Hoạt động xuất khẩu của Hà Nội thời kỳ đổi mới (1986-2000). Thực trạng và giải pháp

PhÇn më ®Çu TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi : Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña Hµ Néi trong thêi gian qua ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch to lín gãp phÇn quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ Thñ ®«. MÆt kh¸c, viÖc “ x©y dùng Thñ ®« thµnh Trung t©m hµng ho¸ b¸n bu«n, xuÊt nhËp khÈu.... hµng ®Çu cña Khu vùc PhÝa B¾c vµ cã vai trß quan träng cña c¶ n­íc” ®ang lµ nhiÖm vô chung kh«ng nh÷ng cña Thµnh phè mµ còng lµ nhiÖm vô cña ChÝnh phñ, Bé, Ngµnh trung ­¬ng. §Èy m¹nh xuÊt khÈu lµ vÊn ®Ò ®­îc quan t©m hµng ®Çu cña Thµnh phè Hµ Néi trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. VÊn ®Ò xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ ®Ò cËp, song ch­a cã c«ng tr×nh ®i s©u nghiªn cøu vÊn ®Ò xuÊt khÈu cña Hµ Néi mét c¸ch toµn diÖn ®Ó ®­a ra bøc tranh toµn c¶nh vÒ sù nghiÖp ph¸t triÓn xuÊt khÈu cña Thñ ®« trong thêi kú ®æi míi, ®¸nh gi¸ thuËn lîi, khã kh¨n, thÊy râ nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ, tõ ®ã ®Ò xuÊt nh÷ng quan ®iÓm, môc tiªu vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña Thµnh phè trong thêi gian tíi. Do ®ã luËn v¨n lÊy vÊn ®Ò “Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Hµ Néi thêi kú ®æi míi (1986 - 2000)- Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p" lµm ®Ò tµi nghiªn cøu. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: LuËn v¨n cã ®èi t­îng nghiªn cøu lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Hµ Néi thêi kú ®æi míi kinh tÕ (1986 - 2000). Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Thñ ®« tr¶i qua nhiÒu thêi kú biÕn ®éng th¨ng trÇm víi viÖc më réng vµ thu hÑp vÒ ®Þa giíi cho nªn ®¸nh gi¸ mét c¸ch hÖ thèng, toµn diÖn vµ chÝnh x¸c lµ viÖc lµm kh«ng ®¬n gi¶n (Truíc n¨m 1989 ®Þa giíi Hµ Néi réng h¬n so víi tõ 1989 ®Õn nay kh¸ nhiÒu). MÆt kh¸c viÖc ®æi míi chØ thùc sù ®i vµo cuéc sèng tõ sau 1989 nªn luËn v¨n sÏ tËp trung chñ yÕu ph©n tÝch trong kho¶ng thêi gian tõ n¨m 1991 trë l¹i ®Õn n¨m 2000. Trªn c¬ së ®ã, luËn v¨n rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vµ ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña Hµ Néi trong giai ®o¹n 2001 - 2010. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: LuËn v¨n sö dùng ph­¬ng ph¸p lÞch sö kÕt hîp víi ph­¬ng ph¸p logic, ph­¬ng ph¸p so s¸nh, ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ tæng hîp, ph­¬ng ph¸p thèng kª ®Ó nghiªn cøu. 4. Nh÷ng ®ãng gãp chñ yÕu cña luËn v¨n: - HÖ thèng ho¸ c¸c lý thuyÕt vÒ xuÊt khÈu - Kh¶o s¸t thùc tr¹ng qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Thµnh phè Hµ Néi trong thêi kú ®æi míi. Ph©n tÝch nh÷ng ­u nh­îc ®iÓm vµ c¸c vÊn ®Ò tån t¹i g©y c¶n trë cho viÖc më réng quy m« vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Thñ ®«; Tõ ®ã rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm. - §Ò xuÊt mét sè quan ®iÓm vµ c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña Hµ Néi trong thêi gian tíi. KÕt cÊu, néi dung cña luËn v¨n: Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n cã 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: C¸c lý thuyÕt vÒ xuÊt khÈu vµ kinh nghiÖm cña mét sè Thµnh phè trong n­íc vµ n­íc ngoµi trong viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Ch­¬ng 2: thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Hµ Néi trong thêi kú ®æi míi kinh tÕ (1986 - 2000) Ch­¬ng 3: Quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña Thµnh phè Hµ Néi thêi kú 2001 - 2010 Ch­¬ng 1 C¸c lý thuyÕt vÒ xuÊt khÈu vµ kinh nghiÖm cña mét sè Thµnh phè trong n­íc vµ n­íc ngoµi trong viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu 1.1. C¸c lý thuyÕt vÒ xuÊt khÈu: 1.1.1. Kh¸i niÖm vµ vai trß cña xuÊt khÈu ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ 1.1.1.1. Kh¸i niÖm xuÊt khÈu + XuÊt khÈu lµ mét bé phËn cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng, trong ®ã hµng ho¸ vµ dÞch vô ®­îc b¸n cho n­íc ngoµi nh»m thu ngo¹i tÖ. XÐt d­íi gãc ®é c¸c h×nh thøc kinh doanh quèc tÕ th× xuÊt khÈu lµ h×nh thøc c¬ b¶n ®Çu tiªn cña doanh nghiÖp khi b­íc vµo lÜnh vùc kinh doanh quèc tÕ, nh»m : sö dông kh¶ n¨ng v­ît tréi (hoÆc nh÷ng lîi thÕ ) cña doanh nghiÖp; gi¶m chi phÝ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm do n©ng cao khèi l­îng s¶n xuÊt ; n©ng cao ®­îc lîi nhuËn vµ gi¶m rñi ro do tèi thiÓu ho¸ sù dao ®éng cña nhu cÇu. + XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ, mét ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n trªn ph¹m vi quèc tÕ. Nã kh«ng ph¶i lµ hµnh vi bu«n b¸n riªng lÎ mµ lµ c¶ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ mua b¸n phøc t¹p cã tæ chøc bªn trong vµ bªn ngoµi nh»m môc tiªu lîi nhuËn, thóc ®Èy hµng ho¸ ph¸t triÓn, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ æn ®Þnh vµ tõng b­íc n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n. XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng kinh doanh dÔ ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ to lín nh­ng cã thÓ g©y thiÖt h¹i lín v× nã ph¶i ®èi ®Çu víi hÖ thèng kinh tÕ kh¸c tõ bªn ngoµi mµ c¸c chñ thÓ trong n­íc tham gia xuÊt khÈu kh«ng dÔ dµng khèng chÕ ®­îc. + Theo §iÒu 2 nghÞ ®inh 57/1998 cña ChÝnh phñ, ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ lµ ho¹t ®éng b¸n hµng ho¸ cña th­¬ng nh©n ViÖt Nam víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi theo c¸c hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸, bao gåm c¶ ho¹t ®éng t¹m nhËp t¸i xuÊt vµ chuyÓn khÈu hµng ho¸.Nh­ vËy, víi kh¸i niÖm nh­ trªn xuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng kinh doanh nh­ng ph¹m vi kinh doanh v­ît khái biªn giíi quèc gia hay nãi c¸ch kh¸c ®è lµ ho¹t ®éng bu«n b¸n víi n­íc ngoµi. Th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu, quèc gia cã thÓ thu ®­îc nh÷ng thuËn lîi to lín cho nÒn s¶n xuÊt trong n­íc. 1.1.1.2. Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu: XuÊt khÈu ®· ®­îc thõa nhËn lµ ho¹t ®éng rÊt c¬ b¶n cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, cã vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau: + XuÊt khÈu thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c ®«i bªn cïng cã lîi, t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña mçi quèc gia. XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt vµ t¨ng nhanh kh¶ n¨ng tiªu dïng cña mét quèc gia. XuÊt khÈu tiªu thô mét bé phËn lín tæng s¶n phÈm x· héi ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi ®Ó thu ngo¹i tÖ. Nã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nÒn kinh tÕ quèc d©n cã thÓ s¶n xuÊt víi quy m« lín trªn c¬ së chuyªn m«n ho¸ vµ h¬p t¸c quèc tÕ. Nhê s¶n xuÊt víi quy m« lín nªn cã thÓ t¹o thuËn lîi cho ®Çu t­, cho viÖc hiÖn ®¹i ho¸ kü thuËt vµ c«ng nghÖ, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt, qua ®ã t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn khai th¸c triÖt ®Ó lîi thÕ so s¸nh vµ c¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ. ViÖt Nam nãi chung vµ Hµ Néi nãi riªng rÊt phong phó vÒ tiÒm n¨ng(c¸c nguån lùc). Song ®iÒu ®ã chØ míi lµ kh¶ n¨ng. TÝnh hiÖn thùc cña nã l¹i ®­îc quyÕt ®Þnh ë viÖc thùc hiÖn hÖ sè khai th¸c tiÒm n¨ng ngµy mét n©ng cao. HÖ sè khai th¸c TiÒm n¨ng thùc tÕ ®­îc khai th¸c TiÒm n¨ng = ------------------------------------------------------------ Tæng tiÒm n¨ng ®· ®­îc ®iÒu tra cã kh¶ n¨ng huy ®éng HiÖu suÊt sinh lîi kÐm nÕu c«ng nghÖ khai th¸c, h×nh thøc, ®èi t¸c vµ b¹n hµng (nhÊt lµ b¹n hµng n­íc ngoµi) x¸c ®Þnh kh«ng ®óng vµ ng­îc l¹i hiÖu suÊt lîi nhuËn cao nÕu ta biÕt lùa chän b¹n hµng, ®èi t¸c khai th¸c tiªu thô c¸c tiÒm n¨ng ®em l¹i. ChÝnh v× vËy, b»ng c¸ch ®ã, xuÊt khÈu.gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc n©ng cao tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ hiÖu suÊt tÝch luü tõ néi lùc cña Hµ Néi, mét nhiÖm vô rÊt quan träng hiÖn nay. + XuÊt khÈu t¹o nªn nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Nguån vèn ®Ó nhËp khÈu cã thÓ ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån nh­ : §Çu t­ n­íc ngoµi, vay nî, viÖn trî, thu tõ ho¹t ®éng du lÞch, dÞch vô ngo¹i tÖ, xuÊt khÈu søc lao ®éng... C¸c nguån vèn nh­ ®Çu t­ n­íc ngoµi, vay nî vµ viÖn trî .. tuy quan träng nh­ng råi còng ph¶i tr¶ b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c ë thêi kú sau. Nh­ vËy, nguån vèn quan träng nhÊt ®Ó nhËp khÈu, phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc lµ xuÊt khÈu. XuÊt khÈu quyÕt ®Þnh quy m« vµ tèc ®é t¨ng cña nhËp khÈu. Th«ng qua viÖc lùa chän b¹n hµng, ®èi t¸c vµ c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu ®Ó thu ngo¹i tÖ, tÝch luü vèn sÏ gióp Hµ Néi n©ng cao hiÖu Ých sö dông vèn, nhËp khÈu c¸c c«ng nghÖ míi tõ bªn ngoµi, ®ång thêi ph¸t huy hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc tõ bªn trong vµ ngo¹i lùc trong qu¸ tr×nh më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña Thñ ®«. Vai trß nµy ngµy cµng trë nªn quan träng khi n¨ng lùc tÝch luü vµ huy ®éng trong GDP cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, trong ®ã cã Hµ Néi cßn rÊt h¹n chÕ. + XuÊt khÈu ®ãng gãp vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn: §Èy m¹nh xuÊt khÈu cho phÐp më réng quy m« s¶n xuÊt, nhiÒu ngµnh nghÒ míi ra ®êi g©y ph¶n øng d©y truyÒn gióp c¸c ngµnh kh¸c ph¸t triÓn theo. XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kh¸c cã c¬ héi ®Çy ®ñ cho viÖc ph¸t triÓn; Nã t¹o ra kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng tiªu thô gãp phÇn cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh; t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n­íc; XuÊt khÈu t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ - kü thuËt nh»m c¶i t¹o vµ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n­íc; xuÊt khÈu ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng viÖc qu¶n trÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Thùc tÕ võa qua cho thÊy, th¾ng lîi b­íc ®Çu cña sù nghiÖp ®æi míi sÏ ch÷ng l¹i hoÆc t¨ng tr­ëng chËm nÕu kh«ng tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý mét c¸ch ®ång bé, nÕu kh«ng tËp trung søc ng­êi søc cña vµo ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. ViÖc kÕt hîp hµi hoµ gi÷a chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ hµng nhËp khÈu vµ chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ theo h­íng xuÊt khÈu lµ mét quan ®iÓm ®óng ®¾n. Song qu¸ tr×nh nµy cã thµnh c«ng hay kh«ng th× kh«ng thÓ thiÕu v¾ng hoÆc xem nhÑ vai trß cña xuÊt khÈu. + XuÊt khÈu t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n T¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®Õn ®êi sèng bao gåm rÊt nhiÒu mÆt. Tr­íc hÕt s¶n xuÊt xuÊt khÈu lµ n¬i thu hót hµng triÖu lao ®éng vµo lµm viÖc vµ cã thu nhËp cao h¬n. XuÊt khÈu cßn t¹o nguån vèn ®Ó nhËp khÈu vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu phôc vô ®êi sèng vµ ®¸p øng ngµy mét phong phó nhu cÇu tiªu dïng cña ng­êi d©n. Tµi nguyªn vµ lùc l­îng lao ®éng (nhÊt lµ lao ®éng trÝ tuÖ) lµ nguån lùc rÊt quan träng cña Hµ N«Þ, ®ßi hái ph¶i ®­îc sö dông hîp lý. Muèn khai th¸c nguån lùc, ®iÒu quan träng lµ ph¶i cã ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh nh­ : vèn, khoa häc - c«ng nghÖ cao, c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ h¬p lý. C¸c ®iÒu kiÖn ®ã kh«ng t¸ch rêi vai trß cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung vµ xuÊt khÈu nãi riªng. ë ®©y cÇn nhÊn m¹nh c¸c khÝa c¹nh sau: - ViÖc h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c khu chÕ xuÊt n»m trong tam gi¸c kinh tÕ Hµ Néi - H¶i phßng- Qu¶ng Ninh ®Ó thu hót tiÒm n¨ng cña Hµ Néi vµ c¸c TØnh l©n cËn, còng nh­ c¸c TØnh ®ång b»ng B¾c bé, t¹o lùc l­îng hµng ho¸ ®­îc tinh chÕ vµ t¸i chÕ lµm t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu. Tõ ®ã t¨ng c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. - Th«ng qua viÖc më réng vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ngµnh dÞch vô thu ngo¹i tÖ trªn ®Þa bµn Hµ néi - h×nh thøc xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô t¹i chç . B»ng c¸ch nµy, Hµ Néi tõng b­íc cã nguån thu ngo¹i tÖ lín, cho phÐp t¨ng nhanh kim ng¹ch nhËp khÈu vËt t­, khoa häc kü huËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i mµ Hµ Néi thiÕu nh­ng l¹i rÊt cÇn. MÆt kh¸c, lµm t¨ng c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng mµ Hµ néi ®ang ph¶i chÞu søc Ðp lín cÇn ph¶i gi¶i to¶. + XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i XuÊt khÈu vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cã t¸c ®éng qua l¹i phô thuéc lÉn nhau. XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. Cã thÓ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã sím h¬n c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c quan hÖ nµy ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n, xuÊt khÈu vµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu thóc ®Èy quan hÖ tÝn dông, ®Çu t­, më réng vËn t¶i quèc tÕ.... MÆt kh¸c, chÝnh c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i nªu trªn t¹o tiÒn ®Ò më réng xuÊt khÈu. XuÊt khÈu cã vai trß quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ kh¶ n¨ng héi nhËp cña quèc gia vµo thÞ tr­êng quèc tÕ. Do ®ã, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lu«n lµ chiÕn l­îc quan träng cña mçi quèc gia. §èi víi Thµnh phè Hµ Néi, ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®ang ngµy cµng trë nªn ®Æc biÖt quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, cã ®ãng gãp nhÊt ®Þnh vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ cña Thñ ®«. Kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng nhanh vÒ quy m« vµ tèc ®é ®· gãp phÇn t¨ng tr­ëng GDP cña Hµ Néi. 1.1.2.C¸c lý thuyÕt vÒ xuÊt khÈu trong th­¬ng m¹i quèc tÕ: Mét trong nh÷ng tiÒn ®Ò xuÊt hiÖn sù trao ®æi hµng ho¸ lµ do sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi cïng v¬Ý sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt cho nªn th­¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn th× sù phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt riªng biÖt cña mçi quèc gia ngµy cµng t¨ng. §iÒu ®ã ®­îc quy ®Þnh bëi sù ®a d¹ng vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña c¸c n­íc. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét trong 2 néi dung cèt lâi vµ hÕt søc quan träng cña th­¬ng m¹i quèc tÕ. Tuy c¸ch thøc tiÕp cËn vµ nh×n nhËn vai trß cña ngo¹i th­¬ng cã kh¸c nhau, nh­ng ngay tõ rÊt sím c¸c nhµ kinh tÕ ®· thõa nhËn vai trß quan träng cña ngo¹i th­¬ng nãi chung vµ xuÊt khÈu nãi riªng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. - Quan ®iÓm cña tr­êng ph¸i träng th­¬ng Lý thuÕt träng th­¬ng lµ lý thuyÕt nÒn t¶ng cho c¸c t­ duy kinh tÕ. Lý thuyÕt nµy cho r»ng sù phån vinh cña mét quèc gia ®­îc ®o b»ng l­îng tµi s¶n mµ quèc gia ®ã cÊt gi÷, th­êng ®­îc tÝnh b»ng vµng. C¸c nhµ kinh tÕ ngo¹i th­¬ng mµ tiªu biÓu lµ Thomas Mun ®· cho r»ng ‘néi th­¬ng lµ mét hÖ thèng èng dÉn, ngo¹i th­¬ng lµ c¸i m¸y b¬m, muèn t¨ng cña c¶i vËt chÊt ph¶i cã ngo¹i th­¬ng nhËp dÇn cña c¶i qua néi th­¬ng”. Do ®ã, theo lý thuyÕt nµy ChÝnh phñ nªn xuÊt khÈu nhiÒu h¬n nhËp khÈu vµ nÕu thµnh c«ng hä sÏ nhËn ®­îc gi¸ trÞ thÆng d­ mËu dÞch tÝnh theo vµng tõ mét n­íc hay nhiÒu n­íc bÞ th©m hôt. Sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa ®· chøng minh sù sai lÇm phiÕn diÖn trong viÖc tuyÖt ®èi ho¸ vai trß cña ngo¹i th­¬ng cña tr­êng ph¸i nµy . Chñ nghÜa träng th­¬ng lµ t­ t­ëng kinh tÕ cña gia cÊp t­ s¶n trong gia ®o¹n ph­¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn tan r· vµ chñ nghÜa t­ b¶n míi ra ®êi. §©y lµ gia ®o¹n chñ nghÜa t­ b¶n ®ang trong thêi kú tÝch luü nguyªn thuû t­ b¶n, s½n sµng dïng b¹o lùc ®Ó thùc hiÖn c­íp bãc tÝch luü. Ngo¹i th­¬ng lóc ®ã lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó giai cÊp t­ s¶n thùc hiÖn c¸ch c­íp bãc ë thuéc ®Þa th«ng qua viÖc trao ®æi kh«ng ngang gi¸. §Ó t¨ng c­êng xuÊt khÈu, c¸c c­êng quèc thùc d©n kh«ng chØ gi÷ ®éc quuyÒn c¸c quan hÖ th­¬ng m¹i mµ cßn ng¨n c¶n c¸c n­íc thuéc ®Þa s¶n xuÊt. Do ®ã mµ c¸c n­íc thuéc ®Þa ph¶i xuÊt khÈu nguyªn liÖu th«, kÐm gi¸ trÞ h¬n vµ nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao h¬n. ChÝnh v× nh÷ng h¹n chÕ ®ã, lý thuyÕt träng th­¬ng ®· nh­êng chç cho c¸c häc thuyÕt nghiªn cøu kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa mét c¸ch toµn diÖn h¬n. Tuy vËy, chñ nghÜa träng th­¬ng ®· cã nh÷ng cèng hiÕn nhÊt ®Þnh vÒ mÆt lý luËn khi chØ ra vai trß cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quèc gia. - Lý thuyÕt cña Adam Smith vÒ lîi thÕ tuyÖt ®èi: ¤ng cho r»ng nh÷ng quèc gia kh¸c nhau cã thÓ s¶n xuÊt ra nh÷ng lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau cã hiÖu qu¶ h¬n nh÷ng thó kh¸c, mçi quèc gia nÕu chuyªn m«n ho¸ vµo nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt mµ hä cã lîi thÕ tuyÖt ®èi, nghÜa lµ cho phÐp hä s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm víi chi phÝ thÊp h¬n c¸c n­íc kh¸c, gia t¨ng hiÖu qu¶ cña hä do : ng­êi lao ®éng sÏ lµnh nghÒ h¬n v× c«ng viÖc ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn, kh«ng ph¶i mÊt thêi gian chuyÓn tõ viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy sang s¶n phÈm kh¸c vµ do lµm mét c«ng viÖc l©u dµi, sÏ n¶y sinh ra c¸c s¸ng kiÕn, ®Ò xuÊt c¸c ph­¬ng ph¸p lµm viÖc tèt h¬n. Theo quan ®iÓm vÒ lîi thÕ tuyÖt ®èi cña Adam Smith, mét n­íc chØ s¶n xuÊt c¸c lo¹i hµng ho¸ sö dông tèt nhÊt c¸c lo¹i tµi nguyªn cña quèc gia ®ã. §©y lµ c¸ch gi¶i thÝch ®¬n gi¶n nhÊt vÒ nguyªn nh©n cña th­¬ng m¹i quèc tÕ. Râ rµng, viÖc tiÕn hµnh trao ®æi gi÷a c¸c quèc gia ph¶i t¹o ra lîi Ých cho c¶ hai bªn. Nªu mét quèc gia cã lîi cßn quèc gia kh¸c bÞ thiÖt h¹i th× hä sÏ tõ chèi tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ. Gi¶ sö thÕ giíi chØ cã hai quèc gia vµ mçi quèc gia chØ s¶n xuÊt hai lo¹i hµng ho¸ A vµ B. Quèc gia thø nhÊt cã lîi thÕ tuyÖt ®èi trong viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ A, cßn quèc gia thø hai cã lîi thÕ tuyÖt ®èi trong s¶n xuÊt hµng ho¸ B. NÕu mçi quèc gia ®Òu tiÕn hµnh chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt mÆt hµng cã lîi thÕ tuyÖt ®èi, sau ®ã tiÕn hµnh trao ®æi th× c¶ hai bªn ®Òu cã lîi. Trong qu¸ tr×nh nµy, c¸c nguån lùc ®­îc sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt, do ®ã tæng s¶n phÈm cña c¶ hai n­íc sÏ t¨ng lªn. Sù t¨ng lªn vÒ sè l­îng lµ nhê vµo chuyªn m«n ho¸ vµ sÏ ®­îc ph©n bæ gi÷a hai quèc gia theo tû lÖ trao ®æi ngo¹i th­¬ng. Cã thÓ minh ho¹ vÒ lîi thÕ tuyÖt ®èi qua vÝ dô sau: B¶ng 1.1 : Lîi thÕ tuyÖt ®èi ViÖt Nam §µi loan G¹o (Kg/1 giê c«ng) 6 1 ThÞt bß (Kg/1 giê c«ng) 4 5 Tõ B¶ng 1 cho thÊy, gi¶ sö cø 1 giê lao ®éng ë ViÖt Nam th× s¶n xuÊt ®­îc 6 kg g¹o hoÆc 4 kg thÞt bß, trong khi ®ã cø 1 giê lao ®éng §µi loan s¶n xuÊt ®­îc 1 kg g¹o hoÆc 5 kg thÞt bß. Nh­ vËy, ViÖt nam cã lîi thÕ tuyÖt ®èi trong viÖc s¶n xuÊt g¹o, cßn §µi Loan cã lîi thÕ tuyÖt ®èi trong s¶n xuÊt thÞt bß. Sau ®ã, hai n­íc trao ®æi mét phÇn s¶n phÈm cho nhau. NÕu tû lÖ trao ®æi lµ 6 kg g¹o cña ViÖt Nam ®æi lÊy 6 kg thÞt bß cña §µi loan th× ViÖt Nam sÏ l·i ®­îc 2 kg thÞt bß vµ tiÕt kiÖm ®­îc 1/2 giê c«ng lao ®éng v× mç giê ViÖt nam hØ s¶n xuÊct ®­îc 4 kg thÞt bß. T­¬ng tù, nÕu §µi loan ®æi 6kg thÞt bß lÊy 6kg g¹o th× §µi loan cã lîi ®ùoc 24 kg thÞt bß hoÆc tiÕt kiÖm ®­îc 5 giê c«ng. Nh­ vËy, §µi Loan sÏ cã lîi nhiÒu h¬n ViÖtNam vµ lîi Ých ®ã sÏ thay ®æi nÕu thay ®æi tû lÖ trao ®æi. Tuy nhiªn, ®iÒu ®¸ng chó ý lµ c¶ hai quèc gia ®Òu cã lîi . Tû lÖ trao ®æi quèc tÕ sÏ lµ : 6/4>Tû lÖ trao ®æi quèc tÕ (G¹o/thÞt bß)>1/5 Tuy vËy, lîi thÕ tuyÖt ®èi chØ gi¶i thÝch ®­îc mét phÇn nhá cña th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ph¸t triÓn. Kh«ng thÓ gi¶i thÝch lý thuyÕt tuyÖt ®èi khi phÇn lín th­¬ng m¹i quèc tÕ diÔn ra gi÷a c¸c n­íc ph¸t triÓn víi nhau. - Lý thuyÕt cña David Recardo vÒ lîi thÕ t­¬ng ®èi Trªn c¬ së ®­a ra m« h×nh kinh tÕ d¬n gi¶n, dù trªn 5 gi¶ thuyÕt: 1) ThÕ giíi chØ cã hai quèc gia vµ chØ s¶n xuÊt hai mÆt hµng, mçi quèc gia cã mét lîi thÕ vÒ mét mÆt hµng. 2) Lao ®éng lµ yÕu tè s¶n xuÊt duy nhÊt cã thÓ di chuyÓn trong mçi n­íc nh­ng kh«ng thÓ di chuyÓn gi÷a c¸c n­íc. 3) c«ng nghÖ s¶n xuÊt ë mçi n­íc lµ cè ®Þnh. 4) chi phÝ s¶n xuÊt cè ®Þnh, kh«ng cã chi phÝ vËn t¶i. 5) th­¬ng m¹i hoµn toµn tù do gi÷a hai n­íc. David Recardo ®· ®­a ra kÕt luËn vÒ sù xuÊt hiÖn lîi Ých trong th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ : Thø nhÊt, mäi n­íc ®Òu cã lîi khi tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Khi tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ, quèc gia ®ã sÏ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ ®ã Ýt bÊt lîi nhÊt (®ã lµ nh÷ng hµng ho¸ cã lîi thÕ t­¬ng ®èi) vµ nhËp khÈu tõ n­íc kh¸c nh÷ng hµng ho¸ mµ s¶n xuÊt chóng bÊt lîi nhÊt (Nh÷ng hµng ho¸ kh«ng cã lîi thÕ t­¬ng ®èi). Thø hai, nh÷ng n­íc cã lîi thÕ tuyÖt ®èi hoµn toµn h¬n n­íc kh¸c hoÆc bÞ kÐm lîi thÕ tuyÖt ®èi h¬n so víi n­íc kh¸c trong viÖc s¶n xuÊt mäi s¶n phÈm th× vÉn cã lîi thÕ khi tham gia lao ®éng quèc tÕ. vÝ dô vÒ lîi thÕ t­¬ng ®èi cña David Recardo ®­îc minh ho¹ ë b¶ng 2 nh­ sau: B¶ng 1.2 : Lîi thÕ t­¬ng ®èi ViÖt Nam §µi loan ThÐp(kg/giê c«ng) 1 6 V¶i (m/giê c«ng) 2 4 B¶ng 1.2 cho thÊy, §µi loan cã lîi thÕ tuyÖt ®èi so víi ViÖt Nam c¶ vÒ hai lo¹i hµng ho¸. Nh­ng khi n¨ng suÊt lao ®éng ë ngµnh thÐp cña §µi loan gÊp 6 lÇn cña ViÖt Nam th× n¨ng suÊt lao ®éng cña ngµnh dÖt chØ gÊp 2 lÇn. NH­ vËy, gi÷a hai hµng ho¸ thÐp vµ v¶i, ViÖt Nam cã lîi thÕ so s¸nh trong s¶n xuÊt v¶i. Theo quy luËt cña lîi thÕ so s¸nh, khi hai quèc gia trao ®æi mét phÇn s¶n phÈm cho nhau . Tû lÖ trao ®æi quèc tÕ ph¶i ë kho¶ng gi÷a lµ : 6/4 > tû lÖ trao ®æi quèc tÕ thÐp/v¶i > 1/2 NÕu tû lÖ trao ®æi gÇn víi tû lÖ trao ®æi cña §µi loan th× ViÖt Nam cµng cã lîi vµ ng­îc l¹i. Tuy nhiªn, lý thuyÕt cña Recardo chñ yÕu dùa vµo lý luËn gi¸ trÞ lao ®éng vµ cho r»ng lao ®éng lµ yÕu tè ®©ï vµo duy nhÊt. V× vËy, m« h×nh nµy ch­a gi¶i quyÕt ®­îc râ rµng nguån gèc cña ht­¬ng m¹i quèc tÕ trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i. - Lý thuyÕt cña Heckscher - Ohlin: §Ó tr¶ lêi c©u hái t¹i sao l¹i cã lîi thÕ so s¸nh? V× sao c¸c n­íc l¹i cã chi phÝ c¬ héi kh¸c nhau? Hai nhµ kinh tÕ häc ng­êi Thuþ ®iÓn lµ Eli Heckscher vµ Bertil Ohlin ®· ®­a ra m« h×nh 3 nh©n tè : quèc gia, hµng ho¸, vµ nguån lùc ®Ó gi¶i thÝch, dùa trªn c¸c gi¶ thuyÕt : ThÕ giíi chØ cã hai quèc gia, hai lo¹i hµng ho¸ (Xvµ Y) vµ chØ cã hai yÕu tè lµ lao ®éng vµ t­ b¶n; c¶ hai quèc gia sö dông cïng mét kü thuËtc«ng nghÖ s¶n xuÊt; Hµng ho¸ X lµ laäi sö dông nhiÒu lao ®éng vµ hµng ho¸ Y lµ lo¹i sö dông nhiÒu vèn ë c¶ hai quèc gia; C¶ hai lo¹i hµng ho¸ ®­îc sö dông trong ®iÒu kiÖn tû lÖ thu håi theo quy m« lµ kh«ng ®æi ë c¶ hai quèc gia; kh«ng cã sù chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt hoµn toµn ë c¶ hai quèc gia; Së thÝch ë hai quèc gia nh­ nhau; Cã sù c¹nh tranh hoµn h¶o trong thÞ tr­êng hµng ho¸ vµ thÞ tr­êng yÕu tè ë c¶ hai n­íc, toµn bé tµi nguyªn ®­îc sö dông triÖt ®Ó trong c¶ hai quèc gia; Th­¬ng m¹i quèc tÕ cña hai quèc gia ®­îc c©n ®èi. Dùa vµo gi¶ thuyÕt trªn, Eli Heckscher vµ Bertil Ohlin ®· c«ng nhËn r»ng th­¬ng m¹i quèc tÕ dùa trªn sù kh¸c nhau cña chi phÝ t­¬ng ®èi nh­ng cè g¾ng gi¶i thÝch c¸c yÕu tè t¹o ra sù kh¸c nhau trong gi¸ t­¬ng ®èi víi viÖc ®­a ra m« h×nh H-O ®Ó tr×nh bµy lý thuyÕt ­u ®·i vÒ nguån lùc s¶n xuÊt vèn cã nh­ vèn, lao ®éng, tµi nguyªn, ®Êt ®aiv..v. M« h×nh nµy thõa nhËn hµm s¶n xuÊt cho c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt theo tû lÖ kh¸c nhau nh­ng hµm s¶n xuÊt cho bÊt kú mét hµng ho¸ nµo còng gièng nh­ nhau ë tÊt c¶ c¸c n­íc. M« h×nh nµy cho r»ng mçi quèc gia, ch¼ng h¹n cã nguån nh©n lùc dåi dµo, sÏ chuyÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu lo¹i hµng ho¸ sö dông nhiÒu lao ®éng vµ nhËp khÈu c¸c hµng ho¸ sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt mµ trong n­íc khan hiÕm. KÕt qu¶ lµ th­¬ng m¹i quèc tÕ sÏ lµm lîi nhuËn t­¬ng ®èi còng nh­ tuyÖt ®èi cña cïng mét lo¹i yªó tè s¶n xuÊt trë nªn ®ång ®Òu nhau gi÷a c¸c n­íc. 1.1.3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu: - XuÊt khÈu trùc tiÕp: xuÊt khÈu trùc tiÕp lµ viÖc xuÊt khÈu c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô do chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra hoÆc ®Æt mua tõ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong n­íc sau ®ã xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm nµy ra ngoµi víi danh nghÜa lµ hµng cña m×nh. H×nh thøc nµy cã ­u ®iÓm lµ lîi nhuËn thu ®­îc cña doanh nghiÖp th­êng cao h¬n c¸c h×nh thøc kh¸c. Víi vai trß lµ ng­êi b¸n hµng trùc tiÕp doanh nghiÖp cã thÓ n©ng cao uy tÝn cña m×nh th«ng qua quy c¸ch vµ phÈm chÊt hµng ho¸, tiÕp cËn thÞ tr­êng, n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu, thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng. Tuy vËy, h×nh thøc nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i øng tr­íc l­îng vèn lín ®Ó s¶n xuÊt hoÆc thu mua hµng xuÊt khÈu. Doanh nghiÖp cã thÓ gÆp rñi ro nh­ kh«ng xuÊt ®­îc hµng, kh«ng thu mua ®­îc hµng, rñi ro do thay ®æi tû gi¸ hèi ®o¸i... - XuÊt khÈu gia c«ng uû th¸c: theo h×nh thøc nµy c¸c doanh nghiÖp kinh doanh hµng xuÊt khÈu ®øng ra nhËp nguyªn vËt liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cho c¸c doanh nghiÖp gia c«ng sau ®ã thu håi thµnh phÈm ®Ó xuÊt l¹i cho bªn n­íc ngoµi. Doanh nghiÖp sÏ ®­îc h­ëng phÝ uû th¸c theo tho¶ thuËn víi c¸c doanh nghiÖp trùc tiÕp chÕ biÕn. H×nh thøc nµy cã ­u ®iÓm lµ kh«ngcÇn bá vèn vµo kinh doanh nh­ng vÉn thu ®­îc lîi nhuËn, Ýt rñi ro, viÖc thanh to¸n ®­îc ®¶m b¶o ®Çu ra ch¾c ch¾n. Song nã còng ®ßi hái nhiÒu thñ tôc xuÊt vµ nhËp khÈu. Do ®ã ®Ó thùc hiÖn tèt h×nh thøc nµy c¸c doanh nghiÖp cÇn cã c¸n bé kinh doanh cã kinh nghiÖm vÒ nghiÖp vô xuÊt nhËp khÈu. H×nh thøc nµy lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt ph¶i tù t×m lÊy nguån nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm theo ®óng ®¬n ®Æt hµng. - XuÊt khÈu uû th¸c: Trong h×nh thøc nµy c¸c doanh nghiÖp kinh doanh hµng xuÊt khÈu ®øng ra ®ãng vai trß lµ trung gian xuÊt khÈu lµm thay cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt(bªn cã hµng) nh÷ng thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu hµng vµ h­ëng phÈn tr¨m theo gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu ®· ®­îc tho¶ thuËn. ¦u ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ møc ®é rñi ro thÊp, Ýt tr¸ch nhiÖm, ng­êi ®øng ra xuÊt khÈu kh«ng ph¶i lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm cuèi cïng. §Æc biÖt kh«ng cÇn bá vèn ®Ó mua hµng, nhËn tiÒn nhanh, Ýt thñ tôc vµ t­¬ng ®èi tin cËy. - Bu«n b¸n ®èi l­u : §©y lµ ph­¬ng thøc giao dÞch mµ xuÊt khÈu kÕt hîp chÆt chÏ víi nhËp khÈu, ng­êi b¸n ®ång thêi lµ ng­êi mua, l­îng hµng trao ®æi cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng nhau. Môc ®Ých cña h×nh thøc nµy kh«ng ph¶i nh»m thu ngo¹i tÖ mµ nh»m thu vÒ mét l­îng hµng cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng gi¸ trÞ cña l« hµng ®· xuÊt. Cã nhiÒu lo¹i h×nh bu«n b¸n ®èi l­­ nh­ : hµng ®æi hµng, trao ®æi bï trõ, mua ®èi l­u, chuyÓn giao nghÜa vô, mua l¹i s¶n phÈm... - XuÊt khÈu theo nghÞ ®Þnh th­: xuÊt khÈu theo nghÞ ®Þnh th­ lµ xuÊt khÈu hµng ho¸ tr¶ nî ®­îc ký kÕt theo nghÞ ®Þnh th­ gi÷a hai chÝnh phñ. ¦u ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ ®­îc ®¶m b¶o thanh to¸n (do Nhµ n­íc lµ ng­êi thanh to¸n cho doanh nghiÖp). - XuÊt khÈu t¹i chç: ®ã lµ h×nh thøc cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch vô cho ngo¹i giao ®oµn, cho kh¸ch du lÞch quèc tÕ... Ho¹t ®éng xuÊt khÈu t¹i chç cã thÓ ®¹t hiÖu qu¶ cao do gi¶m bít chi phÝ ®ãng gãi, chi phÝ b¶o qu¶n, vËn t¶i, thêi gian thu håi vèn nhanh. - Gia c«ng quèc tÕ: lµ h×nh thøc trong ®ã bªn nhËn gia c«ng nhËp nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña bªn ®Æt gia c«ng ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm theo yªu cÇu cña bªn ®Æt gia c«ng. ¦u ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ gióp bªn nhËn gia c«ng t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, nhËn ®­îc c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. §©y lµ h×nh thøc ®­îc ¸p dông kh¸ phæ biÕn ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã nguån nh©n c«ng dåi dµo. §èi víi n­íc ®Æt gia c«ng còng cã lîi khi khai th¸c nguån nh©n c«ng dåi dµo víi gi¸ rÎ, nguån nguyªn liÖu s½n cã cña c¸c n­íc nhËn gia c«ng. - T¹m nhËp t¸i xuÊt: lµ h×nh thøc xuÊt khÈu ®i nh÷ng hµng ho¸ ®· nhËp khÈu tr­íc ®©y vµ ch­a tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng chÕ biÕn. Môc ®Ých cña h×nh thøc nµy lµ thu vÒ mét l­îng ngo¹i tÖ lín h¬n sè bá ra ban ®Çu. Hµng ho¸ cã thÓ ®i tõ n­íc xuÊt khÈu ®Õn n­íc t¸i xuÊt sang n­íc nhËp khÈu hoÆc ®i th¼ng tõ n­íc xuÊt khÈu sang n­íc nhËp khÈu. Sau ®ã n­íc t¸i xuÊt sÏ thu tiÒn cña n­íc nhËp khÈu vµ tr¶ tiÒn cho n­íc xuÊt khÈu. 1.1.4. C¸c c«ng cô chñ yÕu cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu: 1.1.4.1. ChÝnh s¸ch tû gi¸: Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i lµ hai mÆt ®Ó x¸c ®Þnh søc mua ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña ®ång tiÒn trong n­íc. Tû gi¸ hèi ®o¸i ®­îc coi lµ mét c«ng cô t¸c ®éng tíi th­¬ng m¹i quèc tÕ, tr­íc hÕt lµ t¸c ®éng ®Õn xuÊt nhËp khÈu, trong hai tr­êng hîp n©ng hoÆc gi¶m ®ång néi tÖ. - N©ng gi¸ ®ång néi tÖ : Khi ®ång néi tÖ ®­îc n©ng gi¸ tøc lµ cÇn Ýt ®ång néi tÖ h¬n ®Ó cã thÓ ®æi ®­îc mét ®ång ngo¹i tÖ dÉn ®Õn nhËp khÈu hµng ho¸ sÏ cã lîi h¬n. §iÒu nµy gióp c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc cã c¬ héi nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu, thiÕt bÞ trung gian ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ cuèi cïng. V× vËy, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn theo ®uæi chÝnh s¸ch thay thÕ nhËp khÈu ®Ó gi÷ tû gi¸ ®ång néi tÖ lu«n cao h¬n céng víi hµng rµo thuÕ quan ®èi víi s¶n phÈm sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hµng ho¸ trong n­íc ®­îc tån t¹i. Tuy nhiªn, hµng ho¸ trong n­íc sÏ mÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi hµng ho¸ n­íc ngoµi, gi¸ b¸n cao dÉn ®Õn xuÊt khÈu gi¶m sót. V× vËy, viÖc n©ng gi¸ ®ång néi tÖ sÏ dÉn ®Õn hiÖn t­îng gi¶m xuÊt khÈu. - H¹ gi¸ ®ång néi tÖ: Nh÷ng n­íc theo ®uæi chÝnh s¸ch h­íng vÒ xuÊt khÈu th­êng dïng chÝnh s¸ch h¹ gi¸ (ph¸ gi¸) ®ång néi tÖ ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu. Khi ®ång tiÒn néi tÖ gi¶m gi¸, gi¸ c¶ hµng ho¸ xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi sÏ rÎ t­¬ng ®èi so víi hµng ho¸ cïng lo¹i trªn thÕ giíi. V× vËy, cÇu vÒ s¶n phÈm xuÊt khÈu sÏ cao h¬n, thóc ®Èy c¸c nhµ s¶n xuÊt t¨ng c­êng xuÊt khÈu, t¨ng quy m« s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó c¹nh tranh. ViÖc gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ sÏ bÊt lîi cho viÖc nhËp khÈu. C¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc cã c¬ héi c¹nh tranh víi hµng nhËp khÈu. Tõ ®ã c¶i thiÖn c¸n c©n th­¬ng m¹i. Tuy nhiªn tû gi¸ hèi ®o¸i thÊp kh«ng ph¶i lóc nµo còng t¨ng ®­îc xuÊt khÈu. Nguyªn nh©n: - Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cßn phô thuéc vµo kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm vÒ chÊt l­îng, chñng lo¹i hµng ho¸, kh¶ n¨ng n¾m b¾t c¬ héi kinh doanh cña c¸c nhµ xuÊt khÈu, thÞ hiÕu thãi quen tiªu dïng, m«i tr­êng th­¬ng m¹i quèc tÕ, chÝnh s¸ch cña c¸c n­íc... - T¸c ®éng ph¸ gi¸ ®ång tiÒn phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ thu¬ng m¹i cña mçi n­íc. T¸c ®éng tÝch cùc cña ph¸ gi¸ ®ång tiÒn nhiÒu khi bÞ v« hiÖu ho¸ hoµn toµn, nhÊt lµ s¶n xuÊt trong n­íc phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nhËp khÈu. - §«i khi sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh khi gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ. N­íc nhËp khÈu còng thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸ gi¸ ®ång tiÒn vµ khi ®ã xuÊt khÈu sÏ kh«ng cã c¬ h«Þ t¨ng tr­ëng. Mét sè h¹n chÕ khi ph¸ gi¸ ®ång néi tÖ; + Nguy c¬ lµm t¨ng tû lÖ l¹m ph¸t + HËu qu¶ vÒ t©m lý Nh×n chung, tr­íc n¨m 1989, ®Æc tr­ng cña chÝnh s¸ch ngo¹i hèi cña ViÖt Nam cã ®Æc ®iÓm sau: - Nhµ n­íc ®éc quyÒn qu¶n lý vµ kh«ng cã thÞ tr­êng ngo¹i tÖ tù do - Nhµ n­íc quy ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i theo nguyªn t¾c ®Þnh gi¸ cña c¬ chÕ hµnh chÝnh, bao cÊp. Do ®ã, tû gi¸ th­êng bÞ mÐo mã, kh«ng ph¶n ¸nh ®óng søc mua cña ®ång VND so víi USD hoÆc ®ång Rup. Møc chªnh lÖch tû gi¸ nµy thùc chÊt lµm xuÊt khÈu ®i vµo ngâ côt, trong mét thêi gian dµi kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc viÖc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, t¹o c¸n c©n th­¬ng m¹i bÞ nhËp siªu nghiªm träng, kh«ng kÝch thÝch ®­îc c¸n c©n th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn theo h­íng tÝch cùc Tõ n¨m 1989, tû gi¸ hèi ®o¸i kÕ ho¹ch bao cÊp ®· bÞ xo¸ bá vµ ®· chuyÓn sang tr¹ng th¸i th¶ næi cho ®Õn cuèi n¨m 1991. Tõ 1992 ®Õn nay, tû gi¸ hèi ®o¸i ®· ®­îc h×nh thµnh theo ph­¬ng ph¸p æn ®Þnh cã ®iÒu chØnh. ViÖc chuyÓn tõ chÕ ®é tû gi¸ theo môc tiªu kÕ ho¹ch sang chÕ ®é tû gi¸ s¸t víi thÞ tr­êng hèi ®o¸i lµ mét b­íc ®i cã tÝnh chÊt më ®Çu trong chÝnh s¸ch më cöa ë n­íc ta. ChÕ ®é tû gi¸ nµy ®· mang l¹i nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trong viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Cã thÓ nãi, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam t¨ng rÊt nhanh. 1.1.4.2. ChÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu: ThuÕ quan lµ lo¹i thuÕ ®¸nh vµo mçi ®¬n vÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu hoÆc qu¸ c¶nh. ThuÕ nhËp khÈu lµ lo¹i thuÕ ®¸nh vµo mçi ®¬n vÞ nhËp khÈu, theo ®ã ng­êi mua trong n­íc ph¶i tr¶ cho nh÷ng hµng ho¸ nhËp khÈu mét kho¶n lín h¬n møc mµ ng­êi xuÊt khÈu ngo¹i quèc thu ®­îc. ThuÕ xuÊt khÈu lµ thuÕ ®¸nh vµo mçi ®¬n vÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu ThuÕ nhËp khÈu vµ thuÕ xuÊt khÈu ®Òu t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸ cã liªn quan. Nh­ng thuÕ xuÊt khÈu kh¸c thuÕ nhËp khÈu ë hai ®iÓm: Mét lµ, thuÕ xuÊt khÈu ®¸nh vµo hµng ho¸ xuÊt khÈu chø kh«ng ph¶i ®¸nh vµo hµng ho¸ nhËp khÈu; Hai lµ, thuÕ xuÊt khÈu lµm cho gi¸ c¶ quèc tÕ cña hµng ho¸ bÞ ®¸nh thuÕ v­ît qu¸ xa gi¸ c¶ trong n­íc, hay nãi c¸ch kh¸c nã h¹ thÊp t­¬ng ®èi møc gi¸ c¶ trong n­íc cña hµng ho¸ cã thÓ xuÊt khÈu so víi møc gi¸ quèc tÕ. §iÒu nµy sÏ lµm cho s¶n l­îng trong n­íc cña hµng ho¸ cã thÓ xuÊt khÈu gi¶m ®i vµ s¶n xuÊt trong n­íc sÏ thay ®æi bÊt lîi cho mÆt hµng nµy. V× vËy, c¸c n­íc ph¸t triÓn hiÖn nay hÇu nh­ kh«ng ¸p dông thuÕ xuÊt khÈu. Cßn thuÕ nhËp khÈu ®­îc ¸p dông phæ biÕn ë c¸c n­íc,tuy r»ng møc thuÕ kh¸c nhau. §­¬ng nhiªn, kÕt qu¶ kinh tÕ cña thuÕ nhËp khÈu vµ chÝnh ng­êi tiªu dïng trong n­íc ph¶i trang tr¶i g¸nh nÆng gi¸ nhËp khÈu. V× vËy viÖc quy ®Þnh thuÕ nhËp khÈ._.u lµ vÊn ®Ò quan t©m tõ mäi ph­¬ng diÖn. ThuÕ xuÊt nhËp khÈu t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu nh­ sau; +MiÔn hoÆc gi¶m thuÕ nhËp khÈu: ë mét n­íc s¶n xuÊt nhá, khi kh«ng cã thuÕ: nÕu ChÝnh phñ gi¶m thuÕ nhËp khÈu, gi¸ c¶ trong n­íc sÏ gi¶m xuèng, dÊn ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt trong n­íc gi¶m vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. + MiÔn hoÆc gi¶m thuÕ xuÊt khÈu: Khi ®¸nh thuÕ xuÊt khÈu, gi¸ c¶ trong n­íc thÊp h¬n gi¸ c¶ quèc tÕ. DÉn ®Õn s¶n xuÊt trong n­íc gi¶m, tiªu dïng t¨ng vµ xuÊt khÈu sÏ gi¶m xuèng. Ng­îc l¹i nÕu ChÝnh phñ miÔn hoÆc gi¶m thuÕ xuÊt khÈu, s¶n xuÊt trong n­íc t¨ng lªn vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. ë ViÖt Nam, bªn c¹nh chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i, chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu cã vai trß rÊt quan träng trong ®iÒu hµnh häat ®éng xuÊt nhËp kh©ñ. Thêi gian qua, chÝnh s¸ch thuÕ nãi chung vµ thuÕ xuÊt nhËp khÈu nãi riªng ®· ®­îc ChÝnh phñ rÊt quan t©m chó ý. Hµng lo¹t nh÷ng thay ®æi, nh÷ng quy ®Þnh míi ®· ®­îc ban hµnh ®Ó hoµn thiÖn theo h­íng më cöa, dÇn héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Tuy nhiªn, thuÕ xuÊt nhËp khÈu nh×n chung cßn cao, ch­a phï hîp víi xu thÕ chung cña qu¸ tr×nh héi nhËp ®ßi hái ph¶i tÝch cùc söa ®æi cho phï hîp víi t×nh h×nh míi. 1.1.4.3. H¹n ng¹ch(Quota)xuÊt khÈu: H¹n ng¹ch xuÊt khÈu lµ quy ®Þnh cña nhµ n­íc vÒ sè l­îng hoÆc gi¸ trÞ cña mét mÆt hµng hoÆc nhãm mÆt hµng ®­îc phÐp xuÊt khÈu. §©y lµ h×nh thøc quan träng nh»m h¹n chÕ xuÊt khÈu hay nhËp khÈu. Th­êng h¹n ng¹ch ®­îc ban hµnh cho c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu vµ nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu mµ cã sù ký kÕt hiÖp ®Þnh gi÷a hai n­íc. H¹n ng¹ch ®­îc ¸p dông ë c¸c n­íc lµ kh¸c nhau, ®èi víi tõng thêi gian, mÆt hµng kh¸c nhau. Còng nh­ thuÕ quan, h¹n ng¹ch xuÊt khÈu Ýt ®­îc sö dông h¬n h¹n ng¹ch nhËp khÈu. Trong thêi kú ®æi míi, chÝnh s¸ch h¹n ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cã tÇm quan träng rÊt lín trong viÖc æn ®Þnh t×nh h×nh s¶n xuÊt, tiªu dïng trong n­íc, b¶o vÖ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp, s¶n xuÊt non trÎ cña ViÖtNam tr­íc sù c¹nh tranh gay g¾t cña hµng ngo¹i. VÝ dô, sö dông h¹n ng¹ch xuÊt khÈu g¹o vµ hµng dÖt may lµ do b¾t buéc ®Ó ®¶m b¶o t×nh h×nh an toµn l­¬ng thùc trong n­íc vµ cam kÕt ChÝnh phñ ViÖt Nam víi chÝnh phñ c¸c n­íc. H¹n ng¹ch nhËp khÈu lµ chÝnh s¸ch ®Ó qu¶n lý thÞ tr­êng, th«ng qua x¸c ®Þnh nhu cÇu thùc tÕ vÒ chñng lo¹i, sè l­îng hµng ho¸ mµ thÞ tr­êng cÇn, tõ ®ã lªn kÕ ho¹ch nhËp khÈu. Tuy nhiªn, khi ViÖt Nam tham gia c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi nh­ WTO, APEC, AFTA th× ®©y lµ trë ng¹i lín. NÕu qu¶n lý h¹n ng¹ch xuÊt nhËp khÈu kh«ng tèt sÏ x¶y ra nhiÒu c¬n sèt hµng nh­ “sèt nãng”, tøc lµ thiÕu hµng, “sèt l¹nh” tøc lµ thõa hµng ®èi víi mét sè mÆt hµng, cßn ®èi víi hµng xuÊt khÈu th× c¸c doanh nghiÖp tranh mua tranh b¸n, Ðp gi¸ ng­êi s¶n xuÊt. NÕu qu¶n lý h¹n ng¹ch kh«ng tèt sÏ x¶y ra hiÖn t­îng mua b¸n h¹n ng¹ch, tiªu cùc trong c¬ chÕ cÊp h¹n ng¹ch, thËm chÝ nhiÒu doanh nghiÖp khi cã h¹n ng¹ch thu mua hµng ®Ó xuÊt khÈu kh«ng cã kÕ ho¹ch tr­íc nªn thu mua kh«ng cã lùa chän kÓ c¶ hµng kh«ng ®ñ quy c¸ch, chÊt l­îng, gi¸ c¶ lµm ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn vÞ thÕ hµng ho¸ ViÖt nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. 1.1.4.4. Qu¶n lý ngo¹i tÖ: §©y lµ h×nh thøc Nhµ n­íc ®ßi hái tÊt c¶ c¸c kho¶n thu chi ngo¹i tÖ ph¶i ®­îc thùc hiÖn qua hÖ thèng ng©n hµng hoÆc c¬ quan qu¶n lý ngo¹i hèi .Trªn c¬ s¬ ®ã Nhµ n­íc cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc c¸c nghiÖp vô thanh to¸n ngo¹i tÖ cña c¸c ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®Ó ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. Do ®a sè doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt nam ®Òu quy m« nhá, thiÕu vèn , v× vËy viÖc qu¶n lý ngo¹i tÖ lµ cÇn thiÕt ®Ó nh»m t¹o sù æn ®Þnh trong thÞ tr­êng ngo¹i hèi ViÖt Nam, thùc hiÖn tèt chøc n¨ng qu¶n lý nî n­íc ngoµi cña doanh nghiÖp ViÖtNam, t¹o m«i tr­êng cung cÊp tÝn dông cã hiÖu qu¶. 