Kế hoạch hoá chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế thời kỳ 2001-2005 ở Việt Nam & các giải pháp thực hiện

Më ®Çu X©y dùng mét c¸c ngµnh kinh tÕ hîp lý, hiÖu qu¶ cao lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng ®Ó nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi tèc ®é cao vµ bÒn v÷ng. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo xu h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, phï hîp víi yªu cÇu vµ b­íc ®i trong tiÕn tr×nh héi nhËp cña nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña ®­êng lèi ®æi míi nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc do §ai héi lÇn thø VII, VIII vµ IX cña §¶ng ®Ò ra. Môc tiªu phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 ë n­íc ta cã c¬ cÊu GDP theo ngµnh lµ: tû träng n«ng nghiÖp kho¶ng 20-21%, tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng kho¶ng 40-41%, tû träng c¸c ngµnh dÞch vô kho¶ng 41-42%. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra trªn ®©y, gãp phÇn thùc hiÖn chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸; mçi nhãm ngµnh ph¶i ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng: n«ng nghiÖp kho¶ng 4,3%, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng 10,8%, dÞch vô 6,2%; t¨ng tr­ëng GDP b×nh qu©n 7,5%. Trong nh÷ng n¨m qua c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm, mang tÝnh tù ph¸t, ch­a thËt sù chñ ®éng, cßn nhiÒu bÊp bªnh, rñi ro; hiÖu qu¶ s¶n xuÊt thÊp dÉn ®Õn kh«ng ®¹t ®­îc kÕ ho¹ch t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®Ò ra. Nã lµ vÊn ®Ò bøc xóc nhÊt hiÖn nay, ®ang lµ vÊn ®Ò trung t©m trong c¸c cuéc nghiªn cøu,th¶o luËn cña Quèc héi vµ ChÝnh phñ. Ngµy nay, thÕ giíi cã nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c, ngµy cµng nhiÒu nh÷ng biÕn ®éng khã l­êng, nhiÒu yÕi tè t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ. §Ò ¸n nghiªn cøu theo ph­¬ng h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh mét c¸ch chñ ®éng, linh ho¹t phï hîp víi nh÷ng biÕn ®éng cña trong vµ ngoµi n­íc. §Ò ¸n nghiªn cøu "KÕ ho¹ch ho¸ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ thêi kú 2001-2005 ë ViÖt Nam vµ c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn". Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì em nghiªn cøu hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. mÆc dï ®· hÕt søc cè g¾ng trong qóa tr×nh nghiªn cøu, nh­ng do tr×nh ®é, kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ vµ thêi gian ng¾n ch­a nghiªn cøu ®­îc s©u s¾c vÊn ®Ò nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ vµ thiÕu sãt. Mong ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy, c¸c c« vµ b¹n bÌ ®Ó em cã thÓ hiÓu s©u s¾c h¬n vÊn ®Ò. Ch­¬ng I Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ I. C¬ cÊu kinh tÕ vµ ph©n lo¹i c¬ cÊu kinh tÕ 1. Kh¸i niÖm c¬ cÊu kinh tÕ Trong c¸c tµi liÖu kinh tÕ cã nhiÒu c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau vÒ kh¸i niÖm c¬ cÊu kinh tÕ. C¸c c¸ch tiÕp cËn nµy th­êng b¾t ®Çu tõ kh¸i niÖm “c¬ cÊu”. Lµ mét ph¹m trï triÕt häc, kh¸i niÖm c¬ cÊu ®­îc sö dông ®Ó biÓu thÞ cÊu tróc bªn trong, tû lÖ vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn hîp thµnh cña mét hÖ thèng. C¬ cÊu ®­îc biÓu hiÖn nh­ lµ nh÷ng mèi quan hÖ liªn kÕt h÷u c¬, c¸c yÕu tè kh¸c nhau cña mét hÖ thèng nhÊt ®Þnh. C¬ cÊu lµ thuéc tÝnh cña mét hÖ thèng. Do ®ã, khi nghiªn cøu c¬ cÊu ph¶i ®øng trªn quan ®iÓm hÖ thèng. §øng trªn quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vµ lý thuyÕt hÖ thèng cã thÓ hiÓu: c¬ cÊu kinh tÕ lµ mét tæng thÓ hîp thµnh bëi nhiÒu yÕu tè kinh tÕ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, gi÷a chóng cã nh÷ng mèi liªn hÖ h÷u c¬, nh÷ng t­¬ng t¸c qua l¹i c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, trong nh÷ng kh«ng gian vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi cô thÓ, chóng vËn ®éng h­íng vµo nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh. Theo quan ®iÓm nµy, c¬ cÊu kinh tÕ lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, lµ nÒn t¶ng cña c¬ cÊu x· héi vµ chÕ ®é x· héi. Mét c¸ch tiÕp cËn kh¸c th× cho r»ng: c¬ cÊu kinh tÕ hiÓu mét c¸ch ®Çy ®ñ lµ mét tæng thÓ hÖ thèng kinh tÕ bao gåm nhiÒu yÕu tè cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong nh÷ng kh«ng gian vµ thêi gian nhÊt ®Þnh, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi nhÊt ®Þnh, ®­îc thÓ hiÖn c¶ vÒ mÆt ®Þnh tÝnh lÉn ®Þnh l­îng, c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng, phï hîp víi môc tiªu ®­îc x¸c ®Þnh cña nÒn kinh tÕ. Nh×n chung c¸c c¸ch tiÕp cËn trªn ®· ph¶n ¸nh ®­îc mÆt b¶n chÊt chñ yÕu cña c¬ cÊu kinh tÕ. §ã lµ c¸c vÊn ®Ò: - Tæng thÓ c¸c nhãm ngµnh, c¸c yÕu tè c©ó thµnh hÖ thèng kinh tÕ cña mét quèc gia. - Sè l­îng vµ tû träng c¸c nhãm ngµnh vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh hÖ thèng kinh tÕ trong tæng thÓ nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. - C¸c mèi quan hÖ t­¬ng t¸c lÉn nhau gi÷a c¸c nhãm ngµnh, c¸c yÕu tè...h­íng vµo c¸c môc tiªu ®· x¸c ®Þnh. C¬ cÊu kinh tÕ cßn lµ mét ph¹m trï trõu t­îng; muèn n¾m v÷ng b¶n chÊt cña c¬ cÊu kinh tÕ vµ thùc thi c¸c gi¶i ph¸p nh»m chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cÇn xem xÐt tõng lo¹i c¬ cÊu cô thÓ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. 2. Ph©n lo¹i c¬ cÊu kinh tÕ 2.1. C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ Trong bµI viÕt chó träng nghiªn cøu c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ. C¬ cÊu ngµnh cña nÒn kinh tÕ lµ tËp hîp tÊt c¶ c¸c ngµnh h×nh thµnh lªn nÒn kinh tÕ vµ c¸c mèi quan hÖ t­¬ng ®èi æn ®Þnh gi÷a chóng. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸: - Lo¹i chØ tiªu dÞnh l­îng thø nhÊt:tû träng c¸c ngµnh so víi tæng thÓ c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ. - ChØ tiªu ®Þnh l­îng thø hai:Cã thÓ m« t¶ ®­îc phÇn nµo mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ, ®ã lµ c¸c hÖ sè trong b¶ng can ®èi liªn ngµnh (cña hÖ MPS) hay b¶ng Vµo- Ra (I/O)(cña hÖ SNA). C¬ cÊu ngµnh ph¶n ¸nh phÇn nµo tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng x· héi chung cña nÒn kinh tÕ vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Thay ®æi m¹nh mÏ c¬ cÊu ngµnh lµ nÐt ®Æc tr­ng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Khi ph©n tÝch c¬ cÊu ngµnh cña mét quèc gia ng­êi ta th­êng ph©n tÝch theo 3 nhãm ngµnh (khu vùc): + Nhãm ngµnh n«ng nghiÖp: bao gåm c¸c ngµnh n«ng, l©m, ng­ nghiÖp. + Nhãm ngµnh c«ng nghiÖp:bao gåm c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng. + Nhãm ngµnh dÞch vô: bao gåm c¸c ngµnh th­¬ng m¹i, b­u ®iÖn, du lÞch... Trong c«ng nghiÖp cÇn chó ý ®Õn c¸c hÖ sè liªn hÖ phÝa “th­îng nguån” vµ c¸c hÖ sè liªn hÖ phÝa “h¹ nguån”. * C¸c ngµnh c«ng nghiÖp “th­îng nguån”:lµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp t¹o nguyªn liÖu vµ s¶n phÈm trung gian, ®ßi hái vèn ®Çu t­ cao vµ c«ng nghÖ c¬ b¶n, c«ng nghÖ cao. * C¸c ngµnh c«ng nghiÖp “h¹ nguån”:lµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cuèi cïng cho tiªu dïng, th­êng ®ßi hái vèn ®Çu t­ Ýt, sö dông nhiÒu lao ®éng, cã thÓ cã quy m« s¶n xuÊt võa vµ nhá. Nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp th­îng nguån vµ h¹ nguån nªu trªn cã mèi quan hÖ däc rÊt chÆt chÏ. Trong mét chuyªn ngµnh nhÊt ®Þnh cã thÓ cã mét h×nh thøc tæ chøc khÐp kÝn tõ c«ng nghiÖp th­îng nguån ®Õn h¹ nguån cña mét quèc gia hay theo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ (theo th­¬ng m¹i hay hîp ®ång gia c«ng) gi÷a c¸c quèc gia. 2.2. C¬ cÊu l·nh thæ NÕu c¬ cÊu kinh tÕ h×nh thµnh tõ sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n suÊt th× c¬ cÊu kinh tÕ l·nh thæ l¹i ®­îc h×nh thµnh chñ yÕu tõ viÖc bè trÝ s¶n xuÊt theo kh«ng gian ®Þa lý. C¬ cÊu l·nh thæ vµ c¬ cÊu ®Þa lý thùc chÊt lµ hai mÆt cña mét thÓ thèng nhÊt vµ ®Òu lµ sù biÓu hiÖn cña sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi. C¬ cÊu l·nh thæ h×nh thµnh g¾n liÒn víi c¬ cÊu ngµnh vµ thèng nh¸t trong vïng kinh tÕ. Trong c¬ cÊu l·nh thæ, cã sù biÓu hiÖn cña c¬ cÊu ngµnh trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña kh«ng gian l·nh thæ. Xu h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ l·nh thæ th­êng lµ ph¸t triÓn nhiÒu mÆt, tæng hîp, cã ­u tiªn mét vµi ngµnh vµ g¾n liÒn sù h×nh thµnh ph©n bæ d©n c­ phï hùp víi c¸c ®IÒu kiÖn, tiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña l·nh thæ. ViÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu l·nh thæ ph¶i ®¶m b¶o sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓ cã hiÖu qu¶ cña c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ theo l·nh thæ vµ trªn ph¹m vi c¶ n­íc, phï hîp víi ®Æc ®IÓm tù nhiªn ngµnh kinh tÕ x· héi, phong tôc tËp qu¸ngµnh truyÒn thèng cña mçi vïng, nh»m khai th¸c triÖt ®Ó thÕ m¹nh cña vïng ®ã. 2.3. C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ NÕu nh­ ph©n c«ng lao ®éng x· héi ®· lµ c¬ së h×nh thµnh c¬ cÊu ngµnh vµ c¬ cÊu l·nh thæ, th× chÕ ®é së h÷u lµ c¬ së h×nh thµnh c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ. Mét c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ hîp lý ph¸I dùa trªn c¬ së hÖ thèng tæ chøc kinh tÕ víi chÕ ®é së h÷u cã kh¶ n¨ng thóc ®Èy sù phats triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, thóc ®Êy ph©n c«ng lao ®éng x· héi...Theo nghÜa ®ã, c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ còng lµ mét nh©n tè t¸c ®éng ®Õn c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ vµ c¬ cÊu l·nh thæ. Sù t¸c ®éng ®ã lµ mét biÓu hiÖn sinh ®éng cña mèi quan hÖ gi÷a c¸c lo¹I c¬ cÊu trong nÒn kinh tÕ. Ba bé phËn c¬ b¶n hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ lµ c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ, c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ, c¬ cÊu l·nh thæ cã quan hÖ chÆt chÔ víi nhau. Trong ®ã c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ cã vai trß quan träng h¬n c¶. C¬ cÊu ngµnh vµ thµnh phÇn kinh tÕ chØ cã thÓ ®­îc chuyÓn dÞch ®óng ®¾n trªn ph¹m vi kh«ng gian l·nh thæ vµ trªn ph¹m vi c¶ n­íc. MÆt kh¸c, viÖc ph©n bè kh«ng gian l·nh thæ mét c¸ch hîp lý cã ý nghÜa quan träng thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c ngµnh vµ thµnh phÇn kinh tÕ trªn l·nh thæ. II. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ 1. Kh¸i niÖm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ Kh¸i niÖm: Sù thay ®æi cña c¬ cÊu kinh tÕ tõ tr¹ng th¸i nµy sang tr¹ng th¸i kh¸c cho phï hîp víi m«i tr­êng ph¸t triÓn ®­îc coi lµ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. * Kh¸i niÖm chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi, sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ c¸c nhu cÇu vÒ kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n­íc. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ®em tÝnh kh¸ch quan th«ng qua th«ng qua nh÷ng nhËn thøc chñ quan cña con ng­êi, trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®· h×nh thµnh c¸c kh¸i niÖm: - §iÒu chØnh c¬ cÊu:§ã lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu trªn c¬ së thay ®æi mét sè mÆt, mét sè yÐu tè c¬ cÊu, lµm cho nã thÝch øng víi ®iÒu kiÖn kh¸ch quan tõng thêi kú kh«ng t¹o ra sù thay ®æi ®ét biÕn, tøc thêi. - C¶I tæ c¬ cÊu:§ã lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu c¬ cÊu trªn c¬ së thay ®æi mét sè mÆt b¶n chÊt so víi thùc tr¹ng c¬ cÊu ban ®Çu, nhanh chãng t¹o ra sù ®ét biÕn. C¬ cÊu kinh tÕ nãi chung vµ c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ nãi riªng lu«n thay ®æi theo tõng thêi kú ph¸t triÓn bëi c¸c yÕu tè hîp thµnh. §ã lµ sù thay ®æi vÒ sè l­îng c¸c ngµnh hoÆc sù thay ®æi tû lÖ gi÷a c¸c ngµnh do sù xuÊt hiÖn hoÆc sù biÕn mÊt cña mét sè ngµnh vµ vµ sù t¨ng tr­ëng gi÷a c¸c yÕu tè cÊu thµnh lµ kh«ng ®ång ®Òu. §©y kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ sù thay ®æi vÞ trÝ, mµ cßn lµ sù biÕn ®æi c¶ vÒ l­îng vµ chÊt trong néi bé c¬ cÊu. ViÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh ph¶i dùa trªn c¬ së mét c¬ cÊu hiÖn cã, do ®ã néi dung cña chuyÓn dÞch c¬ cÊu lµ c¶I t¹o c¬ cÊu cò l¹c hËu hoÆc ch­a phï hîp ®Ó x©y dùng c¬ cÊu míi tiªn tiÕn, hoµn thhiÖn vµ bæ sung c¬ cÊu cò nh»m biÕn c¬ cÊu cò thµnh c¬ cÊu míi hiÖn ®¹i vµ phï hîp h¬n. 2. Sù cÇn thiÕt chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ lu«n lu«n biÕn ®æi cïng víi qóa tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Mçi thêi kú, víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ c¸c ngµnh kinh tÕ t¨ng tr­ëng víi tèc ®é kh¸c nhau dÉn ®Õn c¬ cÊu ngµnh thay ®æi. C¸c ®iÒu kiÖn nµy võa cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc võa cã tiªu cùc ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ. V× vËy, cÇn chñ ®éng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh ph¸t huy nh÷ng thuËn lîi vµ h¹n chÕ nh÷ng khã kh¨n do ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i ®Æt ra ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng lµ vÊn ®Ò dÆt ra ®èi víi tÊt c¶ c¸c quèc gia ë tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn. 3. Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ 3.1. Nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n cã liªn quan ®Õn xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc a. Quy luËt tiªu thô s¶n phÈm cña E.Engel Ngay tõ ®Çu thÕ kû 19, nhµ kinh tÕ häc ng­êi §øc E.Engel ®· nhËn thÊy r»ng khi thu nhËp cña gia ®×nh t¨ng lªn th× tû lÖ chi tiªu cña hä cho l­¬ng thùc, thùc phÈm gi¶m ®i. Do chøc n¨ng chÝnh cña khu vùc n«ng nghiÖp lµ s¶n xuÊt l­¬ng thùc, thùc phÈm nªn cã thÓ suy ra lµ tû täng n«ng nghiÖp trong toµn bé nÒn kinh tÕ sÏ gi¶m ®i khi thu nhËp t¨ng lªn. Quy luËt cña E.Engel ®­îc ph¸t hiÖn cho tiªu dïng l­¬ng thùc, thùc phÈm nh­ng nã cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ®Þnh h­íng cho viÖc nghiªn cøu tiªu dïng c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c. C¸c nhµ kinh tÕ häc gäi l­¬ng thùc, thùc phÈm lµ c¸c s¶n phÈm thiÕt yÕu, hµng c«ng nghiÖp lµ s¶n phÈm tiªu dïng l©u bÒn, vµ viÖc cung cÊp dÞch vô lµ sù tiªu dïng cao cÊp. Qua qóa tr×nh nghiªn cøu, hä ph¸t hiÖn ra xu h­íng chung lµ khi thu nhËp t¨ng lªn th× tû lÖ chi tiªu cho hµng tiªu dïng l©u bÒn t¨ng phï hîp víi t¨ng thu nhËp, cßn chi tiªu cho tiªu dïng cao cÊp t¨ngnhanh h¬n tèc ®é t¨ng thu nhËp. Nh­ vËy, quy luËt tiªu thô s¶n phÈm cña E.Engel ®· lµm râ tÝnh xu h­íng cña viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong qóa tr×nh ph¸t triÓn. b. Quy luËt t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cña A.Fisher N¨m 1935, trong cuèn “C¸c quan hÖ kinh tÕ cña tiÕn bé kü thuËt”, A. Fisher ®· giíi thiÖu kh¸I niÖm viÖc lµm ë khu vùc thø nhÊt, thø hai, thø ba. A. Fisher quan s¸t thÊy r»ng, c¸c n­íc cã thÓ ph©n theo tû lÖ ph©n phèi tæng lao ®éng cña tõng n­íc vµo ba khu vùc. Khu vùc thø nhÊt bao gåm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ theo mét sè quan ®iÓm cßn bao gåm c¶ khai th¸c má. Khu vùc thø hai bao gåm c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ x©y dùng. Khu vùc thø ba gåm cã vËn t¶i, th«ng tin, th­¬ng nghiÖp, dÞch vô nhµ n­íc, dÞch vô t­ nh©n. Theo A.Fisher, tiÕn bé kü thuËt ®· cã t¸c ®éng ®Õn sù ph©n bè lao ®éng vµo ba khu vùc nµy. Trong qóa tr×nh ph¸t triÓn, viÖc t¨ng c­êng sö dông m¸y mãc vµ c¸c ph­¬ng thøc canh t¸c míi ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. KÕt qu¶ lµ, ®Ó b¶o ®¶m l­îng l­¬ng thùc, thùc phÈm cÇn thiÕt cho x· héi th× kh«ng cÇn ®Õn l­îng lao ®éng nh­ cò vµ do vËy, tû lÖ cña lùc l­îng lao ®éng trong n«ng nghiÖp gi¶m. Dùa vµo sè liÖu thèng kª thu thËp ®­îc, A. Fisher cho r»ng tû lÖ gi¶m nµy cã thÓ gi¶m tõ 80% ®èi víi c¸c ngµnh chËm ph¸t triÓn nhÊt xuãng 11-12 % ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ trong ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt cã thÓ xuèng tíi 5%. Ng­îc l¹i, tû lÖ lao ®éng ®­îc thu hót vµo khu vùc thø hai vµ khu vùc thø ba ngµy cµng t¨ng do tÝnh co gi·n vÒ nhu cÇu s¶n phÈm cña hai khu vùc nµy vµ kh¶ n¨ng h¹n chÕ h¬n cña viÑc ¸p dông tiÕn bé kü thuËt, ®Æc biÖt lµ ®èi víi khu vùc thø ba. c. Vai trß cña khoa häc vai trß nghÖ trong thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu Khoa häc vµ c«ng nghÖ cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong qóa tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, nhÊt lµ trong bèi c¶nh hiÖn nay khi mµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ tri thøc. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ c«ng nghÖ kh«ng chØ ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh mµ cßn lµm ph©n c«ng lao ®éng x· héi trë nªn s©u s¾c vµ ®­a ®Õn sù ph©n chia c¸c ngµnh thµnh nhiÒu ngµnh nhá h¬n, xuÊt hiÖn nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ míi, tõ ®ã lµm thay ®æi c¬ cÊu, vÞ trÝ gi÷a c¸c ngµnh, hay thóc ®Èy c¸c ngµnh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng: + C¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt (n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp)®Òu t¨ng lªn vÒ s¶n l­îng tuyÖt ®èi, nh­ng vÒ tû träng trong GDP so víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt phi vËt chÊt (dÞch vô) l¹i gi¶m t­¬ng ®èi. + C¬ cÊu kinh tÕ trong, néi bé mçi ngµnh còng biÕn ®æi theo h­íng ngµy cµng t¨ng m¹nh quy m« s¶n xuÊt ë c¸c ngµnh cã hµm l­îng kü thuËt, c«ng nghÖ cao. d. Xu thÕ kinh tÕ thÕ giíi * Xu thÕ hoµ b×nh hîp t¸c Nh×n tæng qu¸t, cã thÓ dù b¸o xu thÕ hoµ b×nh hîp t¸c ph¸t triÓn trªn thÕ giíi vµ khu vùc tiÕp tôc gia t¨ng ®i ®«i víi nh÷ng cä s¸t ®Êu tranh, c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t, cã thÓ cã nh÷ng bïng næ khã l­êng. C¸c n­íc lín, c¸c trung t©m ph¸t triÓn lín ®ang vµ sÏ gi»ng co, tranh giµnh ¶nh h­ëng, lÊn ¸t kinh tÕ ®èi víi c¸c n­íc kh¸c. Bªn c¹nh ®ã, tr×nh ®é ph¸t triÓn ngµy cµng cao cña lùc l­îng s¶n xuÊt còng nh­ kinh tÕ nãi chung cña thÕ giíi ®· t¹o ra nh÷ng c¬ héi hîp t¸c, héi nhËp ®Ó khai th¸c c¸c nguån lùc quèc tÕ phôc vô cho nhu cÇu ph¸t triÓn quèc gia. Mçi n­íc víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau ®Òu t×m thÊy lîi thÕ cña m×nh qua c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ vµ cã thÓ tham gia opj t¸c ph¸t triÓn d­ãi nhiÒu h×nh thøc. * T¸c ®éng cña c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ Trong thÕ kû XXI, víi dù b¸o c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ sÏ cã nh÷ng nh¶y vät khã l­êng, yªu cÇu míi vµ còng lµ kh¶ n¨ng míi trong ®iÒu kiÖn nh©n lo¹i ®ang bøoc vµo nÒn kinh tÕ tri thøc. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ph¶i triÓn khai theo t­ duy míi, phï hîp víi giai ®o¹n míi. ViÖt Nam cã nh÷ng líi thÕ so s¸nh vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ dåi dµo vÒ nguån nh©n lùc, nÕu ®­îc ph¸t huy sÏ lµ nh©n tè tÝch cùc ®Ó tiÕp nhËn khoa häc vµ c«ng nghÖ g©y dùng n¨ng lùc néi sinh. * Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ Lµ xu thÕ kh¸c quan ngµy cµng t¸c ®éng m¹nh, thËm chÝ chi phèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc. Trong bèi c¶nh ®ã, chóng ta cÇn thÊy hÕt mÆt tÝch cùc, thuËn lîi, c¶ mÆt tiªu cùc, khã kh¨ngµnh th¸ch thøc vµ cã chiÕn l­îc thÝch øng vµ lîi dông qóa tr×nh nµy cã hiÖu qu¶ nhÊt. Dßng vèn §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi(FDI) ®Õn c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn: Tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña th¹p kû 90, toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c dßng vèn FDI ®Õn víi c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn. Nguån vèn nµy t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m, tuy cã suy gi¶m do t¸c ®éng cña khñng ho¶ng kinh tÕ n¨m 97. Dßng vèn hç trî chÝnh thøc víi c¸c ®iÒu kiÖn ­u ®·i (ODA) ®Õn c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã xu h­íng gi¶m dÇn. Quèc tÕ ho¸ th­¬ng m¹i, vèn vµ s¶n xuÊt. Bèn m­¬i n¨m qua kim ng¹ch th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña toµn thÕ giíi ®· t¨ng 6%/n¨m trong khi ®ã s¶n xuÊt hµng ho¸ chØ t¨ng 3,7%. Møc ®é më cöa cña c¸c n­íc t¨ng. Sau th­¬ng m¹i vèn ®Çu t­ còng ®· nhanh chãng ®­îc quèc tÕ ho¸. C¹nh tranh th­¬ng m¹i vµ thu hót ®Çu t­ trªn thÕ giíi diÔn ra ngµy cµng m¹nh mÏ. 3.2. C¸c lý thuyÕt ph¸t triÓn Víi t­ c¸c lµ lo¹I lý thuyÕt chñ yÕu nghiªn cøu c¸c con ®­êng hay c¸c m« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc ch¹m ph¸t triÓn hiÖn ®ang nç lùc tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, c¸c lý thuyÕt ph¸t triÓn trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Òu bµn tíi mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n nhÊt cña c«ng nghiÖp ho¸ lµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh. Song, do b¶n th©n thÕ giíi chËm ph¸t triÓn bao gåm nhiÒu quèc gia víi c¸c ®Æc ®IÓm ®Æc thï kh¸c nhau, do xuÊt ph¸t tõ c¸c quan ®iÓm vµ c¸c gãc ®é nghiªn cøu kh¸c nhau nªn c¸ch gi¶I quyÕt vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trong qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña c¸c lo¹I lý thuyÕt ph¸t triÓn còng rÊt kh¸c nhau. Cã thÓ thÊy ®IÒu nµy qua mét sè lý thuyÕt ph¸t triÓn chñ yÕu sau. a. Lý thuyÕt ph©n kú ph¸t triÓn kinh tÕ T­ t­ëng c¬ b¶n cña ng­êi chñ x­ëng lý thuyÕt nµy Walt Rostow cho r»ng, qóa tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña bÊt kú quèc gia nµo còng ®Òu tr¶I qua 5 giai ®o¹n tuÇn tù nh­ sau: 1/ X· héi truyÒn thèng: Víi ®Æc tr­ng lµ n«ng nghiÖp gi÷ vai trß thèng trÞ trong ®êi sèng kinh tÕ, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp vµ x· héi kÐm linh ho¹t. 2/ Giai ®o¹n chuÈn bÞ cÊt c¸nh: Víi nh÷ng thay ®æi quan träng lµ trong x· héi ®· xuÊt hiÖn tÇng líp chñ xÝ nghiÖp cã kh¶ n¨ng ®æi míi, kÕt cÊu h¹ tÇng s¶n xuÊt, nhÊt lµ giao th«ng ®· ph¸t triÓn. B¾t ®Çu h×nh thµnh nh÷ng khu vùc ®Çu tÇu cã t¸c ®éng l«I kÐo nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. 3/ Giai ®o¹n cÊt c¸nh: víi nh÷ng dÊu hiÖu quan träng nh­ tû lÖ ®Çu t­ so víi thu nhËp quèc d©n ®¹t møc 10%, xuÊt hiÖn nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao, cã nh÷ng chuyÓn biÕn m¹nh mÏ trong thÓ chÕ x· hoäi, thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña khu vùc s¶n xuÊt hiÖn ®ai vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i. 4/ Giai ®o¹n chuyÓn tíi sù chÝn muåi kinh tÕ lµ giai ®o¹n mµ tû lÖ ®Çu t­ trªn thu nhËp quèc d©n ®¹t møc cao(tõ 10-20%) vµ xuÊt hiÖn nhiÒu cùc t¨ng tr­ëng míi. 5/ Kû nguyªn tiªu dïng hµng lo¹t:lµ giai ®o¹n kinh tÕ ph¸t triÓn cao, s¶n xuÊt ®a d¹ng ho¸, thÞ tr­êng linh ho¹t vµ cã hiÖn t­îng suy gi¶m nhÞp ®é t¨ng tr­ëng. Theo lý thuyÕt ph©n kú ph¸t triÓn nµy hÇu hÕt c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®ang tiÕn hµnhc«ng nghiÖp ho¸ hiÖn nay n»m ë giai ®o¹n 2vµ 3, tuú theo møc ®é ph¸t triÓn cña tõng n­íc. NgoµI nh÷ng dÊu hiÖu kinh tÕ - x· héi kh¸c, vÒ mÆt c¬ cÊu,ph¶i b¾t ®Çu h×nh thµnh mét sè ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã kh¶ n¨ng l«i kÐo toµn bé nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng. §ång thêi, cïng víi sù chuyÓn tiÕp tõ giai ®o¹n 2 sang 3 lµ sù thay ®æi cña nh÷ng lÜnh vùc ®ãng vai trß ®Çu tµu. NghÜa lµ trong chÝnh s¸ch c¬ cÊu cÇn xÐt ®Õn trËt tù ­u tiªn ph¸t triÓn nh÷ng lÜnh vùc cã thÓ ®¶m tr¸ch vai trß ®ã qua mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cô thÓ. Do tiÕp cËn vÊn ®Ò gãc ®é kh¸i qu¸t lÞch sö cña nhiÒu n­íc, lý thuyÕt ph©n kú ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng m« t¶ s©u nh÷ng khÝa c¹nh ®Æc thï cña tõng n­íc hay tõng nhãm n­íc, song nh÷ng nhËn xÐt kh¸i qu¸t chung Êy cã thÓ xem nh­ nh÷ng gîi ý rÊt cã ý nghÜa ®èi vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu trong qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña tõng n­íc ®ang ph¸t triÓn hiÖn nay. b. Lý thuyÕt nhÞ nguyªn Lý thuyÕt nhÞ nguyªn do A. Lewis (gi¶i th­ëng Nobel n¨m 1979) khëi x­íng, tiÕp cËn vÊn ®Ò tõ ®êi sèng kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ¤ng ®· cã nh÷ng kiÕn gi¶i kh¸ cô thÓ vÒ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ trong thêi kú c«ng nghiÖp h¸o hiÖn nay. Lý thuyÕt nhÞ nguyªn cho r»ng ë c¸c nÒn kinh tÕ nµy cã hai khu vùc kinh tÕ song song tån t¹i: khu vùc kinh tÕ truyÒn thèng, chñ yÕu lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ khu vùc kinh tÕ c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, du nhËp tõ bªn ngoµi. Khu vùc truyÒn thèng cã ®Æc ®IÓm lµ tr× trÖ, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp vµ d­ thõa lao ®éng. V× thÕ, cã thÓ chuyÓn mét phÇn lao ®éng tõ khu vùc nµy sang khu vùc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹I mµ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn s¶n l­îng n«ng nghiÖp. Do cã n¨ng suÊt cao nªn khu vùc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹I cã thÓ tù tÝch luü ®Ó më réng s¶n xuÊt mét c¸ch ®éc lËp mµ kh«ng phô thuéc vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ. KÕt luËn ®­¬ng nhiªn rót ra tõ nh÷ng nhËn ®Þnh nµy lµ ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ cña nh÷ng n­íc chËm ph¸t triÓn, cÇn ph¶i b»ng mäi c¸ch më réng khu vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i cµng nhanh cµng tèt mµ kh«ng cÇn quan t©m tíi khu vùc n«ng nghiÖp truyÒn thèng. Sù gia t¨ng cña khu vùc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i tù nã sÏ rót dÇn lao ®éng tõ khu vùc n«ng nghiÖp sang vµ biÕn nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp x· héi tõ tr¹ng thaÝ nhÞ nguyªn thµnh mét nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Ph¶I nãi r¨ng nh÷ng kÕt luËn cña lý thuyÕt nhÞ nguyªn ®· g©y ®­îc Ên t­îng m¹nh mÏ ®èi víi c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn ®ang mong muèn ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Trªn thùc tÕ, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ho¸ vµ c¬ cÊu kinh tÕ ë nhiÒu quèc gia chËm ph¸t triÓn tõ sau ChiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø II ®Õn thêi gian gÇn ®©y ®· Ýt nhiÒu chÞu ¶nh h­ëng cña lý thuyÕt nµy. Lý thuyÕt kinh tÕ nhÞ nguyªn cßn ®­îc nhiÒu nhµ kinh tÕ(J. Fei, G.RanÝ, Haris, Todaro,...)tiÕp tôc nghiªn cøu vµ ph©n tÝch. LuËn ®IÓm ph¸t triÓn cña hä lµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓnvµ thu n¹p lao ®éng cña khu vùc c«ng nghiÖp hiÑen ®¹i. Khu vùc nµy cã nhiÒu kh¶ n¨ng lùa chän kü thuËt, trong ®ã cã nh÷ng lo¹I kü thuËt cã hÖ sè sö dông lao ®éng cao, nªn vÒ nguyªn t¾c, cã thÓ thu hót ®­îc lao ®éng d­ thõa tõ khu vùc n«ng nghiÖp truyÒn thèng. Nh­ng viÖc di chuyÓn lao ®éng ®­îc gi¶ ®Þnh lµ do sù chªnh lÑch vÒ møc thu nhËp cña lao ®éng tõ hai khu vùc kinh tÕ trªn