Kế toán thuế Giá trị gia tăng trong các doanh nghiệp Việt Nam

LêI NãI §ÇU Thế giới đang trong xu hướng toàn cầu hoá, Việt Nam cũng nằm trong xu hướng chung đó. Mặt khác, đất nước ta đang thực hiện công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá. Điều này cũng làm cho chi tiêu của Nhà nước tăng thêm. Vậy ngân sách của nhà nước được tài trợ bởi những nguồn nào? Thuế chính là nguồn thu chủ yếu của Nhà nước. Để đáp ứng yêu cầu này Nhà nước ta đã và đang nghiên cứu, áp dụng nhiều loại thuế nhằm đảm bảo cho sản xuất trong nước phát triển, điều tiết thu nhập trong dân cư, thu hút sự đầu tư của các tổ chức nước ngoài vào Việt Nam, đồng thời tạo nguồn ngân sách đầy đủ và lâu dài cho Nhà nước. Trong các loại luật thuế thì thuế doanh thu là loại thuế có nhiều hạn chế, vì vậy cần phải thay thế bằng luật thuế khác phù hợp. Kết hợp giữa nghiên cứu và kế thừa kinh nghiệm của các nước đi trước. Luật thuế GTGT đã được Quốc hội khó IV thông qua tại kỳ họp thứ 11 ( ngày 02/04/1997 đến ngày 10/05/1999) có hiệu lực thi hành từ ngày 01/09/1999, thay cho luật thuế doanh thu. Thuế GTGT là một loại thuế mới, có sự thay đổi căn bản về nội dung phương pháp tính thuế và biện pháp hanh thu so với thuế doanh thu. Sau một thời gian áp dụng, bên cạnh nhưng tác động tích cực cũng đã phát sinh những bất cập cần phải xử lí. Vì vậy em quyết định chọn đề tài “ Kế toán thuế giá trị gia tăng trong các doanh nghiệp Việt Nam ” làm nội dung nghiên cứu. Nội dung nghiên cứu gôm 2 phần: Phần 1: Những vấn đề cơ bản về kế toán thuế GTGT trong các doanh nghiệp Việt Nam Phần 2: Hoàn thiện kế toán thuế GTGT trong các doanh nghiệp Việt Nam PHẦN 1: NHƯNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN THUẾ GTGT TRONG CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM Những vấn đề chung về thuế GTGT Khái niệm, lich sử hình thành và phát triển của thuế GTGT * Khái niệm thuế GTGT: ThuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu, mét yÕu tè cÊu thµnh trong gi¸ hµng ho¸,dÞch vô nh¨m ®éng viªn sù ®ãng gãp cña ng­êi tiªu dïng nh­ thuÕ doanh thu. Tuy nhiªn, thuÕ GTGT cã ®iÓm c¬ b¶n kh¸c víi thuÕ doanh thu lµ chØ ng­êi b¸n hµng, dÞch vô lÇn ®Çu ph¶i nép thuÕ GTGT trªn toan bé doanh thu b¸n hµng hoÆc cung øng dÞch vô, cßn ng­ßi b¸n hµng hoÆc cung øng dÞch vô á c¸c kh©u tiÕp theo ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô ®ã chØ ph¶i nép thuÕ trªn phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm.V× vËy, lo¹i thuÕ nµy cã tªn lµ “ ThuÕ GTGT ”. Nãi c¸ch kh¸c, thuÕ GTGT lµ mét lo¹i thuÕ duy nhÊt thu theo ph©n ®o¹n chia nhá, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, l­u th«ng hµng ho¸ (hoÆc dÞch vô ) tõ kh©u ®Çu tiªn dÕn ng­êi tiªu dïng, khi khÐp kÝn mét chu kú kinh tÕ. §Õn cuèi chu kú s¶n xuÊt, kinh doanh hoÆc cung øng dÞch vô, tæng sè thuÕ thu ®­îc ë c¸c c«ng ®o¹n sÏ khíp víi sè thuÕ tÝnh trªn gi¸ b¸n hµng ho¸ hoÆc dÞch vô cho ng­êi tiªu dïng cuèi cïng. Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña thuÕ GTGT lµ s¶n phÈm hµng ho¸ dï qua nhiÒu kh©u hay Ýt kh©u,tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng,®Òu chÞu thuÕ nh­ nhau,thuÕ GTGT kh«ng ph¶i do ng­êi tiªu dïng trùc tiÕp nép mµ do ng­êi b¸n s¶n phÈm ( hoÆc dÞch vô ) nép thay vµo kho b¹c, do ®ã trong gi¸ b¸n hµng ho¸, dÞch vô cã c¶ thuÕ GTGT. VËy : ThuÕ GTGT lµ thuÕ tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, l­u th«ng ®Õn tiªu dïng. ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp mang tÝnh b¾t buéc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt nh»m h×nh thµnh nªn NSNN. Cã nhiÒu c¸ch kh¸c nhau ®Ó ph©n lo¹i thuÕ. C¨n cø vµo tÝnh chÊt ®iÒu tiÕt thuÕ ®­îc chia thµnh 2 lo¹i : ThuÕ trùc thu : lµ lo¹i thuÕ mµ ®èi t­îng chÞu vµ ®èi t­îng nép ®ång thêi lµ mét. ThuÕ gi¸n thu : lµ lo¹i thuÕ mµ ®èi t­îng chÞu thuÕ vµ ®èi t­îng chÞu thuÕ kh«ng ®ång thêi lµ mét. * Lịch sử hình thành và ph¸t triÓn của thuế GTGT: ThuÕ GTGT cã nguån gèc tõ thuÕ doanh thu ®­îc nghiªn cøu,¸p dông tõ sau ®¹i chiÕn ThÕ Giíi lÇn thø I (1914 - 1918) nh»m ®éng viªn sù ®ãng gãp réng r·i cña quÇn chóng nh©n d©n cho nhu cÇu chi tiªu cña nhµ n­íc, ®Ó nhanh chãng hµn g¾n vÕt th­¬ng chiªn tranh. ThuÕ doanh thu d­îc ¸p dông o Ph¸p tõ n¨m 1917. Thêi kú ®Çu thuÕ doanh thu chi ®øng ë giai ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh l­u th«ng hµng ho¸, víi thuÕ su©t rÊt thÊp.