùi chung vaø trong moãi nhaø maùy noùi rieâng thieáu quy hoaïch, ví duï nhö : nhaø maùy söõa naèm caïnh nhaø maùy Acquy. Saûn xuaát keïo, nöôùc chaám trong nhaø maùy sôn, traïm phaùt ñieän naèm caïnh nhaø maùy hoùa chaát saûn xuaát acid vaø xuùt. 2.2.2. Ñaëc ñieåm caùc loaïi hình saûn xuaát Toång soá doanh nghieäp ñaêng kyù hoaït ñoäng taïi KCN Bieân Hoøa I : 103 doanh nghieäp, trong ñoù : 93 doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng (91 doanh nghieäp hoaït ñoäng saûn xuaát, dòch vuï, vaên phoøng, kinh doanh kho baõi. . . vaø 2 traïm ñieän) 10 doanh nghieäp hieän chöa hoaït ñoäng (do taïm ngöng saûn xuaát, chöa ñi vaøo hoaït ñoäng hoaëc ñang trieån khai xaây döïng) Toång soá doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng trong KCN 93 bao goàm caùc loaïi hình doanh nghieäp nhö coâng ty coå phaàn, traùch nhieäm höõu haïn, doanh nghieäp nhaø nöôùc, hoaëc doanh nghieäp lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi vôùi caùc ngaønh ngheà saûn xuaát vaø lónh vöïc hoaït ñoäng ñöôïc theå hieän trong hình 1 sau ñaây : Hình 1 : Bieåu ñoà phaàn traêm caùc ngaønh coâng nghieäp cuûa KCN Bieân Hoøa I. Nguoàn : Ban quaûn lyù caùc KCN tænh Ñoàng Nai, 2007 2.3. HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG CUÛA KHU COÂNG NGHIEÄP BIEÂN HOØA I Ñöôïc xaây döïng töø nhöõng naêm 60 cuûa theá kyû tröôùc, KCN Bieân Hoøa I laø KCN ñaàu tieân ôû Vieät Nam. Cho ñeán nay, KCN ñaõ coù hôn 103 nhaø maùy lôùn nhoû goùp phaàn ñaùng keå vaøo toång saûn löôïng coâng nghieäp cuûa caû nöôùc vaø goùp phaàn ñaùng keå cho söï phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp tænh Ñoàng Nai. Tuy nhieân, ñeán nay ña soá trang thieát bò maùy moùc cuûa caùc nhaø maùy, xí nghieäp ñaõ cuõ kyõ, laïc haäu chöa ñöôïc trang bò ñoåi môùi neân tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng do hoaït ñoäng cuûa KCN Bieân Hoøa I gaây ra raát lôùn. Caùc vaán ñeà moâi tröôøng cuûa KCN bao goàm : OÂ nhieãm moâi tröôøng nöôùc. Hieän traïng chaát löôïng moâi tröôøng khoâng khí. Chaát thaûi raén vaø quaûn lyù chaát thaûi raén. 2.3.1. Tình hình thöïc hieän caùc quy ñònh veà baûo veä moâi tröôøng Thöïc teá taïi KCN Bieân Hoøa I cho thaáy, nhieàu cô sôû chöa thöïc hieän ñaày ñuû vaø nghieâm tuùc caùc noäi dung trong baùo caùo ÑTM vaø nhöõng yeâu caàu trong phieáu pheâ duyeät baùo caùo. Kinh phí daønh cho hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng (BVMT) coøn haïn cheá, vieäc xaây döïng heä thoáng xöû lyù chaát thaûi chaäm tieán haønh vì phöông aùn vaø kinh phí ñeàu phaûi ñöôïc boä, ngaønh chuû quaûn pheâ duyeät, maø cô cheá quaûn lyù coøn cöùng nhaéc neân coâng vieäc trì treä, keùo daøi. Naêng löïc cuûa ña soá caùn boä chuyeân traùch moâi tröôøng coøn haïn cheá vì theá caùc thoâng tin thöôøng khoâng ñaày ñuû, sô xaøi hoaëc coù sai soùt. Ñeå caûi thieän coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng, keát hôïp haøi hoøa caùc tieâu chuaån moâi tröôøng quoác gia vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc hoaït ñoäng thöông maïi quoác teá, caùn boä chuyeân traùch moâi tröôøng trong caùc doanh nghieäp Nhaø Nöôùc caàn ñöôïc ñaøo taïo theâm nhöõng kieán thöùc veà nhaõn hieäu sinh thaùi, ñaùnh giaù chu trình saûn phaåm, kieåm toaùn moâi tröôøng. . . cuõng nhö caùc tieâu chuaån quoác teá veà QLMT. 2.3.2. Hieän traïng chaát löôïng moâi tröôøng: 2.3.2.1. Khoâng khí Nguoàn khí thaûi taïi KCN Bieân Hoøa I laø khí thaûi ñoát nhieân lieäu cuûa maùy phaùt ñieän, loø hôi, loø saáy, loø ñuùc, loø naáu. . . Caùc loaïi nhieân lieäu söû duïng chính laø daàu DO, FO, gas. Khí thaûi ñoát caùc loaïi nhieân lieäu neâu treân chöùa caùc chaát oâ nhieãm nhö buïi, SO2, NOx, CO, toång caùc chaát höõu cô. Vieäc taän duïng xaêm, ñeá giaøy, cao su, pheá thaûi, goã vuïn (ñaõ taåm phuû chaát baûo quaûn), voû haït ñieàu, caën daàu nhôùt, dung moâi pheá thaûi. . . laøm chaát ñoát vaø söû duïng loø thuû coâng ñeå ñoát chaát thaûi trong ñoù coù laãn bao bì baèng nhöïa, chaát deûo, bao bì ñöïng caùc chaát ñoäc haïi, gieû dính daàu, baû sôn. . . raát ñaùng lo ngaïi. Khoùi buïi do ñoát caùc loaïi pheá thaûi neâu treân coù nguy cô gaây oâ nhieãm cao, aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán chaát löôïng saûn phaåm cuûa cô sôû vaø söùc khoûe cuûa daân cö soáng xen keõ trong KCN, ñaëc bieät, khi ñoát caùc chaát thaûi neâu treân taïi caùc loø thuû coâng, nhieät ñoä cao nhaát chæ ñaït vaøi traêm ñoä, khí thaûi sinh ra thöôøng chöùa Dioxin laø moät chaát ñoäc raát maïnh. Buïi trong khoâng khí phaùt sinh töø nhieàu nguoàn : buïi kim loaïi töø caùc loø naáu saét theùp, ñuùc ñoàng, nhoâm, chì, caùc xöôûng gia coâng, cheá taïo saûn phaåm kim loaïi…; buïi ñaát, caùt ñaù, xi maêng. . . töø saûn xuaát beâtoâng, xi maêng, gaïch ngoùi, taám lôïp, kính xaây döïng. . .Buïi nguoàn goác thöïc vaät töø cheá bieán caø pheâ, noâng saûn, thöùc aên gia suùc, cheá bieán goã, boâng... Buïi hoùa chaát daïng boät, buïi boät giaët. Trong cô sôû saûn xuaát caùc chaát khí gaây oâ nhieãm chính laø caùc chaát khí höõu cô bay hôi (dung moâi sôn, keo daùn, möïc in, quang daàu, verni. . .), hôi acid (H2SO4, HCL, H3PO4), chì, thuûy ngaân, H2S, NH3, Cl2, F2. Moät soá cô sôû ñaõ xaây döïng buoàng kín caùch ly vaø laép ñaët heä thoáng xöû lyù hoaëc trang bò heä thoáng chuïp huùt, quaït huùt thu hoài khí oâ nhieãm. Nhöng cuõng coù cô sôû chæ laép ñaët quaït thoåi gioù nhaèm muïc ñích phaân taùn, pha loaõng caùc khí oâ nhieãm, bieän phaùp naøy khoâng giaûi quyeát ñöôïc tình traïng oâ nhieãm beân trong nhaø xöôûng, coâng nhaân lao ñoäng laø ngöôøi bò aûnh höôûng tröïc tieáp. Keát quaû khí thaûi taïi nguoàn caùc cô sôû saûn xuaát trong KCN Bieân Hoøa I ñöôïc trình baøy trong baûng 3. Baûng 3 : Toùm taét keát quaû ño khí thaûi oáng khoùi vaø nguoàn coá ñònh. Thoâng soá Soá maãu phaân tích Keát quaû (mg/m3) Tieâu chuaån (mg/m3) Soá