Khảo sát hiện trạng quản lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn Tp. HCM và đề xuất biện pháp quản lý, quy hoạch đến năm 2030
Tài liệu Khảo sát hiện trạng quản lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn Tp. HCM và đề xuất biện pháp quản lý, quy hoạch đến năm 2030: ... Ebook Khảo sát hiện trạng quản lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn Tp. HCM và đề xuất biện pháp quản lý, quy hoạch đến năm 2030
Tóm tắt tài liệu Khảo sát hiện trạng quản lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn Tp. HCM và đề xuất biện pháp quản lý, quy hoạch đến năm 2030, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
ÑAÏI HOÏC KYÕ THUAÄT COÂNG NGHEÄ TP HOÀ CHÍ MINH
KHOA MOÂI TRÖÔØNG VAØ COÂNG NGHEÄ SINH HOÏC
² ² ² ² ²
KHOÙA LUAÄN TOÁT NGHIEÄP
KHAÛO SAÙT HIEÄN TRAÏNG QUAÛN LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOẠT TREÂN ÑÒA BAØN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH VAØ ÑEÀ XUAÁT BIEÄN PHAÙP QUAÛN LYÙ, QUY HOẠCH ÑEÁN NAÊM 2030
NGAØNH: MOÂI TRÖÔØNG
MAÕ NGHAØNH: C72
GVHD: Th.S VUÕ HAÛI YEÁN
SVTH : LEÂ QUANG TOAØN
MSSV : 207108038
Tp.HCM, thaùng 07 naêm 2010
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO COÄNG HOØA XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓAVIEÄT NAM
ÑH KTCN TPHCM ÑOÄC LAÄP – TÖÏ DO – HAÏNH PHUÙC
KHOA: MT&CNSH
BOÄ MOÂN: MOÂI TRÖÔØNG -o0o-
NHIEÄM VUÏ KHOÙA LUAÄN TOÁT NGHIEÄP
Hoï vaø teân: Leâ Quang Toaøn MSSV: 207108038
Ngaønh: Moâi tröôøng Lôùp: 07CMT
1. Ñaàu ñeà khoùa luaän toát nghieäp: Khaûo saùt hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi raén treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø ñeà xuaát bieän phaùp quaûn lyù, quy hoaïch ñeán naêm 2030
2. Nhieäm vuï
- Khaûo saùt hieän quaûn lyù chaát thaûi raén sinh hoaït taïi ñòa baøn Tp. Hoà Chí Minh
- Döï baùo toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén sinh hoaït ôû ñòa baøn Tp. Hoà Chí Minh ñeán naêm 2030
- Thieát keá heä thoáng thu gom, vaän chuyeån chaát thaûi raén treân ñòa baøn Tp. Hoà Chí Minh ñeán naêm 2030
- Ñeà xuaát bieän phaùp quaûn lyù xöû lyù, taùi cheá, choân laáp hôïp veä sinh.
3. Ngaøy giao Ñoà aùn toát nghieäp: 05/04/2010
4. Ngaøy hoaøn thaønh Ñoà aùn toát nghieäp: 15/07/2010
5. Giaùo vieân höôùng daãn: Phaàn höôùng daãn: toaøn boä
Hoï vaø teân: Th.S VUÕ HAÛI YEÁN
Noäi dung vaø yeâu caàu Khoùa luaän toát nghieäp ñaõ ñöôïc thoâng qua BCN Khoa.
Thaønh phoá Hoà Chí Minh ngaøy … thaùng … naêm 2010
Chuû nhieäm Khoa Giaùo vieân höôùng daãn
(Kyù vaø ghi roõ hoï teân) (Kyù vaø ghi roõ hoï teân)
PHAÀN DAØNH CHO KHOA
Ngöôøi duyeät (chaám sô boä):
Ñôn vò:
Ngaøy baûo veä:
Ñieåm toång keát
Nôi löu tröõ Khoùa luaän toát nghieäp
NHAÄN XEÙT CUÛA GIAÙO VIEÂN HÖÔÙNG DAÃN
Ñieåm baèng soá ……………… Ñieåm baèng chöõ ………………..
Tp. HCM, ngaøy thaùng naêm 2010
LÔØI CAÛM ÔN
Tröôùc heát em xin chaân thaønh caûm ôn ñeán quyù thaày, coâ hieän ñang coâng taùc vaø giaûng daïy taïi Khoa Moâi Tröôøng – Coâng Ngheä Sinh Hoïc tröôøng Ñaïi Hoïc kyõ Thuaät Coâng Ngheä Thaønh Phoá Hoà Chí Minh ñaõ taän taâm daïy baûo vaø truyeàn ñaït nhöõng kieán thöùc quyù baùu cho em trong suoát quaù trình hoïc taäp. Vaø em xin chaân thaønh caûm ôn coâ Th.S Vuõ Haûi Yeán hieän ñang coâng taùc taïi Khoa Moâi Tröôøng – Coâng Ngheä Sinh Hoïc tröôøng Ñaïi Hoïc kyõ Thuaät Coâng Ngheä Thaønh Phoá Hoà Chí Minh ñaõ höôùng daãn taän tình, taïo ñieàu kieän vaø giuùp ñôõ em trong suoát quaù trình thöïc hieän luaän vaên toát nghieäp.
Em chaân thaønh caûm ôn phoøng QLCTR – Sôû taøi nguyeân moâi tröôøng ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi, cung caáp nhöõng taøi lieäu, soá lieäu xaùc thöïc ñeå em hoaøn thaønh ñöôïc luaän vaên toát nghieäp.
Beân caïnh ñoù , em muoán chuyeån lôøi caûm ôn chaân thaønh ñeán gia ñình vaø baïn beø ñaõ luoân ñoäng vieân vaø giuùp ñôõ em trong quaù trình laøm luaän vaên toát nghieäp.
Moät laàn nöõa, em xin chaân thaønh caûm ôn.
Thaùng 07 naêm 2010
SVTH: LEÂ QUANG TOAØN
MUÏC LUÏC
DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT
CTR: chaát thaûi raén
CTRSH: chaát thaûi raén sinh hoaït
CTRÑT: chaát thaûi raén ñoâ thò
PLCTRÑTTN: phaân loaïi chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn
BCL: baõi choân laáp
VSV: vi sinh vaät
Coâng ty DVCI: coâng ty dòch vuï coâng ích
Cty DVÑT: coângty dòch vuï ñoâ thò
Sôû TN & MT: sôû taøi nguyeân vaø moâi tröôøng
Cty CTCC: coâng ty coâng trình coâng coäng
UBND: uûy ban nhaân daân
Tp.HCM: Thaønh phoá Hoà Chí Minh
Phoøng QLÑT: phoøng quaûn lyù ñoâ thò
Phoøng GD: phoøng giaùo duïc
Sôû GDÑT: sôû giaùo duïc ñaøo taïo
CTRHC: chaát thaûi raén höõu cô
CTRVC: chaát thaûi raén voâ cô
PLRTN: phaân loaïi raùc taïi nguoàn
DANH MUÏC CAÙC HÌNH
Hình 2.1 Sô ñoà trình töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng di ñoäng kieåu thoâng thöôøng 32
Hình 2.2 Sô ñoà trình töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng di ñoäng kieåu thay thuøng xe 33
Hình 2.3 Sô ñoà töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng coá ñònh 33
Hình 2.4 Sô ñoà quan heä cuûa heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén 35
Hình 2.5 Baõi choân laáp noåi 40
Hình 2.6 Baõi choân laáp keát hôïp chìm noåi 40
Hình 2.7 Baõi choân laáp ôû khe nuùi 41
Hình 3.1 Baûn ñoà thaønh phoá Hoà Chí Minh 42
Hình 4.1 Sơ đñồ hệ thống quản lyù nhaø nước về QLCTRĐT 53
Hình 4.4 Biểu đñồ diễn biến CTRSH từ năm 2001-06/2008 56
Hình 4.8 Sơ đñồ tổng hợp hệ thống thu gom, vận chuyển CTRĐT của TP.HCM 62
Hình 7.1 Sơ đñồ coâng nghệ DANO SYSTEM 91
Hình 7.2 Sơ đñồ coâng nghệ xử lyù CTRSH 94
Hình7.3 Sơ ñồ coâng nghệ xöû lyù CTRSH 95
Hình 7.4 Sơ ñồ ñöôøng ñi caùc nguyeân lieäu taùi cheáđ 99
DANH MUÏC CAÙC BAÛNG
Baûng 2.1 Nguoàn goác phaùt sinh CTR ñoâ thò 6
Baûng 2.2 Phaân loaïi CTR theo coâng ngheä xöû lyù 8
Baûng 2.3 Thaønh phaàn rieâng bieät cuûa CTR sinh hoaït 9
Baûng 2.4 Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa CTR sinh hoaït 10
Baûng 2.5 Troïng löôïng rieâng vaø ñoä aåm caùc thaønh phaàn cuûa CTR ñoâ thò 11
Baûng 2.6 Khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa caùc chaát höõu cô 14
Baûng 2.7 Caùc quaù trình chuyeån hoaù ñöôïc söû duïng ñeå quaûn lyù CTR 23
Baûng2.8 Thaønh phaàn khí thaûi trong CTR 26
Baûng 2.9 Nguoàn nhaân löïc vaø thieát bò hoã trôï trong vieäc quaûn lyù vaø phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn 29
Baûng 4.2 Caùc loaïi chaát thaûi ñaëc tröng töø nguoàn thaûi sinh hoaït 55
Baûng 4.3 Khoái löôïng CTRSH ñöôïc thu gom vaø xöû lyù trong giai ñoaïn töø 2001-thaùng 06/2008 56
Baûng 4.4 Thaønh phaàn vaø tính chaát thöôøng thaáy cuûa ra CTRSH 57
Baûng 4.5 Thaønh phaàn CTRSH cuûa Tp. HCM töø nguoàn phaùt sinh ñeán nôi thaûi boû cuoái cuøng 58
Baûng 4.6 Soá löôïng nhaân coâng vaø phöông tieän phuïc vuï coâng taùc thu gom 60
Baûng 5.1 Döï baùo daân soá Thaønh phoá Hoà Chí Minh naêm 2030 67
Baûng 5.2 Baûng döï baùo toác ñoä phaùt sinh raùc thaûi 67
Baûng 5.3 Khoái löôïng rieâng cuûa CTR 69
Baûng 6.1 Soá xe thu gom caàn ñaàu tö qua caùc naêm 83
Baûng 6.2 Chi phi ñaàu tö cho heä thoáng xe thu gom 84
Baûng 6.3 Chi phí ñaàu tö cho heä thoáng xe vaän chuyeån 85
Baûng 6.4 Löông nhaân coâng thu gom 86
Baûng 6.5 Phí thu ñöôïc qua caùc naêm töø vieäc gom CTR hoä gia ñình 87
Baûng 6.6 So saùnh vieäc chi & thu qua caùc naêm 88
Baûng 7.1 Caùc loaïi chaát thaûi taùi cheá 98
CHÖÔNG I
ÑAËT VAÁN ÑEÀ
1.1 LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI
Taïi Thaønh Phoá Hoà Chí Minh, moãi ngaøy coù khoaûng 7000 taán chaát thaûi raén caùc loaïi thaûi ra moâi tröôøng, trong ñoù chaát thaûi raén sinh hoaït chieám khoaûng 70%, soá coøn laïi laø chaát thaûi raén coâng nghieäp , y teá vaø xaây döïng. Maëc duø ñaõ coù nhöõng ñôn vò toå chöùc thu gom nhöng laïi khoâng ñoàng boä trong vieäc quaûn lyù daãn ñeán nhieàu vaán ñeà baát caäp, laøm giaûm hieäu quaû thu gom vaø gaây aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoûe coäng ñoàng. Maët khaùc, vôùi moät löôïng chaát thaûi raén khaù lôùn nhö treân vaø coù xu höôùng ngaøy caøng taêng cuøng vôùi toác ñoäï phaùt trieån neáu khoâng coù moät giaûi phaùp phoái hôïp ñoàng boä, thu gom khoâng hôïp lí thì CTR seõ laø moái hieåm hoïa ñoái vôùi moâi tröôøng nhö vieäc gaây caûn trôû giao thoâng, maát myõ quan ñoâ thò, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng do löôïng CTR toàn ñoäng gaây muøi hoâi, nöôùc ræ raùc.
Heä thoáng thu gom chaát thaûi raén hieän nay ñöôïc thöïc hieän bôûi löïc löôïng thu gom chaát thaûi raén daân laäp vaø coâng laäp, chính vì theá maø chaát thaûi raén chöa ñöôïc quaûn lyù toát, chæ coù khoaûng 80 – 85% toång soá löôïng chaát thaûi raén ñöôïc thu gom vaø soá coøn laïi ñöôïc thaûi xuoáng keânh, raïch gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng.
TP.HCM coù maät ñoä daân soá khaù daøy ñaëc, chuû yeáu laø daân nhaäp cö. Nhöng vaán ñeà chaát thaûi raén chöa ñöôïc chính quyeàn ñòa phöông quaûn lyù ñuùng möùc. Heä thoáng thu gom chaát thaûi raén cuûa Tp.HCM coøn gaëp moät soá baát caäp nhö vieäc boá trí caùc ñieåm heïn, thôøi gian thu gom, vaän chuyeån chöa hôïp lyù, phöông tieän thu gom cuõ kyõ, thoâ sô, khoâng ñaûm baûo nhu caàu thu gom chaát thaûi raén treân ñòa baøn Tp.HCM
Tröôùc tình hình treân ñeà taøi “Khaûo saùt hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi raén treân ñòa baøn Thaønh Phoá Hoà Chí Minh vaø ñeà xuaát bieän phaùp quaûn lyù, quy hoaïch ñeán naêm 2030” ñöôïc thöïc hieän vôùi mong muoán goùp moät phaàn vaøo giaûi quyeát caùc vaán ñeà khoù khaên hieän nay trong coâng taùc thu gom chaát thaûi sinh hoaït cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh, ñoàng thôøi goùp phaàn vaøo söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa Thaønh Phoá Hoà Chí Minh.
1.2 MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU
Khaûo saùt hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi raén treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh,
Ñeà xuaát bieän phaùp xöû lyù, taùi cheá, choân laáp thích hôïp vôùi ñieàu kieän thaønh phoá Hoà Chí Minh.
1.3 NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU
Toång quan veà chaát thaûi raén;
Ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá xaõ hoäi vaø moâi tröôøng Thaønh Phoá Hoà Chí Minh,
Ñaùnh giaù hieän traïng quaûn lyù CTRSH Thaønh Phoá Hoà Chí Minh,
Döï baùo toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén ôû ñòa baøn Thaønh Phoá Hoà Chí Minh,
Thieát keá heä thoáng thu gom, vaän chuyeån CTR cho ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeán naêm 2030;
Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp xöû lyù, taùi cheá, choân laáp thích hôïp vôùi ñieàu kieän ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh.
1.4 PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU
Do thôøi gian coù haïn neân ñeà taøi chæ goùi goïn trong phaïm vi ñòa baøn Thaønh Phoá Hoà Chí Minh,
Ñoái töïôïng nghieân cöùu: chaát thaûi raén sinh hoaït
Giôùi haïn nghieân cöùu: hieän traïng quaûn lyù CTR Thaønh Phoá Hoà Chí Minh, tính toaùn heä thoáng thu gom, vaän chuyeån vaø boá trí traïm xöû lyù.
1.5 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
1.5.1 Phöông phaùp luaän
- Naém vöõng kieán thöùc veà quy trình thu gom, vaän chuyeån CTRSH;
- Phöông phaùp phaân tích ñaùnh giaù nguoàn phaùt sinh chaát thaûi, thu gom, heä thoáng ñieåm heïn.
1.5.2 Phöông phaùp cuï theå
- Khaûo saùt thöïc ñòa nhaèm thu thaäp caùc soá lieäu veà ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá, xaõ hoäi, moâi tröôøng vaø naém roõ tình hình thu gom, vaän chuyeån CTRSH treân ñòa baøn Thaønh Phoá Hoà Chí Minh,
- Phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh,
- Phöông phaùp thoáng keâ,
- Phöông phaùp tính toaùn, döï baùo toác ñoä taêng daân soá vaø chaát thaûi raén,
- Phöông phaùp tính toaùn heä thoáng thu gom, vaän chuyeån CTR treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh.
1.6. YÙ NGHÓA KHOA HOÏC VAØ THÖÏC TIEÃN
1.6.1 YÙ nghóa khoa hoïc
- Cung caáp moät cô sôû döõ lieäu cuûa vieäc nguyeân cöùu cô baûn veà hieän traïng QLCTR thaønh phoá Hoà Chí Minh töø naêm 2001 – 2009,
- Ñaùnh giaù ñöôïc öu, nhöôïc ñieåm veà QLCTR vaø nhöõng ñieåm caàn phaûi khaéc phuïc,
- Ñeá xuaát ñöôïc giaûi phaùp thu gom, vaän chuyeån, PLRTN phuø hôïp cho Tp.HCM ñeán naêm 2030.