§Çu n¨m 1920, thuÕ doanh thu ®­îc ®iÒu chØnh ®¸nh vµo tõng kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Trong thùc tÕ, c¸ch ®¸nh thuÕ nµy ®· ph¸t sinh nh­îc ®iÓm vµ tÝnh chÊt trïng lÆp. Nãi c¸ch kh¸c, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cµng qua nhiÒu kh©u th× thuÕ cµng cao vµ thuÕ chång lªn thuÕ. §Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy n¨m 1936, Ph¸p ®· c¶i tiÕn doanh thu qua h×nh thøc ®¸nh thuÕ mét lÇn vµo c«ng ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ( tøc lµ khi s¶n phÈm ®­îc®­a vµo l­u th«ng lÇn ®Çu). Nh­ vËy, viÖc ®¸n thuÕ ®éc lËp,mét lÇn víi ®é dµi cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kh¸c phôc ®­îc hiÖn t­îng ®¸nh thuÕ trïng lÆp tr­íc ®ã. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch thuÕ nµy l¹i ph¸t sinh nh­îc ®iÓm lµ viÖc thu thuÕ bÞ chËm trÔ so víi kú tr­íc, v× chØ khi s¶n phÈm ®­îc ®­a vµo kh©u l­u th«ng lÇn ®Çu nhµ n­íc míi ®­îc thu thuÕ. Qua nhiÒu lÇn söa ®æi, bæ sung, thuÕ doanh thu vÊn cßn nh­îc ®iÓm næi bËt lµ thuÕ thu chång chÐo, trïng l¨p… §Õn n¨m 1954, chÝnh phñ Ph¸p ®· ban hµnh lo¹i thuÕ míi víi tªn gäi lµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ( viÕt t¾t lµ TVA) ®­îc ban hµnh ®Ó ¸p dông ®èi víi ng¸nh s¶n xuÊt, chñ yÕu nh»m vµo viÖc hµn chÕ thu thuÕ chång chÐo qua nhiÒu kh©u ttrong lÝnh vùc c«ng nghiÖp, víi thuÕ suÊt ®ång ®Òu lµ 20% vµ chØ khÊu trõ thuÕ ë kh©u tr­íc ®èi víi nguyªn liÖu. Qua tr×nh thèng nhÊt Ch©u ¢u ®­îc thóc ®Èy vµo nh÷ng n¨m 50 ®· cã t¸c dông thuËn lîi ®Ó TVA ®­îc chiÓn khai nhanh chãng ëc¸c n­íc kh¸c. ®Õn n¨m 1966 trong xu h­íng c¶i tiÕn hÖ thèng thuÕ “ ®¬n gi¶n vµ hiÖn ®¹i ” chung ë Ch©u ¢u, TVA ®­îc ban hµnh chÝnh thøc ®Ó thay thÕ mét sè lo¹i thuÕ gi¸n thu. N¨m 1986, TVA ë Ph¸p ®­îc ¸p dung réng r·i ®èi víi tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ SX, l­u th«ng hµng ho¸, dÞch vô, nhµm ®¸p øng hai môc tiªu quan trong: B¶o ®¶m sè thu kÞp thêi, th­êng xuyªn cho NSNN vµ kh¾c phôc t×nh tr¹ng thu thuÕ trïng lÆp cña thuÕ doanh thu. Khai sinh tõ n­íc Ph¸p, thuÕ GTGT ®· nhanh chãng ®­îc ¸p dông réng r·i trªn thÕ giíi, trë thµnh nguån thu quan träng cña nhiÒu n­íc, ®Õn nay ®· cã trªn 130 n­íc ¸p dông thuÕ GTGT, chñ yÕu lµ c¸c n­íc Ch©u Phi, Ch©u MÜ La Tinh, c¸c n­íc trong céng ®ång Ch©u ¢u vµ Ch©u A, trong ®ã cã ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu thi hµnh tõ ngµy 1/1/1999 vµ gäi lµ thuÕ GTGT ( viÕt t¾t lµ VAT). 1.1.2. Vai trò và đặc điểm của thuế GTGT * Vai trò của thuế GTGT ThuÕ lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ ®êi sèng x· héi. Th«ng qua viÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn luËt thuÕ, nhµ n­íc thÓ chÕ ho¸ vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt ®èi víi nÒn kinh tÕ, ®iÒu tiÕt thu nhËp vµ tiªu dïng, tiÕt kiÖm cña x· héi. §iÒu tiÕt ®èi víi nÒn kinh tÕ lµ yªu cÇu kh¸ch quan ®èi víi ho¹t ®éng cña nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Vai trß nµy cô thÓ ®­îc thÓ hiÖn ë chç lµ c«ng cô t¸c ®éng ®Õn ®Çu t­, l·i suÊt, tiÕt kiÖm…Th«ng qua c¸c quy ®Þnh cña thuÕ nhµ n­íc t¸c ®éng ®Õn cung – cÇu cña nÒn kinh tÕ mét c¸ch hîp lý nh»m æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Ch¼ng h¹n ®Ó h¹n chÕ cÇu mét mÆt hµng nµo ®ã nh»m b¶o vÖ SX trong n­íc, Nhµ n­íc quy ®Þnh mét thuÕ suÊt cao ®èi víi hµng ho¸ ®ã. - ThuÕ lµ c«ng cô tËp trung chñ yÕu nguån thu cho NSNN: Tõ x­a ®Õn nay, cã thÓ nãi vai trß ®Ých thùc cña thuÕ lµ t¹o lËp nguån thu cho NSNN nh»m ®Ó nu«i bé m¸y Nhµ n­íc vµ trang tr¶i c¸c chi phÝ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña Nhµ n­íc. Nhµ n­íc ®· dïng søc m¹nh quyÒn lùc cña m×nh ®Ó b¾t buéc mäi thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n trÝch mét phÇn thu nhËp cña m×nh do ho¹t ®éng kinh tÕ mang l¹i gãp vµo quÜ chung gäi lµ NSNN ®Ó tiªu dïng. §Ó viÖc ®ãng gãp tr¸nh ®­îc sù tuú tiÖn vµ ®¶m b¶o c«ng b»ng Nhµ n­íc ph¶i qui ®Þnh sù ®ãng gãp ®ã theo nh÷ng luËt lÖ nhÊt ®Þnh gäi lµ c¸c luËt thuÕ. Víi xu h­íng chi tiªu c«ng céng ngµy cµng mang tÝnh qui luËt, cã thÓ nãi ngµy nay ë tÊt c¶ c¸c quèc gia, thuÕ ®· trë thµnh nguån thu chñ yÕu cña NSNN (chiÕm 20% tæng thu NSNN). - ThuÕ tham gia vµo viÖc ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m«. §©y