maãu vöôït TC Tyû leä (%) Soá laàn vöôït TC Buïi 37 9,5 – 482 400 1 2,7 1,2 CO 34 2 – 8.069 1.500 5 14,7 1,0 – 5,3 SO2 34 5 – 2.843 1.000 22 64,7 1,4 – 2,9 NOx 34 8 – 1.909 1.500 2 5,8 1,7 -1,9 Zn 1 3,0 100 0 0 Ñaït TC Pb 4 0,006 – 121 30 1 25 4 THC 2 17,2 vaø 47 300 0 0 Ñaït TC Nguoàn : Vieän Kyõ Thuaät Nhieät Ñôùi vaø Baûo Veä Moâi Tröôøng Ghi chuù : Tieâu chuaån trong baûng 2.1 laø giôùi haïn cho khí thaûi töø oáng khoùi vaø nguoàn coá ñònh trong phaïm vi thaønh phoá Bieân Hoøa hoaït ñoäng töø tröôùc khi ban haønh quy ñònh BVMT tænh Ñoàng Nai, 6/1998. Rieâng thoâng soá THC tham khaûo noàng doä giôùi haïn cho pheùp etxaêng dung moâi coâng nghieäp trong cô sôû saûn xuaát. Hieän traïng chaát löôïng khoâng khí töøng nhaø maùy ñöôïc theå hieän trong baûng 4. Baûng 4 : Hieän traïng xöû lyù buïi vaø khí thaûi cuûa caùc DN hoaït ñoäng trong KCN BH I STT Doanh nghieäp Nguoàn phaùt sinh oâ nhieãm Phöông phaùp xöû lyù Cô quan Nhaø nöôùc kieåm tra & caáp giaáy chöùng nhaän 1 Coâng ty CP Beâtoâng Bieân Hoøa Loø hôi Heä thoáng Cyclon 2003 – Sôû TN&MT Ñoàng Nai 2 Nhaø maùy Hoùa Chaát Ñoàng Nai Loø hôi OÁng thoaùt khí Thaùp haáp thu NaOH Boä loïc sôïi thuûy tinh thu hoài acid 2005 – Sôû TN&MT Ñoàng Nai 3 Nhaø maùy Theùp Bieân Hoøa OÁng thoaùt khí thaûi töø loø luyeän, loø nung theùp Heä thoáng loïc buïi vaø xöû lyù khí thaûi 1995 - Sôû TN&MT Ñoàng Nai 4 Coâng ty Daây Ñoàng Vieät Nam CFT Loø naáu ñoàng South wire (Myõ) Q : 20.000 m3/h 1/9/2006 – Sôû TN&MT Ñoàng Nai 5 Coâng ty LD Toân Phöông Nam Loø hôi OÁng thoaùt khí Thaùp haáp thuï (söû duïng dung dòch kieàm) 27/2/2005 – Sôû TN&MT Ñoàng Nai 6 Coâng ty CP Ñieän Cô Ñoàng Nai Loø ñuùc nhoâm OÁng thoaùt khí - Chöa nghieäm thu moâi tröôøng 7 Coâng ty CP Coâng Trình Giao Thoâng Ñoàng Nai OÁng thoaùt khí loø rang, loø saáy Verturi, loïc öôùt cuûa CHLB Ñöùc 1995 – Sôû TN&MT Ñoàng Nai 8 Nhaø maùy Xi Maêng Traéng BMT Quaù trình saûn xuaát - 5/10/2001 – Sôû TN&MT Ñoàng Nai 9 Coâng ty CP Ñöôøng Bieân Hoøa Loø hôi Thaùp haáp thuï (söû duïng nöôùc ñeå haáp thuï) Chöa nghieäm thu moâi tröôøng 10 Coâng ty LD Vieät Phaùp Loø hôi - Chöa nghieäm thu moâi tröôøng 11 Coâng Ty CP Taám Lôïp VLXD Ñoàng Nai OÁng thoaùt khí Heä thoáng loïc buïi tay aùo Chöa nghieäm thu moâi tröôøng 12 Xí nghieäp AÉc Quy Ñoàng Nai OÁng thoaùt khí Thaùp haáp thuï Chöa nghieäm thu moâi tröôøng 13 Xí nghieäp OÁng Thuûy Tinh – coâng ty CP Boùng Ñeøn ÑQ Loø naáu thuûy tinh Thu hoài nhieät – loïc buïi Chöa nghieäm thu moâi tröôøng Nguoàn : Ban Quaûn Lyù Caùc KCN Ñoàng Nai Nhaän xeùt : coù nhieàu maãu khoâng ñaït tieâu chuaån giôùi haïn khí thaûi cuûa Ñoàng Nai veà khoùi buïi, CO, SO2, NOx. Ngoaøi ra, theo khaûo saùt cuûa Sôû Taøi nguyeân Moâi tröôøng Ñoàng Nai, trong 76 doanh nghieäp ñöôïc khaûo saùt ñang hoaït ñoäng trong KCN Bieân Hoøa I cho thaáy : 50 doanh nghieäp phaùt sinh buïi vaø khí thaûi coâng nghieäp, trong doù : Ñaõ coù heä thoáng xöû lyù khí thaûi : 13 doanh nghieäp (trong ñoù coù 7 doanh nghieäp ñaõ ñöôïc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc kieåm tra vaø caáp giaáy chöùng nhaän ñöa vaøo hoaït ñoäng : Xi maêng traéng BMT, coâng ty coå phaàn beâtoâng Bieân Hoøa, nhaø maùy hoùa chaát Ñoàng Nai, nhaø maùy theùp Bieân Hoøa, coâng ty daây ñoàng Vieät Nam CFT, coâng ty LD toân Phöông Nam, coâng ty CP coâng trình giao thoâng Ñoàng Nai). Ñang xaây döïng heä thoáng xöû lyù khí thaûi : 1 doanh nghieäp. Chöa xaây döïng heä thoáng xöû lyù khí thaûi : 36. 11 doanh nghieäp khoâng phaùt sinh khí thaûi coâng nghieäp, trong ñoù : Coù hoaït ñoäng saûn xuaát : 9 doanh nghieäp. Khaùc (kinh doanh, kho baõi, traïm ñieän. . .) : 2. 15 doanh nghieäp khoâng cung caáp thoâng tin. Ñeå giaûm thieåu buïi vaø khí thaûi CO, SO2, NOx phaùt sinh töø caùc phöông tieän vaän chuyeån ra vaø vaøo KCN Bieân Hoøa I, coâng ty Phaùt Trieån KCN Bieân Hoøa ñaõ aùp duïng caùc bieän phaùp : Nhöïa hoùa toaøn boä caùc tuyeán ñöôøng vaän chuyeån trong khuoân vieân KCN Bieân Hoøa I. Quy ñònh vaän toác cuûa caùc xe vaän taûi ra vaø vaøo KCN. Troàng caây xanh xung quanh KCN ñeå chaén buïi vaø taïo caûnh quan thoaùng maùt cho toaøn KCN. 2.3.2.2. Chaát löôïng nguoàn nöôùc Vaøo thôøi ñieåm xaây döïng, vaán ñeà kieåm soaùt nöôùc thaûi chöa ñaët ra, do ñoù phöông thöùc thoaùt nöôùc cuûa KCN Bieân Hoøa I laø thoaùt chung vaø thaûi thaúng ra soâng Ñoàng Nai. Beân trong caùc cô sôû coù coâng trình thu gom vaø maïng löôùi thoaùt nöôùc chung cho caû nöôùc möa vaø nöôùc thaûi. Nöôùc thaûi sinh hoaït xöû lyù baèng beå töï hoaïi, nöôùc thaûi saûn xuaát khoâng xöû lyù, neáu coù chæ laø laéng cô hoïc ñeå thu hoài nguyeân vaät lieäu thaát thoaùt. Töø sau khi coù luaät moâi tröôøng, caùc cô sôû trong KCN Bieân Hoøa I môùi baét ñaàu quan taâm ñeán xöû lyù nöôùc thaûi tröôùc khi thaûi ra ngoaøi. Löu löôïng nöôùc thaûi hieän nay cuûa toaøn KCN vaøo khoaûng 15.000 m3/ngaøy vôùi taûi löôïng oâ nhieãm 5.090 kg BOD, 9.793 kg COD, 80 kg Nitô, 15,6 kg phoâtpho vaø 101 kg daàu khoaùng. Sau ñaây laø moät soá vaán ñeà caàn löu yù : Chæ coù 6 cô sôû laø Daây Ñoàng CFT, baùnh keïo Bieân Hoøa, xí nghieäp OÁng Thuûy Tinh, Ñöôøng Bieân Hoøa, Cao Su Ñoàng Nai, Ajinomoto coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït. Caùc cô sôû coøn laïi vaãn xöû lyù baèng beå töï hoaïi thì chöa ñaït tieâu chuaån thaûi vaøo nguoàn A. Haàu heát caùc cô sôû ñeàu chöa xöû lyù nöôùc thaûi saûn xuaát ñaït tieâu chuaån tröôùc khi thaûi ra soâng Ñoàng Nai. Coù 12 cô sôû ñaõ xaây döïng vaø laép ñaët heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi saûn xuaát laø : boät giaët NET, daây ñoàng Vieät Nam, toân Phöông Nam, taám lôïp VLXD Ñoàng Nai, Donanewtower, hoùa chaát Bieân Hoøa, CP CODONA, giaáy COGIDO, Acquy Ñoàng Nai. . . Vaø ñaây cuõng laø nhöõng cô sôû coù löu löôïng vaø möùc ñoä oâ nhieãm thuoäc loaïi lôùn nhaát KCN Bieân Hoøa I. Heä thoáng thoaùt nöôùc