Kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ tại Công ty vật tư và xuất nhập khẩu Hà Nội

Lêi nãi ®Çu S¶n xuÊt, trao ®æi, ph©n phèi, tiªu dïng lµ dßng vËn ®éng mu«n thña cña mäi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt, cña mäi x· héi, trong ®ã s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt lµ c¬ së ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi. Khi nãi ®Õn s¶n xuÊt ph¶i nãi ®Õn tiªu dïng, cã cung ph¶i cã cÇu vµ ng­îc l¹i. Tiªu dïng t¹o ra môc ®Ých vµ lµ ®éng c¬ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng tiªu thô (b¸n hµng) s¶n phÈm lµ kh©u cuèi cïng kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Thùc hiÖn viÖc cung cÊp s¶n phÈm hµng ho¸ tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. NhÊt lµ khi nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ®· vµ ®ang chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc, c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh cã sù ®æi míi s©u s¾c ®· t¸c ®éng rÊt lín tíi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®øng tr­íc sù c¹nh tranh hÕt søc gay g¾t chÞu sù ®iÒu tiÕt cña c¸c quy luËt kinh tÕ. §øng tr­íc hiÖn tr¹ng nh­ vËy, viÖc s¶n xuÊt ra thµnh phÇm ®· khã nh­ng viÖc tiªu thô nã cßn khã kh¨n h¬n nhiÒu. Cã thÓ nãi r»ng: tiªu thô hay kh«ng tiªu thô s¶n phÈm quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i hay kh«ng tån t¹i, sù ph¸t triÓn hay ph¸ s¶n cña doanh nghiÖp. ý thøc ®­îc ®iÒu ®ã, C«ng ty VËt t­ vµ xuÊt nhËp khÈu ®· kh«ng ngõng ®Çu t­ chiÒu s©u, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, c¶i tiÕn mÉu m· mÆt hµng, n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm nh»m môc tiªu b¸n s¶n phÈm sao cho cã lîi nhuËn cao. Bªn c¹nh ®ã, ë C«ng ty vËt t­ vµ xuÊt nhËp khÈu, c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung, kÕ to¸n thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nãi riªng lu«n ®­îc chó träng ®æi míi nh»m ph¸t huy t¸c dông trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Tuy vËy kh«ng ph¶i kh«ng cßn tån t¹i nh÷ng vÊn ®Ò cÇn th¸o gì. XuÊt ph¸t tõ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn ®Æt ra cho c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, sau khi ®i s©u vµo kh¶o s¸t nghiªn cøu t×nh h×nh thùc tÕ c«ng t¸c nµý ë C«ng ty em chän ®Ò tµi: "KÕ to¸n thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô t¹i C«ng ty vËt t­ vµ xuÊt nhËp khÈu Hµ Néi". Qua thêi gian thùc tËp t¹i phßng kÕ to¸n cña C«ng ty ®· gióp em hiÓu râ vÒ c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n gi÷a thùc tÕ víi häc tËp ë tr­êng, t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho c«ng t¸c sau nµy. Bµi viÕt Ýt nhiÒu cã nh÷ng sai sãt em mong thÇy, c« gi¸o trong phßng kÕ to¸n gãp ý ®Ó chuyªn ®Ò thªm phong phó vÒ lý luËn vµ thiÕt thùc vÒ thùc tiÔn. Néi dung cña ®Ò tµi gåm 3 phÇn chÝnh. PhÇn thø nhÊt: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt PhÇn thø hai: T×nh h×nh tæ chøc kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm ë C«ng ty vËt t­ vµ xuÊt nhËp khÈu PhÊn thø ba: Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm ë C«ng ty VËt t­ vµ xuÊt nhËp khÈu. PhÇn thø nhÊt Lý luËn chung vÒ tæ chøc kÕ to¸n thµnh phÈm tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. I. Thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm vµ yªu cÇu qu¶n lý 1.1 Vai trß, vÞ trÝ cña thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm trong doanh nghiÖp. Tæ chøc tèt c«ng t¸c thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm ë doanh nghiÖp sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt ph¸t triÓn, thóc ®Èy qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vèn tõ nh÷ng sè liÖu cña kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm, chñ doanh nghiÖp cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc møc ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch vÒ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh, tiªu thô vµ lîi nhuËn. Tõ ®ã hä cã thÓ biÕt ®­îc kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô c¸c mÆt hµng cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng, kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. §Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®Çu t­ hoÆc cho vay hoÆc còng cã thÓ lµ cã quan hÖ lµm ¨n víi