Khả năng, lợi ích và lộ trình cho việc ra đời một đồng tiền chung cho các nước ASEAN

Lêi nãi ®Çu ThÕ giíi ®· ®­îc chøng kiÕn mét sù kiÖn kinh tÕ kú diÖu trong thËp kû vïa qua, mét sù kiÖn ch­a tõng cã trong lÞch sö tiÒn tÖ thÕ giíi, mét sù kiÖn ®· ®­îc Tæng thèng Ph¸p Jacques Chirac gäi lµ "sù c¶i c¸ch lín nhÊt vµ quan träng nhÊt vÒ kinh tÕ vµ tµi chÝnh trong vßng 50 n¨m qua". §ã lµ sù ra ®êi cña Liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u EMU vµ ®ång tiÒn chung ch©u ¢u EURO. Kh¸c víi c¸c liªn minh tiÒn tÖ tr­íc ®©y h×nh thµnh trªn c¬ së mét mèi quan hÖ chÝnh trÞ nµo ®ã, Liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u liªn kÕt 12 quèc gia ®éc lËp cã chñ quyÒn víi mét môc tiªu chung lµ biÕn ch©u ¢u trë thµnh khu vùc thÞnh v­îng vµ æn ®Þnh nhÊt trªn thÕ giíi. Sù thµnh c«ng vµ bµi häc kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ch©u ¢u ®· cho c¸c n­íc §«ng Nam ¸ niÒm tin vµo triÓn väng h×nh thµnh mét ®ång tiÒn chung cho khu vùc. Trªn thùc tÕ, kh¶ n¨ng h×nh thµnh mét liªn minh tiÒn tÖ ë §«ng Nam ¸ ®· ®­îc mét sè nhµ kinh tÕ häc b¾t tay nghiªn cøu tõ n¨m 1994. Nh­ng ph¶i ®Õn sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸ n¨m 1997, ®Ò tµi nµy míi trë thµnh mèi quan t©m thùc sù ®èi víi c¸c nhµ l·nh ®¹o còng nh­ c¸c nhµ kinh tÕ häc ë §«ng Nam ¸. ASEAN hy väng ®ång tiÒn chung sÏ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ khu vùc t¨ng tr­ëng æn ®Þnh, bÒn v÷ng, gi¶m bít nguy c¬ khñng ho¶ng vµ gióp ASEAN kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trªn c¸c diÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi. XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña khu vùc ASEAN hiÖn nay, nh÷ng ®ßi hái cña qu¸ tr×nh héi nhËp vµ hîp t¸c ngµy mét s©u réng trªn toµn thÕ giíi, t«i xin chän ®Ò tµi "Kh¶ n¨ng , lîi Ých vµ lé tr×nh cña viÖc ra ®êi mét ®ång tiÒn chung cho c¸c n­íc ASEAN " lµm ®Ò tµi kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. §©y còng lµ ®Ò tµi ®ang ®­îc c¸c n­íc trong khu vùc còng nh­ trªn thÕ giíi quan t©m vµ ®i s©u nghiªn cøu. Víi kho¸ luËn nµy, t«i xin tr×nh bµy vÒ c¬ së lý luËn ra ®êi mét ®ång tiÒn chung, qu¸ tr×nh h×nh thµnh liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u, tõ ®ã rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cho ASEAN nãi riªng còng nh­ bÊt kú mét khu vùc nµo mong muèn h×nh thµnh mét liªn minh tiÒn tÖ nãi chung vµ nh÷ng vÊn ®Ò cña ViÖt nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp h­íng tíi h×nh thµnh mét ®ång tiÒn chung. Tõ nh÷ng ph©n tÝch ®ã, cïng víi ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc tÕ ë §«ng Nam ¸ hiÖn nay, cã thÓ ®i ®Õn kÕt luËn r»ng mét liªn minh tiÒn tÖ t­¬ng tù nh­ liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u sÏ ra ®êi ë ASEAN trong t­¬ng lai kh«ng xa. Bè côc cô thÓ cña kho¸ luËn gåm ba ch­¬ng nh­ sau: Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn ra ®êi mét ®ång tiÒn chung . Ch­¬ng II: Kh¶ n¨ng , lîi Ých vµ lé tr×nh cho viÖc ra ®êi mét ®ång tiÒn chung ASEAN. Ch­¬ng III:Gi¶i ph¸p nh»m h×nh thµnh nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cho mét ®ång TiÒn chung ASEAN vµ c¸c vÊn ®Ò cña ViÖt nam . Do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ, khãa luËn kh«ng khái cã nh÷ng sai sãt vµ bÊt cËp. T«i rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp phª b×nh tõ phÝa thÇy c« vµ c¸c b¹n. Cuèi cïng, t«i xin nãi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi PGS. TS. NguyÔn Phóc Khanh, ng­êi ®· tËn t×nh h­íng dÉn vµ cã nh÷ng ý kiÕn , ®ãng gãp quý b¸u gióp ®ì t«i thùc hiÖn khãa luËn nµy. Nam ®Þnh , ngµy 01 th¸ng 5 n¨m 2003 . Sinh viªn : Bïi Quèc Th¸i . TC K18-A1. CH¦¥NG I : C¥ Së Lý LUËn CHO VIÖc RA §êi Mét §ång TiÒn CHUNg ASEAN I.1 Liªn minh tiÒn tÖ vµ ®ång tiÒn chung - Mét h×nh thøc cao nhÊt cña liªn kÕt kinh tÕ Quèc tÕ. Nh©n lo¹i ®· b­íc sang nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû 21. C¸c quèc gia, d©n téc ®ang chuÈn bÞ hµnh trang cho mét kû nguyªn míi mµ mét trong c¸c ®Æc tr­ng c¬ b¶n lµ xu h­íng hîp t¸c, liªn kÕt gi÷a c¸c Quèc gia ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi vµ m«i tr­êng mang tÝnh chÊt toµn cÇu. Ngµy nay trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh, c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®ang tõng b­íc t¹o lËp nªn c¸c mèi quan hÖ song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng nh»m tõng b­íc tham gia vµo c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ víi nhiÒu møc ®é kh¸c nhau, ®em l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho mçi bªn. ChÝnh c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ lµ biÓu hiÖn cña xu h­íng toµn cÇu ho¸ khu vùc ho¸ ®ang diÔn ra hÕt søc s«i ®éng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Kh¸i niÖm: Liªn kÕt kinh tÕ qu«c tÕ hay cßn gäi lµ nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ quèc tÕ lµ mét h×nh thøc trong ®ã diÔn ra qu¸ tr×nh x· héi ho¸ cã tÝnh chÊt quèc tÕ ®èi víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt gi÷a c¸c chñ thÓ Kinh tÕ quèc tÕ. Liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ chÝnh lµ sù thµnh lËp mét tæ hîp Kinh tÕ quèc tÕ cña c¸c n­íc thµnh viªn nh»m t¨ng c­êng phèi hîp vµ ®iÒu chØnh lîi Ých gi÷a c¸c bªn tham gia, gi¶m bít sù kh¸c biÖt vÒ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn gi÷a c¸c bªn vµ thóc ®Èy Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ph¸t triÓn c¶ bÒ réng vµ chiÒu s©u. Qu¸ tr×nh Liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ ®­a tíi viÖc h×nh thµnh mét thùc thÓ kinh tÕ míi ë cÊp ®é cao h¬n víi c¸c mèi Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ phøc t¹p vµ ®a d¹ng. C¸c bªn tham gia c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ cã thÓ lµ c¸c Quèc gia hoÆc c¸c tæ chøc doanh nghiÖp thuéc c¸c n­íc kh¸c nhau. Nh­ vËy liªn kÕt Kinh tÕ quèc tÕ lµ mét qóa tr×nh kh¸ch quan bëi nã lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh vËn ®éng mang tÝnh quy luËt, xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ do t¸c ®éng cña c¸ch m¹ng Khoa häc kü thuËt. MÆt kh¸c, liªn kÕt Kinh tÕ quèc tÕ còng lµ mét qu¸ tr×nh chñ quan bëi nã lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng ho¹t ®éng cña c¸c quèc gia trong viÖc phèi hîp nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia ®ã, lµm cho c¸c nÒn kinh tÕ thÝch øng víi nhau, dÇn dÇn h×nh thµnh mét chØnh thÓ kinh tÕ cã c¬ cÊu tèi ­u, cã n¨ng suÊt lao ®éng cao. Liªn kÕt Kinh tÕ quèc tÕ hay nhÊt thÓ ho¸ Kinh tÕ quèc tÕ lµ mét kh¸i niÖm ®­îc tranh luËn t­¬ng ®èi nhiÒu, ý kiÕn chia rÏ t­¬ng ®èi lín trªn c¸c diÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Nh×n tõ mÆt hµm nghÜa th× tõ liªn kÕt Kinh tÕ quèc tÕ (Integration) lµ b¾t nguån tõ ch÷ Latinh Intergratio, ý cña nã lµ chØ viÖc liªn hiÖp hoÆc hoµ nhËp c¸c bé phËn kh¸c nhau l¹i thµnh mét chØnh thÓ. VÒ nghÜa réng th× nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ thÕ giíi cã hai tÇng bËc lín lµ vi m« vµ vÜ m«. VÒ mÆt vi m« th× buæi ®Çu sím nhÊt chØ lµ gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau th«ng qua c¸c h×nh thøc ®éc quyÒn nh­ C¸cten, Tê rít, ... ®Ó kÕt hîp l¹i thµnh mét thÓ liªn hiÖp kinh tÕ míi. VÒ mÆt vÜ m« lµ chØ sù liªn hiÖp kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc vµ khu vùc kh¸c nhau trong cïng mét Ch©u lôc hoÆc gi÷a c¸c Ch©u lôc th«ng qua ký kÕt c¸c ®iÒu ­íc hay HiÖp ®Þnh, lËp ra c¸c chuÈn t¸c ho¹t ®éng chung ®Ó thùc hiÖn c¸c môc ®Ých kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, thËm chÝ th«ng qua viÖc nh­îng bít chñ quyÒn côc bé cña quèc gia, x©y dùng c¸c tæ chøc “siªu quèc gia” ®Ó thùc hiÖn sù liªn hiÖp kinh tÕ. 1.1 Liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh Quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn gÇn mét tr¨m n¨m qua, kinh tÕ thÕ giíi cã nh÷ng quy luËt ®Æc thï vµ dÇn dÇn xuÊt hiÖn mét xu thÕ cã tÝnh chÊt toµn thÓ. §ã chÝnh lµ xu thÕ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ. Quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ chÝnh lµ sù dùa vµo nhau ®Ó cïng tån t¹i, sù x©m nhËp vµo nhau ngµy cµng s©u cña kinh tÕ c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Trong thÕ kû XX, qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi kh«ng ngõng ®­îc t¨ng lªn vµ ph¹m vi ngµy cµng më réng, néi dung ngµy cµng s©u s¾c. Qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ dÉn ®Õn viÖc h×nh thµnh c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan do nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu sau: Thø nhÊt: Quèc tÕ ho¸ vÒ c¸c mÆt vèn, kü thuËt, thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm lµm gia t¨ng sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia. N¨ng lùc ®¬n ®éc trong viÖc ®iÒu chØnh vµ khèng chÕ kinh tÕ cña c¸c n­íc ngµy cµng suy gi¶m. ViÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vµ ®Æt ra chÝnh s¸ch kinh tÕ cña c¸c n­íc ngµy cµng phô thuéc chÆt chÏ vµo sù hîp t¸c, liªn kÕt gi÷a c¸c quèc gia. Thø hai: Quèc tÕ ho¸ vÒ mÆt s¶n xuÊt ®· lµm cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc ®an xen vµo nhau, kh«ng thÓ ph¸t triÓn mét c¸ch ®¬n ®éc vµ t¸ch rêi nhau. §Ó ®iÒu hoµ mét c¸ch tæng thÓ qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt vµ t¹o ra tiÕng nãi chung trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®Þnh h­íng s¶n xuÊt, c¸c n­íc h×nh thµnh nªn c¸c liªn kÕt kinh tÕ d­íi c¸c cÊp ®é kh¸c nhau. Thø ba: Xu thÕ tËp ®oµn ho¸ khu vùc t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy sù hîp t¸c gi÷a c¸c n­íc ngµy cµng s©u s¾c. TËp ®oµn ho¸ khu vùc cho phÐp gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ, th­¬ng m¹i cã liªn quan ®Õn lîi Ých cña c¸c n­íc ë quy m« quèc tÕ. ChÝnh qu¸ tr×nh ®ã ®· gãp phÇn thóc ®Èy liªn kÕt chÆt chÏ h¬n gi÷a c¸c quèc gia. Thø t­: Quèc tÕ ho¸ mét c¸ch cao ®é lùc l­îng s¶n xuÊt dÉn ®Õn ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ diÔn ra ngµy cµng s©u s¾c, c¸c n­íc tiÕn hµnh chuyªn m«n hãa nh»m ®¹t tíi quy m« tèi ­u cho tõng ngµnh s¶n xuÊt. C¸c quèc gia sÏ tËp trung vµo mét sè ngµnh vµ s¶n phÈm nhÊt ®Þnh mµ hä cã lîi thÕ råi trao ®æi víi c¸c n­íc kh¸c. Ngµy nay, c¸c n­íc kh«ng chØ trao ®æi s¶n phÈm ®· hoµn thiÖn víi nhau mµ thËm chÝ cßn trao ®æi tõng bé phËn s¶n phÈm. Bëi vËy míi cã t×nh tr¹ng mét lo¹i hµng ho¸ cã thÓ ®­îc s¶n xuÊt ë nhiÒu n­íc kh¸c nhau, mçi n¬i mét bé phËn theo kh¶ n¨ng chuyªn m«n ho¸ cña tõng n­íc. Ch¼ng h¹n ®Ó s¶n xuÊt ra chiÕc m¸y bay Boeing cã tíi 650 c«ng ty trªn thÕ giíi tham gia vµ ®­îc ®Æt ë h¬n 30 n­íc. ¤t« Ford còng vËy cã tíi 165 c«ng ty ë h¬n 20 n­íc tham gia s¶n xuÊt ...TÝnh thèng nhÊt cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµm cho toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh­ mét d©y chuyÒn “d©y chuyÒn quèc tÕ” c¶ vÒ ph¹m vi vµ quy m«. ChÝnh v× vËy c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ ra ®êi nh»m ®¸p øng nhu cÇu liªn kÕt víi nhau ®Ó cïng ph¸t triÓn cña tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. 