hieän nay cuûa KCN Bieân Hoøa I ôû trong tình traïng khoâng theå kieåm soaùt ñöôïc. Khi möa lôùn, nhieàu cô sôû bò traøn ngaäp. ÔÛ ñaây, nöôùc möa khoâng ñöôïc quaûn lyù toát ñaõ trôû thaønh nguoàn nöôùc thaûi gaây oâ nhieãm ñaùng keå cho ñaát, nöôùc ngaàm, nöôùc maët. Thaønh phaàn nöôùc thaûi cuûa caùc ngaønh saûn xuaát vaø cuûa caùc nhaø maùy trong KCN Bieân Hoøa I raát khaùc nhau, vaø mang tính ñaëc tröng cho töøng ngaønh, töøng nhaø maùy. Baûng 5 : Thaønh phaàn nöôùc thaûi caùc ngaønh CN trong KCN Bieân Hoøa I Ngaønh coâng nghieäp Thaønh phaàn nöôùc thaûi Thoâng soá ñaëc tröng Giaáy vaø Goã Nöôùc thaûi bò oâ nhieãm chuû yeáu bôûi haøm löôïng chaát höõu cô, caùc chæ soá COD, BOD, SS vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp nhieàu laàn Coâng ty Bao Bì Giaáy Sovi : COD : 5.793 mgO2/L BOD : 2.100 mgO2/L SS : 2.300 mgO2/L Cô khí, luyeän kim, vaø ñieän, ñieän töû Thaønh phaàn oâ nhieãm trong nöôùc thaûi chuû yeáu laø daàu vaø kim loaïi naëng Nhaø maùy VICASA : Daàu khoaùng : 98,9 mg/L Zn : 0,4 mg/L Cu : 0,12 mg/L May maëc vaø vaûi sôïi Chuû yeáu laø nöôùc thaûi sinh hoaït Coâng ty VIKOGLOWIN : COD : 2.180 mg/L BOD5 : 750 mg/L VSS : 19.580 mg/L Vaät lieäu xaây döïng OÂ nhieãm chuû yeáu laø haøm löôïng chaát lô löûng lôùn Gaïch men Thanh Thanh : SS : 4.010 mg/L Cheá bieán thöïc phaåm vaø thöùc aên gia suùc Nöôùc thaûi vôùi noàng ñoä chaát höõu cô cao Nhaø maùy caø pheâ Bieân Hoøa : COD : 971 mg/L BOD : 600 mg/L Hoùa chaát vaû lieân quan ñeán hoùa chaát Thaønh phaàn oâ nhieãm cuûa nöôùc thaûi raát phöùc taïp, tuøy nhaø maùy Nhaø maùy boät giaët NET : COD : 2.979 mg/L PTC : 48,1 mg/L Nguoàn : Ban Quaûn Lyù Caùc KCN Ñoàng Nai Caùc doanh nghieäp trong KCN Bieân Hoøa I söû duïng nöôùc töø nhieàu nguoàn khaùc nhau nhö nöôùc thuûy cuïc, nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm. Theo thoáng keâ thì coù 10 DN söû duïng nguoàn nöôùc ngaàm vaø 6 DN söû duïng nguoàn nöôùc maët töø soâng Ñoàng Nai phuïc vuï cho quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát. Baûng 6 : Danh saùch caùc DN coù söû duïng nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët. STT Doanh nghieäp Löôïng nöôùc söû duïng Nöôùc caáp (m3/thaùng) Nöôùc maët (m3/thaùng) Nöôùc ngaàm (m3/thaùng) 1 Nhaø maùy gaïch ngoùi Ñoàng Nai 2.750 0 216 2 Coâng Ty CP Boâng Vaûi 9 KD-TM Mieàn Ñoâng 600 0 960 3 Coâng ty TNHH Viko Glowin 300 0 100 4 Xí nghieäp may coâng nghieäp Ñoàng Nai 200 0 250 5 Nhaø maùy cô khí luyeän kim 3.200 0 80 6 Coâng ty LD toân Phöông Nam 5.600 0 200 7 Coâng ty TNHH Chiu Yuan 31 0 12 8 Coâng ty Cheer Hope Vieät Nam 400 0 300 9 Coâng ty Tín Nghóa–Caûng ICD Bieân Hoøa 500 0 1.500 10 Coâng ty CP ñöôøng Bieân Hoøa 12.360 664.160 0 11 Ajinomoto Vieät Nam 104.000 1.976.000 0 12 Coâng ty CP giaáy Ñoàng Nai 450 332.750 0 13 Coâng ty CP taám lôïp VLXD Ñoàng Nai 4.000 6.000 0 14 Nhaø maùy hoùa chaát Bieân Hoøa 13.500 1.500 0 15 Coâng ty CP Ñoàng Nai (CODONA) 780 7.8000 0 16 Trung taâm kyõ thuaät TCÑLCL 3 3.000 0 100 Nguoàn : Ban Quaûn Lyù Caùc KCN Ñoàng Nai Nhìn chung theo ñaùnh giaù cuûa caùc chuyeân gia moâi tröôøng thoâng qua caùc chöông trình khaûo saùt vaø ñaùnh giaù oâ nhieãm KCN Bieân Hoøa I trong nhöõng naêm gaàn ñaây cho thaáy tình traïng oâ nhieãm nöôùc thaûi cuûa KCN Bieân Hoøa I ñang vaø ngaøy caøng nghieâm troïng. Nöôùc thaûi cuûa caùc doanh nghieäp thöôøng vöôït tieâu chuaån quy ñònh. Vôùi tình traïng naøy, chuùng ta neân coù giaûi phaùp xöû lyù vaø quaûn lyù thích hôïp ñeå haïn cheá vaán ñeà oâ nhieãm nguoàn nöôùc do nöôùc thaûi KCN Bieân Hoøa I gaây ra. Baûng 7 : Caùc thoâng soá vöôït tieâu chuaån trong nöôùc thaûi chung KCN BH I Thoâng soá Soá laàn vöôït (laàn) Thoâng soá Soá laàn vöôït (laàn) TSS BOD COD NTC 12 – 152 1 – 14 17 – 139 2 – 7 NH3 Coliform Daàu môõ Chì 20 – 432 10 – 1.864 3 – 31 3,5 Nguoàn : Sôû Taøi Nguyeân & Moâi Tröôøng Ñoàng Nai 2.3.2.3. Hieän traïng chaát thaûi raén trong khu coâng nghieäp Chaát thaûi raén sinh ra töø KCN Bieân Hoøa I do 3 nguoàn thaûi laø : CTR sinh ra töø caùc quaù trình saûn xuaát. CTR töø caùc heä thoáng xöû lyù khí thaûi vaø nöôùc thaûi. CTR sinh hoaït do caùc hoaït ñoäng cuûa coâng nhaân vaø dòch vuï. Chaát thaûi raén coâng nghieäp CTRCN cuûa KCN Bieân Hoøa I sinh ra ña daïng veà thaønh phaàn töø caùc quaù trình saûn xuaát trong coâng nghieäp. Thaønh phaàn vaø khoái löôïng phuï thuoäc vaøo coâng ngheä saûn xuaát, trình ñoä saûn xuaát, nguyeân ._.hí ñeå ñieàu haønh hoaït ñoäng coù phaûi laø do chính mình chi traû hay khoâng. Chöa coù moät chính saùch hoã trôï hay khuyeán khích naøo cho caùc doanh nghieäp khi tham gia chöông trình. 3.2.4. Caùc söï coá Nhöõng söï coá coù theå xaûy ra khi chöông trình TÑCT ñöôïc ñöa vaøo hoaït ñoäng: Söï coá chaùy noå, roø ræ khi vaän chuyeån chaát thaûi ñeán trung taâm trao ñoåi. Söï coá veà an toaøn lao ñoäng cho coâng nhaân khi tieáp xuùc vôùi moâi tröôøng coù nhieàu chaát thaûi nguy haïi. Khi trung taâm khoâng duy trì ñöôïc moái quan heä giöõa nôi cung caáp nguyeân lieäu vaø nôi tieäu thuï thì löôïn chaát thaûi dö thöøa hoaëc thieáu huït seõ khoù giaûi quyeát. 