lµ vai trß ®Æc biÖt quan träng cña thuÕ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng: Kh¸c víi c¬ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng, Nhµ n­íc kh«ng trùc tiÕp can thiÖp vµo ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi b»ng c¸c mÖnh lÖnh hµnh chÝnh. Thay vµo ®ã, Nhµ n­íc thùc hiÖn ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ ë tÇm vÜ m«. Nhµ n­íc thùc hiÖn qu¶n lý, ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ, x· héi b»ng nhiÒu biÖn ph¸p nh­ gi¸o dôc t­ t­ëng, hµnh chÝnh, luËt ph¸p vµ kinh tÕ, trong ®ã biÖn ph¸p kinh tÕ lµm gèc. Nhµ n­íc còng sö dông nhiÒu c«ng cô ®Ó qu¶n lý, ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ nh­ c¸c c«ng cô tµi chÝnh, tiÒn tÖ, tÝn dông. Trong ®ã thuÕ - 1 c«ng cô thuéc vÒ lÜnh vùc tµi chÝnh- lµ mét trong nh÷ng c«ng cô ®­îc coi lµ s¾c bÐn nhÊt. Trong kinh tÕ thÞ tr­êng, Nhµ n­íc kh«ng giao chØ tiªu sè l­îng mÆt hµng, khèi l­îng s¶n phÈm cho tõng doanh nghiÖp. Trõ c¸c lÜnh vùc vµ ngµnh nghÒ ®Æc biÖt Nhµ n­íc ph¶i n¾m quyÒn kiÓm so¸t vµ chi phèi, trong khu«n khæ luËt ph¸p cho phÐp, mäi tæ chøc vµ c¸ nh©n ®Òu cã quyÒn s¶n xuÊt, kinh doanh bÊt kú mÆt hµng nµo, miÔn r»ng hä ph¶i cã ®¨ng ký kinh doanh vµ ph¶i hoµn thµnh nghÜa vô ®ãng thuÕ víi Nhµ n­íc. B»ng viÖc ban hµnh hÖ thèng luËt thuÕ, Nhµ n­íc sÏ qui ®Þnh ®¸nh thuÕ hoÆc kh«ng ®¸nh thuÕ, ®¸nh thuÕ víi thuÕ suÊt cao hoÆc thÊp vµo c¸c ngµnh nghÒ, c¸c mÆt hµng cô thÓ. Th«ng qua ®ã mµ t¸c ®éng vµ lµm thay ®æi mèi quan hÖ gi÷a cung vµ cÇu trªn thÞ tr­êng, nh»m gãp phÇn thùc hiÖn ®iÒu tiÕt vÜ m«, ®¶m b¶o sù c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh nghÒ trong nÒn kinh tÕ. Ngoµi ra, Nhµ n­íc cßn sö dông thuÕ ®Ó t¸c ®éng trùc tiÕp lªn c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña SX, nh­ lao ®éng, vËt t­, tiÒn vèn nh»m ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng kinh tÕ trong n­íc, sö dông thuÕ t¸c ®éng vµo c¸c ho¹t ®éng xuÊt, nhËp khÈu nh»m thùc hiÖn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. - ThuÕ lµ c«ng cô ®Ó ®iÒu hoµ thu nhËp, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi trong ph©n phèi. Bªn c¹nh rÊt nhiÒu ­u thÕ so víi c¬ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng còng tån t¹i kh¸ nhiÒu nh÷ng “khiÕm khuyÕt”. Mét trong nh÷ng “khiÕm khuyÕt” ®ã lµ sù chªnh lÖch ngµy cµng lín vÒ møc sèng, vÒ thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp d©n c­. Kinh tÕ thÞ tr­êng cµng ph¸t triÓn th× kho¶ng c¸ch giµu - nghÌo ngµy cµng cã xu h­íng gia t¨ng. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ: sù cëi më, sù n¨ng ®éng, sù ®éc lËp tù chñ, th× t×nh tr¹ng trªn ®©y lµ khã tr¸nh khái. Sù chªnh lÖch vÒ thu nhËp vµ møc sèng gi÷a c¸c tÇng líp d©n c­ kh«ng chØ liªn quan ®Õn vÊn ®Ò ®¹o ®øc vµ c«ng b»ng x· héi mµ cßn t¹o nªn sù ®èi lËp vÒ quyÒn lîi vµ cña c¶i gi÷a c¸c tÇng líp d©n c­, lµm mÊt ®i ý nghÜa cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. H¬n thÕ n÷a, sù ph¸t triÓn mäi mÆt cña mét ®Êt n­íc lµ kÕt qu¶ cña sù lç lùc céng ®ång, mçi thµnh viªn trong x· héi ®Òu cã nh÷ng ®ãng gãp nhÊt ®Þnh. NÕu kh«ng chia sÎ thµnh qu¶ ph¸t triÓn kinh tÕ cho mäi thµnh viªn th× sÏ thiÕu c«ng b»ng. T×nh h×nh ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo qu¸ tr×nh ph©n phèi thu nhËp, cña c¶i x· héi. ThuÕ lµ mét c«ng cô cã t¸c ®éng trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh nµy. ViÖc ®iÒu hoµ thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp d©n c­ ®­îc thùc hiÖn mét phÇn th«ng qua thuÕ gi¸n thu, mµ ®iÓn h×nh lµ thuÕ TT§B. Lo¹i thuÕ nµy do ®¸nh thuÕ cao vµo c¸c hµng ho¸, dÞch vô cao cÊp, ®¾t tiÒn, mµ chØ víi nh÷ng ng­êi cã thu nhËp cao míi sö dông hoÆc sö dông nhiÒu h¬n, qua ®ã ®iÒu tiÕt bít mét phÇn thu nhËp cña hä. ThuÕ cßn lµ c«ng cô ®Ó thùc hiÖn kiÓm tra, kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng SXKD. Vai trß nµy xuÊt hiÖn chÝnh do qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn c¸c luËt thuÕ trong thùc tÕ. §Ó thu ®­îc thuÕ vµ thùc hiÖn ®óng c¸c luËt thuÕ ®­îc ban hµnh, c¬ quan thuÕ vµ c¸c c¬ quan liªn quan ph¶i b»ng mäi biÖn ph¸p n¾m v÷ng sè l­îng, qui m« c¸c c¬ së SXKD, ngµnh nghÒ vµ lÜnh vùc kinh doanh, mÆt hµng hä ®­îc phÐp kinh doanh. Tõ c«ng t¸c thu thuÕ sÏ ph¸t hiÖn nh÷ng viÖc lµm sai tr¸i, vi ph¹m