quyÕt ®Þnh. Cã nghÜa lµ, khu vùc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i chØ cã thÓ thu hót lao ®éng tõ khu vùc n«ng nghiÖp trong tr­êng hîp ®ang cã n¹n nh©n m·n khi nã cã møc l­¬ng cao h¬n møc thu nhËp khi hä cßn ë n«ng th«n. Nh­ng kh¶ n¨ng duy tr× sù chªnh lÖch nµy sÏ c¹n dÇn cho ®Õn khi nguån lao ®éng d­ thõa ë n«ng th«n kh«ng cßn n÷a. §Õn lóc ®ã, viÖc tiÕp tôc di chuyÓn lao ®éng tõ n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp sÏ lµm cho s¶n l­îng n«ng nghiÖp gi¶m ®i, khiÕn cho gi¸ c¶ hµnh ho¸ n«ng phÈm tiªu dïng t¨ng lªn, kÐo theo møc t¨ng l­¬ng t­¬ng øng trong khu vùc s¶n xu¸t c«ng nghiÖp. ChÝnh sù t¨ng l­¬ng cña khu vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp sÏ®Æt ra giíi h¹n vÒ møc cÇu t¨ng thªm vÒ lao ®éng cña b¶n th©n nã. Nh­ vËy mÆc dï vÒ mÆt kü thuËt- c«ng nghÖ khu vùc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i cã thÓ cã kh¶ n¨ng thu dông kh«ng h¹n chÕ nh©n lùc, nh­ng vÒ mÆt thu nhËp vµ ®é co d·n cung cÇu nh©n lùc cña hai khu vùc th× søc thu n¹p lao ®éng tõ khu vùc n«ng nghiÖp cña c«ng nghiÖp lµ cã h¹n. Mét h­íng ph¸t triÓn kh¸c dùa trªn lý thuyÕt nhÞ nguyªn lµ ph©n tÝch kh¶ n¨ng di chuyÓn lao ®éng tõ n«ng th«n ra khu vùc c«ng nghiÖp- thµnh thÞ. Qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn lao ®éng chØ tr«i ch¶y khi “ tæng cung” vÒ lao ®éng tõ n«ng nghiÖp phï hîp víi “tæng cÇu” ë khu vùc c«ng nghiÖp. Sù di chuyÓn nµy kh«ng chØ phô thuéc vµo sù chªnh lÖch thu nhËp mµ cßn phô thuéc vµo s¸c xuÊt t×m ®­îc viÖc lµm ®èi víi nh÷ng ng­êi lao ®éng n«ng nghiÖp. Khi ®­a thªm yÕu tè “ s¸c xuÊt t×m ®­îc viÖc lµm” vµo ph©n tÝch, ng­êi ta thÊy xuÊt hiÖn c¸c t×nh huèng lµm yÕu ®i kh¶ n¨ng di chuyÓn lao ®éng gi÷a hai khu vùc nh­ sau: - Sù n¨ng ®éng cña b¶n th©n khu vùc c«ng nghiÖp:VÒ mÆt nµy, so víi nÒn c«ng nghiÖp ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, khu vùc gäi lµ ” c«ng nghiÖp hiÖn ®¹ “ ë c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn yÕu kÐm h¬n rÊt nhiÒu. V× vËy, ®Ó võa cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi nÒn c«ng nghiÖp n­íc ngoµi kh¸c, võa lµm ®Çu tµu l«i kÐo sù t¨ng tr­ëng cña toµn bé nÒn kinh tÕ th× khu vùc c«ng nghiÖp ph¶I h­íng tíi nh÷ng ngµnh kü thuËt cao. Nh­ng nh÷ng ngµnh nµy cÇn t¨ng hµm l­îng vèn ®Çu t­ h¬n lµ t¨ng hµm l­îng lao ®éng. V× thÕ, khu vùc “c«ng nghiÖp hiÖn ®¹I” ë c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn còng cã nguy c¬ gÆp ph¶i vÊn ®Ò d­ thõa lao ®éng chø kh«ng riªng g× khu vùc n«ng nghiÖp. - Kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu vÒ kü thuËt cña ng­êi lao ®éng n«ng nghiÖp khi chuyÓn sang lÜnh vùc c«ng nghiÖp. VÒ mÆt nµy, mét thùc tÕ lµ lao ®éng n«ng th«n cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp h¬n nhiÒu so víi lao ®éng thµnh thÞ, thËm chÝ ch­a quen víi m«i tr­êng lao ®éng c«ng nghiÖp. ViÖc ®µo t¹o lao ®éng c«ng nghiÖp kü n¨ng cao ch¼ng nh÷ng ®ßi hái nhiÒu thêi gian mµ ph¶i cã ®Çu t­ lín, ®Õn møc ng­êi ta xem nh­ mét trong nh÷ng lÜnh vùc ®Çu t­ quan träng nhÊt ®èi víi mét nÒn kinh tÕ. Víi nh÷ng ph©n tÝch trªn, ng­êi ta thÊy r»ng x¸c suÊt t×m ®­îc viÖc lµm míi ë khu vùc c«ng nghiÖp ®èi víi ng­êi n«ng d©n rêi bá ruéng ®ång lµ cã giíi h¹n. Tãm l¹i, khi ph©n tÝch sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña hai lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt quan träng nhÊt cña c¸c nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, c¸c lý thuyÕt nhÞ nguyªn ®· ®i tõ chç cho r»ng chØ cÇn tËp trung vµo ph¸t triÓn c«ng nghiÖp mµ kh«ng chó ý tíi n«ng nghiÖp ®Õn chç chØ ra nh÷ng giíi h¹n cña chóng vµ v× thÕ, cÇn quan t©m thÝch ®¸ng tíi n«ng nghiÖp trong qóa tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ nµy c. Lý thuyÕt ph¸t triÓn c©n ®èi liªn ngµnh Nh÷ng ng­êi ñng hé quan ®iÓm nµy nh­ R. Nurkse, P.Rosenstein-Rodan..., cho r»ng ®Ó nhanh chãng c«ng nghiÖp ho¸, cÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn ®ång ®Òu ë tÊt c¶ mäi ngµnh kinh tÕ quèc d©n. Hä chñ yÕu dùa trªn nh÷ng luËn cø sau: - Trong qóa tr×nh ph¸t triÓn, tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ liªn quan mËt thiÕt víi nhau trong chhu tr×nh “®Çu ra” cña ngµnh nµy lµ “®Çu vµo” cña ngµnh kia. V× thÕ sù ph¸t triÓn ®ång ®Òu vµ c©n ®èi chÝnh lµ ®ßi hái sù c©n b»ng cung cÇu trong s¶n xuÊt. - Sù ph¸t triÓn c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh nh­ v¹y gióp tr¸nh ®­îc ¶nh h­ëng tiªu cùc cña nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng thÕ giíi vµ h¹n chÕ møc ®é phô thuéc vµo c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c, tiÕt kiÖm nguån ngo¹i tÖ vèn rÊt khan hiÕm vµ thiÕu hôt. - Mét nÒn kinh tÕ dùa trªn c¬ cÊu c©n ®èi hoµn chØnh nh­ vËy chÝnh lµ nÒn t¶ng v÷ng ch¾c ®¶m b¶o sù ®éc lËp chÝnh trÞ cña c¸c n­íc thuéc thÕ giíi thø ba chèng l¹i chñ nghÜa thùc d©n. Lý cuèicïng tá ra rÊt hÊp dÉn ®èi víi nhiÒu quèc gia chËm ph¸t triÓn míi giµnh ®­îc ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ nh÷ng n¨m sau §¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø hai. V× thÕ, m« h×nh ph¸t triÓn theo c¬ cÊu c©n ®èi khÐp kÝn-m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ “h­íng néi” hay thay thÕ “nhËp khÈu” ®· trë thµnh trµo l­u phæ biÕn thêi kú ®ã. Tuy nhiªn, thùc tÕ ®· dÇn dÇn cho thÊy nh÷ng yÕu ®IÓm rÊt lín cña m« h×nh lý thuyÕt nµy. ë ®©y cã hai vÊn ®Ò cÇn ®Æc biÖt cÇn ®­îc xem xÐt lµ: - Thø nhÊt, viÖc ph¸t triÓn mét c¬ cÊu kinh tÕ c©n ®èi, hoµn chØnh ®· ®­a nÒn kinh tÕ ®Õn chç khÐp kÝn vµ khu biÖt víi thÕ giíi bªn ngoµi. §iÒu nµy ch¼ng nh÷ng ng­îc víi xu h­íng chung cña tÊt th¶y mäi nÒn kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i lµ khu vùc h¸o vµ toµn cÇu ho¸, mµ trong lóc ng¨n ngõa nh÷ng øac ®éng tieu cùc cua thÞ tr­êng thÕ giíi, ®· bá qua nh÷ng ¶nh h­ëng tÝch cùc do bªn ngoµi ®em l¹i. - Thø hai, c¸c nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng vÒ nh©n tµi, vËt lùc ®Ó cã thÓ thùc hiÖn ®­îc nh÷ng môc tiªu c¬ cÊu ®Æt ra ban ®Çu. C¶ hai yÕu tè nµy ®Òu gãp phÇn lµm cho sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ gÆp khã kh¨n, bëi lÏ c¸ch tiÕp cËn trªn ®· lµm ph©n t¸n c¸c nguån lùc ph¸t triÓn rÊt cã h¹n cña c¸c quèc gia, khiÕn cho ngay c¶ viÖc söa ch÷a l¹i di s¶n c¬ cÊu kinh tÕ quÌ quÆt cña thêi kú thuéc ®Þa cò còng bÞ trë ng¹i. ChÝnh v× thÕ, chØ sau mét thêi kú t¨ng tr­ëng, c¸c nÒn kinh tÕ theo ®uæi m« h×nh c¬ cÊu c©n ®èi nµy ®· nhanh chãng r¬i vµo t×nh tr¹ng thiÓu n¨ng. d. Lý thuyÕt ph¸t triÓn c¬ cÊu ngµnh c©n ®èi hay c¸c “cùc t¨ng tr­ëng” Ng­îc l¹i víi quan ®iÓm ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo mét c¬ cÊu c©n ®èi khÐp kÝn nªu trªn, lý thuyÕt ph¸t triÓn c¬ cÊu ngµnh kh«ng c©n ®èi (A.Hirschman, F.Perrons, G.Destanne de Bernis...)cho r»ng kh«ng thÓ vµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng c¸ch duy tr× c¬ cÊu c©n ®èi liªn ngµnh ®èi víi mäi quèc gia, víi nh÷ng luËn cø chñ yÕu sau: - ViÖc ph¸t triÓn c¬ cÊu kh«ng c©n ®èi g©y lªn ¸p lùc, t¹o ra sù kÝch thÝch ®Çu t­. Trong mèi t­¬ng quan gi÷a c¸c ngµnh, nÕu cung b»ng cÇu th× sÏ triÖt tiªu ®éng lùc khuyÕn khÝch ®Çu t­ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt. Do ®ã, nÕu cã nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ lín h¬n vµo mét sè lÜnh vùc th× th× ¸p lùc ®Çu t­ sÏ xuÊt hiÖn bëi cÇu lín h¬n cung lóc ®Çu vµ sau ®ã th× cung lín h¬n cÇu ë mét sè lÜnh vùc. ChÝnh nh÷ng dù ¸n ®ã cã t¸c dông l«i kÐo ®Çu t­ theo kiÓu lý thuyÕt sè nh©n. - Trong mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, vai trß “cùc t¨ng tr­ëng” cña c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ lµ kh«ng gièng nhau. V× thÕ, cÇn tËp trung nh÷ng nguån lùc khan hiÕm cho mét sè lÜnh vùc trong mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. - Do trong thêi kú ®Çu tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn rÊt thiÕu vèn, lao ®éng kü thuËt, c«ng nghÖ vµ thÞ tr­êng nªn kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó cïng mét lóc ph¸t triÓn ®ång bé tÊt c¶ c¸c ngµnh hiÖn ®¹i. V× thÕ, viÖc ph¸t triÓn c¬ cÊu kh«ng c©n ®èi lµ mét sù lùa chén b¾t buéc. Lóc ®Çu lý thuyÕt nµy tá ra kh«ng hÊp dÉn l¾m v× d­êng nh­ nã bá qua nh÷ng lç lùc x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp cã c¬ cÊu ngµnh c©n ®èi ®Ó chèng l¹I chØ nghÜa thùc d©n. MÆt kh¸c, ®»ng sau c¸ch dÆt vÊn ®Ò x©y dùng mét c¬ cÊu kh«ng c©n ®èi vµ më cöa ra bªn ngoµi lµ chÊp nhËn sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ-mµ th­êng th× c¸c nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn gÆp ph¶i nhiÒu bÊt lîi h¬n. Song, do nh÷ng h¹n chÕ ngµy cµng trë nªn râ rµng cña ý t­ëng thùc hiÖn m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ h­íng néi cã c¬ cÊu ngµnh c©n ®èi hoµn chØnh vµ nh÷ng thµnh c«ng “thÇn kú” cña mét sè n­íc ®i tiªn phong, ®iÓn h×nh lµ nhãm NICs §«ng ¸,lý thuyÕt ph¸t triÓn c¬ cÊu ngµnh kh«ng c©n ®èi hay c¸c cùc t¨ng tr­ëng ngµy cµng ®­îc thõa nhËn réng r·i. Trªn thùc tÕ, m« h×nh c«ng nghiÖp më cöa, h­íng ngo¹i ®· trë thµnh mét xu h­íng chÝnh yÕu ë c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn tõ thËp niªn 1980 trë l¹i ®©y. e. Lý thuyÕt ph¸t triÓn theo m« h×nh “®µn nh¹n bay” Tõ sù ph©n tÝch thùc tÕ lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quèc gia vµ dùa trªn lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, ng­êi khëi x­íng lý thuyÕt nµy, gi¸o s­ Kaname Akamatsu ®· ®­a ra nh÷ng kiÕn gi¶ivÒ qu¸ tr×nh “®uæi kÞp” c¸c n­íc tiªn tiÕn nhÊt cña c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn h¬n. Trong nh÷ng ý t­ëng vÒ sù “®uæi kÞp” nµy, vÊn ®Ò c¬ cÊu ngµnh cã ý nghÜa ®Æ._.c biÖt quan träng. XÐt trªn gãc ®é ph¸t triÓn cña toµn bé nÒn c«ng nghiÖp, tõng ph©n ngµnh hay thËm chÝ tõng läai s¶n phÈm riªng biÖt, qóa tr×nh “®uæi kÞp”vÒ mÆt kinh tÕ vµ kü thuËt cña chóng ®­îc chia thµnh 4 giai ®o¹n sau: Giai ®o¹n1:C¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn nhËp hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn h¬n vµ xuÊt khÈu mét sè s¶n phÈm thñ c«ng ®Æc biÖt.Giai do¹n nµy x¶y ra sù ph©n biÖt hay ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ngay trong lßng c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn-chuyªn s¶n xuÊt mét sè s¶n phÈm thñ c«ng ®Æc biÖt ®Ó b¸n vµ nhËp khÈu hµng tiªu dïng c«ng nghiÖp kh¸c tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Giai ®o¹n 2:C¸c n­íc chËm ph¸t triÓn nhËp s¶n phÈm ®Çu t­ tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®Ó tù chÕ t¹o lÊy hµng ho¸ c«ng nghiÖp tiªu dïng tr­íc ®©y vÉn ph¶I nhËp. §©y lµ giai ®o¹n c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn b¾t ®Çu tÝch luü t­ b¶n (vèn) vµ pháng theo (b¾t ch­íc) c«ng nghÖ chÕ t¹o tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Ngoµi viÖc n©ng cÊp vµ më réng mét sè ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, nh×n toµn côc giai ®o¹n 2 mang d¸ng dÊp cña m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ “thay thÕ nhËp khÈu” ®èi víi nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng.V× thÕ, nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng thay thÕ nhËp khÈu ph¸t triÓn m¹nh trong giai ®o¹n nµy. Song, nh÷ng ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ vÜ m« l¹i ®­îc giµnh ­u tiªn cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trî gióp (kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ)cho nh÷ng c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng ph¸t triÓn nh­ ®iÖn, n­íc vµ giao th«ng vËn t¶i. Giai ®o¹n 3:lµ giai ®o¹n mµ nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp thay thÕ nhËp ë giai ®o¹n 2 ®· cã thÓ trë thµnh s¶n phÈm xuÊt khÈu. Nh÷ng s¶n phÈm ®Çu t­ tr­íc ®©y ph¶i nhËp giê ®©y ®· cã thÓ dÇn dÇn thay thÕ b»ng nguån khai th¸c vµ s¶n xuÊt ë trong n­íc. Nh­ vËy, kho¶ng c¸ch kü thuËt gi÷a c¸c n­íc ®i sau c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn (tr­íc hÕt lµ trong lÜnh vùc chÕ t¹o hµng tiªu dïng) kh«ng cßn xa c¸ch bao nhiªu. V× vËy mµ sè l­îng vµ quy m« mÆt hµng xuÊt khÈu ngµy cµng më réng. C¬ cÊu c«ng nghiÖp ®· trë nªn ®a d¹ng h¬n cho chç cã nhiÒu kh¶ n¨ng h¬n vÒ kü thuËt ®Õ lùa chän vµ lîi dông c¸c lîi thÕ so s¸nh so víi tr­íc ®©y. Giai ®o¹n 4: Lµ giai ®o¹n viÖc xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng b¾t ®Çu gi¶m xuèng, nh­êng chç cho viÖc xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ ®Çu t­ vèn ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn ë giai ®o¹n 3. VÒ mÆt kü thuËt, nÒn c«ng nghiÖp ®· ®¹t møc ngang b»ng víi c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn h¬n. M« h×nh “®µn nh¹n bay” vÉn tiÕp tôc diÔn ra theo ph­¬ng thøc nµy, mÆc dï cã sö dông sù thay ®æi vÞ trÝ mét sè quèc gia nhÊt ®Þnh. Nh­ vËy víi viÖc ph©n chia qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña c¸c n­íc “®i sau”thµnh 4 giai ®o¹n trong mèi liªn quan víi nÒn kinh tÕ kh¸c theo m« h×nh “®µn nh¹n bay”, quan ®iÓm chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh cña lý thuyÕt ph¸t triÓn nµy cã nhiÒu ®iÓm t­¬ng ®ång víi lý thuyÕt ph¸t triÓn c¬ cÊu ngµnh “kh«ng c©n ®èi” hay c¸c “cùc t¨ng tr­ëng”. Còng gièng nh­ trong lý thuyÕt ph¸t triÓn “kh«ng c©n ®èi”, c¸c “cùc t¨ng tr­ëng” ë ®©y còng thay ®æi theo tõng giai ®o¹n vµ nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh sù thay ®æi nµy lµ lîi thÕ so s¸nh trong quan hÖ ngo¹i th­¬ng. Ngoµi ra, ®iÒu cÇn l­u ý n÷a lµ viÖc “®uæi kÞp” c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn diÔn ra nhanh hay chËm mét phÇn rÊt lín phô thuéc vµo viÖc lùa chän c¸c “cùc t¨ng tr­ëng” trong mçi giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. Mçi lo¹i lý thuyÕt trªn ®©y ®Òu cã nh÷ng mÆt m¹nh kh«ng thÓ chèi c·i, song còng lu«n tá ra kh«ng ph¶i cã thÓ ¸p dông thµnh c«ng ë mäi n¬i mäi lóc. Tuy nhiªn, cã thÓ tæng hîp l¹i thµnh nh÷ng ®iÒu mµ ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trong qóa tr×nh ph¸t triÓn (hay c«ng nghiÖp ho¸) nh­ sau: 1-C¸c lý thuyÕt ph¸t triÓn ®Òu quan t©m viÖc x¸c ®Þnh c¸c tiÒn ®Ò cÇn thiÕt cña qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. 