3.3. CAÙC GIAÛI PHAÙP TRAO ÑOÅI CHAÁT THAÛI TAÏI KCN BIEÂN HOAØ I Moâ hình TÑCT toång quaùt ñöa ra trong sô ñoà 9 vôùi ñaëc ñieåm sau : Caùc loaïi pheá lieäu, pheá phaåm, chaát thaûi ñöôïc taän duïng toái ña ñeå thay theá moät phaàn nhu caàu nguyeân lieäu saûn xuaát cuûa caùc nhaø maùy trong vaø ngoaøi KCN. Chaát thaûi khoâng trao ñoåi ñöôïc thì tieán haønh traû vaøo töï nhieân döôùi daïng thaân thieän moâi tröôøng. Nhaèm muïc ñích xaây döïng moái lieân heä TÑCT giöõa caùc nhaø maùy. Döïa vaøo moâ hình trao ñoåi toång quaùt treân, ñoà aùn ñeà xuaát höôùng trao ñoåi cho ngaønh cheá bieán thöïc phaåm vaø saûn xuaát thöùc aên gia suùc trong KCN Bieân Hoøa I nhö sô ñoà 3.7. Nhaän xeùt : Moâ hình chæ ñöa ra moái lieân heä veà nhu caàu nguyeân vaät lieäu coù theå trao ñoåi. Quaù trình TÑCT xaûy ra trong phaïm vi KCN, chöa coù söï trao ñoåi vôùi beân ngoaøi vaø vôùi töï nhieân. Coù söï phuø hôïp veà maët loaïi hình trao ñoåi, nhöng veà quy moâ, khoái löôïng trao ñoåi vaãn chöa ñaùnh giaù ñöôïc. Khoâng döïa vaøo khoaûng caùch ñòa lyù giöõa caùc nhaø maùy. Caùc cô sôû saûn xuaát phaân boùn höõu cô hay laøm compost, taùi cheá kim loaïi laø ñoái töôïng ñöôïc ñeà xuaát theâm maø hieän taïi KCN vaãn chöa coù. Sô ñoà 9 : Moâ hình trao ñoåi chaát thaûi toång quaùt cho KCN Bieân Hoøa I Coâng ty Donanewtower Coâng ty coå phaàn baùnh keïo BIBICA Xí nghieäp Vitaga Nhaø maùy söõa Dielac Coâng ty ñöôøng Bieân Hoøa Cô sôû taùi cheá kim loaïi Coâng ty bao bì giaáy Bieân Hoøa (SOVI) Sô ñoà 10 : Moâ hình trao ñoåi chaát thaûi cho ngaønh cheá bieán thöïc phaåm vaø thöùc aên gia suùc 3.3.1. Quy cheá, phaùp luaät vaø söï hoã trôï cuûa cô quan nhaø nöôùc 3.3.1.1. Söï hôïp taùc vaø theo ñuùng muïc tieâu chieán löôïc baûo beä moâi tröôøng ñeán naêm 2020 cuûa Thuû Töôùng Chính Phuû Tính hôïp phaùp cuûa hoaït ñoäng TÑCT theå hieän qua caùc vaên baûn phaùp luaät coù lieân quan sau : Quyeát ñònh soá 64/2003/QÑ-TTg ngaøy 22/04/2003 cuûa Thuû Töôùng Chính Phuû veà pheâ duyeät “Keá hoaïch xöû lyù trieät ñeå caùc cô sôû gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng”, coù quy ñònh cuï theå veà vieäc aùp duïng caùc thieát bò, coâng ngheä saûn xuaát TTMT vaø daùn nhaõn moâi tröôøng cho saûn phaåm (nhaõn sinh thaùi hoaëc TTMT). . . trong nhieäm vuï xöû lyù caùc cô sôû gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng (khoaûn 5, ñieàu 3,4 vaø 5 cuûa quyeát ñònh treân). Quyeát ñònh soá 256/2003/QÑ-TTg ngaøy 02/12/2003 cuûa Thuû Töôùng Chính Phuû veà ban haønh chieán löôïc BVMT quoác gia ñeán naêm 2010 vaø ñònh höôùng ñeán naêm 2020, ñaõ coù quy ñònh cuï theå veà vieäc phaùt trieån khoa hoïc – coâng ngheä, khuyeán khích coâng taùc xaõ hoäi hoùa, xaây döïng loái soáng vaø thaân thieän vôùi moâi tröôøng, ñoàng thôøi ban haønh haøng loaït caùc chöông trình troïng ñieåm quoác gia nhaèm phoøng ngöøa, kieåm soaùt vaø xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng. Trong heä thoáng QLMT ISO 14000 ñaõ coù quy ñònh veà daùn nhaõn moâi tröôøng vaø ñaùnh giaù chu trình soáng cuûa saûn phaåm treân cô sôû tieâu chí sinh hoaït hoaëc TTMT nhö laø loaïi saûn phaåm ít gaây neân caùc taùc ñoäng oâ nhieãm moâi tröôøng cuï theå hoaëc coù theå taùi sinh, hoaëc coù theå phaân huûy deã daøng. . . Trong nhieàu taøi lieäu ñaõ aùp duïng khaùi nieäm TTMT cho lónh vöïc nguyeân lieäu saûn xuaát nhö nguyeân lieäu saïch hoaëc TTMT. Thaäm chí trong moâ hình “aùp löïc – traïng thaùi – ñaùp öùng” veà QLMT, coøn söû duïng caùc tieâu chí veà ñaùp öùng ñoái vôùi moâi tröôøng, bao goàm tieâu chuaån veà neáp soáng thaân thieän cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi moâi tröôøng vaø taøi nguyeân thieân nhieân. Ngoaøi ra, coøn coù nhöõng quy dònh lieân quan tröïc tieáp ñeán TÑCT nhö sau : Ñieàu 11, luaät BVMT coù noùi “nhaø nöôùc khuyeán khích vaø taïo ñieàu kieän cho toå chöùc, caù nhaân trong vieäc söû duïng khai thaùc hôïp lyù thaønh phaàn moâi tröôøng, aùp duïng coâng ngheä tieân tieán, coâng ngheä saïch, taän duïng chaát thaûi, tieát kieäm nhieân lieäu, söû duïng naêng löôïng taùi sinh, cheá phaåm sinh hoïc trong nghieân cöùu khoa hoïc saûn xuaát vaø tieâu duøng”. Tuy nhieân , ñieàu naøy vaãn chöa ñöôïc trieån khai cuï theå trong caùc vaên baûn luaät chính thöùc. Quyeát ñònh soá 65/2001/QÑ-BKHCN&MT ngaøy 11/12/2001 cho pheùp taùi söû duïng laïi nhöõng pheá pohaåm ñaõ xöû lyù ñaûm baûo yeâu caàu veà moâi tröôøng laøm nguyeân lieäu vaø ñoàng thôøi coøn keøm theo danh muïc caùc loaïi chaát thaûi naøy. 3.3.1.2. Söï hoã trôï veà phía nhaø nöôùc Caùc KCN Ñoàng Nai chòu söï QLMT cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc nhö Sôû Taøi Nguyeân & Moâi Tröôøng, Ban quaûn lyù caùc KCN Ñoàng Nai vaø coâng ty phaùt trieån KCN. Nhieàu hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan naøy ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp tích cöïc cho chöông trình TÑCT trong vaø ngoaøi KCN. Ñieàu naøy theå hieän söï uûng hoä cuûa caùc caáp laõnh ñaïo trong vieäc hoã trôï veà maët chính saùch khuyeán khích, nhaân löïc vaø taøi chính ñeå chöông trình TÑCT ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån, ñaëc bieät laø chöông trình TÑCT cuûa KCN Bieân Hoøa I coù theå aùp duïng vaøo thöïc teá hieän nay vaø trong töông lai. Nhöõng hoaït ñoäng hoã trôï cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc bao goàm : Chöông trình baùo caùo moâi tröôøng vaø giaùm saùt chaát löôïng moâi tröôøng haøng naêm taïi töøng nhaø maùy trong KCN. Chöông trình kieåm tra ñònh kyø vaø ñoät xuaát caùc nhaø maùy. Ban haønh quy ñònh veà an toaøn thu gom, löu tröõ, vaän chuyeån, xöû lyù vaø tieâu huûy CTNH treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai cuûa Chuû Tòch UÛy Ban Nhaân Daân Tænh Ñoàng Nai thaùng 7/2001 keøm theo quyeát ñònh ban haønh ñaêng kyù chuû nguoàn thaûi. Coâng taùc xöû lyù chaát thaûi vaø tö vaán thöïc hieän giaûm thieåu chaát thaûi taïi nguoàn cuûa xí nghieäp Dòch Vuï Moâi Tröôøng Bieân Hoøa (SONAEM), SONAEM laø ñôn vò ñöôïc tænh Ñoàng Nai caáp giaáy pheùp trong hoaït ñoäng thu gom, löu tröõ, vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi cho khaùch haøng coù nhu caàu treân toaøn tænh. SONAEM höôùng daãn khaùch haøng thu gom, phaân loaïi chaát thaûi taïi nguoàn, ñoùng goùi, ñoùng kieän chaát thaûi theo ñuùng quy chuaån yeâu caàu, tieán haønh vaän chuyeån vaøo kho cuûa SONADEZI, sau doù seõ xöû lyù theo höôùng taùi söû duïng. 