ph¸p luËt cña c¸c c¸ nh©n, c¸c ®¬n vÞ SXKD, hoÆc ph¸t hiÖn ra nh÷ng khã kh¨n mµ hä gÆp ph¶i ®Ó gióp ®ì hä t×m ra biÖn ph¸p th¸o gì. Nh­ vËy, qua c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ mµ cã thÓ kÕt hîp kiÓm tra, kiÓm so¸t toµn diÖn c¸c mÆt ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së kinh tÕ, ®¶m b¶o thùc hiÖn tèt qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ mäi mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ-x· héi. * Đặc điểm của thuế GTGT - TÝnh c­ìng chÕ vµ tÝnh ph¸p lý cao: Trong mçi quèc gia, viÖc ®ãng thuÕ cho Nhµ n­íc ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng nghÜa vô b¾t buéc cña c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c«ng d©n cho Nhµ n­íc. C¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c«ng d©n thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ theo c¸c luËt thuÕ cô thÓ ®­îc c¬ quan quyÒn lùc tèi cao ë quèc gia ®ã quyÕt ®Þnh phï hîp víi c¸c ho¹t ®éng vµ thu nhËp cña tõng tæ chøc kinh tÕ vµ c«ng d©n. NÕu ai kh«ng thùc hiÖn ®óng nghÜa vô thuÕ cña m×nh, tøc lµ hä vi ph¹m ph¸p luËt cña quèc gia ®ã. §Æc ®iÓm nµy ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a thuÕ víi c¸c kho¶n ®ãng gãp mang tÝnh tù nguyÖn cho NSNN vµ thuÕ ®èi víi c¸c kho¶n vay m­în cña ChÝnh phñ. Tuy nhiªn, còng cÇn ph¶i hiÓu r»ng thuÕ lµ biÖn ph¸p tµi chÝnh mang tÝnh chÊt b¾t buéc cña Nhµ n­íc, nh­ng sù b¾t buéc ®ã lu«n ®­îc x¸c lËp dùa trªn nÒn t¶ng cña c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi trong n­íc vµ quan hÖ kinh tÕ thÕ giíi. - ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp kh«ng mang tÝnh hoµn tr¶ trùc tiÕp. Kh¸c víi c¸c kho¶n vay, Nhµ n­íc thu thuÕ tõ c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸ nh©n nh­ng kh«ng ph¶i hoµn tr¶ l¹i trùc tiÕp cho ng­êi nép thuÕ sau mét kho¶ng thêi gian víi mét kho¶n tiÒn mµ hä ®· nép vµo NSNN. Sè tiÒn thuÕ thu ®­îc, Nhµ n­íc sÏ sö dông cho c¸c chi tiªu c«ng céng, phôc vô cho nhu cÇu cña Nhµ n­íc vµ cña mäi c¸ nh©n trong x· héi. Mäi c¸ nh©n, ng­êi nép thuÕ cho Nhµ n­íc còng nh­ ng­êi kh«ng nép thuÕ, ng­êi nép nhiÒu còng nh­ ng­êi nép Ýt, ®Òu b×nh ®¼ng trong viÖc nhËn ®­îc c¸c phóc lîi c«ng céng tõ phÝa Nhµ n­íc. Sè thuÕ mµ c¸c ®èi t­îng ph¶i nép cho Nhµ n­íc, ®­îc tÝnh to¸n kh«ng dùa trªn khèi l­îng lîi Ých c«ng céng hä nhËn ®­îc mµ dùa trªn nh÷ng ho¹t ®éng cô thÓ vµ thu nhËp cña hä. §Æc ®iÓm nµy còng ph©n biÖt gi÷a thuÕ víi phÝ vµ lÖ phÝ. 1.1.3. Căn cứ tính thuế Căn cứ tính thuế GTGT là giá tính thuế và thuế suất thuÕ GTGT. * Giá tính thuế: - Đối với hµng ho¸, dÞch vô lµ gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ GTGT ®­îc ghi trªn ho¸ ®¬n. - Đèi víi hµng ho¸ nhËp khÈu b»ng gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu ( CIF ) céng víi thuÕ nhËp khÈu - Đối với hµng hãa, dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi, sö dông néi bé, biÕu tÆng lµ gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cña hµng hãa, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t­¬ng ®­¬ng t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh c¸c ho¹t ®éng nµy. - §èi víi ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n lµ sè tiÒn thuª thu tõng kú. - §èi víi hµng hãa b¸n theo ph­¬ng thøc tr¶ gãp lµ gi¸ b¸n cña hµng hãa tÝnh theo gi¸ b¸n mét lÇn, kh«ng tÝnh theo sè tiÒn tr¶ tõng kú. - §èi víi gia c«ng hµng hãa lµ gi¸ gia c«ng. - §èi víi hµng hãa dÞch vô kh¸c lµ gi¸ do ChÝnh phñ quy ®Þnh. Tr­êng hîp ®èi t­îng nép thuÕ cã doanh sè mua b¸n b»ng ngo¹i tÖ th× ph¶i ®æi ngo¹i tÖ ra ®ång Việt Nam theo tû gi¸ chÝnh thøc do Ng©n hµng Nhµ n­íc Việt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh doanh sè ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ. Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT ®èi víi hµng hãa dÞch vô chÞu thuÕ TT§B ë kh©u SXKD trong n­íc lµ gi¸ b¸n ®· cã thuÕ TT§B nh­ng ch­a cã thuÕ GTGT, ë kh©u nhËp khÈu lµ gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu céng thuÕ nhËp khÈu (nÕu cã) céng thuÕ TT§B. * Thuế suất: HiÖn nay ë n­íc ta ¸p dông 3 møc thuÕ suÊt: 0%, 5%, 10%. Thuế suất thuế GTGT đối với hàng hóa, dịch vụ được áp dụng như sau: Theo Nghị định sè 148/2004/NĐ-CP ngày 23/7/2004 + Mức thuế suất GTGT 0% áp dụng đối với: Hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu, kể cả hàng gia công xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ thuộc diện không chịu thuế GTGT xuất khẩu. Các trường hợp sau không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT theo thuế suất 0%: vận tải quốc tế; hàng hóa, dịch vụ cung ứng trực tiếp cho vận tải quốc tế; dịch vụ du lịch lữ hành ra nước ngoài; dịch vụ tái bảo hiểm ra nước ngoài; tín dụng, đầu tư tài chính, đầu tư chứng khoán ra nước ngoài; sản phẩm xuất khẩu là tài nguyên khoáng sản khai thác chưa qua chế biến quy định tại khoản 26 Điều 4 của Nghị định này thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT. Hàng hóa, dịch vụ bán cho DN chế xuất và khu chế xuất gồm: Bảo hiểm, ngân hàng, bưu chính viễn thông, tư vấn, kiểm toán, kế toán, vận tải, bốc xếp, cho thuê nhà, văn phòng, kho bãi, hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng cho cá nhân người lao động, xăng dầu bán cho phương tiện vận tải phải chịu thuế suất thuế GTGT theo mức thuế suất quy định áp dụng đối với hàng hóa tiêu dùng tại Việt Nam. + Mức thuế suất 5% áp dụng đối với hàng hóa, dịch vụ: Nước sạch phục vụ sản xuất và sinh hoạt; phân bón, quặng để sản xuất phân bón; thiết bị, máy móc và dụng cụ chuyên dùng cho y tế, bông và băng vệ sinh y tế; giáo cụ dùng để giảng dạy và học tập; đồ chơi cho trẻ em; sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi; thủy sản, hải sản đánh bắt chưa qua chế biến; thực phẩm tươi sống, lương thực; lâm sản... + Mức thuế suất 10% áp dụng đối với hàng hóa dịch vụ: Dầu mỏ, khí đốt, quặng; điện thương phẩm; sản phẩm điện tử; sản phẩm hóa chất; sợi vải sản phẩm may mặc, thêu ren; giấy; sữa, bánh kẹo, nước giải khát; sản phẩm gốm sứ thủy tinh; dịch vụ tư vấn pháp luật và các dịch vụ tư vấn khác; khách sạn, dịch vụ, ăn uống. 1.1.4. Đèi t­îng chÞu thuÕ vµ ®èi t­îng nép thuÕ GTGT * §èi t­îng chÞu thuÕ : Đối tượng chịu thuế GTGT là TÊt c¶ hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu dïng ë trong l·nh thæ ViÖt Nam lµ ®èi t­îng chÞu ThuÕ GTGT Tuy nhiªn trong LuËt thuÕ Gi¸ TrÞ Gia T¨ng cßn quy ®Þnh 26 ®èi t­îng kh«ng thuéc diÖn chÞu ThuÕ GTGT. §ã lµ nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô cã mét sè ®Æc ®iÓm sau : Lµ s¶n phÈm cña mét sè ngµnh s¶n xuÊt vµ kinh doanh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khã kh¨n, phô thuéc vµo thiªn nhiªn. H¬n n÷a, nh÷ng s¶n phÈm nµy ®­îc s¶n xuÊt ra ®­îc dïng cho chÝnh ng­êi s¶n xuÊt vµ cho ®êi sèng toµn x· héi. Do ®ã, cÇn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn nh­ : s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i , nu«i trång thuû s¶n ... Lµ s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô thiÕt yÕu phôc vô cho nhu cÇu toµn x· héi nh»m n©ng cao ®êi sèng v¨n ho¸ - vËt chÊt kh«ng ngõng t¨ng lªn cña con ng­êi nh­ dÞch vô b¶o hiÓm, dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh, phßng bÖnh, ®iÒu d­ìng søc khoÎ con ng­êi, dÞch vô thó y, dÞch vô triÓn l·m, ho¹t ®éng v¨n ho¸, thÓ dôc-thÓ thao, ph¸t sãng truyÒn thanh, truyÒn h×nh ... Lµ s¶n phÈm dÞch vô phôc vô cho nhu cÇu cña x· héi kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn, nh­ muèi Ièt, vËn chuyÓn hµnh kh¸ch b»ng xe buýt theo gi¸ vÐ thèng nhÊt, vò khÝ - khÝ tµi, tµi nguyªn chuyªn dïng cho Quèc phßng - an ninh, dÞch vô vô phôc vô vÖ sinh c«ng céng vµ tho¸t n­íc ®­êng phè, duy tu b¶o d­ìng v­ên hoa c«ng viªn, v­ên thó, chiÕu s¸ng ®­êng phè, t­íi tiªu n­íc phôc vô n«ng nghiÖp ... Lµ c¸c s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô ®­îc ­u ®·i v× mang tÝnh x· héi vµ tÝnh nh©n ®¹o cao, nh­ x©y dùng nhµ t×nh nghÜa b»ng nguån vèn ®ãng gãp cña nh©n d©n, viÖn trî nh©n ®¹o, c¸c dÞch vô phôc vô ma chay, tang lÔ, x©y dùng c«ng tr×nh v¨n ho¸ nghÖ thuËt v.v.. C¸c s¶n phÈm hµng ho¸, c¸c dÞch vô phôc vô s¶n xuÊt ph¸t triÓn, thóc ®Èy s¶n xuÊt ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt nh­ : dÞch vô tÝn dông, quü ®Çu t­ chuyÓn giao c«ng nghÖ, nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng (m¸y bay, tµu thuû, dµn khoan) mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc. S¶n phÈm xuÊt khÈu lµ tµi nguyªn kho¸ng s¶n mµ trong n­íc ch­a cã  * Đối tượng nộp thuế : C¸c Tổ chức, cá nhân SXKD hàng hóa, dịch vụ chịu thuế (gọi chung là CSKD ) và tổ chức, cá nhân khác nhập khẩu hàng hóa chịu thuế (gọi chung là người nhập khẩu) là đối tượng nộp thuế GTGT. 1.1.5. Ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ Thuế giá trị gia tăng phải nộp được tính theo phương pháp khấu trừ thuế hoặc phương pháp tính trực tiếp trên GTGT. *Ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ : Sè thuÕ ph¶i nép = ThuÕ GTGT ®Çu ra - ThuÕ GTGT ®Çu vµo. ThuÕ GTGT ®Çu ra = Gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ b¸n ra x ThuÕ suÊt thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô ®ã ThuÕ GTGT ®Çu vµo = Tæng sè thuÕ GTGT ®· thanh to¸n ®­îc ghi trªn hãa ®¬n GTGT mua hµng hãa dÞch vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT hµng hãa nhËp khÈu . *Ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn thuÕ GTGT : Sè thuÕ ph¶i nép= GTGT cña hµng hãa dÞch vô x ThuÕ suÊt GTGT GTGT = gi¸ thanh to¸n cña hµng hãa dÞch vô b¸n ra - Gi¸ thanh to¸n cña hµng hãa dÞch vô mua vµo Ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT chØ ¸p dông ®èi víi c¸c ®èi t­îng sau: C¸ nh©n SXKD vµ tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ch­a thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, hãa ®¬n, chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. CSKD mua b¸n vµng b¹c ®¸ quý 1.1.6. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông thuÕ GTGT ThuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ tiÕn bé. Sù tiÕn bé vµ tÝnh ­u viÖt cña thuÕ GTGT ®­îc thÓ hiÖn ngay ë ph­¬ng ph¸p tÝnh vµ c¬ chÕ vËn hµnh cña nã. §Ó ¸p dông thµnh c«ng luËt thuÕ nµy cÇn ph¶i cã m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã bao gåm: - NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh: Theo c¸c nhµ nghiªn cøu kinh tÕ, thuÕ GTGT lµ s¾c thuÕ cña nªn kinh tÕ ph¸t triÓn v× ë ®ã gi¸ c¶ hµng ho¸ th­êng xuyªn æn ®Þnh. NÒn kinh tÕ æn ®Þnh ®¶m b¶o cho gi¸ c¶ kh©u sau th­êng cao h¬n kh©u tr­íc, khi ®ã thuÕ ®Çu ra th­êng xuyªn lín h¬n thuÕ ®Çu vµo. Tr­êng hîp ph¶i hoµn thuÕ hÇu nh­ Ýt x¶y ra. - Nhµ n­íc ph¶i thùc sù qu¶n lý ®­îc nÒn kinh tÕ b»ng ph¸p luËt: Thu thuÕ vµ qu¶n lý thuÕ cña Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ lµ 2 mÆt cña mét qu¸ tr×nh thèng nhÊt biÖn chøng víi nhau. Trong tr­êng hîp ¸p dông thuÕ doanh thu, thuÕ thu døt ®iÓm ë tõng kh©u vµ tõng CSKD nªn nÕu nh­ cã thÊt thu thuÕ ë 1 c¬ së hay mét kh©u nµo ®ã chØ lµ hiÖn t­îng riªng lÎ, ®éc lËp t¹m thêi. §èi víi thuÕ GTGT nÕu Nhµ n­íc kh«ng qu¶n lý ®­îc nÒn kinh tÕ kh«ng nh÷ng kh«ng thu ®­îc thuÕ, thu ®­îc Ýt mµ cã thÓ mÊt ®i mét phÇn thuÕ cña c¸c kh©u tr­íc ®ã do ph¶i hoµn thuÕ. - C¸c CSKD ®Òu thùc hiÖn viÖc ghi chÐp, sæ s¸ch kÕ to¸n ph¶i thèng nhÊt vµ ho¸ ®¬n chøng tõ ph¶i ®­îc sö dông trong mäi giao dÞch. ViÖc tÝnh to¸n, theo dâi vµ qu¶n lý cña c¬ quan thuÕ chØ cã thÓ ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së chÕ ®é kÕ to¸n thèng nhÊt, ho¸ ®¬n chøng tõ ®Çy ®ñ. V× vËy mÆc dï nÒn kinh tÕ cã tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp, nh­ng c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i ®­îc b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt, hÖ thèng tµi kho¶n ph¶i thèng nhÊt. §iÒu ®ã chØ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu khiÓn cña Nhµ n­íc. - Quan hÖ thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ ph¶i ph¸t triÓn: Khi mµ ®¹i bé phËn c¸c quan hÖ thanh to¸n, giao dÞch ®Òu ®­îc thùc hiÖn qua hÖ thèng ng©n hµng th× còng cã nghÜa lµ Nhµ n­íc th«ng qua ng©n hµng kiÓm tra, gi¸m s¸t ®­îc tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng cña c¸c DN. C¬ quan thuÕ còng nhê ®ã kiÓm tra ®­îc viÖc kª khai, tÝnh thuÕ vµ nép thuÕ GTGT cña c¸ DN. - Tr×nh ®é cña c¸n bé qu¶n lý thu thuÕ: C¸n bé qu¶n lý thu thuÕ ph¶i ®­îc ®µo t¹o ®ñ tr×nh ®é vµ n¨ng lùc ®Ó thùc hiÖn c¸c qui tr×nh, kü thuËt, qu¶n lý thu thuÕ theo qui ®Þnh cña luËt thuÕ vµ Nhµ n­íc. - C¸c CSKD ph¶i cã ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt nãi chung vµ tÝnh tù gi¸c trong kª khai nép thuÕ. - Tr×nh ®é d©n trÝ t­¬ng ®èi cao. Ng­êi d©n ph¶i hiÓu vÒ nghÜa vô ®ãng thuÕ, biÕt ghi chÐp, ®äc, viÕt, l­u gi÷ ho¸ ®¬n chøng tõ. §ã lµ c¬ së cho viÖc tÝnh thuÕ. - Ph¶i cã sù hç trî cña c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i trong qu¶n lý thu thuÕ. Cô thÓ lµ cÇn cã hÖ thèng m¸y vi tÝnh nèi m¹ng gi÷a c¸c CSKD vµ c¸c c¬ quan thuÕ còng