Kế toán nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ tại Công ty xây dựng công trình Hưng Thịnh

___Lêi nãi ®Çu___ T rong c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo khuynh h­íng XHCN, cïng víi hµng lo¹t chÝnh s¸ch më cöa cña §¶ng vµ nhµ n­íc ta, lµm cho nhµ n­íc ta ®· vµ ®ang chuyÓn biÕn s©u s¾c vµ toµn diÖn, bé mÆt ®Êt n­íc ®ang ®æi míi tõng ngµy tõng giê. §ãng gãp kh«ng nhá vµo sù thay ®æi ®ã chÝnh lµ sù phÊn ®Êu kh«ng mÖt mái cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp sÏ trë thµnh mÆt trËn quyÕt ®Þnh trong c«ng cuéc ®æi míi c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn nÒn kinh tÕ më nh»m thu hót nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §iÒu nµy lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó héi nhËp nÒn kinh tÕ trong khu vùc vµ thÕ giíi, chuÈn bÞ cho viÖc ra nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). §Ó cã thÓ theo kÞp sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®Æc biÖt lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi sù ®a d¹ng ho¸ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, víi tÝnh n¨ng vèn cã cña c¬ chÕ thÞ tr­êng ®· t¹o ra mét bèi c¶nh m«i tr­êng c¹nh tranh gay g¾t vµ khèc liÖt gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau. §Ó tån t¹i vµ ®øng v÷ng trong cuéc c¹nh tranh ®ã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i lç lùc v­ît bËc víi nh÷ng b­íc bøt ph¸ míi, ph¶i quan t©m tíi tÊt c¶ c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (tõ khi doanh nghiÖp bá vèn ra ®Õn khi doanh nghiÖp thu håi vèn vÒ ) lµm thÕ nµo ®Ó d¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt víi chi phÝ bá ra lµ thÊp nhÊt? Lµ mét c©u hái ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp, cã nh­ vËy doanh nghiÖp víi ®¶m b¶o cã l·i, c¶i thiÖn ®êi sèng ng­êi lao ®éng, thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô ®èi víi nhµ n­íc, t¨ng tÝch luü vµ thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng. Nh­ vËy: Mét yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp lµ ®¶m b¶o chÆt chÏ chi phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n suÊt th× chi phÝ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô (NVL,CCDC) chiÕm tû träng lín nhÊt lµ trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh còng nh­ gi¸ thµnh s¶n phÈm, chÝnh v× lÏ ®ã mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n quan t©m tíi viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ NVL, CCDC gi¶m tiªu hao NVL, CCDC trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt song vÉn ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng s¶n phÈm, cã nh­ vËy s¶n phÈm lµm ra míi ®ñ søc c¹nh tranh trong thÞ tr­êng. XuÊt ph¸t tõ h×nh thøc ®ã, trong thêi gian t×m hiÓu thùc tÕ t¹i C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh H­ng ThÞnh cïng víi kiÕn thøc ®· häc ë tr­êng, em nhËn thÊy tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n NVL vµ CCDC, nh»m t×m hiÓu râ h¬n vÒ thùc tiÔn c«ng t¸c kÕ to¸n NVL, CCDC, tõ ®ã em xin chän ®Ò tµi “KÕ to¸n nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô t¹i C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh H­ng ThÞnh “ cho bµi B¸o c¸o thùc tËp tæng hîp cña m×nh §©y lµ lÇn ®Çu tiªn lµm mét vÊn ®Ò t­¬ng ®èi khã vµ phøc t¹p, nªn bµi b¸o c¸o kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. V× vËy em kÝnh mong ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n. Nh©n dÞp nµy em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh nhÊt tíi. C« Minh Ngäc cïng c¸c thÇy c« trong khoa kÕ to¸n - kiÓm to¸n vµ toµn bé nh©n viªn kÕ to¸n cña phßng tµi chÝnh kÕ to¸n c«ng ty ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy. Xin c¶m ¬n gia ®×nh b¹n bÌ ®· ®éng viªn gióp ®ì! Ch­¬ng 1 Kh¸i qu¸t chung vÒ c«ng ty tnhh x©y dùng c«ng tr×nh H­ng thÞnh ¨¨¨ . Quá trình hình thành và phát triển của công ty C«ng ty TNHH x©y dùng c«ng tr×nh H­ng ThÞnh, viÕt t¾t lµ: H­ng ThÞnh Co, LTD ®­îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè: 043972, ngµy 07/12/1994 cña Phßng ®¨ng ký kinh - Së KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ thµnh phè Hµ Néi. §©y lµ C«ng ty TNHH cã hai thµnh viªn trë lªn, lµ doanh nghiÖp h¹ch to¸n kinh doanh ®éc lËp, tù chñ vÒ kinh tÕ. C«ng ty ra ®êi bao gåm 04 thµnh viªn gãp vèn lµ : Sè TT Tªn thµnh viªn N¬i ®¨ng ký hé khÈu th­êng tró Gi¸ trÞ gãp vèn (®ång) Tû lÖ vèn gãp (®ång) 1 TrÇn b¶o vÜnh Sè nhµ 16, tËp thÓ Cty VTTBGTII, ph­êng Nh©n chÝnh - Thanh Xu©n – HN 310.000.000 34.25 2 NguyÔn ngäc s¬n Sè nhµ 57, tËp thÓ Cty c¬ khÝ SC cÇu ®­êng bé II, Ph­êng Thanh Tr× - Hoµng Mai - Hn 305.000.000 33.7 3 TrÇn quang khang Sè nhµ 26, tËp thÓ Cty c¬ khÝ SC cÇu ®­êng bé II, Ph­êng Thanh Tr× - Hoµng Mai - Hn 240.000.000 26.52 4 NguyÔn thÞ nhi Sè nhµ 15, ngâ 403, ®­êng NguyÔn V¨n Linh - Phóc §ång - Long Biªn – HN 50.000.000 5.52 Ngµnh nghÒ kinh doanh chñ yÕu cña C«ng ty lµ: -Söa ch÷a s¶n phÈm c¬ khÝ, t©n trang c¸c thiÕt bÞ thi c«ng c«ng tr×nh giao th«ng - Sản xuất má phanh ô tô các loại. - Sản xuất bao bì carton . - Kinh doanh vật liệu xây dựng. TiÒn th©n cña C«ng ty lµ mét tæ nghiªn cøu gåm 04 ng­êi víi môc ®Ých ban ®Çu lµ nghiªn cøu ®Ó s¶n xuÊt tÊm lîp Fibeociment. Lóc ®Çu, Cïng víi sù n¨ng ®éng, nhiÖt t×nh cña c¸c thµnh viªn trong C«ng ty vµ ®éi ngò nh©n c«ng cã tr×nh ®é kü thuËt, tay nghÒ cao c«ng viÖc kinh doanh tiÕn triÓn rÊt tèt. §Õn n¨m 1997, víi sù më cöa cña nÒn kinh tÕ, hµng ngo¹i å ¹t trµn vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam, ®Æt s¶n phÈm cña C«ng ty tr­íc sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c s¶n phÈm cña hµng ngo¹i víi c«ng nghÖ cao, hiÖn ®¹i. MÆc dï chÊt l­îng s¶n phÈm cña C«ng ty rÊt tèt, gi¸ c¶ l¹i phï hîp nh­ng xu h­íng chuéng hµng ngo¹i h¬n hµng néi ®· ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµm ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña C«ng ty. Th¸ng 5-1997, do việc sản xuất tÊm lîp Fibeociment không đem lại hiệu quả kinh tế cao nên Công ty đã cho phÐp ph©n x­ëng ngừng sản xuất mÆt hµng nµy. Thay vµo ®ã, C«ng ty chuyÓn sang s¶n xuÊt sản xuất 2 mặt hàng là má phanh ô tô và bao bì carton sóng các loại. Tõ ®ã cho ®Õn nay hai lo¹i mặt hàng này đã trở thành sản phẩm chủ yếu và được đưa vào kế hoạch sản xuất hàng năm của C«ng ty. Víi sù ®Çu t­ nhiÒu d©y truyÒn m¸y mãc, thiÕt bÞ cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, t¹o thµnh mét vßng trßn lµm viÖc khÐp kÝn cïng víi ®éi ngò c«ng nh©n viªn cã tay nghÒ kü thuËt cao, nhiÖt t×nh trong c«ng viÖc ®· gióp C«ng ty ph¸t triÓn rÊt lín m¹nh, t¹o ®­îc nhiÒu uy tÝn ®èi víi kh¸ch hµng. S¶n phÈm cña C«ng ty ®¹t chÊt l­îng tèt, ®­îc nhiÒu kh¸ch hµng ­a chuéng vµ tin dïng. C«ng ty chñ yÕu lµ s¶n xuÊt s¶n phÈm theo ®¬n ®Æt hµng vµ ®­îc ®iÒu chØnh mÉu m· tïy theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. Sau đây là một số chỉ tiêu của nhà máy biểu hiện qua các năm Chỉ tiêu ĐVT Thực hiện năm 2003 Thực hiện năm 2004 Kế hoạch năm 2005 Tổng vốn kinh doanh Đồng 42 269 062 329 59 223 254 492 68 000 000 000 Giá trị tổng sản lượng Đồng 17 492 444 18 388 566 20 000 000 Sản lượng sx má phanh Kg 120 000 230 000 150 000 Sản lượng sx bao bì M2 4 437 400 5 548 500 8 000 000 Tổng quỹ lương Đồng 3 188 766 3 975 387 4 000 000 Khấu hao TSCĐ Đồng 17 288 620 20 599 750 20 000 000 Tổng doanh thu Đồng 37 193 648 000 48 280 758 000 60 000 000 000 Lợi tức gộp Đồng 9 755 928 905 9 987 908 113 15 000 000 000 Nguồn: Tài liệu của Nhà Máy Năm 2004, là năm thứ 3 trong tổng chiến lược phát triển tăng tốc của Công ty, là năm Công ty thực hiện phương châm đột phá trong sản xuất và đầu tư xây dựng đổi mới công nghệ và đa dạng hoá sản phẩm để xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật đủ mạnh tạo thế và lực ®Ó C«ng ty thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®a d¹ng hãa