3.3.2. Truyeàn thoáng taän duïng cuûa ngöôøi vieät nam Taïi Vieät Nam, quaù trình trao ñoåi caùc loaïi pheá lieäu ñaõ coù töø laâu nhöng chuû yeáu dieãn ra giöõa caùc cô sôû thu mua pheá lieäu vôùi caùc nhaø maùy, giöõa cô sôû thu mua pheá lieäu vôùi caùc cô sôû taùi sinh taùi cheá, giöõa nhöõng ngöôøi thu mua ve chai vôùi caù hoä gia ñình. Quaù trình trao ñoåi naøy coù theå gaëp thaáy ôû moïi nôi töø hoä gia ñình cho ñeán caùc nhaø maùy trong KCN. Do ñaëc tính cuûa CTCN neân pheá lieäu chuû yeáu ñöôïc trao ñoåi taäp trung vaøo CTRCN. Phöông thöùc trao ñoåi chuû yeáu laø giöõa caùc nhaø maùy vaø caùc cô sôû thu mua taùi cheá pheá lieäu töø beân ngoaøi KCN chæ moät soá ít nhaø maùy thöïc hieän trao ñoåi vôùi nhau hoaëc taùi söû duïng taïi choã. Hieän nay, ôû nöôùc ta, ñaõ coù nhieàu coâng ty mua caùc nguoàn nguyeân lieäu coù nguoàn goác laø chaát thaûi, pheá phaåm ôû nöôùc ngoaøi vaø ôû caùc coâng ty taùi cheá trong nöôùc (DNTN Taân Phaùt Taøi, coâng ty Taân Ñöùc Thaûo. . .) phuïc vuï cho hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa coâng ty mình. Ñaây laø cô sôû ñeå chöông trình TÑCT ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån phuïc vuï cho nhu caàu saûn xuaát ñoàng thôøi giaûm taùc ñoäng veà moïi maët do oâ nhieãm cuûa caùc loaïi chaát thaûi trong coâng nghieäp gaây ra. CHÖÔNG 4 MOÂ HÌNH TRUNG TAÂM TRAO ÑOÅI THOÂNG TIN VEÀ CHAÁT THAÛI CHO KHU COÂNG NGHIEÄP BIEÂN HOØA I 4.1. SÖÏ CAÀN THIEÁT THAØNH LAÄP TRUNG TAÂM TRAO ÑOÅI THOÂNG TIN CHAÁT THAÛI Phaùt trieån coâng nghieäp taát yeáu seõ taùc ñoäng maïnh meõ ñeán moâi tröôøng. Ñaëc bieät, caùc KCN nöôùc ta hieän nay coù cuøng moät ñaëc ñieåm chung laø heä thoáng cô sôû haï taàng chöa hoaøn chænh nhöng ñaõ coù moät soá nhaát dònh caùc nhaø maùy, xí nghieäp coâng nghieäp ñang hoaït ñoäng. Vieäc xaây döïng cô sôû haï taàng KCN vaãn ñang tieáp tuïc thöïc hieän trong khi moät soá nhaø maùy vaãn ñang hoaït ñoäng bình thöôøng. Vì vaäy, oâ nhieãm moâi tröôøng KCN hieän nay laø keát quaû toång hôïp cuûa caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, xaây döïng, giao thoâng vaän taûi vaø vieäc aûnh höôûng laãn nhau laø khoâng traùnh khoûi. Bieän phaùp kyõ thuaät giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng ñöôïc aùp duïng phaàn lôùn taïi caùc nöôùc töø tröôùc ñeán nay laø giaûi phaùp xöû lyù cuoái ñöôøng oáng. Tuy nhieân, sau thôøi gian daøi aùp duïng, caùc nöôùc naøy ngaøy caøng nhaän thaáy nhöõng baát caäp cuûa giaûi phaùp naøy. Do ñoù, daàn daàn caùc giaûi phaùp khaùc, khaéc phuïc ñöôïc nhöõng haïn cheá cuûa xöû lyù cuoái ñöôøng oáng ñaõ ñöôïc phaùt trieån vaø aùp duïng. Traûi qua thôøi gian daøi phaùt trieån coâng nghieäp, ñeå ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu ngaøy caøng khaét khe veà moâi tröôøng, vôùi ñieàu kieän coâng ngheä tieân tieán cuûa caùc nöôùc phaùt trieån, chieán löôïc moâi tröôøng vaø quaûn lyù chaát thaûi ñöôïc aùp duïng ôû caùc nöôùc naøy nhö hình 6. Ngaên ngöøa vaø giaûm thieåu chaát thaûi taïi nguoàn (saûn xuaát saïch hôn) Taùi sinh vaø taùi söû duïng chaát thaûi (tra ñoåi chaát thaûi) Xöû lyù cuoái ñöôøng oáng Giaûi phaùp öu tieân löïa choïn Thaûi boû hôïp veä sinh Giaûi phaùp ít öu tieân löïa choïn nhaát Hình 6 : Thöù töï öu tieân trong chieán löôïc quaûn lyù chaát thaûi Ngaên ngöøa vaø giaùm saùt chaát thaûi taïi nguoàn phaùt laø chieán löôïc ñöôïc yeâu chuoäng nhaát, vì ít chaát thaûi töùc khoâng coù oâ nhieãm neân chi phí xöû lyù vaø quaûn lyù thaáp. Khi caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa vaø giaûm thieåu chaát thaûi taïi nguoàn khoâng theå aùp duïng, chaát thaûi phaûi ñöôïc taùi söû duïng laøm nguyeân lieäu saûn xuaát ôû nhöõng quy trình saûn xuaát khaøc ñeå taïo ra saûn phaåm môùi. Ngay caû khi aùp duïng ngaên ngöøa vaø giaõm thieåu taïi nguoàn cuõng nhö taùi sinh taùi söû duïng hay trao ñoåi chaát thaûi, cuoái cuøng vaãn coøn chaát thaûi caàn phaûi xöû lyù toát tröôùc khi thaûi vaøo moâi tröôøng nhaèm ngaên chaën vaø haïn cheá caùc ruûi ro moâi tröôøng cuõng nhö söùc khoûe coäng ñoàng. Thöïc teá cho thaáy, caùc giaûi phaùp treân ôû moät möùc ñoä naøo ñoù coù taùc duïng vaø öu ñieåm rieâng tuøy theo ñieàu kieän cuûa nhaø saûn xuaát. Tuy nhieân, toå hôïp caùc giaûi phaùp treân laïi vaø öùng duïng vaøo thöïc tieãn cuûa nhaø maùy laø phöông phaùp hieäu quaû nhaát trong vieäc khaéc phuïc quaù trình suy thoaùi moâi tröôøng ñang dieãn ra nhö hieän nay. ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån treân theá giôùi, söï toå hôïp caùc giaûi phaùp BVMT khaùc nhau ñaõ ñöôïc nghieân cöùu thöïc thi theo quan ñieåm sinh thaùi coâng nghieäp. ÔÛ nöôùc ta, do ñieàu kieän cô sôû vaät chaát vaø coâng ngheä cho hoaït ñoäng saûn xuaát cuõng nhö BVMT ngheøo naøn, vôùi nhaän thöùc veà vaán ñeà BVMT hieän taïi cuûa caùc nhaø saûn xuaát vaø hôn nöõa laø caáp quaûn lyù nhaø nöôùc coøn yeáu keùm. Haàu heát caùc döï aùn cho moâi tröôøng ñeàu toán nhieàu kinh phí nhöng chæ naèm goïn trong giaáy tôø, vaãn laø nhöõng döï aùn treo hoaëc hieäu quaû aùp duïng thaáp, chæ mang tính chaát phong traøo . . . Do ñoù, vieäc aùp duïng caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa vaø xöû lyù theo thöù töï öu tieân noùi treân seõ raát ít khaû thi. Hieån nhieân, ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng, chieán löôïc quaûn lyù chaát thaûi vaø BVMT cuoái cuøng seõ phaûi tieán tôùi moâ hình treân. Tuy nhieân, vôùi ñieàu kieän kinh teá, xaõ hoäi hieän taïi, ñeå khaéc phuïc vaø haïn cheá suy thoaùi vaø oâ nhieãm moâi tröôøng do hoaït ñoäng coâng nghieäp, giaûi phaùp coù khaû thi nhaát vaø deã daøng aùp duïng seõ phaûi theo thöù töï öu tieân khaùc, ñoù laø : Taùi sinh vaø taùi söû duïng chaát thaûi. Xöû lyù cuoái ñöôøng oáng. Daàn daàn tieán tôùi thöïc hieän ngaên ngöøa vaø giaûm thieåu chaát thaûi taïi nguoàn. Nhö vaäy, taùi sinh taùi söû duïng vaø trao ñoåi chaát thaûi laø giaûi phaùp ñöôïc öu tieân nhaát trong ñònh höôùng quaûn lyù chaát thaûi beàn vöõng hieän nay cuûa nöôùc ta. Maëc duø coøn nhieàu khoù khaên veà maët coäng ngheä, quaûn lyù vaø yù thöùc caûn trôû hoaït ñoäng TÑCT nhöng vaãn coù nhieàu hôn caùc yeáu toá thuaän lôïi cuõng nhö xeùt veà maët lôïi ích ñaït ñöôïc khi thöïc hieän chöông trình TÑCT neân öu tieân phaùt trieån hoaït ñoäng naøy. 4.1.1. Lôïi ích cuûa hoaït ñoäng trao ñoåi chaát thaûi 4.1.1.1. Lôïi ích kinh teá Giaûm chi phí vaän chuyeån, thaûi boû chaát thaûi. Giaûm chi phí ñaàu tö vaø vaän haønh heä thoáng xöû lyù chaát thaûi. Giaûm chi phí baûo trì, baûo döôõng nhôø söû duïng chung cô sôû haï taàng vaø caùc dòch vuï khaùc. Giaûm tröôøng hôïp bò phaït do khoâng tuaân thuû quy ñònh veà moâi tröôøng. Tieát kieäm vaø taêng hieäu quaû söû duïng nguyeân, nhieân lieäu vaø naêng löôïng. Taêng thu nhaäp töø pheá phaåm, pheá lieäu vaø chaát thaûi. 