nh­ néi bé ngµnh thuÕ. 1.1.7. Kinh nghiÖm cña mét sè n­íc trong viÖc ¸p dông thuÕ GTGT * ¸p dông thuÕ GTGT ë Ph¸p. Ph¸p lµ n­íc ®Çu tiªn trªn thÕ giíi ¸p dông thuÕ GTGT. VÒ c¬ b¶n thuÕ GTGT tÝnh trªn trÞ gi¸ hµng hãa (hoÆc tiÒn dÞch vô) kh«ng gåm b¶n th©n thuÕ GTGT. HiÖn nay thuÕ GTGT ë Ph¸p cã 2 møc thuÕ suÊt: +5,5 % ¸p dông ®èi víi n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn, cho thuª nhµ ë, vËn chuyÓn hµnh kh¸ch, biÓu diÔn v¨n nghÖ … +18,6 % ¸p dông ®èi víi c¸c mÆt hµng dÞch vô kh¸c. Hµng xuÊt khÈu kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT, ng­îc l¹i hµng nhËp khÈu vµo Ph¸p ph¶i nép thuÕ GTGT. Tõ 1/1/1993 hµng tõ c¸c n­íc ngoµi nhËp khÈu vµo Céng ®ång Ch©u ¢u ph¶i nép thuÕ GTGT cßn hµng nhËp khÈu gi÷a c¸c n­íc trong Céng ®ång Ch©u ¢u kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT. * ¸p dông thuÕ GTGT ë Thuþ §iÓn. ThuÕ GTGT ë Thôy §iÓn ®­îc gäi theo tiÕng Anh lµ “ Value added tax” nªn ®­îc viÕt t¾t lµ VAT. VAT thay thuÕ doanh thu tõ 1/1/1969 vµ ®­îc ¸p dông thèng nhÊt chung c¶ n­íc. Tr­íc khi thùc hiÖn thuÕ VAT, Thuþ §iÓn ®· thùc hiÖn c¬ chÕ thuÕ doanh thu víi mét thuÕ suÊt 10% ¸p dông chñ yÕu ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ. Môc tiªu cña sù chuyÓn ®æi lµ khuyÕn khÝch hµng xuÊt khÈu vµ thùc hiÖn hoµn thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §èi t­îng ®¸nh VAT lµ c¸c ho¹t ®éng mua b¸n hµng hãa hoÆc dÞch vô thuéc lo¹i chÞu thuÕ, cã doanh thu trong khu«n khæ ho¹t ®éng kinh doanh. ChÕ ®é hãa ®¬n lµ nghÜa vô b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn ®èi víi mäi ®èi t­îng nép VAT. Mçi lÇn b¸n hµng hoÆc cung cÊp øng dÞch vô, trªn hãa ®¬n ph¶i ghi râ toµn bé sè tiÒn thanh to¸n, tiÒn VAT ®· tÝnh vµ doanh thu ch­a cã VAT. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi thuÕ ë Thuþ §iÓn ®­îc tiÕn hµnh qua hai giai ®o¹n: Mïa xu©n n¨m 1968 Bé Tµi ChÝnh gi¶i tr×nh tr­íc Quèc héi vµ c¸c doanh nghiÖp vÒ kÕ ho¹ch, néi dung chuyÓn ®æi c¬ chÕ nép thuÕ. Mïa thu n¨m 1968 ®­îc Quèc héi th«ng qua vµ ban hµnh n¨m 1969 víi nh÷ng néi dung c¬ b¶n: Thø nhÊt: C¸c ®èi t­îng nép thuÕ doanh thu ®Òu chuyÓn sang nép VAT. Thêi kú ®ã cã 160.000 ®èi t­îng nép thuÕ doanh thu. C¸c dÞch vô kh«ng ph¶i nép thuÕ, 200.000 hé n«ng d©n n»m ngoµi c¬ chÕ VAT. Thø hai: ¸p dông tÝnh thuÕ VAT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ nép kh©u tr­íc. Thø ba: ThuÕ suÊt lóc ®Çu ¸p dông mét møc thuÕ lµ 10% nh­ thuÕ doanh thu nh­ng do c¬ chÕ khÊu trõ nªn lµm gi¶m sè thuÕ VAT. §Ó bï ®¾p nguån thu, Thuþ §iÓn ®· t¨ng phÝ b¶o hiÓm 1% trªn tæng quÜ l­¬ng. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn Thuþ §iÓn còng ®· ®iÒu chØnh thuÕ suÊt vµ bæ sung thªm møc thuÕ vµo. Thø t­: §èi víi nh÷ng ®Çu t­ trang thiÕt bÞ, m¸y mãc khi thùc hiÖn VAT cung ®­îc khÊu trõ. Thø n¨m: Kh«ng qui ®Þnh cho miÔn gi¶m VAT v× kh«ng thÓ dïng chÝnh s¸ch thuÕ VAT ®Ó trî cÊp. Qua kinh nghiÖm cña Thôy §iÓn, muèn thùc hiÖn tèt VAT cÇn ph¶i tæ chøc hÖ thèng kÕ to¸n rÊt tèt vµ trong tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c xÝ nghiÖp, c«ng ty, kû luËt qu¶n lý ph¶i chÆt chÏ. * Bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ c¸c n­íc ®· tÝnh thuÕ GTGT. Qua nghiªn cøu kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ¸p dông thuÕ GTGT c¸c héi th¶o trao ®æi kinh nghiÖm víi c¸c chuyªn gia thuÕ GTGT cña c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ mét sè n­íc cã thÓ rót ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm nhu sau: - ThuÕ GTGT lµ mét lo¹i thuÕ cã nhiÒu ­u ®iÓm cÇn nghiªn cøu ¸p dông nh»m gãp phÇn thóc ®Èy ho¹t ®éng SXKD ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i,t¹o nguån thu æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cho Ng©n s¸ch quèc gia. Nh­ng kh«ng thÓ vµ kh«ng nªn ¸p dông thÝ diÓm thuÕ GTGT trong ph¹m vi hÑp ë mét sè ngµnh vµ mét sè ®¬n vÞ. 1.2. KÕ to¸n thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp 1.2.1. ý nghÜa vµ nhiÖm vô cña kÕ to¸n thuÕ GTGT Môc ®Ých cña thuÕ GTGT lµ nh»m khuyÕn khÝch chuyªn m«n ho¸ cao, khuyÕn khÝch c¸c nhµ DN ®Çu t­ mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¹o tÝch luü cao cho DN, t¨ng tû lÖ huy ®éng cho NSNN. ThuÕ GTGT gãp phÇn khuyÕn khÝch m¹nh mÏ s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu v× møc thuÕ hµng xuÊt