2-Chóng kh«ng nh÷ng chØ coi chuyÓn dÞch c¬ cÊu c¬ cÊu lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu quan träng cña sù ph¸t triÓn trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ mµ cßn chØ ra néi dung cô thÓ cña nã lµ t¨ng tû träng cña c«ng nghiÖp gi¶m tû träng n«ng nghiÖp trong GDP, d©n sè thµnh thÞ lín h¬n d©n sè n«ng th«n. C¸ch x¸c ®Þnh néi dung chuyÓn dÞch c¬ cÊu nh­ vËy cho phÐp mét mÆt ®¸nh gi¸ møc ®é thµnh c«ng cña c«ng nghiÖp ho¸ cña mét quèc gia; mÆt kh¸c, t×m hiÓu nh÷ng nguyen nh©n quy ®Þnh t×nh tr¹ng tho¸I triÓn hay kh«ng sao b¾t kÞp ®­îc vµo qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®· x¶y ra ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi. 3-§¸nh gi¸ sù thµnh b¹i cña c¸c n­íc ®ang c«ng nghiÖp ho¸, lý thuyÕt ph¸t triÓn ®· kh¼ng ®Þnh r»ng cã nh÷ng nguyªn nh©n thuéc vÒ c¬ cÊu. Ng­êi ta nhËn thÊy r»ng trong nh÷ng n­íc kh«ng thµnh c«ng, c¬ cÊu cã t×nh tr¹ng kh«ng liªn kÕt bªn trong. G.Grellet nhËn xÐt “ T×nh tr¹ng kh«ng liªn kÕt bªn trong Êy thª hiÖn mét ma trËn vÒ giao l­u liªn ngµnh c«ng nghiÖp vµ mét ma trËn vÒ giao l­u liªn vïng hÇu nh­ hoµn toµn trèng rçng”. Nh­ vËy, “kinh tÕ häc cña sù ph¸t triÓn”®· ®Æt vÊn ®Ò c¬ cÊu vµ mét trong nh÷ng vÞ trÝ c¬ b¶n trong lý thuyÕt cña m×nh ®Ó xem xÐt, ®¸nh gi¸ vµ ph©n lo¹i c¸c d¹ng thøc ph¸t triÓn vµ tho¸i triÓn ë c¸c n­íc thuéc thÕ giíi thø ba. ViÖc ®Ò cao vÊn ®Ò c¬ cÊu ®­îc xem lµ mét trong nh÷ng thµnh c«ng trong lý thuyÕt ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn ®¹i. Bëi nã kh¾c phôc ®­îc sù phiÕn diÖn trong nh×n nhËn vÊn ®Ò kinh tÕ cña c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn khi chØ xoay quanh chØ tiªu t¨ng tr­ëng kinh tÕ -tøc lµ møc ®é t¨ng lªn cñ GNP vµ GNP ®Çu ng­êi. ViÖc quan t©m ®Õn vÊn ®Ò c¬ cÊu kinh tÕ th«ng qua viÖc chØ ra tÝnh chÊt “kh«ng liªn kÕt bªn trong” ë mét sè nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn nµo ®ã mang hµm ý vÒ mét gi¶i ph¸p mang tÝnh nguyªn t¾c:ph¶i x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ cã sù liªn kÕt, thóc ®Èy, l«i kÐo lÉn nhau trong qóa tr×nh ph¸t triÓn. Mét c¬ cÊu nh­ vËy võ lµ ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn hay c«ng nghiÖp ho¸, ®ång thêi l¹i võa lµ kÕt qu¶, lµ mét chØ sè ®Ó xem xÐt møc ®é thµnh c«ng cña c«ng nghiÖp ho¸ vµ ph¸t triÓn. 4- Kinh tÕ häc ph¸t triÓn cho r»ng h×nh thøc chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh cña c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ diÔn ra rÊt ®a d¹ng. ViÖc nghiªn cøu tr¾c nghiÖm kÕt hîp víi so s¸nh lý thuyÕt ®· cho phÐp m« t¶ mét bøc tranh nhiÒu mÇu s¾c vÒ vÒ qóa tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu cña c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn thuéc c¸c khu vùc kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy, ngµy cµng cã nhiÒu ng­êi cho r»ng kh«ng cã mét khu«n mÉu chung duy nhÊt nµo cã thÓ ¸p dông thµnh c«ng cho mä quèc gia. ViÖc c«ng nghiÖp ho¸ b¾t ®Çu tõ ®©u:c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp hay dÞch vô vÉn ®ang cßn lµ vÊn ®Ò tranh c·i. 5- ViÖc thõa nhËn tÝnh ®a d¹ng cña c¸c h×nh thøc chuyÓn dÞch c¬ cÊu trong qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn hiÖn ®ang ®Ó l¹i mét kho¶ng trèng mµ ng­êi ta cho r»ng sø mÖnh ®Æc biÖt trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã trao vµo tay c¸c chÝnh phñ. Trong c¸c lý thuyÕt kinh tÕ, vai trß can thiÖp cña nhµ n­íc ®­îc xem lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Kh¸i niÖm vÒ møc ®é “hîp lý”trong c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia lµ mét kh¸I niÖm cã tÝnh co gi·n lín, phô thuéc tr­íc hÕt vµo nh÷ng ®Æc ®IÓm ®Æc thï cña mçi quèc gia nh­ c­ d©n, c¬ cÊu vµ tr×nh ®é kinh tÕ kü thuËt hiÖn cã, tµi nguyªn thiªn nhiªn, v¨n ho¸ vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ v.v...Râ rµng lµ cÇn cã sù gi¶i thÝch cô thÓ h¬n trong mçi tr­êng hîp cô thÓ còng nh­ nh÷ng ngµnh cô thÓ. 6- §Ó cã c¬ cÊu ngµnh hîp lý, c¸c chÝnh phñ ph¶i ®¸nh gi¸ ®­îc c¸c nguån lùc bªn trong, ®ång thêi ph¶i ®­îc víi c¸c nguån lùc bªn ngoµI trong ®iÒu kiÖn quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi. VÒ ®iÓm nµy, “Kinh tÕ häc ph¸t triÓn” cho r»ng ®èi víi mét sè quèc gia d©n sè Ýt, nhá bÐ, chÝnh ®iÒu kiÖn bªn ngoµi míi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh c¬ cÊu ngµnh cña hä. 3.3. Lý thuyÕt vÒ chu kú sèng cña s¶n phÈm Lý thuyÕt “chu kú sèng s¶n phÈm”, xÐt trong khu«n khæ mét hÖ thèng kinh tÕ më, (tøc lµ trong ®ã, ngo¹i th­¬ng lµ mét yÕu tè ®­îc gi¶ ®Þnh), cho r»ng sù tån t¹i vÒ mÆt kinh tÕ cña mét s¶n phÈm (hay mét ngµnh, còng nh­ v¹y) tr¶i qua 5 thêi kú. Thêi kú thø nhÊt lµ du nhËp s¶n phÈm.§©y lµ giai ®o¹n s¶n phÈm míi s¶n xuÊt trªn thÞ tr­êng néi ®Þa. Sù xuÊt hÞªn nµy cã thÓ du nhËp s¶n phÈm míi tõ n­íc ngoµI, cã thÓ lµ ph¸t minh nh­ng ®iÒu quan träng lµ sù xuÊt hiÖn nµy mét mËt gi¶ ®Þnh cã tån t¹i s½n c«ng nghÖ vµ kü thuËt chÕ t¹o nã, mÆt kh¸c t¹o ra nhu cÇu vÒ nã. Thêi kú thø hai, thay thÕ nhËp khÈu lµ giai ®o¹n tiÕp theo, khi nhu cÇu vÒ s¶n phÈm míi ®· t¨ng m¹nh trªn thÞ tr­êng trong n­íc. B¾t ®Çu qóa tr×nh triÓn khai c«ng nghÖ vµ kü thuËt s¶n xuÊt s¶n phÈm trong n­íc ®Ó thay thÕ hµng nhËp khÈu. Thêi kú thø ba, bµnh tr­íng xuÊt khÈu, trong thêi kú nµy, nhu cÇu néi ®Þa víi s¶n phÈm ®­îc ®¸p øng vÒ c¨n b¶n, ®ång thêi, kü thuËt-c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®­îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn. S¶n phÈm ®­îc xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi, c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ víi kh«Ý l­îng ngµy cµng t¨ng. Thêi kú thø t­ lµ thêi kú mµ c¶ nhu cÇu néi ®Þa lÉn nhu cÇu xuÊt khÈu ®èi víi s¶n phÈm dÒu gi¶m xuèng chËm. §iÒu ®ã c¶n trë viÖc më réng s¶n xuÊt h¬n n÷a. B¾t ®Çu xuÊt hiÖn dÊu hiÖu gi¶m sót n¨ng lùc c¹nh tranh so víi nh÷ng n­íc xuÊt ph¸t muén h¬n. Thêi kú thø n¨m, nhËp khÈu ®¶o ®©y lµ thêi kú cuèi cïng trong chu kú s¶n phÈm néi dung cña thêi kú nµy lµ s¶n xuÊt trong n­íc b¾t ®Çu ®èi mÆt víi c¹nh tranh tõ n­íc ngoµi nh­ lµ hÖ qu¶ tÊt nhiªn cña qóa tr×nh bµnh tr­íng xuÊt khÈu s¶n phÈm (®èi víi n­íc ngoµi lµ du nhËp s¶n phÈm, s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu vµ b¾t dÇu xuÊt khÈu). Cuéc c¹nh tranh nµy t¹o ra mét sè bÊt lîi thÕ cho qóa tr×nh s¶n xuÊt trong n­íc.§ã lµ bÊt lîi thÕ vÒ thÞ tr­êng vÒ chi phÝ s¶n xuÊt. ViÖc tiÕp tôc s¶n xuÊt s¶n phÈm (më réng c«ng suÊt hay duy tr× møc cò, thËm chÝ thu hÑp) trë nªn kÐm hiÖu qu¶. Trong mét qu·ng thêi gian dµi, sù lùa chän kh«ng thÓ tr¸nh khái lµ chuyÓn sang mét lo¹i s¶n phÈm míi kh¸c. §Ó b¶o ®¶m hiÖu qua vµ ­u thÕ c¹nh tranh, ®Êt n­íc ph¶I thùc hiÖn b­íc chuyÓn ®ã vµ v× thÕ kh«ng thÓ kh«ng nhËp khÈu trë l¹i lo¹i s¶n phÈm tr­íc ®©y nã ®· tõng xuÊt khÈu. N¨m giai ®o¹n trªn h×nh thµnh nªn chu kú sèng cña s¶n phÈm. Nã x¸c ®Þnh tÝnh chÊt yÕu vÒ kinh tÕ vµ kü thuËt cho sù tån t¹i cña mét ngµnh, mét s¶n phÈm. §©y chÝnh lµ khu«n khæ lý thuyÕt tæng qu¸t vÒ qóa tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trªn ph¹m vi thÕ giíi. Trong ph¹m vi mét n­íc ®IÒu nµy còng ®óng khi xÐt trong quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh vµ c«ng ty. Khi quan s¸t qóa tr×nh nµy, ng­êi ta thÊy qóa tr×nh di chuyÓn c¬ cÊu lµ liªn tôc vµ mang tÝnh kh¸ch quan. Kh¸i niÖm liªn tôc ë ®©y hµm nghÜa mét sù d­ît ®uæi thËt sù vÒ s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ-kü thuËt gi÷a c¸c n­íc. Trong cuéc d­ît ®uæi nµy xuÊt hiÖn hai kh¶ n¨ng cho nh÷ng n­íc ®i sau. §ã lµ:Thø nhÊt, rót ng¾n kho¶ng thêi gian cña mçi thêi kú trong toµn bé chu kú. Thø hai, cã thÓ bá qua nhiÒu lo¹i s¶n phÈm ®Ó chuyÓn nhanh sang lo¹i s¶n phÈm míi. 3.4. C¸c m« h×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trªn thÕ giíi a. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo m« h×nh h­íng néi Víi môc tiªu lµ ph¸t huy tÝnh chñ ®éng cña chÝnh phñ trong qu¶n lý kinh tÕ, b¶o ®¶m vµ duy tr× sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt truyÒn thèng cña d©n téc, nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu c¬ cÊu kinh tÕ theo m« h×nh h­íng néi. M« h×nh h­íng néi lµ chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cã xu h­íng h­íng néi, cã chiÕn l­îc ®ãng cöa nhiÒu h¬n. Nã khuyÕn khÝch theo h­íng s¶n xuÊt cho thÞ tr­êng trong n­íc, nhÊn m¹nh viÖc thay thÕ nhËp khÈu, tù tóc vÒ l­¬ng thùc, cã thÓ c¶ c¸c mÆt hµng phi mËu dÞch. Ban ®Çu chÝnh phñ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nhiÒu khi còng lùa chän c¸c chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu nh»m thóc ®¶y tù lùc quèc gia, ®Æc biÖt lµ t¨ng c­êng s¶n xuÊt l­¬ng thùc, c¸c n«ng s¶n vµ kho¸ng s¶n mµ chóng kh«ng ®­îc nhËp khÈu. C¸c biÓu thuÕ nhËp khÈu hoÆc quota nhËp khÈu l­¬ng thùc ®­îc thùc hiÖn, ®ång thêi chÝnh phñ còng ®¸nh thuÕ vµo hµng ho¸ xuÊt khÈu nh»m n©ng cao nguån thu, vµ lµm gi¶m søc thu hót cña nÒn nm ®Þnh h­íng xuÊt khÈu t­¬ng ®èi so víi nÒn n«ng nghiÖp h­íng néi. C¸c chÝnh s¸ch trªn sÏ ®em tíi sù më réng cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhá víi sù trî cÊp thÝch hîp vµ dÇn dÇn khuyÕn khÝch nÒn c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ nhËp khÈu. Bªn c¹nh chÝnh s¸ch b¶o hé chhung, hä cßn cã thÓ thùc hiÖn sù hç trî cã lùa chän cho nÒn c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ nhËp khÈu cã tªn lµ nÒn c«ng nghiÖp non trÎ. ChiÕn l­îc ®ãng cöa lµ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ theo h­íng thay thÕ nhËp khÈu nóp ®»ng sau bøc t­êng b¶o hé mËu dÞch. Do vËy Ýt t¹o ra søc Ðp vÒ c¹nh tranh h¬n, lµm cho c¬ cÊu Ýt nh¹y bÐn h¬n, ®«ng cøng h¬n Ngoµi ra chiÕn l­îc dùa trªn c¬ së b¶o hé mËu dÞch vµ thay thÕ nhËp khÈu cã xu h­íng kÌm theo sù hèi lé vµ ®éc ®o¸n, g©y tr× trÖ cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn t¨ng tr­ëng. b. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo m« h×nh h­íng ngo¹i M« h×nh h­íng ngo¹i lµ m« h×nh víi chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®­a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo h­íng më cöa nhiÒu h¬n, cã thÓ thóc ®Èy th­¬ng m¹i vµ c¸c luång t­ b¶n ®æ vµo, khuyÕn khÝch lîi nhuËn gi÷a viÖc s¶n xuÊt cho thÞ tr­êng trong n­íc hay thÞ tr­êng ngoµi n­íc, t¹o ra kh¶ n¨ng sinh l·i cao h¬n trong viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu. Cã hai lo¹i h×nh chiÕn l­îc kinh tÕ më cöa ®ã lµ: Thø nhÊt, t¹o c¸c khuyÕn khÝch vÒ gi¸ c¶ mét c¸ch tùc theo h­íng cã lîi cho xuÊt khÈu (ch¼ng h¹n th«ng qua trî cÊp xuÊt khÈu). Thø hai, t¹o ra sù trung lËp thÝch hîp vÒ gi¸ c¶ gi÷a s¶n xuÊt trong n­íc vµ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Tøc lµ chuyÓn c¸c khuyÕn khÝch theo h­íng cã lîi cho sù më cöa. §Æc ®IÓm cña c¸c chÝnh s¸ch h­íng ngo¹i ban ®Çu ë nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ h­íng vµo xuÊt khÈu võa ph¶i ®Ó t¨ng nguån thu cho chÝnh phñ, nh»m n©ng cao c¬ së h¹ tÇng ®Ó hµng ho¸ hç trî cho xuÊt khÈu. M« h×n nµy ®­îc thùc hiÖn víi c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i thiªn vÒ ñng hé sù thay thÕ nhËp khÈu, t¹o ra mét biÓu thuÕ nhËp khÈu ®em l¹i nguån thu thÝch hîp mµ kh«ng cÇn tíi sù b¶o hé m¹nh mÏ. Sau khi hoµn thµnh nh÷ng giai ®o¹n ban ®Çu cña viÖc thay thÕ nhËp khÈu, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th­êng chuyÓn sang c¸c chÝnh s¸ch h­íng ngo¹i ®èi víi c¸c ngµnh chÕ t¹o m¸y. C¸ch tèt nhÊt lµ quan t©m ®Õn viÖc cung cÊp c¸c ®Çu vµo cho nhµ xuÊt khÈu trong khi c¬ së h¹ tÇng ch­a ®¸p øng ®Çy ®ñ. Tµi qu¶n lý cña chÝnh phñ ë ®©y lµ sù lùa chän s¸ng suèt sù thay thÕ nhËp khÈu cã hiÖu qu¶ vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. X©y dùng mét chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cho phï hîp víi nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn, nh»m phôc vô tèt nhÊt c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi cñ mçi quèc gia. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu theo m« h×nh h­íng ngo¹i rÊt cã ý nghÜa ®èi víi thuÕ quan vµ c¸c h×nh thøc kh¸c cña chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch, chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i vµ qu¶n lý vÜ m« trong n­íc. VÊn ®Ò më cöa cã liªn quan ®Õn nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu hoÆc tµi kho¶n v·ng lai trong c¸n c©n thanh to¸n. ViÖc quyÕt ®Þnh h­íng ngo¹i cho dï ë møc ®é nµo th× còng cã nhiÒu t¸c ®éng quan träng ®Õn c¸c mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ. Nã sÏ ¶nh h­ëng tíi viÖc ph©n bè s¶n xuÊt gi÷a c¸c mÆt hµng trao ®æi ®­îc xuÊt hoÆc nhËp khÈu; t¨ng c­êng sö dông nguån lùc vµ tíi sù ph©n phèi thu nhËp th«ng qua nh÷ng t¸c ®éng ®èi víi thÞ tr­êng nh©n tè s¶n xuÊt vµ thÞ tr­êng s¶n phÈm; tíi c¬ cÊu vµ tèc ®é c«ng nghiÖp ho¸; tíi viÖc ph©n bæ ®Êt ®ai vµ c¸c nguån lùc kh¸c gi÷a c©y l­¬ng thùc vµ c©y phôc vô xuÊt khÈu, v.v... ¦u ®IÓm cña sù më cöa lµ nã thóc ®Èy qóa tr×nh ®æi míi vµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng nhanh, t¹o ra kh¶ n¨ng thÝch nghi cña nÒn kinh tÕ; t¸c ®éng tèt ®Õn qóa tr×nh ph¸t triÓn dµi h¹n, cã t¸c dông tèt ®èi víi sù t¨ng tr­ëng cña GDP. Tuy nhiªn, chiÕn l­îc kinh tÕ më cña sÏ mang l¹i cho chÝnh phñ n­íc ®ã Ýt cã kh¶ n¨ng hµnh ®éng theo ý m×nh h¬n; cã t¸c dông xÊu tíi c«ng nghÖ trong n­íc do dùa vµo t­ liÖu s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ nhËp khÈu, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c n­íc nhá cã thu nhËp thÊp mµ nÒn kinh tÕ cña hä ë vµo vÞ thÕ kh«ng thuËn lîi. ViÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ nhËp khÈu thÊp ë giai ®o¹n ®Çu cã thÓ ®em l¹i ¶nh h­ëng xÊu lµ t¨ng gi¸ c¶ tiªu dïng vµ mét sè ngµnh s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu. Ngoµi ra, khi c¸c ®iÒu kiÖn quèc tÕ trë nªn kh«ng thuËn lîi th× rñi ro cã thÓ x¶y ra, ®em l¹i kh«ng Ýt hËu qu¶ xÊu cho nÒn kinh tÕ-x· héi trong n­íc. c. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu theo m« h×nh hçn hîp M« h×nh h­íng vÒ xuÊt khÈu lÊy thÞ tr­êng n­íc ngoµi lµm träng t©m ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. §iÒu ®ã mang l¹i nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc, song còng ®ßi hái nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt kh¾t khe, mµ tr­íc hÕt lµ c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu ph¶I cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §ã lµ ®iÒu c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh«ng dÔ thùc hiÖn trong giai ®o¹n ®Çu cña qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. MÆt kh¸c, viÖc thiªn vÒ thÞ tr­êng quèc tÕ ®«i khi ®Én tíi bá trèng thÞ tr­êng néi ®Þa cho hµng ho¸ n­íc ngoµi th©m nhËp. §Ó kh¾c phôc nh÷ng t×nh tr¹ng trªn ®©y, ng­êi ta chuyÓn sang thùc hiÖn m« h×nh hçn hîp. M« h×nh nµy ®­îc x©y dùng trªn c¬ së kÕt hîp c¸c yÕu tè cña m« h×nh h­íng néi (coi träng thÞ tr­êng trong n­íc, ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm trong n­íc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ thay thÕ nhËp khÈu) vµ c¸c yÕu tè cña m« h×nh h­íng ngo¹i (ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh ®Ó ®Èy m¹nh s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu, lÊy yªu cÇu cña thÞ tr­êng quèc tÕ lµm h­íng phÊn ®Êu ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong n­íc). Sù h×nh thµnh m« h×nh nµy lµ sù ®iÒu chØnh träng t©m thÞ tr­êng ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña m« h×nh h­íng néi vµ m« h×nh h­íng ngo¹i. Trong sù kÕt hîp Êy,ng­êi ta vÉn ­u tiªn nhiÒu h¬n cho h­íng ngo¹i. Trong qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta hiÖn nay, §¶ng ta ®· ®Þnh râ quan ®iÓm “x©y dùng nÒn kinh tÕ më héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu b»ng nh÷ng s¶n phÈm trong n­íc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ “. 3.5. Kinh nghiÖm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë mét sè n­íc *Malaxia Lµ mét n­íc dµnh ®éc lËp tõ n¨m 1957, Malaixia b¾t ®Çu b»ng mét nÒn kinh tÕ (tõ chç phô thuéc Anh quèc)trong ®ã cã 2 mÆt hµng chiÕm ­u thÕ lµ thiÕc vµ cao su. Liªn tiÕp tõ ®ã, nÒn kinh tÕ cña Malaixia liªn tôc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ réng r·I c¸c hµng s¶n xuÊt vµ ®· ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh, trung b×nh tõ 7%®Õn 8%hµng n¨m. S¶n l­îng GNP b×nh qu©n theo ®Çu ng­êi lµ 2000USD n¨m 1984. Danh môc c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cã thªm dÇu cä, gç,ca cao vµ h¹t tiªu. Kh«ng nh÷ng thÕ Malaixia cßn lµ n­íc s¶n xuÊt ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ cao su,thiÕc, dÇu cä vµ gç nhiÖt ®íi vµ lµ n­íc cã khèi l­îng xuÊt khÈu lín vÒ dÇu má vµ khÝ tù nhiªn ho¸ láng. B»ng nh÷ng chÝnh s¸ch thiÕt thùc nh»m thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµI vµ ngµnh c«ng nghiÖp, sè l­îng hµng xuÊt khÈu t¨ng nhanh, nhÊt lµ c¸c linh kiÖn ®IÖn tö, hµng tiªu dïng ®å ®IÖn,s¶n phÈm dÖt vµ c¸c hµng c«ng nghiÖp kh¸c, gãp phÇn ®¸ng kÓ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Sau nh÷ng n¨m 1981-1982 (suy tho¸I kinh tÕ trªn kh¾p thÕ giíi), c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu truyÒn thèng cña Malaixia bÞ gi¶m gi¸, lµm gi¶m thu nhËp vµ ®Çu t­. Nhµ n­íc Malaixia ®· t×m c¸ch kÝch thÝch nÒn kinh tÕ vµ ®Èy nhanh t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp b»ng viÖc ®Çu t­ vµo mét sè c¬ së h¹ tÇng vµ c«ng nghiÖp nÆng. Chi tiªu ChÝnh phñ t¨ng b»ng c¸ch ®I vay nî n­íc ngoµI ®Ó mua cæ phµn cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµI víi môch ®Ých cã ®IÒu kiÖn kiÓm so¸t c¸c c«ng ty lín cña n­íc ngoµI. Do vËy mµ nî n­íc ngoµi cña Malaixia tÝnh ®Õn n¨m 1984 ®· t¨ng tíi 15 tû USD. N¨m 1985-1986, do ¶nh h­ëng cã gi¸ dÇu má vµ dÇu cä trªn thÕ giíi gi¶m nhanh, s¶n l­îng GNP theo ®Çu ng­êi gi¶m xuèng cßn 1600 USD b×nh qu©n ®Çu ng­êi, th©m hôt lín trong ng©n s¸ch nhµ n­íc. ChÝnh phñ ®· ph¶I thy ®æi mét sè chÝnh s¸ch nh­ b·I bá mét vµI môc tiªu vµ chi tiªu vµ t¨ng tr­ëng trong kÕ ho¹ch lÇn thø 5 (1986-1990), chó träng h¬n vÒ khu vùc t­ nh©n, t­ nh©n ho¸ mét sè c«ng ty quèc doanh vµ cña chÝnh phñ; C«ng ty vËn t¶I biÓn quèc gia vµ hµng kh«ng quèc gia ®­îc bÊn mét phÇn cho c¸c nhµ ®Çu t­ th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n. NÒn kinh tÕ Malaixia b¾t ®Çu phôc håi tõ n¨m 1987 liªn tôc ®Õn n¨m 1989 nhê sù c¶I thiÖn vÒ gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ t¨ng tr­ëng trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. GDP thùc tÕ t¨ng 4,7%n¨m 1987, 9,5%n¨m 1988 vµ 7,7 %n¨m 1989.Hµng xuÊt khÈu chiÕm h¬n 3//4 t¨ng tr­ëng, dÉn tíi c¸n c©n thanh to¸n d­ thõa, ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng lªn, nî n­íc ngoµi gi¶m. Vèn lµ n­íc cã nguån lùc ®Êt ®ai dåi dµo, lùc l­îng lao ®éng cã häc vÊn tèt vµ m«I tr­êng chÝnh trÞ æn ®Þnh, tiÕt kiÖm trong n­íc m¹nh t¹o ®ñ vèn cho ®Çu t­, ngoai ra víi chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, kh¶ n¨ng t¨ng tr­ëng cña Malaixia lµ cã triÓn väng tiÕp tôc vµ thÞnh v­îng. Tuy nhiªn, chÝnh phñ Malaixia vÉn lu«n ph¶I cã nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó ®Ò phßng nh÷ng tæn th­¬ng do biÕn ®éng tõ bªn ngoµI. * §µI Loan Giai ®o¹n thø nhÊt (1953-1964). Giai ®o¹n nµy t­¬ng øng víi 3 kÕ ho¹ch 4 n¨m ph¸t triÓn kinh tÕ cña §µi Loan:1953-1956, 1957-1960, 1961-1964. Môc tiªu chiÕn l­îc cña §µi Loan giai ®o¹n nµy lµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nh»m ®¸p øng nhu cÇu c¬ b¶n cña nh©n d©n nh­ ¨n, mÆc,ë ®I l¹I, häc tËp, gi¶I trÝ...Do vËy ®èi víi CNH ë giai ®o¹n nµy, thay thÕ nhËp khÈu ®­îc coi lµ nhiÖm vô träng t©m. Trong giai ®o¹n nµy,§µi Loan mét mÆt chñ tr­¬ng ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc nh»m thay thÕ nh÷ng s¶n phÈm ph¶I nhËp khÈu tr­íc ®©y; mÆt kh¸c, ®­a ra mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p nh»m h¹n chÕ nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng tù s¶n xuÊt ®­îc. ChÝnh quyÒn §µi Loan cßn ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p hç trî c«ng nghiÖp né ®Þa nh­ miÔn gi¶m thuÕ kinh doanh, cho vay víi l·I suÊt thÊp vµ c¸c kho¶n trî cÊp kh¸c. ChiÕn l­îc CNH thay thÕ nhËp khÈu ví c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc ®· ®em l¹I cho §µi Loan mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp tõ n¨m 1953-1962 t¨ng trung b×nh 11,7%/n¨m. C«ng nghiÖp ®­îc më réng ®· thu hót thªm mét l­îng lín lao ®éng, tõ 17%trong toµn bé lao ®éng ®ang lµm viÖc n¨m 1951 t¨ng lªn 25%n¨m 1964. B­íc ngo¹t ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp §µi Loan lµ gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp tõ n¨m 1956 ®· b¾t ®Çu v­ît gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.trong GDP. Tuy nhiªn, chiÕn l­îc CNH thay thÕ nhËp khÈu kÓ tõ ®Çu thËp niªn 60 còng ®· béc lé nh÷ng mÆt h¹n chÕ cña nã. S¶n phÈm c«ng nghiÖp cña §µi Loan kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, cßn t¹I thÞ tr­êng trong n­íc søc mua cña ng­êi d©n r¸t h¹n chÕ do thu nhËp cßn thÊp. Trong khi ®ã, viÖc nhËp khÈu c¸c nguyªn liÖu, thiÕt bÞ cÇn thiÕt cho c«ng nghiÖp ho¸ vÉn tiÕp tôc t¨ng lªn khiÕn th©m hôt mËu dÞch, th©m hôt ngo¹I tÖ vÉn tiÕp tôc t¨ng. Tèc ®é t¨ng tr­ëng cña c«ng nghiÖp b¾t ®Çu gi¶m vµo ®Çu thËp kû 60, tõ 20%n¨m 1955 xuèng chØ cßn 9,8% n¨m 1961. Riªng tèc ®é t¨ng tr­ëng cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn- mét thÕ m¹nh cña dù kiÕn trong thËp kû 50 còng gi¶m tõ 14,4%n¨m 1960 xuèng cßn 8,1% n¨m 1962. §Ó tho¸t khái t×nh thÕ bÊt lîi nµy vµ t×m kiÕm con ®­êng ph¸t triÓn cho §µi Loan, chÝnh phñ vµ c¸c nhµ kinh tÕ, giíi kinh doanh cña hßn ®¶o nµy ®· chuyÓn chiÕn l­îc CNH thay thÕ nhËp khÈu sang CNH theo h­íng xuÊt khÈu. Giai ®o¹n thø 2(1964-1973). TriÓn khai CNH h­íng vÒ xuÊt khÈu §µi Loan ®· thùc hiÖn mét b­íc thay ®æi c¨n b¶n vÒ chiÕn l­îc ph¸t triÓn, vÒ quy chÕ vµ qu¶n lý kinh tÕ, th«ng qua mét lo¹t c¶I c¸ch quan träng nh­ ¸p dông mét chÕ ®é mét tû gi¸ hèi ®o¸I. Thø hai, chÝnh phñ §µI Loan ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p ­u ®·I ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo h­íng xuÊt khÈu. Thø ba, ngoµI c¸c lç lùc huy ®éng nguån lùc bªn trong, §µI Loan cßn ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch nh»m thu hót vèn vµ c«ng nghÖ tõ bªn ngoµI. Víi ph­¬ng ch©m ®Ò ra trong giai ®o¹n nµy lµ “xuÊt khÈu ®Ó nhËp khÈu”, “nhËp khÈu ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu”, c¶ c«ng nghiÖp nhÑ vµ c«ng nghiÖp nÆng cña §µI Loan ë giai ®o¹n nµy ®· cã b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ®¹t møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 18,5%. §IÒu quan träng h¬n lµ tû träng c«ng nghiÖp trong GDP t¨ng lªn ®¸ng kÓ, ®¹t 41,3% trong khi n«ng nghiÖp ®· gi¶m t­¬ng ®èi, chØ cßn 15,5%. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c«ng nghiÖp ®· gãp phÇn thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh cña §µI Loan. GDP cña §µI Loan giai ®o¹n nµy lu«n lu«n t¨ng trung b×nh lµ 10,1%/n¨m. - Giai ®o¹n thø 3(1974-1990). Giai ®o¹n nµy §µI loan tiÕp tôc c«ng cuéc CNH song cã b­íc ®IÒu chØnh quan träng vÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ, trong ®ã ­u tiªn hµng ®Çu lµ tËp trung ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã hµm l­îng vèn vµ kü thuËt cao, tuy vÉn duy tr× chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ h­íng ra xuÊt khÈu. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ I. Nh÷ng ph­¬ng h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ trong thêi kú 1996-2000 NhiÖm vô vµ môc tiªu chñ yÕu TËp trung søc cho môc tiªu ph¸t triÓn, ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ b×nh qu©n hµng n¨m 9-10%; dÕn n¨m 2000, GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi gÊp ®«I n¨m 1990. Ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng, l©m, ng­ nghiÖp, g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n vµ ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹I ho¸. Tèc ®é t¨ng gÝa trÞ s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng­ nghiÖp b×nh qu©n hµng n¨m 4-4,5%. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chó träng tr­íc hÕt c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu; x©y dùng cã chän läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng vÒ dÇu khÝ, than, xi m¨ng, c¬ khÝ, ®IÖn tö, thÐp, ph©n bãn, ho¸ chÊt, mét sè c¬ së c«ng nghiÖp quèc phßng. Tèc ®é t¨ng gÝa trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp b×nh qu©n hµng n¨m 14-15%. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh dÞch vô, tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc vËn t¶I, th«ng tin liªn l¹c, th­¬ng m¹i, du lÞch, c¸c dÞch vô tµi chÝnh, ng©n hµng, c«ng nghÖ, ph¸p lý...Tèc ®é t¨ng gÝa trÞ dÞch vô b×nh qu©n h»ng n¨m 12-13 %. §Õn n¨m 2000 tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chiÕm kho¶ng 34-35% trong GDP; n«ng, l©m, ng­ nghiÖp chiÕm kho¶ng 19-20%; dÞch vô chiÕm kho¶ng 45-46%. 1. N«ng nghiÖp * Môc tiªu: Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp toµn diÖn h­íng vµ b¶o ®¶m an toµn l­¬ng thùc quèc gia trong mäi t×nh huèng, t¨ng nhanh nguån thùc phÈm vµ rau qu¶, c¶I thiÖn chÊt l­îng b÷a ¨n, gi¶m suy dinh d­ìng. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n cã hiÖu qu¶. Trªn c¬ së b¶o ®¶m v÷ng ch¾c nhu cÇu l­¬ng thùc, chñ yÕu lµ lóa, më réng diÖn tÝch trång c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, t¨ng nhanh ®µn gia sóc, gia cÇm, ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn, ®¶o, kinh tÕ rõng, khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng cña nÒn n«ng nghiÖp sinh th¸I, t¨ng nhanh s¶n l­îng hµng ho¸ g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu. * NhiÖm vô: T¨ng nhanh s¶n l­îng l­¬ng thùc hµng ho¸ ë nh÷ng vïng ®ång b»ng cã n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cao. Bè trÝ l¹I mïa vô ®Ó nÐ tr¸nh thien tai, chuûªn sang c¸c vô cã n¨ng suÊt cao hoÆc sang c¸c c©y cã hiÖu qu¶ h¬n. Dù kiÕn n¨m 2000, s¶n l­îng l­¬ng thùc ®¹t kho¶ng 30 triÖu tÊn b×nh qu©n ®Çu ng­êi 360-370 kg. Ph¸t triÓn m¹nh c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶ vµ rau ®Ëu cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao; Trång c©y c«ng nghiÖp kÕt hîp víi ch­¬ng tr×nh phñ xanh ®Êt trèng, ®ßi träc theo h×nh thøc n«ng l©m kÕt hîp. §Õn n¨m 2000 ®­a tû träng c©y c«ng nghiÖp chiÕm kho¶ng 45% gÝa trÞ s¶n phÈm ngµnh trång trät. H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c vïng ch¨n nu«I tËp trung g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm. §æi míi hÖ thèng gièng cã n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng tèt. Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh l¹c ho¸ ®µn lîn, c¶I t¹o ®µn bß, ph¸t triÓn bß s÷a, bß thÞt vµ thanh to¸n mét sè bÖnh nhiÖt ®íi. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2000, ®­a ty träng ngµnh ch¨n nu«I trong gÝa trÞ s¶n phÈm n«ng nghiÖp lªn kho¶ng 30-35%. Ph¸t triÓn nghÒ nu«I trång thuû h¶I s¶n ë c¶ n­íc ngät, n­íc lî vµ n­íc mÆn. B¶o vÖ vµ kh«I phôc rõng ngËp mÆn. ChuyÓn mét sè ruéng tròng, th­êng bÞ óng lôt hoÆc bÞ nhiÔm mÆn, n¨ng suÊt thÊp sang nu«I trång thuû s¶n. §Õn n¨m 2000 diÖn tÝch nu«I trång thuû s¶n ®¹t trªn 60 v¹n ha. Ph¸t triÓn m¹nh nghÒ ®¸nh b¾t xa bê th«ng qua viÖc hç trî cho ng­ d©n vay vèn vµ ph¸t triÓn lùc l­îng quèc doanh S¶n l­îng thuû h¶I s¶n n¨m 2000 kho¶ng 1,6-1,7 triÖu tÊn, trong ®ã s¶n l­îng nu«I trång kho¶ng 50-55 v¹n tÊn; xuÊt khÈu thuû h¶I s¶n 1-1,1tû USD. Trong 5 n¨m 1996-2000 ph¶I b¶o vÖ 9,3 triÖu ha rõng hiÖn cã vµ t¹o thªm 2,5 triÖu ha rõng trong ®ã cã 1 triÖu ha rõng trång míi,®­a diÖn tÝch ®Êt ®ai ®­îc che phñ b»ng rõng vµ c©y l©u n¨m kh¸c lªn 40%. 2. C«ng nghiÖp * Môc tiªu: §æi míi c«ng nghÖ cña phÇn lín doanh nghiÖp. Ph¸t triÓn nhanh mét sè ngµnh cã lîi thÕ, h×nh thµnh mét sè ngµnh mòi nhän trong c¸c lÜnh vùc chÕ biÕn l­¬ng thùc-thùc phÈm, khai th¸c vµ chÕ biÕn dÇu khÝ, c«ng nghiÖp ®IÖn tö vµ c«ng nghÖ th«ng tin, c¬ khÝ chÕ t¹o, s¶n xuÊt vËt liÖu. H×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung (bao gåm c¶ khu chÕ suÊt vµ khu c«ng nghÖ cao), t¹o ®Þa bµn thuËn lîi cho viÖc x©y dùng c¸c c¬ së c«ng nghiÖp míi. Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp n«ng th«n vµ ven ®« thÞ. ë c¸c thµnh phè, thÞ x·, n©ng cÊp c¶I t¹o c¸c c¬ së c«ng nghiÖp hiÖn cã, d­a c¸c c¬ së kh«ng cã kh¶ n¨ng sö lý « nhiÔm ra ngoµI thµnh phè, h¹n chÕ x©y dùng c¬ së c«ng nghiÖp xen lÉn d©n c­. * NhiÖm vô: Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm vµ c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng nh»m ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc, ®ång thêi h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ­u tiªn ph¸t triÓn nh÷ng s¶n phÈm cã lîi thÕ c¹nh tranh vµ cã hiÖu qu¶ cao. KÕt hîp nhiÒu lo¹I quy m«, nhiÒu tr×nh ®é c«ng nghÖ thÝch hîp, b¶o ®¶m chÕ biÕn phÇn lín n«ng l©m, thuû s¶n cña c¸c vïng. §Çu t­ chiÒu s©u më réng c«ng suÊt vµ ®æi míi c«ng nghÖ c¸c c¬ së hiÖn cã, ®ång thêi x©y dùng víi mét sè c¬ së s¶n xuÊt víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹I. §­a c«ng suÊt xay x¸t lªn kho¶ng 15 triÖu tÊn thãc vµo n¨m 2000. §Çu t­ chiÒu s©u, më réng c¸c nhµ m¸y ®­êng hiÖn cã. X©y dùng míi mét sè nhµ m¸y cã quy m« võa vµ nhá ë nh÷ng vïng nguyªn liÖu nhá, x©y dùng c¸c nhµ m¸y cã thiÕt bÞ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹I kÓ c¶ liªn do¹nh víi n­íc ngoµI. S¶n l­îng d­êng n¨m 2000 kháng 1 triÖu tÊn. Cho d©n vay vèn ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn m¹nh cµ phª. T¨ng c«ng suÊt chÕ biÕn, n©ng cao chÊt l­îng vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cµ phª. N©ng c«ng suÊt chÕ biÕn mñ cao su tõ 20 ngh×n tÊn hiÖn nay lªn 70 ngh×n tÊn/n¨m. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn s¶n phÈm tõ cao su. Ph¸t triÓn chÕ biÕn thÞt, s÷a, thuû h¶I s¶n ngµnh rau, qu¶ theo nhiÒu quy m«. C¶I t¹o c¸c c¬ së hiÖn cã vµ x©y dùng c¸c c¬ së míi hiÖn ®¹I, nhÊt lµ ®Ó phôc vô cho xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp nhÑ, nhÊt lµ dÖt, may, da giµy, giÊy, c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ. §Çu t­ hiÖn ®¹I ho¸ d©y chuyÒn c«ng nghÖ, n©ng chÊt l­îng vµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. ChuyÓn dÇn viÖc nhËn gia c«ng dÖt may, ®å da sang mua nguyªn liÖu, vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Kh¾c phôc sù l¹c hËu cña ngµnh sî, dÖt; phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2000 s¶n xuÊt 800 triÖu mÐt v¶I, lôa g¾n víi viÖc ph¸t triÓn b«ng vµ t¬ t»m. §Çu t­ chiÒu s©u c¸c nhµ m¸y hiÖn cã vµ x©y dùng míi mét sè nhµ m¸y g¾n víi ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu ®Ó ®­a s¶n l­îng giÊy n¨m 2000 lªn 30 v¹n tÊn.S¶n xuÊt ®å dïng kim khÝ, ®å dïng b»ng nhùa, chÊt tÈu röa, mü phÈm ®ñ cho nhu cÇu trong n­íc vµ cè phÇn xuÊt khÈu. TiÕp tôc ®Èy m¹nh t×m kiÕm, th¨m ._.lao ®éng:thiÕu c«ng ¨n viÖc lµm, tr×nh ®é tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng thÊp, t¹o ra mét ¸p lùc ph¸t triÓn rÊt nÆng nÒ. ViÖc t¹o ra nhiÒu chç viÖc lµm ®Ó tËn dông lao ®éng ®ang lµ mét yªu cÇu cÊp b¸ch hµng ®Çu cho bÊt cø sù lùa chän c¬ cÊu nµo. L«gic tù nhiªn dÉn tíi sù kÕt luËn r»ng sö dông nhiÒu lao ®éng lµ tiªu thøc chñ yÕu nhÊt ®Ó lùa chän ngµnh träng ®iÓm. -Tæ hîp hai tiªu thøc trªn, chóng ta cã tiªu thøc thø ba:chØ sè ICOR thÊp ®Ó x¸c dÞnh ngµnh träng ®iÓm. Kh¸i niÖm tæ hîp ë ®©y hµm mét nghÜa rÊt râ rµng chØ sè ICOR thÊp lµ tiªu thøc tinh läc sè ngµnh ®­îc chän lµ ngµnh träng ®iÓm theo trËt tù ­u tiªn cña c¸c ngµnh ®­îc lùa chän theo hai tiªu thøc trªn. *§èi víi yªu cÇu mang tÝnh kü thuËt cña viÖc lùa chän ngµnh träng ®iÓm (b­íc chuyÓn b¾t buéc do chu kú s¶n phÈm quy ®Þnh, cña ®Þnh h­íng t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu), cÇn ph©n tÝch mét sè tÝnh quy ®Þnh trªn mét gãc ®é kh¸c:mèi t­¬ng quan gi÷a tÝnh tÊt yÕu kü thuËt cña qóa tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu víi nh÷ng ®ßi hái thÞ tr­êng (thÞ tr­êng quèc tÕ vµ trong n­íc). Nguyªn t¾c tæng qu¸t rót ra tõ ®ã lµ viÖc x¸c ®Þnh c¸c ngµnh träng ®iÓm, xÕp h¹ng trËt tù ­u tiªn cña chóng lµ møc ®é tho¶ m·n bèn tiªu chuÈn ®ã. Ngµnh nµo tho¶ m·n cµng ®Çy ®ñ bèn tiªu chuÈn th× xÕp h¹ng ­u tiªn cµng cao vµ ng­îc l¹i. C¸c tiªu thøc chÝnh ®Ó x¸c ®Þnh ngµnh mòi nhän Tr­íc tiªn, cÇn nãi r»ng vÒ c¬ b¶n, ngµnh mòi nhän ph¶i lµ ngµnh ®¸p øng c¸c tiªu thøc ®Æt ra cho ngµnh träng ®iÓm. Tuy nhiªn, møc ®é ®¸p øng tæ hîp tiªu thøc trªn cã thÓ ®­îc xem xÐt trong mét t­¬ng quan “láng”h¬n: cã nh÷ng tiªu thøc ®Æt ra nghiªm ngÆt h¬n (®Þnh h­íng xuÊt khÈu, chØ sè ICOR thÊp), cã nh÷ng tiªu thøc kh«ng ®ßi hái nghiªm ngÆt l¾m (®Þnh h­íng sö dông tµi nguyªn). Sù thay ®æi trong tiªu thøc lùa chän nµy ®­îc quy ®Þnh bëi ngµnh träng ®iÓm cßn ph¶i ®¸p øng mét sè yªu cÇu kh¸c mang tÝnh ®Æc tr­ng:t¹o søc thóc ®Èy cho qóa tr×nh ®æi míi c«ng nghÖ-kü thuËt trong nÒn kinh tÕ. TrËt tù c¸c tiªu thøc chÝnh ®Ó x¸c ®Þnh ngµnh mòi nhän: -§Þnh h­íng c«ng nghÖ-kü thuËt tiªn tiÕn; -§Þnh h­íng xuÊt khÈu; -§Þnh h­íng sö dông c¸c lîi thÕ vÒ nguån lùc tr­íc tiªn lµ nguån lao ®éng; -ChØ sè ICOR thÊp. Thùc ra, bèn tiªu thøc trªn cã mèi quan hÖ rµng buéc chÆt chÏ víi nhau (chÕ ®Þnh lÉn nhau). TÊt c¶ chóng ®Òu h­íng tíi nh÷ng môc tiªu dµi h¹n cña nÒn kinh tÕ: t¨ng tr­ëng nhanh víi hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn cao, t¨ng nguån thu nhËp ngo¹i tÖ (®­îc coi lµ nguån lùc khan hiÕm nhÊt hiÖn nay), t¹o nhiÒu viÖc lµm theo ®Þnh h­íng t¨ng tr­ëng ®· lùa chän. Tuy nhiªn ngµnh ngµnh mòi nhän, trong sù ph©n biÖt víi ngµnh träng ®iÓm, cßn nh»m mét môc tiªu thËm chÝ cßn dµi h¹n h¬n:®Þnh h­íng c«ng nghÖ-kü thuËt cho toµn bé nÒn kinh tÕ. §©y ®­îc coi lµ tiªu thøc chñ yÕu nhÊt ®Ó x¸c ®Þnh t­ c¸ch ngµnh mòi nhän trong giai ®o¹n tíi ë n­íc ta. 2. §Þnh h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu c¸c ngµnh D¹ng c¬ cÊu ngµnh trong thêi kú nµy lµ c«ng nghiÖp -n«ng nghiÖp -dÞch vô c¸c chØ tiªu ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ chñ yÕu: §­a GDP n¨m 2005 gÊp 2 lÇn so víi n¨m 1995. NhÞp ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n h»ng n¨m thêi kú 5 n¨m 2001-2005 lµ 7,5%, trong ®ã n«ng, l©m, ng­ nghiÖp t¨ng 4,0-4,5% c«ng nghiÖp vµ x©y dùng t¨ng 10,8%, dÞch vô t¨ng 6,2% -Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng­ nghiÖp t¨ng 4,8%/n¨m. -Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp t¨ng 13%/n¨m. -Gi¸ trÞ dÞch vô t¨ng 7,5%. C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ trong GDP ®Õn n¨m 2005 dù kiÕn: -Tû träng n«ng, l©m, ng­ nghiÖp 20-21%. Tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng kho¶ng 38-39%. -Tû träng c¸c ngµnh dÞch vô 41-42%. 2.1. §Þnh h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp ChuyÓn ®æi nhanh chãng c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Tû träng n«ng nghiÖp trong GDP sÏ gi¶m dÇn tõ 24,3%n¨m 2000 xuèng cßn 20-21% n¨m 2005; C¬ cÊu trong néi bé n«ng, l©m, ng­ nghiÖp cã sù chuyÓn biÕn t¨ng tû träng ngµnh cã gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng­ nghiÖp t¨ng b×nh qu©n 4,8%/n¨m.§Õn n¨m 2005, ngµnh n«ng nghiÖp chiÕm kho¶ng 75-76%gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh, l©m nghiÖp kho¶ng 5-6%, thuû s¶n kho¶ng 19-20%. X©y dùng c¸c vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ chuyªn canh phï hîp víi tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ vÒ khÝ hËu, ®Êt ®ai vµ lao ®éng cña tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng.øng dông nhanh khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt, nhÊt lµ øng dông c«ng nghÖ sinh häc; g¾n n«ng nghiÖp víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn; g¾n s¶n xuÊt víi thÞ tr­êng tiªu thô, h×nh thµnh sù liªn kÕt n«ng- c«ng nghiÖp- dÞch vô ngay trªn ®Þa bµn n«ng th«n. TÝch cùc khai hoang më réng diÖn tÝch canh t¸c ë nh÷ng n¬I cßn ®Êt hoang hãa ch­a ®­îc sö dông, ph©n bè l¹I lao ®éng d©n c­; gi¶m nhÑ t¸c ®éng cña thiªn tai ®èi víi s¶n xuÊt. Ph¸t triÓn m¹nh ngµnh, nghÒ vµ kÕt cÊu h¹ tÇng ë n«ng th«n, t¹o thªm viÖc lµm míi ®Ó chuyÓn lao ®éng sang lµm ngµnh, nghÒ phi n«ng nghiÖp, n©ng cao ®êi sèng cña d©n c­ n«ng th«n. Ph¸n ®Êu ®Õn n¨m 2005 thu nhËp b×nh qu©n cña n«ng d©n gÊp 1,7 lÇn so víi hiÖn nay; kh«ng cßn hé ®ãi, gi¶m ®¸ng kÓ tû lÖ hé nghÌo. TiÕp tôc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt l­¬ng thùc theo h­íng th©m canh, t¨ng n¨ng suÊt vµ t¨ng nhanh lóa ®Æc s¶n,chÊt l­îng cao. S¶n l­îng l­¬ng thùc cã h¹t n¨m 2005 dù kiÕn 37 triÖu tÊn, ®¶m b¶o an ninh l­¬ng thùc quèc gia. TËp trung ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp chñ lùc cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh nh­ cao su, cµ phª chÌ, chÌ, ®IÒu,...Ngoµi ra cÇn ®Æc biÖt chó träng ph¸t triÓn c¸c lo¹I rau qu¶ vµ c¸c s¶n phÈm ®Æc tr­ng kh¸c. Ph¸t triÓn ch¨n nu«I, dù kiÕn n¨m 2005,s¶n l­îng thÞt h¬I c¸c lo¹I kho¶ng 2,5 triÖu tÊn.H­íng chÝnh lµ tæ chøc l¹I s¶n xuÊt, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn hé hoÆc n«ng tr¹I ch¨n nu«I quy m« lín; ®Çu t­ c¶I t¹o ®µn gièng, t¨ng c­êng c«ng t¸c thó y; chÕ biÕn thøc ¨n ch¨n nu«I; ph¸t triÓn ®µn bß thÞt, s÷a vµ c¸c c¬ së chÕ biÕn thÞt, s÷a; t×m kiÕm thÞ tr­êng xuÊt khÈu. B¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng, tiÕp tôc thùc hiÖn dù ¸n 5 triÖu ha rõng.T¨ng nhanh diÖn tÝch trång rõng míi, kÕt hîp víi khoanh nu«I, b¶o vÖ t¸I sinh rõng. Trång míi 1,3 triÖu ha rõng tËp trung, n©ng ®é che phñ rõng lªn kho¶ng 38-39%vµo n¨m 2005; hoµn thµnh c¬ b¶n c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c­ vµ æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n vïng nói. Ph¸t triÓn khai th¸c h¶I s¶n xa bê vµ ®IÒu chØnh nghÒ c¸ ven bê hîp lý.§Çu t­ ph¸t triÓn m¹nh ngµnh nu«I trång thuû s¶n, x©y dùng vïng nu«I, trång tËp trung, g¾n víi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn chÊt l­îng cao; ®Èy m¹nh nu«I t«m xuÊt khÈu theo ph­¬ng thøc tiÕn bé, b¶o vÖ m«I tr­êng.X©y dùng ®ång bé c«ng nghiÖp khai th¸c c¶ vÒ ®éi tµu, c¶ng, bÕn c¸, ®ãng vµ söa tµu thuyÒn, dÖt l­íi, dÞch vô hËu cÇn, an toµn trªn biÓn. PhÊn ®Êu ®¹t s¶n l­îng thuû s¶n n¨m 2005 vµo kho¶ng 2,4 triÖu tÊn, gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n kho¶ng 2,5 tû USD. Ph¸t triÓn m¹ng l­íi thuû lîi, b¶o ®¶m c¶I t¹o ®Êt, th©m canh t¨ng vô vµ khai th¸c c¸c vïng ®Êt míi. X©y dùng vµ cñng cè hÖ thèng ®ª biÓn vµ c¸c c«ng tr×nh ng¨n mÆn, thuû lîi cho nu«I, trång thuû s¶n ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Kiªn cè ho¸ c¸c tuyÕn ®ª xung yÕu; tiÕp tôc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh kiªn cè hãa kªnh m­¬ng. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005, ®­a n¨ng lùc t­íi lªn 6,5 triÖu ha gieo trång lóa vµ 1,5 triÖu ha rau mµu, c©y c«ng nghiÖp (t¨ng 60 v¹n ha) Ph¸t triÓn nhanh c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n, tiÕp tôc ®Çu t­ x©y dùng ®­êng giao th«ng ®Õn h¬n 500 x· hiÖn ch­a cã ®­êng « t« ®Õn trung t©m, më réng m¹ng l­íi cung cÊp ®IÖn, thùc hiÖn tèt ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ n­íc s¹ch, vÖ sinh m«I tr­êng n«ng th«n. Më mang c¸c lµng nghÒ, ph¸t triÓn c¸c ®IÓm c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ, ®­a c«ng nghiÖp s¬ chÕ vµ chÕ biÕn vÒ n«ng th«n vµ vïng nguyªn liÖu; ph¸t triÓn lÜnh vùc dÞch vô cung øng vËt t­ kü thuËt, trao ®æi n«ng s¶n hµng ho¸ ë n«ng th«n,...t¨ng nhanh viÖc lµm cho khu vùc phi n«ng nghiÖp. 