4.1.1.2. Lôïi ích moâi tröôøng Giaûm khai thaùc taøi nguyeân moâi tröôøng. Giaûm nguoàn gaây oâ nhieãm vaø chaát thaûi. Giaûm gaùnh naëng veà moâi tröôøng. Naâng cao chaát löôïng moâi tröôøng töï nhieân. Taêng hieäu suaát söû duïng taøi nguyeân. 4.1.1.3. Lôïi ích xaõ hoäi Naâng cao möùc soáng cuûa toaøn xaõ hoäi. Thu huùt caùc nhaø ñaàu tö quan taâm ñeán vaán ñeà moâi tröôøng. Taïo theâm coâng aên vieäc laøm trong moâi tröôøng phaùt trieån coâng nghieäp saïch hôn. TÑ CT laø cô sôû ñeå cô quan nhaø nöôùc xaây döïng caùc chieán löôïc phaùt trieån coâng nghieäp beàn vöõng höôùng ñeán coâng nghieäp sinh thaùi trong töông lai. Nhö vaäy, xeùt veà maët lôïi ích laâu daøi vaø nhöõng thöû thaùch khoù khaên coù theå khaéc phuïc ñöôïc, chöông trình TÑCT laø coù theå tieán haønh vaø caàn nhieàu ñaàu tö, quan taâm hôn nöõa ñeå hoaït ñoäng naøy ngaøy caøng trôû neân roäng raõi. Vaäy, yeâu caàu böùc thieát ñeå hoã trôï cho chöông trình laø caàn phaûi coù moät trung taâm trao ñoåi thoâng tin veà chaát thaûi ñeå cho doanh nghieäp coù theå naém baét thoâng tin vaø tieán haønh trao ñoåi nhö caùc dòch vuï trao ñoåi chaát thaûi ñaõ phaùt trieån maïnh ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi. 4.1.2. Giôùi thieäu trung taâm trao ñoåi thoâng tin chaát thaûi Trung taâm trao ñoåi thoâng tin chaát thaûi ñöôïc thieát keá vôùi muïc ñích phuïc vuï cho vieäc truyeàn baù thoâng tin veà chaát thaûi moät caùch roäng raõi ñeán caùc toå chöùc, caù nhaân coù quan taâm. Hoaït ñoäng cuûa trung taâm TÑTTCT seõ mang laïi nhöõng lôïi ích cho vieäc mua baùn chaát thaûi vaø noù ñoùng vai troø quyeát ñònh trong vieäc hình thaønh moät thò tröôøng chaát thaûi hoaït ñoäng hieäu quaû. 4.2. VAI TROØ, CHÖÙC NAÊNG CUÛA TRUNG TAÂM TRAO ÑOÅI THOÂNG TIN CHAÁT THAÛI Trung taâm TÑTTCT coù chöùa naêng cung caáp nhöõng thoâng tin caàn thieát lieân quan ñeán caùc loaïi pheá lieäu, pheá phaåm, chaát thaûi maø caùc cô sôû, nhaø maùy caàn trao ñoåi (mua vaø baùn), hoaëc caùc loaïi chaát thaûi caàn phaûi xöû lyù. Khoâng nhöõng theá, trung taâm TÑTTCT phaûi coù traùch nhieäm lôùn ñoái vôùi caùc nhaø maùy laø ñoái taùc cuûa trung taâm thoâng qua hoaït ñoäng quaûng caùo tìm kieám nguoàn nguyeân lieäu cuõng nhö nguoàn tieâu thuï pheá phaåm, chaát thaûi cuûa nhaø maùy. Trung taâm TÑTTCT khoâng chæ coù nhieäm vuï ñôn giaûn laø thu mua, trao ñoåi chaát thaûi maø nhieäm vuï quan troïng baäc nhaát cuûa trung taâm laø xoay voøng, luaân chuyeån chaát thaûi, khoâng ñeå chaát thaûi toàn ñoïng laïi taïi trung taâm hay nhaø maùy. Muïc ñích chính cuûa trung taâm giuùp cho caùc nhaø maùy coù theå söû duïng lieân tuïc pheá lieäu, chaát thaûi nhö nguoàn “nguyeân lieäu môùi” ñoàng thôøi giaûm ñeán möùc toái thieåu löôïng chaát thaûi xaû vaøo moâi tröôøng, haïn cheá phaàn naøo oâ nhieãm moâi tröôøng nhö hieän nay. Nhö vaäy, trung taâm phaûi lieân tuïc tìm kieám caùc ñoái taùc trong vieäc cung caáp vaø thaâu nhaän caùc nguoàn nguyeân lieäu môùi, thuyeát phuïc khaùch haøng tham gia chu trình trao ñoåi moät caùch lieân tuïc ñeå taïo ra moät thò tröôøng chaát thaûi hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Ngoaøi ra, vôùi chöùc naêng vaø nhieäm vuï nhö treân, moät trung taâm TÑTTCT phaûi ñaït ñöôïc caùc yeâu caàu nhö sau : Cung caáp thoâng tin maø caùc cô sôû saûn xuaát coù nhu caàu mua vaø baùn. Laø chieác caàu noái giöõa cô sôû ñoùng vai troø laø nhaø cung caáp vaø ngöôøi tieâu duøng. Noùi caùch khaùc, trung taâm phaûi taïo ra ñöôïc moät thò tröôøng hoaït ñoäng coù hieäu quaû maø maët haøng ôû ñaây laø caùc loaïi pheá phaåm, chaát thaûi. . . Thoâng tin veà chaát thaûi phaûi roõ raøng, ñaày ñuû caùc ñaëc tính taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc trao ñoåi (mua vaø baùn). ÔÛ ñaây, muoán ñaït ñöôïc ñieàu naøy trung taâm neân trình baøy caùc loaïi chaát thaûi theo daïng sau : Nguyeân lieäu saün coù. Nguyeän lieäu caàn cung caáp. Thoâng tin phaûi ñöôïc caäp nhaät thöôøng xuyeân, tieán haønh lieät keâ lieân tuïc caùc loaïi nguyeân lieäu nhö treân ñeå ñaûm baûo cung caáp ñaày ñuû, kòp thôøi vaø deã daøng cho caùc doanh nghieäp. Trung taâm phaûi taïo ñieàu kieän cho caùc coâng ty coù nguyeân vaät lieäu caàn baùn coù theå thöïc hieän chöông trình quaûng caùo ñeå tìm ñoái taùc. 4.3. NHIEÄM VUÏ CUÛA TRUNG TAÂM Trung taâm TÑTTCT coù nhieäm vuï thu thaäp nhöõng thoâng tin lieân quan ñeán pheá lieäu, pheá phaåm, chaát thaûi trong KCN. Trung taâm naøy seõ xöû lyù thoâng tin thu thaäp ñöôïc ñeå töø ñoù coù keá hoaïch saép xeáp löu tröõ caùc thoâng tin caàn thieát hoaëc xuaát thoâng tin ñeå tieán haønh cho caùc nhaø maùy thöïc hieän trao ñoåi chaát thaûi vôùi nhau. 4.3.1. Thu thaäp thoâng tin Trong giai ñoaïn naøy trung taâm TÑTTCT phaûi thöïc hieän xaùc ñònh caùc yeáu toá, caùc thoâng tin sau : Caùc nhaø maùy coù tieàm naêng trao ñoåi trong KCN. Nhöõng thoâng tin veà khoái löôïng cuõng nhö thaønh phaàn nguyeân lieäu ñaàu vaøo vaø pheá phaåm, chaát thaûi ñaàu ra cuûa nhoùm caùc nhaø maùy naøy. Ñaëc tính cuûa pheá lieäu, chaát thaûi. Trình ñoä coâng ngheä cuûa nhaø maùy coù khaû naêng taùi söû duïng chaát thaûi, pheá phaåm maø chaát löôïng saûn phaåm