s¶n phÈm, më réng quy m« s¶n xuÊt, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr­êng còng nh­ sù ®æi míi ®Êt n­íc. Vì vậy, mục tiêu đặt ra của năm 2005 là : - Làm chủ kỹ thuật chuyên ngành, đặc biệt là kỹ thuật in ốp sét, duy trì nhịp độ phát triển sản xuất kinh doanh có lãi, tăng đóng góp ngân sách nhà nước và cải thiện đời sống cán bộ công nhân viên. - Duy trì môi trường ký luật và tác phong công nghiệp - TiÕn tíi viÖc tæ chøc cæ phÇn hãa cho c«ng ty theo chế độ quy định của Nhà nước. - Xây dựng hành lang pháp lý nội bộ phù hợp với cơ chế cổ phần hoá. 1.2. Một số đặc điểm của C«ng ty 1.2.1. Đặc điểm tổ chức sản xuất của C«ng ty Hiện tại C«ng ty có 2 phân xưởng sản xuất chính là phân xưởng sản xuất má phanh ô tô các loại và phân xưởng sản xuất bao bì carton. Ngoài ra, C«ng ty còn có 1 tổ cơ khí có nhiệm vụ sửa chữa, bảo dưỡng các máy móc thiết bị phục vụ cho sản xuất chính. - Phân xưởng má phanh : Đứng đầu phân xưởng là quản đốc, có nhiÖm vụ điều hành chung, chịu trách nhiệm giám sát toàn bộ hoạt động sản xuất và cung cấp thông tin cho ban giám đốc. Như vậy, quản đốc là ngưòi chịu sự quản lý trực tiếp của giám đốc C«ng ty. Cơ cấu tổ chức sản xuất của phân xưởng gồm các bộ phận : + Tổ trộn + Tổ hoàn thiện + Tổ ép + Bộ phận quản lý phục vụ. Các tổ trưởng đứng đầu các tổ có trách nhiệm giúp đỡ quản đốc phân xưởng hoàn thành trách nhiệm được giao. - Phân xưởng bao bì các tông : Đứng đầu phân xưởng là quản đốc, cơ cấu phân xưởng như sau : + Tổ cắt + Tổ ghim, dán cạnh hộp + Tổ làm máy + Bộ phận quản lý + Tổ in 1.2.2. Đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất. *Đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất má phanh ô tô Hiện tại, C«ng ty đang sản xuất nhiều loại má phanh cung cấp cho các loại ô tô lớn như ZIL. KAMAZ, IFA… đến các loại ô tô con và theo yêu cầu của thị trường, nhà máy cũng sản xuất má phanh xe máy. Quy trình công nghệ khá đơn giản và mang tính thủ công là chủ yếu, kết thúc quy trình sản xuất chỉ cho ra một loại sản phẩm. Sơ đồ: Qui trình công nghệ sản xuất má phanh Trộn NVL Khoan Ép nóng Mài trong Mài ngoài KCS Nhập kho TP + Trộn khô: - Amiăng được đánh đổi, sấy khô ở độ ẩm < 1%. - Cân từng loại vật liệu theo đơn phối liệu. - Đưa amiăng vào trộn, đậy nắp cho máy hoạt động trong vòng 15 phút. + Trộn tiếp nhựa, bột màu phụ pha trong thời gian 25 phút, trộn tiếp mạt đồng trong 5 phút để lắng trong 5 phút. Công việc này hoàn toàn làm thủ công nên rất độc hại. + Ép nóng tạo sản phẩm : Vật liệu đã trộn được đổ vào khuôn, dùng máy ép thuỷ lực100 tấn, 200 tấn, 400 tấn để ép tạo sản phẩm. + Lưu hoá: Các sản phẩm đã được tạo ra sau khi ép nóng sẽ được đưa vào một thiết bị có tác dụng giữ cho sản phẩm trong điều kiện lý tưởng để đảm bảo được độ bền và các tiêu chuẩn về kỹ thuật. Tuy nhiên, do công đoạn ra khỏi qui trình sản xuất này. + Hoàn thiện sản phẩm: - Mài: Sau khi ép, mặt cong ngoài của sản phẩm được mài để khớp với vành tăng- bua ô tô, mặt cong trong cũng được mài để khớp với mặt cong của xương phanh. Quá trình được tiến hành trên các máy chuyên dùng. - Khoan: Đây là giai đoạn cuối cùng của qui trình công nghệ sản xuất , má phanh phải được đưa vào máy khoan để tạo lỗ vít vào xương phanh. Trước khi nhập kho, thành phẩm này phải qua bộ phận gia công, vệ sinh và phải được kiểm tra chất lượng qua bộ phận KCS của Nhà Máy. Qui trình sản xuất sử dụng các máy móc thiết bị lớn nhưng vẫn còn thủ công, vừa không đảm bảo yêu cầu vệ sinh an toàn lao động, vừa cho năng suất không cao. Tuy nhiên, trong điều kiện hiện tại, C«ng ty đã cố gắng rất nhiều trong việc cải tiến máy móc thiết bị và qui trình công nghệ nhằm hoàn thiện và nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm. * Đặc điểm qui trình công nghệ sản xuất bao bì carton sóng. Từ giữa năm 1998, C«ng ty bắt đầu sản xuất mặt hàng mới, đó là bao bì carton sóng. Bao bì là một loại sản phẩm công nghiệp đặc biệt dùng để bao gói và đựng các loại sản phẩm nhằm bảo vệ giá trị sử dụng của chúng. Sở dĩ gọi là bao bì carton sóng vì đây là loại bao bì nhiều lớp được dập khuôn theo hình sóng để giảm bớt tác động của va chạm, tăng độ cách ẩm, cách nhiệt… bảo vệ sản phẩm mà nó bao gói. Qui trình sản xuất bao bì carton sóng : Cắt khổ Tạo phôi chuẩn In lưới Máy bế hoặc máy bổ Ghim, dán cạnh hộp KCS Tạo phôi thô Giấy cuộn các loại Nhập kho TP + Cắt khổ : §ây là công việc đầu tiên của dây chuyền sản xuất bao bì cac tông sóng. Giấy cuộn được kéo trên một băng chuyển và đưa qua một máy cắt khổ. Tại đây, giấy sẽ được cắt ra theo những kích thước đã được định trước tuỳ theo yêu cầu sản xuất. Đặc biệt, máy cắt có thể điều chỉnh, chia cắt được cuén giấy theo các kích thước khác nhau. + Tạo phôi thô : Nếu phân theo độ dµy, mỏng của sản phẩm thì bao bì carton sóng ở nhà máy có 2 loại : 5 lớp và 3 lớp. Sau khi cắt khổ, nó sẽ được phân loại để làm các lớp khác nhau trong tấm bìa. Nếu là bìa cac tông có 3 lớp thì có 3 loại giấy tương ứng để tạo nên 3 lớp là : giấy mặt, giấy sóng, và giấy đáy. Còn nếu là bìa các tông sóng 5 lớp thì lại phải có 4 loại giấy là : giấy mặt, giấy sóng, giấy vách rồi lại một lớp giấy sóng nữa và cuối cùng là một lớp giấy đáy. Tất cả các loại giấy đã được phân như trên sẽ được cho chạy qua một máy gọi là máy sóng. Máy này có nhiệm vụ tạo sóng cho lớp lấy sóng. Sau đó các lớp giấy này sẽ được ghép lại với nhau khi chạy qua một băng truyền, giữa các lớp giấy đó sẽ được quét một lớp hồ sống làm từ bột sắn thông qua một hệ thống ở trong máy. + Tạo phôi chuẩn : §ể tạo được sự liên kết giữa các lớp và cho ra những tấm bìa cac tông sóng thì phôi phải được chạy qua một hệ thống gọi là máy tán lằn ngang và dọc. Hệ thống máy này không những có tác dụng tán lằn cho giấy phẳng mà còn làm cho hồ sống giữa các lớp chính thông qua các dây may xo được đốt nóng bằng điện sẽ truyền nhiệt cho các thanh lăn. Như vậy, kết thúc giai đoạn này sẽ cho ra một phía bìa carton chạy trên một băng chuyền. Muốn có những tấm bìa thì giải bìa này sẽ lại được chạy qua một máy cắt và cắt ra những tấm có kích thước như yêu cầu. + In lưới: là công đoạn đòi hỏi nhiều nhân công nhất. Đặc điểm của hình thức in lưới là một dậng in thủ công và mất nhiều thời gian. Nếu như một tấm bìa các tông có bao nhiêu màng thì phải có bấy nhiêu khuôn in và mỗi lần in chỉ cho phép được in một màu. + Máy bế hoặc bổ : Tạo thành các nếp gấp hay xẻ cắt rãnh để người thợ gập theo những nếp này và tạo nên chiếc hộp. + Ghim, dán cạnh hộp : Đây là công đoạn cuối cùng để tạo nên chiếc hộp bao bì các tông hoàn thiện. Toàn bộ giai đoạn này cũng được làm thủ công. Qui trình công nghệ sản xuất bao bì các tông sóng này còn mang tính thủ công nên chất lượng sản phẩm chưa đáp ứng tốt yêu cầu thị trường về độ chính xác, tinh xảo. Đồng thời, công nghệ in bằng phương pháp in lưới hiện nay của C«ng ty còn quá nhiều nhân công. * Đặc điểm tổ chức kinh doanh của C«ng ty. Hệ thống tiêu thụ sản phẩm gồm : + Hệ thống các đại lý : Hiện nay C«ng ty thiết lập đại lý ở hầu hết các thành phố lớn và các khu công nghiệp tập trung tại khu vực phía Bắc. Tại khu vực phía Nam đã mở được một số đầu mối tiêu thụ sản phẩm và bước đầu đã phát huy hiệu quả. - Khu vực phía bắc có 12 đại lý - Khu vực phía nam có 7 đầu mối bán hàng lớn. + Tại trụ sở giao dịch chính của nhà máy 76 –Phè L­¬ng Yªn – Hai Bµ Tr­ng - HN có đặt một cửa hàng bán sỉ và bán lẻ các sản phẩm của mình. C«ng ty còn nhận làm đại lý bán các sản phẩm vật liệu xây dựng khác. Má phanh ô tô là một loại sản phẩm mang tính truyền thống của C«ng ty. Do vậy, để mở rộng thị trường C«ng ty đã thành lập nhiều đại lý. Tuy nhiên đây là một loại sản phẩm mang tính chất kĩ thuật và việc tiêu dùng sản phẩm này có liên quan đến sự an toàn tính mạng con người nên hiện nay người tiêu dùng trong nước vẫn chưa thực sự tin dùng sản phẩm này của nhà máy. Đây chính là điều trăn trở của bên lãnh đạo nhà máy là làm cách nào để người tiêu dùng xoá bỏ được thói quen này và sử dụng sản phẩm của nhà máy. Hiện nay, C«ng ty đã áp dụng nhiều hình thức bán hàng để thúc đẩy tốc độ tiêu thụ mặt hàng này như bán hàng qua đại lý, bán hàng trả chậm … đặc biệt là hình thức bán hàng đổi hàng. Hình thức này có nghĩa là C«ng ty sẽ nhận các sản phẩm hàng hóa mà phần nhiều là vật liệu xây dựng của các đơn vị bạn về bán. Mặt hàng bao bì carton sóng của nhà máy sản xuất chủ yếu là tiêu thụ nội bộ trong tổng công ty thuỷ tinh và gốm sứ. Trong những năm tới C«ng ty sẽ có kế hoạch mở rộng quy mô sản xuất mặt hàng này ra thị trường bên ngoài. 