doanh nghiÖp kh¸c. KÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm cã quan hÖ mÊt thiÕt víi nhau vµ bæ sung cho nhau. KÕ to¸n thµnh phÈm ph¶n ¸nh ®Èy ®ñ chÝnh x¸c, kÞp thêi t×nh h×nh nhËp kho vµ xuÊt kho thµnh phÈm, thanh to¸n tiÒn hµng vµ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ tiªu thô. 1.2 Sù cÇn thiÕt qu¶n lý vµ c¸c yªu cÇu qu¶n lý c¬ b¶n. Tiªu thô s¶n phÈm cã ý nghÜa quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ víi c¸c doanh nghiÖp nãi riªng. §èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n: Thùc hiÖn tiªu thô s¶n phÈm lµ tiÒn ®Ò c©n ®èi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dông, gi÷a tiÒn hµng trong l­u th«ng. §Æc biÖt lµ ®¶m b¶o c©n ®èi s¶n xuÊt gi÷a c¸c ngµnh, c¸c khu vùc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. C¸c ®¬n vÞ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn mét c¸ch ®éc lËp mµ gi÷a chóng cã quan hÖ kh¨ng khÝt víi nhau. Qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng. §èi víi doanh nghiÖp: Cã b¸n s¶n phÈm ®­îc doanh nghiÖp míi cã ®iÒu kiÖn bï ®¾p ®­îc toµn bé chi phÝ chi ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô, thùc hiÖn môc tiªu thu lîi nhuËn vµ t¨ng tr­ëng æn ®Þnh, ®¶m b¶o qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, t¨ng lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o ®iÒu kiÖn më réng t¸i s¶n xuÊt. Tõ ý nghÜa to lín cña tiªu thô s¶n phÈm ®èi víi trong doanh nghiÖp còng nh­ ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n mµ ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó tæ chøc kÕ to¸n thµnh phÈm khoa häc, hîp lý ®óng chÕ ®é tµi chÝnh kÕ to¸n cña nhµ n­íc, sÏ ®¶m b¶o ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, trung thùc, kh¸ch quan t×nh h×nh nhËp xuÊt tån kho thµnh phÈm t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch tiªu thô thµnh ph¶am, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. Yªu cÇu s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp chi phèi rÊt lín ®Õn ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm vµ qu¸ tr×nh tiªu thô. Tõ ®ã nã chi phèi ®Õn yªu cÇu qu¶n lý kÕ to¸n thµnh phÈm vµ qu¸ tr×nh tiªu thô thµnh phÈm. 2.1 Thµnh phÈm vµ qu¶n lý thµnh phÈm. S¶n xuÊt ra thµnh phÈm hµng ho¸ lµ nhiÖm vô quan träng hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doan. S¶n phÈm s¶n xuÊt ra cÇn thiÕt ph¶i tiªu thô mét c¸ch nhanh chãng ®Ó ®em l¹i lîi Ých cho c¶ ngêi s¶n xuÊt vµ c¶ ng­êi tiªu dông. S¶n phÈm s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp bao gåm c¶ thµnh phÈm b¸n thµnh phÈm vµ lao vô nh»m phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña doanh nghiÖp. Thµnh phÈm lµ nh÷ng s¶n phÈm ®· ®­îc gia c«ng chÕ biÕn xong ë giai ®o¹n c«ng nghÖ cuèi cïng cña quy tr×nh s¶n xuÊt. Chóng ®­îc kiÓm tra kÜ thuËt ®­îc x¸c nhËn ®· phï hîp víi tiªu chuÈn quy ®Þnh vµ ®­îc nhËp kho hoÆc giao b¸n trùc tiÕp cho kh¸ch hµng. Thµnh phÈm la mét bé phËn chiÕm tû räng lín trong s¶n phÈm cña mét doanh nghiÖp nã cã sù kh¸c biÖt so víi b¸n thµnh phÈm. B¸n thµnh phÈm lµ nh÷ng s¶n phÈm chØ kÕt thóc mét hoÆc mét sè c«ng ®o¹n trong quy tr×nh c« c«ng ®o¹n trong quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt (kh«ng ph¶i lµ c«ng ®o¹n cuèi cïng) ®­îc nhËp kho hay chuyÓn giao ®Ó tiÕp tôc chÕ biÕn cã thÓ tiªu thô ra bªn ngoµi. Thµnh phÈm ®­îc biÓu hiÖn trªn hai mÆt gi¸ trÞ vµ sè l­îng. MÆt sè l­îng cña thµnh phÈm ®­îc x¸c ®Þnh b»ng ®¬n vÞ ®o l­êng phï hîp víi tÝnh chÊt cña nã nh­: kg, mÐt. Nã h¶n ¸nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp quy m« s¶n xuÊt g¾n liÒn víi quy tr×nh c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh. ChÊt l­îng cña thµnh phÈm ph¶n ¸nh gi¸ trÞ sö dông cña thµnh phÈm vµ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng gi¸ trÞ phÇn tr¨m tèt xÊu hoÆc gi¸ trÞ phÈm cÊp (lo¹i 1,2).. cña thµnh phÈm. S¶n xuÊt s¶n phÈm hµng lµ mét qu¸ tr×nh diÔn ra mét c¸ch th­êng xuyªn vµ cã tÝnh chÊt ph©n c«ng lao ®éng, chuyªn m«n ho¸ cao. Trong mét ngµnh kinh tÕ s¶n phÈm cña C«ng ty nµy cã thÓ lµ vËt liÖu cña C«ng ty kh¸c. Thµnh phÈm cã ý nghÜa v« cïng quan träng ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ vµ b¶n thÇn mèi doanh nghiÖp. Trong ph¹m vi mét doanh nghiÖp, khèi l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh (thµnh phÈm) lµ c¬ së ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ vµ lµ c¨n cø chøng minh doanh nghiÖp ®· hoµn thµnh tèt mäi chØ tiªu kÕ ho¹ch s¶n xuÊt. Thµnh phÈm cña doanh nghiÖp ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn hay kh«ng sÏ quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy, thµnh phÈm cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt ra ph¶i ®¶m b¶o ®¸p øng ®­îc c¸c ®ßi hái vÒ mÆt kÜ thuËt cña ng­êi tiªu dïng nh­ng vÉn ®¶m b¶o sù phï hîp vÒ mÆt gi¸ c¶ vµ t¹o sù c¹nh tranh cao. Tãm l¹i, thµnh phÈm lµ kÕt qu¶ lao ®éng s¸ng t¹o cña tËp thÓ ng­êi lao ®éng lµ c¬ së ®Ó t¹o ra thu nhËp cña doanh nghiÖp vµ ®¸nh gi¸ quy m« cña doanh nghiÖp ®ã. Mäi tæn thÊt vÒ thµnh phÈm tr­íc hÕt ¶nh h­ëng ®Õn doanh nghiÖp vµ tiÕp n÷a ¶nh h­ëng ®Õn t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp kh¸c. ChÝnh v× vËy, yªy cÇu ®Æt ra lµ ph¶i qu¶n lý tèt thµnh phÈm ®i ®«i víi viÖc kiÓm tra gi¸m s¸t chÆt chÏ vÒ chÊt l­îng, sè l­îng vµ chñng lo¹i thµnh phÈm, gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng qu¶n lý. Yªu cÇu qu¶n lý thµnh phÈm. VÒ sè l­îng: C«ng viÖc nµy ®ßi hái ph¶i th­êng xuyªn ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, t×nh h×nh nhËp - xuÊt kho thµnh phÈm kÞp thêi ph¸t hiÖn vµ xö lý c¸c tr­êng hîp hµng ho¸ tån ®äng l©u trong kho tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng thµnh phÈm dÉn ®Õn ø ®äng vèn. CÇn ph©n biÖt gi÷a l­îng tån kho cÇn thiÕt vµ l­îng tån kho do kh«ng tiªu thô ®­îc thµnh phÈm. VÒ chÊt l­îng: Bªn c¹nh viÖc qu¶n lý vÒ mÆt sè l­îng doanh nghiÖp cÇn qu¶n lý chÆt chÏ kh©u kiÓm tra chÊt l­îng, tr¸nh ®­a ra c¸c s¶n phÈm kÐm chÊt l­îng bëi trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay nã sÏ ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. §i ®«i víi viÖc th­êng xuyªn t¨ng c­êng chÊt l­îng s¶n phÈm, doanh nghiÖp cÇn ph¶i th­êng xuyªn c¶i tiÕn mÉu m·, chñng lo¹i mÆt hµng nh»m ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña x· héi. 2.2 Tiªu thô thµnh phÈm vµ qu¶n lý tiªu thô thµnh phÈm. a. Tiªu thô thµnh phÈm Tiªu thô lµ qu¸ tr×nh trao ®æi ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm hµng ho¸, lµ qu¸ tr×nh doanh nghiÖp chuyÓn ho¸ vèn tõ h×nh th¸i hiÖn vËt (hµng) sang h×nh th¸i tiÒn tÖ (tiÒn). Nh­ vËy tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ lµ kh©u cuèi cïng trong chu tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Th«ng qua qóa tr×nh tiªu thô, nhu cÇu ng­êi tiªu dïng, vÒ mÆt gi¸ trÞ sö dông ®ù¬c tho¶ m·n vµ ng­êi b¸n thùc hiÖn ®­îc gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸. Qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ cã thÓ chi­a thµnh hai giai ®o¹n. Giai ®o¹n 1: §¬n vÞ b¸n hµng c¨n cø vµo hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt ®Ó giao s¶n phÈm cho ®¬n vÞ mua. Giai ®o¹n nµy ph¶n ¸nh mét mÆt qu¸ tr×nh vËn ®éng cña hµng ho¸. Tuy nhiªn, nã ch­a ph¶n ¸nh ®­îc kÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸, ch­a cã c¬ së ®¶m b¶o cho qóa tr×nh tiªu thô hµng ho¸ hoµn thµnh. Giai ®o¹n 2: Kh¸ch hµng tr¶ tiÒn hoÆc x¸c nhËn sÏ tr¶ tiÒn, khi ®ã qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ ®· ®­îc hoµn tÊt ®¬n vÞ cã thu nhËp ®Ó bï ®¾p chi phÝ vµ h×nh thµnh kÕt qu¶ kinh doanh. Tãm l¹i, qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ ë doanh nghiÖp cã dÆc ®iÓm nh­ sau: - §ã lµ sù mua b¸n cã tho¶ thuËn: doanh nghiÖp ®ång ý b¸n kh¸ch hµng ®ång ý mua vµ tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn. - Cã sù thay ®æi quyÒn së h÷u vÒ hµng ho¸ tõ doanh nghiÖp sang kh¸ch hµng - Doanh nghiÖp giao cho kh¸ch hµng mét khèi l­îng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh vµ nhËn l¹i tõ kh¸ch hµng mét kho¶n tiÒn hay mét kho¶n nî. Doanh thu b¸n hµng ®­îc x¸c ®Þnh theo gi¸ b¸n cã thuÕ GTGT hoÆc ch­a cã thuÕ GTGT tuú thuäc doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp hay khÊu trõ. b. Yªu cÇu qu¶n lý tiªu thô thµnh phÈm. ViÖc tiªu thô thµnh phÈm liªn quan ®Õn tõng kh¸ch hµng, tõng ph­¬ng thøc b¸n hµng tõng thÓ thøc thanh to¸n, tõng lo¹i thµnh phÈm nhÊt ®Þnh, do ®ã c«ng t¸c qu¶n lý tiªu thô thµnh phÈm cÇn b¸m s¸t c¸c yªu cÇu c¬ b¶n sau: - Ph¶i n¾m b¾t theo dâi chÝnh x¸c khèi l­îng thµnh phÈm tiªu thô gi¸ thµnh vµ gi¸ b¸n cña tõng loaÞ thµnh phÈm tiªu thô. - Qu¶n lý chÆt chÏ tõng ph­¬ng thøc b¸n