1.1.4.5. Nh÷ng c«ng cô mang tÝnh hç trî: - Nhµ n­íc thµnh lËp c¸c Quü b¶o l·nh xuÊt nhËp khÈu th«ng qua viÖc sö dông c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n hîp lý. VÝ dô cho phÐp th­¬ng nh©n b¸n chÞu, b¸n tr¶ chËm nh÷ng l« hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ lín th«ng qua ho¹t ®éng chiÕt khÊu th­ tÝn dông (L/C), phu¬ng thøc thanh to¸n chËm... gãp phÇnt¨ng thªm vèn kinh doanh cña th­¬ng nh©n vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. - TÝn dông xuÊt khÈu : lµ h×nh thøc khuyÕn khÝch më réng xuÊt khÈu b»ng c¸ch nhµ n­íc cho th­¬ng nh©n n­íc ngoµi vay vèn mua hµng cña n­íc cho vay. Trong tr­êng h¬p nµy, n­íc cho vay th­êng cã nh÷ng tiÒm lùc kinh tÕ lín, muèn c¹nh tranh giµnh thÞ tr­êng hµng xuÊt khÈu hoÆc n©ng cao uy tÝn còng nh­ s¶n phÈm cña n­íc m×nh trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. - Trî cÊp xuÊt khÈu: + Trî cÊp trùc tiÕp: ®©y lµ h×nh thøc ChÝnh phñ thùc hiÖn c¸c ­u ®·i cho nhµ s¶n xuÊt vµ kinh doanh xuÊt khÈu vÒ c¬ së h¹ tÇng, c¸c dÞch vô thanh to¸n, ®iÖn n­íc, th«ng tin liªn l¹c... + Trî cÊp gi¸n tiÕp lµ h×nh thøc Nhµ n­íc sö dông c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ vÜ m« ®Ó qua ®ã hç trî ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 1.1.4.6. Mét sè c«ng cô kh¸c: H¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn : ®©y lµ biÖn ph¸p theo ®ã quèc gia nhËp khÈu yªu cÇu quèc gia xuÊt khÈu ph¶i h¹n chÕ sè l­îng hµng xuÊt khÈu sang quèc gia m×nh mét c¸ch “tù nguyÖn” nÕu kh«ng hä sÏ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tr¶ ®òa kiªn quyÕt. Thùc tÕ h¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn mang tÝnh chÊt miÔn c­ìng vµ g¾n víi c¸c quèc gia cã khèi l­oùng xuÊt khÈu qu¸ lín ë mét sè mÆt hµng nµo ®ã nh­ xuÊt khÈu hµng dÖt may cña Trung quèc vµ hµng ®iÖn tö cña NhËt B¶n ch¼ng h¹n... Nh÷ng quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn kü thuËt: bao gåm tÊt c¶ nh÷ng quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn vÖ sinh, ®o l­êng, tiªu chuÈn b¶o ®µm an toµn lao ®éng, tiªu chuÈn bao b× ®ãng gãi, tiªu chuÈn vÒ ®é an toµn chÝnh x¸c cña m¸y mãc thiÕt bÞ... Nh÷ng quy ®Þnh nµy xuÊt ph¸t tõ ®ßi hái thùc tÕ cña ®êi sèng x· héi vµ ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn v¨n minh nh©n lo¹i. Tuy nhiªn, nh÷ng c«ng cô nµy th­êng ®­îc c¸c quèc gia sö dông mét c¸ch khÐo lÐo ®Ó biÕn chóng thµnh nh÷ng c«ng cô c¹nh tranh cã lîi trong ho¹t ®éng kinh doanh th­¬ng m¹i. 1.2. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng cña mét sè thµnh phè trong n­íc vµ quèc tÕ 1.2.1.Kinh nghiÖm cña Singapore: Singapore lµ mét n­íc trong khèi ASEAN ®i ®Çu trong viÖc ¸p dông chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ ®óng ®¾n, chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ h­íng néi sang nÒn kinh tÕ h­íng ngo¹i. Ngay tõ nh÷ng n¨m 1960(thêi kú nµy Singapore cßn n»m trong liªn bang Malaysia), ChÝnh phñ sím ph¸t triÓn th­¬ng m¹i mµ môc tiªu lµ nh»m vµo thÞ tr­êng trong n­íc víi m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ hµng nhËp khÈu. M« h×nh nµy ®­îc ¸p dông phæ biÕn t¹i c¸c n­íc ASEAN trong nh÷ng n¨m 50, 60 cña thÕ kû XX. Nguyªn nh©n lµ do : sau khi giµnh ®éc lËp, c¸c quèc gia bÞ lÖ thuéc vµo kinh tÕ c¸c n­íc t­ b¶n. HÇu hÕt c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®¸p øng tiªu dïng trong n­íc ®Òu ph¶i nhËp khÈu. Do vËy, ®Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng ®è, Singapore còng nh­ mét sè n­íc ASEAN kh¸c còng tiÕn hµnh x©y dùng cho minh nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ. Trong bèi c¶nh ®ã, chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ nhËp khÈu lµ mét sù lùa chän tÊt yÕu cña Singapore. §Ó x©y dùng ®­îc m« h×nh nµy, Singapore ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp chñ chèt nh»m thay thÕ dÇn c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ nhËp khÈu. Nhµ n­íc cã chÕ ®é b¶o hé nh­ : thuÕ quan, h¹n ng¹ch, trî cÊp. Nh÷ng chÕ ®é nµy ®­îc thùc hiÖn nh»m b¶o vÖ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ tr­íc sù c¹nh tranh cña hµng ho¸ n­íc ngoµi. - VÒ ngo¹i th­¬ng, Singapore ®· chñ tr­¬ng c©n b»ng xuÊt nhËp khÈu, chØ xuÊt c¸i g× kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong n­íc ®· v­ît qu¸ nhu cÇu tiªu dïng. Tuy nhiªn, sau mét thêi gian thùc hiÖn , chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ hµng nhËp khÈu ®· bé lé nh÷ng nh­îc ®iÓm sau: Kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vÒ ngo¹i tÖ ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, thiÕu vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ. Kh«ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu th× th©m hôt c¸n c©n th­¬ng m¹i ngµy cµng lín nªn vay nî n­íc ngoµi cµng t¨ng., kh«ng tho¸t khái sù lÖ thuéc vµo c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn. §Ó x©y dùng nh­ng ngµnh c«ng nghiÖp chñ chèt ®¸p øng tiªu dïng trong n­íc, Singapore ph¶i nhËp khÈu m¸y mãc, c«ng nghÖ, nguyªn liÖu trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc. C¸c m¸y mãc thiÕt bÞ nhËp khÈu th­êng lµ l¹c hËu v× c¸c n­íc tiªn tiÕn kh«ng b¸n c¸c c«ng nghÖ tiÕn tiÕn. V× vËy, chÊt l­îng hµng ho¸ thÊp, gi¸ thµnh cao, søc c¹nh tranh kÐm. - Do ®­îc nhµ n­íc bao cÊp, khèi kinh tÕ nhµ n­íc ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, nhµ n­íc ph¶i bï lç tõ ng©n s¸ch vµ ng©n s¸ch nhµ n­íc bÞ thiÕu hôt Nh×n chung, nh÷ng h¹n chÕ trong thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ hµng nhËp khÈu ®· ®Èy Singapore còng nh­ c¸c n­íc ASEAN kh¸c vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i, tr× trÖ vÒ kinh tÕ. §øng tr­íc t×nh h×nh ®ã, cïng víi sù xuÊt hiÖn c¸c nh©n tè míi cña kinh tÕ thÕ giíi nh­ sù thµnh c«ng cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi (NIC s) trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ h­íng ngo¹i, c¸c n­íc ASEAN ®· m¹nh d¹n thay ®æi chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ tõ thay thÕ nhËp khÈu sang h­íng vÒ xuÊt khÈu. Singapore lµ n­íc chuyÓn ®æi sím nhÊt khi t¸ch khái Liªn bang Malaysia. Néi dung c¬ b¶n cña chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu lµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xu©t phôc vô xuÊt khÈu, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh trong quan hÖ quèc tÕ. B¶n chÊt cña chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ theo h­íng vÒ xuÊt khÈu lµ c¨n cø vµo nhu cÇu thÞ tr­êng thÕ giíi vµ lîi thÕ so s¸nh cña tõng n­íc ®Ó ®iÒu chØnh c¬ cÊu c«ng nghiÖp mét c¸ch hîp lý vµ hiÖu qu¶. Tõ chç xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng s¬ cÊp lµ chñ yÕu, bao gåm c¸c nguyªn liÖu th«, Singapore ®· chuyÓn sang xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp nhÑ cÇn nhiÒu lao ®éng nh­ : hµng dÖt may, giµy dÐp, chÕ biÕn n«ng s¶n... DÇn ®Çn, Singapore lµ mét trong nh÷ng n­íc trong khu vùc ®i ®Çu trong xuÊt khÈu s¶n phÈm kü thuËt cao nh­ b¸n dÉn, ®iÖn tö cao cÊp, c«ng nghÖ th«ng tin... §Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu, c¸c n­íc ASEAN ®· ¸p dông mét hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, tµi chÝnh, tiÒn tÖ nh»m thóc ®Èy nhanh nhÞp ®é xuÊt khÈu. Ngoµi c¸c chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu, chÝnh phñ Singapore ®· thùc hiÖn chÕ ®é trî cÊp ®èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt xuÊt khÈu nh­: nhµ n­íc xo¸ bá c¸c hµng rµo phi thuÕ quan, ¸p dông chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« (thuª, tû gi¸ linh ho¹t). §ång thêi kinh tÕ t­ nh©n ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, gi¶m bít tû träng cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ gi¶m bít g¸nh nÆng chi tiªu ng©n s¸ch. ChÝnh phñ thùc hiÖn më réng tÝn dông khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, t¨ng chi ng©n s¸ch cho c¬ së h¹ tÇng, ®µo t¹o vµ n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc...... Nhê cã chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu, Singapore ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu trong ph¸t triÓn kinh tÕ nh­ : t¨ng t­ëng kinh tÕ nhanh vµ æn ®Þnh; c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch linh ho¹t, gi¸ trÞ xuÊt khÈu trong GDP kh«ng ngõng t¨ng lªn. Sing apore lµ mét trong nh÷ng n­íc xuÊt khÈu lín trong khu vùc vµ thÕ giíi. 1.2.2. Kinh nghiÖm cña Thµnh phè Hå ChÝ Minh Kinh tÕ trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ mét bé phËn cña nÒn kinh tÕ viÖt Nam, cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ phÝa Nam. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña Thµnh phè, ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng còng tr¶i qua c¸c b­íc th¨ng trÇm, cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn tiÕp tôc gi¶i quyÕt song ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín, ®i ®Çu trong c¶ n­íc vÒ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i. Sau ngµy gi¶i phãng, thèng nhÊt ®Êt n­íc, thôc hiÖn c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng do nhµ n­íc ®éc quyÒn. Trong thêi kú nµy, quan hÖ ®èi ngo¹i cña Thµnh phè chñ yÕu ®­îc tiÕn hµnh víi c¸c n­íc XNCN trong khèi SEV. MÆc dï trong thêi kú nµy, Thµnh phè ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó s¶n xuÊt vµ thu mua phôc vô xuÊt khÈu nh­ng do t×nh tr¹ng khã kh¨n cña nÒn kinh tÕ nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu cßn rÊt nhá bÐ. Hµng xuÊt khÈu trong thêi kú nµy chñ yÕu lµ mét sè lo¹i hµng thñ c«ng mü nghÖ, tiÓu thñ c«ng nghiÖp. B­íc vµo ®Çu nh÷ng n¨m 80, cïng víi chÝnh s¸ch “bung s¶n xuÊt” c¶ khu vùc kinh tÕ trong n­íc, lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i cã nh÷ng thay ®æi vµ më réng. Sè l­îng c¸c ®¬n vÞ tham gia xuÊt nhËp khÈu t¨ng lªn vµ b¾t ®Çu më réng bu«n b¸n víi c¸c n­íc ngoµi hÖ thèng X· héi chñ nghÜa. NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng bé Thµnh phè lÇn thø II (1980) ®· x¸c ®Þnh : ‘Ph¸t triÓn m¹nh xuÊt khÈu t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng, vÞ trÝ vµ yªu cÇu ph¸t triÓn cña Thµnh phè lµ mét trong nh÷ng Trung t©m giao dÞch lín cña c¶ n­íc...”(15,trang 99). Tõ n¨m 1980, thùc hiÖn chñ tr­¬ng cho phÐp ®Þa ph­¬ng tham gia xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp, Thµnh phè ®· tiÕn hµnh thµnh lËp mét sè c«ng ty chuyªn vÒ xuÊt nhËp khÈu vµ ngoµi nghÜa vô nép hµng xuÊt khÈu cho Trung ­¬ng, Thµnh phè ®· chñ ®éng më réng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ®Þa ph­¬ng m×nh. Kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng tõ 24,7 triÖu USD/Rup n¨m 1979 lªn 130, 8 triÖu USD/RUp n¨m 1982 (15, trang 100). §Õn n¨m 1986, Thµnh phè l¹i x¸c ®Þnh xuÊt nhËp khÈu lµ mòi nhän chiÕn l­îc cña kinh tÕ Thµnh phè. §Çu tiªn lµ thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt lín (s¶n xuÊt l­¬ng thùc, thùc phÈm, s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, vµ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu). S¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu t¨ng rÊt nhanh sau n¨m 1986. MÆc dï vµo cuèi nh÷ng n¨m 80, ®Çu n¨m 90, khi khèi c¸c n­íc Liªn x« (cò) vµ §«ng ¢u sôp ®æ, thÞ tr­êng truyÒn thèng nµy gi¶m ®ét ngét, nh­ng nhê cã sù linh ho¹t nhanh chuyÓn sang quan hÖ víi thÞ tr­êng c¸c n­íc ngoµi hÖ thèng X· héi chñ nghÜa nh­ : Singapore, Hång kong, Ph¸p, §µi loan, NhËt.... nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Thµnh phè còng kh«ng hÒ gi¶m mµ cßn t¨ng. §©y lµ mÆt n¨ng ®éng cña Thµnh phè Hå ChÝ Minh so víi Hµ Néi vµ c¸c TØnh PhÝa B¾c. Kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 1987 t¨ng 50% so víi 1986, kim ng¹ch 1989 t¨ng 102% so víi 1988 vµ c¸c n¨m sau 1990 cã tèc ®é t¨ng rÊt cao. ChØ tÝnh riªng kim ng¹ch ®Þa ph­¬ng n¨m 1990 lµ 372triÖu Rup/USD, n¨m 1992 lµ 464 triÖu rup/USD (NÕu tÝnh trªn ®Þa bµn n¨m 1992 xuÊt khÈu cña Thµnh phè lµ 1.550 triÖu USD, chiÕm 41,5% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc)(15,trang 100-101). Tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu thêi kú 1993 - 1999 trªn ®Þa bµn lµ 18,4% n¨m. §©y lµ tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao nÕu so víi c¶ n­íc vµ so víi c¸c n­íc cã m« h×nh ph¸t triÓn h­íng vÒ xuÊt khÈu. Kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 1993 lµ 1.655 triÖu USD, t¨ng lªn lµ 4.599 triÖu USD vµo n¨m 1999. VÒ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu : tõ n¨m1991 ®Õn nay, c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu ®· cã nh÷ng chuyÓn dÞch tiÕn bé. NÕu tr­íc ®©y, hµng xuÊt khÈu cña Thµnh phè chñ yÕu lµ hµng cña c¸c TØnh kh¸c s¶n xuÊt nh­ : n«ng s¶n th« vµ n«ng s¶n chÕ biÕn, thñ c«ng mü nghÖ th× ®Õn nay chñ yÕu lµ xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp. Theo sè liÖu th«ng kª th× ®Õn n¨m 1999, xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp (kh«ng kÓ dÇu khÝ) chiÕm tû träng 60% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu trªn ®Þa bµn. Cßn l¹i lµ c¸c hµng n«ng s¶n, h¶i s¶n vµ l©m s¶n. ViÖc thay ®æi nµy lµ ph¶n ¸nh ®óng lîi thÕ so s¸nh cña thµnh phè Hå ChÝ Minh . NÕu nh­ thêi kú ®Çu ®æi míi, Thµnh phè lµ ®Çu mèi xuÊt khÈu cho c¸c TØnh vÒ mÆt hµng n«ng s¶n, h¶i s¶n vµ l©m s¶n th× nay c¸c TØnh ®· tù chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu. Nh­ vËy, Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· tËp trung ®i vµo ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c dùa trªn ­u thÕ vÒ kü thuËt, lao ®éng cã kü n¨ng, h¹ tÇng kü thuËt tèt... C¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng lµ : may mÆc, giµy dÐp... HiÖn nay, c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp, cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao th­êng tËp trung trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi n¨m trong c¸c khu chÕ xuÊt. Do vËy, hiÖn nay Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®ang cè g¾ng khuyÕn khÝch liªn kÕt nhiÒu h¬n n÷a gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp ®Ó thóc ®Èy sù khuyÕch t¸n vÒ c«ng nghÖ, qu¶n lý.... vµo nÒn kinh tÕ néi ®Þa. Thµnh phè Hå ChÝ Minh còng lµ ®¬n vÞ ®i ®Çu trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu sang linh vùc c«ng nghiÖp chÕ biÕn. YÕu tè chÝnh quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu lµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn. 1.2.3. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn xuÊt khÈu cña Thµnh phè H¶i Phßng: H¶i Phßng lµ Thµnh phè lín thø ba cña ViÖt Nam sau Thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ Thñ ®« Hµ Néi. H¶i Phßng lµ Thµnh phè c¶ng - biÓn. Do Thµnh phè lµ Trung t©m c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ c«ng nghiÖp xuÊt khÈu nªn nh÷ng n¨m qua, tõ c¸c nguån ®Çu t­ , Thµnh phè ®· hiÖn ®¹i ho¸ kü thuËt, c«ng nghÖ vµ x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung, kü nghÖ cao g¾n víi gia c«ng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n. khèi l­îng vµ chñng lo¹i s¶n phÈm ®­îc gia c«ng chÕ biÕn t¹i Thµnh phè nµy rÊt lín. Tõ nh÷ng n¨m 1994 - 1997, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Thµnh phè so víi nh÷ng n¨m tr­íc ®Òu t¨ng 25 - 33%, b­íc ®Çu gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®æi míi c«ng nghÖ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, t¨ng tû träng s¶n xuÊt dÞch vô vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Thêi kú 1991 - 2000, tèc ®é ph¸t triÓn xuÊt khÈu t¨ng b×nh qu©n 24%. Tû träng c¸c nhãm, mÆt hµng chÕ biÕn s©u vµ c¬ khÝ t¨ng dÇn. ChÊt l­îng hµng xuÊt khÈu ®­îc n©ng lªn ®¸ng kÓ, cã søc c¹nh tranh trªn thÕ giíi. VÒ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu, H¶i phßng ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mét sè ngµnh nghÒ míi, mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh­ : thuû s¶n, thÞt lîn, rau qu¶, giµy dÐp, dÖt may, thñ c«ng mü nghÖ, c¬ khÝ.. Ho¹t ®éng thu gom hµng xuÊt khÈu tõ c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c, t¹m nhËp - t¸i xuÊt còng ®ãng gãp mét l­îng kim ng¹ch ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, so víi tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ cña H¶i Phßng th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Thµnh phè nµy cßn béc lé nhiÒu h¹n chÕ: Tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu ch­a v÷ng ch¾c, t×nh h×nh c¸c n¨m kh¸ chªnh lÖch (cã n¨m t¨ng cao nh­ng cã n¨m l¹i kh«ng t¨ng). Tèc ®é ph¸t triÓn xuÊt khÈu mÊy n¨m gÇn ®©y thÊp h¬n so víi c¶ n­íc (Tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu thêi kú 1996 - 2000 : c¶ n­íc t¨ng 19%/n¨m, H¶i Phßng t¨ng 13,6%/n¨m, ch­a ®¹t møc ®Ò ra). Së dÜ nh­ vËy lµ v× : - H¶i Phßng kh«ng cã mÆt hµng chñ lùc nh­ dÇu th« vµ vïng nguyªn liÖu n«ng s¶n nh­ lóa, cµ phª, cao su... - Thêi gian qua, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ”thay thÕ nhËp khÈu” lÊn ¸t “h­íng vÒ xuÊt khÈu”. Mét sè vÊn ®Ò ch­a ®­îc xö lý triÖt ®Ó nh­ : chuyÓn khÈu, t¹m nhËp t¸i xuÊt, qu¸ c¶nh hµng ho¸ vµ vËn chuyÓn hµng ho¸ qu¸ c¶nh, t¹m nhËp t¸i xuÊt theo ®Çu mèi, - C¬ cÊu nhãm hµng, mÆt hµng xuÊt khÈu ch­a hîp lý: Tû lÖ hµng gia c«ng, hµng t¹m nhËp t¸i xuÊt vµ hµng thu mua ë c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c chiÕm ng¹ch lín lµm gi¶m hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. - H¶i Phßng ch­a tËn dông lîi thÕ so s¸nh cña ®Þa ph­¬ng m×nh ®Ón x©y dùng nh÷ng mÆt hµng xuÊt kh©ñ chiÕn l­îc. VÝ dô vÒ thuû s¶n, H¶i Phßng cã nhiÒu ng­ tr­êng lín, cã nhiÒu läai h¶i s¶n cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao, cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn tèt ®Ó nu«i trång nh­ trong thêi gian qua, ®Þa ph­¬ng cßn chËm cã mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn lÜnh vùc nµy mét c¸ch cã hÖ thèng khÐp kÝn tõ nu«i trång, khai th¸c, chÕ biÕn. Do “thiÕu vèn” nªn doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cña H¶i Phßng vÉn ph¶i “vËt lén” ®Ó thu mua nguyªn liÖu cho chÕ biÕn xuÊt khÈu, vay vèn ®Çu t­ cho d©n ®Ó nu«i t«m nguyªn liÖu. - ThÞ tr­êng xuÊt khÈu cña H¶i Phßng cßn h¹n hÑp. C¶ n­íc cã 164 thÞ tr­êng th× H¶i Phßng míi tiÕp cËn ®­îc 26 thÞ tr­êng) Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cña c¸c Thµnh phè trªn Hµ Néi cã thÓ tham kh¶o : + ChØ cã h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, n©ng cao søc c¹nh tranh , míi ph¸t huy ®­îc lîi thÕ so s¸nh, më réng ®­îc thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngoµi n­íc, ®Èy nhanh ®æi míi c«ng nghÖ vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, h­íngvÒ xuÊt khÈu kh«ng cã nghÜa lµ lo¹i trõ thay thÕ hµng nhËp khÈu. Cµn kÕt hîp chóng mét c¸ch hîp lý nh»m ®¹t tíi hiÖu qu¶ tèi ®a. + Thµnh phè cÇn x©y dùng ®­îc mét chiÕn l­îc xuÊt khÈu mang tÝnh kh¶ thi cao, tr­íc hÕt cÇn x¸c ®Þnh c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c s¶n phÈm mòi nhän cña ®Þa ph­¬ng trªn c¬ së ®¸nh gi¸ lîi thÕ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, lao ®éng, kh¶ n¨ng tµi chÝnh, hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. + Cã kÕ ho¹ch ®ång bé trong c¸c kh©u, c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, ®¶m b¶o hiÖu qu¶ toµn diÖn cña hÖ thèng. §Ó ph¸t triÓn xuÊt khÈu, ®¹t ®­îc nh÷ng b­íc ®ét ph¸, kh«ng chØ dùa vµo tiÒm n¨ng s½n cã cña ®Þa ph­¬ng hoÆc chó träng ®Õn c«ng nghÖ mµ ph¶i xuÊt ph¸t tõ viÖc nghiªn cøu nhu cÇu thÞ tr­êng ®Ó lùa chän ph­¬ng ¸n ®Çu t­. + CÇn x¸c ®Þnh râ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña thµnh phè ®Ó cã biÖn ph¸p ®Çu t­ tËp trung cã hiÖu qu¶, tr¸nh giµn tr¶i, manh món. §Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn, t¨ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp xuÊt khÈu, gi¶m tû träng c¸c s¶n phÈm th« hoÆc s¬ chÕ. + Liªn kÕt c¸c TØnh ®Ó ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu n«ng l©m thuû s¶n phôc vô c«ng nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu. Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Hµ Néi trong thêi kú ®æi míi kinh tÕ (1986 - 2000) 2.1.§Æc ®iÓm chung cña Thµnh phè Hµ Néi: 2.1.1. Nh÷ng lîi thÕ cña Thñ ®« Hµ Néi trong viÖc ph¸t triÓn xuÊt khÈu: Lµ Thñ ®« cña c¶ n­íc, Hµ Néi cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc vµ n¾m b¾t kÞp thêi, cã hÖ thèng nh÷ng th«ng tin vµ ®éng th¸i míi cña ®êi sèng thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ, gióp tiÕp cËn nhanh c¸c c¬ héi, xö lý sím vµ hiÖu qu¶ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ-x· héi ph¸t sinh cã liªn quan trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi vµ ph¸t triÓn theo xu h­íng héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. Thµnh phè cßn cã ­u thÕ so víi c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c ë khu vùc phÝa B¾c trong viÖc triÓn khai ho¹t ®éng ®Çu t­, s¶n xuÊt vµ tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô trªn ®Þa bµn Thµnh phè, më réng c¸c dÞch vô ®« thÞ, ®Æc biÖt lµ c¸c dÞch vô c«ng nghÖ cao, dÞch vô tµi chÝnh-ng©n hµng, dÞch vô th­¬ng m¹i, du lÞch, ®èi ngo¹i... VÒ l©u dµi, chÝnh kh¶ n¨ng kÕ thõa, l«i cuèn, quy tô vµ ®ång kÕt ®­îc nhiÒu tiÒm lùc, ®iÒu kiÖn tõ bªn ngoµi, tr×nh ®é ph¸t triÓn vÒ h¹ tÇng kü thuËt, vÒ c¸c nguån vèn, tri thøc, c«ng nghÖ vµ c¸c d¹ng thÞ tr­êng, nguån nh©n lùc còng nh­ n¨ng lùc tù tÝch lòy ®­îc vÒ kinh nghiÖm vµ b¶n lÜnh qu¶n lý, kinh doanh... sÏ t¹o c¬ së v÷ng ch¾c cho sù ph¸t triÓn vµ cÊt c¸nh cña Thñ ®« trong t­¬ng lai. Hµ Néi cã vÞ trÝ ®Þa lý kinh tÕ thuËn lîi: n»m ë gi÷a B¾c Bé, lµ trung t©m cña vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa B¾c, tËp trung toµn bé c¸c ®Çu mèi giao th«ng quan träng, nèi víi c¶ n­íc vµ quèc tÕ, bao gåm c¶ ®­êng bé, ®­êng s¾t, ®­êng thuû vµ ®­êng hµng kh«ng. Do ®ã, Hµ Néi cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi më réng giao l­u kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc. Hµ Néi tËp trung nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt lín cña c¶ n­íc, kh«ng nh÷ng cña trung ­¬ng, ®Þa ph­¬ng mµ cßn cã c¸c doanh nghiÖp liªn doanh n­íc ngoµi. NhiÒu s¶n phÈm hµng ho¸ do Hµ Néi s¶n xuÊt cã chÊt l­îng cao, cã khèi l­îng lín, nhiÒu mÆt hµng thñ c«ng truyÒn thèng cã tr×nh ®é kü thuËt vµ tay nghÒ tinh x¶o, cã gi¸ trÞ kinh tÕ. Hµ Néi cã ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ph¸t triÓn sím, cã kinh nghiÖm vÒ tæ chøc kinh doanh cã hiÖu qu¶ do nhu cÇu tiªu thô vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña Thñ ®«. NhiÒu hé kinh doanh, th­¬ng nh©n vµ doanh nghiÖp cã tiÕng trong toµn quèc vµ ë n­íc ngoµi, cã quan hÖ quèc tÕ réng r·i, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ thu gom hµng xuÊt khÈu lín, ®ång thêi cung cÊp hµng nhËp khÈu tèt. Hµ Néi cßn tËp trung c¸c c¬ së dÞch vô phôc vô kinh doanh hiÖn ®¹i víi hÖ thèng th«ng tin - liªn l¹c, tµi chÝnh - ng©n hµng,... tiªn tiÕn, cã kh¶ n¨ng cung cÊp c¸c dÞch vô ®a d¹ng víi chÊt l­îng cao, cã thÓ thu ngo¹i tÖ t¹i chç. Hµ Néi cßn cã nhiÒu c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô ho¹t ®éng th­¬ng m¹i: hÖ thèng c¸c cöa hµng, cña hiÖu, c¸c chî vµ siªu thÞ ®· ®­îc h×nh thµnh tõ nhiÒu n¨m víi m¹ng l­íi bè trÝ réng kh¾p trªn ®Þa bµn, t¹i nhiÒu khu vùc ®· h×nh thµnh c¸c phè, c¸c cöa hµng chuyªn doanh ho¹t ®éng phong phó, nhén nhÞp t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn lo¹i h×nh dÞch vô thu ngo¹i tÖ t¹i chç. Hµ Néi cßn cã lîi thÕ vÒ nguån nh©n lùc phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu nãi riªng so víi c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c trong c¶ n­íc. Hµ Néi tËp trung nhiÒu nh©n tµi, nhiÒu c¸n bé, chuyªn gia giái, nhiÒu nghÖ nh©n ®Çu ®µn. T¹i Hµ Néi cã 43 tr­êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng, gÇn 100 viÖn nghiªn cøu khoa häc ®Çu ngµnh cña c¶ n­íc víi lùc l­îng ®«ng ®¶o c¸c nhµ khoa häc cã tr×nh ®é, cã t©m huyÕt víi sù ph¸t triÓn cña Thñ ®« nãi riªng vµ cña ®Êt n­íc nãi chung. Cã 42,26% sè lao ®éng Hµ Néi ®­îc ®µo t¹o cã b»ng tõ s¬ cÊp trë lªn (trong khi ®ã c¶ n­íc chØ cã 13,3%); sè lao ®éng cã chøng chØ ngo¹i ng÷ chiÕm 9,7%, trong ®ã tiÕng anh chiÕm trªn 6%; cã 9% sè lao ®éng biÕt vi tÝnh, ®©y lµ tû lÖ vµo lo¹i cao nhÊt trong c¶ n­íc. §©y lµ nh÷ng bËc thang ®Çu tiªn cña sù ph¸t triÓn mét lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é, cã tay nghÒ, cã hiÓu biÕt ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm chÊt l­îng cao, ®ñ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu còng nh­ ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng cao cña thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. §Æc biÖt, lµ Thñ ®«, Hµ Néi ®·, ®ang vµ sÏ tiÕp tôc nhËn ®­îc sù quan t©m chØ ®¹o s¸t sao vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ­u ®·i cña Trung ­¬ng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh: NghÞ quyÕt 15/NQ-TW, Ph¸p lÖnh Thñ ®« míi ®­îc ban hµnh cuèi n¨m 2000 vµ NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ ®ang ®­îc so¹n th¶o vÒ Thñ ®« Hµ Néi ®· chØ râ "x©y dùng Thñ ®« trë thµnh trung t©m hµng ho¸ b¸n bu«n, xuÊt - nhËp khÈu, trung t©m tµi chÝnh - ng©n hµng hµng ®Çu ë khu vùc phÝa B¾c vµ cã vai trß quan träng cña c¶ n­íc"(10) ®· trë thµnh nhiÖm vô chung kh«ng nh÷ng cña chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n Hµ Néi mµ còng lµ cña ChÝnh phñ, c¸c bé, c¬ quan ngang bé, c¬ quan thuéc ChÝnh phñ th«ng qua viÖc ban hµnh c¸c quy ®Þnh ­u ®·i ®èi víi c¸c ngµnh träng ®iÓm, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn xuÊt khÈu cho tõng thêi kú, tõng ngµnh kinh tÕ. Hµ Néi cÇn tËn dông tèi ®a nh÷ng thuËn lîi nµy ®Ó t¹o b­íc ph¸t triÓn cã tÝnh ®ét ph¸ cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung vµ cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong 10 n¨m tíi nãi riªng. 2.1.2.Nh÷ng khã kh¨n cña Thµnh phè Hµ Néi trong viÖc ph¸t triÓn xuÊt khÈu - Hµ Néi kh«ng cã c¶ng biÓn, mµ chØ cã c¶ng s«ng nhá bÐ, h¬n n÷a, c¸c c¶ng nµy cßn ch­a ®­îc quan t©m ®Çu t­ ®óng møc ®Ó më réng luång l¹ch. - C¸c nguån hµng cã kh¶ n¨ng hÊp dÉn thÞ tr­êng quèc tÕ vµ cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín lµ n«ng h¶i s¶n (g¹o, cao su, cµ phª, h¹t tiªu, h¹t ®iÒu, t«m, mùc ®«ng l¹nh ...) phÇn lín l¹i n»m ë c¸c tØnh phÝa Nam. C¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp cã gi¸ trÞ th­¬ng m¹i cao (tivi, tñ l¹nh, « t«, xe m¸y ...) chñ yÕu tËp trung ë c¸c doanh nghiÖp liªn doanh. - NhiÒu mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña Hµ Néi vÉn lµ hµng gia c«ng, thu gom nªn chi phÝ s¶n xuÊt cao, hiÖu qu¶ thÊp. C«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, thuû- h¶i s¶n... ch­a ph¸t triÓn nªn Ýt cã s¶n phÈm chÊt l­îng cao ®ñ søc c¹nh tranh xuÊt khÈu. - C¬ së s¶n xuÊt kinh doanh cña Hµ Néi cßn nhá bÐ, ch­a ®­îc s¾p xÕp vµ cñng cè ®Ó t¹o søc m¹nh c¹nh tranh vµ ph¸t huy tèt tiÒm n¨ng. VÉn cßn nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt - kinh doanh hµng xuÊt khÈu víi trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ l¹c hËu cña c¸c thÕ hÖ tr­íc, Ýt ®­îc ®æi míi hoÆc nÕu cã ®Çu t­ míi th× còng cßn ch¾p v¸, ch­a ®ång bé. - ChØ ®¹o, ®iÒu hµnh ch­a tËp trung, sù phèi kÕt hîp cña c¸c ngµnh ch­a cao. 2.2.Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Hµ Néi 2.2.1.Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Hµ Néi tr­íc ®æi míi (Tr­íc 1986) NÒn kinh tÕ n­íc ta thêi kú 1976 – 1985, trong ®ã cã Hµ Néi chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi n¶y sinh tõ cuèi hËp kû 70 ®Çu thËp kû 80, kÐo dµi nhiÒu n¨m liÒn, tèc ®é t¨ng kh«ng ®Òu gi÷a c¸c n¨m, trong ®ã xuÊt khÈu t¨ng tr­ëng ©m trong nhiÒu n¨m liªn tiÕp. S¶n phÈm xuÊt khÈu nhá bÐ, ®¬n ®iÖu vÒ c¬ chÕ chñng lo¹i, chÊt l­îng vµ mÉu m·. C¬ cÊu xuÊt khÈu lµ nh÷ng s¶n phÈm th« vµ s¬ chÕ. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ n«ng l©m s¶n, thñ c«ng mü nghÖ, tiÓu thñ c«ng nghiÖp... Tõ n¨m 1980, thùc hiÖn chñ tr­¬ng cho phÐp c¸c ®Þa ph­¬ng tham gia xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp, thµnh phè ®· tiÕn hµnh thµnh lËp mét sè c«ng ty chuyªn xuÊt nhËp khÈu nh­ : Liªn hiÖp xu¸t nhËp khÈu Hµ Néi(UNIMEX); Liªn hiÖp tiÓu thñ c«ng nghiÖp ..vµ ngoµi nghÜa vô giao nép hµng xuÊt khÈu cho trung ­¬ng, Hµ Néi ®· chñ ®éng më réng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Thµnh phè. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Thµnh phè ngµy cµng t¨ng (nh­ng l­îng th× rÊt nhá). Tæng kim ng¹ch 5 n¨m 1981 - 1985) lµ 189,3 triÖu R/USD (145,4 triÖu rup vµ 43.9 triÖu US), b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng 9,7% b»ng 6% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. Trong ®ã, xuÊt khÈu cña ®Þa ph­¬ng b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng 11,65% ®¹t 18,4 triÖu Rup vµ 3,9 triÖu USD trong 5 n¨m. Kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng nhanh gãp phÇn t¨ng kh¶ n¨ng nhËp khÈu ®¸p øng nhu cÇu nhËp khÈu vËt t­, m¸y mãc, thiÕt bÞ mµ nhµ n­íc ®ang rÊt cÇn. VÒ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu : Trong giai ®o¹n nµy, hµng xuÊt khÈu cña Hµ Néi chñ yÕu lµ hµng c«ng nghÖ phÈm (hµng c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp), hµng n«ng s¶n, dÞch vô xuÊt khÇu t¹i chç. + XuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp nhá, chiÕm 12,9% trong tæng s¶n l­îng c«ng nghiÖp ®Þa ph­¬ng(1985) + XuÊt khÈu hµng n«ng s¶n tuy tèc ®é t¨ng nhanh (b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng 57,5% nh­ng míi chiÕm 1,7 % gi¸ trÞ s¶n l­îng n«ng nghiÖp Thµnh phè, b»ng 1,9 % tæng kim ng¹ch n«ng s¶n xuÊt khÈu c¶ n­íc. + XuÊt khÈu t¹i chç vµ dÞch vô lµ ho¹t ®éng cã l·i ngo¹i tÖ cao nh­ng ch­a ®­îc më réng vµ th¨ng trÇm qua tõng n¨m. Tæng kim ng¹ch 5 n¨m ®¹t 20,6 triÖu USD chiÕm 10,9% cña ®Þa ph­¬ng. + Hµng xuÊt khÈu mang tÝnh chÊt thu gom trªn c¬ së s¶n xuÊt s½n cã, ch­a t¹o ®­îc nh÷ng vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ lín, sè l­îng bÐ, bÊp bªnh, kh«ng co mÆt hµng chñ lùc. Trong 38 mÆt hµng c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp chØ cã 5 mÆt hµng cã kim ng¹ch tõ 1 - 3 triÖu Rup. Mét sè mÆt hµng ®­îc gi÷ v÷ng vµ ph¸t triÓn nh­: may gia c«ng, dÖt kim, kh¨n mÆt, g¨ng tay, rau qu¶ t­¬i, ®å hép, l¹c vá... Mét sè mÆt hµng truyÒn thèng nh­ giµy v¶i, dÐp mÒm, thªu , th¶m, m©y tre, mü nghÖ... do chÊt l­îng mÉu m·, h×nh thøc vµ thÞ hiÕu kh«ng phï hîp víi thÞ tr­êng nªn sè l­îng xuÊt khÈu thay ®æi cã nguy c¬ mÊt thÞ tr­êng. Hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu víi sè l­îng Ýt, manh món, chÊt l­îng thÊp. HÇu hÕt xuÊt khÈu d­íi d¹ng th« (l¹c nh©n, rau qu¶) ch­a qua kh©u chÕ biÕn. Tõ n¨m 1982, thµnh phè b¾t ®Çu t¨ng c­êng hîp t¸c víi c¸c TØnh PhÝa Nam ®Ó t¹o nguån hµng xuÊt khÈu. M«t lo¹t c¸c C«ng ty ®· më chi nh¸nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ë PhÝa Nam nh­: C«ng ty XuÊt nhËp khÈu nam Hµ Néi(SIMEX), C«ng ty HAPROSIMEX, UNIMEX... VÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu : Trong thêi kú nµy quan hÖ ngo¹i th­¬ng chñ yÕu ®­îc tiÕn hµnh víi c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa. Quan hÖ ngo¹i th­¬ng mang tÝnh chÊt trao ®æi néi bé trong khèi SEV (Héi dång t­¬ng trî kinh tÕ cña c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa) nh»m gióp ®ì lÉn nhau gi÷a c¸c nuíc x· héi chñ nghÜa vµ chñ yÕu thùc hiÖn th«ng qua c¸c hiÖp ®Þnh ký kÕt gi÷a c¸c chÝnh phñ. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu trong giai ®o¹n nµy chñ yÕu lµ thÞ tr­êng XHCN(Khu vùc 1) chiÕm 78% kim ng¹ch xuÊt khÈu. ThÞ tr­êng ngoµi c¸c n­íc XHCN (Khu vùc 2) chiÕm 12%. Víi nguyªn t¾c “ Nhµ n­íc ®éc quyÒn ngo¹i th­¬ng’ diÔn ra phæ biÕn trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®· dÉn tíi sù rµng buéc vÒ c¬ chÕ, vÒ thÞ tr­êng, vÒ ®Çu t­ ph¸t triÓn hµng xuÊt khÈu. §©y lµ nguyªn nh©n quan._. trong n­íc (tÊt nhiªn lµ víi ®iÒu kiÖn chän lùa ®­îc ®óng c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ ph¸t triÓn). TiÕp tôc kiªn tr× chñ tr­¬ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nh­ mét h­íng ­u tiªn cã vÞ trÝ cùc kú quan träng ®Ó t¨ng tr­ëng GDP, ph¸t triÓn s¶n xuÊt, thu hót lao ®éng, t¹o nguån vèn ®Ó nhËp khÈu, tranh thñ c«ng nghÖ; chñ ®éng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. X©y dùng Hµ Néi thµnh ®Çu mèi b¸n bu«n xuÊt- nhËp khÈu vµ ph¸t luång hµng lín cña khu vùc. - Quan ®iÓm vÒ thÞ tr­êng: G¾n kÕt thÞ tr­êng trong n­íc víi thÞ tr­êng ngoµi n­íc; g¾n thÞ tr­êng víi s¶n xuÊt vµ s¶n xuÊt víi thÞ tr­êng xuÊt khÈu, võa chó träng thÞ tr­êng trong n­íc, võa ra søc më réng vµ ®a d¹ng hãa thÞ tr­êng bªn ngoµi, s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi chø kh«ng chØ c¨n cø vµo n¨ng lùc s¶n xuÊt s½n cã; ®Æt hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt khÈu trong hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi chung. §a ph­¬ng ho¸ quan hÖ th­¬ng m¹i, ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng xuÊt khÈu, tËp trung ph¸t triÓn thÞ tr­êng ®· cã, x©y dùng thÞ tr­êng xuÊt khÈu träng ®iÓm kÕt hîp víi th©m nhËp vµ khai th¸c c¸c thÞ tr­êng míi. KÕt hîp ph¸t triÓn thÞ tr­êng khu vùc víi thÞ tr­êng c¸c ch©u lôc. TiÕp cËn hiÖu qu¶, v÷ng ch¾c c¸c thÞ tr­êng lín cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. - Quan ®iÓm vÒ mÆt hµng: Thµnh phè Hµ Néi cÇn coi träng c¸c mÆt hµng, s¶n phÈm xuÊt khÈu truyÒn thèng ®ång thêi cÇn tÝch cùc më réng c¸c mÆt hµng, s¶n phÈm míi theo yªu cÇu cña thÞ tr­êng vµ ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, h­íng ®Õn nh÷ng s¶n phÈm xuÊt khÈu cã tû lÖ gi¸ trÞ gia t¨ng cao, chÕ biÕn s©u, cã hµm l­îng c«ng nghÖ vµ tri thøc cao, gi¶m dÇn tû träng hµng th« vµ s¬ chÕ, ®a d¹ng ho¸ chñng lo¹i hµng xuÊt khÈu. T¹o dùng nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, nh­ng kh«ng giíi h¹n vµo nh÷ng mÆt hµng cè ®Þnh mµ linh ho¹t ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng vµ biÕn ®éng gi¸ c¶. CÇn tËp trung ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng mµ Hµ Néi ®ang cã thÕ m¹nh, cã lîi thÕ so s¸nh nh­: c«ng nghiÖp nhÑ (hµng dÖt may, da giµy), c¬ kim khÝ, ®iÖn - ®iÖn tö (c¶ l¾p r¸p vµ s¶n xuÊt linh kiÖn), hµng n«ng - l©m - thuû s¶n (mét sè mÆt hµng ®Æc s¶n cao cÊp hoÆc ®· qua chÕ biÕn), hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ cã quy ho¹ch ®Çu t­ xuÊt khÈu phÇn mÒm tin häc. Tõng b­íc t¨ng dÇn khèi l­îng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu trùc tiÕp thay thÕ h×nh thøc gia c«ng cho n­íc ngoµi. Quan t©m x©y dùng th­¬ng hiÖu cho s¶n phÈm xuÊt khÈu thµnh mét sè s¶n phÈm cã tªn tuæi trªn thÕ giíi. Chó träng ph¸t triÓn xuÊt khÈu lao ®éng vµ xuÊt khÈu dÞch vô, nhÊt lµ dÞch vô du lÞch quèc tÕ vµ c¸c dÞch vô tr×nh ®é cao, chÊt l­îng cao thu ngo¹i tÖ t¹i chç. -§a d¹ng hãa c¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu, hoµn thiÖn c¸c thiÕt chÕ thÞ tr­êng phôc vô ph¸t triÓn xuÊt khÈu: Kiªn tr× chñ tr­¬ng ®a d¹ng hãa thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu trªn ®Þa bµn Hµ Néi, trong ®ã cã c¶ c¸c DNNN trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng, doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, doanh nghiÖp võa vµ nhá, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Æc biÖt, coi träng ph¸t triÓn m¹ng l­íi vµ c¸c tæ chøc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®Ó chóng kh«ng chØ lµ ng­êi cung cÊp vµ tiªu thô s¶n phÈm cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, mµ cßn ®¶m ®­¬ng tèt vai trß ®Þnh h­íng, ®iÒu chØnh vµ hç trî s¶n xuÊt, vµ trë thµnh bé phËn quan träng trong c¬ chÕ ®iÒu chØnh sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña Thµnh phè theo ®óng tÝn hiÖu vµ nhu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. Ph¸t triÓn xuÊt khÈu ph¶i g¾n liÒn víi viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c thiÕt chÕ, c¸c dÞch vô vµ hÖ thèng thÞ tr­êng, trong ®ã cã thÞ tr­êng hµng ho¸ - dÞch vô, thÞ tr­êng lao ®éng, thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, thÞ tr­êng c«ng nghÖ ®Ó t¹o thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ héi nhËp quèc tÕ. §æi míi c¬ chÕ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, cã c¬ chÕ ®Æc thï khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ æn ®Þnh qua nhiÒu n¨m. - TËp trung ®µo t¹o nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao vµ n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ xuÊt khÈu: CÇn x©y dùng ®éi ngò th­¬ng nh©n, ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý vµ nguån lao ®éng cã tay nghÒ cao phôc vô cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Hµ Néi. Chó träng viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm xuÊt khÈu c¶ vÒ gi¸ c¶, chÊt l­îng, ph­¬ng thøc giao hµng, thanh to¸n, dÞch vô hËu m·i, ... 3.4. Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu cña Hµ Néi : §Ó ph¸t triÓn xuÊt khÈu cña Hµ Néi víi tèc ®é cao nh­ môc tiªu ®Ò ra cÇn mét hÖ thèng gi¶i ph¸p ®ång bé vµ cã tÝnh bøt ph¸ ë nh÷ng kh©u quan träng. D­íi ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu cã tÝnh chiÕn l­îc cho c¶ thêi kú 2001-2010. Trªn c¬ së ®ã cÇn cô thÓ ho¸ c¸c gi¶i ph¸p nµy thµnh c¸c viÖc lµm, c¸c dù ¸n vµ ho¹t ®éng cô thÓ: 3.4.1. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ t¹o nguån hµng, s¶n phÈm xuÊt khÈu §©y lµ gi¶i ph¸p quan träng nhÊt, cã ý nghÜa l©u dµi vµ cÇn ®­îc triÓn khai víi sù tÝnh to¸n tØ mØ, sù c©n nh¾c vµ lùa chon hîp lý. Më réng n¨ng lùc s¶n xuÊt s¶n phÈm xuÊt khÈu th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ më réng nguån vèn: - Thµnh phè chñ ®éng chi Ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®Ó t¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu, hiÓu biÕt ®Çy ®ñ, s©u s¾c vµ cËp nhËt c¸c t×nh h×nh, xu h­íng ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng vèn ®Çu t­ trªn thÕ giíi, chÝnh s¸ch ®Çu t­ cña c¸c khèi, c¸c n­íc, c¸c tËp ®oµn c«ng ty lín, tõ ®ã sím cã ®èi s¸ch thÝch hîp ®èi víi ho¹t ®éng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ ®Ó xóc tiÕn vËn ®éng ®Çu t­ nh»m thùc hiÖn chñ tr­¬ng ®a ph­¬ng ho¸ c¸c ®èi t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o thÕ chñ ®éng trong mäi t×nh huèng. LËp c¸c dù ¸n ®Çu t­ cã tÝnh kh¶ thi cao ®Ó kªu gäi c¸c nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¶ vèn ®Çu t­ trong n­íc vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng hãa xuÊt khÈu. - Th«ng qua thÞ tr­êng vèn vµ c¸c quü hç trî ®Çu t­ thÝch hîp ®Ó tËp trung c¸c nguån vèn cho c¸c dù ¸n s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu quy m« lín. Dµnh ­u tiªn cao cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Trong ®Çu t­ tr¸nh t×nh tr¹ng dµn tr¶i mµ tËp trung vµo c¸c ngµnh hµng chñ lùc, c¸c dù ¸n n©ng cao cÊp ®é chÕ biÕn ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng hãa vµ ®Çu t­ cho mét sè doanh nghiÖp lín, cã tiÒm n¨ng. - §Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸, b¸n, kho¸n kinh doanh vµ cho thuª theo NghÞ ®Þnh sè 103/1999/N§-CP cña ChÝnh phñ. Cô thÓ hãa vµ tæ chøc thùc hiÖn viÖc b¸n, kho¸n kinh doanh, cho thuª c¸c DNNN, theo ®ã nh÷ng DNNN cã vèn trªn sæ s¸ch d­íi 1 tû ®ång do Chñ tÞch UBND Thµnh phè quyÕt ®Þnh; Nh÷ng DN cã vèn Nhµ n­íc trªn sæ s¸ch kÕ to¸n tõ 1 tû ®Õn d­íi 5 tû ®ång th× UBND Thµnh phè tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ xÐt. - Thµnh phè nghiªn cøu viÖc tæ chøc l¹i c¸c doanh nghiÖp lµm hµng xuÊt khÈu ®Ó cã thÓ tÝch tô vèn, tÝch tô n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu. - §èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Þa ph­¬ng s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng n»m trong danh môc mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cÇn tËp trung ­u tiªn ®Çu t­ ph¸t triÓn. Thµnh phè cã chÝnh s¸ch ­u tiªn bæ sung vèn l­u ®éng cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶. - Cã chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Çu t­ trong mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt xuÊt khÈu ®Ó gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh hµng ®ßi hái vèn ®Çu t­ cao nh­: ngµnh dÖt, s¶n xuÊt giµy da, vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt nguyªn phô liÖu cho ngµnh dÖt-may vµ da giµy. §èi víi viÖc s¶n xuÊt c¸c nguyªn phô liÖu, cÇn kÕt hîp víi c¸c doanh nghiÖp trung ­¬ng cã søc m¹nh kinh tÕ - kü thuËt, lùa chän thiÕt bÞ- c«ng nghÖ víi b­íc ®i m¹nh b¹o, kÕt hîp khai th¸c tiÒm lùc trong n­íc kÕt hîp víi tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cô thÓ. - Thµnh phè ®Èy nhanh viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn h¹ tÇng kü thuËt c¸c KCN, côm c«ng nghiÖp Hµ Néi. KhuyÕn khÝch c¸c chñ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc ®Çu t­ vµo c¸c côm vµ KCN nµy ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. ChuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn tíi thµnh lËp "Khu c«ng nghiÖp xuÊt khÈu tËp trung" cña Thµnh