Kế toán chi phí sản xuất & tính giá thành sản phẩm ở Công ty Than Hà Tu

đến những chi phí bỏ ra sao cho với môt lượng chi phí nhỏ nhất nhưng thu được hiệu quả kinh tế cao nhất Hoạt động trong môi trường cạnh tranh buộc các doanh nghiệp phải hạ thấp chi phí sản xuất gắn liền với hạ giá thành sản phẩm. Chuyên đề "Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở Công ty Than Hà Tu” nhằm mục đích tầm quan trọng của việc sử dụng có hiệu quả công cụ quản lý bằng kế toán giảm chi phí sản xuất và hạ giá thành sản phẩm, đồng thời phản ánh công tác hạch toán giá thanh ở những đơn vị sản xuất nói chung. Với những kiến thức đã học được từ các bài giảng trên lớp và sau qúa trình tự nghiên cứu cùng sự giúp đỡ tận tình cửa thầy giáo hướng dẫn cộng với các thông tin thu thâp đươc từ thực tế công tác hạch toán giá thành ở Công ty Than Hà Tu, em đã hoàn thành chuyên đề này với mục đích duy nhất là hiểu sâu hơn công viêc của một nhân viên kế toán trong tương lai. Báo cáo chuyên đề gồm 3 chương: Chương1: Những vấn đề lý luận về kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất. Chuơng2: Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Than Hà Tu Chương3: Một số ý kiến góp phần hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Than Hà Tu. Chương 1 lý luận chung về tổ chức hạch toán chi phí sản xuất kinh doanh và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất chế biến 1. 1. Chi phí sản xuất. 1.1.1 Khái niệm Chi phí sản xuất: là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp đã chi ra trong một thời kỳ nhất định. Chi phí sản xuất trong doanh nghiệp bao gồm: chi phí về lao động vật hoá và chi phí về lao động sống. Các chi phí mà doanh nghiệp chi ra cấu thành nên giá trị sản phẩm dịch vụ để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của xã hội. Về bản chất chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp thuộc các ngành khác nhau, thuộc các thành phần kinh tế khác nhau đều giống nhau. Thực chất chi phí sản xuất ở các doanh nghiệp là sự chuyển dịch vốn của doanh nghiệp vào các đối tượng cần tính giá nhất định, đó chính là bộ phận vốn của doanh nghiệp bỏ vào quá trình sản xuất kinh doanh. Chi phí sản xuất trong doanh nghiệp sản xuất là toàn bộ các hao phí về lao động sống và lao động vật hoá mà doanh nghiệp thực tế đã bỏ ra để tiến hành các hoạt động sản xuất trong một thời kỳ nhất định. 1.1.2 Vị trí của việc hạch toán chi phí sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất chế biến. Gắn liền với chi phí sản xuất là giá thành sản phẩm. Có thể nói chi phí sản xuất và gía thành sản phẩm là hai mặt khác nhau của quá trình sản xuất. Chi phí sản xuất phản ánh mặt hao phí còn giá thành sản phẩm phản ánh mặt kết quả. Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm giống nhau về chất vì đều cùng biểu hiện bằng tiền của những hao phí về lao động sống và lao động vật hoá bỏ ra nhưng khác nhau về lượng. Khi nói đến chi phí sản xuất là giới hạn cho một thời kỳ nhất định, không phải phân biệt là cho loại sản phẩm nào, được hoàn thành hay chưa, còn khi nói đến giá thành sản phẩm là xác định một lượng chi phí sản xuất nhất định tính cho một đại lượng kết quả hoàn thành. Đứng trên góc độ quá trình hoạt động để xem xét thì quá trình sản xuất là một quá trình hoạt động liên tục, còn việc tính gía thành sản phẩm tại một điểm cắt có tính chất kỳ để so sánh chi phí với khối lượng sản phẩm, lao vụ, dịch vụ hoàn thành. Mối quan hệ giữa chi phí và giá thành được thể hiện dưới phương trình sau: = + - Như vậy chi phí sản xuất bao gồm chi phí phát sinh trong kỳ tính cho sản phẩm hoàn thành và chi phí phát sinh tính cho sản phẩm dở dang cuối kỳ và sản phẩm hỏng. Còn giá thành sản phẩm bao gồm chi phí sản xuất của kỳ trước chuyển sang và chi phí phát sinh trong kỳ tính cho sản phẩm hoàn