hµng, tõng thÓ thøc thanh to¸n ®ång thêi ph¶i theo dâi t×nh h×nh thanh to¸n c«ng nî cña kh¸ch hµng ®Ó cã biÖn ph¸p thu håi vèn ®Çy ®ñ, kÞp thêi. - Theo dâi chÆt chÏ c¸c tr­êng hîp lµm gi¶m doanh thu b¸n hµng nh­: chiÕt khÊu b¸n hµng, gi¶m gi¸ hµng b¸n vµ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. - §¶m b¶o thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô nép thuÕ víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc II. NhiÖm vô kÕ to¸n vµ néi dung tæ chøc kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm. 1. NhiÖm vô cña kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm. §Ó t¨ng c­êng c«ng t¸c chØ ®¹o s¶n xuÊt kinh doanh, ®Ó kÕto¸n thùc sù lµ c«ng cô s¾c bÐn cã hiÖu lùc, kh«ng ngõng khai th¸c mäi kh¶ n¨ng tiÒn tµng nh»m thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ tiªu thô cña doanh nghiÖp th× kÕ to¸n thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: - Tæ chøc theo dâi, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, kÞp thêi giam ®èc chÆt chÏ t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng nhËp xuÊt cña tõng lo¹i thµnh phÈm vµ hµng ho¸ trªn c¶ hai mÆt hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ - Tæ chøc theo dâi, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c qu¸ trinh b¸n hµng, ghi chÐp ®Çy ®ñ c¸c kho¶n chi phÝ b¸n hµng, doanh thu b¸n hµng, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt mét c¸ch chÝnh x¸c. - LËp vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ®óng chÕ ®é, kÞp thêi cung cÊp c¸c th«ng tin kinh tÕ cÇn thiÕt cho c¸c bé phËn liªn quan, ®ång thêi ®Þnh kú tiÕn hµnh ph©n tÝch kinh tÕ ®èi víi ho¹t ®éng tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶. Thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô trªn sÏ qu¶n lý tèt thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm. Tuy nhiªn, nh÷ng vai trß chØ ph¸t huy t¸c dông khi kÕ to¸n n¾m v÷ng néi dung viÖc tæ chøc kÕ to¸n. 2. Yªu cÇu qu¶n lý vµ tæ chøc kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm. 2.1 Yªu cÇu cña kÕ to¸n thµnh phÈm. XuÊt ph¸t tõ vÞ trÝ vai trß quan träng cña kÕ to¸n trong c«ng t¸c qu¶n lý, kÕ to¸n thµnh phÈm ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c yªu cÇu sau: - Ph¶n ¸nh vµ gi¸m s¸t t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n phÈm vÒ sè l­îng chÊt l­îng còng nh­ chñng lo¹i thµnh phÈm. - Ph¶n ¸nh kÞp thêi t×nh h×nh nhËp, xuÊt kho thµnh phÈm nh»m ®¸nh gi¸ ®óng kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Thµnh phÈm cña mét doanh nghiÖp nãi chung gåm nhiÒu lo¹i vµ cã ýªu cÇu vÒ b¶o qu¶n, qu¶n lý vµ dù tr÷ kh¸c nhau. V× vËy kÕ to¸n thµnh phÈm ph¶i ®­îc tæ chøc mét c¸ch hîp lý, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ t¹i doanh nghiÖp. Ngoµi nh÷ng yªu cÇu chung cña kÕ toµn, kÕ to¸n thµnh phÈm cÇn tu©n thñ c¸c yªu cÇu sau ®óng sè l­îng, chÊt l­îng thµnh phÈm. Cã nh­ vËy míi x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña tõng ®¬n vÞ, ph©n x­ëng. Cã sè liÖu ®Ó so s¸nhvíi c¸c chØ tiªu kinh tÕ kh¸c vµ víi kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra. §ång thêi cã ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé theo tõng bé phËn s¶n xuÊt. - Ph¶i cã sù ph©n c«ng vµ kÕ hîp chÆt chÏ trong c¸c c«ng t¸c ghi chÐp kÕ to¸n thµnh phÈm gi÷a phßng kÕ to¸n vµ nh©n viªn h¹ch to¸n ë ph©n x­ëng, gi÷a kÕ to¸n vµ thñ kho...bëi tr¸ch nhiÖm qu¶n lý liªn quan ®Õn nhiÒu bé phËn. H¹ch to¸n nhËp - xuÊt - tån kho thµnh phÈm ph¶i ®­îc ph¶n ¸nh theo gi¸ trÞ thùc tÕ, ®¶m b¶o cho c«ng t¸c kÕ to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ®óng ®¾n. 2.2 §¸nh gi¸ thµnh phÈm. §¸nh gi¸ thµnh phÈm lµ c¬ së tæ chøc, qu¶n lý vµ h¹ch to¸n thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô. Trong doanh nghiÖp, cã thÓ sö dông hai c¸ch ®¸nh gi¸: ®¸nh gi¸ thùc tÕ vµ ®¸nh gi¸ theo gi¸ h¹ch to¸n. a. §¸nh gi¸ theo gi¸ thùc tÕ Gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm nhËp khoa bao gåm toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm, nã ®­îc x¸c ®Þnh tuú thuéc vµo tõng nguån nhËp. Thµnh phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt chÕ t¹o nhËp kho ®­îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ thµnh c«ng x­ëng thùc tÕ bao gåm: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung. Thµnh phÈm thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn ®¸nh gi¸ theo gi¸ thµnh thùc tÕ bao gåm: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (®em gia c«ng), chi phÝ thuª ngoµi gia c«ng vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ biÕn. b. §¸nh gi¸ thµnh phÈm theo gi¸ h¹ch to¸n. Ngoµi gi¸ thµnh thùc tÕ cña thµnh phÈm do yªu cÇu cña c«ng t¸c kÕ to¸n nhËp kho hµng ngµy nªn thµnh phÈm cßn ®­îc tÝnh theo gi¸ h¹ch to¸n. Gi¸ h¹ch to¸n lµ lo¹i gi¸ do doanh nghiÖp quy ®Þnh cã tÝnh chÊt æn ®Þnh. Gi¸ nµý chØ ®ù¬c dïng ®Ó ghi sæ kÕ to¸n thµnh phÈm hµng ngµý chø kh«ng ®­îc dïng ®Ó giao dÞch víi bªn ngoµi. Doanh nghiÖp cã thÓ lÊy gi¸ kÕ ho¹ch hoÆc gi¸ nhËp kho thèng nhÊt ®Ó lµm gi¸ h¹ch to¸n. Theo ph­¬ng nµý hµng ngµý kÕ to¸n ghi sæ vÒ c¸c nghiÖp vô nhËp xuÊt hµng theo gi¸ h¹ch to¸n. = x Cuèi kú sau khi ®· tÝnh ra gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm nhËp kho kÕ to¸n sÏ tiÕn hµnh chØnh gi¸ h¹ch to¸n theo gi¸ thùc tÕ. §ång thêi x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm xuÊt kho trong kú vµ tån kho cuèi kú theo c«ng thøc. = x Trong ®ã: = §èi víi thµnh phÈm xuÊt kho còng ®­îc thÓ hiÖn theo gi¸ thùc tÕ. V× thµnh phÈm nhËp kho cã thÓ theo nh÷ng gi¸ thùc tÕ kh¸c nhau ë tõng thêi ®iÓm kh¸c c«ng nghiÖp nhau trong kú h¹ch to¸n nªn ph¶i tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm xuÊt kho. Cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p sau: + Ph­¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh. Gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm xuÊt kho ®­îc c¨n cø vµo ®¬n gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm nhËp kho theo tõng l«, tõng lÇn nhËp vµ sè l­îng xuÊt kho theo tõng lÇn. Ph­¬ng ph¸p nµu thÝch hîp víi doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n riªng tõng l« thµnh phÈm. + Theo ph­¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn = x  + = + §©y lµ ph­¬ng ph¸p hay ®­îc sö dông nhÊt t¹i c¸c doanh nghiÖp do tÝnh tiÖn lîi vµ hiÖu qu¶ cña chóng. Gi¸ thùc tÕ xuÊt kho = Sè l­îng xuÊt kho x §¬n gi¸ b×nh qu©n ®Çu kú + TÝnh theo ®¬n gi¸ vèn thùc tÕ tån ®Çu kú §¬n gi¸ vèn thùc tÕ TP.tån ®Çu kú= Ph­¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n ph¶n ¸nh kÞp thêi biÕn ®éng thµnh phÈm trong kú, tuy nhiªn kh«ng chÝnh x¸c v× kh«ng tÝnh ®Õn sù biÕn ®éng gi¸ c¶ kú nµy. 2.3 KÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm. KÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm theo dâi cô thÓ tõng lo¹i, nhãm thËm chÝ tíi c¶ tõng thø thµnh phÈm ë tõng kho trªn c¶ hai chØ tiªu: hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ, theo ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm b¶o qu¶n. ViÖc kÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm ®­îc thùc hiÖn ®ång thêi ë kho vµ phßng kÕ to¸n. Cã thÓ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu mét trong ba ph­¬ng ph¸p sau. * Ph­¬ng ph¸p ghi thÎ song song. ë kho: ViÖc ghi chÐp t×nh h×nh nhËp - xuÊt - tån kho ®­îc thu kho tiÕn hµnh trªn thÎ kho vµ ghi theo chØ tiªu sè l­îng. Khi nh©n chøng tõ nhËp, xuÊt thµnh phÈm thñ kho ph¶i kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p cña chøng tõ råi tiÕn hµnh ghi chÐp sè thùc nhËp, xuÊt vµo chøng tõ vµ thÎ kho. Cuèi ngµy tÝnh ra sè tån kho ghi vµo thÎ kho. §Þnh kú thñ kho göi hoÆc kÕ to¸n xuèng kho nh©n c¸c chøng tõ nhËp xuÊt ®· ®­îc ph©n lo¹i theo tõng thø thµnh phÈm cho phßng kÕ to¸n. ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông sæ (thÎ) chi tiÕt thµnh phÈm lµ c¸c chøng tõ nhËp xuÊt do thñ kho göi lªn sau khi ®· ®­îc kiÓm tra hoµn chØnh, ®Çy ®ñ. Sæ chi tiÕt thµnh phÈm còng gièng nh­ thÎ kho nh­ng cã thªm cét theo dâi phÇn gi¸ trÞ thµnh phÈm. Cuèi th¸ng, kÕ to¸n céng sæ chi tiÕt vµ tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi chiÕu víi kÕ to¸n tæng hîp nhËp - xuÊt - tån kho thµnh phÈm theo tõng lo¹i. ­u ®iÓm: ghi chÐp ®¬n gi¶n dÔ kiÓm tra ®èi chiÕu. Nh­îc ®iÓm: ViÖc ghi chÐp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n cßn trïng lËp vÒ chØ tiªu, sè l­îng, h¬n n÷a viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu chñ ýÕu tiÕn hµnh vÒ cuèi th¸ng do vËy h¹n chÕ chøc n¨ng kiÓm tra cña kÕ to¸n. * Ph­¬ng ph¸p ghi sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. §èi chiÕu: Theo ph­¬ng ph¸p nµy ë kho sö dông thÎ kho ®Ó h¹ch to¸n chØ tiªu sè l­îng nhËp, xuÊt kho cña tõng thø thµnh phÈm ë phßng kÕ to¸n sö dông sè l­îng vµ gi¸ trÞ nhËp xuÊt tån kho cña tõng thø thµnh phÈm vµo thêi ®iÓm cuèi th¸ng. VÒ thñ tôc: ë kho: Thñ tôc ghi chÐp t×nh h×nh nhËp xuÊt tån kho ®Ó h¹ch to¸n sè l­îng nhËp, xuÊt thñ kho tiÕn hµnh kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ råi sau ®ã ghi sæ thùc nhËp, thùc xuÊt vµo chøng tõ vµ thÎ kho, cuèi ngµý tÝnh ra sè tån kho ghi vµo thÎ kho. Cuèi kú thñ kho göi c¸c chøng tõ nhËp xuÊt ®· ®­îc ph©n lo¹i cho phßng kÕ to¸n. ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp, xuÊt tån cña tõng thø thµnh phÈm theo tõng kho dïng cho c¶ n¨m, sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn chi ghi cuèi th¸ng mét lÇn. §Ó cã sè liÖu ghi vµo sæi ®èi chiÕu lu©n chuyÓn kÕ to¸n ph¶i lËp c¸c b¶ng kª nhËp vµ b¶ng kª xuÊt theo tõng thø tù thµnh phÈm trªn c¬ së chøng tõ nhËp, xuÊt do thñ kho ®Þnh kú göi lªn. Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®­îc theo dâi vÒ chØ tiªu sè l­îng vµ gi¸ trÞ. Cuèi th¸ng tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn víi thÎ kho vµ sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp. ¦u ®iÓm: Khèi l­îng ghi chÐp cña sæ kÕ to¸n ®­îc gi¶m bít do chØ ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng. Nh­îc ®iÓm: ViÖc ghi sæ vÉn cßn trïng lËp (ë phßng kÕ to¸n vÉn theo dâi c¶ chØ tiªu hiÖ vËt vµ gi¸ trÞ). ViÖc kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n chØ tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng nªn h¹n chÕ t¸c dông kiÓm tra trong c«ng t¸c qu¶n lý. Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã nghiÖp vô nhËp xuÊt nhiÒu, kh«ng cã ®iÒu kiÖn ghi chÐp kÕ to¸n t×nh h×nh nhËp xuÊt hµng ngµy. * Ph­¬ng ph¸p ghi sæ sè d­. ë kho: Hµng ngµy thñ kho kiÓm tra ph©n lo¹i tõ vµ ghi sè l­îng nhËp, xuÊt, tån kho vµo tõng thÎ kho t­¬ng øng, ®Þnh kú bµn giao chøng tõ cho phßng kÕ to¸n. Cuèi th¸ng c¨n cø vµo sè dù trªn tõng thÎ kho ®Ó ghi vµo sæ sè d­ (cét sè l­îng) vµ göi lªn phßng kÕ to¸n. ë Phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ sè d­ theo tõng kho dïng cho c¶ n¨m ®Ó ghi sè tån kho cña tõng thø thµnh phÈm vµo cuèi th¸ng theo chØ tiªu gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt trong ®ã kÕ to¸n ghi cét tiÒn d­ cña sæ sè d­ trªn c¬ së sè d­ hiÖn vËt cña thñ kho. Tr­íc hÕt c¨n cø vµo c¸c chøng tõ nhËp xuÊt, kÕ to¸n lËp c¸c b¶ng kª nhËp, xuÊt ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp, xuÊt thµnh phÈm tÝnh ra sè tiÒn ®Ó ghi vµo b¶ng luü kÕ nhËp, xuÊt. Cuèi th¸ng khi nhËn sæ sè d­ do thñ kho göi lªn, kÕ to¸n c¨n cø vµo sè tåm kho cña tõng thµnh phÈm theo chØ tiªu gi¸ trÞ ®Ó ghi vµo cét sè tiÒn ë sæ sè d­. ViÖc kiÓm tra ®èi chiÕu ®­îc tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng. C¨n cø vµo cét sè tiÒn tån kho cuèi th¸ng trªn sæ sè d­ ®Ó ®èi chiÕu cét sè tiÒn tån kho trªn b¶ng luü kÕ nhËp xuÊt vµ sè liÖu cña kÕ to¸n tæng hîp ¦u ®iÓm: Do kÕ to¸n chØ ghi theo gi¸ trÞ nªn qua sè liÖu kÕ to¸n kh«ng biÕt ®­îc sè l­îng hiÖn cã, t×nh h×nh t¨ng gi¶m thµnh phÈm mµ ph¶i xem sè liÖu trªn thÎ kho. Ngoµi ra viÖc kiÓm tra ph¸t hiÖn sai sãt sÏ khã kh¨n. Ph­¬ng ph¸p nµý thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i thµnh phÈm sù biÕn ®éng x¶ý ra th­êng xuyªn, ®ång thêi nh©n viªn kÕ to¸n vµ qu¶n lý cã tr×nh ®é chuyÓn m«n v÷ng vµng, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao, nh»m ®¶m b¶o sè liÖu ghi vµo sæ chÝnh x¸c, trung thùc vµ kh¸ch quan. 2.4 KÕ to¸n tæng hîp thµnh phÈm KÕ to¸n tæng hîp thµnh phÈm dïng ®Ó theo dâi tæng qu¸t t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho toµn bé thµnh phÈm theo gi¸ thùc tÕ. H¹ch to¸n tæng hîp thµnh phÈm cã thÓ sö dông mét trong hai ph­¬ng ph¸p sau: Kª khai th­êng xuyªn vµ kiÓm kª ®Þnh kú. ViÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho ¸p dông t¹i doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tÝnh chÊt chñng lo¹i vËt t­ hµng ho¸ vµ yªu cÇu qu¶n lý ®Ó cã sù vËn ®éng thÝch hîp vµ ph¶i thùc hiÖn nhÊt qu¸n trong niªn ®é kÕ to¸n. Hai ph­¬ng ph¸p nµy cã sù kh¸c nhau c¬ b¶n: Víi ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn, h¹ch to¸n nhËp xuÊt thµnh phÈm ®­îc ghi chÐp vµ ph¶n ¸nh trªn TK155 - thµnh phÈm vµ c¨n cø vµo c¸c chøng tõ kÕ to¸n, kh«ng cÇn thiÕt ph¶i sö dông TK631 - gi¸ thµnh phÈm s¶n xuÊt trong ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, viÖc kiÓm kª thµnh phÈm vÉn ®­îc tiÕn hµnh Ýt nhÊt mçi n¨m mét lÇn vµo niªn ®é kÕ to¸n hoÆc ®Þnh kú cã thÓ kiÓm kª ®Ó ®iÒu chØnh gi÷a sè liÖu kÕ to¸n víi sè liÖu kiÓm kª thùc tÕ. Ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín nã theo dâi vµ ph¶n ¸nh mét c¸ch th­êng xuyªn liªn tôc trªn sæ kÕ to¸n t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho thµnh phÈm sau mçi lÇn ph¸t sinh nghiÖp vô nhËp, xuÊt. Nã gióp cho kÕ to¸n thµnh phÈm qu¶n lý tèt c¶ vÒ mÆt hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ cña thµnh phÈm. Ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú kh«ng ph¶n ¸nh, theo dâi th­êng xuyªn liªn tôc t×nh h×nh nhËp, xuÊt trªn c¸c TK hµng tån kho mµ chØ theo dâi gi¸ trÞ hµng tån kho ®Çu kú vµ cuèi kú. §Ó h¹ch to¸n nhËp, xuÊt c¸c lo¹i thµnh phÈm kÕ to¸n sö dông TK631, TK632. KÕ to¸n kh«ng theo dâi xuÊt kho thµnh phÈm theo c¸c chøng tõ kÕ to¸n vµ kh«ng ghi chÐp theo c¸c chøng tõ xuÊt. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng xuÊt kho ®­îc thùc hiÖn theo c¸c b­íc sau: X¸c ®Þnh tæng sè hµng cã ®Ó b¸n trong kú gåm sè tån ®Çu kú vµ sè hµng nhËp trong kú. Cuèi kú kÕ to¸n tiÕn hµnh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thµnh phÈm tån kho ®i ghi vµo c¸c tµi kho¶n hµng tån kho. Gi¸ trÞ thµnh phÈm xuÊt kho trong kú ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc. = + - KÕ to¸n theo ph­¬ng ph¸p kÓm kª ®Þnh kú rÊt ®¬n gi¶n, gän nhÑ vµ kh«ng ph¶i ®iÒu chØnh gi÷a sè c¸c sè liÖu kiÓm kª nªn gi¶m ®­îc chi phÝ. Nh­îc ®iÓm cña ph­­¬ng ph¸p nµy lµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ vèn thµnh phÈm xuÊt b¸n kh«ng ®­îc chÝnh x¸c trong tr­êng hîp cã hao hôt mÊt m¸t. V× vËy ph­¬ng ph¸p nµý chØ ¸p dông víi c¸c lo¹i hµng tån kho cång kÒnh, ®iÒu kiÖn c©n, ®o, ®Õm kh«ng ®¶m b¶o chÝnh x¸c, quy m« s¶n xuÊt nhá. KÕ to¸n tæng hîp thµnh phÈm theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. Tµi kho¶n sö dông Tµi kho¶n 155 " thµnh phÈm" ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã t×nh h×nh biÕn ®éng thµnh phÈm cña doanh nghiÖp. C¸c tµi kho¶n: TK154, 157, 632 Ph¶n ¸nh nguån nhËp vµ môc ®Ých, ph­¬ng thøc xuÊt b¸n thµnh phÈm trong kú. S¬ ®å: KÕ to¸n thµnh phÈm theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. TK 154 TK 157, 632 TK 642, 3381 TK 412 1 TK 157 TK 632 TK 642, 1381 TK 128, 222 2 3 4 5a 5b 6 5c 7 8 TK 155 TK 154 TK 157, 632 TK 642, 3381 TK 412 1 TK 157 TK 632 TK 642, 1381 TK 128, 222 TK 412 2 3 4 5a 5b 6 5c 7 8 (1) s¶n xuÊt hoÆc thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn nhËp kho (2) S¶n phÈm göi b¸n ký göi ®¹i lý hoÆc hµng ®· b¸n bÞ tr¶ l¹i (3) KiÓm kª thõa (4) §¸nh gi¸ t¨ng. (5a) XuÊt göi b¸n, ký göi ®¹i lý. (5b) Ph¶n ¸nh gi¸ vèn cña hµng göi b¸n ký göi ®¹i lý ®­îc x¸c ®Þnh tiªu thô. (5c) Ph¶n ¸nh gi¸ vèn cu¶ hµng b¸n trùc tiÕp (6) Ph¸t hiÖn thiÕu qua kiÓm kª (7) XuÊt gãp vèn liªn doanh (8) §¸nh gi¸ gi¶m thµnh phÈm KÕ to¸n thµnh phÈm theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. Tµi kho¶n sö dông Tµi kho¶n 155 "thµnh phÈm" dïng ®Ó theo dâi trÞ gi¸ vèn thµnh phÇm tån kho ®Çu kú vµ cuèi kú. Tµi kho¶n 157 " Hµng göi b¸n" dïng ®Ó theo dâi gi¸ trÞ vèn cña hµng göi b¸n, ký göi, ®¹i lý ch­a b¸n ®­îc t¹i thêi ®iÓm kiÓm kª. Tµi kho¶n 632 "gi¸ vèn hµng b¸n" dïng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ vèn tiªu thô KÕt cÊu TK632. Bªn nî: ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn cña thµnh phÈm tån kho ®Çu kú. TrÞ gi¸ vèn cña thµnh phÈm s¶n xuÊt sang nhËp kho Bªn cã: KÕt chuyÓn vµ vèn cña thµnh phÈm s¶n xuÊt sang nhËp kho KÕt chuyÓn gi¸ vèn cña thµnh phÇm ®· tiªu thô chuyÓn vµo x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d­ cuèi kú. 3. Néi dung tæ chøc kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt. NhiÖm vô cña kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm lµ hµng ngµy lËp c¸c ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho. C¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho thµnh phÈm ®Ó x¸c ®Þnh sè thµnh phÈm göi ®i tiªu thô mçi lÇn tiÕn hµnh lËp mét phiÕu. HiÖn nay c¸c C«ng ty ®ang ¸p dông c¸c tµi kho¶n sau ®Ó h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm. TK 157: Hµng göi ®i b¸n TK5112: Doanh thu b¸n c¸c