Kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm than nguyên khai tại Công ty Cổ phần than Hà Tu

LỜI NÓI ĐẦU Đất nước ta hiện nay đang trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá với nền kinh tế hoạt động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, rất cần đến sự đóng góp của tất cả các ngành kinh tế, mà trong đó ngành công nghiệp khai thác tài nguyên chiếm một vị trí hết sức quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội, đồng thời đóng góp một phần không nhỏ cho nền kinh tế quốc dân. Thực tế, các ngành kinh tế nói chung và ngành than nói riêng đã có nhiều đóng góp tích cực trong sự nghiệp phát triển của đất nước. Trong giai đoạn đất nước hội nhập với nền kinh tế luôn có biến động, cạnh tranh quyết liệt, mỗi một doanh nghiệp cần phải phấn đấu giữ vững vị trí của mình và phát triển lớn mạnh bằng chính nội lực thể hiện qua kết quả sản xuất kinh doanh. Trong một số năm gần đây sản lượng khai thác và tiêu thụ của ngành than ngày một tăng. Điều này khẳng định sự trưởng thành và vị trí quan trọng của ngành than trong nền kinh tế quốc dân của nước ta. Tổ chức tập hợp chi phí và xác định giá thành sản phẩm nhằm tính đúng, tính đủ, tính chính xác chi phí cho một đơn vị sản phẩm để từ đó có kế hoạch quản lý, hạ giá thành sản phẩm, nhằm nâng cao hơn nữa lợi nhuận. Bên cạnh đó, việc phân tích đánh giá tình hình tài chính, kết quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp mỏ là hết sức cần thiết và quan trọng, là vấn đề quan tâm hàng đầu của lãnh đạo Công ty Cổ phần than Hà Tu Với phương châm lý thuyết gắn liền với thực tế, sau một thời gian thực tập tại Công ty Cổ phần than Hà Tu, được sự hướng dẫn tận tình của các thầy cô giáo và lãnh đạo, phòng kế toán Công ty CP than Hà Tu, với tất cả các tài liệu thu thập về quá trình sản xuất kinh doanh của Công ty, và những kiến thức thực tiễn , em chọn đề tài: “Tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm than nguyên khai tại Công ty Cổ phần than Hà Tu” Luận văn gồm 3 chương: Ch­¬ng 1: Cơ sở lý luận về kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiêp sản xuất Ch­¬ng 2: Thực trạng kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần than Hà Tu – TKV Ch­¬ng 3: Một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm của Công ty cổ phần than Hà Tu Do thêi gian thùc luËn kiÕn thøc vµ kh¶ n¨ng còng nh­ kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ nªn ch¾c ch¾n b¶n luận văn tèt nghiÖp kh«ng tr¸nh khái nh÷ng tån t¹i vµ thiÕt sãt. RÊt mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o, h­íng dÉn, ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa Kế toán tr­êng §¹i Häc Kinh doanh và công nghệ Hà Nội ®Ó b¶n th©n n©ng cao tr×nh ®é gãp phÇn hoµn thiÖn h¬n luËn v¨n tèt nghiÖp ngµnh kÕ to¸n doanh nghiÖp. Em xin tr©n thµnh c¶m ¬n Thạc sĩ Đỗ Thị Phương ®· h­íng dÉn, chØ b¶o em tËn t×nh, c¶m ¬n l·nh ®¹o, nh©n viªn phßng kÕ to¸n C«ng ty CP than Hµ Tu ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì ®Ó b¶n luËn v¨n tèt nghiÖp cña em hoµn thµnh tèt. H¹ Long, ngµy th¸ng n¨m 2009. Sinh viªn Lª Minh TâmCHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT I. Chi phí sản xuất và phân loại chi phí sản xuất: 1. Khái niệm về chi phí sản xuất: Chi phí sản xuất (CPSX) là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các hao phí về lao động sống và lao động vật hóa mà doanh nghiệp đã chi ra để tiến hành các hoạt động sản xuất trong một thời kỳ nhất định ( tháng, quý, năm). Nói cách khác, CPSX là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí mà doanh nghiệp phải tiêu dùng để thực hiện quá trình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. - Chi phí về lao động sống gồm: chi phí tiền lương, tiền công, các khoản trich nộp theo quy định. - Chi phí về lao động vật hóa gồm: chi phí về nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ dùng cho sản xuất, chi phí khấu hao TSCĐ… 2.Phân loại chi phí sản xuất: Chi phí sản xuất của doanh nghiệp bao gồm nhiều loại có nội dung, tính chất cũng như công dụng đối với quá trình sản xuất cũng khác nhau nên cần phải phân loại chi phí nhằm tạo thuận lợi cho công tác quản lý và hạch toán chi phí. Phân loại chi phí là việc sắp xếp các loại chi phí khác nhau vào từng nhóm theo những đặc trưng nhất định.Trên thực tế có rất nhiều loại khác nhau, tuy nhiên lựa chọn tiêu thức phân loại nào phải dựa vào yêu cầu của công tác quản lý và hạch toán. 2.1 Phân loại chi phí sản xuất theo nội dung, tính chất kinh tế của chi phí: - Chi phí nguyên liệu, vật liệu: Bao gồm giá trị nguyên ,vật liệu chính, vật liệu phụ, phụ tùng thay thế, công cụ dụng cụ…sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh (loại trừ giá trị dùng không hết nhập lại kho và phế liệu thu hồi) - Chi phí nhân công: Bao gồm khoản chi tiền lương và các khoản trích theo lương theo quy định của nhà nước về BHYT, BHXH, KPCĐ phải trả cho người lao động. - Chi phí khấu hao TSCĐ: Bao gồm toàn bộ số khấu hao TSCĐ phải trích của tất cả các tài sản sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ của doanh nghiệp. - Chi phí dịch vụ mua ngoài: Bao gồm toàn bộ số tiền mà doanh nghiệp đã chi trả cho các loại dịch vụ mua ngoài như điện, nước…dùng trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. - Chi phí khác bằng tiền: Là những khoản chi phí khác dùng vào sản xuất kinh doanh ngoài các chi phí kể trên. Cách phân loại trên có tác dụng quan trọng trong công tác quản lý cụ thể: cho biết kết cấu, tỷ trọng của từng yếu tố chi phí để phân tích, đánh giá tình hình thực hiện dự toán chi phí sản xuất.Ngoài ra, nó còn giúp cho việc lập báo cáo chi phí sản xuất theo yếu tố ở bảng thuyết minh báo cáo tài chính, cung cấp tài liệu tham khảo để lập dự toán chi sản xuất. 2.2 Phân loại chi phí sản xuất theo mục đích, công dụng của chi phí: Theo cách phân loại này, các bộ phận chi phí giá thành sản phẩm khác nhau thì được sắp xếp theo 3 khoản mục sau: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Bao gồm toàn bộ chi phí nguyên vật liệu để sử dụng trực tiếp cho quá trình sản xuất chế tạo ra sản phẩm, lao vụ, dịch vụ. Chi phí nhân công trực tiếp: Bao gồm chi phí về lương và các khoản trích theo lương như BHXH, BHYT, KPCĐ theo tỷ lệ quy định. Chi phí sản xuất chung: Bao gồm các khoản chi phí sản xuất liên quan đến việc phục vụ quản lý sản xuất trong phạm vi phân xưởng sản xuất, tổ đội sản xuất.Chi phí sản xuất chung bao gồm các chi phí sản xuất sau: Chi phí nhân viên phân xưởng, chi phí vật liệu, chi phí dụng cụ, chi phí khấu hao TSCĐ, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí khác bằng tiền. Cách phân loại này có tác dụng quản lý chi phí sản xuất theo định mức, làm cơ sở cho việc tính toán, phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành sản phẩm dịch vụ. Đồng thời, đây cũng là cơ sở để lập định mức chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm cho kỳ sau. 2.3 Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ với khối lượng hoạt động: Để thuận tiện cho việc lập kế hoạch và kiểm tra chi phí, đồng thời làm căn cứ để đề ra các quyết định kinh doanh, toàn bộ chi phí sản xuất kinh doanh lại được phân theo quan hệ với khối lượng hoạt động thực hiện đựơc, đó là những sản phẩm, công việc, lao vụ, dịch vụ đã hoàn thành, đã cung cấp, thực hiện.Theo cách phân loại này, chi phí được chia thành: Biến phí ( chi phí khả biến) : Là những chi phí có sự thay đổi tỷ lệ thuận với khối lượng hoạt động trong kỳ như chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, tiền công trả theo sản phẩm… Định phí ( chi phí khả biến) : Là những chi phí không có sự biến đổi khi khối lượng hoạt động thay đổi như chi phí khấu hao TSCĐ…Nhưng chi phí này nếu tính cho một đơn vị khối lượng hoạt động lại thay đổi tỷ lệ nghịch với khối lượng hoạt động. Chi phí hỗn hợp: Là những chi phí mà bản thân gồm cả các yếu tố biến phí lẫn định phí như chi phí điện thoại, chi phí sửa