thành. Ngoài ra hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là hai bước công việc liên tiếp và gắn bó hữu cơ với nhau. Tập hợp chi phí sản xuất là cơ sở, số liệu để tính giá thành sản phẩm và tính giá thành sản phẩm là mục đích của tổng hợp chi phí sản xuất. Sự chính xác đầy đủ của công tác hạch toán chi phí sản xuất quyết định tính chính xác của công tác giá thành. Vấn đề tiết kiệm hay lãng phí của doanh nghiệp về phí chi phí sản xuất có ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành thấp hay cao. Nếu chi phí sản xuất thấp thì giá thành hạ và do đó doanh số bán tăng và lợi nhuận sẽ tăng và ngược lại. Do đó quản lý giá thành phải gắn liền với chi phí sản xuất. 1.1.3 Nhiệm vụ của kế toán tập hợp chi phí sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất, chế biến. Nhiệm vụ của kế toán tập hợp chi phí sản xuất kinh doanh là tập hợp đầy đủ, chính xác và kịp thời toàn bộ chi phí phát sinh trong kỳ, làm cơ sở xác định chi phí kinh doanh trong kỳ cũng như làm căn cứ để tính giá thành sản phẩm hoàn thành trong kỳ. Nội dung kế toán tập hợp chi phí sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất, chế biến. Phân loại chi phí sản xuất trong hoạt động kinh doanh. Chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm nhiều loại, nhiều thứ khác nhau. Để huận tiện cho công tác quản lý, hạch toán kiểm tra chi phí cũng như việc phục vụ cho việc ra quyết định kinh doanh, chi phí sản xuất kinh doanh phải được phân loại theo những tiêu thức phù hợp. Chi phí sản xuất cấu thành giá thành sản xuất của sản phẩm, lao vụ đươc phân loại theo các tiêu thức sau: . Phân loại theo khoản mục chi phí trong giá thành sản phẩm. Dựa vào công dụng của chi phí và mức độ phân bổ chi phí cho từng đối tượng, chi phí được phân thành những khoản mục nhất định, cac skhoản mục này được dùng trong việc xác định giá thành sản lượng hàng hoá. Việc phân loại chi phí theo cách này cho phép ta thấy được ảnh hưởng của từng khoản mục tới kết cấu giá thành sản phẩm, đồng thời nó cung cấp những thông tin cần thiết để xác định hướng và biện pháp hạ giá thành sản phẩm. Theo cách phân loại này chi phí sản xuất được chia thành ; - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: là những chi phí về nguyên liệu, vật liệu, nhiên liệu trực tiếp sử dụng vào sản xuất sản phẩm, lao vụ. - Chi phí nhân công trưc tiếp : là những chi phí về tiền lương, tiền công các loại phụ cấp có tính chất lương (trích BHXH,BHYT,KPCĐ) tiền ăn ca phải trả cho công nhân sản xuất trực tiếp. - Chi phí sản xuất chung: là chi phí duy trì bộ máy quản lý ở phân xưởng, tổ đội sản xuất và những khoản chi phí dùng chung cho hoạt động sản xuất ở phân xưởng, tổ đội sản xuất. Thuộc chi phí này bao gồm: + Chi phí nhân công của nhân viên quản lý ở phân xưởng, tổ, đội sản xuất. + Chi phí vật liệu sử dụng cho nhu cầu sản xuất chung ở phân xưởng, tổ đội sản xuất. + Chi phí khấu hao TSCĐ dùng phục vụ cho sản xuất ở phân xưởng, tổ, đội sản xuất. + Chi phí về công cụ dụng cụ dùng phục vụ ở phân xưởng, tổ, đội sản xuất + Chi phí dịch vụ mua ngoài dùng vào sản xuất ở phân xưởng, tổ, đội sản xuất như chi phí về tiền điện, tiền nước, tiền điện thoại, tiền thuê sửa chữa TSCĐ, tiền vận chuyển, tiền chi cho công tác bảo vệ môi trường. + Chi phí bằng tiền khác:là khoản chi phí ngoài các khoản chi phí đã nêu trên phát sinh ở phân xưởng.tổ,đội sản xuất như: chi phí về văn phòng phẩm bảo hộ lao động, công tác phí... - Chi phí bán hàng: là chi phí lưu thông và chi phí tiếp thị phát sinh trong quá trình tiêu thụ sản phẩm hàng hoá, lao vụ, dịch vụ. Loại chi phí này có : chi phí quảng cáo, giao hàng, giao dịch, hoa hồng bán hàng, chi phí tiền lương nhân viên bán hàng và chi phí khác gắn liền đến bảo quản và tiêu thụ hàng hoá. - Chi phí quản lý doanh nghiệp: là các khoản chi