1.6.2 YÙ nghóa thöïc tieãn
- Cung caáp cô sôû khoa hoïc phuïc vuï cho coâng taùc thu gom, vaän chuyeån, phaân loaïi vaø xöû lyù CTRSH cho Tp.HCM trong giai ñoaïn töø nay ñeán naêm 2030
- Ñeà taøi ñaõ cung caáp moät giaûi phaùp thöïc teá ñeå QLCTRSH cho Thaønh Phoá trong 30 naêm tôùi,
- Ñaây laø coâng cuï, taøi lieäu tham khaûo giuùp caùc nhaø quaûn lyù, quy hoaïch moâi tröôøng hieäu quaû
- Giaûi quyeát ñöôïc baøi toaùn veà CTR ôû Thaønh Phoá Hoà Chí Minh.
CHÖÔNG 2
TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN
2.1 KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN
2.1.1 Khaùi nieäm chaát thaûi raén
Chaát thaûi raén (solid waste) laø toaøn boä caùc loaïi vaät chaát ñöôïc con ngöôøi loaïi boû trong caùc hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi cuûa mình (bao goàm caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, caùc hoaït ñoäng soáng vaø duy trì söï toàn taïi cuûa coäng ñoàng v.v…). Trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø hoaït ñoäng soáng.
CTR laø thuaät ngöõ ñöôïc duøng ñeå chæ chaát thaûi raén coù hình daïng töông ñoái coá ñònh, bò vöùt boû töø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. RSH hay CTRSH laø moät boä phaän cuûa chaát thaûi raén, ñöôïc hieåu laø chaát thaûi raén phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng thöôøng ngaøy cuûa con ngöôøi.
2.1.2 Nguoàn goác phaùt sinh chaát thaûi raén
Nguoàn goác phaùt sinh, thaønh phaàn vaø toác ñoä phaùt sinh cuûa CTR laø cô sôû quan troïng ñeå thieát keá, löïa choïn coâng ngheä xöû lyù vaø ñeà xuaát caùc chöông trình quaûn lyù heä thoáng quaûn lyù CTR.
1) Khu daân cö
2) Khu thöông maïi
3) Caùc cô quan, coâng sôû
4) Caùc coâng tröôøng xaây döïng vaø phaù huyû caùc coâng trình xaây döïng;
5) Dòch vuï ñoâ thò
6) Nhaø maùy xöû lyù chaát thaûi (nöôùc caáp, nöôùc thaûi, khí thaûi);
7) Khu coâng nghieäp
8) Noâng nghieäp
Baûng 2.1 Nguoàn goác phaùt sinh CTR ñoâ thò
Nguoàn phaùt sinh
Hoaït ñoäng vaø vò trí phaùt sinh chaát thaûi raén
Loaïi chaát thaûi raén
1)Khu daân cö
- Caùc hoä gia ñình, caùc bieät thöï, vaø caùc caên hoä chung cö.
- Thöïc phaåm, giaáy, carton, plastic, goã, thuyû tinh, can thieác, nhoâm, caùc kim loaïi khaùc, tro,caùc “chaát thaûi ñaëc bieät” (bao goàm vaät duïng to lôùn, ñoà ñieän töû gia duïng, raùc vöôøn, voû xe… )
2)Khu
thöông maïi
- Cöûa haøng baùch hoaù, nhaø haøng, khaùch saïn, sieâu thò, vaên phoøng giao dòch, nhaø maùy in, chôï…
- Giaáy, carton, plastic, goã, thöïc phaåm, thuyû tinh, kim loaïi, chaát thaûi ñaëc bieät, chaát thaûi ñoäc haïi.
3)Cô quan, coâng sôû
- Tröôøng hoïc, beänh vieän, ,vaên phoøng cô quan nhaø nöôùc
- Caùc loaïi chaát thaûi gioáng nhö khu thöông maïi. Chuù yù, haàu heát CTR y teá ñöôïc thu gom vaø xöû lyù taùch rieâng bôûi vì tính chaát ñoäc haïi cuûa noù.
4)Coâng trình xaây döïng
- Nôi xaây döïng môùi, söûa ñöôøng, san baèng caùc coâng trình xaây döïng...
- Goã, theùp, beâ toâng , thaïch cao, gaïch, buïi…
5) Dòch vuï ñoâ thò
- Queùt doïn ñöôøng phoá, laøm saïch caûnh quan, baõi ñaäu xe vaø baõi bieån, khu vui chôi giaûi trí.
- Chaát thaûi ñaëc bieät, raùc queùt ñöôøng, caønh caây vaø laù caây, xaùc ñoäng vaät cheát…
6)Traïm xöû lyù
- Nhaø maùy xöû lyù nöôùc caáp, nöôùc thaûi, chaát thaûi coâng nghieäp khaùc.
- Buøn, tro
7)Coâng nghieäp
- Caùc nhaø maùy saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng, hoaù chaát, loïc daàu, cheá bieán thöïc phaåm, caùc ngaønh coâng nghieäp naëng vaø nheï,…
-Chaát thaûi saûn xuaát coâng nghieäp, vaät lieäu pheá thaûi, chaát thaûi ñoäc haïi, chaát thaûi ñaëc bieät.
8)Noâng nghieäp
- Caùc hoaït ñoäng thu hoaïch treân ñoàng ruoäng, trang traïi, noâng tröôøng vaø caùc vöôøn caây aên quaû, saûn xuaát söõa vaø loø gieát moå suùc vaät.
- Caùc loaïi saûn phaåm phuï cuûa quaù trình nuoâi troàng vaø thu hoaïch cheá bieán nhö rôm raï, rau quaû, saûn phaåm thaûi cuûa caùc loø gieát moå…
Nguoàn: Phöôùc,2004.
2.1.3 Phaân loaïi chaát thaûi raén
2.1.3.1. Phaân loaïi theo quan ñieåm thoâng thöôøng
CTR thöïc phaåm: Ñoù laø nhöõng chaát thaûi töø nguoàn thöïc phaåm, noâng phaåm hoa quaû trong quaù trình saûn xuaát, thu hoaïch, cheá bieán, baûo quaûn bò hö bò thaûi loaïi ra. Tính chaát ñaëc tröng loaïi naøy laø quaù trình leân men cao, nhaát laø trong ñieàu kieän aåm ñoä khoâng khí 85 - 90% nhieät ñoä 30 – 350C. Quaù trình naøy gaây muøi thoái noàng naëc vaø phaùt taùn vaøo khoâng khí nhieàu baøo töû naám beänh.
CTR taïp: Bao goàm caùc chaát chaùy ñöôïc vaø khoâng chaùy ñöôïc, sinh ra töø coâng sôû, hoä gia ñình, khu thöông maïi. Loaïi chaùy ñöôïc goàm giaáy, bìa, plastic, vaûi, cao su, da, goã laù caây…; loaïi khoâng chaùy goàm thuûy tinh, ñoà nhoâm, kim loaïi…
Xaø baàn buøn coáng: Chaát thaûi cuûa quaù trình xaây döïng vaø chænh trang ñoâ thò taïo ra bao goàm buïi ñaù, maûnh vôõ, beâ toâng, goã, gaïch, ngoùi, ñöôøng oáng nhöõng vaät lieäu thöøa cuûa trang bò noäi thaát…
Tro: Vaät chaát coøn laïi trong quaù trình ñoát cuûi, than, rôm raï…taïo ra töø caùc hoä gia ñình, nhaø haøng, nhaø maùy, xí nghieäp.
Chaát thaûi ñaëc bieät: Lieät vaøo caùc loaïi CTR naøy coù CTR thu gom töø vieäc queùt ñöôøng, caùc thuøng CTR coâng coäng, xaùc ñoäng thöïc vaät, xe oâ toâ pheá thaûi…
Chaát thaûi töø caùc nhaø maùy xöû lyù oâ nhieãm: chaát thaûi naøy coù töø caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc, nöôùc thaûi, nhaø maùy xöû lyù chaát thaûi coâng nghieäp. Bao goàm buøn caùt laéng trong quaù trình ngöng tuï chieám 25 – 29 %.
Chaát thaûi noâng nghieäp: vaät chaát loaïi boû töø caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp nhö goác rôm raï, caây troàng, chaên nuoâi…Hieän nay chaát thaûi naøy chöa quaûn lyù toát ngay caû ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån, vì ñaëc ñieåm phaân taùn veà soá löôïng vaø khaû naêng toå chöùc thu gom.
Chaát thaûi ñoäc haïi: goàm caùc chaát thaûi hoùa chaát, sinh hoïc deã chaùy, deã noå hoaëc mang tính phoùng xaï theo thôøi gian coù aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng con ngöôøi, ñoäng vaät vaø thöïc vaät. Nhöõng chaát naøy thöôøng xuaát hieän ôû theå loûng, khí vaø raén. Ñoái vôùi chaát thaûi loaïi naøy thì vieäc thu gom, xöû lyù phaûi heát söùc thaän troïng.
Phaân loaïi theo coâng ngheä quaûn lyù – xöû lyù
Baûng 2.2 Phaân loaïi CTR theo coâng ngheä xöû lyù
Thaønh phaàn
Ñònh nghóa
Ví duï
1. Caùc chaát chaùy ñöôïc
- Giaáy
- Haøng deät
- CTR
- Coû, goã cuûi, rôm raï…
- Chaát deûo
- Da vaø cao su
- Caùc vaät lieäu laøm töø giaáy
- Coù nguoàn goác töø caùc sôïi
- Caùc chaát thaûi töø ñoà aên, thöïc phaåm.
- Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø goã tre vaø rôm,…
- Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø chaát deûo
- Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø da vaø cao su
- Caùc tuùi giaáy, caùc maûnh bìa, giaáy veä sinh,…
- Vaûi len, bì taûi, bì nilon,…
- Caùc coïng rau, voû quaû,...
- Ñoà duøng baèng goã nhö baøn, gheá, ñoà chôi, voû döøa,…
- Phim cuoän, tuùi chaát deûo, chai, loï chaát deûo, nilon,…
- Giaày, bì, baêng caosu,…
2. Caùc chaát khoâng chaùy ñöôïc
- Caùc kim loaïi saét
- Caùc kim loaïi khoâng phaûi laø saét
- Thuûy tinh
- Ñaù vaø saønh söù
- Caùc loaïi vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø saét
- Caùc vaät lieäu khoâng bò nam chaâm huùt
- Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø thuûy tinh
- Caùc loaïi vaät lieäu khoâng chaùy khaùc ngoaøi kim loaïi vaø thuûy tinh
- Voûø hoäp, daây ñieän, haøng raøo, dao, naép loï,…
- Voû hoäp nhoâm, giaáy bao goùi, ñoà ñöïng
- Chai loï, ñoà ñöïng baèng thuûy tinh, boùng ñeøn,…
- Voû trai, oác, xöông, gaïch, ñaù, goàm,…
3. Caùc chaát hoãn hôïp
- Taát caû caùc loaïi vaät lieäu khaùc khoâng phaân loaïi, ñeàu thuoäc loaïi naøy. Loaïi naøy chia thaønh 2 phaàn: lôùn hôn 5mm vaø nhoû hôn 5mm.
- Ñaù cuoäi, caùt, ñaát, toùc,…
Nguoàn: Nhueä, 2001.
2.1.4 Thaønh phaàn chaát thaûi raén
Thaønh phaàn lyù hoïc, hoùa hoïc cuûa CTR ñoâ thò raát khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo töøng ñòa phöông, vaøo caùc muøa khí haäu, caùc ñieàu kieän kinh teá vaø nhieàu yeáu toá khaùc.
2.1.4.1. Thaønh phaàn vaät lyù
Baûng 2.3 Thaønh phaàn rieâng bieät cuûa CTR sinh hoaït
STT
Thaønh phaàn
Khoái löôïng (%)
Khoaûng dao ñoäng
Giaù trò trung bình
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
Thöïc phaåm
Giaáy
Carton
Plastic
Vaûi
Cao su
Da
Raùc laøm vöôøn
Goã
Thuûy tinh
Ñoà hoäp
Kim loaïi maøu
Kim loaïi ñen
Buïi, tro, gaïch
6 - 26
25 - 45
3 - 15
2 - 8
0 - 4
0 - 2
0 - 2
0 - 20
1 - 4
4 - 16
2 - 8
0 - 1
1 - 4
0 – 10
15
40
4
3
2
0.5
0.5
12
2
8
6
1
2
4
Nguoàn: Nhueä, 2001.
2.1.4.2. Thaønh phaàn hoùa hoïc
Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa CTR bao goàm nhöõng chaát deã bay hôi khi ñoát ôû nhieät ñoä 9200C, thaønh phaàn tro sau khi ñoát vaø deã noùng chaûy. Taïi ñieåm noùng chaûy theå tích cuûa raùc giaûm 95%.
Baûng 2.4 Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa CTR sinh hoaït
STT
Thaønh phaàn
Loaïi CTR
Tính theo % troïng löôïng khoâ
Carbon
Hydro
Oxy
Nitô
Löu huyønh
Tro
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Thöïc phaåm
Giaáy
Carton
Plastic
Vaûi
Caosu
Da
Raùc laøm vöôøn
Goã
Buïi, tro, gaïch
48.0
3.5
4,4
60.0
55.0
78.0
60.0
47.8
49.5
26.3
6.4
6.0
5.9
7.2
6.6
10.0
8.0
6.0
6.0
3.0
37.5
44.0
44.6
22.8
31.2
11.6
42.7
42.7
2.0
2.6
0.3
0.3
4.6
2.0
10.0
3.4
0.2
0.5
0.4
0.2
0.2
0.15
0.4
0.1
0.1
0.2
5.0
6.0
5.0
10.0
2.45
10.0
10.0
4.5
1.5
68.0
Nguoàn: Nhueä, 2001.
2.1.5 Tính chaát chaát thaûi raén
2.1.5.1. Tính chaát vaät lyù
Nhöõng tính chaát quan troïng cuûa chaát thaûi raén bao goàm: troïng löôïng rieâng, ñoä aåm, khaû naêng giöõ aåm…
Troïng löôïng rieâng: Troïng löôïng rieâng (hay maät ñoä ) cuûa CTR laø troïng löôïng cuûa vaät lieäu trong moät ñôn vò theå tích (T/m3, kg/m3, Ib/ft3, Ib/yd3). Döõ lieäu troïng löôïng rieâng ñöôïc söû duïng ñeå öôùc löôïng toång khoái löôïng vaø theå tích raén phaûi quaûn lyù.
Troïng löôïng rieâng cuûa chaát thaûi raén thay ñoåi roõ reät theo vò trí ñòa lyù, muøa trong naêm, thoùi quen cuûa ngöôøi daân vaø thôøi gian löu tröõ .
Baûng 2.5 Troïng löôïng rieâng vaø ñoä aåm caùc thaønh phaàn cuûa CTR ñoâ thò
Loaïi chaát thaûi
Khoái löôïng rieâng (Ib/yd3)
Ñoä aåm(% troïng löôïng)
Dao ñoäng
Trung bình
Dao ñoäng
Trung bình
Chaát thaûi thöïc phaåm
220 – 810
490
50 – 80
70
Giaáy
70 – 220
150
4 – 10
6
Bìa cöùng
70 – 135
85
4 – 8
5
Nhöïa deûo
70 – 220
110
1 – 4
2
Haøng deät
70 – 170
110
6 – 15
10
Cao su
170 – 340
220
1 – 4
2
Da
170 – 440
270
8 – 12
10
Raùc thaûi vöôøn
100 – 380
170
30 – 80
60
Goã
220 – 540
400
15 – 40
20
Thuûy tinh
270 – 810
330
1 – 4
2
Voû ñoà hoäp
85 – 270
150
2 – 4
3
Nhoâm
110 – 405
270
2 – 4
2
Kim loaïi khaùc
220 – 1940
540
2 – 4
3
Buïi, tro…
540 – 1685
810
6 – 12
8
Tro
1095– 1400
1255
6 – 12
6
Raùc röôûi
150 – 305
220
5 - 20
15
Nguoàn: Phöôùc, 2004.
Chuù thích: Ib/yd3 * 0.5933 = kg/m3
Ñoä aåm: Ñoä aåm chaát thaûi raén thöôøng ñöôïc bieåu hieän baèng 2 caùch:
Phöông phaùp troïng löôïng öôùt, ñoä aåm cuûa maãu ñöôïc bieåu dieãn baèng % cuûa troïng löôïng öôùt vaät lieäu;
Phöông phaùp troïng löôïng khoâ, ñoä aåm cuûa maãu ñöôïc bieåu dieãn baèng % cuûa troïng löôïng khoâ vaät lieäu.
Coâng thöùc toaùn hoïc cuûa ñoä aåm theo troïng löôïng öôùt ñöôïc dieãn ñaït nhö sau:
M = (W – d)/W
Trong ñoù: - M: ñoä aåm;
W: khoái löôïng ban ñaàu cuûa maãu (kg);
d: khoái löôïng cuûa maãu khi saáy ôû 105oC (kg).
Khaû naêng giöõ nöôùc taïi thöïc ñòa: Khaû naêng giöõ nöôùc taïi thöïc ñòa cuûa CTR laø toaøn boä löôïng nöôùc maø noù coù theå giöõ laïi trong maãu chaát thaûi döôùi taùc duïng keùo xuoáng cuûa troïng löïc. Khaû naêng giöõ nöôùc trong CTR laø moät tieâu chuaån quan troïng trong tính toaùn xaùc ñònh löôïng nöôùc roø ræ töø BCL
2.1.5.2. Tính chaát hoùa hoïc
Caùc chæ tieâu hoaù hoïc quan troïng cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò goàm: chaát höõu cô, chaát tro, haøm löôïng cacbon coá ñònh, nhieät trò.