2.2. §Þnh h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu c«ng nghiÖp ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c«ng nghiÖp vãi nhÞp ®é cao, cã hiÖu qu¶, coi träng ®Çu t­ chiÒu s©u, ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ tiÕn tíi hiÖn ®¹I ho¸ tõng phÇn c¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã lîi thÕ c¹nh tranh, chó träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu; c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n X©y dùng cã chän läc, cã ®IÒu kiÖn vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng, vµ hiÖu qu¶ mét sè c¬ së c«ng nghiÖp s¶n xuÊt t­ liÖu s¶n xuÊt: dÇu khÝ luyÖn kim (thÐp, alumin, nh«m, kim lo¹I quý hiÕm...), c¬ khÝ, ®IÖn tö, ho¸ chÊt c¬ b¶n... Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp c«ng nghÖ cao, nhÊt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, viÔn th«ng, ®IÖn tö. Ph¸t triÓn mét sè c¬ së c«ng nghiÖp quèc phßng cÇn thiÕt. KÕt hîp hµI hoµ gi÷a ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®¸p øng yªu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu; cã nh÷ng biÖn ph¸p b¶o hé hîp lý, b¶o ®¶m c«ng nghiÖp ph¸t triÓn víi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao, thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹I ho¸ ®Êt n­íc. KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp víi nhiÒu quy m«, nhiÒu tr×nh ®é; chó träng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, phï hîp ®Þnh h­íng chung vµ lîi thÕ cña tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng; tr­íc hÕt tËp trung cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng vµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu, ph¸t triÓn m¹nh mÏ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n 13,5%/n¨m. * §Þnh h­íng ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp: C«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n, ph¸t triÓn m¹nh theo h­íng ®Çu t­ c«ng nghÖ hiÖn ®¹I, s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm ®ñ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµI; chó träng c¸c mÆt hµng nh­ chÕ biÕn thuû s¶n, chÕ biÕn l­¬ng thùc,thÞt, s÷a,®­êng mËt, n­íc gi¶I kh¸t, dÇu thùc vËt... PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 ®¹t 8-10 lÝt s÷a/ng­êi/n¨m vµ ®­a kim ng¹ch xuÊt khÈu s¶n phÈm s÷a gÊp 2 lÇn so víi n¨m 2000, n©ng tû lÖ sö dông nguyªn liÖu trong n­íc lªn 20%. TiÕp tôc quy ho¹ch ph¸t triÓn ®ång bé ngµnh mÝa c¶ vÒ vïng nguyªn liÖu vµ c¬ së chÕ biÕn; dù kiÕn l­îng ®­êng mËt c¸c lo¹I b×nh qu©n ®Çu ng­êi vµo n¨m 2005 kho¶ng 14,4 kg. Chó träng ®Çu t­ s¶n xuÊt dÇu thùc vËt, ph¸t triÓn c¬ së chÕ biÕn rau,qu¶ g¾n víi ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu. Ngµnh giÊy, ®Çu t­ më réng c¬ së s¶n xuÊt giÊy hiÖn cã, nghiªn cøu x©y dùng thªm mét sè c¬ së s¶n xuÊt bét giÊy vµ giÊy ®Ó cã thÓ t¨ng c«ng suÊt thªm 20 v¹n tÊn, trong ®ã cã nhµ m¸y bét giÊy ë Kon Tum c«ng suÊt 13 v¹n tÊn/n¨m, ®­a tæng n¨ng lùc s¶n xuÊt lªn 60 v¹n tÊn vµ ®¹t s¶n l­îng 50 v¹n tÊn vµo n¨m 2005. Ngµnh dÖt may vµ da giÇy, chó träng t×m kiÕm vµ më thªm thÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµI.T¨ng c­êng ®Çu t­, hiÖn ®¹I mét sè kh©u s¶n xuÊt, tËp trung ®Çu t­ s¶n xuÊt sîi, dÖt, thuéc da; chó träng ph¸t triÓn nguån b«ng vµ khai th¸c nguån da c¸c lo¹I, t¨ng phÇn s¶n xuÊt trong n­íc vµ c¸c nguyªn liÖu vµ phô liÖu trong ngµnh dÖt may vµ da giÇy ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu. §Õn n¨m 2005, ®¹t s¶n l­îng 2,5-3 v¹n tÊn b«ng x¬, 750 triÖu mÐt v¶I, n©ng s¶n l­îng giÇy dÐp lªn trªn 410 triÖu ®«I. Ngµnh c«ng nghiÖp ®IÖn tö vµ c«ng nghÖ th«ng tin, viÔn th«ng, thùc hiÖn ®Çu t­ chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ, hiÖn ®¹I ho¸ nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt ®IÖn tö ®· cã, x©y dùng mét sè c¬ së míi ®Î ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc, gi¶m dÇn nhËp khÈu vµ t»ng dÇn xuÊt khÈu;t¨ng nhanh tû lÖ néi ®Þa ho¸ s¶n phÈm cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao.TËp trung ®Çu t­ vµ cã chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp phÇn mÒm phôc vô nhu cÇu trong n­íc vµ tham gia xuÊt khÈu, ®­a gi¸ trÞ s¶n phÈm phÇn mÒm ®¹t trªn 500 triÖu USD vµo n¨m 2005, trong ®ã xuÊt khÈu kho¶ng 200 triÖu USD. Ngµnh c¬ khÝ, tËp trung ®Çu t­ chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ, hiÖn ®¹I ho¸ mét sè kh©u then chèt trong chÕ t¹o, chó träng c«ng nghiÖp ®ãng tÇu vµ söa ch÷a tµu, ®Æc biÖt lµ c¸c lo¹I tÇu cã träng t¶I lín. T¨ng kh¶ n©­ng chÕ t¹o c¸c d©y truyÒn thiÕt bÞ toµn bé, thiÕt bÞ lÎ cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn; m¸y c«ng cô vµ m¸y n«ng nghiÖp; c¸c lo¹I thiÕt bÞ cho c¸c c¬ së c«ng nghiÖp võa vµ nhá; ph­¬ng tiÖn vËn t¶I, m¸y c«ng cô, m¸y x©y dùng, c¬ khÝ tiªu dïng. Ph¸t triÓn mét sè lÜnh lùc hiÖn ®¹I nh­ c¬ ®IÖn tö; tõng b­íc ®­a ngµnh c¬ khÝ thµnh ngµnh c«ng nghiÖp m¹nh, ®¸p øng kho¶ng 25% nhu cÇu chÕ t¹o thiÕt bÞ cho nÒn kinh tÕ vµ néi ®Þa ho¸ kho¶ng 70- 80 % c¸c lo¹I phô tïng xe m¸y vµ 30% phô tung l¾p r¸p « t«. Ngµnh dÇu khÝ, tiÕp tôc t×m nguån vèn hîp t¸c th¨m dß, t×m kiÕm khai th¸c ®Ó t¨ng thªm kh¶ n¨ng khai th¸c dÇu khÝ.S¶n l­îng khai th¸c dÇu n¨m 2005 ®¹t 27-28 triÖu tÊn quy ®æi. §Èy m¹nh c«ng t¸c ph¸t triÓn má vµ x©y dùng ®­êng èng dÉn khÝ Nam C«n S¬n ®Ó ®­a vµo vËn hµnh n¨m 2002 nhµ m¸y läc dÇu sè mét ®­a vµo vËn hµnh n¨m 2004 nh»m ®¹t s¶n l­îng 6 triÖu tÊn x¨ng, dÇu vµ c¸c s¶n phÈm dÇu vµo n¨m 2005. NgoµI ra sÏ tiÕn hµnh mét sè c«ng t¸c chuÈn bÞ cho viÖc x©y dùng nhµ m¸y läc dÇu sè 2, ®­êng èng dÉn khÝ vµ c¬ së chÕ biÕn, sö dông khÝ ë khu vùc T©y Nam, ®ång b¨ng s«ng Hång. TËn dông kh¶ n¨ng ®Ó ®Çu t­ ra n­íc ngoµi nh»m ph¸t triÓn l©u dµI ngµnh dÇu khÝ n­íc ta. Ngµnh ®IÖn, s¶n l­îng ®IÖn ph¸t ra n¨m 2005 kho¶ng 44 tû kWh, t¨ng b×nh qu©n 12%/n¨m ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn c«ng nghiÖp,n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn c¸c ngµnh dÞch vô vµ phôc vô d©n sinh. Trong 5 n¨m tíi c«ng suÊt nguån ®IÖn t¨ng thªm kho¶ng 5.200 MW ®Õn n¨m 2005 tæng c«ng suÊt nguån ®IÖn kho¶ng 11.400 MW, trong ®ã thuû ®IÖn chiÕm 40%, nhiÖt diÖn kkhÝ trªn 44%, nhiÖt ®IÖn than trªn 15%,... §Çu t­ x©y dùng ®ång bé hÖ thèng t¶I ®IÖn, tÝch cùc chu¶n bÞ cho c«ng tr×nh thuû ®IÖn S¬n La, phÊn ®Êu t¹o ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó khë c«ng x©y dùng trong kÕ ho¹ch 5 n¨m nµy. Ngµnh than, më réng tiªu thô than trong vµ ngoµI nø¬c ®Ó t¨ng nhu cÇu sö dông than, bè trÝ s¶n xuÊt than hîp lý gi÷a cung vµ cÇu. Thùc hiÖn chñ tr­¬ng ®Çu t­ cã träng ®IÓm, ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao tÝnh an toµn trong s¶n xuÊt vµ c¶I thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña c«ng nh©n ngµnh than. Dù kiÕn s¶n l­îng than n¨m 2005 kho¶ng 15-16triÖu tÊn. §Èy nhanh tiÕn ®é x©y dùng c¸c nhµ m¸y xi m¨ng ®Ó ®­a vµo khai th¸c trong 5 n¨m tíi; nghiªn cøu x©y dùng víi mét vµI nhµ m¸y xi m¨ng dÓ t¨ng thªm 8-9 triÖu tÊn c«ng suÊt. §Õn n¨m 2005 dù kiÕn tæng c«ng suÊt ®¹t trªn 24,5 triÖu tÊn. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¸c ngµnh vËt liÖu x©y dùng kh¸c nh­ tÊm lîp, g¹ch, ngãi, khai th¸c vµ chÕ biÕn ®¸ granit, s¶n xuÊt c¸c thiÕt bÞ trang trÝ néi thÊt... ®Ó phôc vô tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Ngµnh ho¸ chÊt ph©n bãn, nghiªn cøu c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó sím khëi c«ng x©y dùng nhµ m¸y s¶n xuÊt DAP c«ng suÊt 33 v¹n tÊn ph©n diamon phèt ph¸t; t¨ng lùc l­îng khai th¸c vµ tuyÓn quÆng apatÝt lªn76 v¹n tÊn/ n¨m, ®­a tæng n¨ng lùc s¶n xuÊt ph©n l©n c¸c lo¹I ®Õn n¨m 2005 kho¶ng 2,2 triÖu tÊn. TriÓn khai x©y dùng nhµ m¸y s¶n xuÊt ph©n ®¹m tõ khÝ ®Ó cã thÓ huy ®éng mét phÇn c«ng suÊt vµo n¨m 2004.TÝch cùc thùc hiÖn c¸c c«ng t¸c chuÈn bÞ ®Ó sím khëi c«ng x©y dùng nhµ m¸y s¶n xuÊt ph©n ®¹m tõ khÝ ho¸ than, gèi ®Çu c«ng só©t cho 5 n¨m sau. Dù kiÕn s¶n l­îng ph©n urª n¨m 2005 vµo kho¶ng 80-90 v¹n tÊn. N©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt mét sè ho¸ chÊt c¬ b¶n nh­ xót, s«®a; ®Èy m¹nh s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm cao su, trong ®ã s¶n l­îng lèp « t«, m¸y kÐo ®¹t 1,2 triÖu bé / n¨m. Ngµnh thÐp, tiÕp tôc triÓn khai ®Çu t­ chiÒu sau c¸c c¬ sá luyÖn vµ c¸n thÐp hiÖn cã. §Çu t­ x©y dùng míi 1-2 c¬ së s¶n xuÊt ph«I thÐp, n©ng n¨ng lùc s¶n xuÊt ph«I tõ 40 v¹n tÊn n¨m 2000 lªn 1-1,4 triÖu tÊn n¨m 2005. X©y dùng nhµ m¸y c¸n thÕp nguéi vµ nhµ m¸y c¸n thÐp nãng ®Ó s¶n xuÊt thÐp t¸m, thÐp l¸. Nghiªn cøu vµ chuÈn bÞ x©y dùng c¬ së luyÖn thÐp liªn hîp tõ quÆng trong n­íc vµ nhËp khÈu s¶n l­îng thÐp c¸n c¸c lo¹I n¨m 2005 kho¶ng 2,7 triÖu tÊn. Khai th¸c vµ chÕ biÕn c¸c lo¹I kho¸ng s¶n, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp khai th¸c b«xit, luyÖn alumin vµ chÕ biÕn nh«m theo 1 trong 2 ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt 30 ngh×n tÊn /n¨m ®Ó ®IÖn ph©n 75 ngh×n tÊn nh«m sö dông trong n­íc; s¶n xuÊt 1triÖu tÊn alumin cho xuÊt khÈu, giai ®o¹n sau n©ng lªn 3 triÖu tÊn. §Çu t­ khai th¸c vµ tuyÓn quÆng ®ång, khai th¸c imenhÝt, ®¸ quý, vµng, ®Êt hiÕm; x©y dùng nhµ m¸y luyÖn kÏm Th¸I Nguyªn, luyÖn ®ång ë Lµo Cai. 3. §Þnh h­íng ph¸t triÓn c¸c ngµnh dÞch vô §a d¹ng ho¸ c¸c ngµnh dÞch vô, më réng thÞ tr­êng tiªu thô c¸c s¶n phÈm dÞch vô, ®¸p øng tèt nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®êi sèng x· héi. Ph¸t triÓn th­¬ng m¹I, c¶ néi th­¬ng vµ ngo¹i th­¬ng, ®¶m b¶o hµng ho¸ l­u th«ng th«ng suèt trong thÞ tr­êng néi ®Þa vµ giao l­u bu«n b¸n víi n­íc ngoµi. Chó träng c«ng t¸c tiÕp thÞ vµ më réng thÞ tr­êng n«ng th«ngµnh thÞ tr­êng miÒn nói; t¹o liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a c¸c vïng trong n­íc. Cñng cè th­¬ng m¹I nhµ n­íc; t¨ng c­êng vai trß ®IÒu tiÕt cña nhµ n­íc. Tæng møc l­u chuyÓn hµng ho¸ b¸n lÎ trªn thÞ tr­êng t¨ng kho¶ng 11-14%/n¨m. N©ng cao chÊt l­îng, quy m« vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng du lÞch. Liªn kÕt chÆt chÏ c¸c ngµnh liªn quan ®Õn ho¹t ®éng du lÞch ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn mét sè khu du lÞch vµ träng ®IÓm; ®­a ngµnh du lÞch thµnh mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän. Ph¸t triÓn vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹I h×nh vµ c¸c ®IÓm du lÞch sinh th¸I, du lÞch v¨n ho¸, lÞch sö thÓ thao hÊp dÉn du kh¸ch trong vµ ngoµI n­íc. X©y dùng vµ n©ng cÊp c¬ së vËt chÊt vµ ®Èy m¹nh hîp t¸c víi c¸c n­íc trong ho¹t ®éng du lÞch. N©ng cao chÊt l­îng, t¨ng khèi l­îng vµ ®é an toµn vËn t¶I kh¸ch, hµng ho¸ trªn tÊt c¶ c¸c lo¹I h×nh vËn t¶I; cã biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó gi¶I quyÕt tèt vËn t¶I kh¸ch c«ng céng ë c¸c thµnh phè lín Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh, phÊn ®Êu ®Ó gi¶m thiÓu tai n¹n giao th«ng...N©ng thÞ phÇn vËn t¶i quèc tÕ b»ng hµnh kh«ng, ®­êng biÓn...Khèi l­îng lu©n chuyÓn hµng ho¸ t¨ng 9-10%/n¨m. Lu©n chuyÓn hµnh kh¸ch t¨ng 5-6%/n¨m. N©ng cao chÊt l­îng dÞch vô b­u chÝnh viÔn th«ng. N¨m 2005 mËt ®é ®IÖn tho¹I ®¹t 7-8 m¸y/100 d©n. Phæ cËp dÞch vô ®IÖn tho¹I ®Õn 100% sè x· trong toµn quèc. Ph¸t triÓn nhanh c¸c lo¹I h×nh dÞch vô tµI chÝnh ng©n hµng, kiÓm to¸n ngµnh t­ vÊn ph¸p luËt, dÞch vô trÝ tuÖ, tin häc, dÞch vô kü thuËt, dÞch vô y tÕ, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, thÓ dôc thÓ thao... NhÞp ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n gi¸ trÞ gia t¨ng c¸c ngµnh dÞch vô trªn 7,5%/ n¨m. III. C¸c gi¶i ph¸p: 1. Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng c¸c quy ho¹ch, ch­¬ng tr×nh dù ¸n ph¸t triÓn ngµnh -§Ó n©ng cao tÝnh kh¶ thi cña quy ho¹ch ngµnh, ®iÒu quyÕt ®Þnh lµ ph¶i n©ng cao chÊt l­îng cña quy ho¹ch, ch­¬ng tr×nh dù ¸n ph¸t triÓn cô thÓ cña tõng ngµnh, cïng ®ã ph¶i x©y dùng chiÕn l­îc cho 10 n¨m tíi vµ “tÇm nh×n” ®Õn 2020. §iÒu nµy sÏ ®¶m b¶o hµng ho¸ s¶n xuÊt ra ®­îc tieu thô víi gi¸ c¶ hîp lý, hiÖu qu¶ cao. MÆt kh¸c, ®¶m b¶o c¸c yÕu tè ®Çu vµo cho qóa tr×nh s¶n xuÊt ®­îc chuÈn bÞ ®ång bé, chi phÝ thÊp. -G¾n quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh víi chiÕn l­îc, chiÕn l­îc quy ho¹ch vïng, s¶n phÈm vµ chiÕn l­îc thÞ tr­êng, chiÕn l­îc ®µo t¹o nguån nh©n lùc. -C¸c quy ho¹ch, ch­¬ng tr×nh ph¶i ®­îc x©y dùng trªn c¬ së: +Coi träng c«ng t¸c ®iÒu tra nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ dù ®o¸n sù thay ®æi cña thÞ tr­êng (c¶ thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc). §èi víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi, c¸c c¬ quan, tæ chøc nhµ n­íc cã liªn quan vµ doanh nghiÖp cÇn phèi hîp víi nhau chÆt chÏ nghiªn cøu thÞ tr­êng ho¹ch ®Þnh ®­îc chiÕn l­îc, quy ho¹ch cho mçi ngµnh hµng. Do c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ch­a cã kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh, nguån nh©n lùc ®Ó ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi nghiªn cøu ®¸nh gi¸ t×nh h×nh c¹nh tranh, nhu cÇu thÞ tr­êng, tù quyÕt ®Þnh ®­îc chÝnh x¸c chiÕn l­îc ®Çu t­ cho m×nh. +Dù b¸o tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ cña ngµnh vµ t¸c ®éng cña nã tíi ph¸t triÓn ngµnh. +§¸nh gi¸ ®Çy ®ñ nguån lùc, c¬ héi, th¸ch thøc, kh¶ n¨ng c¹nh tranh. +CÇn cã quy ho¹ch tæng thÓ vµ quy ho¹ch x©y dùng tõng c¬ së s¶n xuÊt dinh doanh. +Ph¶i g¾n quy ho¹ch víi chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p thùc hiÖn. -C¸c chiÕn l­îc, quy ho¹ch sÏ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh vµ dù ¸n ph¸t triÓn. 