phí liên quan đến việc phục vụ và quản lý sản xuất kinh doanh có tính chất chung toàn doanh nghiệp. Chi phí quản lý doanh nghiệp bao gồm: Chi phí nhân viên quản lý, chi phí vật liệu quản lý, chi phí đồ dùng văn phòng, khấu hao TSCĐ dùng chung toàn doanh nghiệp, các loại thuế, phí có tính chất chi phí, chi phí khánh tiết, hội nghị.... Phân loại chi phí sản xuất theo khoản mục chi phí có tác dụng phục vụ quản lý chi phí theo định mức, theo dự toán chi phí, theo kế hoạch giá thành và kế toán sử dụng cách phân loại này để tập hợp chi phí cấu thành nên giá thành sản xuất của sản phẩm, lao vụ. 1.2.1.2. Phân loại theo nội dung tính chất kinh tế của chi phí: Theo cách phân loại này chi phí sản xuất cũng như toàn bộ chi phí họat động kinh doanh doanh nghiệp đều chia thành các yếu tố sau: - Chi phí về nguyên vật liệu: yếu tố chi phí nguyên vật liệu bao gồm giá mua, chi phí thu mua của nguyên vật liệu dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ. Yếu tố này bao gồm: chi phí nguyên vật liệu chính, chi phí nguyên vật liệu phụ, chi phí nhiên liệu, chi phí phụ tùng thay thế và chi phí nguyên vật liệu khác. - Chi phí về nhân công: là các khoản chi phí về tiền lương phải trả cho người lao động và các khoản trích theo lương của người lao động như BHYT, BHXH, KPCĐ. Sự nhận biết yếu tố chi phí nhân công giúp cho các nhà quản trị doanh nghiệp xác định được tổng quĩ lương của doanh nghiệp từ đó hoạch định mức tiền lương bình quân cho người lao động. - Chi phí về khấu hao TSCĐ: yếu tố chi phí này bao gồm khấu hao tất cả TSCĐ dùn vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ của doanh nghiệp. Việc nhận biết yếu tố chi phí khấu hao TSCĐ giúp các nhà quản trị nhận biết được mức chuyển dịch, hao mòn tài sản, từ đây hoạch định tốt hơn chiến lược đầu tư, đầu tư mở rộng để đảm bảo cơ sở vật chất thích hợp cho tiến trình sản xuất kinh doanh. - Chi phí về dịch vụ mua ngoài: là số tiền phải trả cho các dịch vụ mua ngoài phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Việc hiểu rõ yếu tố chi phí này giúp cho các nhà quản trị hiểu rõ hơn tổng mức dịch vụ có liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp để thiết lập quan hệ trao đổi, cung ứng với các đơn vị cung cấp tốt hơn. - Chi phí bằng tiền khác: là khoản chi phí bằn tiền phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh ngoài các yếu tố chi phí nói trên. Nhận biết yếu tố chi phí nàygiúp các nhà quản trị hoạch định được lượng tiền mặt chi tiêu, hạn chế tồn đọng tiền mặt. Phân loại chi phí theo yếu tố cho thấy tỷ trọng cấu thành chi phí sản xuất trong giá thành sản phẩm,lao vụ làm căn cứ xây dựng kế hoạch cung ứng vật tư, kế hoạch huy động và sử dụng lao động và phục vụ công tác thống kê chi phí theo yếu tố. 1.2.1.3. Phân loại chi phí theo cách tập hợp chi phí cấu thành giá thành sản xuất của sản phẩm lao vụ. Theo cách phân loại này chi phí sản xuất được chia thành 2 loại: - Chi phí trực tiếp :là những chi phí liên quan trực tiếp đến từng đối tượng kế toán tập hợp chi phí (như từng loại sản phẩm, công việc, hoạt động, đơn đặt hàng,...) chúng ta có thể qui nạp trực tiếp cho từng đối tượng chịu chi phí. Loại chi phí này thường chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí, chúng dễ nhận biết và hoạch toán chính xác. - Chi phí gián tiếp: là các loại chi phí lên quan đến nhiều đối tượng kế toán tập hợp chi phí khác nhau nên không thể quy nạp trực tiếp được mà phải tập hợp, quy nạp cho từng doanh thu theo phương pháp phân bổ gián tiếp. Khi thực hiện phân bổ cho từng đối tượng, doanh nghiệp cần phải lựa chọn tiêu chuẩn phân bổ cho phù hợp. Mức độ chính xác của chi phí phân bổ cho từng đối tượng phụ thuộc vào tính hợp lý và khoa học của tiêu chuẩn phân bổ lựa chọn. Vì vậy các nhà quản lý doanh nghiệp phải quan tâm đến việc lựa chọn tiêu thức phân bổ chi phí nếu muốn có những thông tin đúng đắn, chân thực về chi phí, kết quả lợi nhuận cho từng sản phẩm, dịch vụ và từng loại hoạt động của doanh nghiệp. 