1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của C«ng ty C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh H­ng ThÞnh là một đơn vị hoạch toán kinh doanh độc lập, có tư cách pháp nhân. C«ng ty tổ chức bộ máy quản lý như sau : + Ban giám đốc: Điều hành, chỉ đạo trực tiếp các hoạt động thường ngày của các phòng ban, phân xưởng và các nhân viên giúp việc cho ban giám đốc. Giám đốc chịu trách nhiệm trước hội đồng quản trị về việc thức hiện quyền và nghĩa vụ được giao. + Phòng tổ chức hành chính : Gồm các chuyên viên làm nhiệm vụ tổ chức, quản lý sắp xếp cán bộ và lao động trong nhà máy, xây dựng các kế hoạch đào tạo cán bộ công nhân viên, hướng dẫn việc thực hiện các chế độ tièn lương, bảo hiểm xã hội … + Phòng tài chính kế toán : Có nhiệm vụ ghi chép, phản ánh các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của nhà máy một cách đầy đủ, kịp thời theo đúng phương pháp quy định nhằm cung cấp thông tin cho các đối tượng quan tâm, đặc biệt là để phục vụ cho việc quản lý và điều hành nhà mày của ban giám đốc. + Phòng kinh doanh : Lập kế hoạch và tổ chức kinh doanh của nhà máy. Hiện nay, bộ phận marketing trực thuộc phòng kinh doanh. + Phòng kĩ thuật : Bao gồm các kĩ sư phụ trách về công tác kĩ thuật của các thiết bị máy móc của nhà máy, đảm bảo sự vận hành của toàn bộ quy trình công nghệ, trong đó bộ phận KCS có nhiệm vụ kiểm tra chất lượng sản phẩm. Nắm vững thông tin khoa học trong lĩnh vực chuyên ngành, tổ chức việc chế tạo thử nghiệm các sản phẩm mới. Hàng năm có nhiệm vụ tổ chức việc sửa chữa máy móc thiết bị nhằm đảm bảo tốt cho công tác kĩ thuật phục vụ sản xuất được liên tục, hiệu quả và an toàn lao động. + Phòng kế hoạch vật tư : Có trách nhiệm lập kế hoạch về vật tư đảm bảo cho quá trình sản xuất của C«ng ty được liên tục. Ngoài các phòng ban chính trong cơ cấu tổ chức ở trên, C«ng ty còn có các bộ phận chức năng khác như : văn thư, bảo vệ, công đoàn … Ở mỗi phân xưởng ngoài quản đốc còn có các nhân viên kinh tế làm nhiệm vụ thống kê, chấm công, tính toán lương cho công nhân trực tiếp sản xuất. Sau đây là sơ đồ bộ máy quản lý của C«ng ty : Ban gi¸m ®èc Phßng Tµi chÝnh kÕ to¸n Phßng tæ chøc hc Phòng kinh doanh Phòng kĩ thuật Phòng kế hoạch - vật tư Quản đốc PX Quản đốc bao bì Nhân viên kĩ thuật Bộ phận KCS Nhân viên kĩ thuật Bộ phận KCS 1.4. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n vµ c«ng t¸c kÕ to¸n cña c«ng ty 1.4.1. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n C«ng t¸c kÕ to¸n gi÷ mét vai trß quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ kh¸ch quan ®Ó qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, qu¶ lý tµi s¶n vµ t×nh h×nh sö dông tµi s¶n cña C«ng ty. C«ng ty ¸p dông tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n theo h×nh thøc tËp trung. Theo h×nh thøc nµy C«ng ty cã mét kÕ to¸n tr­ëng kiªm tr­ëng phßng vµ c¸c bé phËn kÕ to¸n. S¬ ®å bé m¸y kÕ to¸n KÕ to¸n tr­ëng (Tr­ëng phßng) Phã phßng kiªm kÕ to¸n tæng hîp KÕ To¸n Chi phÝ sx tÝnh z KÕ to¸n quü tiÒn mÆt Thñ Quü thanh to¸n KÕ to¸n tiªu thô vµ X§KQ KÕ to¸n ng©n hµng Tæ tµi chÝnh Tæ kÕ To¸n KÕ to¸n tiÒn L­¬ng BHXH KÕ to¸n NVL CCDC KÕ to¸n XDCB Nh©n viªn kÕ to¸n PX Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña phßng kÕ to¸n nh­ sau: + Thùc hiÖn toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n cña C«ng ty + Gióp tæng gi¸m ®èc vµ chÞu tr¸ch nghiªm tr­íc tæng gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh cña C«ng ty. + Thùc hiÖn qu¶n lý c¸c nguån thu ®¶m b¶o tµi chÝnh cho mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. + TËp hîp ®Çy ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. + Thùc hiÖn chÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh víi c¬ qua chøc n¨ng cña nhµ n­íc vµ c¬ quan tµi chÝnh cÊp trªn. + Cung cÊp sè liÖu vÒ tµi chÝnh mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c, kÞp thêi gióp cho ban gi¸m ®èc ra quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. + Tham gia ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ + H­íng dÉn c¸c bé phËn cã liªn quan vµ bé phËn s¶n xuÊt trong nhµ m¸y thù hiÖn tèt c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh cña C«ng ty còng nh­ cña bé phËn m×nh trùc tiÕp qu¶n lý. Th«ng qua s¬ ®å trªn ta thÊy næi bËt mét sè vÊn ®Ò sau: * KÕ to¸n tr­ëng: ( tr­ëng phßng) cã nhiÖm vô ®iÒu hµnh toµn bé bé m¸y kÕ to¸n, h­íng dÉn, chØ ®¹o, kiÓm tra ho¹t ®éng cña c¸c nh©n viªn kÕ to¸n  * KÕ to¸n phã: ( phã phßng) : lµm kÕ to¸n tæng hîp, kÕ to¸n XDCB vµ chØ ®¹o c¸c kÕ to¸n ph©n x­ëng . * KÕ to¸n quü: ViÕt phiÕu thu - ghi nhËt ký liªn quan kiªm quü BCTC theo quy ®Þnh. * KÕ to¸n TGNH : Theo dâi bªn Nî TK 112, b¸o cã tµi kho¶n, x¸c ®Þnh sè d­ TK, th­êng xuyªn quan hÖ víi c¸c ng©n hµng ®Ó x¸c ®Þnh sè d­ tµi kho¶n. * KÕ to¸n tiÒn l­¬ng vµ BHXH : TÝnh to¸n hîp lý ph©n bæ chÝnh x¸c chi phÝ vÒ tiÒn l­¬ng vµ BHXH, BHYT, KPC§.cho c¸c ®èi t­îng sö dông cã liªn quan, thanh to¸n tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n kh¸c kÞp thêi cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. * Bé phËn kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: X¸c ®Þnh chÝnh x¸c chi phÝ vµ gÝa thµnh s¶n phÈm dë dang cuèi kú. TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kÞp thêi chÝnh x¸c, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc, dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm. X¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh, lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh. * Bé phËn kÕ to¸n NVL: Theo dâi sè l­îng N- X - T hµng ngµy vÒ c¸c mÆt sè l­îng vµ gi¸ trÞ chi tiÕt cho tõng tµi kho¶n cã liªn quan, c¸c lo¹i chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh mua b¸n NVL- CCDC, vµo tµi kho¶n, sæ phï hîp víi ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho. * KÕ to¸n tiªu thô: Ph¶n ¸nh t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng cña tõng lo¹i thµnh phÈm, ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh tiªu thô ghi chÐp vµo tµi kho¶n, c¸c kho¶n cã liªn quan ®Õn chi phÝ ban hµng, thu nhËp vÒ b¸n hµng,x¸c ®Þnh chi phÝ b¸n hµng chÝnh x¸c , x¸c ®Þnh tõng lo¹i ho¹t ®éng cña nhµ m¸y. 1.4.2. T×nh h×nh tæ chøc kÕ to¸n. HiÖn nay c«ng ty ®ang ¸p dông h×nh thøc NKCT ( NhËt ký chøng tõ), ®©y lµ h×nh thøc sæ kÕ to¸n ®­îc ¸p dông phæ biÕn vµ ¸p dông víi c¸c doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ lín. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ to¸n cña c«ng ty kh«ng sö dông toµn bé c¸c NKCT, b¶ng kª, b¶ng ph©n bæ vµ sæ chi tiÕt mµ chØ sö dông mét sè lo¹i g¾n liÒn víi c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh t¹i c«ng ty nh­ng vÉn b¶o ®¶m yªu cÇu vÒ kÕ to¸n. Tr×nh tù ghi ®æ h×nh thøc nhËt ký chøng tõ B¸o c¸o tµi chÝnh Chøng tõ gèc B¶ng ph©n bæ NhËt ký chøng tõ Sæ c¸i Sæ thÎ kÕ to¸n chi tiÕt B¶ng tæng hîp chi tiÕt B¶ng kª Ghi chó: Ghi hµng ngµy Ghi cuèi th¸ng Ghi ®èi chiÕu ,kiÓm tra 1.4.3. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho: C«ng ty ¸p dông ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn ®Ó h¹ch to¸n hµng tån kho. Ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn hµng tån kho lµ ph­¬ng ph¸p ghi chÐp ph¶n ¸nh th­êng xuyªn, liªn tôc cã hÖ thèng t×nh h×nh N- X- T kho NVL, trªn c¸c kho¶n vµ sæ kÕ to¸n tæng hîp. 1.4.4. Liªn ®é kÕ to¸n vµ kú kÕ to¸n - Liªn ®é kÕ to¸n: ¸p dông theo n¨m, ë c«ng ty niªn ®é kÕ to¸n trïng víi ngµy d­¬ng lÞch, tõ ngµy 01/01/N ®Õn ngµy 31/12/N - Kú kÕ to¸n: Kú kÕ to¸n cña c«ng ty lµ 6 th¸ng ( tõ ngµy 01/01/N ®Õn ngµy 30/06/N) Cø 6 th¸ng kÕ to¸n cña c«ng ty l¹i lËp b¸o c¸o mét lÇn råi chuyÓn vÒ phßng kÕ to¸n cña c«ng ty. Hµng ngµy kÕ to¸n c¨n cø vµo c¸c chøng tõ gèc hoÆc b¶ng ph©n bæ ®· d­îc kiÓm tra lÊy sè liÖu ghi trùc tiÕp vµo nhËt ký chøng tõ vµ b¶ng kª, sæ chi tiÕt. §èi víi c¸c nhËt ký chøng tõ mµ c¨n cø vµo b¶ng kª, sæ chi tiÕt th× hµng ngµy c¨n cø vµo chøng tõ kÕ to¸n, vµo b¶ng kª, sæ chi tiÕt. Cuèi th¸ng ph¶i chuyÓn sè liÖu tõ b¶ng kª sæ chi tiÕt vµo nhËt ký chøng tõ. §èi víi c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, ph¸t sinh nhiÒu lÇn hoÆc cÇn ph¶i ph©n bæ, th× c¸c chøng tõ gèc tr­íc hÕt ®­îc tËp hîp vµ ph©n lo¹i trong c¸c b¶ng ph©n bæ, sau ®ã lÊy sè liÖu cña b¶ng ph©n bæ ghi vµo nhËt ký chøng tõ hoÆc b¶ng kª. - Cuèi th¸ng (quý) kho¸ sæ, céng sè liÖu trªn c¸c NKCT, kiÓm tra sè liÖu trªn c¸c NKCT víi c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt, b¶ng tæng hîp chi tiÕt cã liªn quan vµ lÊy sè liÖu tæng céng cña c¸c NKCT ghi trùc tiÕp vµo sæ c¸i. Sè liÖu tæng céng ë c¸c sæ c¸i hoÆc b¶ng kª vµ c¸c b¶ng tæng hîp chi tiÕt sÏ ®­îc lµm c¨n cø ®Ó lËp b¸o c¸o tµi chÝnh. 1.5. Mét sè ®¸nh gi¸ chung vÒ viÖc tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh t¹i C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh H­ng ThÞnh §Ó c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh H­ng ThÞnh ®· kh«ng ngõng phÊn ®Êu v­¬n lªn, s¶n phÈm cña c«ng ty kh«ng nh÷ng cã mÆt trªn thÞ tr­êng trong n­íc mµ cßn cã mÆt trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. C«ng ty lu«n gi÷ ®­îc uy tÝn víi kh¸ch hµng vÒ mÆt sè l­îng, chÊt l­îng còng nh­ thêi h¹n giao hµng. MÆc dï gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, ®Æc biÖt trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay do sù x©m nhËp cña hµng n­íc ngoµi nh­ng c«ng ty vÉn kh¾c phôc vµ ®øng v÷ng. §¹t ®­îc kÕt qu¶ nh­ vËy, mét phÇn lµ nhê vµo c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý nãi chung vµ c«ng t¸c h¹ch to¸n nãi riªng. Qua thêi gian t×m hiÓu thùc tÕ t¹i c«ng ty, vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc ®­îc ë tr­êng vÒ h¹ch to¸n NVL, CCDC. Em thÊy trong qu¸ tr×nh tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n NVL, CCDC cña c«ng ty cã nh÷ng ­u nh­îc ®iÓm sau: VÒ ­u ®iÓm: - C«ng t¸c qu¶n lý NVL, CCDC ë kho: C«ng ty ®· tiÕn hµnh tæ chøc qu¶n lý NVL, CCDC hîp lý, thèng nhÊt, tËp trung khoa häc vµ phï hîp víi yªu cÇu hiÖn nay. C«ng ty cã mét ®éi cung øng vËt t­ cã søc khoÎ, tr×nh ®é chuyªn m«n cao, ®¶m b¶o cung øng vËt t­ cho s¶n xuÊt vµ phôc vô nhu cÇu kh¸c. C«ng ty ®· tiÕn hµnh x©y dùng kho b¶o qu¶n riªng, trong kho trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c ph­¬ng tiÖn b¶o qu¶n vËt t­ mét c¸ch tèt nhÊt. - VÒ c«ng t¸c kÕ to¸n: Bé m¸y kÕ to¸n tæ chøc hîp lý (NVL, CCDC thèng nhÊt, tËp trung khoa häc hîp lý phï hîp víi yªu cÇu hiÖn nay) víi quy m« s¶n xuÊt cña c«ng ty. ViÖc bè trÝ s¾p xÕp nh©n sù ë phßng kÕ to¸n ®óng víi tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô. Nh©n viªn kÕ to¸n NVL, CCDC ®· ph¶n ¸nh ®óng ®Çy ®ñ, kÞp thêi t×nh h×nh biÕn ®éng vµ sö dông NVL, CCDC. Thùc hiÖn t­¬ng ®èi toµn diÖn vµ ®ång bé trªn tÊt c¶ c¸c néi dung c«ng t¸c kÕ to¸n tõ viÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n ®Õn viÖc ghi chÐp, lËp b¸o c¸o ®Òu dùa trªn c¸c chøng tõ, c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh thùc x¶y ra. C«ng ty ®· trang bÞ m¸y tÝnh víi phÇn mÒm Foxpro. HÖ thèng chøng tõ, sæ s¸ch mµ c«ng ty ¸p dông ®¶m b¶o theo ®óng chÕ ®é kÕ to¸n cña nhµ n­íc ban hµnh nh­ ho¸ ®¬n GTGT, phiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊt kho, thÎ kho ... KÕ to¸n h¹ch to¸n NVL, CCDC theo ph­¬ng ph¸p ghi thÎ song song, ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ ghi chÐp ®¬n gi¶n, dÔ ®èi chiÕu, kiÓm tra c¸c chøng tõ, sæ s¸ch ®­îc thñ kho vµ kÕ to¸n ghi chÐp theo yªu cÇu cña c«ng t¸c kÕ to¸n th­êng xuyªn tiÕn hµnh, kiÓm tra. KÕ to¸n h¹ch to¸n NVL, CCDC theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn, h×nh thøc kÕ to¸n lµ h×nh thøc NKCT ®iÒu nµy lµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ quy m« s¶n xuÊt cña c«ng ty. VÒ nh­îc ®iÓm: - Do kÕ to¸n h¹ch to¸n chi tiÕt NVL, CCDC theo ph­¬ng ph¸p ghi thÎ song song nªn viÖc ghi chÐp gi÷a kÕ to¸n vµ thñ kho bÞ trïng lÆp vÒ chØ tiªu sè l­îng. §iÒu nµy lµ kh«ng cÇn thiÕt v× tèn nhiÒu thêi gian c«ng søc. - KÕ to¸n c«ng ty kh«ng lËp sæ danh ®iÓm vËt t­ nªn h¹ch to¸n mÊt nhiÒu c«ng søc. - C«ng ty kh«ng h¹ch to¸n GTGT nªn viÖc theo dâi c«ng nî víi ng­êi b¸n vµ viÖc h¹ch to¸n thuÕ GTGT gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. - Do c«ng ty kh«ng tiÕn hµnh h¹ch to¸n hµng ®ang ®i ®­êng mµ chê hµng vÒ míi tiÕn hµnh nhËp kho nªn kh«ng ph¶n ¸nh chÝnh x¸c tµi s¶n cña c«ng ty. ch­¬ng 2: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH TẠI NHÀ MÁY GẠCH LÁT HOA VÀ MÁ PHANH Ô TÔ HÀ NỘI 2.1. Đánh giá khái quát tình hình tài chính của Nhà Máy. 2.1.1. Đánh giá sự biến động về tổng tài sản. Tài sản và nguồn vốn là hai mặt khác nhau của cùng một vấn đề vốn. Một tài sản có thể được tài trợ từ một hay nhiều nguồn vốn khác nhau. Ngược lại, một nguồn vốn có thể tham gia một hay nhiều loại tài sản. Về mặt lượng, tổng giá trị tài sản bao giờ cũng bằng tổng nguồn hình thành tài sản ( nguồn vốn). Do đó, sự thay đổi về tài sản cũng đồng thời tương đương với sự thay đổi của nguồn vốn. Để đánh giá khái quát tình hình tài chính của Nhà Máy, trước hết cần so sánh tổng số tài sản (tổng số nguồn vốn) giữa cuối kỳ và đầu năm trên bảng cân đối kế toán của Nhà Máy để thấy được qui mô vốn cũng như khả năng huy động vốn của Nhà Máy. Thực tế, từ bảng cân đối kế toán của Nhà Máy Gạch Lát Hoa và Má Phanh Ô Tô Hà Nội ta thấy tổng số tài sản của Nhà Máy từ năm 2002 đến năm 2003 đã tăng - Về số tuyệt đối : ∆TS = TSCK- TSĐK ∆TS = 59 223 254 492 - 42 269 062 392 = 16 954 192 100 - Về số tuyệt đối: Như vậy, từ năm 2002 đến năm 2003, tổng tài sản của Nhà Máy đã tăng lên một lượng lớn: Tăng với số tuyệt đối là hơn 16,9 tỷ đồng với tỷ lệ tăng tương ứng là40,1%. Điều này đã cho thấy qui mô vốn của Nhà Máy tăng mạnh , sản xuất được mở rộng, khả năng huy động vốn rất khả quan. Đây là điều kiện rất tốt cho hoạt động và phát triển của Nhà Máy. Tuy nhiên, sự gia tăng về tổng số tài sản này chỉ phản ánh được qui mô sản xuất kinh doanh của Nhà Máy đã được mở rộng chứ chưa thể hiện hết thực trạng tài chính của Nhà Máy. Do đó để đánh giá một cách đầy đủ thực trạng tài chính cũng như tình hình sử dụng tài sản của Nhà Máy chúng ta cần đi sâu xem xét các mối quan hệ và tình hình biến động của các chỉ tiêu trong bảng cân đối kế toán thông qua ba mối quan hệ lớn: 2.1.2. Xem xét ba mối quan hệ cân đối lớn. Cân đối 1: (IA + IVA + IB) TÀI SẢN = (B) NGUỒN VỐN. Cân đối này phản ánh: Nguồn vốn chủ sở hữu phải đủ bù đắp cho các loại tài sản chủ yếu để doanh nghiệp không phải đi vay hoặc đi chiếm dụng. Tuy nhiên, cân đối này chỉ tồn tại trên lý thuyết, là cân đối lý tưởng mà các nhà quản trị muốn đạt tới. Trên thực tế thường xảy ra hai trường hợp: - Trường hợp 1: Vế trái lớn hơn vế phải, có nghĩa là nguồn vốn chủ sở hữu không đủ bù đắp cho các loại tài sản chủ yếu cho doanh nghiệp. Khi đó doanh nghiệp phải đi vay hoặc đi chiếm dụng vốn của các đơn vị khác. - Trường hợp 2: Vế trái nhỏ hơn vế phải, có nghĩa là nguồn vốn chủ sở hữu thừa để đầu tư cho các loại tài sản chủ yếu. Do đó, nếu doanh nghiệp không có phương án sử dụng số vốn thừa đó thì sẽ bị chiếm dụng vốn và hiệu quả sử dụng vốn