Chaát höõu cô: laáy maãu nung ôû 950oC, phaàn bay hôi ñi laø phaàn chaát höõu cô hay coøn goïi laø toån thaát khi nung, thoâng thöôøng chaát höõu cô dao ñoäng trong khoaûng 40 – 60%, giaù trò trung bình laø 53%.
Chaát tro: laø phaàn coøn laïi sau khi nung ôû 950oC.
Haøm löôïng cacbon coá ñònh: laø löôïng cacbon coøn laïi sau khi ñaõ loaïi caùc chaát voâ cô khaùc khoâng phaûi laø cacbon trong tro khi nung ôû 950oC, haøm löôïng naøy thöôøng chieám khoaûng 5 – 12%, giaù trò trung bình laø 7%. Caùc chaát voâ cô naøy chieám khoaûng 15 – 30%, giaù trò trung bình laø 20%.
Nhieät trò: laø giaù trò nhieät taïo thaønh khi ñoát chaát thaûi raén. Giaù trò nhieät ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc Dulong:
Btu/Ib = 145C + 610 (H2 – 1/8 O2) + 40S + 10N
Trong ñoù: - C: cacbon,% troïng löôïng;
H2: hydro, % troïng löôïng;
O2: oxy,% troïng löôïng;
S: löu huyønh,% troïng löôïng;
N: nitô, % troïng löôïng.
2.1.5.3. Tính chaát sinh hoïc
Caùc thaønh phaàn höõu cô (khoâng keå caùc thaønh phaàn nhö plastic, caosu, da) cuûa haàu heát CTR coù theå ñöôïc phaân loaïi veà phöông dieän sinh hoïc nhö sau:
Caùc phaàn töû coù theå hoøa tan trong nöôùc nhö: ñöôøng, tinh boät, amio acid vaø nhieàu höõu cô;
Baùn cellulose: caùc saûn phaåm ngöng tuï cuûa ñöôøng 5 vaø 6 cacbon;
Cellulose: saûn phaåm ngöng tuï cuûa ñöôøng Glulose 6 cacbon;
Daàu môõ vaø saùp: laø caùc este cuûa röôïu vaø caùc acid beùo maïch daøi;
Chaát goã (lignin): moät saûn phaå polyme chöùa caùc voøng thôm vôùi nhoùm methoxyl;
Lignocelluloza: hôïp chaát do lignin vaø celluloza keát hôïp vôùi nhau;
Protein: chaát taïo thaønh caùc amino acid maïch thaúng;
Tính chaát sinh hoïc quan troïng nhaát cuûa phaàn höõu cô cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò laø haàu heát caùc thaønh phaàn höõu cô coù theå ñöôïc chuyeån hoùa sinh hoïc thaønh khí, chaát raén voâ cô vaø höõu cô khaùc. Söï phaùt sinh muøi vaø coân truøng coù lieân quan ñeán quaù trình phaân huûy cuûa caùc vaät lieäu höõu cô tìm thaáy trong chaát thaûi raén ñoâ thò.
Khaû naêng phaân huûy sinh hoïc caùc hôïp phaàn höõu cô trong chaát thaûi
Thaønh phaàn CTR deã bay hôi, ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch ñoát ôû 550oC, thöôøng söû duïng nhö moät thöôùc ño söï phaân huûy sinh hoïc cuûa phaàn höõu cô trong CTR ñoâ thò. Vieäc söû duïng CTR bay hôi ñeå moâ taû khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa phaàn höõu cô trong CTR thì khoâng ñuùng vì moät vaøi thaønh phaàn taïo thaønh chaát höõu cô cuûa CTR ñoâ thò coù khaû naêng deã bay hôi cao nhöng khaû naêng phaân huûy laïi thaáp (nhö giaáy in baùo, caønh caây…).Thay vaøo ñoù, haøm löôïng lignin cuûa CTR coù theå ñöôïc öùng duïng ñeå öôùc löôïng phaàn chaát thaûi deã phaân huûy sinh hoïc, vaø ñöôïc tính toaùn baèng coâng thöùc:
BF = 0.83 – 0.028 LC
Trong ñoù: - BF: tyû leä phaàn phaân huûy sinh hoïc bieåu dieãn treân cô sôû caùc chaát raén deã bay hôi;
0.83 vaø 0.028: haèng soá thöïc nghieäm;
- LC: haøm löôïng lignin cuûa chaát thaûi raén deã bay hôi ñöôïc bieåu dieãn baèng phaàn traêm cuûa troïng löôïng khoâ.
Khaû naêng phaân huûy chung cuûa caùc hôïp chaát höõu cô trong chaát thaûi raén ñoâ thò döïa treân cô sôû haøm löôïng lignin ñöôïc trình baøy ôû baûng 6. Theo ñoù, nhöõng chaát thaûi höõu cô coù thaønh phaàn lignin cao, khaû naêng phaân huûy sinh hoïc thaáp ñaùng keå so vôùi caùc chaát khaùc.
Baûng 2. 6 Khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa caùc chaát höõu cô
Hôïp phaàn
Chaát raén bay hôi(% toång chaát raén)
Thaønh phaàn lignin (% chaát raén bay hôi)
Phaàn phaân huûy sinh hoïc
Chaát thaûi thöïc phaåm
7 – 15
0.4
0.82
Giaáy baùo
94.0
21.9
0.22
Giaáy vaên phoøng
96.4
0.4
0.82
Bìa cöùng
94.0
12.9
0.47
Chaát thaûi vöôøn
50 – 90
4.1
0.72
Söï phaùt sinh muøi hoâi: Muøi hoâi sinh ra khi chaát thaûi ñöôïc chöùa trong khoaûng thôøi gian daøi ôû trong nhaø, traïm trung chuyeån vaø ôû baõi ñoå. Muøi hoâi phaùt sinh ñaùng keå ôû caùc thuøng chöùa beân trong nhaø vaøo muøa khoâ coù khí haäu noùng aåm. Söï hình thaønh muøi hoâi laø do söï phaân huûy kî khí cuûa caùc thaønh phaàn höõu cô deã phaân huûy nhanh tìm thaáy trong chaát thaûi raén.
Söï sinh saûn caùc coân truøng: Vaøo thôøi gian heø ôû nhöõng mieàn noùng aåm, söï nhaân gioáng vaø sinh saûn cuûa coân truøng (ñaëc bieät laø ruoài) laø moät vaán ñeà ñaùng quan taâm ôû nhöõng thuøng chöùa chaát thaûi raén beân trong nhaø. Ruoài coù theå phaùt trieån nhanh choùng trong khoaûng thôøi gian khoâng ñeán 2 tuaàn sau khi tröùng ruoài ñöôïc kí vaøo. Ñôøi soáng cuûa ruoài nhaø töø khi coøn trong tröùng ñeán khi tröôûng thaønh coù theå moâ taû nhö sau:
- Tröùng phaùt trieån: 8 – 12h;
Giai ñoaïn 1 cuûa aáu truøng: 20h;
Giai ñoaïn 2 cuûa aáu truøng: 24h;
Giai ñoaïn 3 cuûa aáu truøng: 3ngaøy;
Giai ñoaïn nhoäng: 4 – 5 ngaøy;
Toång coäng: 9 – 11 ngaøy.
Thôøi gian ñeå ruoài phaùt trieån töø giai ñoaïn aáu truøng (gioøi) ôû caùc thuøng chöùa beân trong thuøng nhö sau: neáu gioøi phaùt trieån thì chuùng khoù coù theå bò khöû hay loaïi boû khi raùc trong thuøng ñöôïc ñoå boû. Luùc naøy gioøi coøn laïi trong thuøng coù theå phaùt trieån thaønh ruoài. Nhöõng con gioøi cuõng coù theå boø khoûi caùc thuøng chöùa khoâng coù naép ñaäy vaø phaùt trieån thaønh ruoài ôû moâi tröôøng xung quanh.
2.1.6. Toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén
2.1.6.1. Caùc phöông phaùp duøng xaùc ñònh khoái löôïng chaát thaûi raén
Xaùc ñònh khoái löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh vaø ñöôïc thu gom laø moät trong nhöõng ñieåm quan troïng cuûa vieäc quaûn lyù CTR. Caùc soá lieäu ñaùnh giaù thu thaäp veà toång khoái löôïng chaát thaûi phaùt sinh cuõng nhö khoái löôïng CTR ñöôïc söû duïng nhaèm:
Hoaïch ñònh vaø ñaùnh giaù keát quaû cuûa quaù trình thu hoài, taùi sinh taùi cheá
Thieát keá caùc phöông tieän vaän chuyeån, thieát bò vaän chuyeån, xöû lyù chaát thaûi raén.
Ño theå tích vaø khoái löôïng. Trong phöông phaùp naøy caû khoái löôïng hoaëc theå tích cuûa CTR ñeàu ñöôïc duøng ñeå ño ñaïc löôïng chaát thaûi raén. Tuy nhieân phöông phaùp ño theå tích thöôøng coù ñoä sai soá cao
Ví duï: 1m3 CTR chöa ñöôïc neùn seõ coù khoái löôïng nhoû hôn 1m3 CTR ñöôïc neùn chaët ôû trong xe thu gom vaø caû hai giaù trò naøy seõ khaùc khoái löôïng CTR tieáp tuïc ñöôïc eùp ôû baõi choân laáp. Vì vaäy neáu ño baèng theå tích thì keát quaû phaûi ñöôïc baùo caùo keøm theo möùc ñoä neùn cuûa chaát thaûi hay laø khoái löôïng rieâng cuûa ôû ñieàu kieän nghieân cöùu.
Ñeå traùnh nhaàm laãn löôïng CTR neân ñöôïc bieåu dieãn döôùi daïng khoái löôïng, khoái löôïng laø thoâng soá bieåu dieãn chính xaùc nhaát löôïng CTR vì coù theå caân tröïc tieáp maø khoâng caàn keå ñeán möùc ñoä neùn eùp. Bieåu dieãn baèng khoái löôïng cuõng caàn thieát trong tính toaùn vaän chuyeån vì löôïng chaát thaûi ñöôïc pheùp chuyeân chôû treân ñöôøng thöôøng quy ñònh bôûi giôùi haïn khoái löôïng hôn laø theå tích.
Phöông phaùp ñeám taûi. Phöông phaùp naøy döïa vaøo xe thu gom, ñaëc ñieåm vaø tính chaát cuûa nguoàn chaát thaûi töông öùng (loaïi chaát thaûi, theå tích öôùc löôïng) ñöôïc ghi nhaän trong moät thôøi gian daøi. Khoái löôïng chaát thaûi phaùt sinh trong thôøi gian khaûo saùt (goïi laø khoái löôïng ñôn vò) seõ ñöôïc tính toaùn baèng caùch söû duïng caùc soá lieäu thu thaäp ñöôïc taïi khu vöïc nghieân cöùu treân vaø caùc soá lieäu ñaõ bieát.
Phöông phaùp caân baèng vaät chaát. Ñaây laø phöông phaùp cho keát quaû chính xaùc nhaát, thöïc hieän cho caùc nguoàn phaùt sinh rieâng leû nhö caùc hoä gia ñình, khu thöông maïi, caùc khu coâng nghieäp. Phöông phaùp naøy seõ cho nhöõng döõ lieäu ñaùng tin caäy cho chöông trình quaûn lyù CTR.
Phöông phaùp caân baèng vaät chaát ñöôïc tieán haønh caùc böôùc sau:
Böôùc 1: Xaùc ñònh phaïm vi nghieân cöùu, coâng vieäc naøy coù yù nghóa raát quan troïng vì trong nhieàu tröôøng hôïp coù theå giuùp ñôn giaûn hoaù caùc tính toaùn caân baèng khoái löôïng.
Böôùc 2: Xaùc ñònh taát caû caùc hoaït ñoäng xaûy ra beân trong hoaëc coù lieân quan ñeán phaïm vi nghieân cöùu vaø aûnh höôûng ñeán vieäc phaùt sinh chaát thaûi.
Böôùc 3: Xaùc ñònh toác ._.ñoä phaùt sinh CTR cuûa töøng hoaït ñoäng.
Böôùc 4: Söû duïng caùc pheùp tính toaùn thích hôïp xaùc ñònh löôïng chaát sinh ra vaø löu tröõ.
Phöông trình caân baèng khoái löôïng vaät chaát coù theå ñöôïc thieát laäp moät caùch nhö sau:
Toác ñoä tích luyõ = Toác ñoä doøng vaøo – Toác ñoä doøng ra – Toác ñoä phaùt sinh
Daïng toaùn hoïc
-rw
Trong ñoù:
: Toác ñoä thay ñoåi khoái löôïng vaät lieäu tích luyõ beân trong heä thoáng nghieân cöùu (kg/ngaøy, T/ngaøy).
: Toång coäng caùc khoái löôïng vaät lieäu ñi ra heä thoáng nghieân cöùu (kg/ngaøy).
rra : Toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi (kg/ngaøy).
2.1.6.2. Caùc yeáu toá aûnh höôûng tôùi toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén
Aûnh höôûng cuûa vieäc giaûm thieåu vaø taùi sinh chaát thaûi taïi nguoàn
Coù theå noùi vieäc giaûm chaát thaûi taïi nguoàn laø phöông phaùp hieäu quaû nhaát nhaèm laøm giaûm soá löôïng CTR, giaûm chi phí phaân loaïi vaø caùc taùc ñoäng baát lôïi do chuùng gaây ra ñoái vôùi moâi tröôøng.
Giaûm thieåu chaát thaûi taïi nguoàn phaùt sinh coù theå thöïc hieän qua caùc böôùc nhö thieát keá, saûn xuaát vaø ñoùng goùi saûn phaåm sao cho löôïng chaát thaûi ra chieám moät löôïng nhoû nhaát, theå tích vaät lieäu söû duïng ít nhaát vaø thôøi gian söû duïng cuûa saûn phaåm daøi nhaát.
Vieäc giaûm chaát thaûi coù theå xaûy ra ôû moïi nôi nhö caùc hoä gia ñình, caùc khu thöông maïi, caùc khu coâng nghieäp thoâng qua khuynh höôùng tìm kieám vaø mua nhöõng saûn phaåm höõu duïng vaø vieäc coù theå taùi söû duïng saûn phaåm ñoù. Nhöng treân thöïc teá hieän nay thì giaûm thieåu chaát thaûi taïi nguoàn chöa ñöôïc thöïc hieän moät caùch nghieâm ngaët vaø ñoàng boä neân khoâng öôùc tính ñöôïc aûnh höôûng cuûa coâng taùc giaûm chaát thaûi taïi nguoàn tôùi vieäc phaùt sinh chaát thaûi. Tuy nhieân noù ñaõ trôû thaønh yeáu toá quan troïng caàn ñöôïc nhaø nöôùc vaø ngöôøi daân quan taâm ñeå giaûm löôïng chaát thaûi trong töông lai. Vì vaäy caàn ñöôïc thöïc hieän trieät ñeå trong taát caû caùc coâng ñoaïn trong saûn xuaát taïi caùc nhaø maùy nhö:
Giaûm caùc coâng ñoaïn ñoùng goùi khoâng caàn thieát hoaëc ñoùng goùi quaù thöøa.
Tích cöïc söû duïng nhöõng saûn phaåm coù tính beàn vöõng vaø khaû naêng phuïc hoài cao hôn.
Thay theá caùc saûn phaåm chæ söû duïng moät laàn baèng caùc saûn phaåm coù khaû naêng taùi söû duïng, taùi cheá.
Söû duïng ít nguyeân lieäu hôn, ít naêng löôïng hôn.
Taêng cöôøng vaät lieäu coù khaû naêng taùi sinh ñöôïc trong saûn xuaát.
Phaùt trieån caùc chöông trình hay khuyeán khích caùc nhaø saûn xuaát taïo ra ít chaát thaûi hôn.
Ñoái vôùi caùc hoä gia ñình neân thöïc hieän vieäc taùi sinh chaát thaûi cuûa khu daân cö hoaït ñoäng naøy aûnh höôûng lôùn tôùi löôïng chaát thaûi thu gom ñeå coù theå tieáp tuïc ñem xöû lyù hoaëc thaûi boû.
Aûnh höôûng cuûa luaät phaùp.
Yeáu toá quan troïng nhaát aûnh höôûng tôùi söï phaùt sinh khoái löôïng CTR laø söï ban haønh caùc luaät leä, quy ñònh lieân quan tôùi vieäc söû duïng caùc vaät lieäu vaø ñoå boû pheá thaûi..ví duï nhö quy ñònh caùc loaïi vaät lieäu laøm thuøng chöùa vaø bao bì, quy ñònh veà vieäc söû duïng tuùi vaûi, tuùi giaáy thay cho tuùi nilon…chính caùc quy ñònh naøy khuyeán khích vieäc mua baùn vaø söû duïng laïi caùc loaïi chai, loï chöùa.
YÙ thöùc ngöôøi daân
Khoái löôïng CTR phaùt sinh seõ giaûm ñaùng keå neáu ngöôøi daân baèng loøng vaø saün saøng thay ñoåi yù muoán caù nhaân, taäp quaùn vaø caùch soáng cuûa hoï ñeå duy trì, baûo veä taøi nguyeân thieân nhieân ñoàng thôøi giaûm gaùnh naëng veà kinh teá, ñieàu naøy coù yù nghóa quan troïng trong coâng taùc quaûn lyù CTR. Chöông trình giaùo duïc thöôøng xuyeân laø cô sôû daãn ñeán söï thay ñoåi thaùi ñoä cuûa coâng chuùng.