1.2.1.4. Phân loại chi phí sản xuất kinh doanh theo mối quan hệ với các khoản mục trên báo cáo tài chính. - Chi phí sản phẩm: là những khoản chi phí gắn liền với quá trình sản xuất sản phẩm hay quá trình mua hàng để bán. đối với doanh nghiệp sản xuất chi phí sản phẩm bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. - Chi phí thời kỳ: là chi phí để phục vụ hoạt động kinh doanh, không tạo nên giá trị hàng tồn kho mà ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận trong kỳ mà chúng phát sinh. Chi phí thời kỳ bao gồm chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp. Chi phí thời kỳ phát sinh ở kỳ nào được tính ngay vào kỳ đó và ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của kỳ mà chúng phát sinh và được ghi nhận trên báo cáo kết quả kinh doanh. Với cách phân loại chi phí trên giúp doanh nghiệp nắm được chi phí bỏ ra cho một đơn vị sản phẩm là bao nhiêu và những chi phí làm giảm lợi tức trong kỳ dể từ đó giảm bớt hay có cách quản lý các chi phí đó một cách chặt chẽ 1.2.1.5. Phân loại chi phí theo mối quan hệ với quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm và quá trình kinh doanh. Theo cách phân loại này chi phí sản xuất kinh doanh bao gồm chi phí cơ bản và chi phí chung; - Chi phí chung: là các chi phí liên quan đến phục vụ và quản lý sản xuất có tính chất chung như chi phí quản lý ở các phân xưởng sản xuất, chi phí quản lý doanh nghiêp. Đối với chi phí chung cần thiết phải tiết kiệm triệt để, hạn chế, thạm chí loại trừ các khoản chi phí không cần thiết, tăng cường quản lý chi phí chung theo dự toán, chế độ chi tiêu. - Chi phí cơ bản: là chi phí có liên quan trực tiếp đến quy trình công nghệ chế tạo sản phẩm như chi phí nguyên vật liệu, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí khấu hao TSCĐ dùng trực tiếp vào sản xuất sản phẩm. Do liên quan trực tiếp đến quy trình công nghệ sản xuất, chế tạo sản phẩm, vì vậy không thể cắt bỏ một loại chi phí cơ bản nào mà phải phấn đấu giảm thấp các định mức tiêu hao, hoặc cải tiến quy trình công nghệ, hợp lý hoá quy trình sản xuất. Với cách phân loại này có thể giúp các nhà quản trị doanh nghiệp xác định được phương hướng tiết kiệm chi phí, hạ thấp giá thành sản phẩm. 1.2.1.6. Phân loại chi phí theo mối quan hệ với mức độ hoạt động. Theo mối quan hệ giữa chi phí với mức độ hoạt động chi phí được chia thành: - Chi phí khả biến: là những chi phí thay đổi tỷ lệ với mức độ hoạt động của đơn vị. Mức độ hoạt động có thể là số lượng sản phẩm sản xuất ra, số lượng sản phẩm sản xuất, tiêu thụ, số giờ máy hoạt động... trong doanh nghiệp sản xuất biến phí tồn tại khá phổ biến như chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí năng lượng... - Chi phí bất biến: là những chi phí mà về tổng số không thay đổi khi có sự thay đổi về mức độ hoạt động của đơn vị Với cách phân loại trên giúp cho nhà quản lý biết được với mỗi khối lượng sản phẩm hoàn thành thì cần bao nhiêu chi phí cố định và bao nhiêu chi phí biến đổi, từ đó có hướng điều chỉnh các yếu tố chi phí cho phù hợp. Xác định đối tượng hạch toán chi phí sản xuất kinh doanh. Chi phí sản xuất sản phẩm (lao vụ , dịch vụ) phát sinh ở các địa điểm khác nhau liên quan đến nhiều loại sản phẩm, lao vụ, dịch vụ khác nhau tức là tới nhiều đối tượng chịu chi phí khác nhau,do vậy cần xác định được đối tượng chịu chi phí để tập hợp chi phí phát sinh. Xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất chính là xác định nơi phát sinh và nơi chịu chi phí. Do vậy đối tượng tập hợp chi phí là phạm vi giới hạn mà chi phí cần phải tập hợp theo đó phục vụ cho việc tính giá thành sản phẩm. Đối tượng tập hợp chi phí