chữa ở mức hoạt động cơ bản, ở mức hoạt động quá cơ bản thì nó biểu hiện đặc trưng của biến phí. 2.4 Phân loại chi phí sản xuất theo phương pháp tập hợp chi phí vào các đối tượng chịu chi phí: Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất được chia thành 2 loại: Chi phí trực tiếp: là những chi phí liên quan trực tiếp đến một đối tượng chịu chi phí như một loại sản phẩm, giai đoạn công nghệ, phân xưởng sản xuất… Chi phí gián tiếp: Là những chi phí liên quan đến nhiều đối tượng chịu chi phí nên cần phân bổ các chi phí đó cho các đối tượng, tập hợp chi phí theo phương pháp phân bổ gián tiếp. II. Đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất: Để kế toán tập hợp CPSX và tính giá thành sản phẩm đựoc chính xác, công việc đầu tiên là phải xác định đối tượng kế toán CPSX và đối tượng tính giá thành sản phẩm. Xác định đối tượng kế toán CPSX chính là việc xác định giới hạn tập hợp chi phí mà thực chất là xác định nơi phát sinh chi phí và chịu chi phí.Trên cơ sở đối tượng kế toán chi phí, kế toán lựa chọn phương pháp kế toán tập hợp chi phí thích ứng. Việc xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất trong doanh nghiệp phải dựa vào căn cứ sau: Đặc điểm và công dụng của chi phí trong quá trình sản xuất Đặc điểm cơ cấu tổ chức sản xuất của doanh nghiệp. Quy trình công nghệ sản xuất, chế tạo sản phẩm. Đặc điểm của sản phẩm( đặc tính kỹ thuật, đặc điểm sử dụng…) Trong các doanh nghiệp sản xuất đối tượng tập hợp chi phí sản xuất có thể là: Từng phân xưởng, từng bộ phận sản xuất hay toàn doanh nghiệp Từng giai đoạn quy trình công nghệ hay toàn quy trình công nghệ Từng sản phẩm, bộ phận, chi tiết sản phẩm Từng đơn đặt hàng… III. Phương pháp kế toán tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất: 1.Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí nguyên vật liệu trực tiếp:( Sơ đồ 1) Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm chi phí về các loại NVL chính ( kể cả nửa thành phẩm mua ngoài) vật liệu phụ, nhiên liệu…sử dụng trực tiếp vào việc chế tạo sản phẩm hay thực hiện công việc lao vụ. Để theo dõi các khoản chi phí NVLTT kế toán sử dụng TK 621 – Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp.Tài khoản này được mở chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí ( phân xưởng, bộ phận sản xuất, sản phẩm…) Nội dung và kết cấu tài khoản: Bên nợ: Trị giá nguyên vật liệu xuất dùng trực tiếp cho sản xuất, chế tạo sản phẩm. Bên có: - Trị giá NVL sử dụng không hết đựoc nhập lại kho. - Kết chuyển hoặc tính phân bổ trị giá NVLTT Tài khoản 621 không có số dư cuối kỳ. 2.Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí nhân công trực tiếp:( Sơ đồ 02) Chi phí nhân công trực tiếp gồm các chi phí về tiền lương, phụ cấp và các khoản BHXH, BHYT, KPCĐ theo quy định. Để theo dõi chi phí nhân công trực tiếp kế toán sử dụng TK 622 – Chi phí nhân công trực tiếp.Tài khoản này được mở chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí giống Tk 621. Nội dung và kết cấu tài khoản: Bên nợ: Chi phí nhân công trực tiếp. Bên có: Kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp để tính giá thành sản phẩm. Tài khoản 622 không có số dư cuối kỳ. 3.Kế toán tập hợp chi phí sản xuất chung:( Sơ đồ 03) Chi phí sản xuất chung là các khoản chi phí sản xuất liên quan đến việc phục vụ và quản lý sản xuất trong phạm vi phân xưởng, bộ phận sản xuất.Chi phí sản xuất chung bao gồm: Chi phí nhân viên phân xưởng, chi phí vật liệu, chi phí công cụ dụng cụ, chi phí khấu hao TSCĐ, chi phí dịch vụ mua ngoài và các chi phí khác bằng tiền. Để theo dõi các khoản mục CPSXC, kế toán sử dụng TK 627 – Chi phí sản xuất chung. Nội dung và kết cấu của tài khoản: Bên nợ: Chi phí sản xuất chung thực tế phát sinh trong kỳ Bên có: - Các khoản ghi giảm chi phí - Chi phí sản xuất chung đựơc phân bổ, kết chuyển - Chi phí sản xuất chung không đựơc phân bổ, kết chuyển Tài khoản 627 cuối kỳ không có số dư do đã kết chuyển hay phân bổ hết cho các lọai sản phẩm, dịch vụ, lao vụ. 4.Kế toán các khoản thiệt hại trong sản xuất: 4.1.Kế toán thiệt hại về sản phẩm hỏng:( Sơ đồ 04) Sản phẩm hỏng là những sản phẩm không thỏa mãn các tiêu chuẩn chất lượng và đặc điểm kỹ thuật của sản xuất về mầu sắc, kích cỡ, trọng lượng, cách thức lắp ráp.Tùy theo mức độ hỏng mà sản phẩm hỏng được chia làm 2 loại: Sản phẩm hỏng có thể sửa chữa được: là những sản phẩm hỏng về mặt kỹ thuật có thể sửa chữa được và việc sửa chữa đó có lợi về mặt kinh tế. Sản phẩm hỏng không sửa chữa được: là những sản phẩm hỏng về mặt kỹ thuật không thể sửa chữa được hoặc có thể sửa chữa được nhưng không có lơi về mặt kinh tế. Trong quan hệ với công tác kế hoạch cả 2 sản phẩm nói trên được chi tiết thành sản phẩm hỏng trong định mức và sản phẩm hỏng ngoài định mức.Những sản phẩm hỏng mà doanh nghiệp dự kiến sẽ xẩy ra trong quá trình sản xuất được coi là hỏng trong định mức.Đây được coi là những sản phẩm hỏng không thể tránh khỏi trong quá trình sản xuất nên phần chi phí cho những sản phẩm này được coi là chi phí sản xuất cho chính phẩm.Sở dĩ doanh nghiệp chấp nhận một tỷ lệ sản phẩm hỏng vì họ không muốn tốn kém thêm chi phí để hạn chế hoàn toàn sản phẩm hỏng vì việc bỏ thêm chi phí này tốn kém hơn nhiều so với việc chấp nhận tối thiểu về sản phẩm hỏng. Khác với sản phẩm hỏng trong định mức, sản phẩm hỏng ngoài định mức là những sản phẩm nằm ngoài dự kiến của nhà sản xuất do các nguyên nhân bất thường như máy hỏng, hỏa hoạn…Do xảy ra bất thường không được chấp nhận nên chi phí của chúng không được cộng vào chi phí sản xuất của sản phẩm chính mà thường được xem như một khoản phí tổn thời kỳ, phải trừ vào thu nhập.Toàn bộ giá trị thiệt hại này có thể theo dõi riêng trên một trong những tài khoản: TK 154, TK 627, TK 138. 4.2.Kế toán thiệt hại ngừng sản xuất( Sơ đồ 5) Trong thời gian ngừng sản xuất vì những nguyên nhân chủ quan và khách quan , các doanh nghiệp vẫn phải bỏ ra một số khoản chi phí để duy trì hoạt động như tiền công lao động, khấu hao TSCĐ, chi phí bảo dưỡng…Những khoản chi phí bỏ ra trong thời kỳ này được coi là thiệt hại về ngừng sản xuất.Với những khoản chi phí về ngừng sản xuất theo kế hoạch dự kiến, kế toán đã theo dõi ở TK 335 – Chi phí phải trả.Trường hợp ngừng sản xuất bất thường do không được chấp nhận nên mọi thiệt hại phải theo dõi riêng. Cuối kỳ sau khi trừ đi phần thu hồi (nếu có) giá trị thiệt hại thực tế sẽ trừ vào thu nhập như khoản chi phí thời kỳ. 5. Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất 5.1. Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất theo phương pháp kê khai thường xuyên Theo phương pháp kê khai thường xuyên, kế toán sử dụng tài khoản 154 - "Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang". TK 154 được mở chi tiết theo từng ngành sản xuất, từng nơi phát sinh chi phí hay từng loại sản phẩm, nhóm sản phẩm, chi tiết sản phẩm, từng loại lao vụ, dịch vụ… của các bộ phận sản xuất kinh doanh chính, sản xuất kinh doanh phụ (kể cả thuê ngoài gia công chế biến). Kết cấu và nội dung TK154 Bên Nợ: - Tổng hợp các chi phí sản xuất trong kỳ (chi phí NVLTT, chi phí NCTT, chi phí SXC). Bên Có: - Các khoản ghi giảm chi phí sản xuất. - Tổng giá thành sản xuất thực tế hay chi phí thực tế của sản phẩm, dịch vụ đã hoàn thành. Dư Nợ: Chi phí thực tế của sản phẩm dịch vụ dở dang chưa hoàn thành. Trình tự kế toán được thể hiện ở Sơ đồ 6 5.2. Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất theo phương pháp kiểm kê định kỳ. Theo phương pháp này thì kế toán sử dụng TK631 - "Giá thành sản xuất". Kết cấu và nội dung TK631 như sau: Bên Nợ: - Giá trị sản phẩm dở dang đầu kỳ - Các chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ liên quan đến sản xuất sản phẩm. Bên Có: - Kết chuyển giá trị sản phẩm làm dở cuối kỳ vào TK154 - Tổng giá thành sản phẩm, lao vụ, dịch vụ hoàn thành kết chuyển vào TK632. - Giá trị thu hồi ghi giảm chi phí. TK 631 cuối kỳ không có số dư Trình tự kế toán được thể hiện ở Sơ đồ 7 IV. Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ Sản phẩm làm dở (sản phẩm dở dang) là sản phẩm, công việc còn đang trong quá trình sản xuất, gia công, chế biến trên các giai đoạn của quy trình công nghệ, hoặc đã hoàn thành một vài quy trình chế biến nhưng vẫn còn phải gia công chế biến mới trở thành thành phẩm. Đánh giá sản phẩm dở dang là tính toán xác định phần chi phí sản xuất mà sản phẩm dở dang cuối kỳ phải chịu. 1. Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí NVL trực tiếp (hoặc chi phí NVL chính trực tiếp) Phương pháp này được áp dụng trong trường hợp doanh nghiệp có chi phí nguyên liệu, vật liệu chính trực tiếp (hoặc chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp) chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí sản xuất, khối lượng sản phẩm dở dang ít và tương đối ổn định giữa các kỳ. Chi phí sản xuất dở dang được xác định theo công thức: Dck = x Qdck Trong đó: - Dck: Chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ - Ddk: Chi phí NVLTT hoặc NVL chính nằm trong sản phẩm làm dở đầu kỳ - Cv: Chi phí NVLTT (chi phí NVL chính) phát sinh trong kỳ - Qht: Khối lượng sản phẩm hoàn thành - Ddck: Khối lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ Ưu điểm: Phương pháp này tính toán đơn giản, dễ làm, xác định chi phí sản phẩm dở dang cuối kỳ kịp thời, phục vụ cho việc tính giá thành sản phẩm được nhanh chóng. Nhược điểm: Độ chính xác không cao vì không tính đến các chi phí chế biến khác. 2. Đánh giá sản phẩm dở dang theo khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương Phương pháp này áp dụng đối với doanh nghiệp có chi phí vật liệu trực tiếp chiếm tỷ trọng không lớn trong tổng chi phí sản xuất, khối lượng sản phẩm dở dang lớn và không ổn định giữa các kỳ, đánh giá được mức độ hoàn thành của sản phẩm dở dang. Chi phí sản xuất dở dang được xác định theo công thức: - Đối với các khoản mục chi phí bỏ vào 1 lần ngay từ đầu quy trình sản xuất (như nguyên vật liệu chính trực tiếp hoặc nguyên vật liệu trực tiếp). Dck = x Qdck - Đối với các khoản mục chi phí bỏ dần trong quy trình sản xuất (như chi phí NCTT, SXC) Dck = x Qhtd Trong đó: Cv : Chi phí NVLTT phát sinh trong kỳ Cn : Chi phí NCTT hoặc CPSXC phát sinh trong kỳ Qhtd: Khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương Qhtd = Sản phẩm làm dở * Mức độ hoàn thành Ưu điểm: Tính toán được chính xác và khoa học hơn. Nhược điểm: Khối lượng tính toán nhiều, việc đánh giá mức độ chế biến hoàn thành của SPDD là khá phức tạp và mang tính chủ quan. 3. Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí định mức Theo phương pháp này, kế toán căn cứ vào khối lượng sản phẩm dở dang, mức độ hoàn thành của SPDD ở từng công đoạn sản xuất và định mức từng khoản mục chi phí ở từng công đoạn sản xuất để tính ra giá trị sản phẩm dở dang theo chi phí định mức. Ưu điểm: Tính toán nhanh chóng, thuận tiện, đáp ứng nhu cầu thông tin tại mọi thời điểm. Nhược điểm: Độ chính xác của kết quả tính toán không cao, khó áp dụng vì thông thường khó xác định được mức độ chuẩn xác. V. Kế toán giá thành sản phẩm 1. Giá thành sản phẩm và phân loại giá thành sản phẩm 1.1. Khái niệm giá thành sản phẩm Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí về lao động sống và lao động vật hoá mà doanh nghiệp đã bỏ ra có liên quan đến khối lượng sản phẩm, dịch vụ… đã hoàn thành trong một thời kỳ nhất định. 1.2. Phân loại giá thành sản phẩm 1.2.1. Theo thời điểm và cơ sở số liệu để tính giá thành Căn cứ vào thời điểm và cơ sở số liệu tính giá thành được phân loại thành: - Giá thành kế hoạch: Được tính trên cơ sở chi phí sản xuất kế hoạch và sản lượng kế hoạch. - Giá thành định mức: Được tính trên cơ sở các định mức chi phí hiện hành và tính cho từng đơn vị sản phẩm. - Giá thành thực tế: Được tính trên cơ sở số liệu về CPSX thực tế đã tập hợp được trong kỳ và kết quả hoạt động đã thực hiện. 1.2.2. Theo phạm vi tính toán và nội dung chi phí cấu thành trong giá thành - Giá thành sản xuất: bao gồm các chi phí NVLTT, NCTT, SXC. Để phục vụ cho việc ra quyết định quản trị doanh nghiệp giá thành có thể được giới hạn ở những phạm vi khác nhau. - Giá thành toàn bộ: Là chỉ tiêu phản ánh toàn bộ các khoản chi phí phát sinh liên quan tới việc sản xuất tiêu thụ sản phẩm. Giá thành toàn bộ = Giá thành SX + CPQLDN + CPBH 2. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là hai mặt biểu hiện của quá trình sản xuất có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có bản chất tương tự, đều là hao phí về lao động mà doanh nghiệp đã bỏ ra cho hoạt động sản xuất. Chi phí sản xuất luôn gắn liền với từng thời kỳ nhất định đã phát sinh chi phí còn giá thành sản phẩm lại gắn liền với khối lượng sản phẩm, dịch vụ, công việc, lao vụ đã sản xuất hoàn thành. Chi phí sản xuất trong kỳ không chỉ liên quan đến những sản phẩm đã hoàn thành mà còn liên quan đến cả sản phẩm còn dở dang cuối kỳ và sản phẩm hỏng. Giá thành sản phẩm không liên quan đến chi phí sản xuất của sản phẩm dở dang cuối kỳ và sản phẩm hỏng nhưng lại liên quan đến chi phí sản xuất của sản phẩm dở dang kỳ trước chuyển sang. 3. Đối tượng tính giá thành sản phẩm và kỳ tính giá thành 3.1. Đối tượng tính giá thành sản phẩm Việc xác định đối tượng tính giá thành chính là việc xác định sản phẩm, bán thành phẩm, công việc, lao vụ nhất định đòi hỏi phải tính giá thành một đơn vị. Đối tượng đó có thể là sản phẩm cuối cùng của quá trình sản xuất hay đang trên dây chuyền sản xuất tuỳ theo yêu cầu của hạch toán kinh tế nội bộ và tiêu thụ sản phẩm. 3.2. Kỳ tính giá thành Trên cơ sở đối tượng tính giá thành đã xác định được, căn cứ vào cuối kỳ sản xuất, đặc điểm tổ chức, tính chất sản phẩm để xác định kỳ tính giá thành. Những doanh nghiệp sản xuất hàng loạt, kỳ tính giá thành thường là quý hoặc tháng, còn những doanh nghiệp sản xuất theo đơn đặt hàng, kỳ tính giá thường là khi kết thúc hợp đồng. 4. Phương pháp tính giá thành sản phẩm 4.1. Phương pháp tính giá thành giản đơn (phương pháp trực tiếp) Theo phương pháp này, đối tượng kế toán chi phí sản xuất là đối tượng tính giá thành phải phù hợp nhau, kỳ tính giá thành phù hợp với kỳ báo cáo kế toán là hàng tháng. Kế toán căn cứ vào chi phí sản xuất đã tập hợp được kết quả hạch toán nghiệp vụ về khối lượng sản phẩm hoàn thành và dở dang để đánh giá sản phẩm dở dang, từ đó tính giá thành sản phẩm theo công thức: = + - = Ưu điểm: Tính toán nhanh, đơn giản, không đòi hỏi trình độ cao Nhược điểm: Phạm vi áp dụng 4.2. Phương pháp tính giá thành theo đơn đặt hàng Trong phương pháp này, mỗi đơn đặt hàng được mở một "Phiếu tính giá thành công việc" hay gọi là "Phiếu tính giá thành theo đơn đặt hàng". Phiếu tính giá thành theo công việc được lập cho từng đơn hàng khi phòng kế toán nhận được thông báo và lệnh sản xuất đã được phát ra cho đơn hàng đó. Tất cả các phiếu tính giá thành công việc được lưu trữ khi sản phẩm đang sản xuất, chúng có tác dụng như các báo cáo sản phẩm sản xuất dở dang khi sản phẩm hoàn thành và giao cho khách hàng, các phiếu tính giá thành công việc được cung cấp từ khâu sản xuất sang khâu thành phẩm. 4.3. Phương pháp tính giá thành theo hệ số Phương pháp này áp dụng cho loại hình doanh nghiệp mà trong cùng một quy trình công nghệ sản xuất, kết quả sản xuất thu được là một nhóm sản phẩm cùng loại, với chủng loại, sản phẩm quy cách khác nhau. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là từng quy cách sản phẩm trong nhóm sản phẩm đó. Kỳ tính giá thành phù hợp với kỳ báo cáo kế toán. Tổng số lượng quy đổi = Tổng sản lượng thực tế SPi x Hệ số quy đổi SPi Hệ số phân bổ SPi = = Tổng giá thành SPi = (SPDDđk + CPSXtk - SPDDck) * Hệ số phân bổ SPi Trong đó: SPDDđk : Sản phẩm dở dang đầu kỳ CPSXtk: Chi phí sản xuất trong kỳ SPDDck: Sản phẩm dở dang cuối kỳ 4.4. Phương pháp loại trừ giá trị sản phẩm phụ Phương pháp này áp dụng ở các doanh nghiệp mà trong một quá trình sản xuất bên cạnh những sản phẩm chính thu được còn thu được cả sản phẩm phụ.