phè. - §Èy m¹nh viÖc hç trî ®Çu t­ nh­ cung cÊp th«ng tin, dù b¸o vÒ ®Çu t­, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng c¸c khu c«ng nghiÖp cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá thuª (c«ng khai c¸c thñ tôc; gi¶m gi¸ thuª ®Êt, t¨ng thêi gian cho thuª ®Êt; ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng trong vµ ngoµi hµng rµo; hç trî vÒ vèn ®Ó doanh nghiÖp thuª ®Êt vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh...). - TiÕp tôc hoµn thiÖn vµ nh©n réng m« h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kiÓu míi cho c¸c hé gia ®×nh n«ng th«n ngo¹i thµnh vµ c¶ c¸c hé kinh tÕ kh¸c cã ®iÒu kiÖn lµm n«ng nghiÖp. T¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n chuyÓn ®æi ruéng ®Êt, tÝch tô ruéng ®Êt cïng víi viÖc më réng ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®Æc s¶n chÊt l­îng cao phôc vô xuÊt khÈu. H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c vïng s¶n xuÊt chuyªn canh phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng xuÊt khÈu. N©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm xuÊt khÈu: ViÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cã ý nghÜa then chèt vµ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau, c¶ vÒ kü thuËt- c«ng nghÖ, vÒ kinh tÕ vµ tæ chøc, còng nh­ c¸c biÖn ph¸p vÒ tæ chøc l­u th«ng, xóc tiÕn thÞ tr­êng, ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch ®ång bé bëi c¸c c¬ quan chøc n¨ng vµ céng ®ång doanh nghiÖp. VÒ phÝa Thµnh phè, cÇn chó träng mét sè khÝa c¹nh sau ®©y: - Thµnh phè chó träng ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ (víi c¸c biÖn ph¸p ­u ®·i nhÊt ®Þnh) cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶; khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp khÊu hao nhanh ®Ó t¸i ®Çu t­ nh»m ®æi míi thiÕt bÞ, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. §èi víi thiÕt bÞ, nhµ x­ëng kh«ng sö dông hoÆc sö dông kÐm hiÖu qu¶ thuéc së h÷u Nhµ n­íc th× khuyÕn khÝch chuyÓn quyÒn së h÷u th«ng qua h×nh thøc b¸n ®Êu thÇu ®Ó t¹o nguån vèn t¸i ®Çu t­. - Thµnh phè khuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo hÖ thèng tiªu chuÈn chÊt l­îng ISO, ®¨ng ký chÊt l­îng, nh·n m¸c, in m· sè, m· v¹ch s¶n phÈm. - C¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc cã liªn quan cña Thµnh phè triÖt ®Ó vµ nhÊt qu¸n thi hµnh c¸c h×nh thøc ­u ®·i dµnh cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®· ®­îc ®Ò cËp trong LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc söa ®æi ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu s¶n phÈm. - KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp sö dông khoa häc - c«ng nghÖ vµ c¸c ph­¬ng ph¸p qu¶n lý tiªn tiÕn nh­ lµ mét phÇn cña chiÕn l­îc c¹nh tranh cña m×nh nh»m hîp lý ho¸ s¶n xuÊt vµ gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Rµ so¸t c¸c kh©u liªn quan ®Õn c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c dÞch vô phôc vô chung cho c¸c ngµnh nh­ vËn t¶i, b­u ®iÖn, ®iÖn n­íc, ng©n hµng... t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m chi phÝ vµ t¨ng nhanh chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm xuÊt khÈu. C¶i tiÕn c¬ cÊu hµng nhËp khÈu, t¨ng c­êng nhËp khÈu vËt t­ - thiÕt bÞ phï hîp cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu: - ¦u tiªn nhËp khÈu vËt t­, thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ Thñ ®«, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n­íc, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. - Chó ý t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc nhËp khÈu cã lùa chän c¸c lo¹i vËt t­, thiÕt bÞ chñ yÕu ®Ó ®¶m b¶o cho s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn, ®Æc biÖt lµ t¹o nguån cung cÊp cã chÊt l­îng. NhËp khÈu thiÕt bÞ ph¶i chó ý ®Õn chÊt l­îng cña c«ng nghÖ ®ã, cã sù gi¸m ®Þnh vÒ chÊt l­îng vÒ hiÖu suÊt cña thiÕt bÞ. - Hµ Néi cÇn m¹nh d¹n ®Çu t­ NSNN ®Ó x©y dùng Trung t©m dÞch vô t­ vÊn, thÈm ®Þnh vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ, hoÆc hç trî ph¸t triÓn c¸c ®¬n vÞ hiÖn cã chøc n¨ng t­¬ng tù t¹i Hµ Néi ®Ó gióp c¸c nhµ qu¶n lý vµ ®èi t¸c ViÖt Nam trªn ®Þa bµn vµ khu vùc phÝa B¾c thùc hiÖn viÖc gi¸m ®Þnh chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng nhËp khÈu hoÆc chuyÓn giao thiÕt bÞ, m¸y mãc l¹c hËu víi gi¸ c¶ cao. - CÇn chó ý h¹n chÕ nh÷ng s¶n phÈm, nh÷ng nguyªn vËt liÖu trong n­íc ®· s¶n xuÊt ®­îc vµ s¶n xuÊt cã chÊt l­îng, ®¹t tiªu chuÈn quèc gia, quèc tÕ ®Ó tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ; h¹n chÕ tèi ®a viÖc nhËp khÈu hµng tiªu dïng. 3.4.2. Gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc xóc tiÕn thÞ tr­êng vµ ph¸t triÓn mét sè thÞ tr­êng träng ®iÓm VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp: - TÝch cùc chñ ®éng t×m hiÓu n¾m b¾t th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, liªn hÖ víi c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña Nhµ n­íc ®Ó cã thªm nguån th«ng tin. §Æc biÖt, ph¸t huy tèi ®a quan hÖ víi c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn th­¬ng m¹i, ®Çu t­ vµ t­ vÊn cña n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®Ó thµnh lËp liªn doanh, t×m kiÕm sù gióp ®ì ®Ó giíi thiÖu vµ tiÕp thÞ hµng ra n­íc ngoµi. - T¨ng c­êng tiÕp xóc víi thÞ tr­êng ngoµi th«ng qua nhiÒu h×nh thøc nh­ tæ chøc ®i nghiªn cøu thÞ tr­êng, tham gia triÓn l·m trong vµ ngoµi n­íc, tham dù c¸c héi th¶o, ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ë n­íc ngoµi,... §Ó nh÷ng ho¹t ®éng nµy ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt, doanh nghiÖp ph¶i cã sù chuÈn bÞ hÕt søc chu ®¸o, kü l­ìng ®èi víi tõng ho¹t ®éng, tr¸nh viÖc tham gia hêi hît, theo phong trµo. - Tõng doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng x©y dùng chiÕn l­îc kinh doanh vµ chiÕn l­îc thÞ tr­êng phï hîp víi lé tr×nh héi nhËp cña quèc gia, chñ ®éng ®èi mÆt víi m«i tr­êng c¹nh tranh gay g¾t h¬n trªn c¶ thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. Cèt lâi cña chiÕn l­îc kinh doanh, chiÕn l­îc thÞ tr­êng chñ ®éng trong tÇm nh×n dµi h¹n sÏ ph¶i th«ng qua viÖc hîp lý hãa quy tr×nh s¶n xuÊt vµ qu¶n lý ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt b×nh qu©n, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. CÇn tr¸nh viÖc û l¹i, tr«ng chê vµo hç trî trùc tiÕp cña Nhµ n­íc. - Chó träng cËp nhËt nh÷ng thay ®æi trong ph­¬ng thøc kinh doanh, ph­¬ng thøc tiÕp cËn thÞ tr­êng vµ kh¸ch hµng trªn thÕ giíi ®Ó cã thÓ vËn dông trong ®iÒu kiÖn cho phÐp, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i ®iÖn tö, c¸c nghiÖp vô tù b¶o hiÓm t¹i c¸c së giao dÞch kú h¹n, kinh doanh chøng kho¸n, ... Coi träng viÖc gi÷ g×n ch÷ tÝn trong kinh doanh. VÒ phÝa chÝnh quyÒn Thµnh phè: - KiÖn toµn ho¹t ®éng cña Trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i Hµ Néi ®Ó hç trî cã hiÖu qu¶ h¬n cho c¸c doanh nghiÖp trong c«ng t¸c xóc tiÕn thÞ tr­êng. - Më V¨n phßng ®¹i diÖn th­¬ng m¹i hoÆc Trung t©m th­¬ng m¹i cña Hµ Néi t¹i mét sè n­íc cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn th­¬ng m¹i lín: Singapore, Liªn bang Nga, Ph¸p, §øc, Mü ... b»ng nguån vèn ban ®Çu do Ng©n s¸ch Thµnh phè cÊp vµ sö dông vèn huy ®éng, ®ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp. T¨ng c­êng ®Çu t­ cho qu¶ng b¸ du lÞch Hµ Néi. - T¹o ®iÒu kiÖn th­êng xuyªn tæ chøc c¸c ®oµn doanh nghiÖp Hµ Néi ®Ó kh¶o s¸t thÞ tr­êng theo c¸c chuyªn ®Ò cô thÓ, chuÈn bÞ kü néi dung ch­¬ng tr×nh lµm viÖc t¹i c¸c n­íc, t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp t×m ®­îc ®èi t¸c thÝch hîp trong c¸c chuyÕn kh¶o s¸t thÞ tr­êng. - TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së d÷ liÖu vµ trang web chÝnh thøc cña Hµ Néi, chó träng kÕt hîp c¸c néi dung tiÕp thÞ s¶n phÈm hµng hãa vµ dÞch vô cña c¸c doanh nghiÖp Hµ Néi trªn trang web nµy. N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th«ng tin kinh tÕ - th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn Thµnh phè. - §Þnh kú tæ chøc Héi th¶o vÒ t×m kiÕm c¸c th«ng tin thÞ tr­êng th«ng qua m¹ng Internet, gióp c¸c doanh nghiÖp n¾m b¾t c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi ®Ó t×m kiÕm ®èi t¸c mét c¸ch nhanh nhÊt. - Th­êng xuyªn duy tr× c¸c h×nh thøc ­u ®·i, khuyÕn khÝch, khen th­ëng c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín, ph¸t triÓn ®­îc thÞ tr­êng míi, t×m thªm ®­îc ®èi t¸c lín... 3.4.3. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nguån nh©n lùc phôc vô ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Coi c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé, ®µo t¹o c¸c doanh nh©n vµ ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh thµnh c«ng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña Hµ Néi, cña ®Êt n­íc. X©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o th­êng xuyªn ®Ó n©ng cao tr×nh ®é gi¸m ®èc, c¸n bé vµ c«ng nh©n cña c¸c doanh nghiÖp lµm xuÊt nhËp khÈu: - Tæ chøc nh÷ng líp ®µo t¹o vµ båi d­ìng gi¸m ®èc ®Ó dÇn dÇn h×nh thµnh mét ®éi ngò doanh nh©n cã n¨ng lùc, cã kh¶ n¨ng xö lý linh ho¹t trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. §ång thêi cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch, c¬ chÕ khuyÕn khÝch doanh nh©n giái (c¬ chÕ ­u ®·i vÒ l­¬ng, ­u ®·i vÒ nhµ ë, chÕ ®é th­ëng). - LËp ®Ò ¸n ®µo t¹o míi vµ ®µo t¹o l¹i c¸c c¸n bé nghiÖp vô ho¹t ®éng tiÕp thÞ, xóc tiÕn th­¬ng m¹i, c¸n bé kü thuËt ë c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu. - Thµnh phè ®Çu t­ n©ng cÊp vµ x©y dùng míi mét sè trung t©m ®µo t¹o nghÒ chÊt l­îng cao phï hîp víi ®Þnh h­íng ph¸t triÓn c¸c ngµnh, s¶n phÈm chñ lùc nh»m cung cÊp lao ®éng cã nghÒ cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu trªn ®Þa bµn Thµnh phè vµ cho xuÊt khÈu lao ®éng. Tranh thñ viÖn trî ®µo t¹o vµ chuyªn gia n­íc ngoµi gi¶ng d¹y t¹i c¸c trung t©m nµy. 3.3.4. Phèi hîp cña Hµ Néi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Trung ­¬ng vµ c¸c TØnh Thµnh kh¸c - Phèi hîp c¸c dù ¸n ®Çu t­ lín s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cña Hµ Néi víi c¸c doanh nghiÖp Trung ­¬ng, c¸c Tæng c«ng ty cã liªn quan, ®Æc biÖt trong viÖc ®Çu t­ n©ng cao tû lÖ néi ®Þa ho¸ c¸c nguyªn, phô liÖu ®èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp gia c«ng, chÕ biÕn. §Ó s¶n phÈm cña Hµ Néi cã ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi, Thµnh phè cÇn h×nh thµnh c¬ cÊu cã hiÖu qu¶ gi÷a kinh tÕ Trung ­¬ng víi kinh tÕ ®Þa ph­¬ng (th«ng qua ph­¬ng thøc c«ng ty cæ phÇn víi sù gãp vèn cña Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng, kÓ c¶ t­ nh©n; hoÆc ph­¬ng thøc Trung ­¬ng nghiªng vÒ trî gióp c«ng nghÖ, vèn,thÞ tr­êng cho Thµnh phè; hay ph­¬ng thøc c¸c c«ng ty Thµnh phè ph¸t triÓn theo kiÓu vÖ tinh cña c¸c c«ng ty Trung ­¬ng, ®Æc biÖt nghiªn cøu x©y dùng m« h×nh kinh doanh theo ph­¬ng thøc Trung ­¬ng x©y dùng nhµ m¸y chÕ biÕn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm thÞ tr­êng tiªu thô, cßn Hµ Néi vµ mét sè TØnh l©n cËn ®ãng vai trß cung cÊp nguyªn vËt liÖu... - Hµ Néi cÇn phèi hîp víi c¸c TØnh khu vùc MiÒn B¾c ®Ó hîp t¸c t¹o vïng nguyªn liÖu cung cÊp cho xuÊt khÈu(Trong ®ã Hµ Néi sÏ lµ ®Çu mèi xuÊt khÈu); trao ®æi th«ng tin vÒ doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm xuÊt khÈu, c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, th«ng tin liªn quan ®Õn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü; Phèi hîp tæ chøc c¸c cuéc häi nghÞ, héi th¶o, tËp huÊn liªn quan ®Õn xuÊt khÈu; phèi hîp tæ chøc c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i nh­ : kh¶o s¸t thÞ tr­êng, héi chî trong n­íc vµ quèc tÕ, më c¸c phßng tr­ng bµy giíi thiÖu s¶n phÈm ë Hµ Néi vµ c¸c ®Þa ph­¬ng.... 3.4.5. TiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh xuÊt khÈu - TiÕp tôc ®Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh trong lÜnh vùc qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu. Th­êng xuyªn n©ng cao n¨ng lùc, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý, nhÊt lµ lÜnh vùc thuÕ, h¶i quan. Qui ®Þnh tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n râ rµng, cô thÓ; cã chÕ ®é th­ëng ph¹t nghiªm minh. - Trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o vµ x©y dùng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, cÇn t¨ng c­êng tham kh¶o ý kiÕn cña doanh nghiÖp. X©y dùng mÆt b»ng ph¸p lý chung cho c¸c doanh nghiÖp kÓ c¶ quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh th«ng qua mét LuËt doanh nghiÖp thèng nhÊt, c¸c luËt vÒ hîp ®ång, vÒ tÝn dông, vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ nhÊt lµ vÒ thuÕ, tiÕn tíi thùc hiÖn nguyªn t¾c c«ng b»ng vÒ nghÜa vô thuÕ gi÷a ng­êi ViÖt Nam vµ ng­êi n­íc ngoµi, gi÷a doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Ó tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia (NT) trong nh÷ng HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®· ký víi n­íc ngoµi, cÇn chñ ®éng tõng b­íc gi¶m bít c¸c ph©n biÖt ®èi xö nµy. - §iÒu chØnh, bæ sung c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch nh»m t¹o lËp ®­îc “s©n ch¬i" b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong viÖc hç trî vèn ng©n s¸ch, trong viÖc gi¶i quyÕt vèn tÝn dông (h×nh thøc tÝn chÊp), trong viÖc gi¶i quyÕt ®Êt ®ai, hç trî vèn cho nghiªn cøu khoa häc, cung cÊp th«ng tin.... ViÖc t¹o ra