Söï thay ñoåi theo muøa
Ôû ñaây muoán noùi tôùi muøa leã teát vaø muøa giaùng sinh, ñaây laø muøa maø nhu caàu tieâu duøng cuûa con ngöôøi gia taêng keùo theo löôïng raùc thaûi ra moâi tröôøng cuõng taêng theo.
Ngoaøi ra löôïng CTR sinh hoaït coøn phuï thuoäc vaøo thôøi tieát nhö muøa heø ôû caùc nöôùc oân ñôùi CTR thöïc phaåm chöùa nhieàu rau vaø traùi caây.
2.2 SÖÏ CHUYEÅN HOAÙ TÍNH CHAÁT CUÛA CTR ÑOÂ THÒ
Nhöõng quaù trình hoaù hoïc cô baûn coù theå ñöôïc söû duïng ñeå quaûn lyù CTR ñoâ thò, nhöõng chuyeån hoaù naøy coù theå xaûy ra hoaëc do söï can thieäp cuûa con ngöôøi hoaëc do nhöõng hieän töôïng töï nhieân. CTR coù theå ñöôïc chuyeån hoaù baèng con ñöôøng vaät lyù, hoaù hoïc vaø sinh hoïc ñöôïc trình baøy trong baûng sau: caùc quaù trình chuyeån hoaù ñöôïc söû duïng quaûn lyù CTR.
2.2.1 Söï chuyeån hoaù vaät lyù
Söï chuyeån hoaù vaät lyù cô baûn xaûy ra trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa heä thoáng quaûn lyù CTR bao goàm:
Phaân loaïi CTR
Giaûm theå tích CTR baèng phöông phaùp cô hoïc: nghieàn, neùn eùp, ñoùng kieän
Giaûm kích thöôùc CTR baèng phöông phaùp cô hoïc: caét
Söï chuyeån hoaù vaät lyù seõ khoâng laøm thay ñoåi pha (chaúng haïn chuyeån pha raén thaønh pha khí nhö trong quaù trình chuyeån hoaù hoaù hoïc vaø sinh hoïc).
2.2.1.1Taùch caùc thaønh phaàn trong CTR
Chuùng ta coù theå thöïc hieän coâng vieäc taùch baèng thuû coâng hoaëc baèng cô giôùi. Vieäc taùch seõ chuyeån hoaù chaát thaûi khoâng ñoàng nhaát thaønh chaát thaûi töông ñoái ñoàng nhaát. Vieäc taùch naøy laø moät hoaït ñoäng caàn thieát trong coâng ngheä thu hoài vaø taùi söû duïng chaát thaûi, coâng ngheä uû hieáu khí. Vieäc taùch seõ laày ñi nhöõng chaát gaây oâ nhieãm ra khoûi nguyeân lieäu taùch ñeå caûi thieän tính chaát cuûa nguyeân lieäu taùch ñeå caûi thieän tính chaát cuûa nguyeân lieäu taùch naøy.
2.2.1.2 Giaûm theå tích CTR baèng phöông phaùp cô hoïc
Giaûm theå tích CTR (cuõng goïi laø neùn) laø quaù trình giaûm theå tích ban ñaàu cuûa chaát thaûi baèng phöông tieän cô hoïc nhö maùy eùp thuyû löïc. Ña soá caùc quoác gia treân theá giôùi, caùc xe vaän chuyeån raùc thu gom trong moãi chuyeán ñi. Ñeå gia taêng thôøi gian söû duïng cuûa nhöõng baõi choân laáp hôïp veä sinh, CTR thöôøng ñöôïc neùn chaët laïi tröôùc khi phuû ñaát leân.
2.2.1.3 Giaûm kích thöôùc CTR baèng phöông phaùp cô hoïc
Giaûm kích thöôùc CTR baèng phöông phaùp cô hoïc nhaèm muïc ñích ñaït ñöôïc saûn phaåm CTR cuoái cuøng coù kích thöôùc giaûm ñaùng keå so vôùi kích thöôùc ban ñaàu. Ñeå thöïc hieän ñieàu naøy chuùng ta coù theå söû duïng nhöõng thieát bò nghieàn caét, … Quaù trình naøy raát quan troïng trong coâng ngheä söû duïng raùc sinh hoaït laøm phaân boùn höõu cô.
2.2.1.4 Söï chuyeån hoaù hoaù hoïc
Söï chuyeån hoaù hoaù hoïc CTR laø quaù trình laøm bieán ñoåi pha (chaúng haïn pha raén thaønh pha loûng, pha raén thaønh pha khí, …). Ñeå giaûm thieåu theå tích hoaëc thu hoài saûn phaåm chuyeån hoaù, quaù trình hoaù hoïc cô baûn ñöôïc söû duïng ñeå chuyeån hoaù CTR ñoâ thò goàm:
Quaù trình ñoát chaùy (oxi hoaù hoaù hoïc)
Quaù trình nhieät phaân
Quaù trình khí hoaù
2.2.2.1 Quaù trình ñoát chaùy (oxi hoaù hoaù hoïc)
Quaù trình ñoát chaùy coù theå coi laø phaûn öùng hoaù hoïc giöõa oxi vaø chaát höõu cô ñeå taïo ra hôïp chaát oxi hoaù theo sau laø söï phaùt taùn aùnh saùng vaø sinh nhieät. Vôùi söï hieän dieän cuûa löôïng dö khoâng khí, söï ñoát chaùy thaønh phaàn höõu cô cuûa CTR ñoâ thò ñöôïc bieåu dieãn theo phöông trình phaûn öùng sau:
CHC + löôïng khí dö N2 + CO2 +H2O + tro + nhieät
Löôïng khí dö ñeå ñaûm baûo phaûn öùng chaùy hoaøn toøan. Saûn phaåm cuoái cuøng cuûa phaûn öùng chaùy treân bao goàm: khí noùng – chuû yeáu bao goàm nitrogen (N2), cacbon dioxide (CO2), nöôùc (H2O) vaø thaønh phaàn khoâng chaùy ñöôïc. Treân thöïc teá, moät löôïng nhoû amonia (NH3), sulfur dioxide (SO2), nitrogen oxides (NOx) cuõng hieän dieän, tuyø thuoäc loaïi chaát thaûi.
2.2.2.2 Quaù trình nhieät phaân
Do nhöõng chaát höõu cô khoâng oån ñònh nhieät, chuùng coù theå bò chia caét thaønh khí, chaát loûng vaø chaát raén. Tính chaát cuûa ba thaønh phaàn chính sinh ra töø söï nhieät phaân thaønh phaàn höõu cô CTR ñoâ thò laø:
Doøng khí chöùa khí hydrogen (H2), methane (CH4), carbon monoxide (CO), cacbon dioxide (CO2) vaø nhöõng khí khaùc, tuyø thuoäc vaøo tính chaát höõu cô cuûa chaát thaûi ñöôïc nhieät phaân.
Haéc ín ôû daïng loûng, ôû nhieät ñoä phoøng vaø chöùa nhöõng hôïp chaát nhö acetic acid, aceton vaø methanol.
Than bao goàm haàu heát cacbon vaø moät vaøi chaát trô khaùc.
2.2.2.3 Quaù trình khí hoaù
Quaù trình khí hoaù bao goàm söï chaùy töøng phaàn nhieân lieäu carbon sao cho taïo ra nhieân lieäu giaøu carbon monoxide, hydrogen vaø moät soá hydro carbon baõo hoaø, chuû yeáu laø methane.
Söï chuyeån hoaù sinh hoïc
Söï chuyeån hoaù sinh hoïc cuûa thaønh phaàn höõu cô CTR ñoâ thò coù theå söû duïng ñeå laøm giaûm theå tích vaø khoát löôïng cuûa chaát thaûi, taïo ra phaân boùn duøng trong vieäc caûi taïo ñaát vaø taïo khí methane. Vi sinh vaät chính trong quaù trình chuyeån hoaù sinh hoïc chaát höõu cô laø vi khuaån, naám men, naám moác vaø atinomycetes. Caùc quaù trình chuyeån hoaù naøy coù theå ñöôïc thöïc hieän hieáu khí hoaëc kî khí, tuyø thuoäc vaøo oxygen. Ñaëc ñieåm khaùc nhau cô baûn giöõa phaûn öùng chuyeån hoaù hieáu khí vaø kî khí laø loaïi saûn phaåm cuoái cuøng vaø oxygen phaûi ñöôïc cung caáp trong quaù trình chuyeån hoaù hieáu khí. Quaù trình sinh hoïc ñöôïc söû duïng ñeå chuyeån hoaù thaønh phaàn höõu cô trong CTR ñoâ thò bao goàm phaân huyû hieáu khí, phaân huyû kî khí.
2.2.3.1 Phaân huyû hieáu khí
Ñeå töï nhieân, thaønh phaàn höõu cô trong CTR ñoâ thò seõ chòu söï phaân huyû sinh hoïc. Möùc ñoä vaø thôøi gian phaân huyû seõ phuï thuoäc vaøo loaïi chaát thaûi vaø ñoä aåm, chaát dinh döôõng saün coù trong CTR vaø nhöõng yeáu toá moâi tröôøng khaùc. Döôùi nhöõng ñieàu kieän ñöôïc kieåm soaùt, chaát thaûi laøm vöôøn vaø thaønh phaàn höõu cô trong CTR ñoâ thò coù theå bò chuyeån hoaù thaønh chaát höõu cô oån ñònh maø ta goïi laø phaân boùn höõu cô trong moät thôøi gian töông ñoái ngaén (töø 4 ñeán 6 tuaàn).
Quaù trình laøm phaân boùn höõu cô hieáu khí coù theå ñöôïc dieãn taû baèng phöông phaùp sau:
CHC + O2 + chaát dinh döôõng TB môùi + CHC oån ñònh + CO2 + H2O + SO42- + nhieät
Theo phöông trình treân, chuùng ta nhaän thaáy saûn phaåm cuoái cuøng laø teá baøo môùi, CHC oån ñònh, cacbon dioxide, nöôùc, ammonia vaø sulfate. Phaân boùn höõu cô laø CHC oån ñònh. CHC oån ñònh thöôøng chöùa thaønh phaàn lignin cao, chuùng raát khoù bò chuyeån hoaù sinh hoïc trong moät thôøi gian ngaén. Lignin thöôøng xuaát hieän trong giaáy baùo.
2.2.3.2 Phaân huyû kî khí
Thaønh phaàn CHC trong CTRÑT coù khaû naêng bò phaân huyû sinh hoïc coù theå ñöôïc chuyeån hoaù sinh hoïc döôùi ñieàu kieän kî khí thaønh khí methane (CH4) vaø cacbon dioxie (CO2). Söï chuyeån hoaù naøy coù theå ñöôïc bieåu dieãn baèng phöông trình sau:
CHC + H2O + chaát dinh döôõng TB môùi + CHC oån ñònh + CO2 + CH 4 + NH3 + H2S + nhieät
Theo phöông trình treân ta nhaän thaáy saûn phaåm cuoái cuøng laø dioxide, methane, amoni, hydrogen, sulfide vaø CHC oån ñònh. Trong quaù trình chuyeån hoaù kî khí, cacbon dioxide vaø methane chieám ñeán 99% toång soá khí ñöôïc taïo thaønh, CHC oån ñònh (hoaëc buøn phaân huyû) phaûi ñöôïc thoaùt nöôùc tröôùc khi ñoå vaøo BCL.
Baûng 2.7 Caùc quaù trình chuyeån hoaù ñöôïc söû duïng ñeå quaûn lyù CTR
Quaù trình chuyeån hoaù
Phöông phaùp chuyeån hoaù
Saûn phaåm chuyeån hoaù
VAÄT LYÙ
Taùch (phaân loaïi)
Taùch baèng thuû coâng hoaëc baèng maùy
Thaønh phaàn rieâng bieät ñöôïc tìm thaáy trong CTRÑT
Giaûm theå tích
Aùp duïng naêng löôïng döôùi daïng löïc hoaëc aùp suaát
Giaûm theå tích chaát thaûi ban ñaàu
Giaûm kích thöôùc
Aùp duïng naêng löôïng döôùi daïng nghieàn caét
Thaønh phaàn chaát thaûi ban ñaàu bieán ñoåi hình daïng vaø kích thöôùc
HOAÙ HOÏC
Ñoát chaùy
Oxi hoaù nhieät
CO2, SO2, nhöõng saûn phaåm oxi hoaù khaùc, tro
Nhieät phaân
Chöng caát phaù huyû
Doøng khí chuùa nhieàu loaïi gas, haéc ín, daàu, than,…
SINH HOÏC
UÛ hieáu khí
Chuyeån hoaù sinh hoïc hieáu khí
Phaân höõu cô
Phaân huyû kî khí
Chuyeån hoaù sinh hoïc kî khí
CH4, CO2, khí vi löôïng, humus,…
UÛ kî khí
Chuyeån hoaù sinh hoïc kî khí
CH4, CO2, chaát thaûi ñaõ phaân huyû
.AÛNH HÖÔÛNG CTR ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG
CTR gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát
Thaønh phaàn chuû yeáu trong CTRHC, CHC seõ bò phaân huyû trong moâi tröôøng ñaát trong hai ñieàu kieän yeám khí vaø kî khí. Trong ñieàu kieän hieáu khí, khi coù ñoä aåm thích hôïp ñeå roài khi qua haøng loaït saûn phaåm trung gian cuoái cuøng taïo ra chaát khoaùng ñôn giaûn H2O, CO2 ; coøn trong tröôøng hôïp yeám khí thì saûn phaåm cuoái cuøng chuû yeáu laø CH4, CO2, H2O gaây ñoäc cho moâi tröôøng.
Vôùi moät löôïng vöøa phaûi thì khaû naêng töï laøm saïch cuûa ñaát seõ laøm caùc chaát töø CTR khoâng trôû thaønh oâ nhieãm nhöng vôùi löôïng quaù lôùn moâi tröôøng trôû neân quaù taûi do ñoù maát heát khaû naêng choáng cheá vaø bò CTR laøm oâ nhieãm. OÂ nhieãm naøy cuøng voái oâ nhieãm kim loaïi naëng, chaát ñoäc theo nöôùc trong ñaát chaûy xuoáng, laøm oâ nhieãm maïch nöôùc ngaàm maø moät khi nöôùc ngaàm oâ nhieãm thì khoâng theå khaéc phuïc (xöû lyù) ñöôïc. Hieän taïi caùc baõi chöùa vaø choân raùc bò oâ nhieãm naëng nhöng chöa ñöôïc ngaên chaën vaø xöû lyù trong khi haàu heát daân cö quanh khu vöïc ñeàu söû duïng nguoàn nöôùc laáy töø gieáng laøm nöôùc sinh hoïc.
CTR gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc – caûn trôû doøng chaûy
CTR thaûi aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng nöôùc ñaëc bieät laø nöôùc maët. Ngoaøi ra coøn laø söï oâ nhieãm naëng neà cuûa heä thoáng keânh raïch. OÂ nhieãm moâi tröôøng töø nguoàn nöôùc mang laïi raát lôùn neáu vi sinh CTR khoâng toát.
Caùc CTR giaøu höõu cô, trong moâi tröôøng nöôùc noù seõ bò phaân huyû nhanh choùng. Phaàn noåi treân beà maët seõ coù quaù trình khoaùng hoaù taïo saûn phaåm trung gian sau ñoù saûn phaåm cuoái cuøng laø chaát khoaùng vaø nöôùc. Phaàn chìm trong nöôùc seõ phaân giaûi yeám khí coù theå bò leân men taïo ra chaát trung gian vaø sau ñoù saûn phaåm cuoái cuøng laø CH4, H2S, H2O, CO2. Caùc chaát trung gian naøy ñeàu gaây muøi hoâi vaø raát ñoäc. Beân caïnh ñoù caùc loaïi vi truøng, sieâu vi truøng laøm taùc nhaân gaây beänh ñoàng haønh vôùi vieäc laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Söï oâ nhieãm naøy laøm suy thoaùi, huyû hoaïi heä sinh thaùi nöôùc ngoït vaø gaây beänh cho con ngöôøi.
Neáu raùc thaûi laø nhöõng chaát kim loaïi thì noù gaây neân hieän töôïng aên moøn trong moâi tröôøng nöôùc, sau ñoù oxi hoaù coù oxi vaø khoâng coù oxi gaây nhieãm baån nguoàn nöôùc bôûi caùc chaát ñoäc nhö: Hg, Pb, Zn, Fe,…
2.3.3 CTR gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí
Chaát thaûi thöôøng coù boä phaän coù theå bay hôi vaø mang theo muøi nhöng cuõng coù chaát thaûi coù khaû naêng phaùt taùn vaøo khoâng khí gaây oâ nhieãm tröïc tieáp. Ngoaøi ra cuõng coù loaïi CTR trong ñieàu kieän nhieät ñoä vaø aåm ñoä ñaày ñuû (toát nhaát laø 350C, aåm ñoä 70 – 80%) seõ coù quaù trình bieán ñoåi nhôø hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät vaø keát quaû quaù trình laøm oâ nhieãm khoâng khí.
Caùc ñoáng CTR nhaát laø raùc thöïc phaåm, noùng aåm khoâng ñöôïc xöû lyù kòp thôøi vaø ñuùng kyõ thuaät seõ boác muøi hoâi thoái.