vaãn ñaûm baûo hay khoâng? Ñòa chæ lieân laïc cuûa caùc nhaø maùy. Caäp nheät thoâng tin lieân tuïc ñeå bieát ñöôïc nhu caàu cuûa töøng nhaø maùy trong KCN. 4.3.2. Xöû lyù thoâng tin Trong giai ñoaïn naøy seõ thöïc hieän caùc nhieäm vuï sau : Saép xeáp caùc nhaø maùy theo töøng loaïi hình coâng nghieäp, theo töøng loaïi pheá phaåm, chaát thaûi. Vieäc saép xeáp nhö vaäy seõ deã daøng cho coâng taùc kieåm tra cuõng nhö trong vieäc laäp keá hoaïch hay tieán haønh cho caùc nhaø maùy trao ñoåi chaát thaûi vôùi nhau. Xem xeùt caùc khaû naêng trao ñoåi coù theå thöïc hieän ñöôïc giöõa caùc loaïi hình coâng nghieäp, giöõa caùc nhaø maùy. Xaùc ñònh phöông thöùc trao ñoåi caùc loaïi pheá phaåm, chaát thaûi vaø xem xeùt caùc thaønh phaàn naøy coù caàn thieát phaûi xöû lyù sô boä hoaëc xöû lyù trieät ñeå. Xaùc ñònh khoaûng caùch trao ñoåi coù phuø hôïp, nhöõng ñieåm thuaän lôïi, baát lôïi vaø khaû naêng khaéc phuïc nhöõng khoù khaên trong quaù trình trao ñoåi. 4.3.3. Löu tröõ thoâng tin Taïi trung taâm TÑTTCT coøn coù chöùc naêng löu tröõ caùc thoâng tin caàn thieát nhö nguyeân lieäu ñaàu vaøo, chaát thaûi, pheá lieäu, ñaàu ra cuûa töøng loaïi hình coâng nghieäp, caùc loaïi pheá phaåm, chaát thaûi cuûa töøng nhaø maùy, thôøi gian thaûi, thôøi gian thu gom, ñònh kyø cung caáp nguyeân lieäu cho caùc nhaø maùy vaø caùc coâng ngheä cô baûn cuûa caùc nhaø maùy cuõng nhö ñòa chæ lieân laïc cuûa nhaø maùy caàn baùn vaø cô sôû caàn mua nguyeân lieäu. Saép xeáp löu tröõ thoâng tin veà thaønh phaàn vaø khoái löôïng cuõng nhö ñaëc tính cuûa caùc loaïi pheá phaåm, chaát thaûi. Qua ñoù, vieäc trao ñoåi thoâng tin giöõa caùc nhaø maùy vaø trung taâm seõ deã daøng hôn, tieän lôïi hôn vaø trao ñoåi dieãn ra nhanh choùng. Trung taâm TÑTTCT coù nhieäm vuï löu tröõ trhoâng tin veà caùc nhaø maùy, phaân loaïi theo loaïi hình coâng nghieäp, theo loaïi chaát thaûi vaø saép xeáp löu tröõ teân pheá lieäu, chaát thaûi theo anphabe, theo ñaëc tính, theo nguyeân lieäu. . . ñeå deã daøng trong vieäc nhaäp lieäu cuõng nhö xuaát lieäu. 4.3.4. Xuaát thoâng tin Khi nhaø maùy caàn thoâng tin töø nguoàn nguyeân lieäu hay pheá lieäu, pheá phaåm, chaát thaûi coù theå lieân heä vôùi trung taâm qua caùc maãu phieáu thoâng tin, khi ñoù trung taâm seõ cung caáp caùc thoâng tin caàn thieát cho nhaø maùy. Hoaëc caùc nhaø maùy coù theå lieân heä tröïc tieáp vôùi trung taâm thoâng qua ñieän thoaïi, fax, e-mail. 4.4. CAÙC BÖÔÙC THÖÏC HIEÄN Thoâng tin veà chaát thaûi cuûa doanh nghieäp ñöôïc cung caáp vaø cho pheùp thoâng baùo roäng raõi treân trang web laø yeáu toá cöïc kyø quan troïng, quyeát ñònh söï hình thaønh cuõng nhö toàn taïi cuûa trung taâm. Do ñoù, caùc böôùc caàn phaûi tieán haønh nhö sau : Thu thaäp thoâng tin vaø thuyeát phuïc söï ñoàng yù tham gia cuûa doanh nghieäp : Thieát keá phieáu thoâng tin (nhö maãu trong phuï luïc 1). Tieáp xuùc vôùi doanh nghieäp vaø göûi phieáu thoâng tin (bao goàm phieáu thoâng tin veà nguyeân vaät lieäu saün coù vaø phieáu thoâng tin nguyeân vaät lieäu caàn cung caáp). Nhaän laïi phieáu thoâng tin töø doanh nghieäp. Toå hôïp soá lieäu töø phieáu thoâng tin vaø löu tröõ hoà sô. Thoâng baùo roäng raõi caùc thoâng tin veà nguyeân vaät lieäu coù theå trao ñoåi ñöôïc vôùi söï ñoàng yù cuûa doanh nghieäp baèng caùch ñöa leân trang Web cuûa trung taâm TÑTTCT : Thieát keá trang Web cho trung taâm TÑTTCT. Ñöa thoâng tin ñaõ thu thaäp töø phieáu thoâng tin leân trang Web cuûa trung taâm. Vaän haønh trang web. Löu tröõ vaø caäp nhaät thoâng tin lieân tuïc. Hoaït ñoäng cuûa trung taâm phaûi ñöôïc theå hieän qua trang Web vôùi nhöõng haïng muïc thoâng tin nhö sau : Giôùi thieäu veà hoaït ñoäng cuûa trung taâm. Trình baøy caùc nguyeân lieäu saün coù. Trình baøy caùc loaïi nguyeân lieäu maø caùc ñôn vò tham gia yeâu caàu. Ñaêng kyù tham gia söû duïng trang thoâng tin. Phaûn hoài töø caùc toå chöùc, caù nhaân. Thoáng keâ keát quaû hoaït ñoäng. 4.5. ÑEÀ XUAÁT MOÂ HÌNH TRUNG TAÂM TRAO ÑOÅI THOÂNG TIN CHAÁT THAÛI CHO KHU COÂNG NGHIEÄP BIEÂN HOØA I 4.5.1. Giôùi thieäu hoaït ñoäng cuûa trung taâm Trung taâm TÑTTCT KCN Bieân Hoøa I ñöôïc thieát keá nhaèm cung caáp thoâng tin veà chaát thaûi cuõng nhö caùc loaïi pheá lieäu, saûn phaåm phuï phuïc vuï cho hoaït ñoäng TÑCT. Trung taâm seõ keát hôïp cuøng Trung Taâm Trao Ñoåi Saûn Phaåm Phuï tieán haønh caùc hoaït ñoäng thu gom, phaân loaïi, taùi cheá vaø cung caáp thoâng tin veà caùc loaïi nguyeân lieäu phuïc vuï cho saûn xuaát töø chaát thaûi vôùi giaù reû hôn. Trung taâm cuõng seõ tö vaán cho caùc nhaø maùy coù nhu caàu mua nguyeân lieäu coù nguoàn goác laø chaát thaûi töø caùc coâng ty töông öùng ñeå caùc coâng ty coù theå töï tìm ñoái taùc vôùi nhau ñeå giaûm ñöôïc chi phí giao dòch. Khaùch haøng quan taâm ñeán hoaït ñoäng hoaëc coù nhu caàu veà nguyeân lieäu hay tìm hieåu caùc coâng ngheä taùi cheá vaø höôùng taùi söû duïng chaát thaûi coù theå truy caäp vaøo trang thoâng tin cuûa trung taâm. Caùc loaïi chaát thaûi ñaõ tieán haønh trao ñoåi coù hieäu quaû trong nöôùc : Cao su : phaân loaïi, baêm thaønh haït laøm cao su nguyeân lieäu. Giaáy vuïn, giaáy carton : xay, hoùa raén, taïo thaønh giaáy cuoän laøm nguyeân lieäu cho saûn xuaát giaáy carton. Nhöïa caùc loaïi : phaân loaïi, baêm thaønh haït nhöïa nguyeân lieäu. Thuøng phuy kim loaïi : laøm chaäu, khay, xoâ. . . Phoâi maït, vuïn kim loaïi : saûn xuaát dung dòch FeCl3 ñeå laøm hoùa chaát xöû lyù nöôùc thaûi coâng nghieäp. 