được xác định phụ thuộc vào tổ chức sản xuất kinh doanh và qui trình công nghệ của từng doanh nghiệp. - Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất có thể là từng loại sản phẩm, từng loại dịch vụ nếu qui trình công nghệ giản đơn, số loại sản phẩm dịch vụ mà doanh nghiệp sản xuất không nhiều. - Đối tượng tập hợp chi phí có thể là nhóm sản phẩm cùng loại nêú doanh nghiệp sản xuất nhiều loại sản phẩm cùng loại. - Đối tượng tập hợp chi phí có thể là từng phân xưởng, tổ, đội sản xuất nếu doanh nghiệp tổ chức kinh doanh có phân chia nhiều bộ phận quản lý sản xuất. - Đối tượng tập hợp chi phí có thể là từng công đoạn sản xuất kế tiếp nhau nếu qui trình công nghệ phân chia thành nhiều bước, nhiều công đoạn. 1.2.3. Phương pháp tập hợp chi phí: Phương pháp tập hợp chi phí trong trường hợp doanh nghiêp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên. - Sử dụng TK 621 “ Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp”, TK622 “ Chi phí nhân công trực tiếp”, TK627 “ Chi phí sản xuất chung” để tập hợp chi phí sản xúât phát sinh trong kỳ. - Sử dụng TK154 “ Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang” vừa phản ánh vốn sản phẩm dở dang vừa tính giá thành sản xuất của sản phẩm . - Sử dụng TK155 “ Thành phẩm” để phản ánh thành phẩm tồn kho . - Theo phương pháp kê khai thường xuyên viêc ghi chép tập hợp chi phí sản xuất vào các đối tượng được tiến hành một cách thường xuyên liên tục trên cơ sở các chi phí theo khoản mục đã tập hợp được trong kỳ, cuối kỳ tiến hành kết chuyển chi phí sản xuất từ các tài khoản tâp hợp chi phí sản xuất sang tài khoản tinh giá thành sản phẩm là Tài khoản “Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang”.Tài khoản này được mở chi tiết theo từng đối tượng tập hơp chi phí để tập hợp chi phí thực tế phát sinh trong kỳ phục vụ cho việc tính giá thành sản phẩm.Việc tập hợp chi phí sản xuất vào tài khoản 154 “Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang” ở mỗi ngành nghề, mỗi doanh nghiệp có những đặc điểm riêng, tuy nhiên theo trình tự chung sau: - Tập hợp và phân bổ chi phí trực tiếp - Tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất chung - Đánh giá sản phẩm dở dang trong kỳ Dưới đây là sơ đồ tập hợp chi phí trong trường hợp doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên: TK 111 TK 152,153 TK 621 TK 154 K/c chi phi NVLTT TK152 VL,PL nhập kho TK 334,335,338 TK 622 K/c CP TK142 NCTT TK 632 TK 155 Zspht Z TP K/c CP N.Kho Xuất bán TK 214 SXC TK157 TP TP gửi bán gửi bán TK 331 Tiêu thụ ngay Quy trình kế toán chi phí sản xuất kinh doanh. . Kế toán tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm tất cả các chi phí về nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, nguyên liệu được sử dụng trực tiếp cho quá trình sản xuất sản phẩm. Các nguyên vật liệu này có thể xuất từ kho ra để sử dụng và cũng có thể mua về đưa vào sử dụng ngay hoặc do tự sản xuất ra và đưa vào sử dụng ngay. Tài khoản sử dụng để theo dõi chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Tài khoản 621 “ Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp”: Tài khoản này được sử dụng để tập hợp chi phí về nguyên, nhiên, vật liệu được sử dụng trực tiếp cho quá trình sản xuất sản phẩm, lao vụ. Tài khoản này phải mở chi tiết theo từng đối tượng hạch toán chi phí hoặc đối tượng tính giá thành. - Kế toán tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: + Vật liệu xuất kho dùng vào SX sản phẩm, kế toán căn cứ vào phiếu xuất kho hoặc bảng phân bổ vật liệu sử dụng vào sản xuất trong kỳ để ghi: Nợ TK 621 “ Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp” Có TK 152 “ Nguyên vật liệu” hoặc TK 611 “ Mua hàng” ( phương pháp kiểm kê định kỳ). + Vật liệu mua ngoài đưa thẳng vào sản xuất sản phẩm, kế toán căn cứ vào hoá đơn người bán ghi: Nợ TK 621 “ Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp” Nợ TK 133 “ Thuế GTGT được khấu trừ”(thuế GTGT khấu trừ) Có TK 111, 112, 331, ... + Vật liệu chưa sử dụng hết vào sản xuất sản phẩm và phế liệu thu hồi hết trong quá trình sản xuất sản phẩm được đánh giá để nhập kho, kế toán ghi giảm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bằng định khoản: Nợ TK 152 “ NVL” hoặc TK 611 “ Mua hàng”(phương pháp KKĐK) Có TK 621 “ Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp” + Cuối kỳ kết chuyển chi phí nguyên vật liệu trực tiếp phát sinh trong kỳ sang tài khoản tính giá thành kế toán ghi: Nợ TK 154 “ CPSXKDDD” ( nếu sử dụng phương pháp KKTX) Nợ TK 631 “ Giá thành sản xuất” (nếu sử dụng phương pháp KKĐK) Có TK 621 “ CPNVLTT” Sơ đồ hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp TK152 TK621 TK152 xuất kho sử dụng VL sử dụng thừa nhập kho TK111,112 TK154 Mua về dùng ngay K/c vào TK tính giá thành Kế toán tập hợp chi phí nhân công trực tiếp. Chi phí nhân công trực tiếp bao gồm tất cả các khoản chi phí liên quan đến bộ phận lao động trực tiếp sản xuất ra sản phẩm như: tiền lương, tiền công,các khoản phụ cấp, các khoản trích về BHXH, BHYT,KPCĐ và chi phí theo quy định. Tài khoản sử dụng để theo dõi chi phí nhân công trực tiếp. Tài khoản 622 “ Chi phí nhân công trực tiếp”: Tài khoản này được sử dụng để tập hợp tất cả các khoản chi phí liên quan đến bộ phận lao động trực tiếp sản xuất sản phẩm, lao vụ. Tài khoản này được mở chi tiết theo từng đối tượng hạch toán chi phí hoặc đối tượng giá thành. - Kế toán chi phí nhân công trực tiếp: + Căn cứ bảng tổng hợp tiền lương phải trả cho công nhân sản xuất kế toán ghi: Nợ TK 622 “ Chi phí nhân công trực tiếp” Có TK 334 “ Phải trả công nhân viên” + Căn cứ vào bảng trích BHXH, BHYT, KPCĐ theo tiền lương phải trả cho công nhân sản xuất kế toán ghi: Nợ TK 622 “ CPNCTT” Có TK 338 “ PTPNK” (19% tiền lương phải trả) + Căn cứ tiền ăn ca phải trả cho công nhân viên sản xuất, kế toán ghi: Nợ TK 622 “ CPNCTT” Có TK 334 “ PTCNV” + trích tiền lương nghỉ phép của công nhân SX, căn cứ bảng trích tiền lương nghỉ phép, kế toán ghi: Nợ TK 622 “ CPNCTT” Có TK 335 “CPTT” + Cuối kỳ kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp phát sinh trong kỳ sang tài khoản tính giá thành, kế toán ghi: Nợ TK 154 “ CPSXKDDD”( nếu sử dụng phương pháp KKTX) Nợ TK 631 “Giá thành SX” (nếu sử dụng phương pháp KKĐK) Có TK 622 “ CPNCTT” Sơ đồ hạch toán chi phí nhân công trực tiếp 334 622 154 Tiền lương chính Kết chuyển vào TK tính của CNtrực tiếp giá thành 335 Trích lương nghỉ phép của CN trực tiếp 338 Trích BHXH,BHYT, KPCĐ 111,141 Các khoản được chi trực tiếp bằng tiền Chi phí sản xuất chung Chi phí SX chung là chi phí duy trì bộ máy quản lý ở phân xưởng, tổ đội sản xuất và những khoản chi phí dùng chung cho hoạt động sản xuất ở phân xưởng, tổ đội sản xuất. Thuộc chi phí này bao gồm: - Chi phí nhân công của nhân viên quản lý ở phân xưởng, tổ, đội sản xuất. - Chi phí vật liệu sử dụng cho nhu cầu sản xuất chung ở phân xưởng, tổ đội sản xuất. - Chi phí khấu hao TSCĐ dùng phục vụ cho sản xuất ở phân xưởng, tổ, đội sản xuất. - Chi phí về công cụ dụng cụ dùng phục vụ ở phân xưởng, tổ, đội sản xuất - Chi phí dịch vụ mua ngoài dùng vào sản xuất ở phân xưởng, tổ, đội sản xuất như chi phí về tiền điện, tiền nước, tiền điện thoại, tiền thuê sửa chữa TSCĐ, tiền vận chuyển, tiền chi cho công tác bảo vệ môi trường. - Chi phí bằng tiền khác:là khoản chi phí ngoài các khoản chi phí đã nêu trên phát sinh ở phân xưởng.tổ,đội sản xuất như: chi phí về văn phòng phẩm bảo hộ lao động, công tác phí... Tài khoản sử dụng để theo dõi chi phí sản xuất chung: Tài khoản 627 “ Chi phí sản xuất chung”: Tài khoản này được sử dụng để tập hợp chi phí quản lý, phục vụ sản xuất ở phân xưởng, bộ phận sản xuất