Huy động vốn cổ phần trên thị trường OTC – một giải pháp về vốn cho các doanh nghiệp trên địa bàn TP.HCM

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HCM -------------------------- CAO THÒ MAI LE HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN TREÂN THÒ TRÖÔØNG OTC – MOÄT GIAÛI PHAÙP VEÀ VOÁN CHO CAÙC DOANH NGHIEÄP TREÂN ÑÒA BAØN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH CHUYEÂN NGAØNH : QUAÛN TRÒ KINH DOANH MAÕ SOÁ : 60.34.05 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc: TS. NGUYEÃN QUANG THU TP. HOÀ CHÍ MINH - NAÊM 2006 MUÏC LUÏC PHAÀN MÔÛ ÑAÀU.....................................................................................a CHÖÔNG I: LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÙC NGUOÀN TAØI TRÔÏ VOÁN DAØI HAÏN CUÛA DOANH NGHIEÄP VAØ THÒ TRÖÔØNG OTC.......................................................1 1.1 TOÅNG QUAN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN CUÛA DOANH NGHIEÄP. 1 1.1.1 Coâng ty coå phaàn 2 1.1.2 Hoaït ñoäng ñaàu tö voán maïo hieåm. 3 1.1.3 Phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng. 4 1.2 LYÙ THUYEÁT VEÀ THÒ TRÖÔØNG OTC 8 1.2.1 Khaùi quaùt veà söï phaùt trieån cuûa Thò tröôøng OTC 8 1.2.2 Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa Thò tröôøng OTC hieän nay. 12 1.2.3 Phaân bieät thò tröôøng OTC vôùi thò tröôøng taäp trung. 17 1.2.4 Vò trí, vai troø cuûa thò tröôøng OTC trong heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn. 19 1.2.5 Moät soá thò tröôøng OTC treân theá giôùi. 22 CHÖÔNG II: THÖÏC TRAÏNG HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP VAØ THÒ TRÖÔØNG OTC VIEÄT NAM TRONG THÔØI GIAN QUA..................................................................................................................26 2.1 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN ÔÛ VIEÄT NAM. 26 2.1.1 Boái caûnh taøi trôï kinh teá ôû Vieät Nam 26 2.1.2 Hoaït ñoäng voán maïo hieåm ôû Vieät Nam. 29 2.1.3 Thò tröôøng chöùng khoaùn vaø hoaït ñoäng phaùt haønh coå phieáu ra coâng chuùng ôû Vieät Nam. 32 2.2 THÒ TRÖÔØNG OTC VIEÄT NAM. 36 CHÖÔNG III: NGHIEÂN CÖÙU THAÙI ÑOÄ VAØ SÖÏ MONG MUOÁN TIEÁP CAÄN THÒ TRÖÔØNG OTC CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP TREÂN ÑÒA BAØN TP.HOÁ HOÀ CHÍ MINH. ................................................................................................47 3.1 GIÔÙI THIEÄU PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU. 47 3.2 THIEÁT KEÁ NGHIEÂN CÖÙU 48 3.3 XAÂY DÖÏNG VAØ ÑIEÀU CHÆNH THANG ÑO 50 3.4 THOÂNG TIN VEÀ MAÃU NGHIEÂN CÖÙU 52 3.5 ÑAÙNH GIAÙ SÔ BOÄ THANG ÑO. 54 3.5.1 Thang ño thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn TPHCM. 55 3.5.2 Thang ño söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp 62 3.6 PHAÂN TÍCH TÖÔNG QUAN. 63 3.6.1 Kieåm ñònh giaû thuyeát veà moái lieân heä giöõa 10 thaønh phaàn thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp. 63 3.6.2 Ñaùnh giaù söï khaùc bieät giöõa caùc loaïi hình doanh nghieäp veà caùc thaønh phaàn cuûa thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp. 67 3.7 KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU. 67 3.8 KIEÁN NGHÒ CAÙC GIAÛI PHAÙP THUÙC ÑAÅY HOAÏT ÑOÄNG HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN TREÂN THÒ TRÖÔØNG OTC. 71 3.8.1 Kieán nghò caùc giaûi phaùp vó moâ 72 3.8.2 Kieán nghò caùc giaûi phaùp cho doanh nghieäp nhaèm thuùc ñaåy hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn treân thò tröôøng OTC. 76 KEÁT LUAÄN...........................................................................................79 TAØI LIEÄU THAM KHAO CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT CTCP: Coâng ty coå phaàn TNHH: Traùch nhieäm höõu haïn DNTN: Doanh nghieäp tö nhaân DNNN: Doanh nghieäp Nhaø nöôùc TTGDCK: Trung taâm giao dòch chöùng khoaùn Thò tröôøng OTC: Thò tröôøng phi taäp trung TTCK: Thò tröôøng chöùng khoaùn TPHCM: Thaønh phoá Hoà Chí Minh DNVVN: Doanh nghieäp vöøa vaø nhoû NHTMNN: Ngaân haøng thöông maïi Nhaø nöôùc NHCP: Ngaân haøng coå phaàn UBCKNN: Uûy ban chöùng khoaùn Nhaø nöôùc EFA: Phaân tích nhaân toá khaùm phaù DANH MUÏC CAÙC BAÛNG Trang Baûng 1.1: So saùnh thò tröôøng OTC vôùi thò tröôøng taäp trung 18 Baûng 2.1: Nieâm yeát vaø phaùt haønh treân TTGDCK (07/2000 – 07/2006) 33 Baûng 2.2: Giaù trò thò tröôøng cuûa caùc thò tröôøng chöùng khoaùn Ñoâng Nam AÙ (31/07/2006) 34 Baûng 3.1: Moâ hình lyù thuyeát. 48 Baûng 3.2: Quy trình nghieân cöùu. 50 Baûng 3.3: Caùc loaïi hình doanh nghieäp tham gia phoûng vaán. 53 Baûng 3.4: Quy moâ doanh nghieäp. 54 Baûng 3.5: Vò trí coâng taùc cuûa ñaïi dieän doanh nghieäp tröïc tieáp tham gia phoûng vaán. 54 Baûng 3.6: Keát quaû EFA cuûa thang ño thaùi ñoä vôùi thò tröôøng OTC laàn ñaàu. 56 Baûng 3.7: Keát quaû Cronbach Alpha cuûa thang ño thaùi ñoä ñoái vôùi thò tröôøng OTC (chaïy EFA laàn ñaàu). 57 Baûng 3.8: Keát quaû EFA cuûa thang ño thaùi ñoä vôùi thò tröôøng OTC laàn cuoái. 59 Baûng 3.9: Keát quaû Cronbach Alpha 10 nhoùm yeát toá cuoái cuøng. 60 Baûng 3.10: Keát quaû EFA vaø Cronbach Alpha cuûa thang ño söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp. 63 Baûng 3.11: Heä soá töông quan giöõa caùc bieán tieàm aån. 65 Baûng 3.12: Moâ hình lyù thuyeát ñöôïc ñieàu chænh. 66 Baûng 3.13: Keát quaû phaân tích One – way Anova. 67 Baûng 3.14: Söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp. 70 DANH MUÏC CAÙC PHUÏ LUÏC Phuï luïc 1: Phieáu ñieàu tra thaùi ñoä vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa doanh nghieäp. i Phuï luïc 2: Danh saùch caùc coâng ty tham gia phoûng vaán. iv Phuï luïc 3a: Keát quaû EFA laàn I. vii Phuï luïc 3b: Keát quaû EFA laàn II. ix Phuï luïc 3c: Keát quaû EFA laàn III. xi Phuï luïc 4a: Keát quaû kieåm ñònh Cronbach Alpha cho 11 nhoùm nhaân toá sau EFA laàn I. xiii Phuï luïc 4b: Keát quaû kieåm ñònh Cronbach Alpha cho 10 nhoùm nhaân toá sau EFA laàn III. xiv Phuï luïc 5: Keát quaû hoài quy. xv Phuï luïc 6: Keát quaû phaân tích One – way Anova. xvi a PHAÀN MÔÛ ÑAÀU Thoâng qua caùc chöông trình hoäi nhaäp nhö tham gia khu vöïc thöông maïi töï do ASEAN (AFTA), Hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät – Myõ, vaø quan troïng nhaát laø Toå chöùc Thöông Maïi Theá Giôùi (WTO), vieäc taêng cöôøng hoäi nhaäp cuûa Vieät Nam vaøo neàn kinh teá toaøn caàu vaø caùc maïng löôùi kinh doanh quoác teá coù nghóa laø caùc doanh nghieäp trong nöôùc caàn phaûi coù khaû naêng caïnh tranh vaø hôïp taùc quoác teá. Coù theå cho raèng ñaây laø thaùch thöùc lôùn lao ñoái vôùi caùc doanh nghieäp Vieät Nam, vaø vieäc ñoái maët thaønh coâng vôùi caùc thaùch thöùc naøy seõ phuï thuoäc vaøo nhieàu vaán ñeà, trong ñoù coù vieäc caùc doanh nghieäp phaûi coù khaû naêng tieáp caän caùc nguoàn taøi trôï daøi haïn phuø hôïp caàn thieát ñeå giuùp phaùt trieån thaønh caùc doanh nghieäp coù khaû naêng caïnh tranh quoác teá. Maëc duø vieäc tieáp caän caùc nguoàn voán (vaø ñaëc bieät laø caùc khoaûn vay) noùi chung trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñaõ trôû neân deã daøng hôn, song vieäc cung caáp caùc nguoàn taøi chính caân ñoái vaø thích hôïp vaãn coøn laø moät thaùch thöùc ñoái vôùi Vieät Nam. Cuøng vôùi nhöõng tieán boä vöôït baäc trong vieäc phaùt trieån neàn kinh teá, trong nhöõng naêm gaàn ñaây Vieät Nam cuõng ñaõ coù moät soá thay ñoåi tích cöïc veà caùc ñieàu luaät vaø caùc quy ñònh quaûn lyù hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn. Nhöõng thay ñoåi naøy ñaõ vaø seõ giuùp hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn coù nhöõng böôùc chuyeån maïnh meõ, goùp phaàn huy ñoäng vaø khai thaùc caùc nguoàn voán ñaùng keå nhaèm taøi trôï cho söï phaùt trieån thaønh coâng cuûa khoái doanh nghieäp trong nöôùc baét ñaàu taêng tröôûng. Beân caïnh hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn treân thò tröôøng chöùng khoaùn chính thöùc Vieät Nam chöa maáy khaû quan, laø söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa nhöõng giao dòch phi chính thöùc caùc chöùng khoaùn khoâng nieâm yeát vaø nhöõng ñôït phaùt haønh coå phieáu ra coâng chuùng raát thaønh coâng cuûa moät soá coâng ty cho thaáy thò tröôøng voán vaãn coù khaû naêng phaùt trieån neáu coù caùc quy ñònh ñieàu tieát phuø hôïp. Neáu ñöôïc xaây döïng vaø quaûn lyù chaët cheõ, thò tröôøng OTC (Over the counter market – thò tröôøng giao dòch chöùng khoaùn phi taäp trung) Vieät Nam seõ môû ra cô hoäi ñeå caùc doanh nghieäp thuoäc moïi loaïi hình coù theå b löïa choïn caùc nguoàn voán taøi trôï phuø hôïp nhaát cho caùc hoaït ñoäng ñaàu tö phaùt trieån vaø kinh doanh cuûa mình. Kinh nghieäm cuûa nhieàu quoác gia nhö Myõ, Nhaät, Haøn Quoác, Malayxia,… cho thaáy vieäc phaùt trieån thò tröôøng naøy ñaëc bieät höõu ích cho khu vöïc DNVVN, doanh nghieäp coâng ngheä cao vaø doanh nghieäp taêng tröôûng. Cuøng vôùi heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn taäp trung vaø toaøn heä thoáng thò tröôøng taøi chính noùi chung, thò tröôøng OTC coù vai troø lôùn trong vieäc taïo moät keânh huy ñoäng vaø phaân boå nguoàn voán daøi haïn cho neàn kinh teá, ñaëc bieät laø cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, doanh nghieäp coâng ngheä cao, ngaønh ngheà môùi, caùc doanh nghieäp môùi thaønh laäp…, chöa ñuû ñieàu kieän huy ñoäng voán treân thò tröôøng taäp trung. Thò tröôøng naøy laø moät thaønh toá cuûa heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn, vôùi nhöõng ñaëc thuø rieâng coù cuûa mình noù goùp phaàn hoaøn thieän moâi tröôøng huy ñoäng vaø phaân boå nguoàn voán cho caùc doanh nghieäp. Ñoù laø nhöõng lyù do ñaët ra cho ñeà taøi luaän vaên: “HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN TREÂN THÒ TRÖÔØNG OTC – MOÄT GIAÛI PHAÙP VEÀ VOÁN CHO CAÙC DOANH NGHIEÄP TREÂN ÑÒA BAØN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH“. Thò tröôøng OTC ôû caùc nöôùc treân theá giôùi ñaõ ñöôïc nghieân cöùu vaø hoaït ñoäng raát roäng raõi, nhöng ñoái vôùi Vieät Nam, noù coøn khaù môùi meû veà lyù thuyeát cuõng nhö thöïc tieãn, haàu nhö chöa coù moät nghieân cöùu chính thöùc naøo veà thò tröôøng OTC. Do ñoù, vieäc caùc doanh nghieäp tieáp caän voán cuûa thò tröôøng naøy ñoøi hoûi phaûi ñöôïc nghieân cöùu veà maët lyù thuyeát keát hôïp vôùi kinh nghieäm thöïc teá cuûa caùc nöôùc cuõng nhö ôû Vieät Nam nhaèm môû ra moät höôùng giaûi quyeát ñuùng ñaén, hôïp thôøi trong vieäc huy ñoäng voán ñaàu tö cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam trong giai ñoaïn hoäi nhaäp WTO. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi nghieân cöùu. • Nghieân cöùu lyù thuyeát veà thò tröôøng OTC vaø hoaït ñoäng huy ñoäng coå phaàn cuûa Doanh nghieäp. • Phaân tích ñaùnh giaù thöïc traïng huy ñoäng voán coå phaàn cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam vaø hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng OTC Vieät Nam trong thôøi gian qua. c • Nghieân cöùu thaùi ñoä vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. • Ñöa ra moät soá kieán nghò ñeå ñaåy maïnh hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn treân thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Ñoái töôïng vaø phaïm vò nghieân cöùu: Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc ñaùnh giaù laø thaønh phoá naêng ñoäng vaø coù möùc taêng tröôûng kinh teá vaøo baäc nhaát cuûa Vieät Nam. Vì vaäy ñeà taøi xaùc ñònh ñoái töôïng nghieân cöùu laø caùc Doanh nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh . Phöông phaùp nghieân cöùu: a, Phöông phaùp söû duïng: • Phöông phaùp ñònh tính • Phöông phaùp ñònh löôïng • Phöông phaùp thoáng keâ, toång hôïp, phaân tích. b, Nguoàn thoâng tin caàn thieát: • Döõ lieäu sô caáp: ñieàu tra baèng baûng caâu hoûi ñeå xaùc ñònh nhu caàu veà voán vaø caùc nguoàn taøi trôï voán cuûa doanh nghieäp cuõng nhö möùc ñoä tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa caùc DNVVN treân ñòa baøn TP.HCM. • Döõ lieäu thöù caáp: caùc nguoàn saùch baùo, taïp chí vaø Internet. c, Xöû lyù döõ lieäu: phaàn meàm SPSS YÙ nghóa thöïc tieãn cuûa ñeà taøi Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän nhaèm xaùc ñònh möùc ñoä tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Keát quaû nghieân cöùu goùp phaàn giuùp caùc doanh nghieäp hieåu roõ hôn veà thò tröôøng chöùng khoaùn, thò tröôøng OTC ñeå töø ñoù mong muoán coù cô hoäi tieäp caän vaø khai thaùc d nguoàn voán töø thò tröôøng OTC naøy nhaèm ñaùp öùng cho nhu caàu hoaït ñoäng vaø phaùt trieån cuûa DN. Keát caáu nghieân cöùu: Chöông I: Nghieân cöùu lyù thuyeát veà thò tröôøng OTC vaø hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn cuûa doanh nghieäp. Chöông II: Thöïc traïng huy ñoäng voán coå phaàn cuûa caùc doanh nghieäp vaø hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng OTC Vieät Nam trong thôøi gian qua. Chöông III: Nghieân cöùu thaùi ñoä vaø söï mong muoán tieáp caän thò tröôøng OTC cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. 1 CHÖÔNG I: LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÙC NGUOÀN TAØI TRÔÏ VOÁN DAØI HAÏN CUÛA DOANH NGHIEÄP VAØ THÒ TRÖÔØNG OTC 1.1 TOÅNG QUAN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG HUY ÑOÄNG VOÁN COÅ PHAÀN CUÛA DOANH NGHIEÄP. Moïi doanh nghieäp ñeàu coù nhu caàu to lôùn veà voán ñeå vaän haønh vaø phaùt trieån. Voán laø yeáu toá quan troïng, caàn thieát ñaàu tieân vaø baét buoäc phaûi coù ôû baát kyø moät doanh nghieäp naøo ngay töø khi baét ñaàu thöïc hieän quaù trình saûn xuaát kinh doanh. Soá löôïng voán ôû moãi moät doanh nghieäp laø chæ tieâu ñaùnh giaù quy moâ cuûa doanh nghieäp, khaû naêng chieám lónh vaø söùc maïnh ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån. Soá löôïng voán kinh doanh bieåu hieän theá löïc vaø söùc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp, aûnh höôûng ñeán söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa caùc doanh nghieäp treân thò tröôøng. Voán laø nguoàn taøi trôï cho doanh nghieäp coù ñieàu kieän boå sung nhöõng trang thieát bò, ñoåi môùi coâng ngheä, môû roäng saûn xuaát kinh doanh, phaùt huy söùc maïnh ñeå chieám öu theá trong caïnh tranh hoaëc chuyeån baïi thaønh thaéng. Do ñoù ñoøi hoûi doanh nghieäp phaûi coù nguoàn voán oån ñònh vaø ñuû maïnh ñeå khoâng bò aùp ñaûo hoaëc bò thaâu toùm bôûi caùc theá löïc caïnh tranh treân thò tröôøng. Khi huy ñoäng theâm voán, doanh nghieäp phaûi tính toaùn hieäu quaû cuûa töøng nguoàn voán môùi vaø cô caáu voán hôïp lyù. Moãi nguoàn voán, moãi phöông thöùc huy ñoäng voán ñeàu haøm chöùa nhöõng öu theá vaø ruûi ro nhaát ñònh. Nhöng öu theá vaø ruûi ro ñoù trong moät chöøng möïc nhaát ñònh, coù theå ñaùnh giaù ñöôïc thoâng qua chi phí huy ñoäng (caùi giaù maø doanh nghieäp phaûi tra)û ñeå coù ñöôïc soá voán caàn thieát, qua ñoù xaùc ñònh phöông thöùc huy ñoäng voán hieäu quaû nhaát cho doanh nghieäp, giaûm thieåu chi phí söû duïng voán, giaûm thieåu ñöôïc ruûi ro trong kinh doanh vaø ruûi ro taøi chính. Ñaây thöïc söï laø nhöõng ñieàu maø caùc doanh nghieäp Vieät Nam caàn caân nhaéc thaän troïng khi löïa choïn phöông thöùc huy ñoäng voán, vì ñaây laø nhöõng nguyeân taéc veà kinh teá thò tröôøng maø tröôùc kia (trong ñieàu kieän kinh teá keá hoaïch hoaù taäp trung) khoâng heà coù. 2 Ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån, caùc doanh nghieäp luoân luoân coù nhu caàu thöôøng xuyeân taêng theâm nguoàn voán. Caùc doanh nghieäp phaûi caân nhaéc giöõa nhöõng caùi lôïi vaø baát lôïi cuûa töøng nguoàn voán. Söï löïa choïn ñöôïc quyeát ñòïnh döïa treân söï ñaùnh giaù giöõa “caùi caàn thieát” vaø “ caùi coù theå”. Khoâng coù nguoàn voán naøo chæ toaøn coù maët lôïi. Ñöùng tröôùc moät nhu caàu voán ñeå phaùt trieån, doanh nghieäp noùi chung coù moät soá caùch löïa choïn khaùc nhau tuyø theo ñieàu kieän vaø quan ñieåm söû duïng taøi chính cuûa moãi ñôn vò. Ñeå taøi trôï cho keá hoaïch ñaàu tö laâu daøi, moät trong nhöõng keá saùch doanh nghieäp coù theå tính ñeán laø huy ñoäng voán coå phaàn. Hoaït ñoäng huy ñoäng voán coå phaàn thöôøng ñöôïc ñònh nghóa laø phöông thöùc ñöôïc caùc coâng ty söû duïng nhaèm huy ñoäng voán ñaàu tö daøi haïn thoâng qua vieäc baùn coå phaàn (voán chuû sôû höõu) cho caùc nhaø ñaàu tö beân ngoaøi, thay vì caùc bieän phaùp huy ñoäng voán truyeàn thoáng khaùc nhö vay ngaân haøng, hay caùc hình thöùc phi ngaân haøng khaùc nhö phaùt haønh traùi phieáu coâng ty hay caùc hôïp ñoàng thueâ taøi chính. Moät soá khaùi nieäm caàn laøm roõ lieân quan ñeán ñònh nghóa treân. 1.1.1 Coâng ty coå phaàn Nhöõng coâng ty coù theå baùn voán chuû sôû höõu cho caùc nhaø ñaàu tö beân ngoaøi chæ coù theå laø coâng ty coå phaàn. Coâng ty coå phaàn theo Luaät doanh nghieäp coù nhöõng ñaëc ñieåm sau: • Voán ñieàu leä cuûa CTCP ñöôïc chia laøm nhieàu phaàn baèng nhau goïi laø coå phaàn. Ngöôøi chuû sôû höõu voán coå phaàn goïi laø coå ñoâng. Moãi coå ñoâng coù theå mua moät hoaëc nhieàu coå phaàn. • Coâng ty coù theå phaùt haønh nhieàu loaïi coå phaàn, trong ñoù phaûi coù coå phaàn phoå thoâng. • Coå ñoâng coù quyeàn chuyeån nhöôïng coå phaàn cuûa mình cho ngöôøi khaùc, tröø tröôøng hôïp ñoù laø coå phaàn öu ñaõi vaø coå phaàn cuûa coå ñoâng saùng laäp coâng ty sau moät thôøi gian quy ñònh phaûi naém giöõ keå töø ngaøy coâng ty ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh. Ñaëc ñieåm naøy cuûa CTCP cho pheùp caùc nhaø ñaàu tö coù theå chuyeån ñoåi hình thöùc 3 vaø muïc tieâu ñaàu tö moät caùch linh hoaït vaø coå phieáu cuûa coâng ty coù tính thanh khoûan cao. • Coå ñoâng chæ chòu traùch nhieäm veà nôï vaø caùc nghóa vuï khaùc cuûa coâng ty trong phaïm vi goùp voán cuûa mình vaøo coâng ty (khaùc vôùi tính chòu traùch nhieäm voâ haïn cuûa caùc thaønh vieân trong coâng ty hôïp danh, chuû doanh nghieäp trong doanh nghieäp tö nhaân). • Coâng ty ñöôïc quyeàn phaùt haønh chöùng khoùan ra coâng chuùng. Ñaëc ñieåm naøy cho thaáy khaû naêng huy ñoäng voán cuûa coâng ty laø raát lôùn vaø roäng raõi trong coâng chuùng. • Coå ñoâng cuûa CTCP toái thieåu phaûi laø ba vaø khoâng haïn cheá soá löôïng toái ña (khaùc vôùi coâng ty TNHH laø soá thaønh vieân khoâng ñöôïc vöôït quaù 50 thaønh vieân). Trong quaù trình hoaït ñoäng, CTCP ñöôïc quyeàn phaùt haønh chöùng khoùan ra coâng chuùng vaø caùc coå ñoäng coù quyeàn töï do chuyeån nhöôïng coå phaàn cuûa mình, vì vaäy soá löôïng coå ñoâng cuûa CTCP thöôøng raát ñoâng. Baèng nhöõng öu theá cuûa CTCP veà phöông thöùc huy ñoäng vaø söû duïng voán, chæ trong thôøi gian raát ngaén hình thöùc CTCP ñaõ vöôït xa caùc hình thöùc khaùc veà khaû naêng taän duïng nhöõng nguoàn voán nhaø roãi trong xaõ hoäi. Coù theå noùi CTCP laø hình thöùc taäp trung voán môùi, hieäu quaû vaø tieán boä hôn taát caû caùc hình thöùc doanh nghieäp khaùc. Chính nhöõng öu theá vöôït troäi naøy, CTCP trôû thaønh moâ hình phoå bieán hieän nay ôû caùc nöôùc phaùt trieån. Noù ñöôïc hình thaønh theo 3 phöông thöùc huy ñoäng voán: • Hình thaønh CTCP baèng caùch lieân keát nguoàn voán trong nöôùc. • Hình thaønh baèng phöông thöùc lieân keát nguoàn voán trong vaø ngoøai nöôùc. • Hình thöùc baèng phöông phaùp coå phaàn hoùa caùc doanh nghieäp (ñaây laø hình thöùc maø nöôùc ta ñang thöïc hieän trong khoûang hôn 10 naêm trôû laïi ñaây). Hoaït ñoäng huy ñoäng voán daøi haïn cuûa CTCP ñöôïc chuû yeáu ôû hai hình thöùc: quyõ ñaàu tö maïo hieåm vaø phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng (tham gia thò tröôøng chöùng khoùan). 1.1.2 Hoaït ñoäng ñaàu tö voán maïo hieåm. Ñaàu tö voán maïo hieåm thöôøng ñöôïc coi laø “ñaàu tö voán coå phaàn vaøo caùc coâng ty vöøa vaø nhoû chöa nieâm yeát vôùi söï tham gia cuûa caùc nhaø ñaàu tö ôû möùc ñoä naøo ñoù vaøo 4 quaù trình quaûn lyù”1. Caùc nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm cung caáp voán – vaø thöôøng laø caû caùc nguoàn löïc phi taøi chính khaùc – vaøo coâng ty hoï cho raèng coù nhieàu tieàm naêng taêng tröôûng cao, vôùi hi voïng ñaït ñöôïc lôïi nhuaän ñaàu tö cao töø ñaàu tö tröïc tieáp vaøo caùc coâng ty “nhaän voán ñaàu tö” naøy. Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, muïc tieâu cô baûn cuûa caùc nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm laø taïo ra lôïi nhuaän ñaàu tö toái ña coù theå, neân moät coâng ty huy ñoäng voán coå phaàn theo hoïat ñoäng ñaàu tö voán maïo hieåm (coâng ty “nhaän voán ñaàu tö”) thöôøng bò caùc nhaø ñaàu tö naøy kieåm soaùt tích cöïc vaø saùt sao hôn nhieàu so vôùi vai troø thoâng thöôøng cuûa coå ñoâng trong caùc CTCP tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn. Ñoåi laïi, caùc CTCP naøy ñöôïc cung caáp nhöõng hình thöùc giaù trò gia taêng khaùc ngoøai ñaàu tö veà voán nhö: trôï giuùp coâng ty nhaân ñaàu tö trong vieäc xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù cô hoäi kinh doanh môùi vaø chieán löôïc taêng tröôûng; trôï giuùp quaûn lyù vaø ñoâi khi ñaøo taïo ñoäi nguõ laõnh ñaïo coâng ty; hoaëc hoã trôï giuùp vieäc thu huùt caùc nhaø ñaàu tö, caùc khaùch haøng vaø caùc nhaø cung caáp khaùc, v.v…Vì vaäy, thoûa thuaän ñaàu tö giöõa caùc nhaø ñaàu tö maïo hieåm vaø coâng ty nhaän ñaàu tö coù theå coi laø “quaù trình taïo ra giaù trò” thay vì ñôn thuaàn roùt voán thoâng qua vieäc mua moät soá coå phieáu moät caùch bò ñoäng2. Do ñoù, hình thöùc ñaàu tö voán maïo hieåm seõ ñaëc bieät haáp daãn vôùi nhöõng coâng ty coøn thieáu nhöõng kinh nghieäm quyù giaù maø caùc nhaø ñaàu tö maïo hieåm thöôøng cung caáp. 1.1.3 Phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng. Doanh nghieäp coù theå huy ñoäng voán nhaøn roãi trong daân cö baèng caùch phaùt haønh coå phieáu ñeå hình thaønh nguoàn voán daøi haïn taøi trôï cho söï phaùt trieån cuûa mình. Doanh nghieäp cuõng coù theå tieán haønh gia taêng voán baèng haønh vieäc phaùt haønh coå phieáu ñeå keâu goïi theâm söï tham gia cuûa caùc coå ñoâng saùng laäp vôùi ñieàu kieän caùc coå ñoâng naøy phaûi saün coù soá voán caàn thieát vaø hoï chaáp nhaän tham gia boå sung voán vaøo hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. 1 Ñònh nghóa laáy töø Venture Capital Journal (2001), Höôùng daãn veà hoaït ñoäng ñaàu tö voán maïo hieåm ôû Chaâu AÙ 2001. 