Thaønh phaàn khí thaûi chuû yeáu ñöôïc tìm thaáy ôû caùc baõi choân laáp CTR ñöôïc theå hieän ôû baûng 2.8.
Baûng2. 8 Thaønh phaàn khí thaûi trong CTR
Thaønh phaàn
Phaàn traêm theå tích
CH4
CO2
N2
O2
NH3
SOX, H2S, mercaptan
H2
CO
CHC bay hôi
45 – 60
40 – 60
2 – 5
0.1 – 1.0
0.1 – 1.0
0 – 1.0
0 – 0.2
0 – 0.2
0.01 – 0.6
(Nguoàn: Handbook of Solid Waste Management, 1994)
Trong caùc khí treân, khí CO2 vaø CH4 sinh ra töø quaù trình phaân huyû kî khí, quaù trình naøy keùo daøi cho tôùi 18 thaùng môùi döøng haún.
Nhö vaäy, haàu heát khí sinh ra trong ñoáng raùc chuû yeáu laø CO2 vaø CH4 (chieám 90%). Neáu ñoáng CTR khoâng ñöôïc xöû lyù ñuùng kyõ thuaät thì khí CH4 vaø moät phaàn CO2, N2 seõ bay vaøo khí quyeån seõ gaây nguy hieåm cho sinh vaät, gaây hieäu öùng nhaø kính.
Giaûm myõ quan ñoâ thò
Khi nguoàn nöôùc bò oâ nhieãm thì thöïc vaät trong nöôùc bò taùc ñoäng tröïc tieáp neân khi quan saùt ta thaáy nöôùc ñen ngoøm, hoâi thoái, thaûm xanh thöïc vaät bò phaù hoaïi. Thöïc vaät nöôùc nhö : taûo, rong, luïc bình bò heùo laù, coøi coïc, cheát daàn laøm gia taêng möùc ñoä oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Khi nguoàn nöôùc maát khaû naêng töï laøm saïch, ñaát ñai hai beân bôø raïch bò oâ nhieãm naëng, caây troàng coù hieän töôïng uùng goác, heùo laù hoaëc khoù lôùn taïo hieän töôïng xoùi lôû hai beân bôø.
Nhöõng caûnh töôïng laøm maát veä sinh vaø myõ quan nhö: CTR böøa baõi quanh mieäng coáng, coøn chaát khoù phaân huyû sinh hoïc toàn löu laïi laøm ngheõn doøng chaûy heä thoáng thoaùt nöôùc gaây öù ñoïng vaøo muøa khoâ vaø ngaäp luït vaøo muøa möa, gaây aùch taéc giao thoâng laøm khoù khaên trong vieäc ñi laïi cuûa ngöôøi daân . Ngoaøi ra vieäc toàn taïi caùc ñieåm taäp keát treân caùc tuyeán ñöôøng cuõng laøm maát veû myõ quan vaø aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng sinh hoaït cuûa caùc hoä gia ñình soáng ôû gaàn ñoù .
CTR aûnh höôûng tôùi söùc khoeû coäng ñoàng
Con ngöôøi luoân chòu söï taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng vaø ngöôïc laïi. Neáu moâi tröôøng khoâng laønh maïnh thì söùc khoeû con ngöôøi seõ bò aûnh höôûng. Vôùi daân cö ñoâng vaø cuoäc soáng phöùc taïp vôùi nhieàu thaønh phaàn, ñôøi soáng sinh hoaït cuûa ngöôøi daân luoân ôû trong moâi tröôøng khoâng laønh maïnh vì vaán ñeà moâi tröôøng chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc.
Töø vieäc thaûi caùc chaát höõu cô , xaùc cheát ñoäng vaät qua nhöõng trung gian truyeàn beänh seõ gaây ra nhieàu beänh taät, nhieàu luùc trôû thaønh dòch beänh (ñieån hình nhaát laø dòch haïch thoâng qua moâi tröôøng trung gian laø chuoät ñaõ gaây ra caùi cheát cho haøng ngaøn ngöôøi vaøo nhöõng naêm 1930 – 1940 ). Ngöôøi ta toång keát CTR ñaõ gaây ra 22 loaïi beänh cho con ngöôøi ( ñieån hình nhö CTR plastic sau 49 naêm ra ñôøi vôùi nhieàu öu ñieåm nhö ít bò oxy hoaù, nheï, deûo, khoâng thaám nöôùc … ñeán nay laïi laø nguyeân nhaân gaây beänh ung thö cho suùc vaät aên coû; maët khaùc khi ñoát chaùy noù ôû 12000C thì thaønh phaàn bieán ñoåi thaønh daïng dioxin gaây quaùi thai cho con ngöôøi ) .
OÂ nhieãm khoâng khí do CTR sinh hoaït taùc ñoäng vaøo con ngöôøi vaø ñoäng vaät tröôùc heát qua ñöôøng hoâ haáp. Chuùng gaây ra moät soá beänh nhö: vieâm phoåi, vieâm hoïng … moät soá chaát oâ nhieãm gaây kích thích ñoái vôùi beänh ho, hen suyeãn … Do tieáp xuùc vôùi muøi hoâi , khoùi buïi xe coä… neân coâng nhaân veä sinh thöôøng maéc caùc chöùng beänh ngoaøi da nhö: vieâm da , vieâm nang loâng, chaøm, meà ñay …
Taêng tröôûng chi phí veà y teá do oâ nhieãm
Do suy thoaùi moâi tröôøng ôû caùc khu ñoâ thò neân soá ngöôøi bò beänh ñöôøng tuaàn hoaøn, hoâ haáp, ung thö taêng leân nhanh choùng. Söùc lao ñoäng bò giaûm trong khi chi phí y teá do caù nhaân hoaëc do ngaân saùch nhaø nöôùc, quyõ phuùc lôïi xaõ hoäi ñaøi thoï ñang taêng leân nhanh choùng.
2.4 NHÖÕNG NGUYEÂN TAÉC KYÕ THUAÄT TRONG COÂNG TAÙC THU GOM CHAÁT THAÛI RAÉN
2.4.1.Nguoàn phaùt thaûi CTR vaø phaân loaïi CTR taïi nguoàn
Nguoàn phaùt thaûi CTR vaø phaân loaïi CTR taïi nguoàn bao goàm caùc hoaït ñoäng nhaët, taäp trung vaø phaân loaïi CTR ñeå löu tröõ, cheá bieán chaát thaûi raén tröôùc khi ñöôïc thu gom. Trong quaûn lyù vaø phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn caùc loaïi nhaø ôû vaø coâng trình ñöôïc phaân loaïi döïa vaøo soá taàng. Ba loaïi thöôøng ñöôïc söû duïng nhaát laø :
-Nhaø thaáp taàng : döôùi 4 taàng.
-Nhaø trung taàng : töø 4 – 7 taàng.
-Nhaø cao taàng : treân 7 taàng.
Nhöõng ngöôøi chòu traùch nhieäm vaø caùc thieát bò hoã trôï ñöôïc söû duïng cho vieäc quaûn lyù vaø phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn ñöôïc trình baøy ôû Baûng 2.9.
Baûng 2.9 Nguoàn nhaân löïc vaø thieát bò hoã trôï trong vieäc quaûn lyù vaø phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn
Nguoàn
Ngöôøi chòu traùch nhieäm
Thieát bò hoã trôï
Khu daân cö
Thaáp taàng
Daân thöôøng truù, ngöôøi thueâ nhaø
Caùc vaät chöùa gia ñình, thuøng chöùa lôùn, xe ñaåy raùc nhoû
Trung taàng
Ngöôøi thueâ nhaø, nhaân vieân phuïc vuï, ngöôøi coi nhaø, nhöõng ngöôøi thu gom theo hôïp ñoàng
Caùc maùng ñoå troïng löïc, caùc baêng chuyeàn chaïy baèng khí neùn, maùy naâng, xe thu gom.
Cao taàng
Ngöôøi thueâ nhaø, nhaân vieân phuïc vuï, ngöôøi coi nhaø
Caùc maùng ñoå troïng löïc, caùc baêng chuyeàn chaïy baèng khí neùn, maùy naâng, xe thu gom
Thöông maïi
Nhaân vieân, ngöôøi gaùc coång
Caùc xe thu gom coù baùnh laên, caùc thuøng chöùa, maùy naâng, baêng chuyeàn chaïy baèng khí neùn
Coâng nghieäp
Nhaân vieân, ngöôøi gaùc coång
Caùc xe thu gom coù baùnh laên, caùc thuøng chöùa, maùy naâng, baêng taûi
Khu vöïc ngoaøi trôøi
Ngöôøi chuû khu vöïc, caùc nhaân vieân ñoâ thò
Caùc thuøng chöùa coù maùi che hay naép ñaäy
Traïm xöû lyù
Caùc nhaân vieân vaän haønh traïm
Caùc loaïi baêng taûi khaùc nhau, caùc thieát bò vaän haønh thuû coâng
Noâng nghieäp
Ngöôøi chuû vöôøn, coâng nhaân
Thay ñoåi khaùc nhau tuyø theo saûn phaåm
Nguoàn : George Tchobanoglous, et al,1993.
2.4.2 Thu gom, löu tröõ vaø vaän chuyeån chaát thaûi raén
Thuaät ngöõ “thu gom” bao goàm khoâng phaûi vieäc doàn laïi hay nhaët chaát thaûi töø caùc nguoàn phaùt sinh khaùc nhau maø coøn caû vieäc chuyeân chôû caùc chaát thaûi ñoù tôùi ñòa ñieåm cheá bieán hay tieâu huyû. Vieäc thaùo dôõ caùc xe thu gom cuõng ñöôïc xem laø moät phaàn cuûa hoaït ñoäng thu gom. Trong khi caùc hoaït ñoäng chuyeân chôû vaø thaùo dôõ thì töông töï ñoái vôùi haàu heát caùc heä thoáng thu gom, vieäc doàn laïi hay nhaët chaát thaûi raén seõ thay ñoåi ñoåi vôùi caùc hoaït ñoäng, caùc khaâu hay vò trí maø chaát thaûi sinh ra vaø caùc phöông phaùp ñöôïc söû duïng ñeå löu tröõ caùc khoái chaát thaûi giöõa caùc laàn thu gom.
2.4.2.1 Quy hoaïch thu gom chaát thaûi raén
Quy hoaïch thu gom chaát thaûi raén laø vieäc ñaùnh giaù caùc caùch thöùc söû duïng nguoàn nhaân löïc vaø thieát bò ñeå tìm ra moät caùch saép xeáp hieäu quaû nhaát. Caùc yeáu toá caàn xem xeùt khi tieán haønh quy hoaïch thu gom chaát thaûi raén bao goàm :
Chaát thaûi raén ñöôïc taïo ra : soá löôïng, tyû troïng, nguoàn taïo thaønh.
Phöông thöùc thu gom : thu gom rieâng bieät hay keát hôïp.
Möùc ñoä dòch vuï caàn cung caáp : leà ñöôøng, loái ñi, …
Taàn suaát thu gom vaø naêng suaát thu gom : soá coâng nhaân vaø toå chöùc cuûa moät kíp, laäp loä trình thu gom theo töøng khu vöïc, ghi cheùp nhaät kyù vaø baùo caùo.
Söû duïng hôïp ñoàng thaønh phoá hoaëc caùc dòch vuï tö nhaân.
Thieát bò thu gom : kích côõ, chuûng loaïi, soá löôïng, söï thích öùng vôùi caùc coâng vieäc khaùc.
Khoâi phuïc nguoàn löïc : giaù thaønh, thò tröôøng, thu gom, phaân loaïi, ….
Tieâu huyû : phöông phaùp, ñòa ñieåm, chuyeân chôû, tính phaùp lyù.
Maät ñoä daân soá : kích thöôùc nhaø cöûa, soá löôïng ñieåm döøng, löôïng chaát thaûi raén taïi moãi ñieåm, nhöõng ñieåm döøng coâng coäng, …
Caùc ñaëc tính vaät lyù cuûa khu vöïc : hình daïng vaø chieàu roäng ñöôøng phoá, ñòa hình, moâ hình giao thoâng (giôø cao ñieåm, ñöôøng moät chieàu, …).
Khí haäu : möa, gioù, nhieät ñoä, …
Ñoái töôïng vaø khu vöïc phuïc vuï : daân cö (caùc hoä caù theå vaø nhöõng ñieåm döøng coâng coäng), doanh nghieäp, nhaø maùy.
Caùc nguoàn taøi chính vaø nhaân löïc.
Caùc tieâu chí chính ñaëc tröng cho hieäu quaû thu gom :
Soá taán chaát thaûi ñöôïc thu gom trong moät giôø.
Toång soá hoä ñöôïc phuïc vuï trong moät giôø laøm vieäc cuûa moät kíp.
Chi phí cuûa moät ngaøy thu gom.
Chi phí cho moãi laàn döøng ñeå thu gom.
Soá löôïng ngöôøi ñöôïc phuïc vuï bôûi moät xe trong moät tuaàn.
2.4.2.2 Caùc phöông thöùc thu gom
Thu gom ñònh kyø taïi caùc gia ñình : trong heä thoáng naøy caùc xe thu gom chaïy theo moät quy trình ñeàu ñaën, theo tuaàn suaát ñaõ ñöôïc thoaû thuaän tröôùc (2-3laàn/tuaàn hay ngaøy). Coù nhieàu caùch aùp duïng khaùc nhau nhöng ñieåm chung laø moãi gia ñình ñöôïc yeâu caàu phaûi coù thuøng raùc rieâng trong nhaø vaø mang ñeán cho ngöôøi thu gom raùc vaøo nhöõng thôøi ñieåm vaø ñòa ñieåm ñaõ ñöôïc qui ñònh tröôùc.
Thu gom ven ñöôøng : trong moät soá tröôøng hôïp, chính quyeàn thaønh phoá cung caáp nhöõng thuøng CTR ñaõ ñöôïc tieâu chuaån hoaù cho töøng hoä gia ñình. Thuøng CTR naøy ñöôïc ñaët tröôùc cöûa nhaø ñeå coâng nhaân veä sinh thu gom leân xe CTR. Heä thoáng thu gom naøy ñoøi hoûi phaûi thöïc hieän ñeàu ñaën vaø moät thôøi gian bieåu töông ñoái chính xaùc.
2.4.2.3 Heä thoáng thu gom vaø vaän chuyeån chaát thaûi raén
Heä thoáng thu gom ñöôïc chia thaønh 2 loaïi döïa theo kieåu vaän haønh goàm (1) heä thoáng thuøng xe di ñoäng; (2) heä thoáng thuøng xe coá ñònh.
Heä thoáng xe thuøng di ñoäng: laø heä thoáng thu gom trong ñoù caùc thuøng chöùa ñaày CTR ñöôïc chuyeân chôû ñeán baõi choân laáp roài ñöa thuøng khoâng veà vò trí taäp keát CTR ban ñaàu. Heä thoáng naøy phuø hôïp ñeå vaän chuyeån chaát thaûi raén töø caùc nguoàn taïo ra nhieàu chaát thaûi raén, cuõng coù theå ñöa thuøng raùc ñaõ ñaày leân xe vaø thay baèng thuøng roãng taïi ñieåm taäp keát.
Heä thoáng thuøng xe coá ñònh: laø heä thoáng thu gom trong ñoù caùc thuøng chöùa ñaày CTR vaãn coá ñònh ñaët ôû nôi taäp keát CTR, töø moät khoaûng thôøi gian raát ngaén nhaát leân ñoå CTR vaøo thuøng xe thu gom
2.4.2.4 Sô ñoà hoaù heä thoáng thu gom
Sô ñoà trình töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng di ñoäng
Kieåu thoâng thöôøng
Hình 2.1 Sô ñoà trình töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng di ñoäng kieåu thoâng thöôøng
Chuù thích : 1, 2, 3, … : Caùc vò trí ñaët thuøng
-------------: Chôû thuøng khoâng
_________: Chôû thuøng ñaày
Kieåu thay thuøng (thay ñoåi vò trí thuøng)
1
4
3
2
Ñieåm taäp trung
(Baõi choân laáp, traïm trung chuyeån hay xöû lyù)
Xe vôùi thuøng khoâng veà cô quan keát thuùc ca laøm vieäc
Hình 2.2 Sô ñoà trình töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng di ñoäng kieåu thay thuøng xe
Ñieåm taäp trung
Xe chôû khoâng taûi ñeán haønh trình tieáp theo hoaëc veà cô quan keát thuùc ca laøm
Xe khoâng töø cô quan ñeán
1
4
3
2
Xe ñaõ ñaày thuøng CTR
Sô ñoà trình töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng coá ñònh
Hình 2.3 Sô ñoà töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng coá ñònh
2.4.2.5. Choïn tuyeán ñöôøng thu gom vaän chuyeån
Caùc yeáu toá caàn xem xeùt khi choïn tuyeán ñöôøng vaän chuyeån
Xeùt ñeán chính saùch vaø quy taéc hieän haønh coù lieân quan ñeán vieäc taäp trung CTR, soá laàn thu gom 1 tuaàn.
Ñieàu kieän laøm vieäc cuûa heä thoáng vaän chuyeån, caùc loaïi xe maùy vaän chuyeån.
Tuyeán ñöôøng caàn phaûi choïn cho luùc baét ñaàu haønh trình vaø keát thuùc haønh trình phaûi ôû ñöôøng phoá chính.