1.2 C¸c h×nh thøc cña Liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ Cã 2 h×nh thøc : - Liªn kÕt lín (Macro Intergration) -Liªn kÕt nhá (Micro Intergration) Duíi ®©y chØ ®Ò cËp ®Õn h×nh thøc liªn kÕt lín : Liªn kÕt lín lµ h×nh thøc cña liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ mµ chñ thÓ tham gia lµ c¸c Nhµ n­íc, c¸c quèc gia trong ®ã c¸c chÝnh phñ ký víi nhau c¸c HiÖp ®Þnh ®Ó t¹o nªn khu«n khæ chung cho sù phèi hîp vµ ®iÒu chØnh quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ gi÷a c¸c Nhµ n­íc. Dùa vµo néi dung liªn kÕt vµ møc ®é héi nhËp, liªn kÕt lín cã nh÷ng h×nh thøc chñ yÕu sau: Khu vùc mËu dÞch tù do (Free trade Area - FTA) Khu vùc mËu dÞch tù do lµ liªn minh quèc tÕ gi÷a hai hay nhiÒu n­íc nh»m môc ®Ých tù do ho¸ viÖc bu«n b¸n vÒ mét hoÆc mét sè nhãm mÆt hµng nµo ®ã. Khu vùc mËu dÞch tù do sÏ h×nh thµnh mét thÞ tr­êng thèng nhÊt nh­ng mçi thµnh viªn vÉn thi hµnh chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng ®éc lËp ®èi víi c¸c n­íc ngoµi liªn minh. Trªn thÕ giíi hiÖn nay h×nh thµnh rÊt nhiÒu khu vùc mËu dÞch tù do nh­: Khu vùc mËu dÞch tù do Ch©u ¢u - EFTA, khu vùc tù do B¾c Mü - NAFTA, khu vùc mËu dÞch tù do - AFTA cña c¸c n­íc ASEAN v.v.. Môc ®Ých cña khu vùc mËu dÞch tù do lµ nh»m: - KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn th­¬ng m¹i trong néi bé khèi, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. - Thu hót vèn ®Çu t­ tõ c¸c n­íc bªn ngoµi khèi còng nh­ trong néi bé khèi. Liªn minh thuÕ quan (Custom Union) §©y lµ mét liªn minh quèc tÕ víi néi dung b·i miÔn thuÕ quan vµ nh÷ng h¹n chÕ vÒ mËu dÞch kh¸c gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn. Tuy nhiªn, liªn minh thuÕ quan cã ®iÓm kh¸c víi khu vùc mËu dÞch tù do lµ c¸c n­íc thµnh viªn cßn cã mét biÓu thuÕ quan chung ¸p dông víi c¸c n­íc ngoµi khèi. ThÞ tr­êng chung (Common Market) ThÞ tr­êng chung lµ mét liªn minh quèc tÕ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p t­¬ng tù nh­ liªn minh thuÕ quan trong viÖc trao ®æi th­¬ng m¹i nh­ng nã ®i xa thªm mét b­íc lµ cho phÐp di chuyÓn ë c¶ t­ b¶n vµ lao ®éng tù do gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn víi nhau vµ tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho sù h×nh thµnh thÞ tr­êng thèng nhÊt theo nghÜa réng. Céng ®ång kinh tÕ Ch©u ¢u (EEC) tõ n¨m 1992 theo lo¹i h×nh nµy. Liªn minh kinh tÕ (Economic Union) Liªn minh kinh tÕ lµ h×nh thøc liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ trong ®ã c¸c n­íc thµnh viªn thùc hiÖn thèng nhÊt vµ hµi ho¸ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ - tµi chÝnh - tiÒn tÖ gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn. Gi÷a c¸c n­íc cho phÐp tù do di chuyÓn hµng ho¸, dÞch vô, søc lao ®éng vµ t­ b¶n. Khèi ®ång minh Benelux lµ mét liªn minh kinh tÕ gi÷a ba n­íc BØ, Hµ Lan, Luxembua kÓ tõ n¨m 1960, liªn minh Ch©u ¢u - EU tõ n¨m 1994 còng ®­îc coi lµ mét liªn minh kinh tÕ . Liªn minh tiÒn tÖ (Monetary Union) §©y lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao cña liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ trong ®ã c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i phèi hîp chÝnh s¸ch tiÒn tÖ víi nhau vµ cïng thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ thèng nhÊt trong toµn khèi. Trong liªn minh tiÒn tÖ, ng­êi ta thùc hiÖn thèng nhÊt c¸c giao dÞch tiÒn tÖ gi÷a c¸c thµnh viªn, thèng nhÊt vÒ ®ång tiÒn dù tr÷ vµ ph¸t hµnh ®ång tiÒn tËp thÓ cho c¸c n­íc trong liªn minh. VD: §ång tiÒn chung Ch©u ¢u - Euro gi÷a 12 n­íc thµnh viªn. Ngoµi ra d­íi khÝa c¹nh ®Þa lý, liªn kÕt lín cã thÓ cã c¸c h×nh thøc sau: - Liªn kÕt khu vùc: lµ h×nh thøc liªn kÕt gi÷a c¸c quèc gia trong cïng mét khu vùc ®Þa lý, ch¼ng h¹n: ASEAN - liªn kÕt 10 n­íc khu vùc §«ng Nam ¸, EU - 15 n­íc EU, NAFTA - 3 n­íc B¾c Mü, MERCOSUR - 6 n­íc Nam Mü I.2 Lý thuyÕt "Khu vùc tiÒn tÖ tèi ­u"- c¬ së lý luËn h×nh thµnh liªn minh tiÒn tÖ. Lý thuyÕt "Khu vùc tiÒn tÖ tèi ­u" ra ®êi vµo ®Çu nh÷ng n¨m 1960 vµ cho ®Õn nay ®· tr¶i qua mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi. Nghiªn cøu ®Çu tiªn mang tÝnh tiªn phong vÒ lÜnh vùc nµy do c¸c nhµ kinh tÕ Mü R.Mundell (1961) vµ R.Mc Kinnon (1963) (cïng Ingram 1962) ®­a ra, trong ®ã nªu lªn nh÷ng ®Æc tÝnh c¬ b¶n nhÊt ®Ó x¸c ®Þnh mét "Khu vùc tiÒn tÖ tèi ­u". Nh÷ng nghiªn cøu sau nµy cña c¸c nhµ kinh tÕ kh¸c nh­ Grubel (1970), Corden (1972), Ishiyama (1975) vµ Tower vµ Willet (1976) ®· chuyÓn sang tËp trung ®¸nh gi¸ chi phÝ vµ lîi Ých cña viÖc tham gia mét khu vùc tiÒn tÖ. Nh×n chung, lý thuyÕt nµy gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nh­ lùa chän mét c¬ chÕ tû gi¸ cho mét n­íc nh­ thÕ nµo, vai trß cña ®iÒu chØnh tû gi¸ khi x¶y ra sù mÊt c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n lµ g× vµ ®Æc biÖt quan träng, lý thuyÕt nµy ®· ®Æt nÒn mãng cho lý thuyÕt héi nhËp vÒ tiÒn tÖ, lµ c¬ së cho sù h×nh thµnh Liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u còng nh­ sù ra ®êi cña c¸c liªn minh tiÒn tÖ kh¸c trªn thÕ giíi trong t­¬ng lai. 2.1 Kh¸i niÖm: Tr­íc hÕt, ®Ó hiÓu ®­îc kh¸i niÖm "Khu vùc tiÒn tÖ tèi ­u", chóng ta cÇn t×m hiÓu kh¸i niÖm khu vùc tiÒn tÖ. Mét khu vùc tiÒn tÖ lµ mét khu vùc trong ®ã tû gi¸ hèi ®o¸i lµ cè ®Þnh hoÆc tån t¹i mét ®ång tiÒn chung. Nh­ vËy, mçi n­íc cã mét ®ång tiÒn riªng cña m×nh ®Òu lµ mét khu vùc tiÒn tÖ. VÊn ®Ò mµ R.Mundell vµ R.Mc Kinnon ®Æt ra lµ liÖu n­íc ®ã cã ph¶i lµ mét khu vùc tiÒn tÖ tèi ­u hay kh«ng, hay nãi c¸ch kh¸c, liÖu n­íc nµy cã nh÷ng ®Æc ®iÓm cho phÐp nã sö dông mét c¸ch tèi ­u ®ång tiÒn cña m×nh hay kh«ng. NÕu c©u tr¶ lêi lµ kh«ng th× thø nhÊt, tõng vïng cña n­íc ®ã cã ph¸t triÓn tèt h¬n nÕu sö dông ®ång tiÒn riªng cña vïng hay kh«ng. Vµ thø hai, liÖu n­íc ®ã cã lîi h¬n khi tham gia vµo mét khu vùc tiÒn tÖ lín h¬n thay v× sö dông ®ång tiÒn riªng cña n­íc m×nh hay kh«ng. §Ó tr¶ lêi hai c©u hái nµy, Mundell vµ Kinnon ®· ph¸t triÓn thµnh lý thuyÕt trong ®ã nªu lªn kh¸i niÖm vµ c¸c tiªu chuÈn cña mét khu vùc tiÒn tÖ tèi ­u. Mét khu vùc tiÒn tÖ tèi ­u lµ mét khu vùc "tèi ­u" vÒ mÆt ®Þa lý trong ®ã ph­¬ng tiÖn thanh to¸n lµ mét ®ång tiÒn chung hoÆc lµ mét sè ®ång tiÒn mµ gi¸ trÞ trao ®æi cña chóng ®­îc neo cè ®Þnh víi nhau víi kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi v« h¹n cho c¶ c¸c giao dÞch v·ng lai vµ c¸c giao dÞch vÒ vèn, nh­ng tû gi¸ hèi ®o¸i cña chóng l¹i biÕn ®éng mét c¸ch hµi hoµ víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. The New Palgrave Dictionary of Money and Finance, tËp III, trang 78 "Tèi ­u" ®­îc x¸c ®Þnh vÒ mÆt môc tiªu kinh tÕ vÜ m« lµ duy tr× c©n b»ng c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi. C©n b»ng bªn trong ®¹t ®­îc t¹i ®iÓm tho¶ hiÖp tèi ­u gi÷a l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp vµ c©n b»ng bªn ngoµi lµ sù duy tr× tr¹ng th¸i c¸n c©n thanh to¸n c©n b»ng. 2.2 C¸c ®Æc ®iÓm cña mét khu vùc tiÒn tÖ tèi ­u a.Sù linh ho¹t vÒ gi¸ c¶ vµ tiÒn l­¬ng: Gi¶ sö mét khu vùc gåm nhiÒu vïng hoÆc nhiÒu n­íc. NÕu gi¸ c¶ vµ tiÒn l­¬ng thùc tÕ ®ñ linh ho¹t trªn c¶ khu vùc nµy ®Ó ®èi phã víi nh÷ng thay ®æi cña cÇu vµ cung, th× c¸c vïng trong khu vùc ®ã nªn ®­îc g¾n víi nhau b»ng chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh. Sù linh ho¹t tuyÖt ®èi cña gi¸ c¶ vµ tiÒn l­¬ng sÏ lµm cho thÞ tr­êng lu«n c©n b»ng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ®iÒu chØnh thùc tÕ diÔn ra ngay lËp tøc khi cã nh÷ng rèi lo¹n ¶nh h­ëng ®Õn t×nh h×nh thanh to¸n trong khu vùc mµ kh«ng g©y ra t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp. ViÖc liªn kÕt c¸c vïng trong khu vùc b»ng chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh lµ cã lîi cho toµn bé khu vùc v× ®iÒu nµy thóc ®Èy tÝnh h÷u dông cña tiÒn tÖ nhê gi¶m bít chi phÝ giao dÞch, lo¹i bá rñi ro tû gi¸, tiÕt kiÖm chi phÝ phßng ngõa rñi ro tiÒn tÖ, h¹ thÊp gi¸ c¶ do gi¸ c¶ trong toµn bé khu vùc trë nªn dÔ so s¸nh h¬n. Sù c©n b»ng ®­îc duy tr× b»ng viÖc th¶ næi tËp thÓ c¸c ®ång tiÒn cña khu vùc so víi c¸c ®ång tiÒn ngoµi khu vùc còng nh­ b»ng sù linh ho¹t cña gi¸ c¶. Khi gi¸ c¶ vµ tiÒn l­¬ng kh«ng linh ho¹t th× sù ®iÒu chØnh vÒ vÞ trÝ c©n b»ng cã thÓ g©y ra thÊt nghiÖp ë mét vïng vµ/hoÆc l¹m ph¸t ë mét vïng kh¸c. b. Sù héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh Nghiªn cøu cña Ingram (1962) ®· nãi lªn r»ng mét khu vùc tiÒn tÖ thµnh c«ng ph¶i héi nhËp chÆt chÏ trong lÜnh vùc tµi chÝnh, nghÜa lµ dì bá mäi rµo c¶n ®èi víi viÖc lu©n chuyÓn vèn. Khi x¶y ra mét sù rèi lo¹n lµm th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n th× c¸c dßng vèn sÏ lµ mét vïng ®Öm, lµm cho yªu cÇu ®iÒu chØnh thùc tÕ gi¶m ®i hay thËm chÝ lµ viÖc ®iÒu chØnh sÏ kh«ng cÇn thiÕt n÷a. Nhê c¸c dßng vèn, qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh thùc tÕ cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh trong mét thêi gian dµi h¬n. Chi phÝ cña viÖc ®iÒu chØnh còng sÏ thÊp h¬n nÕu cã ®­îc sù linh ho¹t cña gi¸ c¶-tiÒn l­¬ng vµ sù tù do di chuyÓn c¸c yÕu tè bªn trong. Do ®ã, sù héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh lµm gi¶m nhu cÇu thay ®æi ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i gi÷a c¸c vïng khi cã sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i, Ýt nhÊt lµ trong ng¾n h¹n. c. Sù héi nhËp thÞ tr­êng c¸c yÕu tè Theo Mundell (1961), mét khu vùc tiÒn tÖ tèi ­u ®­îc x¸c ®Þnh bëi sù tù do di chuyÓn c¸c yÕu tè bªn trong (c¶ gi÷a c¸c khu vùc vµ gi÷a c¸c ngµnh) vµ sù tù do di chuyÓn c¸c yÕu tè bªn ngoµi. VÝ dô, nÕu gi¸ hµng xuÊt khÈu ë mét vïng gi¶m, th× ®Ó duy tr× kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c vïng kh¸c trong khu vùc, cÇn ®iÒu chØnh tû gi¸, chi phÝ s¶n xuÊt hoÆc gi¸ c¶. Trong ®iÒu kiÖn tû gi¸ cè ®Þnh vµ gi¸ c¶ kh«ng linh ho¹t th× chØ cã thÓ gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, trong ®ã gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt b»ng c¸ch gi¶m chi phÝ tiÒn l­¬ng lµ dÔ thùc hiÖn nhÊt, víi ®iÒu kiÖn søc lao ®éng ®­îc tù do di chuyÓn. Trªn thùc tÕ, khi gi¸ hµng xuÊt khÈu gi¶m dÉn ®Õn thu nhËp cña doanh nghiÖp gi¶m, chñ doanh nghiÖp ph¶i c¾t gi¶m tiÒn l­¬ng hay c¾t gi¶m sè lao ®éng vµ lao ®éng buéc ph¶i rêi bá vïng bÞ suy tho¸i ®Ó t×m kiÕm viÖc lµm míi hoÆc tiÒn l­¬ng cao h¬n ë c¸c vïng kh¸c. Nh­ vËy, sù tù do di chuyÓn c¸c yÕu tè cña s¶n xuÊt (®Æc biÖt lµ lao ®éng) sÏ lµm gi¶m nhÑ ¸p lùc thay ®æi gi¸ c¶ thùc tÕ cña c¸c yÕu tè ®Ó ®èi phã víi c¸c có sèc vÒ cung vµ cÇu. Do ®ã nhu cÇu ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i nh»m ®iÒu chØnh gi¸ c¶ thùc tÕ cña c¸c yÕu tè còng ®­îc gi¶m nhÑ. Theo nghÜa nµy, sù tù do di chuyÓn c¸c yÕu tè phÇn nµo ®ãng vai trß lµ mét sù thay thÕ cho tÝnh linh ho¹t cña gi¸ c¶-tiÒn l­¬ng. Do th­êng thÊp trong ng¾n h¹n nªn sù tù do di chuyÓn c¸c yÕu tè gióp gi¶i quyÕt sù mÊt c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n th­êng xuyªn trong dµi h¹n tèt h¬n lµ gi¶i quyÕt sù mÊt c©n ®èi c¸n c©n thanh to¸n t¹m thêi. Nh­ vËy, sù héi nhËp thÞ tr­êng c¸c yÕu tè sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c n­íc kh«ng ph¶i ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i nh»m duy tr× t×nh h×nh c¸n c©n thanh to¸n æn ®Þnh gi÷a c¸c vïng trong khu vùc. d. Sù héi nhËp thÞ tr­êng hµng ho¸ Mét khu vùc tiÒn tÖ thµnh c«ng ph¶i cã "®é më" bªn trong cao, cã nghÜa lµ ph¶i bu«n b¸n réng r·i trong néi bé khu vùc. "§é më cña mét nÒn kinh tÕ ®­îc ®o b»ng tû lÖ gi÷a trung b×nh céng cña xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu chia cho tæng s¶n l­îng cña nÒn kinh tÕ ®ã". Tho¶ thuËn tiÒn tÖ tèi ­u cña mét nÒn kinh tÕ t­¬ng ®èi ®ãng cöa víi bªn ngoµi vµ më cöa víi bªn trong sÏ lµ neo ®ång tiÒn cña m×nh vµo mét c¬ chÕ tû gi¸ cña khu vùc ®Ó æn ®Þnh gi¸ c¶ bªn trong vµ ¸p dông mét chÕ ®é tû gi¸ linh ho¹t víi bªn ngoµi ®Ó c©n b»ng bªn ngoµi. Trong tr­êng hîp nµy, viÖc ¸p dông chÝnh s¸ch tû gi¸ th¶ næi hay tham gia vµo mét khu vùc tiÒn tÖ qu¸ lín ®Òu kh«ng cã lîi. e. Sù phèi hîp chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« vµ héi nhËp vÒ mÆt chÝnh trÞ Nh­ vËy, sù ho¹t ®éng hiÖu qu¶ cña mét khu vùc tiÒn tÖ phô thuéc vµo sù tin t­ëng tuyÖt ®èi vµo tÝnh æn ®Þnh cña tû gi¸ hèi ®o¸i vµ kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi v« h¹n cña c¸c ®ång tiÒn c¸c n­íc thµnh viªn trong néi bé khu vùc ®ã. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c ng©n hµng trung ­¬ng c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i phèi hîp chÆt chÏ víi nhau vµ thËm chÝ cßn ph¶i thiÕt lËp mét ng©n hµng trung ­¬ng siªu quèc gia ®Ó ®¶m b¶o sù phèi hîp ®ã. Cïng víi sù phèi hîp c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, c¸c n­íc thµnh viªn còng cÇn ph¶i phèi hîp chÝnh s¸ch tµi kho¸ vµ chÝnh s¸ch thuÕ. Nguyªn nh©n lµ do mét có sèc x¶y ra cho toµn khu vùc hoµn toµn cã thÓ t¸c ®éng víi møc ®é kh¸c nhau ®Õn c¸c n­íc kh¸c nhau. Khi ®ã, viÖc di chuyÓn nguån lùc tµi chÝnh tõ vïng Ýt bÞ ¶nh h­ëng sang vïng bÞ ¶nh h­ëng nÆng nÒ sÏ cã t¸c dông lµm gi¶m nhÑ g¸nh nÆng ®iÒu chØnh thùc tÕ hoÆc thËm chÝ cßn gi¶i quyÕt ®­îc có sèc ®ã. HÖ thèng thuÕ cña khu vùc tiÒn tÖ còng ph¶i cã sù ®ång bé ®Ó tr¸nh c¸c t¸c ®éng tiªu cùc cña c¸c ho¹t ®éng acbit tiÕn hµnh ®Ó lîi dông sù chªnh lÖch vÒ møc thuÕ. Kinh nghiÖm cña EMS cho thÊy r»ng sù cam kÕt vÒ mÆt chÝnh trÞ cã thÓ lµ mét ®éng lùc tèt cho sù phèi hîp trong lÜnh vùc tiÒn tÖ còng nh­ trong c¸c chÝnh s¸ch tµi kho¸ vµ chÝnh s¸ch thuÕ. I.3 Liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u - Mét vÝ dô ®iÓn h×nh cho liªn minh tiÒn tÖ vµ ®ång tiÒn chung. 