thµnh phÈm. TK531: Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i TK 532: Gi¶m gi¸ hµng b¸n TK 641: Chi phÝ b¸n hµng TK642: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp TK111: TiÒn mÆt TK111: TGNH TK131: Ph¶i thu kh¸ch hµng. TK911: KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh . Tµi kho¶n 511 - Doanh thu b¸n hµng: Ph¶n ¸nh tæng doanh thu b¸n hµng thùc tÕ cña doanh nghiÖp vµ c¸c kho¶n gi¶m trõ tõ ®ã tÝnh ra doanh thu thuÇn vÒ tiªu thô. Tæng doanh thu b¸n hµng thùc tÕ cã thÓ lµ tæng gi¸ thanh to¸n (víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp còng nh­ ®èi t­îng chÞu thuÕ xuÊt khÈu, tiªu thô ®Æc biÖt) hoÆc gi¸ kh«ng cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ). Doanh thu b¸n hµng thùc tÕ lµ doanh thu cña s¶n phÈm, hµng ho¸ ®· ®­îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô, bao gåm tr­êng hîp b¸n ®· thu ®­îc tiÒn ngay vµ ch­a thu ®­îc tiÒn nh­ng kh¸ch hµng ®· chÊp nhËn thanh to¸n. TK 511 lu«n ®­îc ph¶n ¶nh bªn cã trong suèt thêi kú h¹ch to¸n, cuèi kú kÕt chuyÓn toµn bé sang TK 911, TK511 cuèi kú kh«ng cã sè d­ vµ ®ù¬c chi tiÕt thµnh 4 biÓu kho¶n. TK 5111 - Doanh thu b¸n hµng ho¸ TK 5112 Doanh thu b¸n thµnh phÈm TK5113 Doanh thu cung cÊp dÞch vô TK 5114 doanh thu b¸n hµng néi bé TK512 - Doanh thu b¸n hµng néi bé. Tµi kho¶n nµy cã néi dung gièng TK511, ®­îc sö dông trong c¸c ®¬n vÞ phô thuéc nh­ xÝ nghiÖp Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n gi¶m gi¸, bít gi¸, håi khÊu cña viÖc b¸n hµng trong kú. TK333 thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép nhµ n­íc. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh quan hÖ thanh to¸n gi÷a doanh nghiÖp víi nhµ n­íc vµ c¸c kho¶n thuÕ, lÖ phÝ, phÝ. 3.1 C¸c ph­¬ng thøc tiªu thô. Ph­¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp: lµ ph­¬ng thøc giao hµng cho ng­êi mua trùc tiÕp t¹i kho hay t¹i c¸c ph©n x­ëng xuÊt cña doanh nghiÖp s¶n phÈm khi giao b¸n cho c¸c kh¸ch hµng ®­îc chÝnh thøc ®­îc coi lµ tiªu thô vµ ®¬n vÞ b¸n mÊt quyÒn së h÷u vÒ sè l­îng hµng nµy. Ph­¬ng thøc tiªu thô theo hîp ®ång theo ph­¬ng thøc nµý doanh nghiÖp sÏ chuyÓn hµng ®Õn ®Þa ®iÓm mµ ng­êi mua yªu cÇu ghi trong hîp ®ång, sè hµng chuyÓn ®i nµy vÉn thuéc quyÒn së h÷u c¶u doanh nghiÖp. Khi ®­îc ng­êi mua chÊp nhËn thanh to¸n (mét phÇn hay toµn bé) sè hµng ®· chuyÓn ®i th× míi gäi lµ tiªu thô. Ph­¬ng thøc tiªu thô ký göi: Giao hµng cho ®¹i lý chÝnh lµ biÕn t­íng cña ph­¬ng thøc b¸n bu«n chuyÓn hµng. Hµng ký göi ®­îc coi lµ "hµng göi ®i b¸n" vµ vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp cho ®Õn khi chÝnh thøc tiªu thô. C¨n cø vµo hîp ®ång kinh tÕ ®· ký, c¸n bé kinh doanh lËp phiÕu xuÊt kho göi hµng ®¹i lý. Khi kÕt thóc hîp ®ång ký göi hoÆc ®Õn thêi h¹n thanh to¸n hîp ®ång, ®¹i lý b¸n sÏ lËp quyÕt to¸n vµ göi cho doanh nghiÖp vÒ sè hµng ®· b¸n, sè tiÒn b¸n hµng vµ hoa hång ®¹i lý ®ã hµng ho¸ ®­îc coi lµ tiªu thô. Ph­¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp: C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n tiÒn b¸n hµng thu tiÒn trùc tiÕp vµ b¸n tr¶ chËm (b¸n chÞu). B¸n tr¶ gãp lµ mét hiÖn t­îng cña ph­¬ng thøc b¸n tr¶ chËm. Khi giao hµng cho ng­êi mua th× hµng ®­îc coi lµ tiªu thô ngay vµ doanh nghiÖp mÊt quyÒn së h÷u vÕ sè hµng ®ã. Doanh nghiÖp lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ hîp ®ång thanh to¸n ®Ó lµm c¨n cø giao hµng vµ nhËn tiÒn lÇn ®Çu, phÇn cßn l¹i ng­êi mua chÊp nhËn tr¶ dÇn ë kú tiÕp theo nh­ng ph¶i l·i suÊt nhÊt ®Þnh phÇn l·i thu trªn tiÒn hµng tr¶ dÇn bï ®¾p chi phÝ vèn t¨ng trong kh©u thanh to¸n vµ ®¬n vÞ phßng rñi ro cã thÓ x¶y ra. Ngoµi ra cßn cã ph­¬ng thøc tiªu thô hµng ®æi hµng vµ c¸c tr­êng hîp kh¸c ®­îc coi lµ tiªu thô. a. KÕ to¸n thµnh phÈm xuÊt tiªu thô theo gi¸ vèn. S¬ ®å kÕ to¸n thµnh phÈm xuÊt tiªu thô theo gi¸ vèn theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. TK154, 155 TK632 TK911 TrÞ gi¸ vèn hµng tiªu thô KÕt chuyÓn gi¸ vèn Thµnh phÈm xuÊt tiªu thô TK157 Gi¸ vèn TrÞ gi¸ vèn S¬ ®å kÕ to¸n thµnh phÈm xuÊt tiªu thô theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú TK631 TK632 TK911 1 4 TK155,157 2 3 (1) gi¸ trÞ thµnh phÈm xuÊt tiªu thô trong kú (2) gi¸ trÞ thµnh phÈm ch­a tiªu thô trong kú. (3) kÕt chuyÓn gi¸ vèn thµnh phÈm vµ thµnh phÈm göi b¸n tån ®Çu kú (4) kÕt chuyÓn gi¸ vèn th._.