kinh doanh và phân bổ chi phí này vào các đối tượng hạch toán chi phí hoặc đối tượng tónh giá thành. Tài khoản này mở chi tiết cho từng phân xưởng hoặc bộ phận sản xuất kinh doanh. - Kế toán chi phí sản xuất chung: + Căn cứ bảng tính lương phải trả cho cán bộ, nhân viên quản lý phân xưởng và các klhoản trích theo lương mà doanh nghiệp phải trả, kế toán ghi: Nợ TK 627 “ CPSXC” Có TK 334 “ PTCNV” Có TK 338 “PTPN”( 19% theo lương phải trả) + Căn cứ tiền ăn ca phải trả cho cán bộ, nhân viên phân xưởng, kế toán ghi: Nợ TK 627 “ CPSXC” Có TK 334 “ PTCNV” + Căn cứ vào chứng từ xuất vật liệu dùng chung cho phân xưởng, kế toán ghi: Nợ TK 627 “ CPSXC” Có TK 152 “ NLVL” hoặc 611 “ Mua hàng”( KKĐK) + Căn cứ vào chứng từ xuất công cụ, dụng cụ dùng chung cho phân xưởng, kế toán ghi: Nợ TK 627 “ CPSXC” Có TK 153 “ CCDC” hoặc TK 611 “ Mua hàng”(KKĐK) Xuất công cụ, dụng cụ loại phân bổ hai hoặc nhiều lần, kế toán ghi: Nợ TK 627 “ CPSXC” (số phân bổ cho kỳ này) Nợ TK 142 “ CPTT” (số còn lại phân bổ sau) Có TK 153 “ CCDC” hoặc TK 611 “ Mua hàng” + Công cụ dụng cụ mua ngoài đưa ngay vào sử dụng ở phân xưởng, kế toán ghi: Nợ TK 627 “ CPSXC” Có TK 111, 112, 331, ẳ + Căn cứ bảng phân bổ khấu hao TSCĐ, kế toán phân bổ số khấu hao sử dụng chung cho TSCĐ ở phân xưởng: Nợ TK 627 “ CPSXC” Có TK 214 “ HMTSCĐ” + Căn cứ hoá đơn tiền điện, tiền điện thoại, tiền nước hoặc các bảng tính tiền điện, tiền điện thoại, tiền nước sử dụng chung ở phân xưởng, kế toán ghi: Nợ TK 627 “ CPSXC” Nợ TK 133 “ Thuế GTGT được khấu trừ” Có TK 111, 112, 331, ẳ + Căn cứ vào các chứng từ về các khoản chi khác thuộc phạm vi phân xưởng đã thanh toán bằng tiền, kế toán ghi: Nợ TK 627 “ CPSXC” Có TK 111, 112, 141, ẳ + Cuối kỳ kết chuyển chi phí SXC sang tài khoản tính giá thành, kế toán ghi: Nợ TK 154 “ CPSXKDDD” Có TK 627 “ CPSXC” Sơ đồ hạch toán chi phí sản xuất chung 334,338 627 154 Chi phí về CNV trực tiế Phân bổ và kết chuyển vào TK tính giá thành 152,153 Chi phí NVL, CCDC 214 Khấu hao TSCĐ 331,111,112 Các chi phí bằng tiền Chi phí mua ngoài 1.3 Giá thành 1.3.1 Khái niệm Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ những hao phí về lao động sống cần thiết và lao động vật hoá được tính trên một khối lượng kết quả sản phẩm lao vụ, dịch vụ hoàn thành nhất định. Giá thành là giới hạn bù đắp chi phí, là căn cứ để xác định khả năng bù đắp chi phí trong quá trình thực hiện nhiệm vụ sản xuất kinh doanh, là xuất phát điểm để xác định giá cả, cước phí dịch vụ,... Giá thành sản phẩm là chỉ tiêu mang tính giới hạn và xác định, vừa mang tính chất khách quan vừa mang tính chất chủ quan. Trong hệ thống các chỉ tiêu quản lý cỉa doanh nghiệp giá thành sản phẩm là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp, phản ánh kết quả sử dụng các loại tài sản trong quá trình sản xuất kinh doanh cũng như tính đúng đắn của những giải pháp quản lý mà doanh nghiệp đã thực hiện nhằm mục đích hạ thấp chi phí, tăng cao lợi nhuận. 1.3.2 Phân loại giá thành. Do giá thành là chỉ tiêu kinh tế phản ánh chất lượng hoạt động sản xuất kinh doanh nên phấn đấu để không ngừng hạ thấp giá thành sản phẩm, là một nhiệm vụ quan trọng thường xuyên của công tác quản lý kinh tế, quản lý giá thành của doanh nghiệp Phân loại giá thành theo thời gian và cơ sở số liệu tính giá thành. Căn cứ vào thời gian và cơ sở số liệu tính giá thành, giá thành sản phẩm được chia thành 3 loại: - Giá thành kế hoạch: là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở số chi phí sản xuất kế hoạch và số lượng kế hoạch, việc tính toán xác định giá thành kế hoạch do bộ phận kế hoạch của doanh nghiệp thực hiện và được tiến hành trước khi bắt đầu sản xuất, chế tạo sản phẩm. Giá thành kế hoạch của sản phẩm là mục tiêu phấn đấu của doanh nghiệp, là căn cứ để so sánh phân tích, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch giá thành và kế hoạch hạ giá thành của doanh nghiệp. - Giá thành định mức: là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở các định mức chi phí hiện hành và chỉ tính cho đơn vị sản phẩm. Việc tính toán giá thành định mức cũng đuợc tiến hành trước khi tiến hành quá trình sản xuất để làm căn cứ đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch sản xuất, kinh doanh xem có tuân thủ các định mức không? có sử dụng các giải pháp kinh tế kỹ thuật... để tiết kiệm được chi phí và phấn đấu hạ thấp gía thành thực tế không? - Giá thành thực tế: là giá thành được xác định trên cơ sở số liệu kế toán phản ánh theo chi phí thực tế cấu thành giá trong kỳ. Giá thành thực tế chỉ có thể tính được sau khi kết thúc quá trình sản xuất, chế tạo sản phẩm. Giá thành thực tế là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh kết quả phấn đấu của doanh nghiệp trong việc tổ chức và sử dụng các giải pháp kinh tế kỹ thuật để thực hiện quá trình sản xuất sản phẩm, là cơ sở để xác định kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 1.3.2.2. Phân loại giá thành theo phạm vi tính toán. Theo phạm vi tính toán gía thành được chia thành 2 lọai: - Giá thành sản xuất: là toàn bộ hao phí của các yếu tố dùng để tạo ra sản phẩm như chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung trích cho sản phẩm, công việc, lao vụ hoàn thành. Giá thành sản xuất của sản phẩm là căn cứ để tính giá vốn hàng bán và lãi gộp của mỗi doanh nghiệp. - Giá thành toàn bộ ( giá thành sản phẩm tiêu thụ ): bao gồm giá thành sản xuất cộng thêm chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp tính cho sản phẩm đó. Giá thành toàn bộ sản phẩm chỉ được tính toán xác định khi sản phẩm, lao vụ, dịch vụ đã được tiêu thụ... Giá thành toàn bộ sản phẩm là căn cứ để tính toán xác định kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. 1.3.3. Các phương pháp tính giá thành sản phẩm. Để tính được giá thành sản xuất của sản phẩm, lao vụ sản xuất được doanh nghiệp cần sử dụng phương pháp tính giá thành phù hợp với những đặc diểm hoạt động sản xuất kinh doanh và quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm ở doanh nghiệp. ở các doanh nghiệp sản xuất, dịch vụ thường tính giá thành sản xuất cuẩ sản phẩm, lao vụ sản xuất được theo các phương pháp sau: Phương pháp tính giá thành giản đơn: Đây là phương pháp hạch toán giá thành theo sản phẩm áp dụng cho những doanh nghiệp có quy trình sản xuất giản đơn như các doanh nghiệp khai thác và sản xuất động lực... Đặc điểm của các doanh nghiệp có quy trình sản xuất giản đơn là chỉ sản xuất một hoặc một số ít mặt hàng với số lượng lớn, chu kỳ sản xuất ngắn, có thể có hoặc không có sản phẩm dở dang. Công thức tính giá thành: Tổng giá thành Giá trị SP Chi phí SXKD Giá tri SP sản phẩm hoàn = dở dang + phát sinh - dở dang thành trong kỳ đầu kỳ trong kỳ cuối kỳ Giá thành Tổng giá thành sản phẩm hoàn thành trong kỳ đơn vị = sản phẩm Số lượng sản phẩm hoàn thành trong kỳ Nếu doanh nghiệp SX, dịch vụ cuối kỳ không có sản phẩm dở dang hoặc không tính đến sản phẩm dở dang thì phương pháp này gọi là phương pháp tổng cộng chi phí: = 1.3.3.2. Phương pháp loại trừ sản phẩm phụ. Phương pháp này áp dụng trong trường hợp cùng một quy trình công nghệ sản xuất vừa tạo ra sản phẩm chính vừa tạo ra sản phẩm phụ (sản phẩm phụ không phải là đối tượng tính giá thành và được định gia stheo mục đích tận thu ). Do vậy để tính được giá thành của sản phẩm chính cần phải loại trừ giá trị sản phẩm phụ ra khỏi tổng chi phí. Tổng giá thành sản Giá trị SP Chi phí SX Giá trị SP Giá trị phẩm chính hoàn = dở dang + KD phát sinh - dở dang - sản phẩm thành trong kỳ đầu kỳ trong kỳ cuối kỳ phụ Phương pháp hệ số. Phương pháp này áp dụng trong trường hợp cùng một quy trình sản xuất tạo ra đồng thời nhiề._.