3.1 B¸o c¸o Werner vµ kÕ ho¹ch Delors C¸c ®Ò xuÊt nh»m héi nhËp ch©u ¢u trong lÜnh vùc tiÒn tÖ ®· ®­îc ®­a ra tõ cuèi nh÷ng n¨m 1950. Sau ®ã, th¸ng 10/1962, Uû ban Ch©u ¢u ®· ®Ö tr×nh lªn Héi ®ång bé tr­ëng mét lo¹t c¸c ®Ò nghÞ vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ tiÒn tÖ trong néi bé céng ®ång, chuÈn bÞ cho viÖc thµnh lËp mét liªn minh kinh tÕ vµ tiÒn tÖ sau nµy. N¨m 1964, Héi dång c¸c thèng ®èc c¸c Ng©n hµng trung ­¬ng c¸c n­íc thµnh viªn ®­îc thµnh lËp, cïng víi uû ban ng©n s¸ch vµ uû ban chÝnh s¸ch kinh tÕ. Th¸ng 2/1968, Uû ban ch©u ¢u ®Ò xuÊt ý kiÕn r»ng c¸c n­íc thµnh viªn nªn tù cam kÕt chØ ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i khi cã sù ®ång ý cña c¸c bªn vµ xem xÐt lo¹i bá biªn ®é dao ®éng xung quanh c¸c tû gi¸ song ph­¬ng ®· Ên ®Þnh. N¨m sau, vµo ngµy 12/2/1969, mét b¶n b¸o c¸o víi tªn gäi "B¸o c¸o Barre" ®· yªu cÇu c¸c n­íc phèi hîp chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Ó ®¶m b¶o ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu trung h¹n ®· tho¶ thuËn. Héi ®ång ch©u ¢u ®ång t×nh víi nhiÒu ®iÓm nªu trong "B¸o c¸o Barre" vµ tiÕp ®ã, ®· yªu cÇu c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i tham vÊn tÊt c¶ c¸c bªn liªn quan kh¸c mçi khi thay ®æi chÝnh s¸ch kinh tÕ cña m×nh, nhÊt lµ c¸c chÝnh s¸ch cã ¶nh h­ëng lín ®Õn c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c. T¹i Héi nghÞ th­îng ®Ønh t¹i Hague ngµy 1/12/1969, s¸u n­íc thµnh viªn EEC ®· chÊp thuËn vÒ mÆt nguyªn t¾c c¸c giai ®o¹n ®Ó h×nh thµnh mét liªn minh kinh tÕ vµ tiÒn tÖ. Theo lÞch tr×nh th× ®iÓm xuÊt ph¸t sÏ lµ th¸ng 1 n¨m 1971 vµ kÕt thóc vµo cuèi n¨m 1980. Sau cuéc häp, mét Uû ban cÊp cao ®­îc thµnh lËp ®Ó nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p ®Ó h×nh thµnh mét liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u vµo n¨m 1980 vµ «ng Pierre Werner ®­îc cö lµm chñ tÞch. Theo c¸c nhµ ph©n tÝch, ®©y lµ sù tr¶ lêi m¹nh mÏ ®Çu tiªn cña ch©u ¢u tr­íc nh÷ng biÕn ®éng trong hÖ thèng tiÒn tÖ quèc tÕ Bretton Woods trong ®ã ®ång ®«la lµ ®ång tiÒn chñ ®¹o. Theo tinh thÇn cña b¶n b¸o c¸o Barre, c¸c ng©n hµng trung ­¬ng ®· thiÕt lËp mét quü hç trî c¸n c©n thanh to¸n trong ®ã c¸c thµnh viªn cã thÓ vay tèi ®a lµ 1 tû USD trong thêi h¹n ba th¸ng nh­ng thêi h¹n cã thÓ kÐo dµi thµnh 6 th¸ng. B¶n b¸o c¸o Werner ®­a ra th¸ng 10 n¨m 1970 ®Ò xuÊt mét tiÕn tr×nh 3 giai ®o¹n ®i ®Õn mét liªn minh tiÒn tÖ hoµn chØnh trong thêi gian mét thËp kû. Liªn minh tiÒn tÖ nµy khi hoµn tÊt sÏ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: -T¹o lËp ®­îc mét ®ång tiÒn chung cña Céng ®ång (hoÆc nÕu kh«ng lµ mét hÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh kh«ng thÓ ®iÒu chØnh, biªn ®é dao ®éng b»ng 0 vµ kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi v« h¹n gi÷a c¸c ®ång tiÒn cña Céng ®ång); -Tù do ho¸ hoµn toµn c¸c dßng di chuyÓn vèn; -H×nh thµnh mét hÖ thèng ng©n hµng trung ­¬ng, tæ chøc theo kiÓu cña HÖ thèng Dù tr÷ Liªn bang; -Thµnh lËp mét "trung t©m quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch kinh tÕ" chÞu tr¸ch nhiÖm tËp trung cho Céng ®ång tr­íc Quèc héi ch©u ¢u. KÕt qu¶ chÝnh cña b¶n b¸o c¸o Werner lµ sù ra ®êi cña c¬ chÕ "Con r¾n tiÒn tÖ" vµo n¨m 1972, vµ nh­ chóng ta ®· thÊy ë phÇn trªn, c¬ chÕ nµy gÆp ph¶i mét sè vÊn ®Ò vµ ®· ph¶i chÊm døt sù ho¹t ®éng vµo n¨m 1978. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n khiÕn cho liªn minh tiÒn tÖ kh«ng trë thµnh hiÖn thùc vµo n¨m 1980 nh­ dù kiÕn lµ do ®iÒu kiÖn kh¸ch quan kh«ng thuËn lîi vµ do c¸c n­íc ch©u ¢u ®· qu¸ l¹c quan tin t­ëng vµo sù thµnh c«ng cña nã. N¨m 1971, HÖ thèng Bretton Woods sôp ®æ, ®ång ®«la ®­îc th¶ næi, tiÕp theo ®ã vµo c¸c n¨m 1973-1974, cuéc khñng ho¶ng dÇu löa lÇn thø nhÊt næ ra ®· g©y ra mét giai ®o¹n rèi lo¹n trong lÜnh vùc tiÒn tÖ. C¸c n­íc giê ®©y ®­îc gi¶i phãng khái chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh nªn ®­îc tù do ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó ®èi phã víi viÖc gi¸ dÇu má t¨ng. VÝ dô trong khi Anh vµ Italia ¸p dông chÝnh s¸ch më réng tiÒn tÖ ®Ó phßng ngõa suy tho¸i kinh tÕ th× c¸c n­íc kh¸c nh­ §øc l¹i sö dông chÝnh s¸ch thiÓu ph¸t ®Ó tr¸nh nguy c¬ l¹m ph¸t. C¸c chÝnh s¸ch kh¸c nhau ®ã lµm cho tû lÖ l¹m ph¸t gi÷a c¸c n­íc lµ rÊt kh¸c nhau, do ®ã mäi hy väng vÒ kh¶ n¨ng duy tr× mét chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh l©u dµi ®Òu bÞ tiªu tan ngay sau ®ã. Trong kho¶ng thêi gian tõ 1971-1975 chØ sè gi¸ tiªu dïng cña Ph¸p t¨ng 51%, §øc t¨ng 34,7% vµ Anh t¨ng tíi 82,5%. KÕ ho¹ch x©y dùng mét liªn minh tiÒn tÖ do nhãm cña Werner ®­a ra tá ra lµ mét dù ¸n ®i tr­íc thêi ®¹i vµ do ®ã ®· bÞ g¸c l¹i. Møc ®é nç lùc héi nhËp tiÒn tÖ ch©u ¢u dao ®éng cïng víi chu kú biÕn ®éng cña ®ång ®«la: lªn cao nhÊt khi ®ång ®«la suy yÕu, nh­ vµo c¸c giai ®o¹n ®Çu vµ cuèi c¸c thËp kû 1960, 1970. Sau B¸o c¸o Werner, nç lùc tiÕp theo nh»m æn ®Þnh t×nh h×nh tiÒn tÖ ch©u ¢u lµ h×nh thµnh HÖ thèng tiÒn tÖ ch©u ¢u theo s¸ng kiÕn riªng cña Thñ t­íng §øc Helmut Schidt, vµ Tæng thèng Ph¸p thêi bÊy giê - Valery Giscard d'Estaing, víi sù hç trî cña mét ng­êi thø ba, «ng Roy Jenkins, chñ tÞch Héi ®ång ch©u ¢u lóc bÊy giê. Nh÷ng ngµy ®Çu cña EMS ho¹t ®éng víi nh÷ng thµnh c«ng vµ thÊt b¹i kh«ng râ rµng, vµ ngay tõ ®Çu EMS ®· kh«ng ®­îc coi lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó ®i ®Õn EMU. Vµo gi÷a nh÷ng n¨m 1980, T©y ¢u ë vµo giai ®o¹n t¨ng tr­ëng kinh tÕ dµi nhÊt cña m×nh kÓ tõ n¨m 1945. Céng ®ång ch©u ¢u, nh­ tªn gäi cña nã lóc bÊy giê, ®· b­íc ra khái thêi kú ®×nh trÖ vÒ chÝnh trÞ. Thñ t­íng Helmut Kohl ë §øc, Tæng thèng Francois Mitterand ë Ph¸p vµ Thñ t­íng Margaret Thatcher ë Anh, tÊt c¶ ®Òu ®ang rÊt æn ®Þnh vÒ quyÒn lùc vµ s½n sµng b¾t tay vµo thùc hiÖn mét s¸ng kiÕn lín ë ch©u ¢u. Trªn thùc tÕ, EMS ®· phôc håi ®­îc phÇn nµo sù æn ®Þnh tû gi¸ ë ch©u ¢u. Møc ®é dao ®éng trong kho¶ng thêi gian tõ n¨m 1986 ®Õn n¨m 1989 chØ b»ng 1/4 møc dao déng cña thêi gian 1975-1979. Th¸ng 6/1988, t¹i cuéc häp Héi ®ång ch©u ¢u t¹i Hannover, lóc nµy do «ng Jacque Delors lµm chñ tÞch, c¸c nguyªn thñ quèc gia EEC ®· x¸c ®Þnh môc tiªu l©u dµi cña Liªn minh Kinh tÕ - TiÒn tÖ ch©u ¢u. Héi nghÞ còng quyÕt ®Þnh thµnh lËp mét uû ban gåm c¸c chuyªn gia vµ tÊt c¶ thèng ®èc c¸c ng©n hµng trung ­¬ng d­íi sù chñ tr× cña Jacques Delors ®Ó nghiªn cøu vÊn ®Ò ch©u ¢u vµ ®­a ra nh÷ng ®Ò xuÊt chiÕn l­îc ®Ó ®¹t ®­îc EMU. KÕt qu¶ cña c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu lµ b¶n b¸o c¸o víi tªn gäi KÕ ho¹ch Delors, ®­îc c«ng bè vµo n¨m 1989. Còng gièng nh­ b¸o c¸o cña Werner, kÕ ho¹ch Delors ®Ò xuÊt mét ch­¬ng tr×nh ba giai ®o¹n nh»m ®i ®Õn EMU. Tuy nhiªn, mÆc dï kÕ tôc mét sè môc ®Ých vµ quan ®iÓm cña b¸o c¸o Werner, kÕ ho¹ch Delors còng cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt. C¸c ý kiÕn liªn quan ®Õn vÊn ®Ò thèng nhÊt tiÒn tÖ ®­îc ph¸t triÓn xa h¬n n÷a. Tuy nhiªn, trong khi b¸o c¸o Werner nªu ra nh÷ng giíi h¹n vÒ thêi gian th× kÕ ho¹ch Delors l¹i kh«ng ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò khu«n khæ thêi gian ®Ó ®¹t ®­îc EMU. Lý do lµ c¸c n­íc thµnh viªn cho r»ng sù h×nh thµnh ®ång tiÒn chung sÏ ®­îc thùc hiÖn víi c¸c tèc ®é tiÕn triÓn kh¸c nhau gi÷a c¸c n­íc. Trong khi Ph¸p, T©y Ban Nha vµ Italy muèn ch­¬ng tr×nh tiÕn triÓn nhanh h¬n n÷a th× §øc, Anh vµ Luychx¨mbua l¹i ®Ò nghÞ xem xÐt kü l¹i c¸c chÝnh s¸ch. Quan ®iÓm cña Anh cho r»ng thèng nhÊt tiÒn tÖ cã thÓ ®­îc thùc hiÖn kh«ng cÇn ph¶i thµnh lËp ngay ng©n hµng trung ­¬ng ch©u ¢u vµ ®ång tiÒn chung ch©u ¢u. Trong khi ®ã, lý thuyÕt vµ mét phÇn thùc tÕ, còng nh­ ý kiÕn cña c¸c n­íc EC kh¸c l¹i kh¼ng ®Þnh r»ng EMU ®ßi hái mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ chung, mét ®ång tiÒn chung chø kh«ng chØ lµ mét hÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i l©u dµi, vµ mét ng©n hµng trung ­¬ng cña EU ®Ó ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ l·i suÊt h¬n lµ chØ cã sù hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a c¸c ng©n hµng trung ­¬ng c¸c n­íc víi nhau. KÕ ho¹ch Delors cßn nhÊn m¹nh vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i héi nhËp kh«ng chØ trong chÝnh s¸ch tiÒn tÖ mµ cßn trong chÝnh s¸ch tµi kho¸. Tù do ho¸ hoµn toµn thÞ tr­êng vèn vµ liªn kÕt thÞ tr­êng tµi chÝnh còng ®­îc xem lµ cÇn thiÕt. Trong kÕ ho¹ch x©y dùng mét thÞ tr­êng chung cña m×nh, Delors cßn ®i xa thªm mét b­íc so víi Werner lµ v¹ch ra nh÷ng lîi Ých vµ chi phÝ cña viÖc h×nh thµnh EMU. ¤ng chØ râ r»ng thÞ tr­êng ch©u ¢u sÏ kh«ng mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho c¸c n­íc thµnh viªn nÕu tiÕp tôc tån t¹i nh÷ng yÕu tè bÊt ®Þnh do tû gi¸ biÕn ®éng vµ chi phÝ chuyÓn ®æi gi÷a c¸c ®ång tiÒn tiÕp tôc cao nh­ lóc bÊy giê. Do kh«ng ®Ò ra lÞch tr×nh thêi gian cô thÓ nªn ph¶i tíi cuéc häp cña Héi ®ång ch©u ¢u t¹i Madrid th¸ng 6/1989, EC míi Ên ®Þnh ®­îc thêi ®iÓm b¾t ®Çu giai ®o¹n 1 cña kÕ ho¹ch Delors lµ ngµy 1/7/1990. TiÕp ®ã, th¸ng 12/1991 HiÖp ­íc Masstricht ®­îc ký kÕt trªn tinh thÇn kÕ ho¹ch Delors, cô thÓ ho¸ h¬n n÷a viÖc thiÕt lËp ®ång tiÒn chung ch©u ¢u. Sau khi ®­îc Quèc héi tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn EC th«ng qua, hiÖp ­íc trë nªn cã hiÖu lùc b¾t buéc thi hµnh vµo 11/1993. 3.2 Thùc tiÔn qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®ång tiÒn chung ch©u ¢u Euro 3.2.1 Giai ®o¹n 1 (1990-1993) vµ hiÖp ­íc Masstricht Giai ®o¹n 1 cña EMU b¾t ®Çu tõ 1/7/1990 vµ kÕt thóc ngµy 31/12/1993. Giai ®o¹n nµy ph¶i hoµn tÊt toµn bé c¸c c«ng viÖc chuÈn bÞ tr­íc khi HiÖp ­íc Masstricht cã hiÖu lùc. Cô thÓ, c¸c rµo c¶n cßn l¹i ®èi víi sù di chuyÓn vèn tù do gi÷a c¸c n­íc trong Céng ®ång ch©u ¢u vµ gi÷a Céng ®ång vµ c¸c n­íc thø ba ph¶i ®· ®­îc dì bá. C¸c n­íc b¾t ®Çu chó träng vµo tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ, b­íc ®Çu ¸p dông c¸c ch­¬ng tr×nh héi nhËp nhiÒu n¨m víi nh÷ng môc tiªu cô thÓ cho c¸c biÕn sè vÒ l¹m ph¸t vµ ng©n s¸ch. C¸c ch­¬ng tr×nh nµy chÞu sù ®¸nh gi¸ cña Héi ®ång c¸c Bé tr­ëng Kinh tÕ vµ Tµi chÝnh (ECOFIN) cã môc tiªu lµ nh»m ®¶m b¶o duy tr× l¹m ph¸t thÊp, tµi chÝnh nhµ n­íc v÷ng m¹nh vµ æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn - theo ®óng yªu cÇu cña HiÖp ­íc Masstricht, nh»m chuÈn bÞ cho viÖc ph¸t hµnh ®ång Euro lµm ®ång tiÒn chung cña Céng ®ång. HiÖp ­íc Masstricht lµ sù söa ®æi bæ sung cña HiÖp ­íc Rome (1957) vÒ c¶i c¸ch trong lÜnh vùc chÝnh trÞ vµ kinh tÕ. Nã t¹o c¸c ®iÒu kiÖn ph¸p lý cÇn thiÕt ®Ó h×nh thµnh c¸c._. tæ chøc nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh h×nh thµnh EMU, vÝ dô cho phÐp h×nh hµnh NHTW ch©u ¢u (ECB). HiÖp ­íc còng quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ ®Ó mét quèc gia ®­îc coi lµ ®ñ t­ c¸ch gia nhËp EMU. §Ó gia nhËp EMU, c¸c n­íc ph¶i: -§¹t ®­îc møc ®é æn ®Þnh cao vÒ gi¸ c¶, thÓ hiÖn ë tû lÖ l¹m ph¸t (trong 12 th¸ng tr­íc ®ã) kh«ng qu¸ 1,5% so víi tû lÖ l¹m ph¸t cña 3 n­íc thµnh viªn cã tû lÖ l¹m ph¸t thÊp nhÊt. -Duy tr× t×nh h×nh tµi chÝnh cña chÝnh phñ æn ®Þnh, thÓ hiÖn ë ng©n s¸ch chÝnh phñ kh«ng cã th©m hôt qu¸ lín, th©m hôt kh«ng qu¸ 3% GDP trong ®iÒu kiÖn b×nh th­êng, vµ tû lÖ nî chÝnh phñ trªn GDP kh«ng v­ît qu¸ 60%. HiÖp ­íc cho phÐp mét sù linh ho¹t nhÊt ®Þnh khi ®¸nh gi¸ tiªu chÝ nµy, ë chç nã cã tÝnh ®Õn nh÷ng tiÕn bé tr­íc ®©y trong viÖc gi¶m th©m hôt ng©n s¸ch vµ/hoÆc c¸c yÕu tè bÊt ngê, ®Æc biÖt g©y ra sù th©m hôt ®ã. -Tu©n thñ biªn ®é dao ®éng b×nh th­êng mµ c¬ chÕ tû gi¸ hèi ®o¸i cña EMS cho phÐp trong Ýt nhÊt hai n¨m, cô thÓ lµ trong giai ®o¹n ®ã, mét n­íc thµnh viªn kh«ng ®­îc chñ ý ph¸ gi¸ ®ång tiÒn cña m×nh so víi tû gi¸ trung t©m víi mét ®ång tiÒn cña mét n­íc kh¸c. -Duy tr× tû lÖ l·i suÊt dµi h¹n sao cho trung b×nh cña thêi kú m­êi hai th¸ng tr­íc ®ã kh«ng qu¸ 2% so víi møc trung b×nh cña ba n­íc thµnh viªn cã gi¸ c¶ æn ®Þnh nhÊt khu vùc. 3.2.2 Giai ®o¹n 2 (1994-1999) Giai ®o¹n 2 cña EMU b¾t ®Çu ngµy 1/1/1994 vµ kÐo dµi ®Õn ngµy 31/12/1998. Giai ®o¹n nµy nh»m tiÕp tôc chuÈn bÞ cho c¸c n­íc thµnh viªn ¸p dông ®ång tiÒn chung. Sù thay ®æi chÝnh vÒ mÆt thÓ chÕ cña giai ®o¹n nµy lµ viÖc thµnh lËp ViÖn TiÒn tÖ ch©u ¢u (EMI). ViÖn nµy lµ tiÒn th©n cña Ng©n hµng Trung ­¬ng ch©u ¢u (ECB) sau nµy vµ nhiÖm vô chÝnh cña nã lµ cô thÓ ho¸ c¸c khu«n khæ ph¸p lý, thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc tæ chøc vµ hËu cÇn cÇn thiÕt kh¸c ®Ó ECB thùc hiÖn nhiÖm vô cña m×nh kÓ tõ ®Çu giai ®o¹n 3. ViÖn nµy còng chÞu tr¸ch nhiÖm cñng cè sù phèi hîp c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tr­íc khi h×nh thµnh EMU vµ cã thÓ t­ vÊn cho c¸c ng©n hµng c¸c quèc gia thµnh viªn vÒ mÆt nµy. Ngµy 2/5/1998, Héi ®ång häp víi sù tham gia cña c¸c nguyªn thñ quèc gia, bá phiÕu quyÕt ®Þnh viÖc thµnh viªn nµo sÏ ¸p dông ®ång Euro b¾t ®Çu tõ giai ®o¹n 3. QuyÕt ®Þnh nµy dùa trªn sù ®Ò ®¹t cña ECOFIN trªn c¬ së nh÷ng ®¸nh gi¸ ®éc lËp cña Uû ban ch©u ¢u vµ ViÖn tiÒn tÖ ch©u ¢u vÒ t×nh h×nh c¸c n­íc thµnh viªn ERM ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn héi nhËp cña HiÖp ­íc Masstricht vµ c¸c nghÞ ®Þnh th­ kÌm theo. Sau khi cã quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång ch©u ¢u, ECB chÝnh thøc ®­îc thµnh lËp vµ b¾t ®Çu chuÈn bÞ cho viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thi hµnh mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ chung kÓ tõ ngµy 1/1/1999. 