4.5.2. Caùc loaïi nguyeân lieäu saün coù taïi trung taâm Caùc loaïi nguyeân lieäu saün coù taïi trung taâm ñöôïc trình baøy theo töøng loaïi, trong moãi loaïi laïi phaân ra nhieàu nhoùm. Caùch trình baøy naøy giuùp khaùch haøng deã daøng xaùc ñònh loaïi chaát thaûi caàn mua hoaëc giôùi thieäu. Baûng 20 : Nguyeân lieäu saün coù taïi trung taâm STT Teân chaát thaûi Thaønh phaàn Khoái löôïng (taán/naêm) Toång coäng (taán/naêm) 1 Xi kim loaïi Xi than Xi chì Xi kim loaïi Xi nhoâm Xi ñoàng Xi naáu gang 2 Phoâi vaø maït vuïn kim loaïi Toân vuïn Maït phoâi gang Saét theùp vuïn Phoâi saét vuïn Daây keõm vuïn Vuïn kim loaïi 3 Maït goã, goã vuïn Maït cöa Goã vuïn 4 Giaáy, giaáy vuïn Giaáy bao bì pheá lieäu Giaáy khoâng ñaït tieâu chuaån Boät giaáy thu hoài Bao bì carton 5 Vaûi boâng vuïn Vaûi vuïn Chæ vuïn Boâng vuïn 6 Da, cao su, thuûy tinh Da Cao su Thuûy tinh 7 Nhöïa, nylon, thuøng can caùc loaïi Nhuïa caùc loaïi Phoâi nhöïa Khay nhöïa Maøng PS pheá lieäu Nylon Thuøng can caùc loaïi 8 Bao bì caùc loaïi Bao bì chöùa hoùa chaát Bao bì loaïi PP Bao bì pheá phaåm Khaùch haøng muoán giôùi thieäu veà nguyeân lieäu cuûa mình caàn ñieàn ñaày ñuû thoâng tin vaø khung maãu cuûa trang web maø trung taâm ñaõ ñöa ra ôû baûng 21 : Baûng 21 : Maãu ñaêng kyù giôùi thieäu nguyeân lieäu saün coù. 4.5.3. Nguyeân lieäu caàn cung caáp Khaùch haøng caàn cung caáp nguyeân lieäu phaûi ñaêng kyù vaøo trang web cuûa trung taâm theo ñuùng maãu nhö trong baûng 22 : Baûng 22 : Maãu ñaêng kyù nguyeân lieäu mong muoán. 4.5.4. Phaûn hoài töø caùc caù nhaân, toå chöùc Caùc caù nhaân, toå chöùc coù yù kieán phaûn aùnh hoaëc ñoùng goùp coù theå göûi mail cho trung taâm theo maãu thieát keá nhö baûng 23. Baûng 23 : Maãu thö phaûn hoài cuûa trung taâm. Nhaän xeùt : Vieäc ñeà xuaát moâ hình trung taâm TÑTTCT döïa treân ñieàu kieän hieän taïi cuûa Vieät Nam vaø hoïc hoûi kinh nghieäm cuûa caùc dòch vuï TÑCT ñaõ hoaït ñoäng coù hieäu quaû treân theá giôùi. Vôùi ñaëc ñieåm nhö vaäy, trung taâm TÑTTCT ñöôïc ñeà xuaát theå hieän nhöõng ñieåm sau : Trung taâm TÑTTCT thöïc chaát laø moät trang web hoaït ñoäng cuøng trung taâm Trao Ñoåi Saûn Phaåm Phuï (bao goàm caû thu gom, sô cheá hoaëc taùi cheá vaø cung caáp). Trang web ñöôïc ñöa ra mang tính chaát ñôn giaûn, deã tieáp caän vôùi nhöõng phaàn cô baûn caàn coù cuûa moät trung taâm TÑTTCT. Ñeå trung taâm hoaït ñoäng coù hieäu quaû caàn phaûi thieát keá theâm nhieàu phaàn phong phuù nhö : höôùng daãn ñaêng kyù vaø söû duïng trang web, caùc coâng trình nghieân cöùu thöïc tieãn cho taùi sinh, taùi söû duïng, muc nhöõng keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc. . . KEÁT LUAÄN Keát luaän : Trong ba loaïi hình thöùc phaùt sinh chaát thaûi nöôùc thaûi, khí thaûi vaø chaát thaûi raén thì nöôùc thaûi vaø chaát thaûi raén coù khaû naêng trao ñoåi ñaëc bieät laø chaát thaûi raén coù khaû naêng trao ñoåi raát cao. Chæ coù moät soá ít nhaø maùy phaùt sinh chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi kyù hôïp ñoàng xöû lyù vôùi caùc coâng ty xöû lyù chaát thaûi coâng nghieäp, tình traïng caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp töï thöïc hieän caùc bieän phaùp xöû lyù vaø tieâu huûy chaát thaûi khoâng an toaøn nhö laø tieâu huûy chung vôùi caùc loaïi chaát thaûi ñoâ thò khaùc, löu giöõ ngay taïi cô sôû, baùn cho caùc cô sôû taùi cheá hoaëc thaäm chí laø ñoå boû moät caùch tuyø tieän laø hình thöùc phoå bieán hieän nay taïi KCN. KCN Bieân Hoaø I coù tieàm naêng trao ñoåi pheá lieäu vaø chaát thaûi raát lôùn, trong ñoù 93% chaát thaûi coù khaû naêng trao ñoåi vaø chæ coù 7% caùc loaïi chaát thaûi caàn phaûi xöû lyù. Moâ hình trung taâm trao ñoåi thoâng tin chaát thaûi ñöôïc xaây döïng vôùi muïc ñích phuïc vuï trao ñoåi pheá lieäu, chaát thaûi giöõa caùc nhaø maùy trong KCN moät caùch coù hieäu quaû hôn, ñoàng thôøi vieäc trao ñoåi chaát thaûi seõ haïn cheá nhöõng chaát thaûi nguy haïi ñi vaøo moâi tröôøng do hoaït ñoäng thu gom, luö tröõ vaø xöû lyù cuûa caùc cô sôû thu mua pheá lieäu. Lôïi ích veà maët kinh teá ñoái vôùi trung taâm trao ñoåi chaát thaûi ñaõ chöùng minh cho caùc nhaø maùy thaáy raèng vieäc trao ñoåi khoâng chæ thöïc hieän ñoái vôùi chaát thaûi khoâng nguy haïi maø ngay caû chaát thaûi nguy haïi cuõng tham gia vaøo quaù trình trao ñoåi, khi ñoù chi phí phaûi traû cho xöû lyù chaát thaûi seõ giaûm vaø thaäm chí coù theå kinh doanh chaát thaûi ñeå thu theâm nguoàn voán töø chaát thaûi. Kieán nghò : Ñeå naâng cao hieäu quaû taùi sinh, taùi cheá, ñoàng thôøi giaûm löôïng chaát thaûi khueách taùn ra moâi tröôøng, moät soá cô sôû cho nhaân vieân thöïc hieän phaân loaïi sô boä chaát thaûi taïi nguoàn (taïi caùc nhaø maùy tham gia) thaønh caùc chaát coù theå taùi sinh, taùi cheá vaø caùc chaát khaùc. Ñaây cuõng laø giaûi phaùp vöøa mang laïi hieäu quaû kinh teá vöøa ñaûm baûo veà maët moâi tröôøng ñoàng thôøi thu huùt ñöôïc nhieàu doanh nghieäp tham gia vaøo trung taâm trao ñoåi chaát thaûi. Caùc cô sôû taùi sinh, taùi cheá mua nguyeân lieäu töø caùc nhaø maùy trong KCN daïng hôïp ñoàng daøi haïn. Ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho Trung taâm Trao Ñoåi Thoâng Tin Chaát Thaûi hoaït ñoäng cuõng nhö thu huùt caùc nhaø maùy trong KCN tham gia, caàn thieát phaûi tuyeân truyeàn, giôùi thieäu veà caùc hoaït ñoäng cuûa Trung Taâm, veà lôïi ích, hieäu quaû khi tham gia vaøo hoaït ñoäng trao ñoåi chaát thaûi. Vaán ñeà tuyeân truyeàn coù theå thöïc hieän qua maïng internet hoaëc tôø böôùm toùm taét chi tieát, roõ raøng. Taêng cöôøng coâng taùc phoå bieán thoâng tin, tuyeân truyeàn cho coäng ñoàng veà caùc hoaït ñoäng taùi sinh, taùi cheá vaø nhöõng lôïi ích töø trao ñoåi chaát thaûi caùc vaên baûn phaùp luaät lieân quan ñeán quaûn lyù chaát thaûi raén. Quaûng caùo nhöõng thaønh coâng cuûa TTTÑTTCT vaø chi phí tieát kieäm ñöôïc töø thöïc hieän trao ñoåi chaát thaûi. Taêng cöôøng caùc nguoàn löïc cho hoaït ñoäng giaûm vaø cöôõng cheá thöïc thi caùc quy ñònh veà moâi tröôøng. Khuyeán khích thaønh laäp Trung Taâm Trao Ñoåi Thoâng Tin Chaát Thaûi ñoái vôùi moãi KCN hay töøng cuïm KCN baèng caùc bieän phaùp giaûm thueá ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng taùi sinh vaø taùi cheá treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai. ._.