2 Xem Timmons, Jeffry A., New Venture Creation: Entrepreneurship for the 21st Century,1999 Irwin/McGraw-Hill, 1999, tr 437-448 5 Nhu caàu huy ñoäng voán vaø thuû tuïc phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng môû ra thò tröôøng sô caáp (thò tröôøng phaùt haønh chöùng khoaùn môùi). Chính ôû giai ñoaïn naøy voán môùi tröïc tieáp ñi vaøo doanh nghieäp. Nhöng neáu chæ tôùi giai ñoaïn naøy thoâi thì chöa ñuû haáp daãn nguoàn voán cuûa daân cö vì voán cuûa ngöôøi ñaàu tö bò naèm cheát moät choã, khi hoï caàn tieàn hoaëc khoâng thích giöõ taøi saûn ñoù nöõa thì giaûi quyeát nhö theá naøo? Vaø nhö vaäy khi doanh nghieäp caàn voán seõ chaúng ai cung caáp nöõa. Thò tröôøng thöù caáp seõ giuùp giaûi ñaùp ñieàu naøy. Khaû naêng thanh khoaûn cuûa chöùng khoaùn seõ laøm noù trôû neân haáp daãn hôn. ÔÛ thò tröôøng thöù caáp, beân baùn, beân mua ñeàu haønh ñoäng vì lôïi ích rieâng cuûa hoï (chöù khoâng phaûi cuûa coâng ty nieâm yeát). Neáu trong ñaàu tö saûn xuaát kinh doanh, ngöôøi ta kieám lôïi treân saûn xuaát haøng hoaù, thì trong mua baùn thöù caáp ôû thò tröôøng chöùng khoaùn, saûn phaåm ñeå kinh doanh chính laø chöùng khoaùn. Nhôø thò tröôøng thöù caáp, nhaø ñaàu tö deã daøng thöïc hieän voøng quay voán maø khoâng caàn dính saâu vaøo doanh nghieäp, quy nhanh chöùng khoaùn ra tieàn luùc caàn quyeát ñònh hay khi ñoåi yù kieán. Nhôø vaäy chöùng khoaùn trôû thaønh haøng hoaù haáp daãn vaø caùc doanh nghieäp coù theå tieáp tuïc thu huùt nguoàn voán daân cö deã daøng. Coù theå noùi muïc ñích cuûa phaùt haønh ñaïi chuùng laø huy ñoäng voán ñeå giuùp coâng ty phaùt trieån thuyeát phuïc vaø vöõng vaøng, cho saûn phaåm vaø thò tröôøng toát hôn, gia taêng giaù trò vaø thu nhaäp, ñoùng goùp cho neàn kinh teá phaùt trieån vaø caùc yù nghóa xaõ hoäi khaùc. Söï ñaêng kyù tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn cuûa moät coâng ty laø moät hoaït ñoäng taøi chính teá nhò, theå hieän moät thôøi ñoaïn raát quan troïng trong ñôøi soáng cuûa coâng ty. Ñoù thöïc söï laø moät söï thay ñoåi quy moâ cuûa moät doanh nghieäp, bôûi moät hoaït ñoäng cuûa moät coâng ty coù ñaêng kyù ôû baûng thò giaù chöùng khoaùn raát khaùc xa vôùi hoaït ñoäng cuûa moät doanh nghieäp coù tính chaát thuaàn tuyù gia ñình hoaëc caù theå. Coù nhieàu kyõ thuaät tham gia: ñaêng kyù tham gia thò tröôøng chính thöùc, thò tröôøng OTC hoaëc maëc nhieân tham gia thò tröôøng phi chính thöùc, thò tröôøng töï do töùc khoâng ghi teân vaøo baûng thò giaù chöùng khoaùn. Trong moïi tröôøng hôïp, cô cheá ñeàu ñôn giaûn: nhöõng coå ñoâng chuû choát tham gia, vôùi moät giaù vaø nhöõng ñieàu kieän xaùc ñònh, vôùi moät boä phaän voán saün coù hoaëc voán coù theå huy ñoäng ñöôïc töø tieàn tieát kieäm trong coâng chuùng. 6 Lôïi ích cuûa doanh nghieäp khi phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng: • Vieäc phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng, moät doanh nghieäp coù theå thu huùt tieàn tieát kieäm cuûa coâng chuùng boå sung voán cho keá hoaïch ñaàu tö cuûa mình, moät phaàn trong ñoù coù ñieàu kieän ñöôïc duøng ñeå ñaàu tö daøi haïn treân thò tröôøng taøi chính baèng caùch mua caùc giaù trò ñoäng saûn do coâng ty phaùt haønh ñeå laøm ñoáùi öùng vôùi phaàn gia taêng tö baûn. • Khi phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng, töùc laø doanh nghieäp tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn, doanh nghieäp seõ coù theâm ñöôïc söï tín nhieäm roäng raõi. Muoán gia nhaäp TTCK, moät coâng ty caàn hoäi ñuû moät soá ñieàu kieän veà lôïi nhuaän, quy moâ taøi saûn, löôïng giao dòch, soá coå phaàn vaø coå ñoâng toái thieåu ñang ñaàu tö vaøo coâng ty ñoù (qua vieäc naém giöõ coå phieáu). Coâng ty coøn phaûi ñaùp öùng caùc tieâu chuaån baûo veä ngöôøi ñaàu tö moät caùch nghieâm ngaët , goàm vieäc aán haønh vaø phoå bieán baùo caùo hoaït ñoäng haøng naêm, ñoàng thôøi saün saøng cung caáp thoâng tin taøi chính quan troïng cuûa coâng ty cho coâng chuùng noùi chung muoán bieát veà coâng ty. Buø laïi, coâng ty seõ coù ñöôïc uy tín vaø söï uûng hoä, ñoùn nhaän saâu roäng, nghóa laø coå phieáu cuûa coâng ty ñoù trôû thaønh haáp daãn nhaø ñaàu tö hôn. • Söï tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn coøn baûo ñaûm tính linh hoaït cuûa ñoàng voán cuûa doanh nghieäp: nhôø coù söï hieän dieän cuûa moät thò tröôøng thöôøng xuyeân cho nhöõng coå phieáu cuûa coâng ty, caùc coå ñoâng ñeàu coù theå baát cöù luùc naøo nhöôïng baùn coå phieáu cuûa mình cho ngöôøi khaùc. Do vaäy, caùc coå ñoâng cuõ coù theå nhöôïng bôùt treân thò tröôøng moät boä phaän tö baûn cuûa mình ñaõ tham gia vaøo moät söï nghieäp ñaõ coù quaù nhieàu coå ñoâng. • Caùc nhaø quaûn lyù coâng ty coù theå xem uy tín cuûa mình coù theå ñöôïc naâng cao do söï coù maët cuûa coâng ty mình treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Ngoaøi nhöõng lôïi ích vöøa keå treân, caùc coâng ty cuõng caàn quan taâm caân nhaéc moïi söï baát lôïi coù theå xaõy ñeán khi doanh nghieäp phaùt haønh coå phieáu ñaïi chuùng: • Khi phaùt haønh coå phieáu laø keùo theo söï gia nhaäp cuûa nhöõng coå ñoâng môùi. Ñieàu naøy laø moái ñe doaï tieàm aån treân phöông dieän kieåm soaùt hoaït ñoäng cuûa coâng ty maø phaàn ñoâng trong soá ñoù muoán duy trì ñeå baûo veä tính ñoäc laäp cuûa hoï. 7 • Vieäc phaùt haønh coå phieáu ñoàng nghóa vôùi vieäc seõ xoaù boû nguyeän voïng giöõ kín bí maâït coâng vieäc laøm aên cuûa coâng ty, ñieàu naøy khoâng chæ boù heïp trong caùc phöông phaùp saûn xuaát, noù coøn coù theå môû roäng ñeán doanh soá hoaït ñoäng vaø keát quaû kinh doanh. Töùc laø seõ chuyeån ñoåi töø moät coâng ty “kheùp kín” sang vò trí moät coâng ty “môû”, taát nhieân caùc doanh nghieäp khoâng theå coù thaùi ñoä nhö nhau. Nhö vaäy caùc caùch thöùc huy ñoäng voán coå phaàn keå treân seõ taïo cho doanh nghieäp moät söï linh hoaït ñaùng keå trong vieäc taøi trôï cho söï phaùt trieån, taêng theâm khaû naêng huy ñoäng voán vaø ña daïng hoaù tính chaát cuûa tö baûn vay möôïn, ñoàng thôøi giuùp doanh nghieäp löïa choïn, caân nhaéc caùc giaûi phaùp taïo theâm voán phuø hôïp vôùi ñieàu kieän vaø lôïi ích cuûa mình. Tuy nhieân cuõng caàn nhaän thöùc raèng vieäc huy ñoäng seõ khoâng phaûi laø nguoàn taøi chính daøi haïn oån ñònh cho phaàn lôùn caùc DNVVN vôùi soá löôïng tyû troïng raát lôùn trong khoái caùc doanh nghieäp Vieät Nam vaø ñang taêng tröôûng nhanh choùng. Ña soá caùc DNVVN ôû Vieät Nam hieän nay ñeàu coù quy moâ nhoû hôn so vôùi quy moâ toái thieåu ñeå moät coâng ty coù theå thöïc hieän vieäc chaøo baùn coå phaàn ra coâng chuùng, ñöôïc nieâm yeát ñuû tính thanh khoaûn treân thò tröôøng chöùng khoùan, hoaëc thaäm chí ñeå ñöôïc nhaän voán ñaàu tö maïo hieåm. Soá löôïng caùc coâng ty coù tieàm naêng ñeå huy ñoäng voán coå phaàn hieän nay ôû Vieät Nam coøn töông ñoái ít. Haàu heát caùc DNVVN ôû Vieät Nam seõ caàn tieáp tuïc taäp trung vaøo caùc nguoàn taøi chính khaùc, bao goàm: caùc nguoàn cung caáp voán khoâng chính thöùc, tín duïng ngaân haøng, hay caùc nguoàn taøi chính khaùc nhö thueâ mua. Nhöng ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø hieän nay huy ñoäng voán coå phaàn coù raát ít hoaëc khoâng coù yù nghóa thieát thöïc gì ñoái vôùi Vieät Nam vaø coäng ñoàng doanh nghieäp. Voán coå phaàn, trong toång theå caùc keânh taøi chính cuûa quoác gia vaø caùc saûn phaåm taøi chính cho coäng ñoàng doanh nghieäp, coù theå ñoùng moät vai troø höõu ích laø: cung caáp moät keânh taøi chính daøi haïn haáp daãn cho caùc coâng ty trong nöôùc ñang tìm caùch phaùt trieån vaø cung caáp caùc cô hoäi ñaàu tö haáp daãn cho nhöõng toå chöùc ñang naém giöõ caùc nguoàn huy ñoäng tieát kieäm. Nhìn ôû khía caïnh naøy, voán coå phaàn coù theå boå sung toát cho hoaït ñoäng cho vay thöông maïi thuaàn nhaát ñang laø keânh taøi chính chuû choát ôû Vieät Nam. 8 Hôn nöõa, vôùi ñaø taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá cuûa Vieät Nam thì soá löôïng caùc coâng ty ñuû tieâu chuaån ñeå huy ñoäng voán coå phaàn seõ taêng leân. Ñoàng thôøi, caùc coâng ty trong nöôùc ñaõ hoäi ñuû ñieàu kieän ñeå huy ñoäng voán coå phaàn naøy seõ coù theâm keânh huy ñoäng voán ñaàu tö daøi haïn môùi. Neáu nhö vaäy, ñieàu naøy cuõng “giaûi phoùng” theâm nhöõng nguoàn taøi trôï voán vay truyeàn thoáng khaùc cho caùc DNVVN hieän vaãn ñang phuï thuoäc vaøo keânh duy nhaát laø tín duïng ngaân haøng thöông maïi ñeå ñaùp öùng nhu caàu veà voán cuûa mình. 1.2 LYÙ THUYEÁT VEÀ THÒ TRÖÔØNG OTC 1.2.1 Khaùi quaùt veà söï phaùt trieån cuûa Thò tröôøng OTC Thò tröôøng OTC laø moät loaïi thò tröôøng chöùng khoaùn xuaát hieän sôùm nhaát, toàn taïi laâu ñôøi nhaát. Thò tröôøng ñöôïc mang teân OTC (over the counter) theo nghóa tieáng Vieät laø “qua quaày” xuaát phaùt töø moät ñaëc thuø cô baûn nhaát cuûa thò tröôøng naøy laø chöùng khoaùn ñöôïc mua baùn thaúng qua quaày cuûa caùc ngaân haøng hoaëc caùc coâng ty chöùng khoaùn maø khoâng phaûi thoâng qua caùc trung gian moâi giôùi ñeå ñöa vaøo ñaáu giaù taäp trung taïi moät ñòa ñieåm khaùc. Thuaät ngöõ naøy cuõng coù nghóa laø ngöôøi mua baùn chöùng khoaùn seõ thoaû thuaän giaù tröïc tieáp vôùi coâng ty chöùng khoaùn chöù khoâng thoâng qua coâng ty chöù._.ng khoaùn ñeå ñaáu giaù vôùi nhöõng ngöôøi mua, ngöôøi baùn khaùc treân thò tröôøng.Thò tröôøng OTC sau ñoù phaùt trieån thaønh moät maïng löôùi caùc nhaø moâi giôùi vaø töï doanh chöùng khoaùn mua baùn vôùi nhau vaø vôùi caùc nhaø ñaàu tö, dieãn ra ôû baát kyø ñòa ñieåm thuaän lôïi naøo vaø khoâng coù moät ñòa ñieåm taäp trung cuûa caùc beân mua baùn chöùng khoaùn nhö ñoái vôùi thò tröôøng taäp trung. Ñeå ñöa ra moät khaùi nieäm cô baûn nhaát, roäng nhaát, bao quaùt nhaát veà thò tröôøng OTC, coù theå duøng ñaëc ñieåm phöông thöùc ñònh giaù. Ñaây laø thò tröôøng coù hình thöùc thoaû thuaän giaù song phöông giöõa moät beân mua vaø moät beân baùn, vieäc giao dòch naøy dieãn ra taïi baát kyø moät ñòa ñieåm thuaän lôïi naøo cho caû beân mua vaø beân baùn. Cho ñeán nay thò tröôøng naøy ñaõ khoâng ngöøng phaùt trieån, hoaøn thieän vaø trôû thaønh moät heä thoáng thò tröôøng ñaëc tröng bôûi haøng loaït caùc ñaëc ñieåm rieâng cuûa mình, khaùc haún vôùi hình thöùc sô khai ban ñaàu, nhöng moät soá ñaëc tröng cô baûn, xuyeân suoát nhö ñaëc ñieåm thoaû thuaän 9 giaù song phöông, giao dòch phi taäïp trung, coù söï tham gia mua baùn cuûa caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng, vaãn ñöôïc giöõ nguyeân nhö ban ñaàu. Chæ coù hai hình thöùc vaän ñoäng quan troïng laøm bieán ñoåi caên baûn, saâu saéc heä thoáng thò tröôøng OTC ngaøy nay so vôùi hình thöùc nguyeân thuyû cuûa noù, ñoù laø ñoäng thaùi phaùt trieån töø hình thaùi “töï do” khoâng coù toå chöùc ñeán hình thaùi coù toå chöùc, coù quaûn lyù vaø ñaëc bieät laø quaûn lyù nhaø nöôùc vaø ñoàng thaùi phaùt trieån töø hình thöùc giao dòch truyeàn thoáng thuû coâng sang hình thöùc giao dòch ñieän töû hieän ñaïi. a, Thò tröôøng phaùt trieån töø hình thaùi “töï do” ñeán thò tröôøng coù quaûn lyù nhaø nöôùc. Thò tröôøng OTC ôû caùc nöôùc phaùt trieån nhö Myõ, Nhaät, caùc nöôùc Chaâu Aâu, cuõng töông töï nhö heä thoáng thò tröôøng sôû giao dòch, ñöôïc hình thaønh töï do raát laâu tröôùc khi coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc. Tröôùc khi aùp duïng cheá ñoä quaûn lyù nhaø nöôùc, ôû haàu heát caùc thò tröôøng ñaõ aùp duïng cô cheá töï quaûn, laø cô cheá quaûn lyù do chính caùc toå chöùc, caù nhaân tham gia haønh ngheà treân thò tröôøng ñaûm nhaän, töï toå chöùc vaø quaûn lyù chính mình, nhaèm haïn cheá nhöõng hoaït ñoäng laïm duïng treân thò tröôøng vaø haïn cheá nhöõng khuyeát taät thò tröôøng. Neáu nhö thò tröôøng taäp trung thöôøng do Sôû giao dòch döôùi hình thöùc caùc coâng ty thaønh vieân, coâng ty coå phaàn … töï quaûn, thì thò tröôøng OTC ôû haàu heát caùc nöôùc ñeàu do hieäp hoäi caùc nhaø moâi giôùi chöùng khoaùn ñöùng ra toå