3.2.3 Giai ®o¹n 3: §ång Euro ®i vµo l­u th«ng Giai ®o¹n 3 cña EMU b¾t ®Çu ngµy 1/1/1999. Tõ ®Çu giai ®o¹n nµy, ®ång Euro trë thµnh ®ång tiÒn theo ®óng nghÜa cña nã vµ tû lÖ chuyÓn ®æi c¸c ®ång tiÒn quèc gia cña c¸c n­íc thµnh viªn ¸p dông ®ång Euro ®­îc Ên ®Þnh kh«ng thay ®æi. C¸c ®ång tiÒn quèc gia ban ®Çu sÏ l­u hµnh song song víi ®ång Euro. §ång Euro sÏ thay thÕ ®ång ECU víi tû lÖ 1:1. ViÖc ®ång ECU thay thÕ c¸c ®ång b¶n tÖ sÏ ®­îc tiÕn hµnh dÇn dÇn trong giai ®o¹n nµy vµ chØ chÝnh thøc thay thÕ hoµn toµn c¸c ®ång tiÒn quèc gia tham gia liªn minh vµo n¨m 2002. KÓ tõ giai ®o¹n nµy, NHTW ch©u ¢u còng b¾t ®Çu thi hµnh mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ chung cho c¸c n­íc thµnh viªn. Nh»m ®¶m b¶o kû luËt tµi chÝnh ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho chÝnh s¸ch tiÒn tÖ chung, HiÖp ­íc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn còng ®· b¾t ®Çu cã hiÖu lùc. Mét c¬ chÕ tû gi¸ míi - gäi lµ c¬ chÕ tû gi¸ 2, ERM2 - g¾n ®ång tiÒn c¸c n­íc ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn gia nhËp víi ®ång Euro còng sÏ ®i vµo ho¹t ®éng tõ ®Çu giai ®o¹n nµy. C¬ chÕ míi nh»m thóc ®Èy sù héi nhËp cña c¸c n­íc ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn víi c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ vÜ m« cña khu vùc ®ång Euro, ®ång thêi gióp ®¶m b¶o sù æn ®Þnh cña tû gi¸ trong Liªn minh Ch©u ¢u nãi chung. Vµo ngµy 1/1/2002, tiÒn giÊy vµ tiÒn xu Euro chÝnh tøc ®­îc ®­a vµo l­u th«ng vµ tiÒn giÊy vµ tiÒn xu néi tÖ b¾t ®Çu rót lui khái l­u th«ng. Ngµy 28/1/2002, Hµ Lan lµ n­íc ®Çu tiªn hoµn thµnh viÖc thay thÕ toµn bé ®ång tiÒn quèc gia cò b»ng ®ång tiÒn chung. Ailen vµ Ph¸p còng kÕt thóc giai ®o¹n tån t¹i song song cña hai ®ång tiÒn vµo ngµy 9/2 vµ 17/2/2002. Víi 9 n­íc cßn l¹i, thêi kú nµy ®ång lo¹t chÝnh thøc kÕt thóc vµo ngµy 28/2. I.4 §iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó h×nh thµnh mét liªn minh tiÒn tÖ - Bµi häc rót ra tõ thùc tiÔn cña liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u. 4.1 H×nh thµnh mét thÞ tr­êng thèng nhÊt vÒ hµng ho¸, vèn vµ søc lao ®éng Nh×n l¹i lÞch sö ph¸t triÓn cña Liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u, chóng ta thÊy r»ng Liªn minh ch©u ¢u ®· tuÇn tù tr¶i qua c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao tr­íc khi ®¹t tíi tr×nh ®é cña mét liªn minh kinh tÕ vµ tiÒn tÖ. §ã lµ: khu vùc th­¬ng m¹i tù do, liªn minh thuÕ quan, thÞ tr­êng chung, giai ®o¹n hµi hoµ vµ phèi hîp chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ cuèi cïng lµ mét liªn minh kinh tÕ hoµn chØnh víi mét sè chÝnh s¸ch kinh tÕ ®­îc ho¹ch ®Þnh ë cÊp ®é khu vùc. Hoµn thµnh ba giai ®o¹n ®Çu chÝnh lµ ®· h×nh thµnh ®­îc mét thÞ tr­êng thèng nhÊt vÒ hµng ho¸, vèn vµ søc lao ®éng. Víi ch©u ¢u, cã thÓ nãi r»ng hai giai ®o¹n ®Çu ®· ®­îc hoµn tÊt t­¬ng ®èi nhanh chãng vµ dÔ dµng. TÝnh ®Õn ngµy 1/7/1968, tøc lµ chØ 10 n¨m r­ìi sau khi thµnh lËp Céng ®ång ch©u ¢u, tÊt c¶ c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ vÒ sè l­îng ®èi víi hµng ho¸ vµ dÞch vô xuÊt vµ nhËp khÈu ®· ®­îc dì bá vµ Céng ®ång ®· x©y dùng ®­îc mét biÓu thuÕ chung víi c¸c n­íc bªn ngoµi. Tuy nhiªn, Liªn minh thuÕ quan vÉn ch­a ph¶i lµ ®iÒu kiÖn ®ñ ®Ó ®¶m b¶o sù di chuyÓn tù do cña hµng ho¸ vµ dÞch vô gi÷a c¸c n­íc trong Céng ®ång. Trªn thùc tÕ, mÆc dï c¸c hµng rµo thuÕ quan ®· ®­îc dì bá nh­ng vÉn cßn v« sè c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i kh¸c tån t¹i d­íi h×nh thøc c¸c tiªu chuÈn vÒ y tÕ, vÖ sinh, an toµn, kü thuËt kh¸c. C¸c hµng rµo phi thuÕ quan nµy thËm chÝ cßn lµ mét trë lùc lín h¬n ®èi víi th­¬ng m¹i. V× nÕu nh­ chØ cã c¸c hµng rµo thuÕ quan, c¸c nhµ xuÊt nhËp khÈu cã thÓ s½n sµng nép thuÕ, nh­ng khi tån t¹i mét hµng rµo kü thuËt, c¸c nhµ xuÊt nhËp khÈu kh«ng cã c¸ch g× kh¸c h¬n lµ thÝch nghi quy tr×nh s¶n xuÊt cña m×nh cho phï hîp víi tiªu chuÈn cña tõng quèc gia hoÆc chÊp nhËn hµng ho¸ cña m×nh kh«ng thÓ th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ®ã. Tuy nhiªn, viÖc th¸o dì c¸c rµo c¶n phi thuÕ quan l¹i lµ mét c«ng viÖc khã kh¨n vµ phøc t¹p, do mçi n­íc ®Òu cã nhu cÇu sö dông c¸c biÖn ph¸p nµy nh»m b¶o hé c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc, b¶o vÖ ng­êi lao ®éng trong n­íc hay cã thÓ lµ b¶o vÖ søc khoÎ ng­êi tiªu dïng vµ m«i tr­êng sinh th¸i. Do ®ã, dì bá c¸c hµng rµo nµy ®ßi hái ph¶i phèi hîp nhiÒu chÝnh s¸ch vµ luËt lÖ chø kh«ng chØ ®¬n gi¶n lµ c¾t gi¶m thuÕ nh­ tr­êng hîp c¸c hµng rµo thuÕ quan. C¸c n­íc thµnh viªn Céng ®ång ch©u ¢u ®· ph¶i mÊt h¬n mét thËp kû kÓ tõ khi thiÕt lËp thµnh c«ng liªn minh thuÕ quan, vÊt v¶ xo¸ bá c¸c hµng rµo c¶n kü thuËt ®èi víi th­¬ng m¹i mµ kh«ng thu ®­îc mÊy thµnh c«ng. Ph¶i ®Õn gi÷a nh÷ng n¨m 1980, Céng ®ång ch©u ¢u míi ®¹t ®­îc nh÷ng tiÕn bé quan träng trong lÜnh vùc nµy, dùa trªn nh÷ng khu«n khæ ph¸p lý vµ thÓ chÕ v÷ng ch¾c nh­ ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh ®a ph­¬ng, thµnh lËp Uû ban ch©u ¢u, thµnh lËp c¬ quan hµnh ph¸p ë cÊp ®é khu vùc nh­ Toµ ¸n tèi cao ch©u ¢u, c¬ quan lËp ph¸p nh­ Héi ®ång Bé tr­ëng. Giai ®o¹n "thÞ tr­êng chung" ®­îc coi lµ chÝnh thøc hoµn thµnh ngµy 31/12/1992, ngµy hoµn tÊt ch­¬ng tr×nh thÞ tr­êng chung do Uû ban ch©u ¢u ®­a ra. Tuy nhiªn, kÓ c¶ cho tíi ngµy h«m nay, vÉn cßn nhiÒu lÜnh vùc nh­ dÞch vô tµi chÝnh, n¨ng l­îng, viÔn th«ng... cÇn ®­îc tiÕp tôc c¶i c¸ch ®Ó thÞ tr­êng cña Liªn minh ch©u ¢u thùc sù lµ mét thÞ tr­êng chung. Nghiªn cøu sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i ë ch©u ¢u giai ®o¹n tõ 1960 ®Õn cuèi n¨m 1992, thêi ®iÓm ®­îc coi lµ hoµn thµnh giai ®o¹n thÞ tr­êng chung, chóng ta sÏ thÊy r»ng nh÷ng giai ®o¹n mµ qu¸ tr×nh héi nhËp cña ch©u ¢u tiÕn triÓn thuËn lîi th­êng ®i kÌm víi sù æn ®Þnh cña tû gi¸ hèi ®o¸i. §ã lµ thêi kú tû gi¸ æn ®Þnh theo HÖ thèng Bretton Woods (thËp kû 60) vµ HÖ thèng tiÒn tÖ ch©u ¢u (tõ 1979 trë ®i). Giai ®o¹n nh÷ng n¨m 1970 lµ thêi gian tû gi¸ biÕn ®éng m¹nh do HÖ thèng Bretton Woods khñng ho¶ng, ®ång thêi còng lµ thêi kú mµ c¸c nç lùc nh»m thóc ®Èy sù ra ®êi cña thÞ tr­êng chung gÆp nhiÒu khã kh¨n. Trªn ph­¬ng diÖn lý thuyÕt, c¸c nghiªn cøu míi ®©y ®· chøng minh r»ng sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i vµ sù héi nhËp vÒ th­¬ng m¹i cã mét mèi quan hÖ qua l¹i. Tû gi¸ æn ®Þnh lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ më. §ång thêi, mét n­íc theo ®uæi chÝnh s¸ch kinh tÕ më cöa nhÊt thiÕt còng mong muèn duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i æn ®Þnh. §iÒu nµy còng ®óng víi mét khu vùc tiÒn tÖ tèi ­u. Mét nhãm n­íc dï ch­a ph¶i lµ mét khu vùc tiÒn tÖ tèi ­u nh­ng nÕu ¸p dông mét ®ång tiÒn chung th× sau ®ã còng dÇn dÇn tho¶ m·n c¸c tiªu chÝ cña mét khu vùc tiÒn tÖ tèi ­u nh­ héi nhËp th­¬ng m¹i, tµi chÝnh chÆt chÏ h¬n, chu kú kinh tÕ khíp nhau h¬n. Tãm l¹i, kinh nghiÖm cña ch©u ¢u vÒ h×nh thµnh thÞ tr­êng chung cho thÊy mét bµi häc quan träng. §ã lµ nÕu muèn ¸p dông mét ®ång tiÒn chung, c¸c n­íc ASEAN ph¶i ®Æt ra nh÷ng môc tiªu vµ ch­¬ng tr×nh cô thÓ tiÕn tíi thiÕt lËp mét thÞ tr­êng chung chø kh«ng chØ thÓ dõng l¹i ë th¸o dì c¸c hµng rµo thuÕ quan. Vµ muèn vËy, c¸c n­íc ASEAN còng cÇn ph¶i chó ý h¬n n÷a ®Õn viÖc æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i. Sao nh·ng bÊt cø néi dung nµo trong hai néi dung trªn (thiÕt lËp thÞ tr­êng chung vµ æn ®Þnh tû gi¸) ®Òu c¶n trë viÖc thùc hiÖn néi dung cßn l¹i, vµ tãm l¹i lµ c¶n trë viÖc thùc hiÖn môc tiªu vÒ mét ®ång tiÒn chung. 4.2 §iÒu chØnh kinh tÕ cña c¸c n­íc thµnh viªn ®Ó héi nhËp theo c¸c tiªu chÝ thèng nhÊt HiÖp ­íc Masstricht n¨m 1991 ®· ®Ò ra thêi gian biÓu chi tiÕt vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c n­íc tham gia vµo giai ®o¹n cuèi cña qu¸ tr×nh héi nhËp tiÒn tÖ ch©u ¢u. Trªn thùc tÕ, viÖc c¸c n­íc ERM ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« nh»m thùc hiÖn c¸c tiªu chÝ cña HiÖp ­íc Masstricht ®· lµm t¨ng sù æn ®Þnh cña m«i tr­êng tiÒn tÖ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i ë ch©u ¢u tõ sau n¨m 1993. §Ó ®ñ ®iÒu kiÖn tham gia khu vùc ®ång tiÒn chung, c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i ®¹t ®­îc tû lÖ l¹m ph¸t vµ l·i suÊt (trªn thùc tÕ lµ th­íc ®o møc l¹m ph¸t dù kiÕn) lÇn l­ît kh«ng v­ît qu¸ 2% vµ 1,5% so víi møc trung b×nh cña ba n­íc thµnh viªn cã tû lÖ l¹m ph¸t thÊp nhÊt. Hai tiªu chÝ nµy chñ yÕu nh»m môc ®Ých h¹n chÕ sù biÕn ®éng cña tû gi¸ thùc tÕ khi tû gi¸ danh nghÜa ®· ®­îc Ên ®Þnh. Thªm vµo ®ã, c¸c n­íc nµy cßn ph¶i duy tr× ®­îc tû gi¸ æn ®Þnh trong biªn ®é cho phÐp cña ERM mµ kh«ng ®¬n ph­¬ng ®iÒu chØnh tû gi¸ trung t©m trong Ýt nhÊt hai n¨m tr­íc khi gia nhËp khu vùc ®ång tiÒn chung. §iÒu nµy sÏ buéc c¸c n­íc thµnh viªn t­¬ng lai khi ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i c©n nh¾c ®Õn lîi Ých cña c¶ khèi chø kh«ng chØ lµ lîi Ých cña n­íc m×nh. Ngoµi ra, cã hai tiªu chÝ vÒ møc th©m hôt ng©n s¸ch kh«ng qu¸ 3% GDP vµ tû lÖ nî/GDP kh«ng qu¸ 60% hay chÝ Ýt còng ®ang gi¶m xuèng møc nµy víi mét tèc ®é tho¶ ®¸ng. Môc ®Ých cña hai tiªu chÝ nµy lµ ®Ó tr¸nh sù mÊt c©n ®èi cña mét n­íc thµnh viªn ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn mét n­íc thµnh viªn kh¸c th«ng qua ¸p lùc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ láng qu¸ møc hay thËm chÝ lµ cho vay ®Ó cøu nguy cho chÝnh phñ n­íc ®ã. C¸c n­íc Liªn minh ch©u ¢u ®Æc biÖt coi träng sù æn ®Þnh vÒ mÆt tµi kho¸. HiÖp ­íc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña Liªn minh thËm chÝ cßn ®Ò ra ®iÒu kho¶n ph¹t ®èi víi n­íc nµo ®Ó cho møc th©m hôt tµi chÝnh qu¸ 3%. HiÖp ­íc Masstricht mét phÇn nh»m môc ®Ých t¹o ra mét c¬ chÕ lo¹i bá nh÷ng n­íc thµnh viªn mµ khi ®· tham gia liªn minh tiÒn tÖ cã thÓ kh«ng muèn ¸p dông mét chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« thËn träng, vµ khi ®ã sÏ lµm ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c trong liªn minh. Môc ®Ých cuèi cïng lµ ®Ó h¹n chÕ sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn EMU vµ tr¸nh kh¶ n¨ng mét sè n­íc thi hµnh chÝnh s¸ch tµi kho¸ láng, dÉn ®Õn ¸p lùc l¹m ph¸t trong toµn bé liªn minh. Réng h¬n n÷a, c¸c tiªu chÝ nµy cßn nh»m t¹o ra mét m«i tr­êng æn ®Þnh gi¸ c¶ vµ dÇn dÇn chuyÓn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« tõ phôc vô lîi Ých cña tõng n­íc sang phôc vô lîi Ých cña c¶ liªn minh. Nh­ vËy, ®iÒu chØnh kinh tÕ ®Ó héi nhËp lµ mét tiÒn ®Ò quan träng ®Ó tr¸nh sù bÊt æn ®Þnh vÒ kinh tÕ vÜ m« do nh÷ng thay ®æi trong kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ g©y ra, vµ do ®ã, lµ mét yªu cÇu quan träng trong giai ®o¹n chuÈn bÞ cho sù ra ®êi cña mét ®ång tiÒn chung. Nh­ng liÖu ASEAN cã thÓ ¸p dông chÝnh s¸ch nh­ EU ®· lµm hay kh«ng? VÒ vÊn ®Ò nµy, cÇn ghi nhí r»ng: Thø nhÊt, mét mÆt t×nh h×nh ch©u ¢u nh÷ng n¨m 1990 vµ t×nh h×nh ASEAN ngµy nay cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau. ë ch©u ¢u, qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh kinh tÕ ®Ó héi nhËp theo HiÖp ­íc Masstricht thµnh c«ng lµ do sù ra ®êi cña ®ång tiÒn chung lµ mét ®iÒu hoµn toµn ch¾c ch¾n vµ c¸c n­íc thµnh viªn cã mét môc tiªu râ rµng lµ tham gia vµo khu vùc ®ång tiÒn chung ®ã. MÆt kh¸c, sù héi nhËp nµy trªn thùc tÕ ®· diÔn ra vµ ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ tõ l©u tr­íc khi lÞch tr×nh cô thÓ ®i ®Õn EMU ®­îc c«ng bè. Nãi chung, kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ch©u ¢u cho thÊy r»ng chÝnh s¸ch tµi kho¸ vµ tiÒn tÖ nh»m môc ®Ých æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« lµ mét tiÒn ®Ò ®Ó æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i. Vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ chung vµ/hoÆc c¸c tho¶ thuËn tû gi¸ hèi ®o¸i chØ cã thÓ thµnh c«ng nÕu c¸c chÝnh s¸ch nµy ®­îc tiÕn hµnh kÕt hîp víi mét chÝnh s¸ch nh»m ®iÒu chØnh kinh tÕ vÜ m« ®Ó héi nhËp. 4.3 ThiÕt lËp mét c¬ chÕ liªn kÕt tû gi¸ Nh×n l¹i qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¬ chÕ liªn kÕt tû gi¸ ë ch©u ¢u, chóng ta cã thÓ thÊy c¬ chÕ nµy ®· tr¶i qua ba giai ®o¹n lín nh­ sau: Giai ®o¹n mét b¾t ®Çu tõ khi thµnh lËp Céng ®ång vµo n¨m 1957 cho ®Õn khi thiÕt lËp HÖ thèng tiÒn tÖ ch©u ¢u n¨m 1979. Sù phèi hîp trªn lÜnh vùc tû gi¸ hèi ®o¸i ë giai ®o¹n nµy nh×n chung cßn láng lÎo, kÓ c¶ trong khu«n khæ HÖ thèng Bretton Woods còng nh­ c¬ chÕ "Con r¾n tiÒn tÖ" cña c¸c n­íc ch©u ¢u. Trªn thùc tÕ, c¸c n­íc ®Òu ®· nhËn thÊy nhu cÇu phèi hîp trong lÜnh vùc tû gi¸ hèi ®o¸i còng nh­ chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ vµ ®· thµnh lËp mét sè uû ban nh»m môc ®Ých thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng nµy nh­ Héi ®ång c¸c Bé tr­ëng Tµi chÝnh, Uû ban ch©u ¢u, Héi ®ång c¸c thèng ®èc NHTW cña Céng ®ång... Tuy nhiªn, sau khi hÖ thèng Bretton Woods sôp ®æ vµ cuéc khñng ho¶ng dÇu löa lÇn thø nhÊt næ ra n¨m 1973, c¸c n­íc ®· kh«ng thÓ thèng nhÊt ®­îc vÒ mét biÖn ph¸p ®èi phã chung. Mçi n­íc tù ®­a ra chÝnh s¸ch tµi kho¸ vµ tiÒn tÖ riªng cña m×nh ®Ó ®èi phã vµ tû gi¸ hèi ®o¸i cµng trë nªn bÊt æn ®Þnh. Cuèi cïng, c¸c n­íc ¸p dông chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« láng ®· buéc ph¶i rót lui khái c¬ chÕ "Con r¾n tiÒn tÖ" vµ th¶ næi ®ång tiÒn cña m×nh. Giai ®o¹n hai ®­îc ®¸nh dÊu b»ng sù ra ®êi cña HÖ thèng tiÒn tÖ ch©u ¢u vµ kÐo dµi ®Õn khi x¶y ra cuéc khñng ho¶ng c¬ chÕ tû gi¸ ERM vµo n¨m 1992-1993. Giai ®o¹n nµy, c¸c n­íc ch©u ¢u ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trong lÜnh vùc liªn kÕt tû gi¸ hèi ®o¸i, vµ dÇn dÇn ®· ®¹t ®­îc mét møc ®é phèi hîp ®¸ng kÓ trong lÜnh vùc chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ. Giai ®o¹n ®Çu cña HÖ thèng tiÒn tÖ ch©u ¢u còng gÆp ph¶i nh÷ng vÊn ®Ò hÖt nh­ giai ®o¹n "Con r¾n tiÒn tÖ", c¸c n­íc thµnh viªn liªn tôc ph¶i ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i. Tuy nhiªn, dÇn dÇn, víi mét ng©n hµng trung ­¬ng ®éc lËp vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ theo ®uæi môc tiªu æn ®Þnh gi¸ c¶, ®ång Mark §øc ®· trë thµnh n­íc neo gi¸ danh nghÜa