Để tính giá thành sản phẩm chính, kế toán phải loại trừ khỏi tổng chi phí sản xuất sản phẩm và được tính theo công thức: = + - 4.5.Phương pháp tỷ lệ: Phương pháp này thường đựoc áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất nhiều loại SP có quy cách phẩm chất khác nhau.Để giảm bớt khối lượng hạch toán, kế toán tiến hành tập hợp CPSX theo nhóm SP cùng loại, căn cứ vào tỷ lệ CPSX thực tế với chi phí kỳ kế hoạch (định mức) mà tính ra giá thành đơn vị và tổng giá thành SP cùng loại: = x Trong đó: = 4.6.Phương pháp tính giá thành định mức: Đây là phương pháp tính giá thành thực tế sản phẩm công việc lao vụ hoàn thành dựa trên giá thành định mức và chênh lệch do thay đổi, thoát ly định mức trong quá trình sản xuất, chế tạo sản phẩm.Phương pháp này thường áp dụng trong các doanh nghiệp có quy trình công nghệ ổn định, có hệ thống các định mức, dự toán chi phí tiên tiến hợp lý. = ± ± 4.7.Phương pháp tính giá thành phân bước: 4.7.1.Phương pháp phân bước có tính giá thành nửa thành phẩm: Phương pháp này áp dụng ở các doanh nghiệp có yêu cầu hạch toán kinh tế nội bộ cao hoặc có nhu cầu bán nửa thành phẩm ra ngoài.Đặc điểm của phương pháp này là khi tập hợp chi phí sản xuất của các giai đoạn công nghệ, giá trị nửa thành phẩm của các bước chuyển sang bước sau được tính theo giá thành thực tế và được phản ánh theo từng khoản mục chi phí. Việc tính giá thành phải tiến hành lần lượt từ bước 1 sang bước 2…cho đến bước cuối cùng tính ra giá thành thành phẩm nên còn gọi là phương pháp kết chuyển tuần tự. Quy trình tính giá thành có tính giá thành nửa thành phẩm được thể hiện ở Sơ đồ 8 4.7.2.Phương pháp tính giá thành phân bước không tính giá thành nửa thành phẩm Trong những DN mà yêu cầu hạch toán kinh tế nội bộ không cao hoặc nửa thành phẩm chế biến ở từng bước không bán ra ngoài thì chi phí chế biến phát sinh trong các giai đoạn công nghệ được tính nhập vào giá thành phẩm một cách đồng thời, song song nên còn gọi là phương pháp kết chuyển song song.Theo phương pháp này, kế toán không cần tính giá thành bán thành phẩm hoàn thành trong từng giai đoạn mà chỉ tính giá thành thành phẩm hoàn thành bằng cách tổng hợp chi phí nguyên vật liệu chính và các chi phí chế biến khác trong các giai đoạn sản xuất sản phẩm. Quy trình tính giá thành không tính giá thành nử thành phẩm đựơc thể hiện ở Sơ đồ 9 CHƯƠNG II THỰC TRẠNG KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY THAN HÀ TU - TKV I.Tổng quan về công ty cổ phần than Hà Tu 1.Quá trình hình thành và phát triển của Công ty: Tªn gọi: C«ng ty cổ phần than Hà Tu - TKV Tªn giao dÞch quèc tÕ: Vinacomin – Ha Tu – Coal Joint – Stock Compamy Tªn viÕt t¾t: VHTC §iÖn tho¹i: 033 3835169 – FAX: 033 3836120 Trô së V¨n phßng: Tæ 6 – Khu 3 – Ph­êng Hµ Tu – Thµnh phè H¹ Long – TØnh Qu¶ng Ninh. GiÊy phÐp kinh doanh: Sè 110947 do Së KÕ ho¹ch ®Çu t­ tØnh Qu¶ng Ninh cÊp ngµy 14/10/1996. Số tài khoản : 102.010000.221908 tại Ngân hàng công thương Qu¶ng Ninh. Má than Hµ Tu ®­îc thµnh lËp tõ ngµy 1/8/1960 theo Q§ sè: 707/BKC – KB2 ngµy 23/7/1960 do Bé tr­ëng Bé C«ng nghiÖp Lª Thanh NghÞ ký. §Õn n¨m 1993 theo Q§ sè: 339/N1-TCL§ ngµy 30/6/1993 cña Bé tr­ëng bé N¨ng l­îng V/v thµnh lËp l¹i má Hµ Tu trùc thuéc C«ng ty than Hßn Gai. Th¸ng 5/1996, má Hµ Tu trë thµnh mét ®¬n vÞ thµnh viªn cña Tæng C«ng ty than ViÖt Nam theo NQ-CP vµ c¸c Q§ cña Tæng c«ng ty than ViÖt Nam chuyÓn thµnh C«ng ty than Hµ Tu, c¸c ho¹t ®éng SXKD chÝnh thøc ®éc lËp tõ ngµy 16/5/1996. Tõ cuèi n¨m 2006 tiÕn hµnh cæ phÇn hãa vµ chÝnh thøc ®æi tªn thµnh C«ng ty cæ phÇn than Hµ Tu tõ ngµy 01/01/2007 thuéc tËp ®oµn c«ng nghiÖp Than – kho¸ng s¶n ViÖt Nam (TKV). C«ng ty cæ phÇn than Hµ Tu – TKV ®­îc thµnh lËp theo LuËt doanh nghiÖp vµ theo QuyÕt ®Þnh sè 2062/Q§ - BCN ngµy 09/8/2006 cña Bé tr­ëng bé C«ng nghiÖp phª duyÖt Ph­¬ng ¸n cæ phÇn chuyÓn C«ng ty than Hµ Tu thµnh C«ng ty cæ phÇn than Hµ Tu – TKV. §iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña C«ng ty Cæ phÇn than Hµ Tu ®­îc x©y dùng trªn c¬ së: LuËt doanh nghiÖp sè 60/2005/QH11 ®· ®­îc Quèc héi n­íc Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam kho¸ XI, kú häp thø 10 th«ng qua ngµy 29 th¸ng 11 n¨m 2005, QuyÕt ®Þnh sè 07/2002/Q§-VPCP ngµy 19 th¸ng 11 n¨m 2002 cña Bé tr­ëng, chñ nhiÖm V¨n phßng ChÝnh Phñ vÒ ban hµnh mÉu ®iÒu lÖ ¸p dông cho c¸c c«ng ty niªm yÕt chøng kho¸n. Lµ mét c«ng ty khai th¸c lé thiªn lín nhÊt vïng than Hßn Gai, lµ 1 doanh nghiÖp ®éc lËp trùc thuéc TËp ®oµn C«ng nghiÖp than- Kho¸ng s¶n ViÖt Nam, lµ má khai th¸c lín víi s¶n l­îng khai th¸c hµng n¨m ®¹t gÇn 1 triÖu tÊn, b»ng 50% s¶n l­îng toµn vïng than Hßn Gai, than cña c«ng ty s¶n xuÊt ra phôc vô trong n­íc vµ xuÊt khÈu. 2. Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña C«ng ty: §­îc phÐp kinh doanh theo luËt ®Þnh. §­îc phÐp sö dông nguån vèn ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp, nguån vèn chñ h÷u vµ vèn do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp vµ viÖc khai th¸c than. C«ng ty cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng ty con ®èi víi TËp ®oµn c«ng nghiÖp Than – Kho¸ng s¶n ViÖt Nam theo §iÒu lÖ cña tËp ®oµn vµ c¸c quy chÕ qu¶n lý trong néi bé tËp ®oµn mµ c«ng ty lµ mét thµnh viªn. Kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña C«ng ty, ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng, hoµn thµnh kÕ ho¹ch ®­îc giao. 3. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña C«ng ty: ( Sơ đồ 10) Bé m¸y qu¶n lý cña C«ng ty CP than Hµ Tu lµ h×nh thøc trùc tuyÕn chøc n¨ng. Víi h×nh thøc tæ chøc nµy rÊt phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp má. §¹i héi ®ång cæ ®«ng lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn cao nhÊt cña C«ng ty, Héi ®ång qu¶n trÞ (H§QT) do §¹i héi ®ång cæ ®«ng bÇu ra ®Ó qu¶n trÞ C«ng ty. H§QT cã quyÒn quyÕt ®Þnh chØ ®¹o thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ ng©n s¸ch hµng n¨m, x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu ho¹t ®éng vµ môc tiªu chiÕn l­îc trªn c¬ së §¹i héi ®ång cæ ®«ng th«ng qua, ®Ò xuÊt møc cæ tøc chi tr¶ hµng n¨m H§QT cã quyÒn bæ nhiÖm vµ b·i miÔn Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh vµ c¸c c¸n bé qu¶n lý kh¸c. Sè l­îng thµnh viªn H§QT cña C«ng ty lµ 05 ng­êi. NhiÖm kú cña H§QT lµ 5 n¨m. NhiÖm kú cña thµnh viªn H§QT kh«ng qu¸ 5 n¨m vµ cã thÓ ®­îc bÇu l¹i víi sè nhiÖm kú kh«ng h¹n chÕ. Thµnh viªn H§QT kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ cæ ®«ng cña C«ng ty. Ban kiÓm so¸t do §¹i héi ®ång cæ ®«ng bÇu ra ®Ó kiÓm so¸t mäi ho¹t ®éng qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh trong C«ng ty. Ban kiÓm so¸t cña C«ng ty ba thµnh viªn do §¹i héi ®ång cæ ®«ng bÇu vµ b·i nhiÖm, nhiÖm kú cña Ban kiÓm so¸t kh«ng qu¸ 5 n¨m, Thµnh viªn cña Ban kiÓm so¸t cã thÓ ®­îc bÇu l¹i víi nhiÖm kú kh«ng h¹n chÕ. Gi¸m ®èc lµ ng­êi ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng trong C«ng ty, do H§QT bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm. Gióp viÖc cho Gi¸m ®èc cã c¸c Phã gi¸m ®èc (PG§ Kinh tÕ, PG§ Kü thuËt, PG§ S¶n xuÊt, PG§ VËn t¶i) vµ KÕ to¸n tr­ëng. Gi¸m ®èc do TËp ®oµn c«ng nghiÖp than - kho¸ng s¶n vµ H§QT bæ nhiÖm: lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý vµ gi¸m s¸t toµn bé mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. Tæ chøc s¾p xÕp viÖc lµm cho c¸n bé qu¶n lý, c«ng nh©n viªn chøc cña C«ng ty. §¹i diÖn cho CBCNV toµn C«ng ty qu¶n lý, quyÕt ®Þnh viÖc ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty theo ®óng kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña Nhµ n­íc. Gi¸m ®èc lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc Héi ®ång qu¶n trÞ C«ng ty, Tæng Gi¸m ®èc, Héi ®ång qu¶n trÞ TËp ®oµn c«ng nghiÖp Than - Kho¸ng s¶n ViÖt Nam, Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, tËp thÓ c¸n bé CNVC C«ng ty vÒ qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty. C¸c Phã Gi¸m ®èc C«ng ty : do H§QT bæ nhiÖm theo n¨ng lùc chuyªn m«n vµ theo ®Ò nghÞ cña Gi¸m ®èc, cã nh._.iÖm vô gi¸m s¸t vµ tham m­u cho Gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh s¶n xuÊt vµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ chung cña C«ng ty. Trùc tiÕp ®iÒu hµnh s¶n xuÊt, kinh doanh khi ®­îc sù uû quyÒn cña Gi¸m ®èc hoÆc khi Gi¸m ®èc v¾ng mÆt. C¸c Phã Gi¸m ®èc chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc lµm cña m×nh tr­íc Gi¸m ®èc C«ng ty. C¬ cÊu tæ chøc cña c¸c chi nh¸nh vµ v¨n phßng ®¹i diÖn cña C«ng ty ®­îc quy ®Þnh trong Quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ ®ã do H§QT C«ng ty ban hµnh. - C¸c Tr­ëng phßng : Do Gi¸m ®èc ph©n c«ng theo n¨ng lùc vµ tr×nh ®é tõng ng­êi, hä cã tr¸ch nhiÖm tham m­u gióp gi¸m ®èc gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc thuéc lÜnh vùc chuyªn m«n cña m×nh. C¸c qu¶n ®èc c«ng tr­êng, ph©n x­ëng : Do gi¸m ®èc ph©n c«ng theo ®Ò nghÞ cña phßng tæ chøc ®µo t¹o. Qu¶n ®èc cã nhiÖm vô qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh c¸c c«ng viÖc s¶n xuÊt theo nhiÖm vô ®­îc C«ng ty giao. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, bé m¸y qu¶n lý cña C«ng ty than Hµ tu ®­îc tæ chøc thµnh c¸c phßng ban, c«ng tr­êng, ph©n x­ëng vµ c¸c ®éi xe « t« vËn chuyÓn phôc vô. Mçi c«ng tr­êng, ph©n x­ëng, c¸c phßng ban ®Òu cã mèi quan hÖ thùc hiÖn nhiÖm vô vai trß cña m×nh trong s¶n xuÊt kinh doanh. Thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n lý vµ tham m­u gióp Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty, hoµn thµnh nhiÖm vô theo ®iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña C«ng ty than Hµ Tu, quy ®Þnh cña TËp ®oµn c«ng nghiÖp than- kho¸ng s¶n ViÖt Nam vµ luËt doanh nghiÖp Nhµ n­íc. - Phßng Hµnh chÝnh : Gióp Gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c tæng hîp hµnh chÝnh, qu¶n trÞ v¨n phßng, c«ng t¸c thi ®ua tuyªn truyÒn. - Phßng KÕ ho¹ch : Tham m­u gióp viÖc Gi¸m ®èc trong c«ng t¸c kÕ ho¹ch tæng hîp, c¸c hîp ®ång kinh tÕ, hîp ®ång nghiªn cøu khoa häc kü thuËt, hîp ®ång t­ vÊn, chuyÓn giao c«ng nghÖ. - Tham m­u gióp viÖc Gi¸m ®èc vÒ qu¶n lý chi phÝ kho¸n s¶n xuÊt, lËp kÕ ho¹ch vµ x¸c ®Þnh ®Þnh møc kho¸n ®èi víi tõng thiÕt bÞ xe m¸y trong Cång ty. - Phßng KÕ to¸n thèng kª : Tham m­u gióp viÖc Gi¸m ®èc tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c KÕ to¸n thèng kª theo quy ®Þnh cña ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª. - Phßng Tæ chøc ®µo t¹o : Tham m­u gióp viÖc Gi¸m ®èc trong c«ng t¸c tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc c¸n bé, ®µo t¹o båi d­ìng nguån nh©n lùc cho C«ng ty. - Phßng Lao ®éng tiÒn l­¬ng : Tham m­u gióp viÖc Gi¸m ®èc trong c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng cña C«ng ty. - Phßng Qu¶n lý VËt t­ : Tham m­u gióp viÖc Gi¸m ®èc trong c«ng t¸c cung øng vËt t­ vµ kiÓm tra viÖc cÊp ph¸t sö dông vËt t­ - phô tïng phôc vô s¶n xuÊt. - Phßng Tiªu thô : Giíi thiÖu s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng, qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh qóa tr×nh tiªu thô s¶n phÈm, lËp kÕ ho¹ch chØ tiªu tiªu thô s¶n phÈm trong n¨m cña C«ng ty. - Phßng Thanh tra : Thùc hiÖn thanh tra néi bé theo ph¸p lÖnh thanh tra. Gi¶i quyÕt nh÷ng ®¬n th­ khiÕu tè cña CBCNV vÒ c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc theo yªu cÇu cña l·nh ®¹o C«ng ty. - Phßng B¶o vÖ: Tham m­u Gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c b¶o vÖ an ninh chÝnh trÞ, trËt tù an toµn trong khai tr­êng s¶n xuÊt, c«ng t¸c tù qu¶n cña c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc C«ng ty, b¶o vÖ mäi tµi s¶n cña C«ng ty, tµi nguyªn biªn giíi C«ng ty theo chØ ®¹o cña Tæng c«ng ty vµ c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn. - Phßng Qu©n sù: Tham m­u gióp l·nh ®¹o C«ng ty trong c«ng t¸c d©n qu©n tù vÖ, an ninh quèc phßng trong ph¹m vi C«ng ty. - Phßng Y tÕ : Ch¨m sãc søc khoÎ cho ng­êi lao ®éng, kh¸m ch÷a bÖnh vµ B¶o hiÓm ytÕ hµng n¨m cho c¸n bé c«ng nh©n viªn cña c«ng ty, kh¸m søc khoÎ ®Þnh kú, theo dâi vµ ph©n lo¹i søc khoÎ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. - Phßng Kü thuËt má : Tham m­u cho Gi¸m §èc vÒ ph­¬ng h­íng s¶n xuÊt, h­íng dÉn, kiÓm tra qu¶n lý kü thuËt khai th¸c trªn c¬ së c¸c ®iÒu lÖ quy tr×nh, quy ph¹m cña Nhµ n­íc vµ c¸c c¬ quan cÊp trªn. §¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt c«ng tr×nh, ®Þa chÊt thuû v¨n ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c khai th¸c Má, qu¶n lý vµ b¶o vÖ tµi nguyªn trong ranh giíi cña C«ng ty qu¶n lý. - Phßng §iÒu khiÓn s¶n xuÊt : Lµ trung t©m ®iÒu hµnh s¶n xuÊt vµ tæ chøc tiªu thô s¶n phÈm cña C«ng ty, triÓn khai lÖnh s¶n xuÊt vµ ®iÒu ®éng xe m¸y phôc vô cho c¸c ®¬n vÞ trong C«ng ty. - Phßng KCS : Gióp viÖc vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc Gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm tõ kh©u khai th¸c, quy ho¹ch chÊt l­îng vµ chÊt l­îng tiªu thô s¶n phÈm. KiÓm tra gi¸m ®Þnh chÊt l­îng c¸c lo¹i than, ph¸t hiÖn vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng than. - Phßng C¬ ®iÖn VËn t¶i : Tham m­u gióp Gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c c¬ ®iÖn vµ vËn t¶i cña c«ng ty, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn quy tr×nh, quy ph¹m kü thuËt ®èi víi thiÕt bÞ ë c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt, tham gia x©y dùng n¨ng xuÊt c¸c lo¹i thiÕt bÞ vµ ®Þnh møc tiªu hao nhiªn liÖu, vËt liÖu kho¸n cho c¸c ®¬n vÞ khai th¸c, vËn t¶i vµ theo dâi viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c ®ã. - Phßng X©y dùng c¬ b¶n : Tham m­u gióp Gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c x©y dùng c¬ b¶n gåm ®Çu t­ x©y dùng míi, söa ch÷a vµ n©ng cÊp c¸c c«ng tr×nh x©y dùng hiÖn cã, ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý. - Phßng Tr¾c ®Þa : Gióp Gi¸m ®èc qu¶n lý toµn bé c«ng t¸c tr¾c ®Þa vµ nghiÖm thu khèi l­îng cña C«ng ty. LËp kÕ ho¹ch kh¶o s¸t ®Þa h×nh, ®o vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh, tÝnh to¸n kiÓm tra nghiÖm thu s¶n l­îng. - Phßng Kü thuËt an toµn: Gióp gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c kü thuËt an toµn - BHL§ nghiªn cøu ®Ò xuÊt h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c chÕ ®é, quy tr×nh, quy ph¹m, vÒ kü thuËt an toµn theo quy ®Þnh cña nhµ n­íc 4. Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña C«ng ty: Hiện tại Công ty đã xây dựng một quy trình công nghệ sản xuất liên tục khép kín theo dây chuyền qua nhiều giai đoạn liên tiếp.Công nghệ khai thác gồm: Khoan ---> Næ m×n ---> Bèc xóc ---> VËn t¶i---> Sµng tuyÓn---> Tiªu thô *C«ng t¸c lµm t¬i ®Êt ®¸ §Ó ph¸ vì ®Êt ®¸ lùa chän ph­¬ng ph¸p ph¸ ®¸ b»ng khoan næ m×n.Sö dông m¸y khoan c¾t cÇu C -250 MH ®Ó khoan ®Êt ®¸,ph¸ ®¸ b»ng thuèc næ ALFO cho khu vùc ®Êt ®¸ kh«,ALFO chÞu n­íc cho ®Êt ®¸ cã ®é ngËm n­íc cao vµ måi næ phi ®iÖn (S¬ ®å 11) * C«ng t¸c xóc bèc - Sö dông m¸y xóc EKG- 4,6; EKG-5A ®Ó xóc ®Êt ®¸ - M¸y xóc TLGN CAT 365B ®Ó xóc than * C«ng t¸c vËn t¶i - Dïng xe Belaz 7540 t¶i träng 27 tÊn, xe HD - 320 t¶i träng 32 tÊn,xe VOLVO-A30D, A35D, A40D t¶i träng 40 tÊn ®Ó chë ®Êt ®¸. Xe ISUZU 15 tÊn ®Ó chë than. 5.KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh trong 2 n¨m gÇn ®©y cña C«ng ty: §¬n vÞ tÝnh: ®ång Chỉ tiêu Năm 2007 Năm 2008 So sánh 08/07 Giá trị Tỉ lệ Doanh thu BH& CCDV 1.008.109.306.647 1.243.096.080.844 234.986.774.197 23% Doanh thu thuần 1.008.109.306.647 1.243.096.080.844 234.986.774.197 23% Giá vốn hàng bán 828.766.942.690 1.071.029.817.467 242.262.874.777 29% Lợi nhuận gộp 179.342.363.957 172.066.263.377 -7.276.100.580 -4% Lợi nhuận từ HĐKD -1.323.519.145 23.293.603.474 24.617.122.619 1860% Lợi nhuận khác 1.577.978.152 9.334.424.466 7.756.446.314 491% Lợi nhuận sau thuế 147.589.009 32.628.027.940 32.480.438.931 22007% Căn cứ vào bảng kết quả hoạt động kinh doanh ta có thể thấy doanh thu năm 2008 của công ty có xu hướng tăng hơn so với năm 2007. Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh của công ty năm 2008 tăng 24.617.122.619đ so với năm 2007 tức là tăng đến 1860.Con số này cho ta thấy được hoạt động kinh doanh của công ty năm 2008 là rất thành công. Lợi nhuận sau thuế đã tăng lên đến 22007% của năm 2008 so với năm 2007.Có thể thấy đó là con số đáng nể, năm 2008 công ty đã kinh doanh rất tốt và đạt được lợi nhuận hơn mong muốn. Tóm lại qua bảng phân tích kết quả kinh doanh của công ty trong 2 năm 2007 và 2008 ta có thể thấy công ty đã có những bước phát triển ngày càng vững chắc.Qua những con số trên sẽ thấy được công ty ngày càng lớn mạnh,ngày càng khẳng định đựoc vị thế của mình trong kinh doanh,đời sống công nhân viên đựoc cải thiện.Đó là những nhân tố tích cực mà công ty đã đang và sẽ phát huy. 6.T×nh h×nh tæ chøc bé m¸y vµ h×nh thøc tæ chøc kÕ to¸n t¹i C«ng ty 6.1. H×nh thøc tæ chức c«ng t¸c kÕ to¸n: Công tác kế toán cña c«ng ty được tổ chức theo h×nh thøc kÕ to¸n tËp trung, xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓn tæ chøc kinh doanh, tæ chøc qu¶n lý vµ quy m« cña c«ng ty là hoạt động tập trung trên một địa bàn. 6.2. Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n: ( S¬ ®å 12) Kế to¸n trưởng: là người đứng đầu bộ m¸y kế to¸n của doanh nghiệp, chịu tr¸ch nhiệm tổ chức hướng dẫn và kiểm tra toàn bộ c«ng t¸c kế to¸n tài chÝnh của doanh nghiệp. Phã phßng kế to¸n : là viªn chức l·nh đạo bộ phận thống kª, tài sản, bộ phận gi¸ thành tham mưu gióp việc kế to¸n trưởng, chịu tr¸ch nhiệm trước kế to¸n trưởng trong lĩnh vực được ph©n c«ng. Nh©n viªn kế to¸n gi¸ thành: Ghi chÐp cập nhật, phản ¸nh chÝnh x¸c, trung thực, đầy đủ, mọi gi¸ trị tài sản, vốn sản xuất, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh và dịch vụ của c«ng ty, lập b¸o c¸o gi¸ thành c«ng đoạn, gi¸ thành toàn bộ trong sản xuất kinh doanh, làm quyết to¸n tài chÝnh theo th¸ng quý năm. X¸c định lỗ l·i trong kỳ kế hoạch cũng như trong c¸c dịch vụ kinh doanh kh¸c. Nh©n viªn kế to¸n vật liệu: Theo dâi nhập xuất nguyªn vật liệu, đối chiếu số lượng, chất lượng vật tư nhiªn liệu giữa sổ s¸ch và thực tế tồn kho, kiểm tra đối chiếu c¸c hợp đồng và chứng từ mua b¸n vật tư nguyªn liệu, lập phiếu xuất nhập vật tư và làm chứng từ thanh quyết to¸n. Nh©n viªn kế to¸n TSCĐ : mở sổ theo dâi c¸c loại TSCĐ huy động vào sản xuất, tài sản kh«ng dïng đến và tài sản xin thanh lý, làm b¸o c¸o, kiểm kª, x¸c định từng chủng loại tài sản, theo dâi việc sửa chữa lớn TSCĐ m¸y mãc thiết bị , c«ng tr×nh kiến tróc x©y dựng cơ bản, x¸c định tỷ lệ khấu hao, lập b¸o c¸o thống kª theo định kỳ việc sửa chữa lớn và duy tu. Nh©n viªn kế to¸n ng©n hàng : mở sổ theo dâi c¸c tài khoản c«ng ty giao dịch với ng©n hàng, tiền vay tiền gửi, làm thủ tục truy trả tiền đóng bảo hiểm, thuế và c¸c khoản phải nộp kh¸c. Lập b¸o c¸o thống kê theo định kỳ c¸c phần việc được ph©n c«ng. Nh©n viªn kế to¸n c«ng nợ : mở sổ theo dâi đối chiếu c¸c khoản thu chi, tổ chức thu hồi c«ng nợ, làm c¸c thủ tục nộp ng©n s¸ch nhà nước, x©y dựng c¸c quy chế quản lý c«ng nợ, Lập b¸o c¸o thống kª theo định kỳ c¸c phần việc được ph©n c«ng. Nh©n viªn kế to¸n lương : TÝnh to¸n và thanh to¸n tiền lương, phÐp lễ ốm đau tai nạn lao động. Thu c¸c khoản tạm ứng lương, c¸c khoản đóng quỹ, thu tiền đóng bảo hiểm x· hội, bảo hiểm y tế. Tổng hợp c¸c chứng từ, thanh quyết to¸n với BHXH, lập b¸o c¸o thống kª theo định kỳ phần việc được giao. Nh©n viªn thủ quỹ : quản lý an toàn tuyệt đối tiền mặt, tÝn phiếu, ng©n phiếu, ngoại tệ …. c¸c chứng chỉ cã gi¸ trị bằng tiền của c«ng ty, mở sổ theo dâi c¸c khoản thu chi với kh¸ch hàng và c¸n bộ c«ng nh©n viªn, chi trả c¸c khoản cã tÝnh chất lương cho mọi đối tượng lao động. 7. C¸c chÝnh s¸ch kÕ to¸n ¸p dông t¹i C«ng ty: 7.1. H×nh thøc kÕ to¸n tại C«ng ty : Để phï hợp với qu¸ tr×nh sản xuất kinh doanh, xử lý thông tin kịp thời C«ng ty ¸p dụng h×nh thức ghi sổ kế to¸n theo h×nh thức Nhật ký chứng từ. Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n theo h×nh thøc nhËt ký chứng từ. ( S¬ ®å 13) 7.2. ChÕ ®é kÕ to¸n t¹i c«ng ty : C«ng ty ®ang ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n theo quyÕt ®Þnh sè Q§ sè 15/2006/Q§ cña Bé Tµi ChÝnh ban hµnh ngµy 20 th¸ng 3 n¨m 2006. 7.3. Kú kÕ to¸n t¹i c«ng ty : Niªn ®é kÕ to¸n cña c«ng ty ®­îc ¸p dông theo n¨m tµi chÝnh b¾t ®Çu vµo ngµy 01/01 vµ kÕt thóc vµo ngµy 31/12. 7.4. Kú b¸o c¸o t¹i C«ng ty: C«ng ty lËp b¸o c¸o tµi chÝnh theo th¸ng, quý, n¨m. II.Thực trạng công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần than Hà Tu – TKV: 1. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất tại Công ty Cổ phần than Hà Tu – TKV: 1.1.Đặc điểm chi phí sản xuất tại Công ty Cổ phần than Hà Tu: Hoạt động sản xuất của công ty cổ phần than Hà Tu chủ yếu là khai thác, sàng lọc, chế biến sau đó bán, xuất khẩu theo đơn đặt hàng của các nhà máy.Chi phí sản xuất của công ty hiện nay được xác định là toàn bộ chi phí phát sinh trong quy trình công nghệ có liên quan đến quá trình khai thác sản phẩm.Chi phí sản xuất của công ty gồm các khoản chi phí sau: - Chi phí vật liệu trực tiếp (CPNVLTT) : Vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu…sử dụng trực tiếp vào việc sản xuất ra sản phẩm. - Chi phí nhân công trực tiếp ( CPNCTT) : Bao gồm toàn bộ tiền lương, các khoản phụ cấp và các khoản BHXH, BHYT, KPCĐ phát sinh trong kỳ của công nhân trực tiếp sản xuất ra sản phẩm. - Chi phí sản xuất chung ( CPSXC) : Bao gồm chi phí về tiền lương và các khoản trích theo lương của công nhân phân xưởng, chi phi khấu hao TSCĐ, chi phí vật liệu, CCDC…phục vụ cho việc quản lý ở các phân xưởng, chi phí dịch vụ mua ngoài và các chi phí bằng tiền khác. 1.2. §èi t­îng kế toán tËp hîp chi phÝ sản xuất ë C«ng ty CP than Hµ Tu. Víi chøc n¨ng chÝnh lµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt khai th¸c, chÕ biÕn kinh doanh vµ tiªu thô than, chÞu tr¸ch nhiÖm cung cÊp than nguyªn khai cho sµng óc, than s¹ch c¸c lo¹i phôc vô xuÊt khÈu vµ cho c¸c kh¸ch hµng kh¸c, nªn ®èi t­îng ®Ó tËp hîp chi phÝ sản xuất cña C«ng ty lµ than nguyªn khai vµ than sµng s¹ch. 1.3 Phân loại chi phí sản xuất: Để phục vụ cho công tác tính giá thành sản phẩm, kế toán phân loại chi phí sản xuất như sau: - Chi phí NVLTT: là những vật liệu tham gia vào quá trình khai thác, chế biến tạo nên sản phẩm than.Ví dụ như thuốc nổ, sắt, gỗ chống lò… - Chi phí NCTT: là toàn bộ tiền công, các khoản phải trả, các khoản trích theo lương nhân công trực tiếp sản xuất như: lương thợ nổ mìn, lương thợ đào hầm lò, phụ cấp, BHXH, BHYT, KPCĐ… - Chi phí SXC: là những chi phí liên quan đến phục vụ, quản lý sản xuất trong các xí nghiệp, phân xưởng ở mỗ quy trình công nghệ, tổ đội sản xuất bao gồm: Chi phí nhân viên phân xưởng, chi phí vật liệu, CCDC, chi phí khấu hao TSCĐ, chi phí dịch vụ mua ngoài và các chi phí khác… 1.4.Phương pháp kế toán tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất tại Công ty Cổ phần than Hà Tu – TKV: 1.4.1.Phương pháp kế toán tập hợp và phân bổ chi phí vật liệu trực tiếp: ĐÆc ®iÓm cña ngµnh khai th¸c kho¸ng s¶n lµ kh«ng cã nguyªn liÖu, mµ chØ cã vËt liÖu tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm trong kú.Sản phẩm không đa dạng và ít chủng loại nên Công ty không phân loại Vật liệu chính và Vật liệu phụ trực tiếp. a.Tài khoản kế toán sử dụng: Để tập hợp chi phí trực tiếp, Công ty sử dụngTK 621 – Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Công ty Cổ phần than Hà Tu có rất nhiều loại vật liệu khác nhau và được kế toán theo dõi trên tài khoản 152 và được mở chi tiết như sau: TK 1521 – Vật liệu TK 1522 – Nhiên liệu TK 1523 – Phụ tùng thay thế TK 1528 – Phế liệu thu hồi b.Chứng từ kế toán sử dụng: - Phiếu xuất kho - Phiếu nhập kho - Bảng phân bổ sử dụng vật tư - Các chứng từ có liên quan c.Phương pháp kế toán: Công ty sử dụng phương pháp kê khai thường xuyên đối với hàng tồn