chöùc vaø töï quaûn. Cô cheá töï quaûn ñöôïc thieát laäp döïa treân caùc ñieàu leä, quy ñònh cuûa toå chöùc töï quaûn vaø cô cheá töï giaùm saùt, xöû phaït nhöõng haønh vi vi phaïm quy ñònh naøy. Quaûn lyù nhaø nöôùc, coøn ñöôïc goïi laø quaûn lyù theo phaùp luaät vì döïa treân coâng cuï quaûn lyù laø luaät phaùp, ñaây laø vieäc quaûn lyù ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc toå chöùc quaûn lyù do nhaø nöôùc laäp ra. Vieäc aùp duïng quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc thò tröôøng chöùng khoaùn trong ñoù coù thò tröôøng OTC ñöôïc baét ñaàu töø giöõa nhöõng naêm 1930 vaø ñaëc bieät phaùt trieån trong hôn hai thaäp kyû trôû laïi ñaây, khôûi ñaàu laø thò tröôøng Myõ laø thò tröôøng ñaàu tieân aùp duïng cô cheá quaûn lyù nhaø nöôùc keå töø sau khuûng hoaûng thò tröôøng 1929. Neáu Luaät chöùng khoaùn Myõ ra ñôøi töø naêm 1933 – 1934 ñeå ñöa hoaït ñoäng chöùng khoaùn noùi chung vaøo quyõ ñaïo quaûn lyù nhaø nöôùc, ñaëc bieät laø ñieàu chænh hoaït ñoäng cuûa caùc Sôû giao dòch chöùng khoaùn, thì Luaät chöùng khoaùn Meloney söûa ñoåi 1938 ñaõ bao quaùt ñieàu chænh caùc 10 loaïi hình thò tröôøng bao goàm caû thò tröôøng OTC. Keå töø ñoù ñeán nay haàu heát caùc nöôùc ñaõ aùp duïng quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi thò tröôøng chöùng khoaùn noùi chung vaø thò tröôøng OTC noùi rieâng coù keát hôïp vôùi cheá ñoä töï quaûn tuyø theo ñieàu kieän ñaëc thuø cuûa töøng nöôùc. Nhìn chung, cô cheá quaûn lyù thò tröôøng OTC traûi qua quaù trình phaùt trieån khaù töông ñoàng vôùi quaù trình quaûn lyù thò tröôøng taäp trung (caùc sôû giao dòch) xeùt caû veà thôøi ñieåm aùp duïng quaûn lyù, phöông thöùc quaûn lyù vaø noäi dung quaûn lyù. Tuy nhieân, do moät soá ñaëc thuø cuûa thò tröôøng naøy, ñaëc bieät laø do phöông thöùc ñònh giaù theo thoaû thuaän, giao dòch mua baùn phi taäp trung… neân cô cheá quaûn lyù khoù chaët cheõ nhö ñoái vôùi thò tröôøng taäp trung. Nhöôïc ñieåm naøy chæ ñöôïc khaéc phuïc thì thò tröôøng OTC ñöôïc phaùt trieån hieän ñaïi qua heä thoáng giao dòch ñieän töû trong moät vaøi thaäp nieân trôû laïi ñaây. b, Thò tröôøng OTC phaùt trieån töø giao dòch thuû coâng truyeàn thoáng ñeán giao dòch qua maïng maùy tính hieän ñaïi. Nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn treân, phöông thöùc giao dòch cuûa thò tröôøng OTC ñöôïc ñaëc tröng bôûi hình thöùc thoaû thuaän (thöông löôïng) giaù song phöông, giöõa moät beân mua vaø moät beân baùn chöùng khoaùn, maø khoâng baèng ñaáu giaù taäp trung giöõa nhieàu beân mua vaø nhieàu beân baùn nhö ñoái vôùi thò tröôøng taäp trung ôû caùc sôû giao dòch. Hình thöùc mua baùn naøy veà cô baûn vaãn ñöôïc duy trì cho ñeán nay, nhöng kyõ thuaät ñaøm phaùn, thöông löôïng vaø chia seõ thoâng tin ñaõ khoâng ngöøng ñöôïc phaùt trieån vaø hoøan thieän. Neáu nhö hình thöùc mua baùn nguyeân thuûy laø “thaúng qua quaày”, tröïc tieáp gaëp nhau “maët ñoái maët” thì tieáp ñoù laø thöông löôïng thoûa thuaän qua ñieän thoaïi vaø ñeán nay laø giao dòch qua maïng maùy tính ñieän töû dieän roäng. Cuõng chính vì ñaëc ñieåm naøy maø hieän nay thò tröôøng coøn coù teân goïi laø “thò tröôøng maïng” hay “thò tröôøng baùo gia ñieän töû cuûa caùc nhaø moâi giôùi giao dòch”. Söï buøng noå cuûa heä thoáng thò tröôøng OTC qua maïng maùy tính taïi nhieàu nöôùc treân theá giôùi ñöôïc khôûi ñaàu baèng söï ra ñôøi cuûa thò tröôøng Nasdaq Myõ naêm 1971, thay theá cho thò tröôøng OTC truyeàn thoáng giao dòch tröïc tieáp vaø qua ñieän thoaïi. Keå töø ñoù ñeán nay haøng loaït thò tröôøng OTC moâ hình Nasdaq ra ñôøi ôû caùc nöôùc vaø ñi vaøo hoaït 11 ñoäng. Con ñöôøng hình thaønh thò tröôøng OTC hieän ñaïi ôû caùc nöôùc cuõng khaùc nhau phuï thuoäc vaøo ñaëc thuø vaø ñieàu kieän töøng nöôùc. Ôû moät soá nöôùc phaùt trieån, thò tröôøng OTC hieän ñaïi ñöôïc hình thaønh töø caùc thò tröôøng OTC thuû coâng truyeàn thoáng nhö Myõ, Nhaät Baûn, Anh, Phaùp, Haøn Quoác…, trong khi moät soá nöôùc khaùc nhö caùc nöôùc ñang phaùt trieån thì thò tröôøng naøy ñöôïc hình thaønh môùi vaø hieän ñaïi hoùa ngay töø ñaàu nhö Thaùi Lan, Singapore, Malaysia, Ñaøi Loan… Cuõng keå töø ñoù thuaät ngöõ “thò tröôøng OTC” treân theá giôùi ñöôïc chuyeân duøng ñeå chæ thò tröôøng ñöôïc toå chöùc chaët cheõ, söû duïng kyõ thuaät vieãn thoâng hieän ñaïi, bao goàm moät maïng löôùi caùc toå chöùc trung gian moâi giôùi, töï doanh vaø taïo laäp thò tröôøng lieân keát vôùi nhau vaø lieân keát vôùi trung taâm quaûn lyù thoâng qua moät maïng maùy tính ñieän töû dieän roäng khaép caû nöôùc vaø thaäm chí quoác teá. Qua maïng ñieän töû dieän roäng naøy, caùc ñoái töôïng tham gia thò tröôøng nhö nhaø ñaàu tö, caùc coâng ty chöùng khoùan, caùc coâng ty phaùt haønh, caùc nhaø quaûn lyù, caùc toå chöùc hoã trôï thò tröôøng… coù theå chia seû (cung caáp vaø truy caäp) caùc thoâng tin caàn thieát. Ñaëc bieät laø qua maïng caùc coâng ty chöùng khoùan cuõng coù theå baùo giaù taäp trung, thöïc hieän ñaøm phaùn, thöông löôïng giaù vaø khoái löôïng giao dòch treân côû sôû giaù baùo toát nhaát, thoâng baùo keát quaû giao dòch cho trung taâm quaûn lyù, trung taâm thanh toùan buø tröø vaø löu kyù chöùng khoùan… Phöông thöùc giao dòch qua maïng naøy coù nhöõng lôïi theá sau: • Taïo ñieàu kieän cho caùc nhaø ñaàu tö tieáp caän thò tröôøng thuaän tieän, reû tieàn, nhanh choùng qua heä thoáng giao dòch maùy tính ñieän töû; • Taïo ñieàu kieän cho ngöôøi ñaàu tö thöïc hieän giao dòch vôùi thoâng tin thò tröôøng toái ña, do vaäy coù theå tìm ñöôïc giaù giao dòch toát nhaát; • TaïÏo ñieàu kieän cho ngöôøi ñaàu tö coù theå mua baùn chöùng khoùan baát kyø luùc naøo, baát kyø ôû ñaâu vaø vôùi baát kyø ñoái taùc naøo vaø tieán tôùi coù theå truy caäp thò tröôøng chöùng khoùan treân toøan theá giôùi; • Taïo ñieàu kieän cho caùc nhaø quaûn lyù thò tröôøng coù theå giaùm saùt toát thò tröôøng vaø caùc nhaø moâi giôùi, giao dòch chöùng khoùan coù theå hoaït ñoäng thuaän tieän. 12 Coù theå noùi, söï ra ñôøi cuûa maïng Internet vaø heä thoáng giao dòch ñieän töû ñaõ laøm thay ñoåi veà chaát cuûa giao dòch chöùng khoùan treân thò tröôøng OTC, taïo neân moät thò tröôøng coù giaù toát, coâng baèng, trung thöïc vaø hieäu quaûhôn haún thò tröôøng thuû coâng tröôùc ñoù. 1.2.2 Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa Thò tröôøng OTC hieän nay. Heä thoáng thò tröôøng OTC treân theá giôùi hieän nay chuû yeáu ñöôïc xaây döïng theo moâ hình thò tröôøng Nasdaq cuûa Myõ vaø mang nhöõng ñaëc ñieåm rieâng tuyø thuoäc vaøo ñieàu kieän vaø ñaëc thuø cuûa moãi nöôùc. Tuy nhieân coù theå khaùi quaùt moät soá ñaëc ñieåm cô baûn thoáng nhaát cuûa thi tröôøng OTC caùc nöôùc nhö sau: 1.2.2.1 Thò tröôøng OTC laø thò tröôøng coù cô cheá xaùc laäp giaù laø thöông löôïng (thoaû thuaän) giaù giöõa beân mua vaø beân baùn. Cô cheá ñònh giaù thoaû thuaän naøy taïo neân caùc ñoái taùc giao dòch cuûa thi tröôøng OTC luoân laø song phöông, chæ thoaû thuaän giöõa moät ngöôøi mua vaø moät ngöôøi baùn, khaùc vôùi thò tröôøng taäp trung luoân coù nhieàu ngöôøi mua vaø nhieàu ngöôøi baùn thoâng qua cô cheá taäp trung ñaáu leänh cuûa caùc nhaø ñaàu tö vôùi nhau. Vieäc thoaû thuaän giaù ñöôïc thöïc hieän giöõa caùc nhaø kinh doanh chöùng khoaùn vôùi khaùch haøng hoaëc giöõa caùc nhaø kinh doanh chöùng khoaùn vôùi nhau. Giaù ñöôïc hình thaønh qua thöông löôïng rieâng neân thöôøng phuï thuoäc vaøo töøng nhaø kinh doanh chöùng khoaùn vaø taïi moät thôøi ñieåm coù nhieàu möùc giaù ñöôïc hình thaønh, khaùc vôùi thò tröôøng sôû giao dòch do ñaáu giaù taäp trung neân chæ coù moät möùc giaù taïi moät thôøi ñieåm. Tuy nhieân vôùi cô cheá baùo giaù taäp trung qua maïng maùy tính ñieän töû nhö hieän nay vaø coù cô cheá caïnh tranh giaù coâng khai giöõa caùc nhaø kinh doanh chöùng khoaùn neân thöïc söï ngöôøi ñaàu tö chæ vieäc löïa choïn giaù toát nhaát trong caùc baùo giaù cuûa caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng vaø giaù ñöôïc hình thaønh khoâng cheânh leäch nhieàu so vôùi cô cheá ñaáu giaù, vì thöïc teá coù theå coi nhö ñaõ coù söï “ñaáu giaù” giöõa caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng. 1.2.2.2 Thò tröôøng OTC laø thò tröôøng coù hình thöùc toå chöùc giao dòch mua baùn phi taäp trung. 13 Thò tröôøng OTC dieãn ra taïi nhieàu ñòa ñieåm, ôû baát cöù nôi naøo coù theå thöông löôïng vaø xaùc laäp giaù giöõa beân mua vaø beân baùn. Neáu nhö ôû thò tröôøng sôû giao dòch, moïi giao dòch xaùc laäp giaù ñöôïc dieãn ra taïi moät ñaïi ñieåm taäp trung, taát caû leänh mua vaø baùn ñeàu ñöôïc taäp trung ñaáu giaù taïi sôû giao dòch, thì ôû thò tröôøng OTC, giao dòch ñònh giaù ñöôïc tieán haønh ôû baát kyø ñòa ñieåm thuaän lôïi naøo cuûa ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn. Vôùi vieäc aùp duïng kyõ thuaät giao dòch hieän ñaïi nhö hieän nay thì thuaät ngöõ “taäp trung” khoâng coøn duøng ñeå chæ ñòa ñieåm giöõa nhöõng ngöôøi mua vaø nhöõng ngöôøi baùn nhö tröôùc ñaây nöõa, maø chæ coøn duøng ñeå chæ ñòa ñieåm hay phöông thöùc xaùc laäp giaù cuûa thò tröôøng. Ñoái vôùi thò tröôøng OTC thì vieäc xaùc laäp giaù dieãn ra taïi raát nhieàu ñòa ñieåm khaùc nhau, thaäm chí coù theå laø moät ñòa ñieåm voâ hình qua phöông tieän thoâng tin, coøn ñoái vôùi thò tröôøng taäp trung thì ñòa ñieåm xaùc laäp giaù laø duy nhaát, ñoù laø taïi sôû giao dòch chöùng khoaùn. Chính vì ñaëc ñieåm naøy maø thò tröôøng OTC coøn ñöôïc goïi laø ‘thò tröôøng phi taäp trung”. 1.2.2.3 Thò tröôøng OTC laø thò tröôøng ñöôïc toå chöùc qua maïng maùy tính ñieän töû dieän roäng. Coù theå coi thò tröôøng OTC laø moät maïng maùy tính ñieän töû dieän roäng lieân keát taát caû caùc ñoái töôïng tham gia thò tröôøng töø caùc nhaø ñaàu tö, caùc coâng ty chöùng khoaùn, coâng ty phaùt haønh chöùng khoaùn, caùc toå chöùc hoã trôï thò tröôøng vaø caùc nhaø quaûn lyù… Thò tröôøng naøy vì vaäy coøn ñöôïc goïi laø “thò tröôøng maïng” hay “thò tröôøng baùo giaù ñieän töû cuûa caùc nhaø moâi giôùi giao dòch”. Maïng ñieän töû ñöôïc caùc ñoái töôïng tham gia thò tröôøng söû duïng ñeå ñaët leänh giao dòch, ñaøm phaùn thöông löôïng giaù, baùo giaù, truy caäp caùc thoâng tin veà giaù caû cuûa caùc ñoái töôïng khaùc, thoâng baùo vaø truy caäp caùc thoâng tin lieân quan ñeán thò tröôøng… Chính nhôø söû duïng kyõ thuaät hieän ñaïi naøy neân tuy thò tröôøng dieãn ra moät caùch phi taäp trung taïi raát nhieàu ñòa ñieåm khaùc nhau nhöng vaãn ñaûm baûo cho caùc ñoái töôïng tham gia thò tröôøng coù ñöôïc thoâng tin toái ña, tieän lôïi cho vieäc giao dòch, thoâng tin, ñoàng thôøi ñaûm baûo vieäc quaûn lyù thò tröôøng. Khaùc vôùi heä thoáng thò tröôøng taäp trung hieän nay, coù theå söû duïng maïng ñieän töû dieän roäng hoaëc khoâng, nhöng neáu coù söû duïng thì phaïm vi söû duïng haïn heïp hôn bao goàm söû duïng ñeå ñaët leänh giao dòch cuûa caùc nhaø ñaàu tö, truyeàn leänh giao dòch töø coâng 14 ty chöùng khoaùn vaøo sôû giao dòch ñeå khôùp leänh taäp trung vaø truyeàn phaùt caùc thoâng tin phuïc vuï thanh toaùn giao dòch, quaûn lyù thò tröôøng… Ñoái vôùi thò tröôøng OTC, chöùc naêng cuûa maïng ñöôïc khai thaùc söû duïng nhieàu hôn, tích cöïc hôn. Neáu nhö vai troø cuûa maïng ñieän töû ñoái vôùi thò tröôøng taäp trung chæ laøm bieán ñoåi chuû yeáu veà löôïng thì coù theå noùi vai troø cuûa maïng maùy tính ñoái vôùi thò tröôøng OTC ñaõ laøm