cho ®ång tiÒn c¸c n­íc trong hÖ thèng. Mét sè n­íc, cô thÓ nh­ Ph¸p, ®· sö dông tû gi¸ hèi ®o¸i so víi ®ång D-Mark lµm ph­¬ng tiÖn chÝnh ®Ó æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. C¸c lÇn ®iÒu chØnh tû gi¸ trë nªn th­a h¬n vµ kÓ tõ n¨m 1987 cho ®Õn cuéc khñng ho¶ng cña ERM vµo n¨m 1992 th× kh«ng cã lÇn ®iÒu chØnh tû gi¸ trung t©m nµo. Thêi kú cuèi cña giai ®o¹n nµy ®· chøng kiÕn mét cuéc khñng ho¶ng tû gi¸, Italia vµ Anh rêi bá c¬ chÕ tû gi¸ cßn biªn ®é dao ®éng cña c¸c n­íc cßn l¹i ®­îc më réng tíi ±15%. Giai ®o¹n cuèi cïng b¾t ®Çu tõ n¨m 1993 vµ kÐo dµi cho tíi nay. §©y lµ giai ®o¹n phèi hîp chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« thµnh c«ng víi c¸c môc tiªu chung vÒ c¸c chÝnh s¸ch tµi kho¸, tiÒn tÖ, vµ tû gi¸ hèi ®o¸i theo HiÖp ­íc Masstrict. ViÖc biªn ®é dao ®éng ®­îc më réng tíi ±15% vµo th¸ng 8/1993 ®· cho phÐp c¸c n­íc cã ®­îc mét sù linh ho¹t nµo ®ã trong vÊn ®Ò tû gi¸ hèi ®o¸i, gi¶m bít sù c¨ng th¼ng cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ nguy c¬ c¸c cuéc tÊn c«ng ®Çu c¬. Giai ®o¹n nµy ®em l¹i mét bµi häc bæ Ých cho bÊt cø nhãm n­íc nµo xem xÐt viÖc thµnh lËp mét liªn minh tiÒn tÖ trong t­¬ng lai. Trong ®iÒu kiÖn ngµy nay, c¸c dßng vèn cµng ngµy cµng ®­îc tù do di chuyÓn, g©y khã kh¨n cho viÖc æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i. ChÝnh v× vËy, ®Ó h×nh thµnh mét liªn minh tiÒn tÖ, ASEAN sÏ ph¶i c©n nh¾c phèi hîp vµ liªn kÕt chÝnh s¸ch tû gi¸ ngay tõ b©y giê, ®ång thêi víi viÖc h×nh thµnh thÞ tr­êng chung vµ æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m«. Nh­ kinh nghiÖm cña ch©u ¢u ®· cho thÊy, viÖc phèi hîp vµ liªn kÕt tû gi¸ sÏ t¹o thuËn lîi cho viÖc æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, ®«ng thêi gióp tr¸nh ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò trong viÖc æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i khi c¸c c¸c rµo c¶n ®èi víi viÖc di chuyÓn vèn ®· ®­îc dì bá. 4.4 T¹o lËp mét ®ång tiÒn khu vùc vµ h×nh thµnh mét ng©n hµng trung ­¬ng ®éc lËp víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ thèng nhÊt Mét liªn minh tiÒn tÖ kh«ng thÓ tån t¹i nÕu thiÕu mét ®ång tiÒn chung. ë Liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u, ®ång tiÒn chung víi tªn gäi ®ång Euro ®· ®­îc ph¸t triÓn tõ ®¬n vÞ kÕ to¸n cña ch©u ¢u lªn thµnh ®¬n vÞ tiÒn tÖ ch©u ¢u, ®ång ECU. So víi ®¬n vÞ kÕ to¸n ch©u ¢u, ®ång ECU tån t¹i víi mét h×nh th¸i cô thÓ h¬n, kh«ng chØ ®­îc sö dông ®Ó tÝnh to¸n mµ cßn ®­îc sö dông lµm gi¸ trÞ trung t©m cña c¬ chÕ tiÒn tÖ ch©u ¢u, lµm c¬ së ®Ó nhËn biÕt sù biÕn ®éng khái biªn ®é cho phÐp cña mét ®ång tiÒn thµnh viªn, lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n trong c¸c giao dÞch gi÷a c¸c NHTW trong Céng ®ång. Sau ®ã, khi ®· chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c tiÒn ®Ò kh¸c, ngµy 1/1/1999, mét ®ång tiÒn chung, ®ång Euro, ®· chÝnh thøc ra ®êi vµ tån t¹i víi ®Çy ®ñ c¸c chøc n¨ng cña mét ®ång tiÒn. §ång Euro thay thÕ ®ång ECU víi tû lÖ 1:1 vµ c¸c n­íc ch©u ¢u thËm chÝ ®· chê thªm ba n¨m n÷a tr­íc khi ph¸t hµnh ®ång Euro ®Ó sö dông réng r·i trong d©n chóng. Nãi ®Õn EMU kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn Ng©n hµng trung ­¬ng ch©u ¢u (ECB) vµ hÖ thèng c¸c NHTW c¸c n­íc thµnh viªn. Trªn thùc tÕ, NHTW ch©u ¢u ®· ®­îc ph¸t triÓn tõ Quü hîp t¸c tiÒn tÖ ch©u ¢u (EMCF) vµ sau nµy lµ ViÖn tiÒn tÖ ch©u ¢u (EMI). Khi EMI ra ®êi, c¸c môc tiªu ho¹t ®éng cña EMCF ®­îc chuyÓn giao cho EMI (1/1994) vµ sau ®ã l¹i ®­îc chuyÓn giao cho HÖ thèng Ng©n hµng trung ­¬ng ch©u ¢u (ESCB) ®¶m nhiÖm (1998). Môc tiªu quan träng nhÊt cña ECB lµ duy tr× sù æn ®Þnh gi¸ c¶ cña toµn khu vùc ®ång Euro, v× EU cho r»ng sù æn ®Þnh gi¸ c¶ sÏ lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó t¹o ra mét m«i tr­êng æn ®Þnh ®Ó khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, vµ nãi mét c¸ch tæng qu¸t lµ t¨ng phóc lîi x· héi, do ®ã, sÏ gãp phÇn ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu chung cña Céng ®ång. TÊt nhiªn, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh, rÊt cã thÓ cã nh÷ng giai ®o¹n mét hoÆc mét vµi n­íc thµnh viªn muèn hy sinh môc tiªu æn ®Þnh gi¸ c¶ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c ­u tiªn kh¸c, nh­ vÊn ®Ò thÊt nghiÖp ch¼ng h¹n. ChÝnh v× vËy mµ sù tån t¹i cña mét ng©n hµng trung ­¬ng ®éc lËp víi mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ thèng nhÊt lµ mét ®iÒu kiÖn v« cïng quan träng cho sù tån t¹i cña mét liªn minh tiÒn tÖ. Ng©n hµng trung ­¬ng cña liªn minh vµ hÖ thèng c¸c ng©n hµng trung ­¬ng quèc gia ph¶i ®¶m b¶o sù ®éc lËp trong qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi c¸c nhiÖm vô vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña m×nh. ChØ khi cã ®­îc sù ®éc lËp ®ã th× môc tiªu æn ®Þnh gi¸ c¶ míi cã thÓ ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch hiÖu qu¶. Trªn thùc tÕ, hÖ thèng ng©n hµng trung ­¬ng ch©u ¢u ®· vµ ®ang tån t¹i ®éc lËp, kh«ng chÞu søc Ðp cña mét thÕ lùc chÝnh trÞ nµo nh»m phôc vô cho c¸c môc tiªu vµ lîi Ých ng¾n h¹n cña hä. Hµng n¨m ECB c«ng bè môc tiªu æn ®Þnh gi¸ c¶ cña m×nh vµ cam kÕt thùc hiÖn chóng, d­íi sù gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch dÔ dµng cña tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn. Tãm l¹i, mét liªn minh tiÒn tÖ nhÊt thiÕt sÏ ®ßi hái sù ra ®êi mét ng©n hµng trung ­¬ng vµ mét ®ång tiÒn chung. Vµ ®Ó ra ®êi mét ng©n hµng vµ mét ®ång tiÒn nh­ vËy, ®ßi hái ph¶i cã mét qu¸ tr×nh chuÈn bÞ nh­ tån t¹i mét thÓ chÕ khu vùc d­íi d¹ng quü tiÒn tÖ khu vùc, mét ®¬n vÞ kÕ to¸n hay thanh to¸n chung cña khu vùc. Cã nh­ vËy, ng©n hµng trung ­¬ng vµ ®ång tiÒn chung míi cã thÓ ra ®êi mét c¸ch xu«n xÎ vµ hiÖu qu¶ Ch­¬ng II: Kh¶ n¨ng, lîi Ých vµ lé tr×nh tiÕn tíi ®ång tiÒn chung ASEAN II.1 Kh¶ n¨ng h×nh thµnh mét ®ång tiÒn chung ASEAN Qu¸ tr×nh thµnh lËp mét liªn minh tiÒn tÖ ë ASEAN ch¾c ch¾n còng ph¶i tr¶i qua mét giai ®o¹n mµ EMU ®· tr¶i qua, nghÜa lµ ®¸p øng c¸c tiªu chÝ cô thÓ ®Ó héi nhËp, mét h×nh thøc tho¶ thuËn tû gi¸ nµo ®ã (cã thÓ lµ thiÕt lËp c¸c tû gi¸ trung t©m víi biªn ®é dao ®éng thÝch hîp), thiÕt lËp c¸c quy ®Þnh vÒ tµi kho¸, vÒ c¹nh tranh ë cÊp ®é khu vùc, vµ tù do ho¸ thÞ tr­êng vèn vµ thÞ tr­êng lao ®éng. TÊt nhiªn, ASEAN vµ T©y ¢u cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt. Thø nhÊt, ë ASEAN kh«ng cã n­íc nµo cã thÓ gi÷ vai trß trung t©m nh­ §øc ë T©y ¢u, mét nÒn kinh tÕ kh«ng chØ lín vÒ quy m« mµ cßn cã mét qu¸ tr×nh dµi kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh. Thø hai, vµ kh«ng kÐm phÇn quan träng, c¸c n­íc T©y ¢u kh«ng chªnh lÖch vÒ mÆt tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ nh­ c¸c n­íc ASEAN. Tuy nhiªn, xem xÐt kh¶ n¨ng ra ®êi cña mét liªn minh tiÒn tÖ ë ASEAN còng ph¶i dùa trªn viÖc xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh mét liªn minh tiÒn tÖ ®· ph©n tÝch ë trªn. 1.1 Kh¶ n¨ng h×nh thµnh mét thÞ tr­êng tù do di chuyÓn c¸c yÕu tè Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, viÖc t¹o ra mét m«i tr­êng tû gi¸ thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc, c¹nh tranh lµnh m¹nh chÝnh lµ mét ®éng c¬ quan träng khuyÕn khÝch ASEAN t¨ng c­êng hîp t¸c trong lÜnh vùc tiÒn tÖ vµ tû gi¸. ViÖc t¨ng c­êng héi nhËp trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, c¶ ë cÊp ®é quèc tÕ vµ khu vùc ®Òu lµ c¸ch ®Ó ASEAN hîp t¸c tiÒn tÖ vµ tû gi¸ thµnh c«ng. VÒ mÆt nµy, c¸c n­íc ASEAN hiÖn ®· cam kÕt thiÕt lËp mét Khu vùc Th­¬ng m¹i tù do ASEAN vµo n¨m 2008, vµ ®èi víi mét sè n­íc ph¸t triÓn h¬n lµ n¨m 2003. TÊt nhiªn, mét khu vùc th­¬ng m¹i tù do míi chØ lµ giai ®o¹n ®Çu trªn con ®­êng tiÕn tíi thµnh lËp mét liªn minh tiÒn tÖ 1.1.1 Sù tù do l­u th«ng hµng ho¸ Cho ®Õn nay c¸c n­íc ASEAN ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ trong viÖc t¹o lËp mét thÞ tr­êng hµng ho¸ tù do l­u th«ng. Nh÷ng nç lùc trong viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan theo CEPT trong nh÷ng n¨m qua ®· gãp phÇn lµm cho møc thuÕ trung b×nh cña c¸c s¶n phÈm CEPT trong khu vùc ®· gi¶m tõ 12,76% n¨m 1993 xuèng 2.63% (dù tÝnh)vµo n¨m 2003. Víi thµnh tÝch ®ã, c¸c chuyªn viªn kinh tÕ ASEAN ®· b¾t ®Çu th¶o luËn vÒ mét kÕ ho¹ch gi¶m thuÕ xuèng møc 0-5% ®èi víi 8000 mÆt hµng vµo n¨m 2002 vµ thªm 1000 vµo n¨m 2003 trong tæng sè 9103 mÆt hµng ph¶i gi¶m thuÕ xuèng møc nµy. VÒ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan, ASEAN ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa cô thÓ vÒ c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i phi quan thuÕ ( NTBs) thÝch øng víi viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ AFTA, ®ång thêi c¸c n­íc ASEAN còng ®· x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng NTBs chñ yÕu t¸c ®éng lªn th­¬ng m¹i néi bé khu vùc, bao gåm thuÕ phô thu h¶i quan, c¸c biÖn ph¸p kü thuËt, nh÷ng yªu cÇu vÒ ®Æc ®iÓm s¶n phÈm vµ c¸c biÖn ph¸p ®éc quyÒn nhãm Ph­¬ng thøc ®Ó lo¹i bá c¸c rµo c¶n kü thuËt mµ c¸c n­íc ASEAN ®­a ra lµ hµi hoµ c¸c tiªu chuÈn s¶n phÈm vµ c«ng nhËn lÉn nhau gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn vÒ chÕ ®é h¶i quan. Hîp t¸c h¶i quan còng ®­îc tiÕn hµnh rÊt tÝch cùc trong ph¹m vi ASEAN, th«ng qua héi nghÞ c¸c Tæng côc tr­ëng h¶i quan ASEAN. C¸c vÊn ®Ò quan träng nh­: §iÒu hoµ danh môc thuÕ, c¸c hÖ thèng x¸c ®Þnh trÞ gi¸ h¶i quan, ®¬n gi¶n ho¸ vµ ®iÒu hoµ c¸c thñ tôc h¶i quan, triÓn khai hÖ thèng hµnh lang xanh ®èi víi hµng ho¸ thuéc CEPT vµ vÊn ®Ò ký kÕt HiÖp ®Þnh H¶i quan, ®· lÇn l­ît ®­îc ®­a ra th¶o luËn t¹i c¸c Héi nghÞ. Nh­ vËy, kh¶ n¨ng h×nh thµnh mét khu vùc th­¬ng m¹i hµng ho¸ tù do lµ hoµn toµn hiÖn thùc vµ sÏ ®­îc hoµn tÊt trong t­¬ng lai kh«ng xa. NÕu so s¸nh víi tiªu chÝ cña khu vùc tiÒn tÖ tèi ­u vÒ héi nhËp thÞ tr­êng hµng ho¸ th× c¸c sè liÖu vÒ th­¬ng m¹i néi bé khèi cña ASEAN còng t­¬ng ®èi thuËn lîi. B¶ng 1. cho thÊy r»ng nÕu tÝnh theo tû träng th­¬ng m¹i trong tæng th­¬ng m¹i th× tû träng trªn 50% cña EU còng nh­ khu vùc ®ång Euro ®Òu cao h¬n nhiÒu møc cña ASEAN vµ Mercosur. Mét nguyªn nh©n lµ do tÇm quan träng cña thÞ tr­êng khu vùc ®èi víi ASEAN vµ EU lµ kh¸c nhau. Tuy nhiªn, nÕu xÐt tíi tû träng th­¬ng m¹i trong GDP, chóng ta thÊy r»ng tû lÖ nµy cña EU vµ ASEAN còng t­¬ng ®èi ®Òu nhau, vµ c¶ hai ®Òu cao h¬n nhiÒu so víi tû lÖ cña Mercosur. Theo lý thuyÕt khu vùc tiÒn tÖ tèi ­u, tû lÖ th­¬ng m¹i néi bé khu vùc cµng cao th× lîi Ých mµ mét ®ång tiÒn chung mang l¹i cµng lín nhê gi¶m ®­îc chi phÝ giao dÞch vµ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña sù biÕn ®éng tû gi¸ ®èi víi th­¬ng m¹i. Còng cÇn nhí r»ng mÆc dï tû träng th­¬ng m¹i néi bé trong tæng l­u l­îng th­¬ng m¹i cña ASEAN kh«ng cao nh­ EU nh­ng æn ®Þnh tû gi¸ khu vùc vÉn cã mét ý nghÜa quan träng ®èi víi ASEAN ®Ó tr¸nh nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña sù biÕn ®éng tû gi¸ ®èi víi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu tõ c¸c n­íc ASEAN sang cïng mét thÞ tr­êng thø ba. §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ sù phèi hîp tiÒn tÖ vµ tû gi¸ cña ASEAN cã thÓ cã nh÷ng ®iÓm kh¸c víi EU. Ch¼ng h¹n, c¸c n­íc ASEAN cã thÓ sÏ muèn cã mét h×nh thøc neo gi¸ víi bªn ngoµi hoÆc mét ræ tiÒn tÖ cã chøa ®ång tiÒn cña c¸c n­íc b¹n hµng chÝnh. B¶ng 1. Th­¬ng m¹i néi bé khu vùc cña ASEAN vµ c¸c khèi kinh tÕ kh¸c 1995 2000 XuÊt khÈu NhËp khÈu XuÊt khÈu NhËp khÈu % trong tæng th­¬ng m¹i khu vùc ASEAN 5 23.2 17.8 22.4 22.6 ASEAN 25.3 19.1 23.9 24.3 EU 62.4 61.0 62.1 57.9 Khu vùc Euro 52.1 51.3 50.8 48.1 Mercosur 22.6 20.3 23.5 23.9 % trong tæng GDP khu vùc ASEAN 5 11.7 9.9 17.0 14.6 ASEAN 12.6 10.5 17.6 15.3 EU 14.6 13.6 18.0 16.8 Khu vùc Euro 12.2 11.2 15.6 14.6 Mercosur 1.9 1.8 2.3 2.5 (Nguån: IMF, World Economic Outlook, Direction of Trade Statistics,World Bank World Development Indicators, 2001) ASEAN 5: Indonesia, Malaysia, Philipin, Singapore, vµ Th¸i Lan Mercosur: Achentina, Brazil, Paraguay, Uruguay, Bolivia vµ Chile Nh­ vËy, kh¶ n¨ng h×nh thµnh mét thÞ tr­êng thèng nhÊt vÒ hµng ho¸, b­íc ®Çu tiªn trªn con ®­êng tiÕn tíi mét liªn minh tiÒn tÖ ASEAN lµ hoµn toµn ch¾c ch¾n. Vµ nh­ c¶ lý thuyÕt vÒ khu vùc tiÒn tÖ tèi ­u vµ thùc tiÔn cña EMU ®· cho thÊy, mét khi hµng ho¸ ®· ®­îc tù do l­u th«ng gi÷a c¸c n­íc ASEAN, yªu cÇu æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn sÏ cµng ®­îc cñng cè thªm, thóc ®Èy c¸c n­íc nµy thiÕt lËp mét c¬ chÕ æn ®Þnh tû gi¸. 