m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¶i ®­îc thÓ hiÖn trªn c¶ v¨n b¶n ph¸p lý vµ trong tæ chøc thùc hiÖn, cã nh­ vËy míi cã s¬ së ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®óng ®¾n hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña tõng doanh nghiÖp vµ cã c¨n cø ®Ó ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®Çu t­. Chó träng tíi viÖc khai th¸c nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc, tiÕn tíi ban hµnh mét LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ duy nhÊt cho c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. TËp trung ®Çu t­ vµo mét sè ngµnh träng ®iÓm th«ng qua c¸c dù ¸n cã hiÖu qu¶, t¹o nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, kh«ng nªn ®Çu t­ trµn lan, ph©n t¸n. - §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc xin cÊp ­u ®·i ®Çu t­, c«ng khai ho¸ c¸c ®iÒu kiÖn ­u ®·i, c¸c ®èi t­îng ®­îc ­u ®·i. Gi¶m l·i suÊt vay vèn ­u ®·i ®Çu t­ xuèng 4-5%/n¨m. Cã chÝnh s¸ch ­u ®·i tho¶ ®¸ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, c«ng nghÖ “s¹ch”. Møc ®é ­u ®·i cÇn ®ñ søc hÊp dÉn nh­ thêi gian miÔn, gi¶m thuÕ dµi h¬n.... Më réng vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ­u ®·i ®Çu t­ nh­ trî cÊp ®Çu t­, khÊu hao nhanh tµi s¶n cè ®Þnh, gi¶m thuÕ ®èi víi ®Çu t­ nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, ®µo t¹o vµ n©ng cao tay nghÒ. - C¶i tiÕn vµ ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc vay vèn, nghiªn cøu, söa ®æi qui ®Þnh vÒ thÕ chÊp tµi s¶n khi vay vèn cho phï hîp víi tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp, ®¸p øng yªu cÇu vèn s¶n xuÊt, kinh doanh phôc vô xuÊt khÈu. - TiÕp tôc c¶i c¸ch chÝnh s¸ch thuÕ theo h­íng khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt - kinh doanh c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu. X©y dùng biÓu thuÕ chi tiÕt, cô thÓ, m· ho¸ theo tiªu chuÈn quèc tÕ. CÇn chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó sím ¸p dông gi¸ theo hîp ®ång trong tÝnh thuÕ h¶i quan. - TiÕn hµnh ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi cho phï hîp víi thùc tiÔn, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp cã thÓ mua ngo¹i tÖ cña ng©n hµng dÔ dµng. - L­u ý më réng viÖc h×nh thµnh vµ cñng cè vai trß cña c¸c hiÖp héi ngµnh hµng ®Ó t¨ng c­êng tÝnh tæ chøc vµ tÝnh tËp thÓ trong m«i tr­êng c¹nh tranh. KhuyÕn khÝch c¸c HiÖp héi tù thµnh lËp quü phßng ngõa rñi ro vµ tham gia c¸c hiÖp héi ngµnh hµng quèc tÕ ®Ó phèi hîp hµnh ®éng, æn ®Þnh gi¸ c¶... - Hoµn thiÖn Quü hç trî tÝn dông xuÊt khÈu theo ®óng c¸c tiªu chÝ cña LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc (1998) ®Ó trî gióp c¸c doanh nghiÖp cã tiÒm n¨ng th«ng qua viÖc cÊp tÝn dông víi l·i suÊt ­u ®·i, b¶o l·nh tiÒn vay vµ cÊp tÝn dông xuÊt khÈu cho ng­êi mua n­íc ngoµi, tiÕn tíi thµnh lËp Ng©n hµng xuÊt nhËp khÈu. Nghiªn cøu thµnh lËp Quü hay C«ng ty b¶o hiÓm xuÊt nhËp khÈu ®Ó b¶o hiÓm rñi ro thanh to¸n khi tiÕp cËn c¸c thÞ tr­êng míi. KhuyÕn khÝch c¸c HiÖp héi ngµnh hµng tù h×nh thµnh c¸c quü b¶o hiÓm ®Ò phßng rñi ro, kÓ c¶ trong tr­êng hîp gi¸ thÞ tr­êng thÕ giíi biÕn ®éng. - C¸c Bé, Ngµnh phèi hîp víi Thµnh phè Hµ Néi vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó sím ®­a Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi vµo ho¹t ®éng. Thóc ®Èy viÖc ph¸t triÓn c¸c lo¹i c«ng cô tµi chÝnh cÇn thiÕt, t¹o hµng ho¸ (cæ phiÕu, tr¸i phiÕu c«ng tr×nh, tr¸i phiÕu ChÝnh phñ) qua Trung t©m nµy ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho c¸c nhµ ®Çu t­. 3.5. Mét sè kiÕn nghÞ: KiÕn nghÞ víi Trung ­¬ng: - TiÕp tôc ®Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh trong lÜnh vùc qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu. Th­êng xuyªn n©ng cao n¨ng lùc, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý, nhÊt lµ lÜnh vùc thuÕ, h¶i quan. Qui ®Þnh tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n râ rµng, cô thÓ; cã chÕ ®é th­ëng ph¹t nghiªm minh. - Trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o vµ x©y dùng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, cÇn t¨ng c­êng tham kh¶o ý kiÕn cña doanh nghiÖp. X©y dùng mÆt b»ng ph¸p lý chung cho c¸c doanh nghiÖp kÓ c¶ quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh th«ng qua mét LuËt doanh nghiÖp thèng nhÊt, c¸c luËt vÒ hîp ®ång, vÒ tÝn dông, vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ nhÊt lµ vÒ thuÕ, tiÕn tíi thùc hiÖn nguyªn t¾c c«ng b»ng vÒ nghÜa vô thuÕ gi÷a ng­êi ViÖt Nam vµ ng­êi n­íc ngoµi, gi÷a doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Ó tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia (NT) trong nh÷ng HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®· ký víi n­íc ngoµi, cÇn chñ ®éng tõng b­íc gi¶m bít c¸c ph©n biÖt ®èi xö nµy. - §iÒu chØnh, bæ sung c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch nh»m t¹o lËp ®­îc “s©n ch¬i" b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong viÖc hç trî vèn ng©n s¸ch, trong viÖc gi¶i quyÕt vèn tÝn dông (h×nh thøc tÝn chÊp), trong viÖc gi¶i quyÕt ®Êt ®ai, hç trî vèn cho nghiªn cøu khoa häc, cung cÊp th«ng tin.... ViÖc t¹o ra m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¶i ®­îc thÓ hiÖn trªn c¶ v¨n b¶n ph¸p lý vµ trong tæ chøc thùc hiÖn, cã nh­ vËy míi cã s¬ së ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®óng ®¾n hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña tõng doanh nghiÖp vµ cã c¨n cø ®Ó ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®Çu t­. Chó träng tíi viÖc khai th¸c nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc, tiÕn tíi ban hµnh mét LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ duy nhÊt cho c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. TËp trung ®Çu t­ vµo mét sè ngµnh träng ®iÓm th«ng qua c¸c dù ¸n cã hiÖu qu¶, t¹o nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, kh«ng nªn ®Çu t­ trµn lan, ph©n t¸n. - C¶i tiÕn vµ ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc vay vèn, nghiªn cøu, söa ®æi qui ®Þnh vÒ thÕ chÊp tµi s¶n khi vay vèn cho phï hîp víi tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp, ®¸p øng yªu cÇu vèn s¶n xuÊt, kinh doanh phôc vô xuÊt khÈu. - TiÕp tôc c¶i c¸ch chÝnh s¸ch thuÕ theo h­íng khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt - kinh doanh c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu. X©y dùng biÓu thuÕ chi tiÕt, cô thÓ, m· ho¸ theo tiªu chuÈn quèc tÕ. CÇn chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó sím ¸p dông gi¸ theo hîp ®ång trong tÝnh thuÕ h¶i quan. - L­u ý më réng viÖc h×nh thµnh vµ cñng cè vai trß cña c¸c hiÖp héi ngµnh hµng ®Ó t¨ng c­êng tÝnh tæ chøc vµ tÝnh tËp thÓ trong m«i tr­êng c¹nh tranh. KhuyÕn khÝch c¸c HiÖp héi tù thµnh lËp quü phßng ngõa rñi ro vµ tham gia c¸c hiÖp héi ngµnh hµng quèc tÕ ®Ó phèi hîp hµnh ®éng, æn ®Þnh gi¸ c¶... - Hoµn thiÖn Quü hç trî tÝn dông xuÊt khÈu theo ®óng c¸c tiªu chÝ cña LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc (1998) ®Ó trî gióp c¸c doanh nghiÖp cã tiÒm n¨ng th«ng qua viÖc cÊp tÝn dông víi l·i suÊt ­u ®·i, b¶o l·nh tiÒn vay vµ cÊp tÝn dông xuÊt khÈu cho ng­êi mua n­íc ngoµi, tiÕn tíi thµnh lËp Ng©n hµng xuÊt nhËp khÈu. Nghiªn cøu thµnh lËp Quü hay C«ng ty b¶o hiÓm xuÊt nhËp khÈu ®Ó b¶o hiÓm rñi ro thanh to¸n khi tiÕp cËn c¸c thÞ tr­êng míi. KhuyÕn khÝch c¸c HiÖp héi ngµnh hµng tù h×nh thµnh c¸c quü b¶o hiÓm ®Ò phßng rñi ro, kÓ c¶ trong tr­êng hîp gi¸ thÞ tr­êng thÕ giíi biÕn ®éng. KiÕn nghÞ víi Thµnh phè: - Thµnh phè cÇn cã mét sè chÝnh s¸ch, c¬ chÕ ®Æc thï ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nh­ : hç trî vèn, tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, hç trî thuÕ, mÆt b»ng, ®µo t¹o,c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i... - Thµnh phè cÇn rµ so¸t l¹i quy ho¹ch vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc cña Hµ Néi, ®¸nh gi¸ l¹i n¨ng lùc cña c¸c doanh nghiÖp , tõng ngµnh hµng.. ®Ó x©y dùng ®Ò ¸n ngµnh nghÒ cô thÓ, cã ph­¬ng ¸n ®Çu t­, hç trî cho nh÷ng mÆt hµng cã thÞ tr­êng tiªu thô vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu lín. - Thµnh phè nªn tæ chøc c¸c cuéc to¹ ®µm ®Þnh kú víi c¸c doanh nghiÖp ®Ó trao ®æi nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c cña doanh nghiÖp trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh ®Ó cã nh÷ng th¸o gì kÞp thêi. - Thµnh phè nªn thµnh lËp Ban qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ch­¬ng tr×nh xuÊt nhËp khÈu; Bé phËn ®Çu mèi cho c¸c ho¹t ®éng cña ch­¬ng tr×nh Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña Thµnh phè. KÕt luËn Hµ Néi lµ thñ ®«, lµ trung t©m kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸ cña c¶ n­íc. Ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung vµ xuÊt khÈu nãi riªng cã vÞ trÝ quan träng vµ cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña Thñ ®«. §Èy m¹nh xuÊt khÈu võa lµ môc tiªu quan träng, võa lµ ®éng lùc thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh tÕ cña Thñ ®«. Víi môc ®Ých nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Thñ ®« trong thêi kú ®æi míi kinh tÕ (1986 - 2001), luËn v¨n ®· hoµn thµnh c¸c c«ng viÖc chñ yÕu sau: 1.LuËn v¨n ®· hÖ thèng ho¸ c¸c vÊn ®Ò lý luËn, c¸c quan ®iÓm vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ, trong ®ã ®Æc biÖt nhÊn m¹nh vai trß cña xuÊt khÈu ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. XuÊt khÈu ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia: xuÊt khÈu thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c hai bªn cïng cã lîi, t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña mçi quèc gia; xuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸; xuÊt khÈu ®ãng gãp vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, xuÊt khÈu t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm;xuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. §Ó lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn, luËn v¨n ®­a ra mét s« m« h×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu cña mét sè Thµnh phè trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Tõ chiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt khÈu cña c¸c Thµnh phè nµy cã thÓ rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña Thµnh phè Hµ Néi. 2.LuËn v¨n ®· ®i s©u ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Hµ Néi trong thêi kú ®æi míi. Giai ®o¹n 1986 - 1990 : ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch nhÊt ®Þnh. XuÊt khÈu ®· ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng ®¸ng kÓ víi sù ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh, ®a ph­¬ng ho¸ thÞ tr­êng xuÊt khÈu, c¸c chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng ®· th«ng tho¸ng vµ thu hót c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu ch­a cã sù chuyÓn biÕn lín, chñ yÕu vÉn lµ hµng th« vµ s¬ chÕ, thÞ tr­êng ch­a ®a d¹ng. Giai ®o¹n : 1991 -2000: thùc hiÖn chñ tr­¬ng ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ kinh tÕ ®èi ngo¹i, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng tiÕp tôc cã sù thay ®ái t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Do vËy, quy m«, tèc ®é t¨ng tr­ëng, c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu, c¬ cÊu thÞ tr­ìng xuÊt khÈu ®· cã nh÷ng thay ®æi tÝch cùc. Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu, luËn v¨n ®· rót ra c¸c bµi häc kinh nghiÖm nh­: ph¶i chó träng khai th¸c lîi thÕ so s¸nh gi÷a Hµ Néi vµ c¸c TØnh ®Ó lùa chän ph¸t triÓn ngµnh nghÒ vµ c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu; §a d¹ng ho¸ mÆt hµng xuÊt khÈu ®ång thêi chó träng x©y dùng c¸c mÆt hµng chñ lùc; §a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng xuÊt khÈu song chó ý x©y dùng thÞ tr­êng träng ®iÓm; gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu; t¨ng c­êng vai trß ®iÒu hµnh, qu¶n lý Nhµ n­íc ho¹t ®éng xuÊt khÈu... 3. §Ó x©y dùng chiÕn l­îc xuÊt khÈu cu¶ hµ Néi trong thêi gian tíi, LuËn v¨n ®­a ra c¸c quan ®iÓm ph¸t triÓn xuÊt khÈu nh­ sau: Hµ Néi ph¶i lµ mét trong nh÷ng ®Þa ph­¬ng dÉn ®Çu c¶ n­íc vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung vµ t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu nãi riªng; ­u tiªn cao cho ph¸t triÓn xuÊt khÈu; quan ®iÓm vÒ mÆt hµng vµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu; quan ®iÓm vÒ ®a d¹ng ho¸ c¸c chñ thÓ tham gia xuÊt khÈu, hoµn thiÖn c¸c thiÕt chÕ thÞ tr­êng phôc vô ph¸t triÓn xuÊt khÈu; n©ng cao søc c¹nh tranh cho hµng ho¸ xuÊt khÈu. Trªn c¬ së x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu ph¸t triÓn xuÊt khÈu Hµ Néi giai ®o¹n tõ 2001 - 2010; ®Þnh h­íng hµng ho¸ vµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu; LuËn v¨n ®· ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña Thñ ®« nh­ sau: Ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ t¹o nguån hµng, s¶n phÈm xuÊt khÈu;n©ng cao søc c¹nh tranh s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc (May dÖt, giµy dÐp, thñ c«ng mü nghÖ, n«ng l©m thuû h¶i s¶n; ®iÖn - ®iÖn tö); c¶i tiÕn c¬ cÊu hµng nhËp khÈu, t¨ng c­êng nhËp khÈu vËt t­ - thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt xuÊt khÈu;tæ chøc xóc tiÕn thÞ tr­êng ;ph¸t triÓn nguån nh©n lùc; hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. ._.