bieán ñoåi veà chaát cuûa thò tröôøng, bieán thò tröôøng töø khoù coù khaû naêng quaûn lyù thaønh moät thò tröôøng coù theå quaûn lyù toát , bieán moät thò tröôøng hình thaønh nhieàu giaù khaùc nhau vaø cheânh leäch lôùn thaønh thò tröôøng coù caùc möùc giaù gaàn nhö nhau, töø moät thò tröôøng khoâng kieåm soaùt noåi thoâng tin vaø thoâng tin khoâng ñoái xöùng thaønh moät thò tröôøng coù thoâng tin ñaøy ñuû nhaát, nhanh nhaát… 1.2.2.4 Chöùng khoaùn giao dòch treân thò tröôøng OTC chuû yeáu laø cuûa caùc coâng ty vöøa vaø nhoû, coâng ty coâng ngheä cao, coâng ty môùi thaønh laäp nhöng coù tieàm naêng phaùt trieån toát…, toùm laïi laø chöùng khoaùn chöa ñuû tieâu chuaån nieâm yeát treân thò tröôøng sôû giao dòch, coù ñoä ruûi ro cao hôn so vôùi chöùng khoaùn treân thò tröôøng taäp trung. Ñoä ruûi ro thaáp cuûa chöùng khoaùn nieâm yeát taïi thò tröôøng taäp trung khoâng coù nghóa laø chaát löôïng cao hôn vaø cho laõi suaát cao hôn, ñoä ruûi ro ôû ñaây chæ theå hieän ôû möùc ñoä oån ñònh cuûa coâng ty phaùt haønh, ñaëc bieät laø khaû naêng cho laõi oån ñònh cuûa coâng ty do voán lôùn, hoaït ñoäng oån ñònh, khaû naêng cho laõi sôùm. Chöùng khoaùn coù ñoä ruûi ro cao hôn ôû ñaây theå hieän ôû möùc ñoä oån ñònh keùm hôn do voán nhoû, môùi ñi vaøo hoaït ñoäng hay hoaït ñoäng ôû nhöõng ngaønh ngheà môùi, ngaønh coâng ngheä cao ñoøi hoûi söû duïng chaát xaùm vaø coâng ngheä cao. Tuy nhieân, quy luaät thoâng thöôøng cho thaáy ñoä ruûi ro cao thöôøng cho laõi cao (high risk – high return), nhöõng chöùng khoaùn naøy tuy coù ñoä ruûi ro cao hôn nhöùng khaû naêng cho laõi thöôøng cao hôn. Tieâu chí ñeå chöùng khoaùn ñöôïc giao dòch treân thò tröôøng naøy thöôøng chæ caàn ñaûm baûo tính thanh khoaûn toái thieåu vaø ñaûm baûo coâng ty hoaït ñoäng nghieâm tuùc, khoâng löøa ñaûo. Ñoái vôùi moät soá thò tröôøng OTC treân theá giôùi nhö Myõ, ngöôøi ta coøn giao dòch chöùng khoaùn cuûa caùc coâng ty lôùn, coù ñoä ruûi ro thaáp, chaát löôïng cao, nhöng nhöõng tröôøng hôïp naøy ít phoå bieán. Ñaëc ñieåm naøy coù nguoàn goác lieân quan ñeán phöông thöùc 15 giao dòch thoaû thuaän cuûa thò tröôøng. Xuaát phaùt ñieåm cuûa giao dòch thoaû thuaän, tröïc tieáp khoâng qua trung gian cuûa caùc nhaø ñaàu tö ñaõ coù trình ñoä, hieåu bieát vaø töï mình ñaàu tö, cuõng chính vì vaäy maø hoï coù khaû naêng ñaùnh gía tieàm naêng cuûa nhöõng coâng ty coù ñoä ruûi ro cao, thöôøng cho laõi cao hôn so vôùi caùc coâng ty coù ñoä ruûi ro thaáp, oån ñònh. Chính vì vaäy maø vieäc giao dòch caùc loaïi chöùng khoaùn naøy gaén vôùi hình thöùc giao dòch thoaû thuaän. 1.2.2.5 Thò tröôøng OTC coù tham gia vaän haønh cuûa caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng. Heä thoáng caùc coâng ty chöùng khoaùn tham gia thò tröôøng naøy ngoaøi caùc nhaø moâi giôùi, töï doanh nhö ñoái vôùi thò tröôøng sôû giao dòch, coøn coù caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng coù nhieäm vuï lieân tuïc taïo tính thanh khoaûn cho thò tröôøng thoâng qua vieäc thöôøng xuyeân naém giöõ moät löôïng chöùng khoaùn nhaát ñònh maø hoï laøm taïo laäp thò tröôøng ñeå saün saøng mua baùn vôùi khaùch haøng vaø höôûng cheânh leäch giaù mua baùn. Ñaây laø moät ñaëc ñieåm raát ñaëc tröng cuûa thò tröôøng OTC. Caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng ñöôïc coi laø ñoäng löïc cuûa thò tröôøng naøy, hoï mua baùn chöùng khoaùn kieám lôøi vaø töï chòu ruûi ro. Hoï phaûi ñaêng kyù hoaït ñoäng vôùi caùc cô quan quaûn lyù chöùng khoaùn, coù nghóa vuï tuaân thuû caùc chuaån möïc cao veà kyõ thuaät nghieäp vuï cuõng nhö ñaïo ñöùc haønh ngheà. Ñeå ñöôïc laøm nhaø taïo laäp thò tröôøng cho moät loaïi chöùng khoaùn, caàn phaûi coù moät löôïng voán toái thieåu vaø luoân phaûi naém giöõ moät löôïng chöùng khoaùn nhaát ñònh, loaïi maø hoï laøm taïo laäp thò tröôøng ñeå lieân tuïc chaøo baùn vaø saün saøng mua loaïi chöùng khoaùn naøy treân thò tröôøng. Vieäc “taïo laäp” thò tröôøng ôû ñaây coù nghóa laø taïo tính thanh khoaûn, tính khaû maïi cho thò tröôøng, laøm cho thò tröôøng khoâng ngöøng hoaït ñoäng. Beân caïnh vieäc taïo laäp thò tröôøng, coøn coù maët caùc nhaø moâi giôùi cung caáp dòch vuï mua baùn chöùng khoaùn cho khaùch haøng, thu xeáp giao dòch cho khaùch haøng vaø höôûng phí moâi giôùi (hoa hoàng); caùc nhaø töï doanh cuõng mua baùn chöùng khoaùn cho chính mình ñeå höôûng cheânh leäch giaù nhöng hoï khoâng ñaêng kyù laøm nhaø taïo laäp thò tröôøng vaø khoâng phaûi tuaân thuû caùc quy ñònh nhö ñoái vôùi nhaø taïo laäp thò tröôøng. Moät nhaø khinh doanh chöùng khoaùn (töï doanh) khoâng ñöôïc pheùp cuøng moät luùc ñoùng hai vai troø ñeå vöøa höôûng phí dòch vuï moâi giôùi vöøa höôûng cheânh leäch giaù chöùng khoaùn, ngöôøi moâi giôùi 16 thöôøng phaûi coâng khai vôùi khaùch haøng vai troø cuûa mình vaø möùc phí hoa hoàng maø hoï thu trong khi ngöôøi taïo laäp thò tröôøng vaø töï doanh coâng boá vai troø cuûa mình nhöng khoâng caàn phaûi coâng boá möùc cheânh leäch giaù maø hoï höôûng. 1.2.2.6 Thò tröôøng OTC ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ ñeå ñaûm baûo lôïi ích cuûa moïi ñoái töôïng tham gia thò tröôøng, choáng nhöõng hoaït ñoäng laïm duïng thò tröôøng. Töông töï nhö heä thoáng thò tröôøng taäp trung (caùc sôû giao dòch), thò tröôøng OTC thöôøng ñöôïc toå chöùc quaûn lyù theo hai caáp, caáp quaûn lyù nhaø nöôùc vaø caáp töï quaûn. Caáp quaûn lyù nhaø nöôùc do cô quan quaûn lyù thò tröôøng chöùng khoùan noùi chung nhö Uûy ban chöùng khoùan tröïc tieáp quaûn lyù treân cô sôû luaät chöùng khoùan vaø caùc luaät lieân quan. Caáp töï quaûn chuû yeáu coù hai hình thöùc, do hieäp hoäi caùc nhaø nhaø giao dòch chöùng khoùan quaûn lyù (Myõ, Nasdaq Nhaät, Haøn Quoác, Thaùi Lan…) hoaëc do Sôû giao dòch ñoàng thôøi quaûn lyù (Anh, J-net Nhaät, Phaùp, Canada…). Hieäp hoäi hoaëc sôû giao dòch toå chöùc heä thoáng giao dòch vaø thoâng tin, vaän haønh heä thoáng, ban haønh caùc quy cheá töï quaûn ñeå thuaän lôïi cho vieäc giaùm saùt vaø ñaûm baûo thöïc hieän toát nhaát kyõ naêng nghieäp vuï vaø ñaïo ñöùc haønh ngheà cuûa thaønh vieân. Noäi dung, phöông thöùc vaø möùc ñoä quaûn lyù ôû moãi nöôùc coù khaùc nhau tuøy ñieàu kieän vaø ñaëc thuø cuûa töøng nöôùc nhöng ñeàu coù chung muïc tieâu laø ñaûm baûo söï oån ñònh vaø phaùt trieån cuûa thò tröôøng ñoàng thôøi baûo veä ngöôøi ñaàu tö. 1.2.2.7 Thò tröôøng OTC coù cô cheá thanh toaùn linh hoaït ña daïng giöõa ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn khaùc vôùi phöông thöùc thanh toùan buø tröø ña phöông thoáng nhaát nhö thò tröôøng taäp trung. Ñaëc ñieåm naøy cuõng xuaát phaùt töø cô cheá ñònh giaù thoûa thuaän giaù cuûa thò tröôøng, daãn ñeán vieäc thanh toaùn cuõng coù theå theo hình thöùc thoûa thuaän ñeå taïo thuaän lôïi cho caû beân mua laãn beân baùn chöùng khoaùn. Ñaëc bieät laø thôøi haïn vaø hình thöùc thanh toaùn raát linh hoaït. Thôøi haïn thanh toaùn treân thò tröôøng naøy khoâng coá ñònh maø raát ña daïng, coù 17 theå laø T+0, T+1, T+3, T+X… treân cuøng moät thò tröôøng, tuøy thuoäc vaøo söï thoûa thuaän giao dòch. Toùm laïi, thò tröôøng OTC hieän nay laø moät loaïi thò tröôøng chöùng khoaùn hieän ñaïi, giao dòch vaø quaûn lyù qua maïng maùy tinh ñieän töû, giao dòch chöùng khoùan khoâng ñöôïc nieâm yeát treân sôû giao dòch chöùng khoùan, coù söï quaûn lyù chaët cheõ cuûa Nhaø nöôùc vaø caùc toå chöùc töï quaûn, coù côù cheá xaùc laäp giaù chuû yeáu laø thöông löôïng giaù chöù khoâng qua ñaáu giaù taäp trung vaø coù söï tham gia cuûa caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng ñeå taïo tính thanh khoûan cho thò tröôøng. Thò tröôøng naøy khaùc haún vôùi thò tröôøng taäp trung (thò tröôøng sôû giao dòch) vaø coù öu theá hôn haún thò tröôøng OTC töï do laø moät loaïi hình thò tröôøng phi taäp trung khoâng chòu söï quaûn lyù cuûa baát kyø chuû theå naøo, hieän ñang toàn taïi ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi, trong ñoù coù Vieät Nam. 1.2.3 Phaân bieät thò tröôøng OTC vôùi thò tröôøng taäp trung. Thò tröôøng OTC luoân coù öu theá hôn thò tröôøng sôû giao dòch veà tính linh hoaït, thoâng thoaùng, tieän lôïi cho nhaø ñaàu tö trong vieäc tieáp caän thò tröôøng, tieát kieäm thôøi gian vaø chi phí giao dòch. Ñaëc bieät laø thò tröôøng OTC hieän ñaïi hieän nay coù theå ñaûm baûo cho moïi ñoái töôïng tham gia thò tröôøng coù theå tieáp caän thò tröôøng nhanh, thuaän tieän, chia seõ thoâng tin thò tröôøng toái ña, caùc nhaø quaûn lyù coù theå giaùm saùt toát thò tröôøng. Vôùi cô cheá vaän haønh cuûa caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng, luoân saün saøng mua baùn chöùng khoaùn baát kyø khi naøo neân tính thanh khoaûn cuûa thò tröôøng naøy thöôøng cao hôn so vôùi thò tröôøng taäp trung. Tuy nhieân thò tröôøng naøy ôû hình thaùi truyeàn thoáng thuû coâng coù nhöôïc ñieåm laø khoù quaûn lyù, khoù baûo veä ngöôøi ñaàu tö do hình thöùc giao dòch phi taäp trung. Ôû hình thaùi hieän ñaïi hieän nay, thò tröôøng coù ñaëc ñieåm coù theå coi laø ñieåm baát lôïi ñoái vôùi moät soá nöôùc, ñoù laø ñeå xaây döïng haï taàng kyõ thuaät phuø hôïp ñoøi hoûi phaûi chi phí lôùn, trình ñoä xaây döïng vaø khai thaùc söû duïng cao, neáu khoâng thò tröôøng seõ khoâng ñaûm baûo khaéc phuïc caùc maët yeáu ñaëc thuø cuûa noù laø khaû naêng giaùm saùt, quaûn lyù thò tröôøng ñeå ñaûm baûo hoaït ñoäng coâng baèng, coâng khai, oån ñònh vaø hieäu quaû cuûa thò tröôøng. Maët khaùc, do hình thöùc xaùc laäp giaù phi taäp trung neân taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh thöôøng coù nhieàu möùc giaù treân thò tröôøng, ñieàu naøy coù theå daãn ñeán vieäc xaùc laäp giaù khoâng coâng 18 baèng, nhöng vôùi cô cheá giao dòch maïng ñieän töû hieän nay thì nhöôïc ñieåm naøy seõ ñöôïc giaûm thieåu toái ña. Baûng 1.1: So saùnh thò tröôøng OTC vôùi thò tröôøng taäp trung Thò tröôøng OTC Thò tröôøng taäp trung Nhöõng ñieåm gioáng nhau: - Coù quaûn lyù nhaø nöôùc vaø ñöôïc toå chöùc chaët cheõ. - Do heä thoáng luaät chöùng khoùan ñieàu chænh. Nhöõng ñieåm khaùc nhau - Ñòa ñieåm xaùc laäp giaù phi taäp trung. - Thoûa thuaän (thöông löôïng) giaù. - Söû duïng maïng maùy tính ñieän töû ñeå giao dòch, thoâng tin vaø quaûn lyù. - Chöùc naêng chuû yeáu cuûa maïng ñieän töû laø thoâng tin, ñaøm phaùn thöông löôïng. - Giao dòch chöùng khoaùn khoâng ñöôïc nieâm yeát treân sôû giao dòch chöùng khoaùn. - Söû duïng heä thoáng caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng hoaït ñoäng theo phaùp luaät. - Cô cheá thanh toaùn ña daïng veà thôøi gian vaø hình thöùc. - Toå chöùc töï quaûn laø Hieäp hoäi hoaëc sôû giao dòch - Ñòa ñieåm xaùc laäp giaù taäp trung taïi sôû giao dòch. - Ñaáu giaù. - Coù theå söû duïng maïng. - Chöùc naêng chuû yeáu cuûa heä thoáng giao dòch laø nhaän leänh, khôùp leänh taäp trung, thoâng tin. - Giao dòch chöùng khoaùn ñöôïc nieâm yeát treân sôû giao dòch chöùng khoaùn. - Khoâng söû duïng heä thoáng caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng. - Moät cô cheá thanh toaùn buø tröø ña phöông thoáng nhaát coù thôøi haïn vaø hình thöùc xaùc ñònh. - Toå chöùc töï quaûn laø sôû giao dòch. So vôùi thò tröôøng OTC, thò tröôøng taäp trung do xuaát phaùt töø cô cheá ñaáu giaù taäp trung taïi moät ñòa ñieåm duy nhaát daãn ñeán öu ñieåm cuûa thò tröôøng laø chæ hình thaønh moät möùc giaù duy nhaát treân thò tröôøng