không cao. Áp dụng vào Nhà Máy Gạch Lát Hoa và Má Phanh Ô Tô Hà Nội ta có bảng phân tích sau: Bảng 1: Tình hình sử dụng nguồn vốn của Nhà Máy. Đơn vị: Nghìn đồng Năm Sử dụng Nguồn Chênh lệch Tự bù đắp (%) Vay, đi chiếm dụng (%) 2002 28 219 367 3 788 441 24 430 926 13 87 2003 35 714 292 8 458 271 17 256 021 23 77 Nguồn: Phòng TC - KT Như vậy, ở cả hai năm 2002 và 2003, nguồn vốn chủ sở hữu của Nhà Máy đều rất thấp không đủ bù đắp cho các tài sản chủ yếu mà phải đi vay hoặc đi chiếm dụng vốn để tài trợ. Năm 2002, nguồn vốn chủ sở hữu chỉ đáp ứng được 13% trong tổng tài sản và số phải đi vay hay chiếm dụng vốn là rất lớn tới 24 430 926 nghìn đồng chiếm 87% tổng tài sản chủ yếu. Đến năm 2003, tổng số tài sản chủ yếu tăng 7 494 925 nghìn đồng và nguồn vốn chủ sở hữu cũng tăng lên đáng kể là 4 669 830 nghìn đồng với đầu năm 2002. Do đó, khả năng tài trợ của nguồn vốn chủ sở hữu đã tăng lên và bù đắp được 23% tổng tài sản chủ yếu và cũng từ đó việc đi vay hay đi chiếm dụng vốn của Nhà Máy đã giảm xuống chỉ còn 77% tức là đã giảm được 10% so với năm 2002. Đây là một dấu hiệu tốt dần lên trong hoạt động tài chính của Nhà Máy trong tương lai. Nhưng nhìn chung về hiện tại, Nhà Máy không có lợi thế về sức mạnh tài chính, không được chủ động ._.trong các hoạt động sản xuất kinh doanh của mình do Nhà Máy luôn rơi vào tình trạng lệ thuộc quá nhiều vốn ở bên ngoài, khả năng tự chủ về tài chính của Nhà Máy là rất yếu kém. Tuy nhiên, qua cân đối này chưa thể chỉ ra được Nhà Máy đi vay hay đi chiếm dụng vốn có hợp pháp hay không. Vì vậy, để hiểu rõ hơn vấn đề này ta đi vào xem xét cân đối 2. *Cân đối 2: ( IA + IIA + IVA + B ) TÀI SẢN = ( B + VAY ) NGUỒN VỐN Cân đối này phản ánh : Trong quá trình hoạt động kinh doanh, ngoài nhu cầu đầu tư cho các loại tài sản chủ yếu, doanh nghiệp còn có nhu cầu đầu tư cho hoạt động tài chính ngắn hạn và dài hạn để thu thêm lợi nhuận. Nếu nguồn vốn chủ sở hữu không đủ để đáp ứng nhu cầu kinh doanh mở rộng thì doanh nghiệp được phép đi vay để bổ sung vào nguồn vốn. Doanh nghiệp có thể đi vay các khoản vay ngắn hạn, trung và dài hạn các ngân hàng, quỹ tín dụng hoặc của cá nhân trong và ngoài doanh nghiệp …loại trừ các khoản vay quá hạn. Các khoản vay chưa đến hạn trả sử dụng cho các hoạt động kinh doanh được coi là nguồn vốn hợp pháp. Nếu 2 vế của cân đối 2 bằng nhau thì lượng vốn doanh nghiệp vay thêm vừa đủ để bù đắp cho nhu cầu vốn kinh doanh. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp luôn xuất hiện các luồng tiền đi vào và đi ra mà các luồng chuyển dịch này lại không đều nhau tại một thời điểm. Thế nên, cân đối này cũng chỉ tồn tại trên lý thuyết. Trên thực tế thường xảy ra 2 trường hợp: Một là: Vế trái nhỏ hơn vế phải, nghĩa là do thiếu vốn để mở rộng kinh doanh nên doanh nghiệp phải đi vay nhưng lại vay quá mức cần thiết dẫn đến thừa vốn và doanh nghiệp sẽ rơi vào tình trạng bị bạn hàng chiếm dụng vốn. Hai là: Vế trái lớn hơn vế phải : Tức là doanh nghiệp cũng đi vay để bù đắp cho nhu cầu của mình nhưng vay rồi mà vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng vốn trong hoạt động sản xuất kinh doanh mở rộng nên tất yếu doanh nghiệp phải đi chiếm dụng vốn của các đơn vị khác. Cân đối 2 ở nhà máy gạch lát hoa và má phanh ô tô Hà Nội được thể hiện như sau : Bảng 2 : Tình hình sử dụng nguồn vốn chủ sở hữu và vốn vay của nhà máy Đơn vị: Nghìn đồng Thời gian Sử dụng Nguồn Chênh lệch Năm 2002 Năm 2003 28 219 367 36 229 628 39 493 791 54 609 353 11 274 424 18 379 725 Nguồn : Phòng TC-KT Từ số liệu trên cho thấy : Ở cả năm 2002 và năm 2003, nhà máy sau khi đi vay để phục vụ cho nhu cầu SXKD mở rộng của mình nhưng số vốn vay lại quá nhiều dẫn đến dư thừa vốn và đã để các bạn hàng chiếm dụng mất số vốn vay đó. Số vốn mà doanh nghiệp bị chiếm dụng ngày càng tăng lên. Điều này chứng tỏ hoạt động quản lý tài chính của nhà máy chưa tốt. Cụ thể là nhà máy đã dự báo về nhu cầu vốn cần thiết cho hoạt động SXKD của mình chưa chính xác dẫn đến tình trạng vay thừa nhiều vốn và đã bị bạn hàng lợi dụng vốn đó. Trong thời gian tới, nhà máy cần cân đối lại nhu cầu vay vốn thực tế với số vốn vay để hoạt động vay nợ phát huy hiệu quả tối đa. Để đưa ra nhận định doanh nghiệp là người đi chiếm dụng vốn hay bị chiếm dụng vốn, trong hoạt động phân tích thường so sánh các khoản nợ phải thu với các khoản nợ phải trả. Cân đối 3 thể hiện rõ điều này. * Cân đối 3 : (IIIA +VA) Tài sản = (A - vay) Nguồn vốn Hay: Nợ phải thu = Nợ phải trả Các khoản nợ phải thu thể hiện số vốn mà doanh nghiệp bị chiếm dụng, các khoản nợ phải trả phản ánh số vốn mà doanh nghiệp chiếm dụng được. Trường hợp cân bằng giữa nợ thu và nợ phải trả thể hiện doanh nghiệp không bị chiếm dụng vốn và cũng không bị chiếm dụng vốn. Do đó, cân đối này chỉ tồn tại trên lý thuyết. Thực tế thường xảy ra chênh lệch, khoản chênh lệch này thể hiện số vốn mà doanh nghiệp chiếm dụng được hoặc bị chiếm dụng. Nếu vế trái lớn hơn vế phải tức là nợ phải thu lớn hơn nợ phải trả. Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp đang ở trong tình trạng bị chiếm dụng vốn. Số vốn bị chiếm dụng = nợ phải thu - nợ phải trả. Nếu vế trái nhỏ hơn vế phải tức là nợ phải thu nhỏ hơn nợ phải trả nghĩa là doanh nghiệp đang sử dụng một phần vốn của các đơn vị khác có quan hệ kinh tế với doanh nghiệp vào hoạt động SXKD của mình. Số vốn mà doanh nghiệp đi chiếm dụng = Nợ phải trả - nợ phải thu. Áp dụng vào nhà máy gạch lát hoa và má phanh ô tô Hà Nội có : Bảng 3 : Tình hình chiếm dụng vốn của nhà máy Đơn vị : nghìn đồng Năm Nợ phải thu Nợ phải trả Chênh lệch 2002 14 505 695 2 775 271 11 730 424 2003 22 993 626 4 613 902 18 379 724 Nguồn: Phòng TC - KT Bảng trên cho thấy giá trị các khoản phải thu ở cả năm 2002 và năm 2003 đều lớn hơn giá trị các khoản nợ phải trả chứng tỏ Nhà Máy đang bị chiếm dụng vốn. Số vốn mà Nhà Máy bị chiếm dụng là rất lớn và ngày càng tăng. Năm 2002, số vốn bị chiếm dụng là 11 730 424 nghìn đồng, đến năm 2003 đã tăng lên là 18 379 724 nghìn đồng. Những con số này chỉ ra rằng hoạt động quản lý vay nợ của Nhà Máy chưa được quan tâm đúng mức. Cụ thể là Nhà Máy đã để các đơn vị bạn hàng chiếm dụng vốn quá nhiều trong khi hầu hết các nguồn vốn của Nhà Máy đều phải đi vay và phải chịu chi phí về lãi vay. Điều này đã gây ra sự lãng phí rất lớn về vốn, chi phí trả lãi cho các khoản vay, đồng thời ảnh hưởng tới khả năng trả nợ của Nhà Máy và đã gây ảnh hưởng không tốt tới hiệu quả sử dụng vốn của Nhà Máy. Trong thời gian tới, Nhà Máy cần tích cực thu hồi các khoản nợ phải thu để lấy tiền trả nợ, có như vậy mới nâng cao được hiệu quả sử dụng vốn. Qua sự phân tích 3 cân đối trên, ta có thể đưa ra các nhận định tổng quát về tình hình tài chính của Nhà Máy Gạch Lát Hoa và Má Phanh Ô Tô Hà Nội như sau: Từ năm 2002 đến năm 2003, Nhà Máy đã có sự mở rộng qui mô hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, tài trợ cho hoạt động này chủ yếu là bằng nguồn vốn đi vay chứ không phải là tự tài trợ. Điều này dẫn đến sự không linh hoạt của Nhà Máy trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh và mức độ rủi ro tài chính cũng tăng lên rất nhiều. Bên cạnh đó để bổ sung vốn, Nhà Máy đã đi vay nhưng lại vay quá nhiều nên đã bị chiếm dụng mất một phần vốn, làm giảm hiệu quả sử dụng vốn. Và đây là dấu hiệu đầu tiên phản ánh sự không khả quan về tình hình tài chính của Nhà Máy. Sau khi phân tích mối quan hệ giữa các chỉ tiêu trong bảng cân đối kế toán, cần đi sâu xem xét tình hình phân bổ vốn hay còn gọi là phân tích cơ cấu tài sản để thấy được sự thay đổi trong từng khoản mục tài sản, tính hợp lý giữa tài sản lưu động và tài sản cố định. 2.2. Phân tích cơ cấu tài sản. Cơ cấu tài sản hay cơ cấu vốn là chỉ tiêu rất quan trọng ảnh hưởng quyết định đến hiệu quả kinh doanh cuối cùng của doanh nghiệp. Nó còn thể hiện trình độ quản lý tài chính