1.1.2 Sù tù do di chuyÓn c¸c dßng vèn vµ lao ®éng Nãi ®Õn kh¶ n¨ng ASEAN trë thµnh mét khu vùc tù do di chuyÓn c¸c dßng vèn, ch¾c ch¾n ph¶i nh¾c ®Õn HiÖp ®Þnh khung vÒ khu vùc ®Çu t­ ASEAN (AIA) víi hai môc tiªu chÝnh nh­ sau: Thø nhÊt, x©y dùng mét Khu vùc ®Çu t­ ASEAN cã m«i tr­êng ®Çu t­ th«ng tho¸ng vµ râ rµng h¬n nh»m thu hót ®Çu t­ tõ c¶ nguån trong vµ ngoµi ASEAN; cïng thóc ®Èy ASEAN thµnh mét khu vùc ®Çu t­ hÊp dÉn; cñng cè vµ t¨ng c­êng tÝnh c¹nh tranh trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ cña ASEAN; gi¶m dÇn hoÆc lo¹i bá nh÷ng quy ®Þnh vµ ®iÒu kiÖn ®Çu t­ cã thÓ c¶n trë c¸c dßng ®Çu t­ vµ sù ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ trong ASEAN; Thø hai, ®¶m b¶o r»ng viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu trªn sÏ gãp phÇn h­íng tíi tù do l­u chuyÓn ®Çu t­ vµo n¨m 2020. §Ó hoµn thµnh c¸c môc tiªu trªn, c¸c n­íc ASEAN sÏ thùc hiÖn: Mét ch­¬ng tr×nh hîp t¸c ®Çu t­ ASEAN nh»m khuyÕn khÝch ®Çu t­ m¹nh mÏ h¬n tõ c¸c n­íc ASEAN vµ c¸c n­íc ngoµi ASEAN; ChÕ ®é ®èi xö quèc gia ®­îc dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN vµo n¨m 2010 vµ cho tÊt c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ vµo n¨m 2020; TÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ ®­îc më cöa cho c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN vµo n¨m 2010 vµ cho tÊt c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ vµo n¨m 2020; Khu vùc kinh doanh ®ãng vai trß to lín h¬n trong c¸c nç lùc hîp t¸c vÒ ®Çu t­ vµ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan trong ASEAN; Di chuyÓn tù do h¬n vÒ vèn, lao ®éng lµnh nghÒ, chuyªn gia vµ c«ng nghÖ gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn. Hoµn thµnh kÕ ho¹ch AIA nãi trªn, c¸c n­íc ASEAN sÏ hoµn thµnh tiÕp b­íc thø hai trªn con ®­êng tiÕn tíi mét liªn minh tiÒn tÖ ASEAN mµ Céng ®ång ch©u ¢u còng ph¶i tíi n¨m 1992 míi hoµn thµnh. C¸c nghiªn cøu cña c¸c nhµ kinh tÕ trªn thÕ giíi ®· thËm chÝ cßn kÕt luËn r»ng so víi c¸c n­íc EU vµo thêi ®iÓm ký kÕt HiÖp ­íc Masstricht, ASEAN cã møc ®é tù do di chuyÓn lao ®éng vµ vèn t­¬ng ®èi cao. Ch¼ng h¹n, c«ng nh©n tõ c¸c n­íc In®«nªxia, Malaixia, Philippin vµ Th¸i Lan chiÕm kho¶ng 10% lao ®éng cã viÖc lµm t¹i Singapore, vµ chiÕm kho¶ng 2% lùc l­îng lao ®éng cña c¸c n­íc xuÊt khÈu lao ®éng. §©y lµ nh÷ng dÊu hiÖu cho thÊy r»ng khu vùc hoµn toµn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Çu tiªn ®Ó t¹o lËp mét ®ång tiÒn chung. 1.2 Kh¶ n¨ng æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« cña khèi ¤n ®Þnh kinh tÕ vÜ m« lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó h×nh thµnh mét liªn minh tiÒn tÖ tiÒn tÖ. M«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« cña c¸c n­íc thµnh viªn t­¬ng lai cµng æn ®Þnh th× c¸c n­íc nµy cµng Ýt cÇn ph¶i sö dông ®Õn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña riªng n­íc m×nh ®Ó ®èi phã víi c¸c có sèc, vµ nh­ vËy sÏ s½n sµng tham gia vµo mét khu vùc ®ång tiÒn chung h¬n. Kinh nghiÖm cña EMU thËm chÝ cßn cho thÊy r»ng æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« vµ æn ®Þnh tû gi¸ lµ hai môc tiªu hç trî cho nhau, nghÜa lµ thùc hiÖn tèt mét môc tiªu sÏ hç trî viÖc thùc hiÖn môc tiªu kia. B¶ng 2. T×nh h×nh ng©n s¸ch chÝnh phñ mét sè n­íc ch©u ¸ % GDP 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Trung Quèc -1,5 -1,8 -3,0 -4,0 -3,6 -3,2 -3,2 Hµn Quèc 1,0 -0,9 -3,8 -2,7 2,5 2,0 1,2 ASEAN Indonesia -0,6 -2,1 -1,5 -2,3 -3,7 -2,5 Malaysia -2,6 -1,8 -4,1 -4,2 -5,9 -3,5 Philippines -0,6 -2,1 -1,5 -3,4 -4,1 Singapore 9,3 9,2 3,6 4,5 7,9 6,3 3,1 Thailand 2,8 -3,2 -8,4 -12,3 -4,1 (Nguån: WB vµ IMF (WEO 12/2001)) Trªn thùc tÕ, tuy cßn mét sè thµnh viªn kÐm ph¸t triÓn vµ kinh tÕ vÜ m« kh«ng æn ®Þnh, nhiÒu n­íc trong ASEAN thêi gian qua ®· ®¹t ®­îc tû lÖ l¹m ph¸t t­¬ng ®èi thÊp vµ møc th©m hôt ng©n s¸ch vµ nî chÝnh phñ trong GDP nhá. MÆc dï nh÷ng n¨m gÇn ®©y, khñng ho¶ng vµ suy tho¸i kinh tÕ khu vùc ®· lµm m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« khu vùc kÐm æn ®Þnh h¬n tr­íc nh­ng tû lÖ th©m hôt ng©n s¸ch cña c¸c n­íc ASEAN vÉn gi÷ ë møc thÊp so víi møc cña c¸c nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi kh¸c. Tuy c¸c chØ sè kinh tÕ vÜ m« kh«ng ®ång ®Òu nh­ cña khu vùc ®ång tiÒn chung Ch©u ¢u, nh­ng m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« cña ASEAN vÉn ®­îc coi lµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ thuËn lîi cho viÖc h×nh thµnh mét liªn._. th­¬ng m¹i cßn cÇn khai th¸c triÖt ®Ó thÕ m¹nh cña chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®Ó t¨ng c­êng tÝnh n¨ng ®éng vµ kh¶ n¨ng thÝch øng nhanh. Mét trong nh÷ng hÖ qu¶ tÊt yÕu cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu vµ bè trÝ l¹i nguån lùc. D­íi søc Ðp c¹nh tranh mét ngµnh s¶n xuÊt kh«ng hiÖu qu¶ cã thÓ sÏ ph¶i mÊt ®i ®Ó nh­êng chç cho mét ngµnh kh¸c cã hiÖu qu¶ h¬n. Qu¸ tr×nh nµy sÏ diÔn ra mét c¸ch su«n sÎ h¬n, víi chi phÝ thÊp h¬n nÕu nÒn kinh tÕ cã ®­îc tÝnh n¨ng ®éng vµ kh¶ n¨ng thÝch øng cÇn thiÕt. §èi víi n­íc ta, hai ®Æc tÝnh nµy sÏ ®­îc t¨ng c­êng nÕu khai th¸c ®­îc hÕt thÕ m¹nh cña chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i mét mÆt cÇn thóc ®Èy viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp quèc doanh, mÆt kh¸c cÇn khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kh¸c trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu, trong ®ã ®Æc biÖt chó träng tíi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®Ó tËn dông triÖt ®Ó tiÒm n¨ng vµ kh¶ n¨ng thÝch øng nhanh cña hä. Thø ba, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i còng cÇn h­íng tíi mét sù thay ®æi c¨n b¶n vÒ ®èi t­îng vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý nhËp khÈu. HiÖn nay ®Ó ®iÒu tiÕt hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, chóng ta cßn dïng nhiÒu biÖn ph¸p phi thuÕ quan. C¸c c«ng cô nµy ®Òu lµ ®èi t­îng ph¶i b·i bá trong tiÕn tr×nh héi nhËp. TiÕn tr×nh lo¹i bá c¸c hµng rµo phi thuÕ cÇn ®­îc tiÕn hµnh kÕt hîp chÆt chÏ víi viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan. ChÝnh phñ vµ c¸c Bé ngµnh cÇn xem xÐt lo¹i bá nh÷ng biÖn ph¸p kh«ng cÇn thiÕt, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c biÖn ph¸p cßn l¹i, t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Tr­íc hÕt, chóng ta nªn b¾t ®Çu b»ng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh, tiÕp ®Õn lµ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan phæ th«ng nh­ giÊy phÐp, h¹n ng¹ch. §èi víi nh÷ng mÆt hµng vÉn cÇn duy tr× giÊy phÐp, Bé Th­¬ng m¹i t¨ng c­êng phèi hîp víi c¸c Bé, ngµnh chøc n¨ng c¶i tiÕn c¸c thñ tôc cÊp giÊy phÐp, b·i bá c¬ chÕ "xin - cho", t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt nhËp khÈu. ViÖt Nam cÇn tù do ho¸ hoµn toµn quyÒn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®Ó tÊt c¶ c¸c mÆt hµng kh«ng ph¶i chÞu h¹n chÕ ®Þnh l­îng (trõ c¸c mÆt hµng v× lý do søc khoÎ, an ninh, m«i tr­êng) vµ ®­îc nhËp khÈu tù do víi møc thuÕ suÊt thÝch hîp. §èi víi nh÷ng mÆt hµng cÇn ®­îc b¶o hé ®Ó duy tr× sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc còng cÇn lo¹i bá dÇn c¸c quy ®Þnh vÒ giÊy phÐp nhËp khÈu vµ h¹n ng¹ch, chuyÓn sang b¶o hé b»ng thuÕ quan cao trong thêi gian ®Çu sau ®ã, c¾t gi¶m dÇn thuÕ quan ®Ó tr¸nh t­ t­ëng tr«ng chê vµo b¶o hé cña c¸c doanh nghiÖp vµ thùc hiÖn c¸c cam kÕt theo CEPT. §ång thêi trong khu«n khæ AFTA, ViÖt Nam cïng víi c¸c n­íc ASEAN sÏ ký c¸c HiÖp ®Þnh thõa nhËn c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, vÖ sinh, an toµn, chÊt l­îng cña nhau, xo¸ bá nh÷ng rµo c¶n kü thuËt trong th­¬ng m¹i néi bé khèi. §ång thêi, ViÖt Nam cÇn bæ sung, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i b»ng c¸c c«ng cô qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu tiªn tiÕn nh­ h¹n ng¹ch thuÕ quan, thuÕ tuyÖt ®èi, thuÕ chèng ph¸ gi¸, thuÕ chèng trî cÊp, phÝ m«i tr­êng vµ c¸c biÖn ph¸p chèng chuyÓn gi¸ ®èi víi mét sè lo¹i hµng ho¸ nhËp khÈu ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc, b¶o ®¶m th­¬ng m¹i c«ng b»ng vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. §©y lµ c«ng cô ®­îc c¸c n­íc dïng phæ biÕn vµ kh«ng bÞ lo¹i bá trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CEPT/AFTA. Nh­ vËy, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam cÇn ph¶i lo¹i bá c¸c quy ®Þnh kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ ®ång thêi bæ sung nh÷ng c«ng cô qu¶n lý tiªn tiÕn ®­îc c¸c n­íc thõa nhËn vµ ¸p dông. 2.2 Söa ®æi vµ hoµn thiÖn hÖ thèng thuÕ Mét trong nh÷ng yªu cÇu cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn CEPT/AFTA h­íng tíi h×nh thµnh ®ång tiÒn chung lµ ph¶i ®iÒu chØnh hÖ thèng thuÕ, mµ quan träng nhÊt lµ thuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu. §ång thêi, hÖ thèng thuÕ cña ViÖt Nam hiÖn nay vÉn cßn nhiÒu ®iÓm ch­a hîp lý cÇn ph¶i söa ®æi vµ hoµn thiÖn. ViÖc ®iÒu chØnh hÖ thèng thuÕ ph¶i ®¸p øng mét sè nguyªn t¾c: - §iÒu chØnh hÖ thèng thuÕ cña ViÖt Nam ph¶i thóc ®Èy quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc trong khu vùc ASEAN, t¨ng c­êng søc c¹nh tranh so víi c¸c n­íc trong khu vùc ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. - Ph¸t huy néi lùc cña nÒn kinh tÕ vµ ®ãng gãp nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc. ViÖc c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu theo cam kÕt ph¶i ®i cïng víi viÖc ®iÒu chØnh c¸c lo¹i thuÕ néi ®Þa hîp lý h¬n, chèng thÊt thu thuÕ ®Ó kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn nguån thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc. - ThuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu ph¶i lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt xuÊt nhËp khÈu ®Ó tiÕn tíi bá h¹n chÕ xuÊt nhËp khÈu theo h¹n ng¹ch vµ ®Þnh h­íng. Nh÷ng ®iÒu chØnh vÒ chÝnh s¸ch thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh theo hai môc tiªu chÝnh: cè g¾ng h¹n chÕ phÇn gi¶m thu ng©n s¸ch khi thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ gi¶m thuÕ nhËp khÈu, ®ång thêi sö dông hÖ thèng thuÕ nh­ mét c«ng cô kinh tÕ vÜ m« ®Ó khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, gãp phÇn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng hãa ViÖt Nam. Hai môc tiªu nµy cÇn ®­îc thùc hiÖn th«ng qua toµn bé hÖ thèng thuÕ v× t¸c ®éng ®Õn c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu kh«ng chØ cã thuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu mµ c¶ c¸c lo¹i thuÕ kh¸c. Tr­íc hÕt, hÖ thèng thuÕ cÇn ph¶i ®­îc ®iÒu chØnh mét c¸ch toµn diÖn, kh¾c phôc nh÷ng bÊt cËp cña tÊt c¶ c¸c s¾c thuÕ nh»m h¹n chÕ thÊt thu thuÕ cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc, ®ång thêi t¹o sù c«ng b»ng cho c¸c doanh nghiÖp, thóc ®Èy s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn. Trong thêi gian qua, chÝnh s¸ch thuÕ, víi vai trß lµ c«ng cô qu¶n lý vÜ m« trong nÒn kinh tÕ ®· thÓ hiÖn rÊt râ sù ­u ®·i, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh hµng xuÊt khÈu, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, khuyÕn khÝch ®Çu t­ vèn vµo s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu, b­íc ®Çu thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu theo h­íng: gi¶m xuÊt khÈu hµng nguyªn liÖu th«, t¨ng xuÊt khÈu hµng ho¸ ®· qua chÕ biÕn cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao, tËn dông nguyªn liÖu vµ lao ®éng trong n­íc. Tuy nhiªn, nh÷ng thµnh tùu nãi trªn vÉn cßn thÊp so víi tiÒm n¨ng vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña n­íc ta. §Ó tiÕp tôc khuyÕn khÝch ®Çu t­ s¶n xuÊt trong n­íc, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, ®ãn tr­íc qu¸ tr×nh héi nhËp vµ h¹n chÕ tèi ®a c¸c bÊt lîi cho s¶n xuÊt trong n­íc khi trë thµnh thµnh viªn AFTA còng nh­ WTO, trong thêi gian tíi chÝnh s¸ch thuÕ nªn ®iÒu chØnh theo h­íng sau: - TiÕp tôc më réng nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ gi¸n thu (cô thÓ lµ ¸p dông thuÕ suÊt 0% thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, kh«ng thu thuÕ xuÊt khÈu vµ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt víi hÇu hÕt hµng xuÊt khÈu, kh«ng thu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, xö lý hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ nhËp khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®èi víi nguyªn liÖu vµ m¸y mãc, thiÕt bÞ nhËp khÈu dïng ®Ó gia c«ng, s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu,...) t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp gi¶m gi¸ thµnh cña hµng ho¸ xuÊt khÈu, t¨ng søc c¹nh tranh vÒ gi¸ cña hµng ho¸ ViÖt Nam so víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc. Theo ®ã, sÏ thu hÑp mÆt hµng chÞu thuÕ xuÊt khÈu, tiÕn tíi chØ thu thuÕ xuÊt khÈu ®èi víi dÇu th«, ®¸ quý, kim lo¹i vµ phÕ liÖu kim lo¹i, da tr©u bß sèng, mét sè s¶n phÈm gç s¬ chÕ. §èi nh÷ng mÆt hµng cßn tiÕp tôc thu thuÕ xuÊt khÈu sÏ tiÕp tôc ®­îc nghiªn cøu xö lý theo h­íng gi¶m bít møc thuÕ suÊt thuÕ xuÊt khÈu. TiÕp tôc ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng 0% vµ hoµn thuÕ nhËp khÈu nguyªn liÖu ®Çu vµo cña nh÷ng hµng ho¸ vµ dÞch vô xuÊt khÈu vµo c¸c Khu chÕ xuÊt, thóc ®Èy viÖc xuÊt khÈu s¶n phÈm néi ®Þa vµo Khu chÕ xuÊt. - Duy tr× vµ t¨ng møc ­u ®·i vÒ thuÕ trùc thu ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ s¶n xuÊt, chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng ngµnh ViÖt Nam cã lîi thÕ vÒ nguån nguyªn liÖu vµ lao ®éng. VÝ dô, nh÷ng doanh nghiÖp cã tû träng s¶n phÈm xuÊt khÈu cao vµ sö dông nhiÒu nguyªn liÖu trong n­íc