2. VÒ vèn ®Çu t­: -§a d¹ng ho¸ c¸c nguån vèn ®Çu t­ ®Ó n©ng cao khèi l­îng vèn ®Çu t­. Nguån vèn trong n­íc lµ quyÕt ®Þnh vµ vèn n­íc ngoµi lµ quan träng. N©ng møc ®Çu t­ toµn x· héi chiÕm 31-32% GDP. Trong ®ã trªn 2/3 lµ vèn trong n­íc. -§iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t­ theo h­íng +§Çu t­ cã träng ®iÓm, tr¸nh trµn lan, ®Èy nhanh tiÕn ®é hoµn thµnh c¸c c«ng tr×nh ®Çu t­.H­íng ­u tiªn lµ ®Çu t­ cho x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng vµ ®Çu t­ cho chuyÓn ®æi c¬ cÊu phï hîp víi kh¶ n¨ng vÒ ®Êt ®ai, lao ®éng vµ sinh th¸i tõng vïng, g¾n n«ng nghiÖp víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn. §Çu t­ vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã lîi thÕ c¹nh tranh chó träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ c«ng nghiÖp hµng xuÊt khÈu c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phôc vô n«ng nghiÖp. KhuyÕn khÝch ®Çu t­ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän, c«ng nghiÖp then chèt. +ChuyÓn h­íng m¹nh mÏ theo chiÒu s©u trong tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ, ®­a nhanh tiÕn bé kü thuËt míi vµ thiÕt bÞ m¸y mãc míi vµo s¶n xuÊt nh»m n©ng cao chiÕn l­îc s¶n phÈm t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµi. +T¨ng nhanh chãng s¶n l­îng vµ n©ng cao chÊt l­îng c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. +§èi víi nh÷ng lo¹i s¶n phÈm míi cÇn cã quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ®Çu t­ nhanh chãng tr¸nh ®Ó t×nh tr¹ng s¶n xuÊt tù ph¸t, s¶n xuÊt trµn lan kh«ng cã c¸c biÖn ph¸p hç trî kÞp thêi tõ nhµ n­íc. -N©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ cã träng ®iÓm vµ mòi nhän. §Çu t­ ph¶i thÊy ®­îc hiÖu qu¶ tr¸nh m¬ hå, tr¸nh thÊt tho¸t l·ng phÝ,l­a chän ®óng c«ng nghÖ. §Æc biÖt lµ chèng tham nhòng trong x©y dùng. -§¸p øng ®óng tiÕn ®é cÊp vèn tr¸nh t×nh tr¹ng dù ¸n ph¶i chê kÕ ho¹ch vèn. -T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ dÔ dµng tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn. Më réng c¸c h×nh thøc hç trî ®Çu t­ nhÊt lµ b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t­ vµ hç trî sau ®Çu t­. -TiÕp tôc thùc hiÖn mét c¸ch ®ång bé LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc;TiÕp tôc ®Èy m¹nh viÖc thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp;TiÕp tôc thùc hiÖn LuËt Söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi. -§a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­. Quan t©m thu hót nguån kiÒu hèi. 3. §µo t¹o nguån nh©n lùc: C¬ cÊu vµ chÊt l­îng nguån nh©n lùc lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cho ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Chóng ta b­íc ®Çu ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Çu t­ cho ®µo t¹o vµ sö dông nguån nh©n lùc, nh­ng hiÖn nay c¬ cÊu nguån nh©n lùc ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh t¹o t¨ng tr­ëng cao. Do ®ã, cÇn ph¶i ®æi míi mét c¸ch c¨n b¶n c«ng t¸c ®µo t¹o nguån nh©n lùc theo h­íng: -T¹o ra sù g¾n bã h¬n gi÷a ®µo t¹o vµ sö dông, gi÷a ®µo t¹o vµ thÞ tr­êng lao ®éng. +Cñng cè vµ ph¸t triÓn c¸c tr­êng dËy nghÒ, c¸c trung t©m dËy nghÒ vµ xóc tiÕn viÖc lµm, n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o c¸c tr­êng ®¹i häc, trung häc chuyªn nghiÖp ®Ó ®Õn n¨m 2005 ®¹t tû lÖ lao ®éng kü thuËt lªn 30%. +§iÒu chØnh c¬ cÊu ®µo t¹o theo h­íng t¨ng c­êng ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt nhÊt lµ c¸c ngµnh nghÒ míi. §Ó thùc hiÖn tèt cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé vµ sù phèi hîp gi÷a c¸c ban ngµnh vµ c¸c c¬ quan liªn quan trong chñ thÓ hÖ thèng h­íng nghiÖp. Chó träng ®µo t¹o vµ båi d­ìng ®éi ngò gi¸o viªn. §Çu t­ x©y dùng c¬ së vËt chÊt, tr­êng häc, trang thiÕt bÞ gi¶ng dËy, häc tËp ®¸p øng nhu cÇu ®µo t¹o. +Bé Gi¸o dôc - §µo t¹o cÇn cã kÕ ho¹ch vµ tæ chøc c¸c ngµnh c¸c ®Þa ph­¬ng s¾p xÕp l¹i m¹ng l­íi c¸c tr­êng ®¹i häc, trung häc chuyªn nghiÖp, dËy nghÒ theo h­íng tr¸nh trïng l¾p,h×nh thµnh c¸c tr­êng träng ®iÓm, më réng quy m« c¬ cÊu ngµnh nghÒ hîp lý. +N©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o ë tÊt c¶ c¸c bËc häc. 4. Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng: ThÞ tr­êng lµ c¬ së ®Ó mçi quèc gia,doanh nghiÖp nãi riªng x¸c ®Þnh c¬ cÊu ®Çu t­ s¶n xuÊt cña m×nh. Nã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu c¬ cÊu ngµnh. §Ó s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ th× c¬ cÊu s¶n xuÊt ngµnh ph¶i b¸m s¸t, dù ®o¸n ®­îc xu thÕ biÕn ®æi cña thÞ tr­êng (bao gåm thÞ tr­êng ®Çu vµo, thÞ tr­êng ®Çu ra, thÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµi, thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng lao ®éng, thÞ tr­êng c«ng nghÖ... -Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp ®Òu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ph¸t triÓn thÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Nhµ n­íc t¸c ®äng ®Õn thÞ tr­êng trªn c¸c khÝa c¹nh: +X©y dùng vµ thùc hiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch giao l­u hµng ho¸. +Nhµ n­íc khuyÕn khÝch tæ chøc c¸c hiÖp héi ngµnh nghÒ tr¸nh t×nh tr¹ng tranh mua, tranh b¸n g©y thiÖt h¹i cho nÒn s¶n xuÊt trong n­íc. +Chó ý ph¸t triÓn thÞ tr­êng n«ng th«n miÒn nói.X©y dùng c¸c chî n«ng s¶n b¸n bu«n c¸c chî c©y gièng, con gièng, chî thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®Ó ng­êi nu«i trång s¶n xuÊt mua ®­îc c¸c yÕu tè "®Çu vµo" víi chÊt l­îng cao gi¸ thÊp. +Ph¸t triÓn c¸c m« h×nh liªn kÕt gi÷a c¬ së s¶n xuÊt, chÕ biÕn víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt nguyªn liÖu. C¸c c¬ së chÕ biÕn t¹o ®iÒu kiÖn øng vèn vËt t­, gièng vµ kü thuËt cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt nguyªn liÖu. +T¨ng c­êng mèi liªn kÕt gi÷a tr­êng häc,viÖn nghiªn cøu vµ doanh nghiÖp ®­a nh÷ng ph¸t minh, c¶i tiÕn c«ng nghÖ nhanh chãng vµo s¶n xuÊt. +Më réng viÖc thùc hiÖn c¬ chÕ “ mua hµng tr¶ gãp” cã sù liªn kÕt gi÷a ng©n hµng, doanh nghiÖp vµ ng­êi tiªu dïng nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng tiªu thô hµng ho¸. +Nhµ n­íc phèi hîp víi c¸c doanh nghiÖp nghiªn cøu thÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµi(®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng n­íc ngoµi). Nhµ n­íc c«ng bè nh÷ng th«ng tin miÔn phÝ cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp cã liªn quan phèi hîp lùa chän môc tiªu vµ b­íc ®i cho mçi thêi kú. +ThiÕt lËp hÖ thèng ph©n phèi c¸c c¬ quan ®¹i diÖn ngµnh nghÒ ë n­íc ngoµi t×m hiÓu, ph¸t triÓn thÞ tr­êng. +KhuyÕn khÝch c¸c hiÖp héi ngµnh nghÒ ®­a th«ng tin lªn m¹ng Internet, thóc ®Èy th­¬ng m¹i ®iÖn tö ph¸t triÓn. -X©y dùng chÝnh s¸ch b¶o vÖ lîi Ých ng­êi tiªu dïng +X©y dùng c¬ chÕ h¹n chÕ ®éc quyÒn vµ c¬ chÕ gi¸m s¸t cã hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã vÞ thÕ ®éc quyÒn trong s¶n xuÊt kinh doanh. KiÓm so¸t ho¹t ®éng vµ ®iÒu tiÕt lîi nhuËn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®éc quyÒn. +§Èy m¹nh chèng bu«n lËu ®i ®«i víi n©ng cao chÊt l­îng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó kÝch thÝch søc mua. KiÓm tra kiÓm so¸t chÆt chÏ thÞ tr­êng, chèng lµm hµng gi¶, hµng nh¸i... -§Æt hµng cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ cung øng mét sè hµng ho¸ vµ dÞch vô. -Nhµ n­íc t¨ng c­êng quan hÖ më réng quan hÖ,hîp t¸c ký kÕt hiÖp ®Þnh víi n­íc ngoµi. Doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng t¨ng c­êng më réng thÞ tr­êng b»ng c¸ch n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, s¶n xuÊt s¶n phÈm míi vµ tiÕn hµnh tèt nhiÖm vô marketing. 5. ChÝnh s¸ch thóc ®Èy, hç trî chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh: Trong ®iÒu kiÖn c¸c doanh nghiÖp n­íc ta tiÒm lùc, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cßn yÕu th× c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc nh»m hç trî ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh lµ r©t quan träng. Trong nh÷ng n¨m qua nhµ n­íc ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî chuyÓn dÞch c¬ cÊu nh­ng ch­a ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao. §Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ë thÞ tr­êng trong n­íc vµ héi nhËp thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi trong nh÷ng n¨m s¾p tíi cÇn gi¶i quyÕt tèt nh÷ng vÊn ®Ò sau: +Thùc hiÖn tèt qu¶n lý ngµnh vµ l·nh thæ trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Thùc hiÖn xo¸ bá c¬ chÕ chñ qu¶n ®èi víi qu¶n lý c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh. +Nghiªn cøu h×nh thµnh m« h×nh c«ng ty mÑ-c«ng ty con ®­a vµo ho¹t ®éng mét c¸ch hiÖu qu¶. +TiÕp tôc ®æi míi chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i trªn c¸c mÆt: *Më réng thªm c¸c lÜnh vùc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ n­íc trªn c¬ së rµ so¸t th­êng xuyªn c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®­îc cÊp phÐp ®Ó cã c¸c biÖn ph¸p hç trî, xö lý kÞp thêi. *TiÕp tôc chñ tr­¬ng ph©n cÊp qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¶i tiÕn thñ tôc hµnh chÝnh, chÝnh s¸ch ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt trong khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi. 6. X¸c ®Þnh c¸c b­íc ®i cho qóa tr×nh chuyÓn dÞch: Mçi quèc gia trong mçi thêi kú cÇn x¸c ®Þnh ®­îc c¸c b­íc ®i thÝch hîp cho m×nh mét c¸ch phï hîp víi nh÷ng nguån lùc cña ®Êt n­íc vµ ®iÒu kiÖn bªn ngoµi. Trªn c¬ së ®ã khai th¸c triÖt ®Ó lîi thÕ tuyÖt ®èi vµ lî thÕ so s¸nh tham gia hiÖu qu¶ vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ trao ®æi mËu dÞch quèc tÕ. Trong thêi kú 2001-2005 chóng ta cÇn tiÕn hµnh theo mét sè b­íc nh­ sau: Trong n«ng nghiÖp: TiÕp tôc chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, mïa vô;tiÕp tôc chuyÓn mét sè diÖn tÝch lóa n¨ng suÊt thÊp sang nu«i trång thuû s¶n vµ trång c¸c lo¹i c©y kh¸c nh­ b«ng, ®Ëu t­¬ng, c©y ¨n qu¶. Më réng diÖn tÝch trång rau,hoa, qu¶ kÕt hîp víi n©ng cao chÊt l­îng, t¨ng n¨ng suÊt h­íng vµo thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Trong c«ng nghiÖp: +Ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã lîi thÕ c¹nh tranh, c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghiÖp hµng xuÊt khÈu, c«ng nghiÖp c¬ khÝ, chÕ t¹o thay thÕ nhËp khÈu, c«ng nghiÖp c«ng nghÖ cao, tr­íc hÕt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, viÔn th«ng, ®iÖn tö. B¶o ®¶m ®ñ n¨ng l­îng, c¸c lo¹i vËt t­ chñ yÕu nh­ thÐp x©y dùng, xi m¨ng, ph©n l©n c¸c lo¹i vµ c¸c mÆt hµng tiªu dïng cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña nh©n d©n. Nh÷ng ngµnh ®em l¹i ®­îc nguån ngo¹i tÖ lãn cho nÒn kinh tÕ. +TiÕp tôc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nhanh nguån nguyªn liÖu giÊy, nguyªn liÖu thuèc l¸, nguyªn liÖu b«ng x¬, sîi tæng hîp, nguyªn liÖu da, ph«i thÐp ®Ó tawng hµm l­îng néi ®Þa ho¸ s¶n phÈm, kÓ c¶ s¶n phÈm xuÊt khÈu. +KhuyÕn khÝch s¶n xuÊt thiÕt bÞ ®ång bé b»ng viÖc kh«ng ®¸nh thuÕ c¸c linh kiÖn, nguyªn liÖu trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc lµ "®Çu vµo" cña thiÕt bÞ ®ång bé. Trong dÞch vô: Ph¸t triÓn m¹nh vµ ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh dÞch vô; ®a d¹ng ho¸ c¸c thÞ tr­êng; n©ng cao chÊt l­îng c¸c lo¹i h×nh dÞch vô; ph¸t triÓn du lÞch, b­u chÝnh-viÔn th«ng, vËn t¶i, tµi chÝnh, ng©n hµng, kiÓm to¸n, t­ vÊn, khoa häc c«ng nghÖ. C«ng bè réng danh môc ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ 5 n¨m 2001-2005, kÓ c¶ danh môc kªu gäi vèn vµ hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ®Ó ®Þnh h­íng cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc lùa chän vµ lµm c¬ së cho viÖc huy ®äng nguån vèn ®­a vµo ®Çu t­ ph¸t triÓn. kÕt luËn ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ph¶i ®­îc nhËn thøc, thùc hiÖn tõ mäi ngµnh, mäi cÊp, lµ c«ng viÖc th­êng xuyªn liªn tôc. §Ó lµm sao nÒn kinh tÕ cã thÓ n¾m b¾t tæng hîp tèt nhÊt tÊt c¶ c¸c nguån lùc, c¸c c¬ héi tõ trong vµ ngoµi n­íc t¹o ra. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ph¶i x©y dùng c¬ cÊu chi tiÕt cho tõng ngµnh, tõng lÜnh vùc trong nÒn kinh tÕ ë nh÷ng n¨m tíi, ®ång thêi ph¶i cã c¸i nh×n xa h¬n cho c¸c n¨m sau nµy. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ph¶i ®Õn tËn nh÷ng ng­êi d©n. Lµm ®­îc nh­ thÕ ch¾c ch¾n nÒn kinh tÕ n­íc ta sÏ ph¸t triÓn nhanh, v÷ng ch¾c ®­a ®Êt n­íc ta sím “s¸nh vai ®­îc víi c¸c c­êng quèc n¨m ch©u” nh­ sù mong ®îi cña Chñ tÞch Hå CÝ Minh kÝnh yªu cña chóng ta. Tµi liÖu tham kh¶o 1. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII, IX-NXB Sù thËt 2. B¸o c¸o cña Quèc héi vÒ thùc hiÖn kÕ ho¹ch n¨m 2001vµ kÕ ho¹ch n¨m 2002 3. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi – NXB ChÝnh trÞ Quèc gia 4. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh träng ®iÓm, mòi nhän ë ViÖt Nam 5. C¬ së khoa häc cña mét sè vÊn ®Ò trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2020- NXB ChÝnh trÞ quèc gia 6. Gi¸o tr×nh kinh tÕ vµ qu¶n lý c«ng nghiÖp Môc lôc ._.