ÔÛ vuøng ñòa hình doác thì haønh trình neân xuaát phaùt töø choã cao ñeán choå thaáp.
Chaát thaûi phaùt sinh taïi caùc nuùt giao thoâng, khu phoá ñoâng ngöôøi,thì phaûi ñöôïc thu gom vaøo caùc giôø coù maät ñoä giao thoâng thaáp.
Nhöõng nguoàn taïo thaønh CTR vôùi khoái löôïng lôùn caàn phaûi toå chöùc vaän chuyeån vaøo luùc ít gaây aùch taéc, aûnh höôûng cho moâi tröôøng.
Nhöõng vò trí coù CTR ít vaø phaân taùn thì vieäc vaän chuyeån phaûi toå chöùc thu gom cho phuø hôïp.
Taïo laäp tuyeán ñöôøng vaän chuyeån
Chuaån bò baûn ñoà vò trí caùc ñieåm taäp keát CTR treân ñoù coù chæ roõ soá löôïng, thoâng tin nguoàn chaát thaûi raén.
Phaûi phaân tích thoâng tin vaø soá lieäu, caàn thieát phaûi laäp baûng toång hôïp thoâng tin.
Phaûi sô boä choïn tuyeán ñöôøng theo hai hay ba phöông aùn. So saùnh caùc tuyeán ñöôøng caân nhaéc baèng caùch thöû daàn ñeå choïn ñöôïc tuyeán ñöôøng hôïp lyù.
2.5 CAÙC PHÖÔNG PHAÙP QUAÛN LYÙ VAØ XÖÛ LYÙ CHAÁT THAÛI
Phaùt sinh CTR
Phaân loaïi, löu tröõ,xöû lyù taïi nguoàn
cheá bieán taïi nguoàn
Thu gom
Tieâu huûy: ñoát, oån ñònh, hoùa raén choân laáp hôïp veä sinh
xöû lyù, taùi cheá
Trung chuyeån vaø vaän chuyeån
Hình 2.4 Sô ñoà quan heä cuûa heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén
2.5.1.Phöông phaùp cô hoïc
Taùch kim loaïi, thuûy tinh, giaáy, plastic ra khoûi chaát thaûi
Ñoát chaát thaûi khoâng thu hoài nhieät
Loïc taïo raén ñoái vôùi chaát baùn loûng
Laøm khoâ buøn
Phöông phaùp hoùa lyù
Ñoát
Nhieät phaân
OÅn ñònh ñoùng raén
2.5.2 Phöông phaùp sinh hoïc
Cheá bieán phaân uû sinh hoïc
Metan hoùa trong caùc beå thu hoài khí sinh hoïc
Ñoå ñoáng
Choân laáp hôïp veä sinh
2.5.3 Ngaên ngöøa, giaûm thieåu vaø taùi söû duïng taïi nguoàn
Söû duïng toái öu nhieân lieäu baèng caùch haïn cheá chaát thaûi vaø taän duïng laïi caùc nguyeân lieäu thöøa, thay ñoåi coâng thöùc saûn phaåm ñeå taïo ra ít chaát thaûi, giaûm löôïng bao bì ñoùng goùi saûn phaåm hoaëc thay baèng vaät lieäu deã phaân huûy, deã taùi cheá.
Caùc cô sôû saûn xuaát neân aùp duïng saûn xuaát saïch hôn hoaëc thay ñoåi coâng ngheä saïch nhaèm giaûm thieåu löôïng chaát thaûi, tieát kieäm naêng löôïng, vaät duïng.
Caùc chaát thaûi laø caùc loaïi nylon, plastic, saét theùp, giaáy vuïn, vaûi vuïn, caùc kim loaïi, caùc pheá thaûi töø caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc. Chuùng ñöôïc thu gom vaø phaân loaïi ngay töø khi thaûi ra ngoaøi theo nguyeân taéc phaân loaïi taïi nguoàn thaûi, nhöõng chaát raén coù theå söû duïng laïi cho caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc nhö giaáy vuïn coù theå ñöa vaøo laøm nguyeân lieäu cho saûn xuaát giaáy.
Plastic ñöôïc taùi söû duïng laøm chaát ñoän theâm khi cheá taïo caùc saûn phaåm nhöïa, caùc loaïi saét, theùp thì ñöôïc naáu laïi,…
2.5.4 Thu gom vaø vaän chuyeån chaát thaûi raén
CTR töø caùc quaù trình sinh hoaït, saûn xuaát haèng ngaøy thaûi ra seõ ñöôïc thu gom vaø vaän chuyeån ñi ngay trong ngaøy. Phöông aùn thu gom, vaäân chuyeån seõ phuï thuoäc vaøo vò trí khu daân cö, khoái löôïng CTR, thôøi gian,
2.5.5 Tieâu huûy chaát thaûi raén
Thieâu ñoát CTR laø phöông phaùp phoå bieán nhaát hieän nay ñöôïc nhieàu quoác gia treân Theá giôùi aùp duïng trong ñoù coù Vieät Nam.
Ñoát CTR laø giai ñoaïn xöû lyù cuoái cuøng ñöôïc aùp duïng cho moät soá loaïi CTR nhaát ñònh khoâng theå xöû lyù baèng phöông phaùp khaùc. Ñaây laø quaù trình oxi hoùa CTR ôû nhieät ñoä cao ñeå taïo thaønh CO2 vaø hôi nöôùc, caùc chaát ñoäc haïi seõ chuyeån thaønh khí vaø caùc chaát raén khoâng chaùy. Caùc chaát khí ñöôïc laøm saïch thoaùt ra ngoaøi khoâng khí, caùc chaát raén ñöôïc choân laáp.
Cô cheá phaûn öùng
CXHYOZ + (x+y/4 + z/2)O2 ® xCO2 + y/2H2O (2.6)
Öu ñieåm: xöû lyù trieät ñeå CTR, tieâu dieät caùc vi sinh vaät gaây beänh vaø c._.
17860000000
48367924750
30507924750
2018
19405000000
49383650750
29978650750
2019
163285000000
50420709250
-112864290750
2020
1699530000000
51479543000
-1648050457000
2021
23880000000
52560612000
28680612000
2022
166695000000
53664387750
-113030612250
2023
28485000000
54791336000
26306336000
2024
27275000000
55941957000
28666957000
2025
1848650000000
57116739500
-1791533260500
2026
34700000000
58316189500
23616189500
2027
30765000000
59540830250
28775830250
2028
177295000000
60791185000
-116503815000
2029
37405000000
62067800000
24662800000
2030
1713035000000
63371227250
-1649663772750
Soá tieàn caàn ñaàu tö naêm 2010 cho heä thoáng thu gom vaän chuyeån seõ laø: 519.730.000.000VNÑ( chöa tính löông coâng nhaân vaän chuyeån vaø caùc trang thieùt bò hoå trôï khaùc)
CHÖÔNG 7
ÑEÀ XUAÁT CAÙC GIAÛI PHAÙP XÖÛ LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN VAØ CHOÂN LAÁP
Hieän nay, bieän phaùp choân laáp hôïp veä sinh vaø thieâu ñoát chaát thaûi nguy haïi vaãn ñöôïc aùp duïng cho CTRSH hoaït treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Nhöng trong töông lai lieäu bieän phaùp treân khoâng coøn phuø hôïp nöõa. Vôùi tình hình phaùt trieån kinh teá toaøn caàu, toác ñoä gia taêng daân soá töï nhieân, vaø caùc luoàn di cö töø noâng thoân ra thaønh thò ñang ngaøy moät nhieàu thì ñoøi hoûi moät baõi choân laáp qui moâ, caàn phaûi thu heïp dieän tích ñaát canh taùc vaø ñaát ñoâ thò ñeå môû moät BCL. Ñoù laø vaán ñeà ñoøi hoûi ngöôøi laøm coâng taùc moâi tröôøng phaûi tìm ra höôùng giaûi phaùp phuø hôïp vaø aùp duïng caùc coâng ngheä vaøo xöû lyù CTR. Qua thôøi gian tìm hieåu CTR treân ñòa baøn Tp. Hoà Chí Minh thì sau ñaây laø moät soá coâng ngheä coù theå aùp duïng cho vieäc xöû lyù CTR treân ñòa baøn Tp.HCM
7.1 Giaûi phaùp xöû lyù chaát thaûi raén
7.1.1 Giaûi phaùp xöû lyù
Coâng ngheä saûn xuaát phaân Compost
Giaûi phaùp cheá bieán phaân compost ra ñôøi seõ giaûi quyeát ñöôïc thöïc traïng hieän nay taïi Tp.HCM vaø söï quaù taûi cuûa baõi choân laáp. Söï phaân huûy CTR haàu nhö laø töï nhieân vaø chæ ñôn giaûn laø phun cheá phaåm EM khöû muøi vaø ñoát lôùp CTR treân maët vaøo muøa khoâ. Söï toàn ñoïng lôùn löôïng CTR höõu cô gaây oâ nhieãm nghieâm troïng moâi tröôøng xung quanh.
Nhaø maùy xöû lyù CTR coøn cho ra saûn phaåm phuïc vuï noâng nghieäp raát höõu hieäu vaø coù hieäu quaû kinh teá nhaát ñònh. Vì vaäy, ñaây laø moät döï aùn vöøa mang tính xaõ hoäi, vöøa mang tính kinh teá.
Döïa vaøo thaønh phaàn CTR thöïc teá cuûa thaønh phoá, ta choïn kyû thuaät uû compost vì coù ñeán 81% löôïng raùc thaûi sinh hoaït laø CTR höõu cô, ñaây laø nguoàn nguyeân lieäu phong phuù laøm phaân boùn cung caáp cho ngaønh noâng nghieäp. Vaät lieäu ñoän trong phöông phaùp uû goàm maïc cöa, sô döøa, traáu, coû khoâ… coù raát nhieàu. Keát hôïp nhieät ñoä, ñoä aåm taïi ñaây khaù oån ñònh taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho coâng ngheä compost phaùt trieån. Coâng ngheä uû CTR thöïc chaát laø moät quaù trình phaân giaûi phöùc taïp gluxit, lipit, protein, xenlulo,… vôùi söï tham gia cuûa vi sinh vaät hieáu khí, kî khí. Caùc ñieàu kieän pH, ñoä aåm, thoaùng khí ( vôùi vi khuaån hieáu khí) caøng toái öu, vi sinh vaät caøng hoaït ñoäng maïnh vaø thôøi gian uû phaân caøng ruùt ngaén. Tuyø theo coâng ngheä maø vi sinh vaät kî khí hoaëc vi sinh vaät hieáu khí chieám öu theá.
Coâng ngheä uû coù theå laø uû ñoáng thoaùng khí cöôõng böùc, uû luoáng coù ñaûo ñònh kyø hoaëc vöøa thoåi khí vöøa ñaûo. Cuõng coù theå uû döôùi hoá hay trong haàm kín thu khí meâtan.
Baûn chaát cuûa quaù trình naøy laø söû duïng khaû naêng sinh soáng cuûa vi sinh vaät hieáu khí phaân giaûi CTR höõu cô deã bò phaân huyû thaønh muøn baõ höõu cô vaø sinh khoái vi sinh vaät(VSV). Caùc muøn baõ höõu cô vaø sinh khoái VSV seõ ñöôïc taùch ra, pha troän vôùi NPK sau ñoù tinh cheá thaønh phaân höõu cô. Phaàn coøn laïi bao goàm caùc CTRVC vaø CTRHC khoù phaân huyû seõ ñöôïc mang ñi choân laáp. Quaù trình coâng ngheä naøy dieãn ra trong hai giai ñoaïn :
Giai ñoaïn I : Giai ñoaïn phaân huyû dieäp luïc (mesophyllic). Noù thích hôïp ôû nhieät ñoä döôùi 40oC vaø vi khuaån mesophyllic chieám öu theá. Hoaït ñoäng cuûa VSV ôû giai ñoaïn mesophyllic laøm cho moâi tröôøng chuyeån daàn sang moâi tröôøng axit nheï.
Giai ñoaïn II : Giai ñoaïn naøy nhieät ñoä taêng leân hôn 40oC, hoãn hôïp pheá thaûi böôùc sang phaân giaûi nhieät (thermophyllic), VSV mesophyllic cheát haøng loaït vaø VSV phaân giaûi nhieät chieám öu theá. VSV thermophyllic hoaït ñoäng ñaõ laøm cho moâi tröôøng chuyeån töø moâi tröôøng axit sang moâi tröôøng kieàm qua söï taïo ra amonia. Khi quaù trình phaân giaûi nhieät gaàn ñaõ keát thuùc, hoãn hôïp pheá thaûi trôû neân gaàn trung tính vaø bieán thaønh chaát dinh döôõng (daïng ñaïm NO3-, NH4+, …).
Quaù trình phaân giaûi nhieät taïo ra nhieät ñoä treân 55oC, ôû khoaûng nhieät ñoä naøy moät soá vi khuaån ñoäc haïi trong hoãn hôïp pheá thaûi bò tieâu dieät. Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng öu ñieåm cuûa quy trình coâng ngheä naøy.
Ñeå ñaûm baûo chaéc chaén quaù trình phaân huyû pheá thaûi traûi qua hai giai ñoaïn phaân huyû dieäp luïc vaø phaân giaûi nhieät, caàn cung caáp ñaày ñuû khoâng khí (oxy) vaø ñoä aåm cho vi sinh vaät.
CAÙC COÂNG NGHEÄ XÖÛ LYÙ ÑIEÅN HÌNH
7.1.1.1. Coâng ngheä DANO SYSTEM
Sô ñoà vaø noäi dung coâng ngheä
Raùc töôi
Pheãu tieáp nhaän CTR
Nam chaâm ñieän
Saøng phaân loaïi
Leân men –16h
(oáng sinh hoaù)
Baêng taûi phaân loaïi
Saøng rung
Maùy nghieàn
Kho thaønh phaåm
UÛ chín (28 ngaøy)
Hình 7.1 Sô ñoà coâng ngheä DANO SYSTEM
Ñaây laø qui trình coâng ngheä hieáu khí kieåu Dano System söû duïng oáng sinh hoaù quay ñöôïc Chính phuû Vöông quoác Ñan Maïch vieän trôï xaây döïng ñöa vaøo hoaït ñoäng naêm 1981 taïi Hoùc Moân (TP. Hoà Chí Minh). Coâng suaát cuûa nhaø maùy 240 taán CTR/ ngaøy, saûn xuaát ñöôïc 25.000 taán phaân höõu cô/ naêm.
Öu ñieåm
- CTR ñöïôc leân men raát ñeàu, quùa trình ñöôïc ñaûo loän lieân tuïc trong oáng sinh hoaù, caùc vi sinh vaät hieáu khí ñöôïc cung caáp khí vaø ñoä aåm neân phaùt trieån raát nhanh.
- Naêng suaát cao (240 taán/ ngaøy).
Nhöôïc ñieåm
- Maùy moùc naëng neà, khoù cheá taïo trong nöôùc ñaëc bieät laø heä thoáng maùy nghieàn, xích baêng taûi vaø caùc bi lôùn.
- Tieâu thuï ñieän naêng raát lôùn, coâng suaát tieâu thuï ñieän cuûa nhaø maùy laø 670kW vaø töø ñoù giaù thaønh saûn phaåm cao.
- Chaát löôïng saûn phaåm thoâ, khoâng phuø hôïp vôùi neàn noâng nghieäp Vieät Nam, chæ phuø hôïp vôùi neàn noâng nghieäp tieân tieán canh taùc baèng maùy.
7.1.1.2. Coâng ngheä xöû lyù CTRSH taïi nhaø maùy Phaân höõu cô Caàu Dieãn
CTR ñöôïc thu gom vaän chuyeån ñeán nhaø maùy
Xaùc ñònh troïng löôïng
(caân ñieän töû)
Xöû lyù sô boä (vi sinh vaät)
Tuyeån choïn
50% = 62,5
Boå sung vi sinh vaät, phuï gia, uû leân men
50% = 62,5
UÛ chín
(boå sung nöôùc saïch)
35% = 43,75
Tinh cheá
30% = 37,5
Muøn loaïi 1
8,5% = 10,625
Ñoùng bao hoaøn thieän saûn phaåm
Tieâu thuï saûn phaåm treân thò tröôøng
Nguyeân lieäu caûi taïo ñaát laøm phaân boùn
Chaát voâ cô ñi choân laáp
13% = 16,25
Bay hôi
5% = 6,25
Bay hôi
15% = 18,75
Chaát voâ cô ñi choân laáp
50% = 63,5
Muøn loaïi 2
8,5 % = 10,625
Sô ñoà coâng ngheä
Hình 7.2 Sô ñoà coâng ngheä xöû lyù CTR sinh hoaït
Noäi dung coâng ngheä
Nhaø maùy ñöôïc xaây döïng theo döï aùn VIE – 86 – 023 do UNDP taøi trôï, ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng cuoái naêm 1992. Ñaây laø coâng ngheä uû ñoáng tónh coù thoåi khí, quaù trình leân men ñöôïc kieåm soaùt baèng heä thoáng töï ñoäng nhieät ñoä. Saûn phaåm ñaõ ñöôïc Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân coâng nhaän laø saùng kieán khoa hoïc kyõ thuaät, cho pheùp löu haønh treân toaøn quoác trong danh muïc phaân boùn Vieät Nam vaø ñaõ ñöôïc pheùp ñaêng kyù chaát löôïng saûn phaåm. Hieän nay, nhaø maùy ñang tieáp tuïc ñöôïc naâng cao coâng suaát.