của doanh nghiệp là hiệu quả hay không. Nếu như tổng số tài sản và sự thay đổi của nó chỉ ra qui mô kinh doanh, điều kiện, cơ sở vật chất trang thiết bị máy móc, nhà xưởng…và hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp thì cơ cấu tài sản thể hiện tính hợp lý trong việc phân bổ và sử dụng nguồn vốn. Nếu hai doanh nghiệp có số vốn bằng nhau, doanh nghiệp nào có cơ cấu vốn hợp lý thì hiệu quả kinh doanh sẽ cao và ngược lại. Để tiến hành phân tích cơ cấu tài sản của Nhà Máy Gạch Lát Hoa và Má Phanh Ô Tô Hà Nội ta cần lập bảng sau: Bảng 4: Ph©n tÝch c¬ cÊu tµi s¶n Đơn vị: Nghìn đồng CÁC LOẠI TÀI SẢN Năm 2002 Năm 2003 Chênh lệch Số tiền tỷ trọng trong Số tiền tỷ trọng trong Số tiền tỷ lệ tổng tài sản từng yếu tố Tổng tài sản từng yếu tố A. TSLĐ và đầu tư ngắn hạn. 22 438 866 53.09 100 35 060 419 59.2 100 12 621 553 156 I. Tiền 433 705 1.03 1.9 1 367 817 2.3 3.9 934 111 315 1. Tiền mặt 141 253 0.33 0.6 318 349 0.54 0.91 177 096 225 2. TGNH 292 452 0.69 1.3 1 049 0.002 0.003 -291 403 0.36 II. Các khoản phải thu 13 702 812 32.42 61 22 608 038 38.2 64.5 8 905 226 165 1. Phải thu của khách hàng 13 597 567 32.17 60.6 20 881 035 35.26 59.56 7 283 468 154 2. Trả trước người bán 21 325 0.05 0.1 1 627 310 2.75 4.64 1 605 985 7 630 3. Phải thu khác 83 920 0.19 0.4 99 693 0.17 0.28 15 773 119 III. Hàng tồn kho 7 955 466 18.82 35 10 698 976 18 30.5 2 743 509 134 1. NVL 2 957 652 7.0 13.2 3 891 510 6.57 11.1 933 858 132 2. Công cụ dc 632 0.001 0.00 582 0.001 0.002 -50 92 3. Chi phí SXKD dở dang 793 224 1.88 3.5 1 942 594 3.28 5.54 1 149 370 225 4.Thành phẩm 2 669 055 6.31 11.9 3 451 864 5.83 9.85 782 859 129 5. Hàng tồn kho 1 232 276 0.029 5.5 1 106 888 1.87 3.16 -125 388 90 6. Hàng gửi bán 302 627 0.72 1.4 305 538 0.52 0.87 2 911 101 IV.TSLĐ khác 346 883 0.82 1.6 385 588 0.7 1.1 38 705 111 B.TSCĐ và đầu tư dài hạn 19 830 196 46.91 100 24 162 856 40.8 100 4 332 639 122 I. TSCĐ 19 471 872 46.07 98.2 23 647 489 39.9 97.87 3 817 293 119 II. Đầu tư TC dài hạn 300 000 0.71 1.5 300 000 0.5 1.24 0 100 III. Chi phí XDCB dd 58 323 0.14 0.3 215 346 0.4 0.89 157 023 369 Tổng TÀI SảN 42 269 062 100 59 223 254 100 16 954 192 141 Nguồn: Phòng TC - KT Qua bảng số liệu trên ta thấy: Giá trị của TSLĐ và đầu tư ngắn hạn chiếm 53.09% trong tổng số tài sản ở năm 2002và đến năm 2003 tăng lên được 59.2%, đạt 156% so với đầu năm. Như vậy là tỷ trọng của TSLĐ và đầu tư ngắn hạn lớn hơn TSCĐ và đầu tư dài hạn. Hơn nữa, cùng với sự gia tăng TSLĐ và đầu tư ngắn hạn thì tỷ trọng của TSCĐ và đầu tư dài hạn lại giảm đi ở năm 2003 từ 46.91% xuống còn 40.8%. Điều này cho thấy Nhà Máy chưa chú trọng đầu tư phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật, chưa tích cực đầu tư vào máy móc thiết bị kỹ thuật công nghệ dẫn đến việc sản xuất của Nhà Máy ngày càng phụ thuộc lớn vào sức lao động thủ công, năng suất lao động sẽ giảm, chất lượng sản phẩm khó có sự cải tiến đột biến và khó có thể giảm được giá thành sản phẩm. Về dài hạn, những điều kiện này sẽ làm giảm sự cạnh tranh của Nhà Máy, Nhà Máy sẽ bị tụt hậu so với công nghệ chung của ngành. Để hiểu rõ được nguyên nhân của sự tăng tỷ trọng tài sản lưu động và giảm tỷ trọng tài sản cố định ta cần đi sâu phân tích các chỉ tiêu của từng yếu tố đó. Trong TSLĐ và đầu tư ngắn hạn thì các khoản phải thu chiếm tỷ trọng cao nhất, chiếm tới 61% ở năm 2002 và đến năm 2003 nó tiếp tục tăng và chiếm tới 64.5%, đạt 156% so với năm 2002. Khoản mục quan trọng nhất trong tổng số các khoản phải thu là phải thu của khách hàng. Năm 2002, khoản mục này chiếm 32.17% trong tổng tài sản; chiếm 60.6% trong TSLĐ và đầu tư ngắn hạn. Đến năm 2003 khoản mục này lại tăng lên được 35.26% tổng tài sản , chiếm 59.56% trong tổng TSLĐ và đầu tư ngắn hạn. Như vậy, khoản phải thu của khách hàng chiếm tỷ trọng rất cao trong tổng TSLĐ và đầu tư ngắn hạn cũng như trong các khoản phải thu. Tiếp đến là khoản trả trước người bán, khoản mục này chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng tài sản cũng như trong tổng TSLĐ và đầu tư ngắn hạn nhưng lại tăng rất mạnh vào năm 2003. Vì ở năm 2002 khoản trả trước người bán chỉ chiếm 0.05% trong tổng tài sản; 0.1% trong tổng TSLĐ và đầu tư ngắn hạn nhưng đến năm 2003 đã chiếm tới 2.75% trong tổng tài sản; 4.64% trong tổng TSLĐ và đầu tư ngắn hạn. Vậy, nguyên nhân của sự gia tăng các khoản phải thu chủ yếu là do Nhà Máy đã để bạn hàng chiếm dụng quá nhiều vốn và số vốn mà Nhà Máy bị chiếm dụng ngày càng nhiều. Hơn nữa, do việc đi vay vốn dư thừa nên năm 2003 Nhà Máy đã để khoản trả trước người bán tăng một cách đột biến làm cho các khoản phải thu ngày càng tăng thêm. Như vậy là Nhà Máy rất tôn trọng kỷ luật thanh toán tín dụng và sòng phẳng nhưng chưa tích cực thu hồi các khoản nợ, bị chiếm dụng vốn, làm tăng tình trạng ứ đọng vốn trong khâu thanh toán, đồng thời làm giảm hiệu quả sử dụng vốn. Hàng tồn kho cũng là một bộ phận chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong tổng tài sản nói chung và trong tổng TSLĐ và đầu tư ngắn hạn nói riêng. Nó chiếm 18.82% trong tổng tài sản; 35% trong tổng TSLĐ và đầu tư ngắn hạn ở năm 2002 nhưng đến năm 2003 hàng tồn kho đã giảm tỷ trọng trong tổng tài sản xuống còn 18% và tỷ trọng trong tổng TSLĐ và đầu tư ngắn hạn của nó xuống còn 30.5%. Tuy nhiên, xét về mức chênh lệch thì hàng tồn kho đã tăng lên với năm 2002 là 2 743 509 nghìn đồng và đạt 134%. Nguyên nhân chủ yếu của sự tăng lên của hàng tồn kho là do chi phí sản xuất kinh doanh tăng rất mạnh với số gia tăng tuyệt đối là 1 1 49 370 nghìn đồng, đạt 225% so với năm 2002. Tiếp đến là nguyên vật liệu tồn kho và thành phẩm tồn kho cũng tăng lên một lượng đáng kể. Đây là một tín hiệu rất khả quan cho tương lai của Nhà Máy.Vì là một Nhà Máy sản xuất theo đơn đặt hàng và theo nhu cầu của thị trường nên khi hàng tồn kho tăng mạnh mà trong đó nguyên vật liệu, chi phí sản xuất kinh doanh, thành phẩm, hàng gửi bán tăng với khối lượng lớn trong khi hàng hoá tồn kho lại giảm chứng tỏ doanh số bán hàng của Nhà Máy đã tăng lên, sản phẩm của Nhà Máy đã được thị trường ưa chuộng, Nhà Máy nhận được thêm nhiều đơn đặt hàng, nhu cầu thị trường lớn nên đã tập trung vào sản xuất ra nhiều thành phẩm, đem lại nguồn thu lớn cho tương lai. Như vậy, hàng tồn kho tăng đã tác động tích cực đến Nhà Máy như: Hoạt động sản xuất kinh doanh được liên tục, tạo thêm nhiều việc làm cho công nhân viên, thu được nguồn lợi lớn và cũng chứng tỏ rằng Nhà Máy hoạt động sản xuất kinh doanh có hiệu quả, có uy tín lớn. Tuy nhiên, bên cạnh đó, hàng tồn kho lớn sẽ làm cho doanh nghiệp phải chịu thêm một số chi phí như chi phí bảo quản, cất trữ hàng hoá trong kho, Nhà Máy sẽ bị đọng lại một lượng vốn lớn, khó chuyển hướng kinh doanh khi cần thiết… Vì vậy, Nhà Máy cần tìm ra biện pháp hữu hiệu để cân đối lượng hàng tồn kho sao cho phù hợp với qui mô sản xuất tại mỗi thời điểm. Khoản mục tiền cũng rất quan trọng trong tổng số TSLĐ và đầu tư ngắn hạn vì tiền biểu thị cho các hoạt động lưu thông thường xuyên trong các doanh nghiệp, nó thể hiện khả năng thanh toán tức thời của doanh nghiệp. Lượng tiền quá nhiều hoặc quá ít đều không tốt đối với bất kỳ một doanh nghiệp nào. Ở đây, vốn bằng tiền của Nhà Máy lại chiếm tỷ trọng quá nhỏ trong tổng số tài sản cũng như trong tổng TSLĐ và đầu tư ngắn hạn, chỉ chiếm 1.03% trong tổng tài sản; 1.9% trong tổng TSLĐ và đầu tư ngắn hạn ở năm 2002. Nhưng cũng đã tăng lên rất nhiều ở năm 2003 với sự gia tăng về số tuyệt đối là 934 111 nghìn đồng, đạt 315% so với năm 2002. Tỷ trọng của vốn bằng tiền cũng tăng lên đáng kể, năm 2003, tiền chiếm 2.3% trong tổng tài sản; 3.9% trong tổng TSLĐ và đầu tư ngắn hạn . Tuy vốn bằng tiền đã tăng rất mạnh ở năm 2003 nhưng nó vẫn chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong tổng tài sản nói chung và trong tổng TSLĐ và đầu tư ngắn hạn nói