kho để hạch toán, chi phí vật liệu trực tiếp trong công ty sẽ được tập hợp cho từng đối tượng sử dụng theo trị giá vật liệu thực tế ở từng loịa vật liệu xuất kho.Do đặc điểm của vật liệu như vậy nên công ty đã lựa chọn phương pháp tính giá vật liệu xuất kho theo giá bình quân gia quyền và được tính riêng biệt theo từng loại vật liệu. Cuối tháng căn cứ vào số liệu tồn kho đầu kỳ của vật liệu, lượng nhập kho trong kỳ, trị giá nhập trong kỳ kế toán lập bảng tính đơn giá bình quân cho mỗi loại vật liệu xuất kho trong kỳ và giá trị thực tế vật liệu xuất kho được tính theo công thức: Trị giá thực tế của NVL nhập kho đầu kỳ Trị giá thực tế của NVL tồn kho đầu kỳ = Đơn giá bình quân ( cả kỳ dự trữ) Số lượng NVL nhập kho đầu kỳ + Số lượng NVL tồn kho đầu kỳ + Số lượng NVL tồn kho đầu kỳ Giá trị thực tế của NVL xuất kho Số lượng NVL xuất kho Đơn giá bình quân x = Ví dụ: Vật liệu xuất dùng trong tháng 8/2008 là 2 mũi khoan( Biểu mẫu 14) Tồn đầu kỳ 30 cái = 30 x 8.200.000 = 246.000.000đ Nhập trong kỳ 10 cái = 10 x 9.000.000 = 90.000.000đ Đơn giá bình quân = 8.400.000đ Giá trị vật liệu xuất dùng = 2 x 8.400.000 = 16.800.000đ Căn cứ vào bảng kê số 4 –“ Chi phí vật liệu trực tiếp” (Biểu mẫu 16) kế toán vật liệu sẽ lên bảng phân bổ số 2( Biểu mẫu 17): Bảng phân bổ nguyên vật liệu CCDC. Tại phân xưởng khoan nổ: Trong tháng 8/2008 kế toán tập hợp chi phí phát sinh ở phân xưởng: Nợ TK 6211: :589.391.395đ Có TK 152 :589.391.395đ TK 1521 :182.680.995đ TK 1522 :406.710.400đ Tại phân xưởng xúc: Trong tháng 8/2008 kế toán tập hợp chi phí phát sinh ở phân xưởng: Nợ TK 6212 :1.388.711.455đ Có TK 152 :1.388.711.455đ TK 1521 : 17.864.081đ TK 1522 :1.370.847.374đ Tại phân xưởng vận tải: Trong tháng 8/2008 kế toán tập hợp chi phí phát sinh ở phân xưởng: Nợ TK 6216 :17.437.538.960đ Có TK 152 :17.437.538.960đ TK 1521 : 5.180.112.297đ TK 1522 :12.257.426.663đ Cuối tháng căn cứ vào số liệu bảng phân bổ số 2 kế toán tổng hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp trong tháng và ghi vào sổ cái tài khoản 621( Biểu mẫu 18) và định khoản: Nợ TK 621 :19.415.641.810đ Có TK 152 :19.415.641.810đ TK 1521 :5.380.657.373đ TK 1522 :14.034.984.437đ 1.4.2 .Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí nhân công trực tiếp: a. Nội dung chi phí nhân công trực tiếp: Bao gồm: lương chính, lương phụ, phụ cấp và các khoản trích theo lương của công nhân trực tiếp sản xuất. b. Tài khoản sử dụng: Kế toán sử dụng tài khoản TK 622 – Chi phí nhân công trực tiếp TK 334 – Phải trả công nhân viên TK 3382 – Kinh phí Công Đoàn TK 3383 – BHXH Tk 3384 – BHYT c. Chứng từ kế toán sử dụng: Bảng chấm công Bảng thanh toán lương Bảng phân bổ tiền lương – BHXH d. Phương pháp kế toán: Hiện nay công ty áp dụng hình thức trả lương theo sản phẩm cho công nhân trực tiếp sản xuất: TiÒn l­¬ng SP ph¶i tr¶ CNSXTT = Sè l­îng s¶n phÈm hay c«ng viÖc hoµn thµnh X §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hay c«ng viÖc Hàng tháng, căn cứ vào kế hoạch sản xuất, phiếu giao việc tại các công trường, phân xưởng, các tổ trưởng theo dõi tình hình lao động của từng cá nhân lên báo công gửi cho nhân viên kinh tế để vào bảng chấm công.Cuối tháng, căn cứ vào khối lượng sản phẩm hoàn thành theo biên bản nghiệm thu do hội đồng nghiệm thu của Công ty xác định và các chứng từ khác phát sinh trong tháng. Nhân viên kinh tế của đơn vị căn cứ vào bảng chấm công, khối lượng công việc hoàn thành, bậc lương để tính lương và chia lương cho từng công nhân, sau đó gửi bảng chia lương về phòng lao động tiền lương.Phòng lao động tiền lương có nhiệm vụ giám sát, kiểm tra việc phân bổ nguồn lương cho từng bộ phận, cá nhân.Sau đó gửi toàn bộ chứng từ sang tổ kế toán tiền lương. Kế toán tiền lương căn cứ vào chứng từ đã nhận được của phòng lao động tiền lương và tập hợp phiếu nghỉ ốm,kiểm tra và lập bảng tổng hợp thanh toán lương cho từng đơn vị theo từng công đoạn sản xuất. Kế toán tiền lương phân bổ lương như sau: - TK 334: Căn cứ vào nguồn lương tính theo doanh thu và bảng tổng hợp thanh toán lương toàn Công ty tháng trước, kế toán tiền lương tính toán ra số lương phân bổ cho công nhân trực tiếp sản xuất theo từng công trường, phân xưởng. = x Ví dụ: Lương thực trả cho các công trường, phân xưởng tháng 08 năm 2008 là 16.355.386.000đ.Trong đó: lương thực trả cho phân xưởng khoan tháng 7 là 502.517.267đ, tổng nguồn lương tính theo doanh thu tháng 08 là 19.039.000.000đ. = x 502.517.267 = 584.970.985đ Tương tự như thế, kế toán lương sẽ tính được số tiền lương phân bổ từ quỹ lương cho từng công trường, phân xưởng, tổ đội của toàn Công ty. - TK 338: BHYT, BHXH Công ty tính theo lương cấp bậc bình quân. Lương cấp bậc bình quân = Số người * Cấp bậc bình quân * Lương tối thiểu BHXH = Lương cơ bản * 15% BHYT = Lương cơ bản * 2% KPCĐ = Lương thực tế * 2% Ví dụ: Trong tháng 08 năm 2008 có số liệu sau ( Biểu mẫu 19) - Lương cơ bản của công nhân trực tiếp sản xuất : 1.998.685.000đ - Lương thực tế trả cho công nhân trực tiếp sản xuất : 12.042.281.500đ => BHXH = 1.998.685.000đ * 15% = 299.619.000đ => BHYT = 1.998.685.000đ * 2% = 39.973.700đ => KPCĐ = 12.042.281.500đ * 2% = 240.845.700đ Cuối tháng sau khi tính xong tiền lương, các khoản phải trả khác của các phân xưởng, tổ đội sản xuất dựa vào bảng phân bổ tiền lương,bảng kê số 4-“Chi phí nhân công trực tiếp” ( Biểu mẫu 20): - Tại phân xưởng khoan nổ: Nợ TK 6221 :809.719.600đ Có TK 334 :769.549.000đ Có TK 338 :37.092.400đ TK 3382 :15.391.000đ TK 3383 :19.146.900đ TK 3384 :2.554.500đ Có TK 3386 :3.078.200đ - Tại phân xưởng xúc: Nợ TK 6222 :2.887.940.600đ Có TK 334 :2.744.669.000đ Có TK 338 : 132.292.900đ TK 3382 : 54.839.300đ TK 3383 : 68.288.900đ TK 3384 : 9.110.700đ Có TK 3386 : 10.978.700đ - Tại phân xưởng chế tạo than + sàng : Nợ TK 6223 :2.422.831.800đ Có TK 334 :2.293.913.500đ Có TK 338 : 119.742.600đ TK 3382 : 45.878.300đ TK 3383 : 57.074.000đ TK 3384 : 7.614.600đ Có TK 3386 : 9.175.700đ - Tại phân xưởng chế tạo than chế biến : Nợ TK 6224 :633.091.800đ Có TK 334 :601.683.900đ Có TK 338 : 29.001.200đ TK 3382 : 12.033.700đ TK 3383 : 14.970.200đ TK 3384 : 1.997.300đ Có TK 3386 : 2.406.700đ - Tại phân xưởng vận tải: Nợ TK 6226 :5.926.481.000đ Có TK 334 5.632.466.100đ Có TK 338 : 271.485.000đ TK 3382 : 112.649.400đ TK 3383 : 140.139.000đ TK 3384 : 18.696.600đ Có TK 3386 : 22.529.900đ Sau đó kế toán tổng hợp chi phí nhân công trực tiếp phát sinh trong tháng 8/2008 và ghi vào sổ cái TK622 (Biểu mẫu 21) theo định khoản như sau: Nợ TK 622 :12.670.889.100đ Có TK 334 :12.042.281.500đ Có TK 338 : 628.607.600đ TK 3382 : 240.845.700đ TK 3383 : 299.619.000đ TK 3384 : 39.973.700đ TK 3386 : 48.169.200đ 1.4.3.Kế toán tập hợp chi phí sản xuất chung: Để theo dõi các khoản mục Chi phí sản xuất chung, kế toán sử dung TK 627 – Chi phí sản xuất chung. Công ty tập hợp chi phí sản xuất chung TK 627 theo 5 yếu tố: a.Kế toán chi phí vật liệu, công cụ dụng cụ: Căn cứ vào bảng kê số 4 “ Chi phí sản xuất chung” ( Biểu mẫu 22)kế toán tập hợp được chi phí nguyên vật liệu,công cụ dụng cụ phát sinh tháng 08/2008 như sau: Chi phí nguyên vật liệu: Nợ TK 6272 :8.120.156.282đ Có TK 1521 :6.035.653.484đ Có TK 1522 :1.923.756.291đ Có TK 1523 :160.746.507đ Chi phí công cụ dụng cụ: Nợ TK 6273 :51.544.794đ Có TK 153 :51.544.794đ b.Kế toán chi phí nhân viên phân xưởng; Tập hợp chi phí nhân viên phân xưởng gồm các khoản phải trả cho nhân viên phân xưởng, quản đốc, phó quản đốc, đốc công là tiền lương và các khoản trích theo lương, phụ cấp…Tương tự như Kế toán chi phí nhân công trực tiếp, các khoản trích theo lương như BHXH, BHYT, KPCĐ cũng đựợc trích từ lương cơ bản và lương thực tế của nhân viên phân xưởng. BHXH = Lương cơ bản * 15% BHYT = Lương cơ bản * 2% KPCĐ = Lương thực tế * 2% Căn cứ để tập hợp chi phí nhân viên phân xưởng là Bảng kê số 4” Chi phí sản xuất chung”( Biểu mẫu 22) kế toán sẽ tổng hợp chi phí tiền lương phải trả cho nhân viên phân xưởng và hạch toán