khÈu 0%, ngoµi ra cßn ®­îc tho¸i tr¶ l¹i toµn bé sè thuÕ GTGT ®· nép ë kh©u tr­íc, t¹o ®iÒu kiÖn c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu cã t¸c dông thiÕt thùc b¶o vÖ SXKD hµng néi ®Þa, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng ho¸ theo h­íng xuÊt khÈu. 1.2.2. Chøng tõ kÕ to¸n sö dông * Ho¸ ®¬n chøng tõ §Ó thùc hiÖn kÕ to¸n thuÕ GTGT c¸c CSKD ph¶i thùc hiÖn chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Bé Tµi chÝnh. D­íi ®©y lµ mét sè ho¸ ®¬n, chøng tõ cã liªn quan. §­îc quy ®Þnh cô thÓ t¹i môc I, phÇn B, Th«ng t­ sè 120/2003/TT-BTC ngµy 12/12/2003 cña BTC: “ C¸c CSKD khi mua, b¸n hµng ho¸, dÞch vô ph¶i thùc hiÖn chÕ ®é ho¸ ®¬n, chøng tõ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ” a/ Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng: C¸c CSKD thuéc ®èi t­îng nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ khi b¸n hµng ho¸, cung øng dÞch vô chÞu thuÕ GTGT ph¶i sö dông hãa ®¬n GTGT, kÓ c¶ tr­êng hîp b¸n hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ TT§B ( trõ tr­êng hîp ®­îc dïng ho¸ ®¬n, chøng tõ ®Æc thï ghi gi¸ thanh to¸n lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT ). Khi lËp ho¸ ®¬n ph¶i sö dông mÉu sè 01 GTKT – 3L1 víi tr­êng hîp b¸n hµng ho¸ víi sè l­îng lín hoÆc mÉu sè 01 GTKT – 2LL cho hµng ho¸ b¸n víi sè l­îng nhá. b/ Ho¸ ®¬n b¸n hµng: C¸c CSKD thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp, khi b¸n hµng, dÞch vô ph¶i sö dông “ Ho¸ ®¬n b¸n hµng ” do Bé tµi chÝnh ph¸t hµnh. Khi lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng ph¶i sö dông mÉu sè 02 GTKT – 3LN cho tr­êng hîp b¸n hµng ho¸ víi sè l­îng lín hoÆc mÉu sè 02 GTKT – 2LN cho hµng ho¸ b¸n víi sè l­îng nhá. c/ Ho¸ ®¬n tù in, chøng tõ ®Æc thï: C¸c CSKD sö dông lo¹i ho¸ ®¬n, chøng tõ tù in, ph¶i ®¨ng kÝ mÉu ho¸ ®¬n, chøng tõ tù in víi Bé Tµi chÝnh ( Tæng côc thuÕ ) vµ chØ ®­îc sö dông khi ®· cã th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cña Bé Tµi chÝnh ( Tæng côc ThuÕ ). Ho¸ ®¬n tù in ph¶i ®¶m b¶o ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c néi dung th«ng tin theo quy ®Þnh cña ho¸ ®¬n, chøng tõ ( ho¸ ®¬n GTGT, ho¸ ®¬n b¸n hµng ). C¸c chøng tõ ®Æc thï nh­ tem b­u ®iÖn, vÐ m¸y bay, vÐ xæ sè, gi¸ ghi trªn vÐ lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT. d/ B¶ng kª b¸n lÎ hµng ho¸, dÞch vô: C¸c CSKD trùc tiÕp b¸n lÎ hµng ho¸ cho ng­êi tiªu dïng, ®èi víi hµng ho¸ cã gi¸ b¸n d­íi møc quy ®Þnh ph¶i lËp ho¸ ®¬n GTGT hoÆc ho¸ ®¬n b¸n hµng th«ng th­êng, nÕu c¬ së kh«ng lËp ho¸ ®¬n th× ph¶i lËp b¶n kª hµng b¸n lÎ theo mÉu b¶n kª cña c¬ quan ThuÕ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ GTGT. Tr­êng hîp ng­êi mua yªu cÇu lËp ho¸ ®¬n GTGT hoÆc ho¸ ®¬n b¸n hµng th× ph¶i lËp theo ®óng qui ®Þnh. e/ B¶ng kª thu mua n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n cña ng­êi trùc tiÕp s¶n xuÊt: Tr­êng hîp nµy ®­îc ¸p dông ®èi víi c¬ së s¶n xuÊt, chÕ biÕn mua hµng ho¸ lµ c¸c mÆt hµng n«ng, l©m, thuû s¶n cña s¶n xuÊt trùc tiÕp b¸n ra th× ph¶i lËp “B¶ng kª thu mua hµng n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n cña ng­êi s¶n xuÊt trùc tiÕp” theo mÉu quy ®Þnh. 1.2.3. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông bao gåm: TK 133-" ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ " vµ TK 3331-" ThuÕ GTGT ph¶i nép " * TK 133 " ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ " · Néi dung ph¶n ¸nh: Tµi kho¶n 133 dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ, ®· khÊu trõ vµ cßn ®­îc khÊu trõ. · §èi t­îng sö dông TK133: Tµi kho¶n nµy chØ ®­îc ¸p dông ®èi víi c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. KÕt cÊu cña tµi kho¶n 133: Bªn nî: Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ. Bªn cã: - Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· ®­îc khÊu trõ - KÕt chuyÓn sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®­îc khÊu trõ - ThuÕ GTGT cña hµng mua ph¶i tr¶ l¹i - Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· ®­îc hoµn l¹i. * TK 3331 " ThuÕ GTGT ph¶i nép " · Néi dung ph¶n ¸nh: Tµi kho¶n 3331 dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu ra, sè thuÕ GTGT ph¶i nép, sè thuÕ GTGT ®· nép vµ sè thuÕ GTGT cßn ph¶i nép vµo NSNN. · §èi t­îng sö dông: Tµi kho¶n 3331 ¸p dông cho c¸c CSKD nép thuÕ GTGT t._.