taïi moät thôøi ñieåm vaø möùc giaù naøy ñöôïc hình thaønh theo phöông thöùc phaûn aùnh khaùch quan nhaát moái quan heä cung – caàu treân thò tröôøng. Cuõng chính vì cô cheá ñaáu giaù taäp trung naøy daãn ñeán vieäc giaùm saùt, quaûn lyù thò tröôøng ñôn giaûn vaø hieäu quaû hôn so vôùi thò tröôøng OTC. Tuy nhieân nhöôïc ñieåm cuûa thò tröôøng naøy so vôùi thò tröôøng OTC laø haïn cheá veà tính linh hoaït, tính tieän lôïi cho nhaø ñaàu tö, tính tieát kieäm thôøi gian vaø chi phí giao dòch. Ñeå thöïc hieän moät giao mua hoaëc baùn chöùng khoaùn, baét buoäc ngöôøi giao dòch vaãn phaûi traûi qua taát caû caùc khaâu: ñaët leänh, 19 truyeàn leänh vaøo sôû giao dòch, buø tröø giao dòch, thanh toaùn giao dòch…, vieäc thay ñoåi giaù caû vaø khoái löôïng mua baùn khoù thöïc hieän moät khi ñaõ ñaët leänh, ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc thò tröôøng coù cô sôû haï taàng keùm. 1.2.4 Vò trí, vai troø cuûa thò tröôøng OTC trong heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn. 1.2.4.1 Vò trí cuûa thò tröôøng OTC trong heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn. Trong heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn, thò tröôøng OTC luoân toàn taïi vaø phaùt trieån song phöông vôùi heä thoáng thò tröôøng taäp trung laø caùc sôû giao dòch. Thò tröôøng naøy laø moät boä phaän caáu thaønh khoâng theå thieáu ñöôïc cuûa heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn, coù vai troø rieâng vaø nhöõng ñaëc ñieåm öu vieät rieâng cuûa mình. Thò tröôøng OTC coù nhöõng chöùc naêng rieâng bieät cuûa mình, ñoù laø cung caáp thò tröôøng cho caùc loaïi chöùng khoaùn coù ñoä ruûi ro cao hôn nhö: chöùng khoaùn cuûa caùc coâng ty coù quy moâ voán vöøa vaø nhoû, coâng ty coâng ngheä cao, ngaønh ngheà môùi, coâng ty coù môùi thaønh laäp… vaø cung caáp cho thò tröôøng moät phöông thöùc giao dòch khaùc vôùi phöông thöùc cuûa thò tröôøng taäp trung. Chöùc naêng naøy khoâng laán aùt, thay theá cho chöùc naêng cuûa thò tröôøng taäp trung ñoù laø cung caáp thò tröôøng cho caùc chöùng khoaùn coù ñoä ruûi ro thaáp vaø phöông thöùc ñònh giaù baèng ñaáu giaù taäp trung. Neáu coù söï caïnh tranh giöõa hai loaïi thò tröôøng naøy thì chæ laø treân phöông dieän thu huùt ngöôøi ñaàu tö do chaát löôïng cung caáp dòch vuï. Chính vì vaäy thò tröôøng OTC chuû yeáu laø moät boä phaän hoã trôï cho thò tröôøng taäp trung chöù khoâng phaûi thay theá cho thò tröôøng taäp trung, vì moãi loaïi thò tröôøng coù ñaëc ñieåm rieâng taïo thaønh moät toång theå phuïc vuï ña daïng nhu caàu giao dòch chöùng khoaùn trong xaõ hoäi. Söï coù maët cuûa thò tröôøng OTC laøm hoaøn thieän heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn treân nhieàu phöông dieän. Cuøng vôùi thò tröôøng taäp trung taïo thaønh heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn hoaøn thieän veà quy moâ vaø chieàu saâu. 1.2.4.2 Vai troø cuûa thò tröôøng OTC Thò tröôøng OTC naèm trong heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn noùi rieâng vaø heä thoáng thò tröôøng taøi chính noùi chung, coù moät soá vai troø cô baûn sau: 20 a, Vai troø taïo thò tröôøng cho caùc chöùng khoaùn chöa nieâm yeát treân thò tröôøng taäp trung, hoaøn thieän moâi tröôøng huy ñoäng vaø phaân boå nguoàn voán cho caùc doanh nghieäp. Cuøng vôùi heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn taäp trung vaø toaøn heä thoáng thò tröôøng taøi chính noùi chung, thò tröôøng OTC coù vai troø lôùn trong vieäc taïo moät keânh huy ñoäng vaø phaân boå nguoàn voán daøi haïn cho neàn kinh teá, ñaëc bieät laø cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, doanh nghieäp coâng ngheä cao, ngaønh ngheà môùi, caùc doanh nghieäp môùi thaønh laäp…, chöa ñuû ñieàu kieän huy ñoäng voán treân thò tröôøng taäp trung. Thò tröôøng naøy laø moät thaønh toá cuûa heä thoáng thò tröôøng chöùng khoaùn, vôùi nhöõng ñaëc thuø rieâng coù cuûa mình noù goùp phaàn hoaøn thieän moâi tröôøng huy ñoäng vaø phaân boå nguoàn voán cho caùc doanh nghieäp. Vôùi ñaëc ñieåm cuûa loaïi hình chöùng khoaùn coù ñoä ruûi ro cao thì hình thöùc thò tröôøng OTC laø phuø hôïp hôn caû. Moät baèng chöùng roõ nhaát ñeå chöùng minh luaän ñieåm naøy chính laø söùc soáng cuûa thò tröôøng. Thò tröôøng OTC laø thò tröôøng hình thaønh laâu ñôøi nhaát vaø ngaøy caøng phaùt trieån hoaøn thieän. b, Vai troø hoaøn thieän moâi tröôøng ñaàu tö treân nhieàu phöông dieän. Söï coù maët vaø ngaøy caøng phaùt trieån cuûa thò tröôøng OTC goùp phaàn hoaøn thieän moâi tröôøng ñaàu tö treân caùc maët cô baûn sau: ¾ Thöù nhaát, taïo moâi tröôøng löu haønh cho ngaøy caøng nhieàu loaïi hình coâng cuï ñaàu tö, ñoù laø caùc loaïi hình chöùng khoaùn cuûa caùc coâng ty coù ñoä ruûi ro cao, haàu heát traùi phieáu chính phuû cuõng thöôøng ñöôïc mua baùn giao dòch treân thi tröôøng naøy. ¾ Môû roäng phöông thöùc ñaàu tö nhö phöông thöùc ñònh giaù mau baùn, phöông thöùc thanh toaùn, chuyeån giao chöùng khoaùn… Caùc phöông thöùc giao dòch treân thò tröôøng OTC ñöôïc coi laø linh hoaït, taï._.âng ngheä 22 Coâng ty Coå phaàn Gentraco noâng nghieäp 23 Coâng ty TNHH Nam Vieät Bình Thaïnh Thöông maïi 24 Coâng ty TNHH Tin Dung Taân Bình vaät lieäu xaây döïng 25 Coâng ty Döông Bieåu Vitranichart Quaän 1 xaêng ñaàu 26 DNTN Hieàn Phaùt Quaän 4 TMDV 27 Coâng ty TNHH Tröôøng Ngaân Quaän 4 TMDV 28 Coâng ty TNHH Vi Nam Taân Bình TB ngaønh nhöïa 29 Coâng ty Coå phaàn REE Taân Bình cô ñieän laïnh 30 Coâng ty Coå phaàn TMDV tö vaán ñaàu tö Quaän 1 Baát ñoäng saûn 31 Coâng ty Coå phaàn Vaän taûi vaø thueâ taøu Quaän 1 Haøng haûi 32 Coâng ty Coå phaàn Vaän taûi xaêng daàu ñöôøng thuyû Petrolimex Bình Thaïnh Haøng haûi 33 Coâng ty TNHH Human Capital VN Quaän 1 Nhaân löïc 34 Coâng ty Coå phaàn PTCN&DV Saùng Taïo Bình Thaïnh Phaùt trieån coâng ngheä iv 35 Coâng ty TNHH Netguard International Quaän 1 TB vaên phoøng 36 Coâng ty J5/BQP Quaän 1 XDTM 37 Coâng ty Sasco Taân Bình Vaän taûi HK 38 Coâng ty TNHH Vitis Quaän 1 Thöông maïi 39 Coâng ty Coå phaàn VTC Quaän 10 Vieãn thoâng 40 Coâng ty Taây Nam Taân Bình XNK 41 Coâng ty Coå phaàn Baûo hieåm Böu ñieän Quaän 3 baûo hieåm 42 Coâng ty TNHH Daphaco Quaän 12 TB ñieän 43 Coâng ty TNHH Brand Connections PR Phuù Nhuaän PR 44 Coâng ty HSBC Quaän 1 Ngaân haøng 45 Coâng ty TNHH In Vieät Bình Thaïnh In aán, quaûng caùo 46 Coâng ty Coå phaàn Licogi16 Phuù Nhuaän Ñaàu tö xaây döïng 47 Coâng ty TNHH Daâng Haø Taân Bình Vaät lieäu xaây döïng 48 Coâng ty TNHH Maét Roàng Taân Bình In aán, quaûng caùo 49 Coâng ty TNHH DMB Phuù Nhuaän In aán, quaûng caùo 50 Coâng ty TNHH Deá Meøn Quaän 3 In aán, quaûng caùo STT Teân coâng ty Ñòa ñieåm Ngaønh 51 Coâng ty TNHH Aán vaøng Taân Phuù In aán, quaûng caùo 52 Coâng ty TNHH Ñaát Roàng Taân Bình TMDV 53 Coâng ty TNHH Mai Dung Quaän 1 TMDV 54 Coâng ty TNHH Tín Nam Long Phuù Nhuaän Vieãn thoâng 55 Coâng ty Lieân doanh CampinaVN Bình Thaïnh Söõa, nöôùc giaûi khaùt 56 Coâng ty TNHH Nam Hoaøng Gia Quaän 11 XDTM 57 Coâng ty Coå phaàn Vinamilk Quaän 1 Söõa, nöôùc giaûi khaùt 58 Coâng ty Söûa chöõa maùy bay A41 Taân Bình KT haøng khoâng 59 Coâng ty Coå phaàn Sacombank Quaän 3 Ngaân haøng 60 Coâng ty Coå phaàn Toyota Ñoâng Saøi Goøn Quaän 2 KD oâtoâ 61 Coâng ty Toång coâng ty Beán Thaønh Quaän 1 TMDVSX 62 Coâng ty Coå phaàn Savico Quaän 1 TMDV 63 Coâng ty TNHH Kieân Nam Quaän 12 toång hôïp 64 Coâng ty TNHH Baûo Duy Quaän 1 TM giaáy, goã 65 Coâng ty Coå phaàn TRöø moái - khöû truøng Quaän 1 tröø moái, coân truøng 66 Coâng ty TNHH Phuù Thuaän Goø Vaâp TMDV 67 Coâng ty Vietcombank HCM Quaän 1 Ngaân haøng 68 Coâng ty TNHH Phan Nguyeân Taân Bình TB kyõ thuaät 69 Coâng ty TNHH Nhaät Quang Taân Quaän 10 TB coâng nghieäp 70 Coâng ty Coå phaàn Xaây laép III Quaän 4 TMDV xaây laép 71 Coâng ty TNHH Aâu Myõ ETS Taân Bình TB coâng nghieäp 72 Coâng ty TNHH Nguyeân Vónh Goø Vaâp TMDV xaây laép v 73 Coâng ty TNHH Minh Hoaøng Quaän 10 Dòch vuï thöông maïi 74 Coâng ty Lieân doanh Richmark Fund Management Quaän 1 ÑT Taøi chính 75 Coâng ty Coå phaàn Ñaàu tö XNK Chôï Lôùn Quaän 5 XNK 76 DNTN Cöûu Chaân Taân Phuù Thöông maïi 77 Coâng ty Coå phaàn Ñòa oác Taân Bình Taân Bình nhaø ñaát 78 Coâng ty TNHH Thieân Traïch Quaän 2 nhaø ñaát 79 Coâng ty Coå phaàn Gia Dö Quaän 8 May maëc 80 Coâng ty TNHH Gia THöøng Bình Taân May maëc 81 Coâng ty TNHH Tymes VN Quaän 1 Du lòch 82 Coâng ty TNHH Taân Vieãn Döông Quaän 10 Dòch vuï thöông maïi 83 DNTN Lystravel Quaän 1 Du lòch 84 Coâng ty TNHH Cung Vieät Quaän 7 XNK 85 Coâng ty TNHH Song Long Quaän 10 In aán, thieát keá 86 DNTN Leâ Phong Quaän 1 Du lòch 87 DNTN Duõng Tieán vaø coäng söï Bình Taân nhaø ñaát 88 Coâng ty Lieân doanh Kosvida Thuû Ñöùc SX noâng döôïc 89 Coâng ty TNHH Creatis Quaän 1 TK kieán truùc 90 Coâng ty Coå phaàn Vipesco Quaän 1 Thuoác baûo veä thöïc phaåm 91 Coâng ty Beán Thaønh Quaän 1 Du lòch 92 Coâng ty TNHH Minh Haø TND Taân Phuù TMDVXD 93 Coâng ty Coå phaàn Sôn Kim Quaän 1 May maëc 94 Coâng ty Vinaceglass Quaän 1 Saønh söù thuyû tinh 95 Coâng ty TNHH Döôïc phaåm Ñoâ Thaønh Bình Taân Döôïc phaåm 96 Coâng ty TNHH Kieán Thaønh Quaän 6 Baát ñoäng saûn 97 Coâng ty TNHH Vaïn Thònh Phaùt Quaän 1 Dòch vuï thöông maïi 98 Coâng ty Coå phaàn Baïch Ñaèng 4 Bình Thaïnh Ñaàu tö xaây döïng 99 Coâng ty Lieân doanh Duïng cuï Y teá Linh Trung y teá 100 Coâng ty Phuù Thuaän Bình Thaïnh Thuyû saûn 101 Coâng ty TNHH Vieät Xanh Thuû Ñöùc xöû lyù MT 102 Coâng ty TNHH Minh Thaønh Quaän 7 Toång hôïp 103 Coâng ty Coå phaàn QC Thôøi Ñaïi Quaän 1 Quaûng caùo STT Teân coâng ty Ñòa ñieåm Ngaønh 104 Coâng ty TNHH Lieân Ngaân Sôn Taân Bình Quaûng caùo 105 Coâng ty TNHH Phöông Thaùi Hoàng Phuù Nhuaän Quaûng caùo 106 Coâng ty Coå phaàn C&P Taân Bình TB vaên phoøng 107 Coâng ty TNHH Kyõ ngheä Thôøi Ñaïi Quaän 1 In aán, thieát keá vi 108 Coâng ty TNHH AÙnh Tuyeát Goø Vaâp Thöông maïi 109 Coâng ty TNHH A.C.D Quaän 10 TT noäi thaát 110 Coâng ty TNHH Phuùc Thònh Quaän 11 Ñaàu tö xaây döïng 111 Coâng ty TNHH Minh Phaùt Goø Vaâp Quaûng caùo 112 Coâng ty TNHH Tyû leä vaøng Bình Thaïnh Thieát keá xaây döïng 113 Coâng ty Cô ñieän Thuû Ñöùc Thuû Ñöùc KD,SX thieát bò ñieän 114 Coâng ty Truyeàn taûi ñieän 4 Thuû Ñöùc ñieän löïc 115 Coâng ty TNHH AAA Quaän 4 Giao nhaän vaän taûi 116 Coâng ty Coå phaàn Haøng Haûi Haø Noäi Quaän 1 Haøng haûi 117 Coâng ty TNHH Hieàn Vy Quaän 1 myõ phaåm 118 Coâng ty TNHH Tröôøng Kha Quaän 10 Noäi thaát 119 Coâng ty TNHH An Nhieân Bình Thaïnh TMDV 120 Coâng ty Coå phaàn Ñieän Quang Quaän 1 TB ñieän 121 Coâng ty Metecno Quaän 3 SX taám lôïp 122 Coâng ty TNHH Quang Minh Taân Bình TT noäi thaát 123 Coâng ty Coå phaàn Vieät Trung Bình Thaïnh Thuoác baûo veä thöïc phaåm 124 Coâng ty TNHH Kyõ Thöông Phuù Nhuaän Thöông maïi 125 Coâng ty TNHH Thaønh Long Taân Bình In aán 126 Coâng ty Lieân doanh Vinasiam Taân Bình SXKD xe maùy 127 Coâng ty TNHH AÙi Nhaân Quaän 1 maùy tính 128 Coâng ty TNHH Caùnh Dieàu VAØng Phuù Nhuaän In aán, quaûng caùo 129 Coâng ty Coå phaàn c Thaønh Goø Vaâp Cheá bieán goã 130 Coâng ty Yueh Hsiang KCN Ñoàng An Cheá bieán goã 131 Coâng ty TNHH Phöông Giang Hoùc Moân Cheá bieán goã 132 Coâng ty Scansia Pacific KCN Soùng Thaàn Cheá bieán goã 133 Coâng ty TNHH Huy Haø Quaän 9 Cheá bieán goã 134 Coâng ty TNHH Neùt Vieät Taân Phuù TT noäi thaát 135 Coâng ty TNHH Thuøy Döông Bình Thaïnh thöïc phaåm 136 Coâng ty TNHH East