riêng. Điều này cho thấy khả năng thanh toán thường xuyên cho các hoạt động của Nhà Máy gặp rất nhiều khó khăn, hơn nữa Nhà Máy sẽ mất đi một số cơ hội đầu tư ngắn hạn mà có khả năng sinh lợi cao. Như vậy, nhìn chung về cơ cấu tài sản của Nhà Máy còn nhiều bất cập và chưa hợp lý. Trong tương lai, Nhà Máy cần gia tăng hoạt động đầu tư vào TSCĐ như: cơ sở vật chất kỹ thuật , máy móc, công nghệ … để có điều kiện nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm…theo hướng phát triển ổn định, lâu dài, bền vững. Ngoài việc xem xét cơ cấu tài sản cần đi sâu xem xét tình hình huy động vốn và cơ cấu nguồn vốn nhằm đánh giá được khả năng tài trợ về mặt tài chính cũng như mức độ chủ động trong hoạt động kinh doanh hay những khó khăn mà doanh nghiệp phải đương đầu. 2.3. Phân tích cơ cấu nguồn vốn. Cơ cấu nguồn vốn là quan hệ tỷ lệ của từng bộ phận nguồn vốn trong tổng số nguồn vốn của doanh nghiệp. Cơ cấu nguồn vốn phản ánh trong mỗi đồng vốn đang sử dụng có mấy đồng vốn được huy động từ các khoản nợ và qua đó cũng thấy được mức độ đóng góp của chủ sở hữu. Một cơ cấu vốn hợp lý phản ánh sự kết hợp hài hoà giữa vay nợ dài hạn, vay nợ ngắn hạn, nợ trái phiếu, nợ tín phiếu và lợi nhuận lưu trữ của doanh nghiệp trong điều kiện nhất định. Vì vậy, cơ cấu vốn còn có thể được khái niệm như là việc điều hành các khoản nợ vay để gia tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp. Do vậy, cơ cấu nguồn vốn, sự biến động của nó cũng như tỷ trọng của từng loại chiếm trong tổng số nguồn vốn là thông tin rất quan trọng được nhiều người quan tâm như: Các nhà quản lý doanh nghiệp, các nhà đầu tư, ngân hàng, cổ đông… Họ quan tâm đến nguồn vốn cơ cấu của doanh nghiệp để đánh giá chính xác về khả năng tài chính của doanh nghiệp cũng như mức độ tự chủ trong sản xuất kinh doanh nhằm đảm bảo tính an toàn và hiệu quả cao cho các nhà đầu tư. Từ bảng cân đối kế toán của Nhà Máy Gạch Lát Hoa và Má Phanh Ô Tô Hà Nội ta có bảng phân tích sau: Bảng 5: Phân tích cơ cấu nguồn vốn: Đơn vị: nghìn đồng Các loại nguồn vốn Năm 2002 Năm 2003 Chênh lệch Số tiền Tỷ trọng (%) Số tiền Tỷ trọng (%) Số tiền Tỷ trọng (%) A. Nợ phải trả 38 480 621 91.03 50 764 983 85.7 12 284 362 131.9 I. Nợ ngắn hạn 21 776 926 51.52 31 117 045 52.54 9 340 119 142.9 1. Vay ngắn hạn 19 061 655 45.10 27 041 676 45.66 9 340 119 142.9 2. Phải trả người bán 2 215 481 5.24 3 160 774 5.34 7 980 021 141.9 3. Người mua trả trước 4 128 0.009 4 128 0.007 945 293 142.7 4. Thuế và các khoản nộp NN 42 187 0.1 357 336 0.6 0 847 5. Phải trả CNV 801 650 1.9 416 351 0.7 315 149 51.9 6. Phải trả nội bộ (476 483) 1.13 (42 234) 0.07 -385 299 8.9 7. Phải trả khác 128 306 0.3 179 012 0.3 -518 717 139.5 II. Nợ dài hạn 16 643 965 39.38 19 019 405 32.27 50 706 114.8 1. Vay dài hạn 16 643 65 39.38 19 019 405 32.27 2 465 710 114.8 2. Nợ dài hạn III. Nợ khác 60 000 0.14 538 533 0.91 487 533 897.6 B. Nguồn vốn CSH 3 788 441 8.96 8 458 271 14.28 4 669 830 223.3 I. Nguồn vốn , quỹ 2 173 503 5.14 8 025 662 13.55 5 852 159 369.3 II. Nguồn kinh phí, quỹ khác 1 614 938 3.82 432 609 0.73 -1 182 329 26.8 Tổng nguồn vốn 42 269 062 100 59 223 254 100 16 954 192 140 Nguồn: Phòng TC - KT Bảng phân tích trên cho thấy: Nguồn vốn chủ sở hữu chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong tổng số nguồn vốn, mặc dù năm 2003 vốn chủ sở hữu đã tăng lên rất nhiều cả về số tuyệt đối là 4 669 830 nghìn đồng, đạt 223.3% so với năm 2002 nhưng tỷ trọng của nó vẫn không đáng kể so với tổng nguồn vốn. Điều này đã chứng tỏ khả năng tài chính của Nhà Máy là không được đảm bảo và mức độ độc lập tự chủ là rất yếu kém, luôn phải chịu sự phụ thuộc vào các nguồn cung ứng vốn từ bên ngoài. Cũng chính vì nguồn vốn chủ sở hữu chiếm tỷ trọng rất nhỏ đã kéo theo nợ phải trả chiếm tỷ trọng rất lớn trong tổng số nguồn vốn. Hơn thế nữa, năm 2003 số nợ phải trả lại tiếp tục tăng mạnh so với năm 2002 với số tăng tuyệt đối là 12 284 362 nghìn đồng, đạt 131.9%. Từ đó cho thấy Nhà Máy đã tăng cường đi chiếm dụng vốn và vay nợ từ bên ngoài. Trong các khoản nợ phải trả thì nợ ngắn hạn tăng mạnh nhất, tăng 9 340 119 nghìn đồng, đạt 142.9%. Tuy nhiên, đi sâu xem xét các khoản nợ ngắn hạn ta thấy tỷ trọng của một số khoản như: Người mua trả tiền trước, phải trả công nhân viên, phải trả nội bộ đã giảm. Điều này chúng tỏ, mặc dù nợ phải trả năm 2003 tăng nhưng Nhà Máy vẫn cố gắng trả lương đầy đủ cho công nhân viên yên tâm làm việc. Khoản thuế và các khoản nộp Nhà nước năm 2003 lại tăng mạnh so với năm 2002 về số tuyệt đối là 315 149 nghìn đồng, đạt 847%. Như vậy, việc thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước của Nhà Máy là chưa đầy đủ, cần thực hiện tốt trong những năm tới. Nhìn vào thực tế cơ cấu nguồn vốn của Nhà Máy ta thấy rằng hiện Nhà Máy đang lâm vào tình trạng khủng hoảng tài chính trầm trọng, tổng nguồn vốn của Nhà Máy gần bằng số nợ phải trả mà xu hướng này ngày càng tăng lên. Điều này cho thấy hiện nay Nhà Máy đang gặp khó khăn rất lớn về vấn đề tài chính. Qua đây ta thấy rằng cơ cấu vốn của Nhà Máy là chưa hợp lý. Trong thời gian tới, Nhà Máy cần có biện pháp cải thiện kịp thời để có thể hoạt động vững mạnh, độc lập tự chủ trong mọi hoạt động sản xuất kinh doanh. Và với tốc độ tăng rất mạnh của nguồn vốn chủ sở hữu năm 2003 so với năm 2002 như hiện nay là một dấu hiệu rất khả quan về sự cải thiện tình hình tài chính ngày càng tốt hơn. 2.4. Phân tích tình hình đảm bảo nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh. Để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp cần phải có tài sản bao gồm tài sản lưu động và tài sản cố định. Việc đảm bảo đầy đủ nhu cầu về tài sản là một vấn đề cốt yếu để đảm bảo cho quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh được tiến hành một cách liên tục và hiệu quả. Muốn đảm bảo có đủ tài sản cho hoạt động sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp cần phải tập trung các biện pháp tài chính cho việc huy động , hình thành nguồn vốn. Nguồn vốn của doanh nghiệp thường được hình thành trước hết từ nguồn vốn của bản thân chủ sở hữu: vốn góp ban đầu và bổ sung trong quá trình kinh doanh. Sau nữa là được hình thành từ nguồn vốn vay và nợ hợp pháp: Vay ngắn hạn, dài hạn và trung hạn, nợ người cung cấp, nợ công nhân viên chức… Cuối cùng nguồn vốn được hình thành từ các nguồn bất hợp pháp như: Nợ quá hạn, vay quá hạn, chiếm dụng bất hợp pháp…Để quản lý, người ta thường chia nguồn vốn thành 2 bộ phận: vốn cố định và vốn lưu động. Vốn lưu động được dùng để tài trợ cho tài sản lưu động. Vốn lưu động là yếu tố có ảnh hưởng quyết định đến nghiệp vụ và qui mô sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó mức độ đảm bảo về vốn lưu động cần được quản lý chặt chẽ và thường xuyên trong hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Mục đích của việc phân tích mức độ đảm bảo về vốn lưu động là xem xét vốn lưu động thừa hay thiếu. Muốn vậy, ta phải so sánh vốn lưu động thực tế với tài sản dự trữ thực tế. Nếu nguồn vốn thực tế > tài sản dự trữ thực tế thì phản ánh doanh nghiệp thừa vốn lưu động - Gọi là đảm bảo thừa và rất dễ bị chiếm dụng vốn. Nếu nguồn vốn lưu động thực tế < tài sản dự trữ thực tế thì phản ánh doanh nghiệp thiếu vốn lưu động - Gọi là đảm bảo thiếu và sẽ phải đi chiếm dụng vốn. Ta có: NVLĐ thực tế = NVLĐ + Vay ngắn hạn Tài sản dự trữ thực tế = Hàng tồn kho + chi phí trả trước + chi phí chờ kết chuyển Để phân tích ta cần lập bảng sau: Bảng 6: Phân tích độ đảm bảo vốn lưu động: Đơn vị: nghìn đồng Chỉ tiêu Năm 2002 Năm 2003 1. Nguồn vốn lưu động 661 940 3 943 737 2. Vay ngắn hạn 19 061 655 27 041 677 3.. Nguồn vốn lưu động thực tế 19 723 595 30 985 414 4. Tài sản dự trữ thực tế 10 691 654 17 083 257 5. Mức đảm bảo 9 031 941 13 092 157 Nguồn: Phòng TC - KT Qua bảng số liệu trên ta thấy: Ở cả năm 2002 và năm 2003, nguồn vốn lưu