Öu ñieåm
Ñôn giaûn, deã vaän haønh.
Maùy moùc thieát bò deã cheá taïo, thay theá thuaän lôïi.
Naêng suaát tieâu hao nhoû.
Ñaûm baûo hôïp veä sinh trong vaø ngoaøi nhaø maùy.
Hoaït ñoäng thöôøng xuyeân quanh naêm, coù maùi che, thu hoài ñöôïc nöôùc ræ raùc ñeå phuïc vuï cho quaù trình uû leân men, khoâng gaây aûnh höôûng tôùi taàng nöôùc ngaàm.
Coù ñieàu kieän môû roäng nhaø maùy ñeå naâng cao coâng suaát.
Nhöôïc ñieåm
Nguoàn CTR laãn quaù nhieàu taïp chaát, chöa ñöôïc cô giôùi hoaù trong caùc khaâu phaân loaïi.
Chaát löôïng phaân boùn chöa cao vì coù laãn caùc taïp chaát.
Daây chuyeàn cheá bieán vaø ñoùng bao coøn sô saøi, thuû coâng.
Khoâng coù qui trình thu hoài caùc vaät lieäu taùi cheá.
7.1.1.3. Coâng ngheä xöû lyù CTRSH taïi nhaø maùy cheá bieán pheá thaûi Vieät Trì
Sô ñoà coâng ngheä
Phuï gia vi sinh vaät , Emuni
Taùi cheá
Phaân loaïi
Khuaáy ñeàu
CTR thaûi ñoâ thò
Phaân xí maùy
phuï gia
Ñaûo troän
Beå uû haùo khí
(25 ngaøy)
Thoåi khí cöôõng böùc
Saøng phaân loaïi
Roâto töø tính thu kim loaïi
Nghieàn nhoû
UÛ chín
(21 ngaøy)
Vi sinh vaät + ñoä aåm 30 – 35 %
Phaân loaïi saûn phaåm
UÛ ñoùng bao (7 ngaøy)
Boå sung vi sinh vaät
Hình7.3 Sô ñoà coâng ngheä xöôûng CTRSH
Noäi dung coâng ngheä
Coâng ngheä xöû lyù CTR cuûa nhaø maùy aùp duïng coâng ngheä uû leân men ñoáng tónh coù thoåi khí cöôõng böùc, ñaûm baûo hôïp veä sinh.
Coâng suaát thieát keá xöû lyù: 30.000 taán CTR/ naêm vaø saûn xuaát ñöôïc 7.500 taán phaân boùn/ naêm. Nhaø maùy ñöôïc xaây döïng treân dieän tích 2,77 ha (giai ñoaïn I), giai ñoaïn II seõ môû roäng theâm vôùi toång dieän tích laø 5 ha.
Quaù trình coâng ngheä nhö sau: CTR thaûi ñöïoc thu gom töø thaønh phoá nhaäp veà Nhaø maùy phun dung dòch EM sô loïc ñöa vaøo baêng taûi tieáp lieäu phaân loaïi treân baêng chuyeàn ñöa veà saân ñaûo troän (raùc höõu cô 100%) boå sung vi sinh vaät + EM ñaûo troän baèng maùy xuùc chuyeân duøng ñöa vaøo beå haùo khí uû chín ñöa vaøo heä thoáng saøng nghieàn phaân loaïi saûn phaåm uû vi sinh vaät (phaân giaûi + khích thích sinh tröôûng + coá ñònh ñaïm + EM) ñoùng bao tieâu thuï
Öu, nhöôïc ñieåm
Öu ñieåm
- Boá trí lieân hoaøn (trong nhaø coù maùi che), vaän haønh thuaän tieän vaø coù söû duïng caùc loaïi vi sinh vaät ñeå ñaûm baûo moâi tröôøng vaø naâng cao chaát löôïng phaân boùn.
Thieát bò laøm vieäc ñoàng boä, deã söû duïng vaø thay theá.
Ñaûm baûo hôïp veä sinh trong vaø ngoaøi nhaø maùy, coù heä thoáng thu hoài nöôùc CTR ôû caùc khaâu: phaân loaïi, uû haùo khí.
Chaát löôïng saûn phaåm toát, ña daïng.
Caùc thieát bò ñaûm baûo an toaøn lao ñoäng nhö: heä thoáng choáng seùt, chieáu saùng, baûo veä taûi.
Nhöôïc ñieåm
Phaân loaïi treânbaêng chuyeàn thuû coâng.
Quaù trình ñoùng bao thuû coâng.
Chöa coù phoøng nuoâi caáy vi sinh vaät.
Chöa coù coâng ngheä taùi cheá.
Caùn nhöôïc ñieåm treân ñöôïc khaéc phuïc trong giai ñoaïn II, bao goàm: khu chöùa chaát trô, taùi cheá nylon, laøm saûn phaåm nhöïa, phoøng nuoâi caáy vi sinh vaät, thieát bò ñoùng bao hoaøn thieän.
7.2. Giaûi phaùp taùi cheá
Taùi cheá chaát thaûi voâ cô
Löôïng CTR voâ cô trong CTRSH hieän nay ngaøy moät nhieàu, do chaát löôïng cuoäc soáng ngaøy caøng cao. Chuùng ta coù theå nhìn nhaän vaãn coù theå laøm giaøu töø CTR neáu bieát söû duïng ñuùng caùch, khoâng phaûi CTR laø boû, neáu bieát söû duïng chuùng vaãn luoân mang laïi lôïi nhuaän trong kinh teá. Taêng cöôøng thu hoài saûn phaåm ñaõ söû duïng ñeå duøng laïi cho cuøng moät muïc ñích, hoaëc tìm ra moät muïc ñích söû duïng khaùc. Taùi söû duïng taäp trung chuû yeáu vaøo caùc loaïi chai ñöïng ñoà uoáng, caùc loaïi bao bì vaän chuyeån thoâng qua khaâu löu thoâng döôùi daïng ñaët coïc ñeå kheùp kín moät chu trình : saûn xuaát – löu thoâng – tieâu duøng – löu thoâng – saûn xuaát.
Khuyeán khích caùc cô sôû taùi cheá CTR baèng caùch thu hoài caùc saûn phaåm ñaõ qua söû duïng, xöû lyù hoaëc cheá bieán laïi ñeå ñöa vaøo thò tröôøng döôùi daïng caùc saûn phaåm ban ñaàu hoaëc taïo ra caùc saûn phaåm môùi.
Moät soá loaïi chaát thaûi coù theå taùi cheá, taùi söû duïng sau ñaây:
Baûng 7.1 Caùc loaïi chaát thaûi taùi cheá
STT
Loaïi chaát thaûi
1
Lon nhoâm, nhoâm caùc loaïi
2
Nhöïa caùc loaïi, tuùi nylon
3
Saét vuïn
4
Giaáy baùo, giaáy taäp, bìa carton
5
Nhôùt caën
6
Thuyû tinh
7
Saét
8
Ñoàng
9
Cao su
Taùi söû duïng vaø taùi cheá CTR coù theå thöïc hieän toát ôû caùc khu coâng nghieäp taäp trung treân cô sôû hình thaønh moät heä thoáng thoâng tin ñeå trao ñoåi chaát thaûi vì trong soá moät tröôøng hôïp chaát thaûi caàn phaûi loaïi boû ôû nôi naøy ñeå trôû thaønh nguyeân lieäu ñaàu vaøo ôû nôi khaùc.
Thaønh phoá hoaït ñoäng taùi cheá chæ mang tính chaát rieâng leû chöa coù heä thoáng, chuû yeáu vaãn mang tính töï phaùt vaø thaønh phaàn tham gia chæ laø nhöõng ngöôøi soáng baèng ngheà nhaët CTR vaø moät soá cô sôû taùi cheá vaãn ôû quy moâ nhoû neân coâng ngheä coøn laïc haäu chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu hieän taïi. Hieän nay, soá löôïng ñaùng keå nhöõng ngöôøi kieám soáng baèng ngheà nhaët CTR, ñang ñöôïc xaõ hoäi thöøa nhaän. Do tính chaát töï phaùt, thieáu toå chöùc neân ñaõ naûy sinh nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi caàn quan taâm giaûi quyeát. Coâng vieäc cuûa hoï raát coù yù nghóa ñoái vôùi coâng taùc thu gom chaát thaûi. Ñaây laø nguoàn nhaân löïc trong coâng taùc thu gom vaø taùi cheá , neáu ñöôïc söï hoå trôï töø chính quyeàn ñòa phöông.
Töø thöïc teá treân chuùng ta caàn phaûi quy hoaïch moät caùch cuï theå söï löu chuyeån cuûa caùc doøng taùi cheá CTR thaûi treân ñòa baøn thaønh phoá nhaèm phuïc vuï cho coâng taùc quaûn lyù CTRSH toát hôn. Sô ñoà ñeà xuaát quaûn lyù caùc doøng löu chuyeån CTR treân ñòa baøn thaønh phoá.
7.2.1 Taùi cheá CTRVC
7.2.2 Sô ñoà ñöôøng ñi cuûa caùc nguyeân lieäu taùi cheá
Ngöôøi thu gom pheá lieäu
Ngöôøi nhaët CTR
Ngöôøi thu gom mua pheá lieäu
Ngöôøi mua pheá lieäu
Cô sôû taùi cheá
Ngöôøi mua pheá lieäu
Nguoàn phaùt sinh CTR
Thu gom
Vaän chuyeån
Baõi choân laáp
Hình 7.4 Sô ñoà ñöôøng ñi caùc nguyeân lieäu taùi cheá
7.2.3. Sô ñoà taùi cheá caùc loaïi nguyeân lieäu
a. Taùi cheá thuûy tinh
Thuûy tinh pheá thaûi
Röûa saïch
Thaønh phaåm
Thoåi khuoân
Naáu chaûy
Phaân loaïi
Taùi söû duïng
Giaáy pheá thaûi
Phaân loaïi
Taåy traéng
Ngaâm
Nghieàn thaønh boät
Cuoän thaønh truïc
Xaáy khoâ
Traùng moûng
Thaønh phaåm
Loïc ly taâm
Vuïn giaáy
Taùi cheá saûn xuaát giaáy
Taùi cheá kim loaïi
Kim loaïi pheá thaûi
Laøm saïch
Thaønh phaåm
Ñuùc khuoân
Naáu chaûy
Phaân loaïi
Giaûm khoái löôïng
Pheá phaåm
d. Taùi cheá nhöïa vaø nguyeân lieäu saûn xuaát nhöïa
Nhöïa
pheá thaûi
Nghieàn thaønh boät
Thaønh phaåm
Ñuùc khuoân
Gia nhieät
loaïi boû taïp chaát
Troän vôùi chaát phuï gia
Phaân loaïi
Taùi söû duïng
7.3. Giải phaùp choân laáp, phaùt trieån baõi choân laáp thaønh khu lieân hôïp
7.3.1Caùc haïng muïc coâng trình cuûa traïm
Traïm phaân loaïi ñöôïc thieát keá theo heä thoáng phaân loaïi CTR taïi nguoàn neân chæ thieát keá thaønh 2 khu vöïc. Khu vöïc 1 thieát keá laøm saøn phaân loaïi vaø trung chuyeån CTR voâ cô coù keát hôïp phaân loaïi chi tieát caùc thaønh phaàn CTR voâ cô coù khaû naêng taùi sinh taùi cheá ñem baùn cho caùc cô sôû taùi sinh taùi cheá, phaàn coøn laïi chuyeån ñeán khu choân laáp. Khu vöïc 2 thieát keá laøm saøn phaân loaïi vaø trung chuyeån ñöôøng phoá coù keát hôïp phaân loaïi thaønh CTR höõu cô vaø voâ cô sau ñoù ñöa CTR voâ cô chuyeån sang CTRVC, CTR höõu cô chuyeån ñeán khu saûn xuaát compost. Trong traïm coù caùc coâng trình chính sau:
Traïm caân
Saøn phaân loaïi vaø trung chuyeån CTR höõu cô vaø voâ cô
Khu vöïc ñaäu xe ñaàu keùo, xe eùp.
Heä thoáng thu vaø daãn nöôùc thaûi, nöôùc roø ræ sinh ra trong quaù trình hoaït cuûa traïm.
Heä thoáng xöû lyù muøi hoâi baèng cheá phaåm vi sinh…
7.3.1 Qui trình vaän haønh cuûa traïm phaân loaïi
Khu lieân hôïp coù traïm caân duøng ñeå caân CTRHC, CTR voâ cô vaø CTR ñöôøng phoá. Taát caû caùc xe eùp vaän chuyeån ñeàu phaûi qua traïm caân tröôùc khi vaøo trong khu xöû lyù. Vieäc öôùc tính ñöôïc khoái löôïng CTR treân moãi xe nhaân vieân traïm caân phaûi laáy khoái löôïng xe luùc vaøo tröø ñi khoái löôïng xe luùc ra. Nhaân vieân traïm phaûi theo doõi ñeå quaûn lyù chaát löôïng chaát thaûi ra vaøo haøng ngaøy nhaèm thoáng keâ chính xaùc coâng xuaát cuûa khu xöû lyù. sau khi caân laàn 1, tuøy loaïi CTR maø xe seõ chuyeån vaøo saøn phaân loaïi töông öùng vaø chuyeån vaøo khu saøn xuaát compost. Sau khi ñoå CTR xe chaïy ra caân laàn 2 ñeå bieát ñöôïc löôïng CTR thöïc maø xe ñaõ vaän chuyeån. Caân xong taøi xeá nhaän bieân lai tröôùc khi rôøi khoûi traïm. Coâng vieäc taïi traïm caân hoaøn toaøn töï ñoäng.
Saøn phaân loaïi trung chuyeån CTR voâ cô
Xe eùp vaän chuyeån CTRVC chaïy thaúng vaøo saøn phaân loaïi roài ñoå tröïc tieáp xuoáng saøn, sau ñoù CTRVC ñöôïc ñöa vaøo khaâu phaân loaïi laàn 2 ñeå thu hoài nhöõng phaàn coù khaû naêng taùi sinh taùi cheá, phaàn coøn laïi seõ taäp trung laïi ñoå xuoáng thuøng xe ñaåy tay. Sau khi ñaày nhaân vieân seõ chuyeån ñeán khu choân laáp.
Do CTRVC khoâng sinh nhieàu nöôùc ræ raùc vaø muøi hoâi neân taïi ñaây khoâng caàn thieát keá heä thoùng thu vaø xöû lyù khí. Tuy nhieân ñeå ñaûm baûo söùc khoûe cho coâng nhaân laøm vieäc ôû ñaây caàn trang bò heä thoáng phun cheá phaåm hoaøn chænh. Nöôùc ræ raùc töø quaù trình hoaït ñoäng ñöôïc taäp trung vaøo raõnh thoaùt nöôùc thaûi döôùi saøn roài ñöôïc taäp trung vaøo raõnh thoaùt nöôùc döôùi saøn roài daãn vaøo beå chöùa chôø thu gom ñeå xöû lyù.
Saøn trung chuyeån phaân loaïi CTR ñöôøng phoá
CTR döôøng phoá ñöôïc taäp trung ôû ñaây sau ñoù tieán haønh phaân loaïi cuï theå thaønh CTRHC vaø CTRVC. Vì CTR ñöôøng phoá coù ít neân sau khi phaân loaïi taïi saøn CTR voâ cô seõ ñöôïc di chuyeån ñeán saøn phaân loaïi CTRVC ñeå phaân loaïi laàn 2, coøn CTRHC seõ ñöôïc ñaåy xuoáng thuøng xe ñaåy tay. Sau khi ñaày seõ ñöôïc nhaân vieân chuyeån ñeán khu saûn xuaát compost.
Ôû ñaây do coù CTRHC coù muøi sinh nhieàu nöôùc ræ raùc neân coâng taùc veä sinh caàn ñöôïc thöïc hieän thöôøng xuyeân. Ngoaøi thu vaø xöû lí khí ngaên muøi hoâi coøn coù nhaân vieân veä sinh chuyeân laøm coâng taùc veä sinh saøn trong quaù trình hoaït ñoäng. Caùc xe eùp, maët saøn ñöôïc phun cheá phaåm theo ñònh kyø 1 giôø phun 1 laàn. Nöôùc ræ raùc cuøng vôùi nöôùc thaûi töø quaù trình veä sinh seõ theo raõnh thoaùt nöôùc chaûy tröïc tieáp ñeán beå chöùa. Nöôùc thaûi ñöôïc löu tröõ trong beå chöùa chung vôùi khu xöû lyù nöôùc ræ raùc ôû BCL vaø nöôùc ræ raùc töø khu saûn xuaát compost ñeå xöû lyù.
7.4 Giaûi phaùp quaûn lyù
Giaûi phaùp quaûn lyù cho coâng taùc quaûn lyù CTR sinh hoaït bao goàm : caùc coâng cuï phaùp lyù, coâng cuï kinh teá, söï tham gia cuûa coäng ñoàng.