waterfall Taân Bình thöïc phaåm 137 Coâng ty TNHH Minh Phaïm vaø Anh em Phuù Nhuaän MMTB thöïc phaåm 138 Coâng ty TNHH A&V Taân Bình Ñieän gia duïng 139 Coâng ty Coå phaàn XNK Xaây döïng Vieät Nam Quaän 1 Ñaàu tö xaây döïng 140 Coâng ty TNHH Kieåm toùan vaø tö vaán CA&A Phuù Nhuaän kieåm toùan 141 Coâng ty Saigontourist Quaän 1 Du lòch, khaùch saïn 142 Coâng ty TNHH Phaùt Taøi Quaän 6 In aán 143 Coâng ty Coå phaàn An Laïc Quaän 6 In aán 144 Coâng ty Coå phaàn In Toång hôïp Liksin Quaän 6 In aán vii 145 Xí nghieäp In bao bì giaáy Liksin Quaän 6 In aán 146 Coâng ty TNHH Kyõ ngheä Goã Tröôøng Thaønh Bình Thaïnh Cheá bieán goã 147 Coâng ty TNHH VITA Quaän 1 haøng thuû coâng myõ ngheä 148 Coâng ty TNHH Thieân Höông Bình Thaïnh Cheá bieán goã 149 Coâng ty Coå phaàn ASC Quaän 3 XNK ñoà goã, noäi thaát 150 Coâng ty TNHH Tröôøng Tieàn Bình Thaïnh XD-TM Phụ lục 3a: KẾT QUẢ EFA LẦN I Total Variance Explained Fact or Initial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Loadings Rotation Sums of Squared Loadings( a) Total % of Variance Cumulative % Total % of Variance Cumulative % Total 1 8.083 19.245 19.245 7.638 18.185 18.185 4.304 2 3.613 8.601 27.847 3.183 7.579 25.763 4.482 3 3.021 7.194 35.040 2.728 6.496 32.259 4.097 4 2.379 5.664 40.704 2.016 4.801 37.060 4.695 5 2.010 4.787 45.491 1.610 3.834 40.894 3.079 6 1.975 4.703 50.193 1.577 3.755 44.649 2.366 7 1.723 4.103 54.297 1.256 2.991 47.640 2.441 8 1.535 3.654 57.951 1.127 2.682 50.322 2.427 9 1.439 3.427 61.378 .930 2.214 52.536 2.803 10 1.222 2.910 64.288 .771 1.835 54.371 2.497 11 1.115 2.656 66.944 .741 1.764 56.135 2.695 12 .976 2.324 69.268 13 .868 2.066 71.334 14 .845 2.012 73.346 15 .808 1.924 75.270 16 .770 1.832 77.102 17 .761 1.811 78.913 18 .640 1.524 80.438 19 .624 1.485 81.922 20 .590 1.405 83.328 21 .560 1.334 84.662 22 .529 1.261 85.922 23 .516 1.230 87.152 24 .499 1.189 88.341 25 .496 1.182 89.522 26 .449 1.070 90.592 27 .429 1.022 91.614 28 .415 .988 92.602 29 .362 .861 93.464 30 .354 .843 94.307 viii 31 .326 .776 95.082 32 .292 .695 95.777 33 .274 .652 96.429 34 .266 .633 97.062 35 .235 .560 97.622 36 .227 .540 98.161 37 .201 .478 98.639 38 .167 .398 99.037 39 .151 .359 99.396 40 .131 .312 99.708 41 .097 .230 99.938 42 .026 .062 100.000 Extraction Method: Principal Axis Factoring. a When factors are correlated, sums of squared loadings cannot be added to obtain a total variance. Pattern Matrix(a) Factor 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 SDNV5 .796 .072 -.070 .000 .022 -.119 -.052 .111 -.031 -.112 .026 SDNV6 .770 -.063 .011 .028 .089 .031 -.055 .131 -.072 -.046 -.004 MTCV3 .581 .070 -.008 .054 .004 -.100 .138 .223 -.019 .147 -.053 SDNV4 .561 .096 -.132 -.141 - 3.73E- 005 .053 .058 .032 .240 -.072 .139 SDNV1 .432 .027 .013 .036 -.095 .034 .023 -.096 .270 -.044 .142 MTCV1 .393 -.078 .140 .113 -.023 .179 .050 .390 -.147 .100 -.122 YTNB4 .080 .891 .081 -.005 .048 -.019 -.037 .078 -.192 -.032 -.145 YTNB3 .152 .592 .176 -.137 .220 .061 -.079 -.190 -.121 .201 .022 YTNB6 -.021 .562 -.001 -.080 -.029 -.020 .127 .123 .121 .004 .198 YTNB7 .017 .523 -.005 .057 .021 .025 -.088 .024 .016 .166 .060 YTNB5 .052 .484 -.129 .003 -.035 -.204 -.063 .307 .083 .037 .053 YTNB2 -.198 .484 .038 .428 -.143 .076 .003 .116 .046 .004 .009 NCVDH 8 -.028 .025 .745 .010 -.074 .056 4.34E- 005 .062 .197 -.086 -.085 NCVDH 7 -.159 .070 .709 -.116 .031 .044 .058 .313 -.257 .140 -.019 NCVDH 6 -.042 -.144 .683 -.102 .006 -.078 .465 -.017 -.043 .004 .055 NCVDH 2 .071 .290 .498 .085 .064 -.027 .070 -.055 -.106 -.097 .007 NCVDH 3 .264 -.078 .360 .326 -.083 -.006 -.200 -.021 .088 -.074 .098 THOTC 3 .034 -.077 -.134 .849 .010 -.046 .090 .012 -.241 -.136 -.014 THOTC 2 -.017 .028 .035 .703 -.036 -.059 .131 -.033 .030 .082 -.047 THOTC 1 .030 .117 .295 .576 -.034 .144 -.083 -.147 -.038 -.115 .033 THOTC 4 -.001 -.011 .010 .523 .076 .042 -.172 -.404 -.096 .144 -.001 YTNB1 -.116 .249 -.148 .404 .201 .040 .090 .057 .242 .013 -.161 YTMT3 .118 .048 .043 -.066 .791 -.009 .082 -.127 .141 -.167 -.045 ix YTMT4 .096 .084 -.143 -.059 .732 .021 - 5.13E- 005 -.027 .001 .024 -.039 YTMT1 -.196 .096 .011 .133 .635 .013 .012 .107 .073 -.067 .159 YTMT2 -.051 -.208 .097 -.020 .578 -.051 -.285 .310 .050 .046 .134 YTMT5 .019 -.125 .092 .308 .414 -.100 .189 -.077 .201 .092 -.082 SDNV8 -.048 -.030 .043 -.027 -.005 .987 -.005 .077 .084 -.029 .096 SDNV7 -.022 -.018 -.008 .014 -.012 .972 -.064 .156 .043 -.011 .066 NCVDH 5 -.047 -.120 .343 .080 - 5.28E- 005 -.041 .738 .059 .037 -.034 .022 NCVDH 4 .082 .076 -.106 .089 .036 -.008 .673 .118 -.213 -.005 .229 MTCV4 .179 .157 .131 -.280 -.020 .183 .075 .642 .109 -.089 -.233 MTCV2 .200 .020 -.101 .314 -.008 .092 .054 .434 -.110 .055 -.008 NCVDH 1 -.093 .144 .314 .043 .024 .020 .168 .338 .146 -.042 .037 NCVDH 9 .216 .022 .201 .146 -.093 -.209 -.128 .318 .258 .029 .042 UDOTC 1 .143 -.141 .020 -.124 .086 .073 -.013 .086 .731 .188 -.003 SDNV3 -.148 .081 .010 -.161 .133 .014 -.215 .063 .480 -.062 -.072 UDOTC 4 .093 -.138 -.062 .140 .006 .141 .092 -.066 .337 .278 -.128 UDOTC 2 -.079 .201 .163 -.098 -.153 -.115 -.063 -.200 .136 .752 .059 UDOTC 3 -.064 .059 -.256 -.002 .010 .049 .010 .139 .085 .690 .058 SDNV2 .102 .023 .036 -.028 .027 .036 .109 -.162 -.111 .022 .783 MTCV5 .023 .015 -.077 -.060 .023 .142 .135 -.141 -.001 .078 .620 Alpha .801 .811 .764 .708 .786 .978 .739 .652 .468 .669 .635 Extraction Method: Principal Axis Factoring. Rotation Method: Promax with Kaiser Normalization. a Rotation converged in 9 iterations. x Phụ lục 3b: KẾT QUẢ EFA LẦN II Total Variance Explained Initial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Loadings Rotation Sums of Square d Loading s(a) Fact or Total % of Variance Cumulative % Total % of Variance Cumulative % Total 1 7.184 19.417 19.417 6.742 18.222 18.222 4.024 2 3.377 9.128 28.545 2.958 7.994 26.216 4.494 3 2.839 7.674 36.219 2.571 6.948 33.164 3.454 4 2.320 6.269 42.488 1.943 5.253 38.417 2.869 5 1.968 5.319 47.807 1.564 4.226 42.643 3.689 6 1.889 5.106 52.913 1.459 3.944 46.587 2.391 7 1.602 4.331 57.243 1.146 3.097 49.683 1.739 8 1.463 3.954 61.198 1.036 2.800 52.483 2.662 9 1.246 3.368 64.565 .807 2.180 54.663 2.531 10 1.105 2.985 67.551 .698 1.887 56.550 1.715 11 .981 2.650 70.201 12 .877 2.370 72.571 13 .802 2.168 74.739 14 .757 2.045 76.784 15 .730 1.974 78.758 16 .696 1.880 80.639 17 .613 1.656 82.294 18 .572 1.545 83.840 19 .549 1.484 85.324 20 .535 1.445 86.770 21 .509 1.375 88.145 22 .481 1.300 89.445 23 .431 1.164 90.609 24 .421 1.138 91.746 25 .386 1.044 92.790 26 .366 .989 93.779 27 .352 .951 94.730 28 .311 .842 95.572 29 .282 .762 96.333 30 .272 .735 97.068 31 .251 .678 97.746 32 .230 .621 98.367 33 .175 .473 98.840 34 .160 .431 99.272 35 .143 .387 99.659 36 .100 .269 99.928 37 .027 .072 100.000 Extraction Method: Principal Axis Factoring. xi a When factors are correlated, sums of squared loadings cannot be added to obtain a total variance. Pattern Matrix(a) Factor 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 SDNV5 .804 .027 -.010 -.051 .006 -.139 .161 -.072 -.083 .022 SDNV6 .783 -.180 .054 .051 .054 -.002 .266 .002 -.105 .013 SDNV4 .575 .166 -.001 -.154 -.077 .096 -.049 -.083 .081 .095 MTCV3 .562 .051 -.011 .024 .050 -.110 .308 .118 .107 .002 SDNV1 .463 .082 -.091 -.040 .119 .088 -.132 -.008 .089 .065 YTNB4 .066 .751 .021 .232 -.092 -.113 .068 .011 -.143 -.080 YTNB6 -.024 .717 -.024 .019 -.059 -.009 -.014 -.057 .141 .171 YTNB5 .045 .618 -.018 -.136 .026 -.206 .191 .023 -.016 .000 YTNB2 -.180 .533 -.155 .083 .415 .047 .113 .014 .013 -.002 YTNB7 .017 .523 .027 .030 .045 .016 .022 .160 -.108 .048 YTNB3 .154 .412 .200 .273 -.147 .019 -.116 .211 -.204 .083 YTMT3 .112 -.030 .849 .083 -.103 -.009 -.173 -.128 .078 -.068 YTMT4 .051 -.007 .774 -.083 -.139 - 3.09E -005 .011 .019 -.040 -.022 YTMT1 -.202 .127 .672 .022 .152 -.001 .085 -.091 .003 .157 YTMT2 -.104 -.061 .602 .002 .074 -.002 .293 -.044 -.195 .085 YTMT5 .027 -.146 .451 .083 .323 -.078 -.016 .105 .219 -.067 NCVD H7 -.221 .084 .034 .711 -.087 .036 .398 .104 .104 -.009 NCVD H6 -.019 -.179 .000 .681 -.060 -.056 -.019 .048 .517 .062 NCVD H8 -.021 .104 -.045 .626 .142 .131 .005 -.052 .139 -.133 NCVD H2 .101 .249 .034 .572 .138 -.041 -.052 -.121 -.013 .046 THOTC 2 .030 .033 -.062 .059 .722 -.070 .085 .056 .080 -.008 THOTC 3 .058 -.094 -.034 -.061 .713 -.108 .196 -.163 -.004 .026 THOTC 1 .083 .083 -.061 .307 .587 .139 -.052 -.093 -.123 .010 THOTC 4 .020 -.119 .058 .046 .475 .034 -.182 .111 -.270 .041 YTNB1 -.083 .246 .228 -.130 .377 .031 .022 .067 .115 -.171 SDNV8 -.039 -.113 -.006 .059 -.053 .998 .090 -.020 -.022 .081 SDNV7 -.019 -.104 -.016 .018 -.014 .950 .191 -.011 -.095 .062 UDOT C1 .157 .070 .176 -.165 .090 .202 -.067 .180 .175 -.108 MTCV1 .364 -.150 -.040 .167 .081 .142 .539 .123 .048 -.092 MTCV2 .153 .115 -.010 -.083 .259 .070 .515 -.046 .035 .032 MTCV4 .113 .310 .010 .114 -.252 .194 .493 -.170 .133 -.211 UDOT C2 -.023 .077 -.144 .103 -.048 -.073 -.128 .950 -.009 .003 UDOT -.067 .109 .059 -.296 -.009 .092 .208 .557 .007 .065 xii C3 NCVD H5 -.037 -.117 -.002 .389 .026 -.045 .042 -.001 .797 .045 NCVD H4 .084 .039 .001 .037 -.052 -.081 .166 -.023 .567 .288 SDNV2 .109 .074 .008 .036 .019 .029 -.081 .003 .113 .716 MTCV5 .038 .063 .023 -.095 -.029 .153 -.112 .045 .126 .586 Extraction Method: Principal Axis Factoring. Rotation Method: Promax with Kaiser Normalization. a Rotation converged in 14 iterations. Phụ lục 3c: KẾT QUẢ EFA LẦN III Total Variance Explained Fact or Initial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Loadings Rotation Sums of Squared Loadings (a) Total % of Variance Cumulative % Total % of Variance Cumulative % Total 1 7.046 19.573 19.573 6.609 18.358 18.358 3.911 2 3.340 9.278 28.852 2.928 8.133 26.491 4.284 3 2.786 7.740 36.592 2.535 7.041 33.532 3.223 4 2.293 6.369 42.960 1.911 5.309 38.842 3.145 5 1.959 5.442 48.402 1.550 4.307 43.149 3.563 6 1.889 5.247 53.649 1.464 4.067 47.216 2.282 7 1.558 4.329 57.978 1.113 3.093 50.308 2.636 8 1.463 4.064 62.042 1.038 2.884 53.192 1.807 9 1.169 3.248 65.290 .783 2.176 55.368 2.430 10 1.088 3.022 68.312 .665 1.847 57.215 1.994 11 .878 2.439 70.751 12 .865 2.402 73.153 13 .792 2.200 75.353 14 .755 2.098 77.450 15 .698 1.939 79.390 16 .648 1.801 81.191 17 .608 1.688 82.879 18 .568 1.579 84.458 19 .543 1.508 85.966 20 .510 1.416 87.382 21 .505 1.402 88.785 22 .466 1.293 90.078 23 .421 1.169 91.247 24 .404 1.122 92.369 25 .369 1.024 93.394 26 .357 .992 94.386 27 .319 .887 95.273 28 .311 .864 96.137 29 .279 .775 96.913 xiii 30 .266 .739 97.652 31 .233 .647 98.299 32 .180 .501 98.800 33 .162 .451 99.251 34 .143 .398 99.649 35 .100 .277 99.926 36 .027 .074 100.000 Extraction Method: Principal Axis Factoring. a When factors are correlated, sums of squared loadings cannot be added to obtain a total variance. Pattern Matrix(a) Factor 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 SDNV5 .806 .033 .001 -.056 -.002 -.126 -.063 .123 -.066 .012 SDNV6 .795 -.173 .046 .054 .043 -.003 -.096 .214 .007 .013 MTCV3 .570 .056 -.002 .001 .051 -.091 .133 .257 .131 -.026 SDNV4 .547 .166 .032 -.161 -.037 .096 .060 -.044 -.097 .124 SDNV1 .440 .084 -.057 -.046 .153 .085 .051 -.137 -.028 .106 YTNB4 .064 .751 .037 .205 -.112 -.087 -.085 .082 .035 -.125 YTNB6 -.036 .693 -.010 .012 -.036 -.007 .122 .027 -.061 .184 YTNB5 .041 .588 -.032 -.111 .047 -.209 -.043 .224 .008 .034 YTNB7 .019 .518 .034 .018 .043 .029 -.076 .021 .177 .029 YTNB2 -.178 .517 -.146 .079 .414 .053 .024 .114 .025 -.014 YTNB3 .158 .422 .210 .244 -.175 .036 -.143 -.126 .242 .040 YTMT3 .106 .003 .872 .028 -.076 .028 .101 -.157 -.122 -.088 YTMT4 .059 .016 .779 -.125 -.132 .034 .017 .013 .048 -.068 YTMT1 -.188 .116 .624 .040 .152 -.012 -.014 .120 -.083 .164 YTMT2 -.084 -.105 .534 .083 .067 -.061 -.272 .362 -.059 .157 YTMT5 .032 -.125 .456 .047 .352 -.053 .206 -.041 .104 -.068 NCVD H7 -.201 .060 -.026 .742 -.118 -.008 .057 .416 .098 .010 NCVD H8 -.032 .099 -.050 .641 .150 .095 .060 .031 -.086 - .078 NCVD H6 -.021 -.166 .009 .635 -.053 -.055 .467 -.032 .031 .062 NCVD H2 .100 .240 .028 .571 .108 -.054 -.029 -.037 -.117 .051 THOTC 2 .040 .027 -.061 .060 .723 -.062 .069 .043 .060 - .007 THOTC 3 .079 -.104 -.044 -.051 .681 -.097 .017 .152 -.132 - .006 THOTC 1 .088 .077 -.061 .320 .566 .124 -.139 -.067 -.088 .024 xiv THOTC 4 .032 -.113 .058 .050 .440 .038 -.232 -.220 .140 .018 YTNB1 -.086 .260 .260 -.172 .417 .068 .133 .007 .073 -.185 SDNV8 -.037 -.086 .022 .026 -.043 .984 .008 .077 -.003 .059 SDNV7 -.010 -.082 .000 -.004 -.012 .934 -.060 .174 .010 .037 NCVD H5 -.050 -.096 .046 .302 .067 -.009 .781 .012 -.007 .008 NCVD H4 .080 .048 .032 -.040 -.051 -.035 .637 .126 .012 .204 MTCV4 .111 .296 -.001 .120 -.214 .176 .089 .528 -.194 -.174 MTCV2 .173 .098 -.036 -.068 .252 .064 .045 .490 -.031 .016 MTCV1 .384 -.146 -.059 .165 .073 .135 .057 .487 .129 -.107 UDOT C2 -.022 .113 -.122 .070 -.016 -.050 -.007 -.184 .869 .020 UDOT C3 -.054 .106 .053 -.309 .015 .104 .037 .168 .572 .052 SDNV2 .118 .043 -.036 .076 -.022 -.009 .090 -.077 .015 .720 MTCV5 .038 .045 -.003 -.065 -.048 .119 .108 -.101 .051 .585 alpha .764 .811 .786 .768 .708 .978 .739 .630 .669 .635 Extraction Method: Principal Axis Factoring. Rotation Method: Promax with Kaiser Normalization. a Rotation converged in 11 iterations. Phụ lục 4a: KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNHCRONBACH ALPHA CHO 11 NHÂN TỐ SAU EFA LẦN I Scale Mean if Item Deleted Scale Variance if Item Deleted Corrected Item-Total Correlation Cronbach 's Alpha if Item Deleted Cronbach's Alpha SDNV5 13.31 15.317 .647 .748 SDNV6 13.61 16.427 .697 .744 .801 MTCV3 13.03 15.885 .636 .752 SDNV4 12.79 16.152 .490 .789 SDNV1 13.43 16.972 .456 .794 MTCV1 13.41 17.734 .460 .791 YTNB2 19.87 9.982 .492 .801 YTNB3 19.80 10.483 .540 .788 YTNB4 19.97 9.207 .702 .750 .811 YTNB5 19.94 10.446 .505 .795 YTNB6 19.95 9.554 .623 .769 YTNB7 19.77 10.056 .578 .780 NCVDH 2 13.48 12.332 .538 .721 NCVDH 3 14.13 12.613 .395 .768 NCVDH 6 13.81 11.835 .522 .725 .764 xv NCVDH 7 13.95 11.226 .552 .714 NCVDH 8 13.64 10.594 .670 .669 THOTC 1 14.62 8.694 .500 .645 THOTC 2 14.74 7.952 .636 .583 THOTC 3 14.95 8.185 .484 .655 .708 THOTC 4 14.31 9.946 .330 .712 YTNB1 14.11 10.391 .402 .686 YTMT1 15.13 6.922 .641 .722 YTMT2 15.19 7.092 .476 .778 YTMT3 15.10 6.601 .642 .719 .786 YTMT4 14.97 6.845 .617 .729 YTMT5 14.97 7.791 .457 .778 SDNV7 3.19 1.925 .957 .(a) .978 SDNV8 3.18 1.988 .957 .(a) NCVDH 4 3.35 1.288 .587 .(a) .739 NCVDH 5 3.55 1.417 .587 .(a) NCVDH 1 8.74 6.878 .440 .578 NCVDH 9 8.71 6.260 .476 .552 .652 MTCV2 9.20 7.047 .431 .584 MTCV4 9.83 7.594 .383 .615 UDOTC 1 7.35 1.814 .389 .189 .468 UDOTC 4 7.43 2.287 .294 .376 SDNV3 7.32 1.897 .212 .536 UDOTC 2 3.74 .704 .504 .(a) .669 UDOTC 3 3.78 .616 .504 .(a) SDNV2 4.13 .702 .499 .(a) .635 MTCV5 3.82 1.504 .499 .(a) xvi Phụ lục 4a: KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNH CRONBACH ALPHA CHO 10 NHÂN TỐ SAU EFA LẦN III Scale Mean if Item Deleted Scale Variance if Item Deleted Corrected Item-Total Correlation Cronbach 's Alpha if Item Deleted Cronbach's Alpha SDNV5 7.68 6.219 .656 .654 SDNV6 7.98 7.228 .656 .669 .764 SDNV1 7.80 7.651 .385 .804 MTCV3 7.40 6.832 .595 .691 YTNB2 19.87 9.982 .492 .801 YTNB3 19.80 10.483 .540 .788 YTNB4 19.97 9.207 .702 .750 .811 YTNB5 19.94 10.446 .505 .795 YTNB6 19.95 9.554 .623 .769 YTNB7 19.77 10.056 .578 .780 YTMT1 15.13 6.922 .641 .722 YTMT2 15.19 7.092 .476 .778 YTMT3 15.10 6.601 .642 .719 .786 YTMT4 14.97 6.845 .617 .729 YTMT5 14.97 7.791 .457 .778 NCVDH2 10.36 8.245 .558 .721 NCVDH6 10.69 7.787 .546 .725 .768 NCVDH7 10.83 7.308 .570 .713 NCVDH8 10.52 7.231 .608 .691 THOTC1 14.62 8.694 .500 .645 THOTC2 14.74 7.952 .636 .583 THOTC3 14.95 8.185 .484 .655 .708 THOTC4 14.31 9.946 .330 .712 YTNB1 14.11 10.391 .402 .686 SDNV7 3.19 1.925 .957 .(a) .978 SDNV8 3.18 1.988 .957 .(a) NCVDH4 3.35 1.288 .587 .(a) .739 NCVDH5 3.55 1.417 .587 .(a) MTCV1 5.29 3.376 .464 .501 MTCV2 4.84 3.048 .433 .543 .630 MTCV4 5.47 3.311 .424 .552 UDOTC2 3.74 .704 .504 .(a) .669 UDOTC3 3.78 .616 .504 .(a) SDNV2 4.13 .702 .499 .(a) .635 MTCV5 3.82 1.504 .499 .(a) xvii Phụ lục 5: KẾT QUẢ HỒI QUY Variables Entered/Removed(b) Mod el Variables Entered Variables Removed Method 1 SDVV, SDNTN, UDOTC, YTMT, MTCOTC, THOTC, NCVPTSX, SDNDC, YTNB, NCVPTTT(a) . Enter a All requested variables entered. b Dependent Variable: MMDN ANOVA(b) Model Sum of Squares df Mean Square F Sig. 1 Regressi on 23.652 10 2.365 8.436 .000(a) Residual 38.973 139 .280 Total 62.625 149 a Predictors: (Constant), SDVV, SDNTN, UDOTC, YTMT, MTCOTC, THOTC, NCVPTSX, SDNDC, YTNB, NCVPTTT b Dependent Variable: MMDN Model Summary Change Statistics Mod el R R Square Adjuste d R Square Std. Error of the Estimat e R Square Change F Chang e df1 df2 Sig. F Change 1 .604( a) .365 .319 .53487 .365 7.990 10 139 .000 a Predictors: (Constant), SDNNH, SDNTN, THOTC, UDOTC, NCVPTTT, YTMT, MTCOTC, SDNDC, YTNB, NCVPTCN a Dependent Variable: MMDN Coefficients(a) Unstandardized Coefficients Standardi zed Coefficien ts t .sig Model B Std. Error 1 (Constant) .847 .396 2.140 .034 xviii SDNDC -.030 .065 -.039 -.461 .645 YTNB .025 .093 .024 .268 .789 YTMT .050 .074 .050 .685 .495 NCVPTTT -.114 .066 -.155 -1.727 .086 THOTC .145 .069 .163 2.119 .036 SDNTN -.001 .035 -.001 -.017 .986 NCVPTSX .111 .050 .177 2.233 .027 MTCOTC .220 .066 .280 3.331 .001 UDOTC .054 .070 .059 .775 .439 SDVV .357 .087 .377 4.125 .000 a Dependent Variable: MMDN Phụ lục 6: KẾT QUẢ PHÂN TÍCH ONE – WAY ANOVA Descriptives Kích thöôùc maãu Giaù trò trung bình Sai leäch chuaån Giaù trò nhoû nhaát Giaù trò lôùn nhaát Coâng ty lieân doanh 5 2.7600 .20396 2.00 3.20 Cty 100% voán nöôùc ngoaøi 7 1.8857 .26853 1.00 3.00 Doanh nghieäp nhaø nöôùc 16 2.5750 .15262 1.60 3.60 Coâng ty coå phaàn 37 3.2054 .10583 1.00 4.40 Coâng ty TNHH 80 2.5250 .09888 1.00 4.60 DNTN 5 2.7200 .37202 1.60 3.80 Caùc nguoàn voán phi ngaân haøng chính thöùc thöôøng söû duïng Total 150 2.6827 .06877 1.00 4.60 Coâng ty lieân doanh 5 3.6667 .39087 2.83 5.00 Cty 100% voán nöôùc ngoaøi 7 4.0952 .17764 3.50 5.00 Doanh nghieäp nhaø nöôùc 16 3.9688 .07938 3.17 4.50 Coâng ty coå phaàn 37 4.1847 .08826 3.00 5.00 Coâng ty TNHH 80 3.8979 .07643 1.00 5.00 DNTN 5 3.8667 .24944 3.50 4.83 Caùc yeáu toá noäi boä Total 150 3.9767 .05058 1.00 5.00 Coâng ty lieân doanh 5 3.7200 .37202 2.80 5.00 Cty 100% voán nöôùc ngoaøi 7 4.0857 .18952 3.60 5.00 Doanh nghieäp nhaø nöôùc 16 3.7875 .09741 3.00 4.40 Coâng ty coå phaàn 37 3.8703 .09435 2.40 5.00 Coâng ty TNHH 80 3.6650 .07906 1.00 5.00 Caùc yeáu toá moâi tröôøng DNTN 5 4.2000 .27568 3.60 5.00 xix Total 150 3.7680 .05281 1.00 5.00 Coâng ty lieân doanh 5 4.0500 .27839 3.25 5.00 Cty 100% voán nöôùc ngoaøi 7 3.6429 .46884 1.00 5.00 Doanh nghieäp nhaø nöôùc 16 3.5156 .24095 1.00 4.75 Coâng ty coå phaàn 37 3.7027 .10381 2.25 5.00 Coâng ty TNHH 80 3.4313 .10701 1.00 5.00 DNTN 5 3.3000 .34821 2.50 4.25 Nhu caàu voán ñeå ñaàu tö phaùt trieån thò tröôøng Total 150 3.5333 .07249 1.00 5.00 Coâng ty lieân doanh 5 3.2800 .32619 2.00 3.80 Cty 100% voán nöôùc ngoaøi 7 3.3143 .32909 2.20 5.00 Doanh nghieäp nhaø nöôùc 16 3.6125 .15217 2.20 4.60 Coâng ty coå phaàn 37 3.7838 .11214 2.00 5.00 Coâng ty TNHH 80 3.5800 .08149 1.40 5.00 DNTN 5 4.3200 .36661 3.00 5.00 Tìm hieåu thò tröôøng OTC Total 150 3.6360 .05923 1.40 5.00 Coâng ty lieân doanh 5 2.4000 .60000 1.00 4.00 Cty 100% voán nöôùc ngoaøi 7 1.7143 .42056 1.00 4.00 Doanh nghieäp nhaø nöôùc 16 2.1250 .25617 1.00 4.00 Coâng ty coå phaàn 37 2.7568 .21715 1.00 4.50 Coâng ty TNHH 80 3.6688 .13575 1.00 5.00 DNTN 5 4.8000 .20000 4.00 5.00 Thöôøng söû duïng nguoàn voán phi chính thöùc Total 150 3.1833 .11296 1.00 5.00 Kích thöôùc maãu Giaù trò trung bình Sai leäch chuaån Giaù trò nhoû nhaát Giaù trò lôùn nhaát Coâng ty lieân doanh 5 4.1000 .24495 3.50 5.00 Cty 100% voán nöôùc ngoaøi 7 3.5714 .31677 2.00 4.50 Doanh nghieäp nhaø nöôùc 16 3.8125 .19830 2.00 5.00 Coâng ty coå phaàn 37 3.6486 .16078 1.00 5.00 Coâng ty TNHH 80 3.2688 .12482 1.00 5.00 DNTN 5 2.9000 .33166 2.00 4.00 Nhu caàu voán ñeå ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát Total 150 3.4500 .08458 1.00 5.00 Coâng ty lieân doanh 5 2.4667 .34319 1.67 3.33Muoán tieáp caän nguoàn Cty 100% voán nöôùc ngoaøi 7 1.8571 .34776 1.00 3.00 xx Doanh nghieäp nhaø nöôùc 16 2.7708 .16307 2.00 3.67 Coâng ty coå phaàn 37 2.8829 .13374 1.00 4.33 Coâng ty TNHH 80 2.4833 .09317 1.00 3.67 DNTN 5 3.0000 .10541 2.67 3.33 voán OTC Total 150 2.6000 .06756 1.00 4.33 Coâng ty lieân doanh 5 4.1000 .33166 3.00 5.00 Cty 100% voán nöôùc ngoaøi 7 3.7857 .30584 3.00 5.00 Doanh nghieäp nhaø nöôùc 16 3.7188 .17059 2.00 4.50 Coâng ty coå phaàn 37 3.7568 .12195 2.00 5.00 Coâng ty TNHH 80 3.7375 .07804 1.00 5.00 DNTN 5 3.9000 .29155 3.50 5.00 Öu ñieåm cuûa thò tröôøng OTC Total 150 3.7600 .05749 1.00 5.00 Coâng ty lieân doanh 5 4.2000 .25495 3.50 5.00 Cty 100% voán nöôùc ngoaøi 7 4.0000 .28868 3.00 5.00 Doanh nghieäp nhaø nöôùc 16 3.9063 .15955 2.50 5.00 Coâng ty coå phaàn 37 4.1351 .08367 2.50 5.00 Coâng ty TNHH 80 3.8750 .08462 1.50 5.00 DNTN 5 3.6000 .29155 3.00 4.50 Thöôøng söû duïng nguoàn voán tín duïng chính thöùc Total 150 3.9500 .05591 1.50 5.00 Coâng ty lieân doanh 5 3.8000 .21506 3.25 4.50 Cty 100% voán nöôùc ngoaøi 7 3.1786 .37684 1.25 4.25 Doanh nghieäp nhaø nöôùc 16 3.8281 .12230 3.00 4.50 Coâng ty coå phaàn 37 3.9122 .10621 2.50 5.00 Coâng ty TNHH 80 3.6875 .07067 1.50 5.00 DNTN 5 4.0500 .26693 3.00 4.50 Mong muoán tieáp caän TT OTC Total 150 3.7500 .05293 1.25 5.00 xxi ANOVA Sum of Squares df Mean Square F Sig. SDNDC Between Groups 16.767 5 3.353 5.430 .000 Within Groups 88.927 144 .618 Total 105.695 149 YTNB Between Groups 2.738 5 .548 1.448 .210 Within Groups 54.431 144 .378 Total 57.168 149 YTMT Between Groups 2.893 5 .579 1.402 .227 Within Groups 59.433 144 .413 Total 62.326 149 NCVPTTT Between Groups 3.591 5 .718 .908 .478 Within Groups 113.867 144 .791 Total 117.458 149 THOTC Between Groups 4.765 5 .953 1.864 .104 Within Groups 73.640 144 .511 Total 78.406 149 SDNTN Between Groups 74.747 5 14.949 10.229 .000 Within Groups 210.461 144 1.462 Total 285.208 149 NCVPTCN Between Groups 5.622 5 1.124 1.097 .364 Within Groups 147.527 144 1.024 Total 153.148 149 MTCOTC Between Groups 9.268 5 1.854 2.879 .017 Within Groups 92.732 144 .644 Total 102.000 149 UDOTC Between Groups .749 5 .150 .295 .915 Within Groups 73.111 144 .508 Total 73.860 149 SDNNH Between Groups 4.590 5 .918 1.142 .341 Within Groups 115.803 144 .804 Total 120.393 149 ._.