sÏ ®­îc ¸p dông thuÕ suÊt ­u ®·i hoÆc miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ sö dông ®Êt. Thùc hiÖn b¶o hé cã chän läc, cã hiÖu qu¶ ®Ó thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­ theo h­íng hiÖu qu¶ nh»m tËn dông lîi thÕ so s¸nh, n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong n­íc ®Ó tiÕn tíi më réng xuÊt khÈu s¶n phÈm ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Tr­íc m¾t, c¸c c¬ quan chøc n¨ng sÏ nghiªn cøu ®Ó t¨ng thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong t­¬ng lai, gi¶m thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu mét sè mÆt hµng ®· ®­îc b¶o hé trong thêi gian dµi nh­ng ch­a ph¸t triÓn nh»m thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp n©ng cao søc c¹nh tranh hµng hãa cña ViÖt Nam víi c¸c n­íc trong khu vùc, hiÖn t¹i lµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®· cã, tiÕn tíi më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu míi vµ t¨ng dÇn tû träng xuÊt khÈu nh÷ng thÞ tr­êng quen thuéc. ViÖc ®iÒu chØnh thuÕ suÊt nµy ph¶i tÝnh ®Õn c¸c cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ quan CEPT cña ViÖt Nam, nh­ng nãi chung khi x©y dùng c¸c Danh môc hµng ho¸ cña ViÖt Nam, c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®· tÝnh tíi vÊn ®Ò b¶o hé cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc. BiÓu thuÕ nhËp khÈu cÇn ®­îc ®¬n gi¶n ho¸ c¸c møc thuÕ tøc lµ gi¶m dÇn sè l­îng c¸c møc thuÕ suÊt kh¸c nhau. ViÖc nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn qu¶n lý tèt h¬n, tr¸nh thÊt thu thuÕ. §ång thêi, gi¶m møc chªnh lÖch gi÷a biÓu thuÕ ­u ®·i vµ ®Æc biÖt ­u ®·i ®Ó h¹n chÕ sù lÖch l¹c vÒ nguån nhËp khÈu tõ nh÷ng n­íc ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÇn tuý vÒ thuÕ nhËp khÈu mµ Ýt dùa trªn chÊt l­îng vµ tÝnh n¨ng sö dông cña hµng hãa. H¬n n÷a, cÇn cã chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ hîp lý. HiÖn nay, vÉn cßn mét sè mÆt hµng ®­îc xÐt miÒn gi¶m thuÕ theo môc ®Ých sö dông vµ nh÷ng môc tiªu cÇn ­u tiªn hç trî. C¸c quy ®Þnh vÒ xÐt miÔn gi¶m thuÕ qu¸ phøc t¹p. §iÒu nµy dÔ g©y ra t×nh tr¹ng gian lËn, khai sai môc ®Ých sö dông ®Ó ®­îc h­ëng ­u ®·i, g©y thÊt thu cho ng©n s¸ch. V× vËy, cÇn quy ®Þnh c¸c tr­êng hîp miÔn gi¶m mét c¸ch râ rµng vµ khoa häc h¬n. Nªn ch¨ng, víi nh÷ng môc tiªu cÇn ­u tiªn, hç trî, Nhµ n­íc nªn trî cÊp qua ng©n s¸ch, kh«ng nªn sö dông c«ng cô thuÕ ®Ó trî gi¸. 2.3 §iÒu chØnh chÝnh s¸ch ®Çu t­ n­íc ngoµi Mét trong nh÷ng c¬ héi cña ViÖt Nam khi tham gia thùc hiÖn AFTA lµ t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng chØ tõ c¸c n­íc ASEAN mµ cßn nhiÒu quèc gia kh¸c. Tuy nhiªn, c¬ héi nµy kh«ng chØ dµnh riªng cho ViÖt Nam mµ cho tÊt c¶ c¸c quèc gia ASEAN v× mçi quèc gia ®Òu cã nh÷ng lîi thÕ riªng v× vËy, ®Ó tËn dông ®­îc c¬ héi nµy, ViÖt Nam ph¶i tÝch cùc ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o m«i tr­êng ®Çu t­ th«ng tho¸ng. Môc tiªu cña ViÖt Nam tõ nay ®Õn n¨m 2005 thu hót kho¶ng 11 tû USD vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (vèn thùc hiÖn), chÝnh s¸ch ®Çu t­ cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi ph¶i ®iÒu chØnh theo h­íng: - Më réng, ®a d¹ng ho¸ c¸c lÜnh vùc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, më thªm kªnh thu hót vèn (bao gåm c¶ viÖc më dÇn thÞ tr­êng chøng kho¸n) phï hîp víi nh÷ng cam kÕt trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Trong ®ã, khuyÕn khÝch m¹nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, chÕ biÕn, c«ng nghiÖp phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n, c¸c dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, dÇu khÝ, ®iÖn tö, vËt liÖu míi, viÔn th«ng, ph¸t triÓn h¹ tÇng... - ThiÕt lËp mét mÆt b»ng ph¸p lý chung ®Ó t¹o dùng m«i tr­êng kinh doanh æn ®Þnh, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c lo¹i h×nh ®Çu t­, tiÕp tôc thùc hiÖn lé tr×nh gi¶m chi phÝ ®Çu t­, tiÕn tíi ¸p dông mét gi¸ thèng nhÊt cho c¶ h×nh thøc ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸... Bªn c¹nh ®ã, cÇn lo¹i bá dÇn vµ cam kÕt kh«ng ®Æt ra bÊt kú h¹n chÕ nµo kh¸c ®èi víi viÖc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (vÒ h×nh thøc ®Çu t­, ph­¬ng thøc gãp vèn, thÞ tr­êng tiªu thô, chÝnh s¸ch ngo¹i hèi, tû lÖ néi ®Þa ho¸, tû lÖ xuÊt khÈu, c«ng nghÖ, lao ®éng...). Nguyªn t¾c §èi xö quèc gia vµ quy chÕ Tèi huÖ quèc trong ®Çu t­ ph¶i ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ. - §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc ®Çu t­, më réng diÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®­îc ®¨ng ký cÊp phÐp, b·i bá c¸c giÊy phÐp kh«ng cÇn thiÕt g©y c¶n trë, ¸ch t¾c ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ c«ng khai ho¸ c¸c chÝnh s¸ch, quy ®Þnh ®èi víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, ®¶m b¶o nhÊt qu¸n vÒ chÝnh s¸ch ®Çu t­ tõ Trung ­¬ng ®Õn c¸c ®Þa ph­¬ng. - Thñ tôc sau khi cÊp phÐp, ®Æc biÖt trong vÊn ®Ò gi¶i phãng mÆt b»ng, thu ®æi ngo¹i tÖ ph¶i ®­îc ®¬n gi¶n ho¸ râ rÖt. - Cung cÊp th«ng tin kinh doanh còng nh­ nhanh chãng hoµn thiÖn c«ng t¸c hµnh chÝnh, ®¶m b¶o c¸c yÕu tè trong s¹ch, tr¸ch nhiÖm, gi¶i thÝch râ rµng vµ kh¶ n¨ng cã thÓ dù ®o¸n tr­íc. ViÖt Nam ph¶i ph¸t triÓn hÖ thèng khuyÕn khÝch ®Çu t­, cung cÊp th«ng tin ra c¸c n­íc vÒ c¬ héi vµ m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam. Cho ®Õn nay, c¸c nhµ ®Çu t­ vÉn ch­a cã ®ñ th«ng tin th«ng qua Internet hoÆc c¸c websites. - VÒ vÊn ®Ò chuyÓn giao c«ng nghÖ, ChÝnh phñ xem xÐt b·i bá c¸c quy ®Þnh h¹n chÕ viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam, ch¼ng h¹n nh­ quy ®Þnh trong kho¶n 2, §iÒu 81 cña NghÞ ®Þnh 24/2000/N§-CP h­íng dÉn thi hµnh LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 2000 liªn quan ®Õn giíi h¹n gãp vèn b»ng c«ng nghÖ. Theo ®ã, ChÝnh phñ nªn b·i bá quy ®Þnh khèng chÕ gi¸ trÞ c«ng nghÖ chuyÓn giao dïng ®Ó gãp vèn kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 20% vèn ph¸p ®Þnh. ViÖc b·i bá giíi h¹n vÒ tû lÖ gãp vèn b»ng gi¸ trÞ c«ng nghÖ sÏ t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam, ®ång thêi thóc ®Èy viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tõ n­íc ngoµi vµo trong n­íc. 2.4 §iÒu chØnh chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ ChÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cã vÞ trÝ quan träng hµng ®Çu trong c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp AFTA h­íng tíi h×nh thµnh ®ång tiÒn chung, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n nghiªm träng: trong hÇu hÕt mäi lÜnh vùc kinh tÕ, chi phÝ s¶n xuÊt ®Òu rÊt cao, lµm cho gi¸ hµng ViÖt Nam cao h¬n, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam thÊp so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Theo ý kiÕn cña nhiÒu chuyªn gia kinh tÕ, ®Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng hiÖn nay, tù do ho¸ kinh tÕ nhanh vµ quyÕt liÖt h¬n kÕt hîp víi ph¸ gi¸ võa ph¶i tû gi¸ danh nghÜa lµ gi¶i ph¸p phï hîp nhÊt. Tuy nhiªn, viÖc ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµ mét trong nh÷ng quyÕt ®Þnh hÕt søc khã kh¨n vµ nh¹y c¶m v× nã liªn quan ®Õn rÊt nhiÒu khÝa c¹nh cña ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi vµ ®êi sèng cña d©n chóng. Do ®ã, cÇn ph¶i nghiªn cøu thËn träng tr­íc khi quyÕt ®Þnh cã ph¸ gi¸ néi tÖ hay kh«ng. Trong n¨m 2001, tû gi¸ danh nghÜa cña ®ång tiÒn ViÖt Nam ®· ®­îc cho xuèng gi¸ tõ tõ kho¶ng 4%. Trong hiÖn tr¹ng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay cã thÓ thùc hiÖn ph¸ gi¸ thªm 15 -20% v× ph¸ gi¸ trong bèi c¶nh hiÖn nay sÏ cho phÐp gi¶i quyÕt mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò nan gi¶i trong nÒn kinh tÕ vµ x· héi: n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, chuyÓn nÒn kinh tÕ sang ph¸t triÓn h­íng ngo¹i, c¶i thiÖn t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña khu vùc doanh nghiÖp, cñng cè hÖ thèng ng©n hµng, t¨ng thu nhËp cho n«ng d©n, t¹o ra thªm nhiÒu viÖc lµm, gi¶m tû lÖ ®« thÞ ho¸ vµ c¸c tÖ n¹n trong x· héi. Ngoµi ra, ph¸ gi¸ tiÒn tÖ trong bèi c¶nh thÆng d­ ngo¹i tÖ hiÖn nay ®i kÌm víi chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ chÆt sÏ kh«ng kÐo theo t©m lý ®Çu c¬ ngo¹i tÖ, kh«ng lµm tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng ngoµi tÇm chÊp nhËn ®­îc. Tuy vËy, ph¸ gi¸ néi tÖ sÏ cã nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn c¸c kho¶n nî ChÝnh phñ b»ng ngo¹i tÖ, ®Õn thu nhËp cè ®Þnh cña ng­êi lao ®éng vµ sù æn ®Þnh x· héi. §©y lµ nh÷ng yÕu tè ViÖt Nam cÇn xem xÐt khi quyÕt ®Þnh ph¸ gi¸ trong giai ®o¹n hiÖn nay. Nh×n mét c¸ch tæng thÓ, chóng ta sÏ ®­îc lîi nhiÒu h¬n khi ph¸ gi¸ thªm ®ång tiÒn ViÖt Nam kÕt hîp víi toµn bé c¸c chÝnh s¸ch kÓ trªn. Trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam tham gia AFTA , h­íng tíi h×nh thµnh ®ång tiÒn chung, vÊn ®Ò chóng ta quan t©m nhÊt lµ ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµm n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Lý thuyÕt vµ kinh nghiÖm quèc tÕ ®Òu kh¼ng ®Þnh ph¸ gi¸ tiÒn tÖ chñ ®éng, ®ñ tÇm trong bèi c¶nh ch­a ph¸t sinh nh÷ng mÊt c©n b»ng kinh tÕ trÇm träng sÏ cã t¸c dông rÊt lín tíi t¨ng c­êng søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, t¨ng xuÊt khÈu vµ h¹n chÕ nhËp khÈu v× ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµm cho chi phÝ s¶n xuÊt trong n­íc thÊp h¬n gi¸ c¶ quèc tÕ. Tr­íc hÕt, ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµ nh©n tè thóc ®Èy t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu. Kinh nghiÖm ë ViÖt Nam tõ khi ®æi míi còng cho thÊy ¶nh h­ëng tÝch cùc cña c¸c cuéc ph¸ gi¸ (n¨m 1987-1988, n¨m 1991 vµ tõ n¨m 1997 ®Õn nay) tíi t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i nhÊn m¹nh r»ng mÆc dï ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµ gi¶i ph¸p quan träng trong giai ®o¹n hiÖn nay, nh­ng tiÕp tôc x©y dùng vµ thùc hiÖn nh÷ng gi¶i ph¸p kh¸c ®Ó ®éng viªn xuÊt khÈu vÉn lµ nhiÖm vô cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch v× nh­ ®· nãi ë trªn, ph¸ gi¸ tiÒn tÖ ph¶i ®i kÌm víi tù do ho¸ toµn diÖn th× míi ph¸t huy hÕt hiÖu qu¶ cña nã. Ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµm t¨ng søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, cho phÐp gi¶m hµng rµo b¶o hé mËu dÞch vµ ®Çu t­, tiÕn tíi chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ. Søc c¹nh tranh cña mét nÒn kinh tÕ th­êng ®­îc ®o b»ng tû lÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt trong n­íc vµ gi¸ c¶ quèc tÕ. Khi ®ång tiÒn bÞ ®¸nh gi¸ cao vµ kÐo dµi, chi phÝ s¶n xuÊt trong n­íc sÏ cao h¬n gi¸ c¶ quèc tÕ, tøc lµ nÒn kinh tÕ mÊt søc c¹nh tranh. Trong nhiÒu n¨m, viÖc ®¸nh gi¸ cao néi tÖ ë ViÖt Nam ®ßi hái ph¶i t¨ng thªm b¶o hé s¶n xuÊt néi ®Þa, trong khi ®ã, b¶o hé s¶n xuÊt néi ®Þa l¹i bãp mÐo vµ k×m h·m c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®ång thêi sÏ khuyÕn khÝch ®¸nh gi¸ cao néi tÖ ë møc cao h¬n. §©y lµ vßng xo¸y rÊt nguy hiÓm cÇn ph¶i tho¸t ra. V× vËy, ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh vµ ®¶o ng­îc xu h­íng b¶o hé mËu dÞch vµ ®Çu t­ hiÖn nay, ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµ con ®­êng c¬ b¶n nhÊt. Ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµm t¨ng nhanh søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, gi¶m ®­îc c¸c søc Ðp ph¶i ­u ®·i vµ b¶o hé s¶n xuÊt néi ®Þa, tõ ®ã cho phÐp gi¶m dÇn c¸c hµng rµo b¶o hé vµ ®Çu t­, tiÕn tíi tho¶ m·n tõng b­íc nh÷ng ®iÒu kiÖn héi nhËp AFTA, h­íng tíi h×nh thµnh ®ång tiÒn chung cña khu vùc. 2.5 Hoµn thiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ æn ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ vÜ m« ViÖc tham gia CEPT/AFTA cña ViÖt Nam ®· t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam. Tuy vËy, ®Õn nay c¬ chÕ thÞ tr­êng cña ViÖt Nam vÉn cßn s¬ khai, nÒn kinh tÕ ch­a ®­îc vËn hµnh hoµn toµn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. L·i suÊt vµ tû gi¸ hèi ®o¸i ch­a hoµn toµn ®­îc h×nh thµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, vÉn cã sù kiÓm so¸t cña Nhµ n­íc. C¸c thñ tôc hµnh chÝnh vÉn cßn qu¸ r­êm rµ, c¬ chÕ “xin-cho” ®· ®­îc kh¾c phôc nh­ng vÉn cßn tån t¹i, tÖ tham nhòng, cöa quyÒn,... Nh×n chung, ViÖt Nam vÉn cßn nhiÒu kh¸c biÖt vµ bÊt cËp so víi c¸c n­íc kh¸c vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, hÖ thèng luËt ph¸p còng nh­ thùc tiÔn ho¹t ®éng kinh tÕ. Do vËy, yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CEPT/AFTA lµ tiÕp tôc ®Èy m¹nh viÖc ®æi míi c¬ chÕ vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng mét c¸ch ®ång bé, hoµn chØnh, phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam. Chóng ta cÇn ph¶i xem xÐt l¹i mét c¸ch toµn diÖn thÓ chÕ kinh tÕ hiÖn hµnh ®Ó söa ®æi nh÷ng ®iÒu kh«ng phï hîp, bæ sung nh÷ng luËt lÖ, chÝnh s¸ch míi ®Ó ®¶m b¶o sù nhÊt qu¸n, hoµn chØnh cña chÝnh s¸ch kinh tÕ. Ngoµi ra, cÇn t¹o lËp ®ång bé c¸c yÕu tè thÞ tr­êng nh­ thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng lao ®éng, thÞ tr­êng c«ng nghÖ, lo¹i bá c¬ chÕ “xin-cho” vµ nh÷ng ph­¬ng thøc ®iÒu hµnh kinh tÕ cña thêi kú bao cÊp ®Ó l¹i. Trong mét c¬ chÕ thÞ tr­êng nh­ trªn, æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh-tiÒn tÖ ®­îc thùc hÞªn nh»m ®¶m b¶o qu¶n lý tèt th©m hôt ng©n s¸ch, duy tr× møc l¹m ph¸t thÊp, qu¶n lý ®­îc nî n­íc ngoµi vµ duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i c¹nh tranh. C¸c yÕu tè nh­: tèc ®é t¨ng tr­ëng, tèc ®é gia t¨ng xuÊt khÈu, møc l¹m ph¸t, c¸n c©n th­¬ng m¹i,... cÇn gi÷ æn ®Þnh ë mét con sè hîp lý nhÊt, tuú tõng chØ tiªu. NÕu ®¶m b¶o ®­îc møc th©m hôt ng©n s¸ch Nhµ n­íc ë møc 5% GDP vµ ë møc l¹m ph¸t hµng n¨m ë mét con sè cã thÓ coi nh­ ®¶m b¶o gi÷ v÷ng æn ®Þnh vÒ kinh tÕ. Cïng víi sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ x· héi, æn ®Þnh kinh tÕ sÏ lµ mét trong nh÷ng lîi thÕ cña ViÖt Nam trong viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, thu hót nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn AFTA. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mÆc dï c¬ cÊu kinh tÕ cña ViÖt Nam ®· cã sù chuyÓn dÞch tÝch cùc mét phÇn do t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc, tuy vËy, trong c¬ cÊu kinh tÕ nµy n«ng nghiÖp vÉn chiÕm mét tû lÖ cao so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Víi mét c¬ cÊu kinh tÕ nh­ vËy, ViÖt Nam sÏ gÆp nhiÒu bÊt lîi trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc trong khu vùc. V× vËy, chóng ta cÇn ph¶i tËn dông nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña viÖc tham gia AFTA ®Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch kinh tÕ h¬n n÷a. Chóng ta ®ang h­íng tíi mét nÒn kinh tÕ víi c¬ cÊu hiÖn ®¹i trong ®ã c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô chiÕm tû lÖ cao víi môc tiªu n¨m 2020 vÒ c¬ b¶n ®­a ViÖt Nam trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp 2.6 §Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xóc tiÕn thu¬ng m¹i Xóc tiÕn th­¬ng m¹i lµ ho¹t ®éng nh»m t×m kiÕm, thóc ®Èy c¬ héi bu«n b¸n hµng hãa vµ dÞch vô th­¬ng m¹i, bao gåm c¸c ho¹t ®éng chñ yÕu nh­: th«ng tin th­¬ng m¹i, héi chî, triÔn l·m, qu¶ng c¸o, tr­ng bµy giíi thiÖu hµng ho¸, t­ vÊn vµ m«i giíi th­¬ng m¹i, ®µo t¹o, båi d­ìng nghiÖp vô ®Ó n©ng cao n¨ng lùc kinh doanh,...§­¬ng nhiªn ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i g¾n liÒn víi ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®ång thêi lµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh doanh nghiÖp. Song kh«ng chØ ë n­íc ta mµ nhiÒu doanh nghiÖp cña c¸c n­íc kh¸c còng kh«ng cã kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i nh»m t×m kiÕm thÞ tr­êng vµ b¹n hµng do thiÕu kinh nghiÖm nghiÖp vô, thiÕu vèn. Do ®ã, Nhµ n­íc kh«ng nh÷ng cÇn chia sÎ, g¸nh v¸c mµ cßn qu¶n lý vµ ®Þnh h­íng cho ho¹t ®éng quan träng nµy. §Ó ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i trong thêi gian tíi, Nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i cÇn chó ý mét sè ®iÓm sau: Thø nhÊt, qu¸n triÖt ®Çy ®ñ ý nghÜa vµ tÇm quan träng cña c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i ë tÊt c¶ c¸c cÊp ®é kÓ c¶ Trung ­¬ng vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ c¸c doanh nghiÖp trong t×nh h×nh hiÖn nay lµ v« cïng cÇn thiÕt. Trong bèi c¶nh ViÖt Nam tham gia AFTA víi môc tiªu tù do hãa vÒ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­, kh«ng chØ riªng ViÖt Nam mµ tÊt c¶ c¸c n­íc ASEAN, ®Òu rÊt quan t©m ®Õn lÜnh vùc xóc tiÕn th­¬ng m¹i nh»m môc ®Ých hç trî cho doanh nghiÖp ®ãn nhËn ®­îc nh÷ng c¬ héi kinh doanh, giµnh phÇn th¾ng trong cuéc c¹nh tranh th­¬ng m¹i trong khu vùc. Thø hai, Nhµ n­íc sím thèng nhÊt, hoµn chØnh thÓ chÕ vµ n¨ng lùc hµnh ®éng cña hÖ thèng xóc tiÕn th­¬ng m¹i trªn c¬ së chiÕn l­îc xuÊt khÈu cña c¶ n­íc, cña tõng ngµnh, tõng ®Þa ph­¬ng ë nh÷ng cung ®é ng¾n, trung, dµi h¹n. Thø ba, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i. HiÖn nay ë trong n­íc, kÓ c¶ Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh rÊt thiÕu ®Þa ®iÓm cã trang thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vµ tiÖn nghi ®Ó cã thÓ tæ chøc nh÷ng cuéc triÓn l·m th­¬ng m¹i tÇm cì khu vùc vµ quèc tÕ. Thø t­, ®µo t¹o ®éi ngò xóc tiÕn th­¬ng m¹i cho c¸c doanh nghiÖp tõ ngo¹i ng÷, kiÕn thøc luËt ph¸p th­¬ng m¹i quèc tÕ, nghÖ thuËt ®µm ph¸n,... 2.7 Ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi t¹o viÖc lµm ®Ó gi¶i quyÕt thÊt nghiÖp Ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi t¹o më viÖc lµm lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n nhÊt, quan träng nhÊt, quyÕt ®Þnh viÖc t¨ng, gi¶m chç lµm viÖc. Do vËy, ph¶i thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng nh»m gi¶i quyÕt hîp lý mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ t¹o më viÖc lµm nh»m ®¹t môc tiªu æn ®Þnh viÖc lµm cho ng­êi ®· cã viÖc lµm vµ t¹o 5 - 5,5 triÖu chç lµm viÖc míi trong 5 n¨m. Nhµ n­íc cÇn tËp trung mét sè ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ träng ®iÓm t¹o viÖc lµm, thu hót nhiÒu lao ®éng bao gåm: Thø nhÊt, c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n - TËp trung th©m canh h¬n 8 triÖu ha ®Êt n«ng nghiÖp, chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i, ®Æc biÖt lµ nh÷ng vïng träng ®iÓm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸, chó träng ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. - §Çu t­, khai th¸c tiÒm n¨ng cña c¸c tØnh ®ång b»ng ®Ó ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n, khai th¸c tiÒm n¨ng biÓn, më réng nghÒ ®¸nh b¾t ngoµi kh¬i, t¹o viÖc lµm vµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu. - §Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n nh­ thuû lîi, kiªn cè ho¸ kªnh m­¬ng, giao th«ng n«ng th«n, c¸c c«ng tr×nh phóc lîi nh»m t¨ng thêi gian sö dông lao ®éng. Thø hai, c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Theo ®Þnh h­íng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi n¨m 2001-2005, trong lÜnh vùc viÖc lµm cÇn chó träng c¸c ch­¬ng tr×nh: - Ch­¬ng tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghÖ cao, chñ yÕu ë c¸c vïng kinh tÕ ®éng lùc, c¸c ®« thÞ lín, thu hót lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh. - Ch­¬ng tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c trung t©m v¨n ho¸, thÓ thao, c¸c khu du lÞch. - C¸c c«ng tr×nh kinh tÕ-x· héi träng ®iÓm cña Nhµ n­íc: ®­êng Hå ChÝ Minh, thuû ®iÖn S¬n La, ho¸ dÇu Dung QuÊt, s©n bay, bÕn c¶ng,... thu hót nhiÒu lao ®éng. Thø ba, c¸c ch­¬ng tr×nh më réng, ph¸t triÓn lµng nghÒ, x· nghÒ, phè nghÒ, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹o viÖc lµm míi vµ viÖc lµm thªm cho ng­êi lao ®éng, tõng b­íc rót dÇn lao ®éng n«ng th«n ra khái khu vùc n«ng nghiÖp. 2.8 §Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng gi¶i quyÕt viÖc lµm Trong t×nh h×nh n­íc ta hiÖn nay, xuÊt khÈu lao ®éng lµ mét gi¶i ph¸p mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mçi n¨m ViÖt Nam xuÊt khÈu ®­îc h¬n 30.000 lao ®éng, gãp phÇn gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp. §èi víi ng­êi lao ®éng, viÖc ®i xuÊt khÈu lao ®éng gióp hä cã nguån thu nhËp cao, tÝch luü vèn ®Ó c¶i thiÖn ®êi sèng vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc. §èi víi Nhµ n­íc, xuÊt khÈu lao ®éng trong thêi gian qua ®· gi¶m ®­îc kho¶n ®Çu t­ trong n­íc cho viÖc ®µo t¹o nghÒ vµ t¹o viÖc lµm, ®ång thêi nguån ngo¹i tÖ quèc gia còng ®­îc bæ sung h¬n 1 tû USD mçi n¨m do ng­êi lao ®éng chuyÓn vÒ n­íc. Tuy vËy, ho¹t ®éng xuÊt khÈu n­íc ta ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n. VÒ mÆt kh¸ch quan, sù c¹nh tranh gi÷a c¸c quèc gia t¹i c¸c thÞ tr­êng tiÕp nhËn lao ®éng ngµy cµng gay g¾t. VÒ mÆt chñ quan, ho¹t ®éng nµy cña ViÖt Nam cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ chÊt l­îng lao ®éng, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng,...V× vËy, ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong thêi gian tíi, mét sè gi¶i ph¸p ®­a ra lµ: -Hoµn thiÖn hÖ thèng v¨n b¶n vÒ xuÊt khÈu lao ®éng, ban hµnh söa ®æi, bæ sung nh÷ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho phï hîp víi sù vËn ®éng cña thÞ tr­êng, ®ã lµ chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn thÞ tr­êng cÇn cã c¸c quy ®Þnh vÒ t¸i ®Çu t­ cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng tõ nguån thuÕ doanh nghiÖp ph¶i nép tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng trong 5 n¨m. Hç trî cho doanh nghiÖp tõ Quü ®Çu t­ ph¸t triÓn thÞ tr­êng cña Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng. Thªm vµo ®ã, Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc bæ sung, hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch nhÊt lµ c¬ chÕ vÒ tµi chÝnh ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng ho¹t ®éng vµ t¹o sù chñ ®éng cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu, vÝ dô cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ¸p dông phÝ m«i giíi theo th«ng lÖ quèc tÕ tuú t×nh h×nh thÞ tr­êng. -ViÖc s¾p xÕp vµ tæ chøc l¹i c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng dùa trªn c¬ së ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp (c¸c tiªu chÝ vÒ chÊt l­îng tuyÓn chän, ®µo t¹o, gi¸o dôc ®Þnh h­íng cho lao ®éng vµ c¸c bé qu¶n lý lao ®éng ë n­íc ngoµi, chÊp hµnh chÕ ®é tµi chÝnh, chÕ ®é ®¨ng ký hîp ®ång, chÕ ®é b¸o c¸o, quy m« lao ®éng ®i tõng thÞ tr­êng,..). TiÕn hµnh thanh tra kiÓm tra, kiÓm tra ®Þnh kú ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. C¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng chñ qu¶n cÇn lùa chän s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng ®¶m b¶o sè l­îng phï hîp nh­ng chÊt l­îng cao. -T¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm cña c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng trong x©y dùng, qu¶n lý, chØ ®¹o ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. §Çu t­ vÒ c¬ së vËt chÊt vµ c¸n bé, ®¸p øng nhiÖm vô më cöa thÞ tr­êng vµ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. Qu¶n lý, kiÓm tra, kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. ChØ ®¹o, xö lý c¸c v­íng m¾c, vi ph¹m cña doanh nghiÖp, phßng ngõa, ng¨n chÆn vµ xö lý c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc. KÕt luËn Khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ lµ hai xu h­íng næi bËt trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña vµi thËp kû qua. MÆc dï hai xu h­íng nµy cã t¸c ®éng kh«ng gièng nhau ®Õn tõng khu vùc vµ mçi quèc gia nh­ng kh«ng mét khu vùc , quèc gia nµo trªn thÕ giíi cã thÓ ®øng ngoµi hai xu h­íng nµy. Qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ sÏ t¹o ra nh÷ng c¬ héi vµ thuËn lîi lín mµ nÕu c¸c quèc gia biÕt tranh thñ, khai th¸c sÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Do vËy, c¸c quèc gia ®Òu nç lùc hoµ nhËp vµo xu thÕ chung víi môc ®Ých tËn dông tèi ®a sù hîp t¸c quèc tÕ ®Ó t¨ng c­êng søc m¹nh d©n téc. Xu thÕ khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ngµy cµng m¹nh mÏ còng ®· vµ ®ang khuyÕn khÝch sù ra ®êi cña c¸c liªn minh tiÒn tÖ. Sau sù ra ®êi cña Liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u, lý thuyÕt vµ thùc tiÔn ®Òu cho thÊy r»ng ë ASEAN cã thÓ h×nh thµnh mét liªn minh tiÒn tÖ. Nh­ng cho dï ASEAN ®· cã nh÷ng tiÒn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó h×nh thµnh mét liªn minh tiÒn tÖ vµ nhËn thøc ®­îc râ nh÷ng lîi Ých mµ viÖc tham gia vµo mét liªn minh tiÒn tÖ nh­ vËy ®em l¹i th× con ®­êng ®Ó tiÕn tíi mét liªn minh tiÒn tÖ thµnh c«ng râ rµng vÉn rÊt ch«ng gai. Ch©u ¢u ®· ph¶i mÊt gÇn nöa thÕ kû ®Ó v­ît qua nh÷ng khã kh¨n vµ h×nh thµnh mét liªn minh nh­ thÕ. ASEAN còng sÏ ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc kh«ng kÐm phÇn to lín. Nh­ng còng cÇn nhí r»ng nÕu nh­ c¸c n­íc ch©u ¢u ®· ph¶i mÊt hµng thÕ kû ®Ó c«ng nghiÖp ho¸ thµnh c«ng th× nhiÒu n­íc ASEAN chØ ph¶i mÊt vµi thËp kû ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc ®ã. T­¬ng tù nh­ vËy, chóng ta cã thÓ hy väng r»ng con ®­êng tiÕn tíi mét liªn minh tiÒn tÖ ASEAN sÏ kh«ng qu¸ dµi nh­ víi EMU. BÊt chÊp nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc, AFTA sÏ vÉn ®­îc hoµn thµnh theo ®óng lÞch tr×nh ®· ®Ò ra, thËm chÝ cßn sím h¬n so víi mèc n¨m 2008 ban ®Çu. Cïng víi AFTA, S¸ng kiÕn Chiang Mai lµ nh÷ng b­íc tiÕn ®Çu tiªn tíi mét liªn minh tiÒn tÖ trong t­¬ng lai, mÆc dï ë giai ®o¹n nµy, c¸c n­íc ASEAN vÉn ®­îc phÐp theo ®uæi c¸c môc tiªu vµ ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®éc lËp víi nhau, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc tµi chÝnh, tiÒn tÖ. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh mét liªn minh tiÒn tÖ nhÊt thiÕt sÏ l©u dµi vµ bao gåm nhiÒu giai ®o¹n. C¸c n­íc ASEAN míi chØ ®i nh÷ng b­íc ®Çu tiªn nh­ng víi kinh nghiÖm cña EU vµ kh¶ n¨ng "rót ng¾n thêi gian" cña khu vùc nµy, ®ång tiÒn chung ASEAN ch¾c ch¾n sÏ kh«ng ph¶i lµ mét ®Ých ®Õn qu¸ xa. ._.