Xaõ hoäi hoaù coâng taùc veä sinh moâi tröôøng
Moät soá loaïi hình xaõ hoäi hoaù moâi tröôøng coù theå thöïc hieän vôùi phöông chaâm “Nhaø nöôùc chæ ñaûm traùch khaâu hoaïch ñònh khung phaùp lyù, coøn laïi giao cho caùc löïc löôïng trong xaõ hoäi thöï hieän” thì chuùng ta coù moät soá moâ hình sau ñaây coù theå aùp duïng ñöôïc.
7.4.1 Moâ hình giao khoaùn
Treân cô sôû nhöõng quy ñònh cuï theå veà tieâu chuaån, ñònh möùc, khoái löôïng phaïm vi quy caùch cho caùc dòch vuï veä sinh moâi tröôøng (queùt doïn, thu gom, vaän chuyeån, xöû lyù CTR), toå chöùc löïa choïn vaø giao khoaùn cho caùc ñôn vò coù naêng löïc nhaát.
Söû duïng phöông thöùc ñaáu thaàu ñeå löïa choïn ñôn vò giao khoaùn. Chæ tieâu löïa choïn bao goàm nhöõng noäi dung cô baûn sau :
Phöông aùn toå chöùc thöïc hieän dòch vuï vôùi quy trình coâng ngheä vaø trang thieát bò hieän ñaïi, aùp duïng phöông thöùc quaûn lyù hieäu quaû;
+ Coù naêng löïc veà voán vaø nhaân löïc tham gia;
+ Coù tö caùch phaùp nhaân vaø ngaønh ngheà phuø hôïp vôùi dòch vuï veä sinh moâi tröôøng.
7.4.2 Moâ hình ñaáu thaàu caïnh tranh
Toå chöùc ñaáu thaàu caïnh tranh, khoâng haïn cheá caùc thaønh phaàn tham gia (doanh nghieäp nhaø nöôùc, tö nhaân, hôïp taùc xaõ, lieân doanh, Cty TNHH,…) treân cô sôû nhöõng quy ñònh veà tieâu chuaån, ñònh möùc, quy ñònh, quy caùch ñoái vôùi töøng loaïi dòch vuï (queùt doïn, thu gom, vaän chuyeån, xöû lyù CTR).
Quy ñònh ñoái vôùi caùc ñôn vò tham gia ñaáu thaàu
Coù phöông aùn toå chöùc thöïc hieän quy trình coâng ngheä, trang thieát bò, nguoàn nhaân löïc, nguoàn voán ñaàu tö (ñoái vôùi nhöõng goùi thaàu caàn coù söï goùp voán);
Ñeà xuaát caùc phöông aùn giaù thaønh dòch vuï treân cô sôû giaù traàn do Nhaø nöôùc quy ñònh;
Chöùng minh naêng löïc, khaû naêng ngaønh ngheà, khaû naêng veà nhaân löïc ñaùp öùng yeâu caàu cuûa dòch vuï.
Vieäc giao thaàu ñöôïc thöïc hieän thoâng qua hôïp ñoàng haønh chính giöõa beân A laø cô quan ñaïi dieän Nhaø nöôùc vôùi beân B laø ñôn vò truùng thaàu; quy ñònh roõ traùch nhieäm, nghóa vuï vaø quyeàn lôïi cuûa hai beân treân cô sôû tuaân thuû quy ñònh cuûa phaùp luaät.
7.4.3 Coâng cuï kinh teá
Aùp duïng coâng cuï kinh teá trong vieäc quaûn lyù moâi tröôøng cuõng mang laïi nhieàu hieäu quaû khi cô cheá thò tröôøng laø caïch tranh seõ giuùp cho ngöôøi tieâu duøng vaø nhaø saûn xuaát coù söï löïa choïn trong vieäc söû duïng saûn phaåm vaø söû duïng nguyeân nhieân lieäu. Phí saûn phaåm, thueá nguyeân lieäu, phí ngöôøi tieâu duøng phaûi traû… seõ ñoùng goùp phaàn naøo trong vieäc taïo yù thöùc baûo veä thieân nhieân trong xaõ hoäi ñang phaùt trieån nhö hieän nay.
a. Heä thoáng kyù quyõ hoaøn chi
Kyù quyõ hoaøn chi laø moät coâng cuï kinh teá khaù hieäu trong vieäc thu hoài laïi caùc saûn phaåm sau khi ñaõ söû duïng ñeå taùi cheá hoaëc taùi söû duïng, ñoàng thôøi cuõng taïo ra ñöôïc moät nguoàn kinh phí ñaùng keå ñeå chi traû cho vieäc xöû lyù caùc chaát thaûi loaïi boû sau khi söû duïng.
Kyù quyõ hoaøn chi coù nghóa laø ngöôøi söû duïng sau khi mua saûn phaåm phaûi chi traû theâm moät khoaûn tieàn theá chaân cho bao bì saûn phaåm, neáu sau khi söû duøng saûn phaåm maø ngöôøi tieâu duøng ñem traû laïi bao bì cho ngöôøi baùn hoaëc moät toå chöùc naøo ñoù chòu traùch nhieäm thu hoài caùc saûn phaåm sau khi söû duïng thì soá tieàn theá chaân seõ ñöôïc hoaøn traû laïi. Soá tieàn coù ñöôïc töø vieäc ngöôøi tieâu duøng khoâng hoaøn traû laïi saûn phaåm seõ ñöôïc chi duøng cho coâng taùc thu gom vaän chuyeån vaø xöû lyù CTR.
Hieän taïi, chuùng ta coù theå aùp duïng heä thoáng naøy cho moät soá saûn phaåm nhö : saûn phaåm ñoùng chai, lon ñoà hoäp, lon ñoà uoáng, bình aéc quy xe gaén maùy, caùc saûn phaåm coù bao bì ñoùng goùi lôùn nhö bao ximaêng, bao ñöïng thöùc aên gia suùc, ñöïng thöïc phaåm nhö gaïo, boät caùc loaïi, …
b. Caùc khoaûn trôï caáp
Caùc khoaûn trôï caáp ñöôïc cung caáp cho caùc cô quan vaø khu vöïc tö nhaân tham gia vaøo caùc lónh vöïc quaûn lyù vaø xöû lyù CTR. Hieän nay, chuùng ta coù theå aùp duïng ñoái vôùi moät soá boä phaän sau :
+ Trôï caáp cho caùc nhaø saûn xuaát ñeå khuyeán khích vieäc phaùt trieån vaø laép ñaët coâng ngheä saûn sinh ít chaát thaûi hôn hoaëc taùi söû duïng chaát thaûi.
+ Trôï caáp cho caùc cô sôû saûn xuaát söû duïng caùc saûn phaåm töø nguoàn nguyeân lieäu laø CTR ñeå khuyeán môû roäng hoaït ñoäng saûn xuaát cuõng nhö khuyeán khích moïi thaønh phaàn tham gia.
c. Caùc loaïi thueá vaø phí
Phí saûn phaåm
Phí saûn phaåm ñöôïc ñaùnh vaøo caùc saûn phaåm maø sau khi söû duïng seõ sinh ra chaát thaûi maø khoâng traû laïi ñöôïc.
Phí saûn phaåm seõ ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc bao bì, daàu nhôøn, tuùi nhöïa, phaân boùn, thuoác tröø saâu, loáp xe, nguyeân vaät lieäu.
Caùc phí saûn phaåm seõ ñöôïc söû duïng cho caùc chöông trình ñöôïc vaïch ra ñeå ñoái phoù vôùi caùc taùc ñoäng moâi tröôøng tieâu cöïc cuûa caùc saûn phaåm thu phí. Nhìn chung, phí saûn phaåm ít coù taùc duïng kích thích giaûm thieåu chaát thaûi, tröø khi möùc phí ñöôïc naâng cao ñaùng keå.
Ñieàu naøy cuõng gioáng nhö tröôøng hôïp thu leä phí thu gom ôû ñòa baøn thaønh phoá, laø phí thu gom thaáp khoâng ñuû ñeå thöïc hieän caùc coâng taùc xöû lyù vaø nhaø nöôùc vaãn coøn phaûi bao caáp chi phí cho coâng taùc quaûn lyù CTR sinh hoaït
Thueá nguyeân lieäu
Ngöôøi phaûi chi traû loaïi thueá naøy laø caùc nhaø saûn xuaát khi söû duïng caùc nguyeân nhieân lieäu laøm moâi nhieãm moâi tröôøng hay khai thaùc khoaùng saûn ñeå laøm nguyeân nhieân lieäu trong saûn xuaát. Möùc thueá caên cöù vaøo taùc ñoäng ñoái vôùi moâi tröôøng cuûa saûn xuaát vaø tieâu thuï, coù tính ñeán khaû naêng taùi cheá vaø taùi söû duïng.
7.4.4 Taêng cöôøng trang bò cô sôû vaät chaát
+ Daân soá ngaøy caøng taêng laøm cho löôïng raùc phaùt sinh ngaøy caøng nhieàu do ñoù caàn ñaàu tö theâm phöông tieän thieát bò ñeå phuïc vuï toát coâng taùc thu gom vaø vaän chuyeån.
+ Taêng cöôøng trang thieát bò baûo hoä lao ñoäng cho coâng nhaân tröïc tieáp laøm vieäc taïi caùc khaâu thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù CTR.
+ Trang bò maùy moùc, duïng cuï cho vieäc laáy CTR sao cho nhanh choùng, tieát kieäm nhieân lieäu.
+ Boá trí thuøng CTR traûi daøi treân caùc tuyeán ñöôøng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho ngöôøi daân thaûi boû CTR vaø thuaän lôïi cho coâng taùc thu gom, vaän chuyeån.
+ Taïi caùc traïm trung chuyeån, baõi xöû lyù CTR thöôøng xuyeân taêng cöôøng trang thieát bò cô sôû vaät chaát vaø aùp duïng nhöõng kyõ thuaät tieân tieán.
CHÖÔNG 8
KEÁT LUAÄN – KIEÁN NGHÒ
KEÁT LUAÄN
Sau moät thôøi gian khaûo saùt veà hieän traïng QLCTRSH ôû Tp.HCM, coù theå thaáy moät soá vaán ñeà nhö sau:
Löôïng CTRSH Tp.HCM naêm 2008 laø 1.956.756 taán döï baùo ñeán naêm 2030 laø 4424965 taán,
Löôïng xe thu gom hieän nay laø khoaûng 1000 xe 660L, khoaûng 2800 chieác xe 3 – 4 baùnh vaø 500 xe cô giôùi ñeán naêm 2030 caán phaûi ñaàu tö 36166 xe 660L, 203 xe 5 taán vaø 1990 xe 7 taán.
Tieàn ñaàu tö ban ñaàu cho heä thoáng laø 519.730.000.000 VNÑ, thu laïi laø 41.819.347.500 VNÑ vaø dö ra laø – 477.910.652.500 VNÑ.
Vieäc thu gom CTR coøn toàn taïi nhieàu maët haïn cheá:
YÙ thöùc cuûa ngöôøi daân chöa cao, vöùt CTR böøa baõi gaây maát myõ quan vaø veä sinh moâi tröôøng. Nhieàu hoä gia ñình vaãn chöa ñöôïc thu gom, haàu nhö CTR cuûa caùc hoä naøy ñeàu ñöôïc boû taäp trung taïi caùc khu ñaát troáng laân caän.
Phöông tieän thu gom, vaän chuyeån vöøa thieáu vöøa laïc haäu, baûo döôõng keùm, nhieàu xe thu gom ñaõ bò xuoáng caáp vaø hö hoûng naëng, khoâng ñaûm baûo an toaøn khi di chuyeån gaây maát myõ quan thaønh phoá, deã gaây tai naïn giao thoâng vaø ñeå CTR rôi vaõi ra ñöôøng phoá.
Coøn nhieàu coâng nhaân, chöa ñöôïc trang bò quaàn aùo baûo hoä lao ñoäng. Duïng cuï, trang thieát bò coøn thoâ sô, cuõ kyõ.
Vò trí caùc ñieåm heïn, vaãn coøn aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng soáng xung quanh, khu vöïc ñieåm heïn. Caùc ñieåm heïn vaãn chöa ñöôïc quy hoaïch cuï theå, (chæ mang tính taïm thôøi). Do coøn söû duïng loøng ñöôøng laøm saøn coâng taùc. Vò trí caùc ñieåm heïn cuõng chöa hôïp lyù, do coâng nhaân phaûi vaän chuyeån treân moät tuyeán ñöôøng daøi, môùi coù theå ñeán ñöôïc caùc ñieåm heïn, toán nhieàu thôøi gian vaø coâng söùc..
Hieän taïi do quaù trình chænh trang ñoâ thò neân caùc tuyeán ñöôøng coøn ñang dôõ dang, gaây khoù khaên cho coâng taùc thu gom vaän chuyeån CTR treân ñòa baøn.
Thöïc teá cho thaáy trong thôøi gian vöøa qua, chaát CTRSH ñaõ goùp phaàn khoâng nhoû vaøo vieäc laøm taêng theâm möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng. Neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ taïi töøng khaâu thu gom – vaän chuyeån – xöû lyù. Haäu quaû laø coù nhieàu söï coá trong nhöõng naêm gaàn ñaây.
Döïa vaøo döï baùo taûi löôïng CTRSH thì theo ñaø taêng tröôûng chung veà kinh teá, taùc giaû döï ñoaùn taûi löôïng CTRSH cuûa Tp naêm 2030 la ø4424965 taán/naêm
KIEÁN NGHÒ
Nhaèm naâng cao hieäu quaû cuûa vieäc thu gom CTR sinh hoaït , cuï theå laø CTR taïi caùc hoä gia ñình, taùc giaû ñöa ra moät soá ñeà xuaát döïa treân caùc keát quaû ñieàu tra thöïc teá sau:
Caàn quan taâm ñaàu tö nhieàu hôn vaøo vieäc thu gom, vaän chuyeån. Ñaàu tö ñoåi môùi trang thieát bò.
Thöïc hieän coâng taùc thu gom vaø haïn cheá ñeán möùc toái ña caùc baõi CTR töï phaùt nhaém haïn cheá hieän traïng oâ nhieãm moâi tröôøng do CTR thaûi gaây ra cuõng nhö laøm ñeïp caûnh quan ñoâ thò trong khu vöïc.
Vaïch laïi tuyeán thu gom, vò trí cuûa caùc ñieåm heïn, traïm trung chuyeån. Taïo ñieàu kieän cho ngöôøi ñi thu gom laøm vieäc toát nhaát, ñaït hieäu quaû cao nhaát (nhö chieàu daøi vaän chuyeån khoâng quaù xa; khoâng toán nhieàu thôøi gian giao CTR, do phaûi chôø xe ñeán laáy CTR ; giaûm thieåu toái ña, oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh caùc ñieåm, traïm,…).
Caàn trang bò theâm caùc thieát bò thu gom vaän chuyeån CTR, haïn cheá caùc xe thu gom baèng xe ba gaùc, xe ba baùnh, hay caùc soït tre ñeå chöùa CTR. Coù theå thay theá caùc trang thieát bò toát hôn (nhö: duøng thuøng chöùa CTR coù giaù naâng cho xe eùp deã daøng laáy CTR (240, 660 lít), loaïi xe ñaåy tay ñeå thu gom CTR hoä daân.
Raát mong chính quyeàn caùc caáp, caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc veà maët moâi tröôøng coù söï ñaàu tö thích ñaùng veà taøi chính vaø nhaân löïc ñeå thöïc hieän toát coâng taùc quaûn lyù CTR taïi ñòa phöông mình.
Taùc giaû raát mong muoán coù ñieàu kieän nghieân cöùu vaø trieån khai caùc bieän phaùp neâu treân vaøo thöïc teá vaø mong nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ cuûa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc taïi ñòa phöông.
PHUÏ LUÏC
Thu gom baèng xe ba gaùc coù côi nôùi Thu gom baèng thuøng 660L
Hoaït ñoäng tieáp nhaän raùc taïi ñieåm heïn
Ngöôøi daân ra boû CTR khi xe thu gom ñeán
Hoaït ñoäng tieáp nhaän CTR ôû ñieåm heïn
Thu gom baèng xe 3 baùnh
Thu gom baèng xe ba gaùc coù khaû naêng côi nôùi
Caùc xe thu gom daân laäp ñang chôø ñeán löôït ñeå ñoå raùc vaøo traïm eùp kín Bình Tröng Taây
Xe töï cheá cuûa löïc löôïng thu gom raùc daân laäp
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
Traàn Hieáu Nhueä, ÖÙng Quoác Duõng vaø Nguyeãn Thò Kim Thaùi, 2001. Quaûn lyù chaát thaûi raén, Taäp 1 : Chaát thaûi raén ñoâ thò. NXB Xaây Döïng.
Nguyeãn Vaên Phöôùc, Giaùo trình Quaûn lyù chaát thaûi raén
Taäp san Hoäi thaûo “ Quaûn lyù chaát thaûi raén thhaønh phoá Hoà Chí Minh”, 2002.
Phaïm Ngoïc Ñaêng, 2000. Quaûn lyù moâi tröôøng ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp. NXB Xaây Döïng.
Baùo caùo “nguyeân cöùu döï aùn phaân loaïi raùc taïi nguoàn” ( Sôû TNMT Tp.HCM)
Laâm Minh Trieát, Leâ Thanh Haûi, 2008. Giaùo trình Quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi. NXB Xaây Döïng
www.nea.gov.vn
www.sotainguyenmt.tphcm.gov.vn
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
KHOA LUAN TOT NGHIEP_LE QUANG TOAN.doc