động của Nhà Máy đều dư thừa để đảm bảo tài trợ cho các tài sản lưu động. Điều này là do Nhà Máy đã đi vay thêm rất nhiều vốn ngắn hạn để tài trợ cho các tài sản ngắn hạn. Như vậy, mặc dù đảm bảo được vốn lưu động một cách chắc chắn nhưng Nhà Máy lại phải chịu nhiều chi phí cho việc trả lãi vay. Vì vậy, Nhà Máy cần sử dụng số vốn thừa đó một cách hợp lý, tránh để vốn bị ứ đọng hoặc bị chiếm dụng vốn. Ngoài ra, khi nghiên cứu tình hình đảm bảo vốn cho hoạt động kinh doanh, người ta còn sử dụng chỉ tiêu nhu cầu vốn lưu động thường xuyên để phân tích. Nhu cầu vốn lưu động thường xuyên là lượng vốn ngắn hạn doanh nghiệp cần để tài trợ cho một phần TSLĐ, đó là hàng tồn kho và các khoản phải thu. Nhu cầu VLĐ thường xuyên = Tồn kho và các khoản phải thu - nợ ngắn hạn. Thực tế có thể xảy ra những trường hợp sau: + Nhu cầu VLĐ thường xuyên > 0 tức là tồn kho và các khoản phải thu > nợ ngắn hạn. Tại đây, các chi tiêu ngắn hạn của doanh nghiệp > các nguồn vốn ngắn hạn, doanh nghiệp phải dùng nguồn vốn dài hạn để tài trợ cho phần chênh lệch. + Nhu cầu VLĐ thường xuyên < 0 có nghĩa là các nguồn vốn ngắn hạn thừa để tài trợ cho các khoản chi tiêu ngắn hạn của doanh nghiệp. Từ số liệu thực tế của Nhà Máy Gạch Lát Hoa và Má Phanh Ô Tô Hà Nội ta có bảng phân tích sau: Bảng 7: Phân tích tình hình đảm bảo vốn lưu động Đơn vị: Nghìn đồng Năm Tồn kho và các khoản phải thu Nợ ngắn hạn Nhu cầu VLĐ thường xuyên 2002 21 658 278 21 776 926 -118 648 2003 33 307 014 31 117 045 2 189 969 Nguồn: Phòng TC - KT Qua bảng phân tích trên ta thấy: Năm 2002, nhu cầu vốn lưu động thường xuyên của Nhà Máy < 0 có nghĩa là nguồn vốn ngắn hạn dư thừa sau khi đã tài trợ cho các khoản chi tiêu ngắn hạn. Năm 2003, nhu cầu vốn lưu động thường xuyên của Nhà Máy lại >0 tức là tồn kho và các khoản phải thu > nợ ngắn hạn. Hay nợ ngắn hạn không đủ để bù đắp cho các sử dụng ngắn hạn nên doanh nghiệp phải dùng nguồn vốn dài hạn để tài trợ phần chênh lệch. Trong thời gian tới, Nhà Máy cần nhanh chóng giải quyết hàng tồn kho và các khoản phải thu của khách hàng để cải thiện tình hình này. 2.5. Phân tích tình hình và khả năng thanh toán Tình hình và khả năng thanh toán phản ánh rõ nét chất lượng công tác tài chính. Nếu hoạt động tài chính tốt, doanh nghiệp sẽ ít công nợ, khả năng thanh toán dồi dào, ít đi chiếm dụng vốn cũng như ít bị chiếm dụng vốn. Ngược lại, nếu hoạt động tài chính kém thì sẽ dẫn đến tình trạng chiếm dụng vốn lẫn nhau, các khoản công nợ phải thu, phải trả dây dưa kéo dài làm mất tính chủ động trong hoạt động sản xuất kinh doanh và có thể dẫn đến tình trạng phá sản. 2.5.1. Phân tích tình hình thanh toán. Việc phân tích này cần xem xét cho các khoản nợ phải thu và nợ phải trả để thấy được thực trạng, xu hướng biến động cũng như mức độ ảnh hưởng của nó đến hiệu quả sản xuất của doanh nghiệp. Dựa vào bảng cân đối kế toán và bảng thuyết minh bổ sung báo cáo của Nhà Máy Gạch Lát Hoa và Má Phanh Ô Tô Hà Nội ta có bảng phân tích tình hình thanh toán như sau: Bảng 8: Phân tích tình hình thanh toán Đơn vị: Nghìn đồng Chỉ tiêu Năm 2002 Năm 2003 Chênh lệch Số tiền % A. CÁC KHOẢN PHẢI THU 13 702 812 22 608 038 8 905 226 165 1. Phải thu của KH 13 597 567 20 881 035 7 283 468 153.5 2. Trả trước người bán 21 325 1 627 310 1 605 985 7 630 3. Phải thu khác 83 920 99 693 15 773 118.8 B. CÁC KHOẢN PHẢI TRẢ 38 480 621 50 764 983 12 284 362 131.9 1. Vay ngắn hạn 19 061 655 27 041 677 7 980 002 141.9 2. Phải trả người bán 2 215 482 3 160 775 945 293 142.7 3. Người mua trả trước 4 129 4 129 0 4. Thuế và các khoản nộp NN 42 189 357 336 315 147 847 5. Phải trả CNV 801 650 416 351 - 385 299 51.9 6. Phải trả nội bộ (476 484) (42 235) - 434 249 8.86 7. Các khoản phải trả, phải nộp khác 128 370 179 012 50 706 139.5 8. Vay dài hạn 16 643 695 19 109 405 2 465 710 114.8 9. Chi phí phải trả 60 000 538 533 478 533 897.6 (Nguồn phòng TC-KT) Từ bảng phân tích trên cho thấy so với năm 2002 thì năm 2003 các khoản phải thu tăng 8 905 226 nghìn đồng, trong đó chủ yếu là do khoản trả trước người bán tăng mạnh, đạt 7630 % với số tuyệt đối là 1 605 985 nghìn đồng. Tình hình này chứng tỏ nhà máy bị chiếm dụng vốn nhiều mà chủ yếu là bị người bán chiếm dụng, sau đó đến bị người mua chiếm dụng vốn vì khoản phải thu của khách hàng cũng tăng đáng kể : so với năm 2002 thì năm 2003 các khoản phải thu của khách hàng đã tăng 7 283 468 nghìn đồng, đạt 753,5 % các khoản phải thu khác cũng tăng 15 773 nghìn đồng, đạt 118,8% so với năm 2002. Điều này cũng chứng tỏ nhà máy đã bị các đơn vị khác chiếm dụng vốn ngày càng nhiều hơn. Như vậy, ở năm 2003, với sự tăng lên của các khoản phải thu đặc biệt là khoản trả trước người bán cho thấy đã tăng cường thu mua, dự trữ nguyên vật liệu để chuẩn bị sản xuất một khối lượng hàng lớn, đáp ứng nhu cầu thị trường. Nhưng mặt khác nó cũng phản ánh nhà máy đã để người bán chiếm dụng vốn quá nhiều, chưa tích cực thu hồi các khoản nợ và việc quản lý các khoản nợ mà đơn vị cá nhân khác chưa tốt. Từ năm 2002 đến năm 2003, các khoản phải trả của nhà máy cũng tăng 12 284 362 nghìn đồng, đạt 131,9% trong đó chủ yếu do thuế và các khoản nộp nhà nước tăng đột biến là 315 147 nghìn đồng, đạt 847% ; chi phí phải trả cũng tăng đột biến 478 533 nghìn đồng, đạt 897,6%. Điều này cho thấy nhà máy chưa thực hiện tốt nghĩa vụ đối với nhà nước, nhưng mặt khác nó cũng chứng tỏ rằng nhà máy đã có một uy tín khá vững chắc trên thị trường, giữ được niềm tin và có các mối quan hệ tốt đẹp với các bạn hàng nên đã giúp nhà máy chiếm dụng vốn một cách hợp pháp. Trừ các khoản vay ngắn hạn và dài hạn thì sự tăng lên của các khoản khác cũng đồng nghĩa với số vốn mà nhà máy đã đi chiếm dụng được của bạn hàng và các đơn vị, cá nhân khác. Tuy nhiên, nếu nhà máy cứ tiếp tục lợi dụng nguồn vốn này một cách lâu dài để phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của mình thì sẽ rất nguy hiểm trong việc đối phó với các khoản nợ có thể diễn ra cùng một lúc, sẽ mất quyền tự chủ trong kinh doanh và điều quan trọng hơn là sẽ mất dần uy tín và lợi thế trong cạnh tranh. Bên cạnh một số khoản mục trong các khoản phải trả tăng lên thì có khoản phải trả công nhân viên giảm đi một cách rất đáng kể: Năm 2003 đã giảm đi được 385 299 nghìn đồng, đạt 51,9%. Điều này đã cho thấy một sự cố gắng lớn của nhà máy trong việc trả lương cho công nhân viên. Mặc dù các khoản nợ phải trả của nhà máy tăng nhưng khoản phải trả công nhân viên lại giảm đã cho thấy nhà máy thực hiện tốt việc thanh toán lương cho công nhân viên trong nhà máy, tạo động lực thúc đẩy công nhân viên yên tâm, phấn khởi làm việc đem lại năng suất lao động cao. Tuy nhiên, nhận xét trên chỉ thấy được thực trạng và xu hướng biến động chung của tình hình thanh toán giữa năm 2002 so với năm 2003 mà thôi. Còn để nhận biết được tình hình thanh toán có ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh hay không thì cần phải xem xét trên góc độ như bảng so sánh sau : Bảng 9: Phân tích sự ảnh hưởng của tình hình thanh toán đến hoạt động SXKD Đơn vị : nghìn đồng Chỉ tiêu Năm 2002 Năm 2003 1. Tổng số các khoản phải thu 13 702 812 22 608 038 2. Tổng số các khoản phải trả 38 480 621 50 764 983 3. Tổng tài sản lưu động 22 438 866 35 060 419 4. % các khoản phải thu so với TSLĐ 61.1% 64.5% 5. % các khoản phải trả so với TSLĐ 171.5% 144.8% 6. % các khoản phải thu so với các khoản phải trả 35.6% 44.5% Nguồn: Phòng TC - KT Từ bảng so sánh trên ta có thể rút ra nhận xét sau: So với năm 2002 thì năm 2003, tỷ lệ các khoản phải thu so với TSLĐ đã tăng lên. Như vậy đã cho thấy tình hình tài chinh nói chung và tình hình thanh toán nói riêng của Nhà Máy đã diễn ra theo chiều hướng xấu đi. Bởi vì khi tỷ lệ các khoản phải thu so với tài sản lưu động đã tăng lên điều đó cũng có nghĩa là tốc độ tăng của các khoản phải thu tăng nhanh hơn tốc độ tăng của tài ._.