như sau: Nợ TK 6271 :17.118.608.155đ Có TK 334 :15.369.106.000đ Có TK 334-CNĐH : 1.090.603.534đ Có TK 338 : 658.898.621đ c.Kế toán chi phí khấu hao TSCĐ: Tại Công ty chi phí khấu hao TSCĐ bao gồm toàn bộ chi phí khấu hao cho sản xuất như: nhà xưởng, thiết bị máy móc...Việc tính khấu hao TSCĐ được xác định theo công thức sau: Møc trÝch KH-TSC§ Nguyªn gi¸ cña TSC§ trung b×nh hµng n¨m = ---------------------------- Thêi gian sö dông Møc trÝch khÊu hao Møc khÊu hao 1 n¨m TSC§ hµng th¸ng = ----------------------------- 12 th¸ng Căn cứ vào bảng phân bổ khấu hao TSCĐ ( Biểu mẫu 23) kế toán xác định số khấu hao TSCĐ.Trong tháng 08/2008, qua bảng phân bổ khấu TSCĐ kế toán xác định được số khấu hao phải trích trong tháng là 9.927.903.586đ.Kế toán tiến hành định khoản chi phí khấu hao TSCĐ tính vào chi phí SXC như sau: Nợ TK 6274 :9.927.903.586đ Có TK 214 :9.927.903.586đ d. Kế toán chi phí dịch vụ mua ngoài: Hàng tháng căn cứ vào các hóa đơn thanh toán của khách hàng như hóa đơn điện, hóa đơn thanh toán tiền thuê chở công nhân, hóa đơn thuê nổ mìn, hóa đơn thuê chở than, đất.Kế toán tập hợp chi phí dịch vụ mua ngoài theo từng công trường, phân xưởng. Phương pháp hạch toán; Nợ TK 6277 :38.411.075.424đ Có TK 331 :38.411.075.424đ e. Kế toán chi phí khác bằng tiền: Khoản chi phí khác bằng tiền tại Công ty là các khoản chi phí về Thuế, sửa chữa thường xuyên, chi phí phải trả khác… Phương pháp hạch toàn: Nợ TK 6278 :315.171.499đ Có TK 331 : 315.171.499đ Từ những sổ chi tiết của tiểu khoản 627 tổng số chi phí sản xuất chung được tập hợp lại và kế toán tổng hợp tiến hành ghi sổ cái 627 ( Biểu mẫu 24) 2.Đánh giá sản phẩm dở dang tại Công ty: Do đặc điểm quy trình sản xuất liên tục, phức tạp, cuối tháng Công ty thường có 1 khối lượng sản phẩm dở dang tương đối lớn.Công ty đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ theo công đoạn: Mét khoan tồn: Đây là mét khoan đã khoan nhưng chửa nổ mìn Đất đá bắn tơi tồn: Đây là khối lượng đất đá đã nổ mìn nhưng chưa bốc xúc Than tồn đống: Đây là sản lượng than khai thác ra còn tồn ở đống chưa gia công chế biến, chưa vận chuyển đến kho thành phẩm. Phương pháp xác định sản phẩm dở dang cuối kỳ + Đối với mét khoan tồn và đất đá bắn tơi tồn sẽ được tính theo công thức: Giá trị = Khối lượng dở x Đơn giá sản phẩm thực tế theo sản phẩm dở dang dang cuối năm công đoạn thực hiện trong năm = + Đối với than tồn = x Ví dụ: Căn cứ vào Biểu mẫu 25,cuối tháng 8/ 2008, sản lượng than nguyên khai tồn là 39.295 tấn, giá bình quân cho 1 tấn than nguyên khai là 296.228đ. => Giá trị than nguyên khai dở dang cuối tháng 8/2008: 39.295tấn x 296.228đ = 11.640.259.675đ 3.Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất toàn Công ty: Sau khi tập hợp phân bổ chi phí, cuối tháng kế toán tổng hợp kết chuyển toàn bộ chi phí sản xuất vào bên nợ TK 154 và ghi sổ cái TK 154 – Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang ( Biểu mẫu 26).Trên cơ sở đó, kế toán tiến hành tính giá thành sản phẩm, lao vụ, dịch vụ toàn Công ty. Việc tổng hợp chi phí sản xuất chung của toàn Công ty được định khoản như sau: Nợ TK 154 :106.053.437.250đ Có TK 621 : 19.415.641.810đ Có TK 622 : 12.670.889.100đ Có TK 627 : 73.966.906.340đ 4.Kế toán tính giá thành: *Đối tượng tính giá thành: Căn cứ vào đặc điểm sản xuất và yêu cầu quản lý, đối tượng tính giá thành của Công ty là giá thành từng công đoạn sản xuất, cụ thể là: Giá thành 1m khối than khoan sâu, giá thành 1m khối than khoan nổ, giá thành 1 tấn than vận chuyển, giá thành 1 tấn than. *Phương pháp tính giá thành: Hiện nay,Công ty đang áp dụng phương pháp tính giá thành phân bước ( tính giá thành theo giai đoạn công nghệ), tính giá thành của các sản phẩm vào thời điểm cuối mỗi quy trình sản xuất. Chi phí sản xuất than trong tháng = Chi phí tồn đầu kỳ + Chi phí trong tháng – Chi phí tồn cuối kỳ. = Ví dụ: Căn cứ vào Biểu mẫu 27 ta có: Chi phí sản xuất than NK tháng 8/2008 = 14.529.197.828 + 103.427.704.619 - 11.640.259.675 = 106.316.642.772đ Giá thành đơn vị 1 tấn than = 106.316.642.772đ / 358.902tấn = 296.228đ/tấn CHƯƠNG III MỘT SỐ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM Ở CÔNG TY CỔ PHẦN THAN HÀ TU - TKV I. Nhận xét chung về công tác kế toán tại công ty: 1.¦u ®iÓm - Bé m¸y kÕ to¸n gän nhÑ, c¬ cÊu hîp lý, cã sù ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm râ rµng, cã tÝnh chuyªn m«n ho¸ cao. c¸c nh©n viªn kÕ to¸n cã tr×nh ®é nghiÖp vô cao, cã thÓ gi¸m s¸t, hç trî lÉn nhau trong c«ng viÖc. Gi÷a bé phËn kÕ to¸n vµ c¸c nh©n viªn thèng kª c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã mèi quan hÖ chÆt chÏ, lµ c¬ së cho viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kÞp thêi, chÝnh x¸c, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu h¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm hµng th¸ng, gióp nhµ qu¶n trÞ n¾m b¾t th«ng tin ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh vÒ kho¸n chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. - C«ng ty ¸p dông xuÊt vËt t­ theo ph­¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh, tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn lµ phï hîp víi t×nh h×nh biÕn ®éng cña c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh theo gi¸ trªn thÞ tr­êng, lµm cho gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc tÝnh chÝnh x¸c trong tõng kú, tõng giai ®o¹n. - Do ®Æc ®iÓm cña nghµnh khai th¸c than, kh«ng cã yÕu tè nguyªn liÖu, mµ chØ cã vËt liÖu tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm, nªn vËt liÖu chiÕm mét tû träng rÊt lín trong tæng gi¸ thµnh. ViÖc tËp hîp chi phÝ theo tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt phï hîp víi quy tr×nh c«ng nghÖ cña C«ng ty gióp cho viÖc qu¶n lý chi phÝ chÆt chÏ, chÝnh x¸c ®Õn tõng bé phËn, c«ng tr­êng s¶n xuÊt, ®¸p øng yªu cÇu h¹ch to¸n ®óng chÕ ®é, quy ®Þnh cña nghµnh vµ Bé Tµi ChÝnh. - C«ng ty ¸p dông khÊu hao TSC§ theo ®­êng th¼ng, hµng th¸ng dù tÝnh vµ trÝch tr­íc chi phÝ söa ch÷a lín ®Ó khi cã ph¸t sinh thùc tÕ sÏ kh«ng cã biÕn ®éng ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ thµnh trong kú. - Phßng KÕ to¸n ®· sö dông kh¸ ®Çy ®ñ hÖ thèng sæ s¸ch theo quy ®Þnh cña ngµnh vµ Bé Tµi ChÝnh. C«ng t¸c tËp hîp sè liÖu ban ®Çu ®­îc theo dâi chÆt chÏ, chÝnh x¸c. Qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ, sæ s¸ch tõ c¸c ®¬n vÞ c«ng tr­êng, c¸c kho víi phßng kÕ to¸n lu«n ®­îc phèi hîp nhÞp nhµng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho phßng kÕ to¸n thùc hiÖn chøc n¨ng gi¸m s¸t, h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nh×n chung, c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng ty Cæ phÇn than Hµ Tu ®· ®¸p øng ®­îc yªu cÇu xÐt theo hai khÝa c¹nh: tu©n thñ ®óng chuÈn mùc kÕ to¸n, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ, vµ ®Æc ®iÓm c«ng nghÖ riªng cña ngµnh, gãp phÇn lín vµo nh÷ng thµnh tÝch chung mµ C«ng ty ®· ®¹t ®­îc trong nh÷ng n¨m qua. Tuy nhiªn, do nh÷ng yªu cÇu ngµy cµng cao trong c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n, ®¸p øng víi tèc ®é ph¸t triÓn chung cña toµn x· héi trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn nh­ hiÖn nay th× phßng kÕ to¸n cña C«ng ty nãi chung, c«ng t¸c kÕ to¸n nãi riªng vÉn cßn nh÷ng mÆt h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc. 2.Nh­îc ®iÓm - PhÇn mÒm qu¶n lý vËt t­, phÇn mÒm ®iÓm l­¬ng cña C«ng ty ch­a thùc sù hoµn thiÖn, th­êng bÞ l©y lan virus do c¸c c«ng tr­êng hµng ngµy nép sè liÖu vÒ phßng b»ng æ USB. C¸c nh©n viªn kÕ to¸n, nh©n viªn thèng kª ch­a ®­îc ®µo t¹o ®ång bé vÒ tr×nh ®é tin häc nªn khi ch­¬ng tr×nh trªn m¸y tÝnh bÞ lçi kh«ng tù xö lý ®­îc, ph¶i chê chuyªn viªn, ¶nh h­ëng tíi viÖc cung cÊp th«ng tin cho kh©u h¹ch to¸n, g©y chËm chÔ cho c«ng t¸c kÕ to¸n. - Lµ mét C«ng ty lín cã quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p, nhiÒu c«ng ®o¹n, ph¹m vi khai tr­êng réng, c¸ch xa nhau, cã nhiÒu ®¬n vÞ bé ph._.