Hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam - Thực trạng và giải pháp phát triển

Lêi më ®Çu § Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (Foreign Direct Invesment - FDI) lµ mét h×nh thøc cña ®Çu t­ quèc tÕ. Nã ra ®êi vµ ph¸t triÓn lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ vµ qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ theo chiÒu s©u. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) ®· ®­îc xem nh­ chiÕc ch×a khãa cña sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña mçi quèc gia. Th«ng qua ®ã cho phÐp c¸c n­íc së t¹i thu hót ®­îc c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn... nh»m khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt n­íc m×nh, thóc ®Èy xuÊt khÈu, t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh, ®iÒu chØnh vµ dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp víi biÕn ®æi thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. ChiÕn l­îc më cöa ®Ó dÇn ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®· ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta chñ ch­¬ng thùc hiÖn c¸ch ®©y h¬n 10 n¨m. Mét trong nhiÒu néi dung quan träng cña chiÕn l­îc nµy lµ chñ ch­¬ng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi kh«ng chØ nh»m môc tiªu gi¶i quyÕt n¹n khan hiÕm vÒ vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn x· héi mµ cßn nh»m t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, cung cÊp cho nÒn kinh tÕ n­íc nhµ nh÷ng m¸y mãc, quy tr×nh c«ng nghÖ tiªn tiÕn, s¶n xuÊt nhiÒu mÆt hµng cã chÊt l­îng vµ hµm l­îng kü thuËt cao, gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn néi sinh nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp phôc vô sù nghiÖp céng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Sau khi LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ban hµnh cïng víi viÖc ¸p dông hµng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ cña ChÝnh phñ cho mét nÒn kinh tÕ më cöa, 38 quèc gia vµ hµng tr¨m c¸c tËp ®oµn, C«ng ty n­íc ngoµi ®· ®Çu t­ vµ ®ang t×m kiÕm c¬ héi ®Çu t­ vµo ViÖt nam, mét thÞ tr­êng mµ c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi ®¸nh gi¸ lµ cßn nhiÒu tiÒm n¨ng ®Ó khai th¸c. §Ó x©y dùng ViÖt nam trë thµng mét trong nh÷ng ®iÓm hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ trong khu vùc, cÇn ph¶i nhËn thøc râ thùc tr¹ng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam, tõ ®ã ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu, khoa häc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó tõ ®ã t×m ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi phï hîp víi thùc tiÔn. §ã lµ lý do th«i thóc t«i lùa chän ®Ò tµi: “Ho¹t ®éng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn”. KÕt cÊu kho¸ luËn: Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ môc lôc, Kho¸ luËn gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Tæng quan vÒ §Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt nam. Ch­¬ng II: T×nh h×nh thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt nam. Ch­¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam. Do thêi gian vµ kiÕn thøc cã h¹n, nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, h¹n chÕ, v× vËy t«i rÊt mong ®­îc sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó kho¸ luËn nµy hoµn thiÖn h¬n. Ngoµi ra, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña C« gi¸o NguyÔn Hoµng ¸nh ®· trùc tiÕp h­íng dÉn t«i viÕt b¶n kho¸ luËn nµy. Hµ néi, ngµy 30 th¸ng 05 n¨m 2003 Sinh viªn NguyÔn ThÞ Hång Hoa Ch­¬ng 1 Tæng quan vÒ §Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt nam - Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi Kh¸i niÖm ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung Kh¸i niÖm “®Çu t­ n­íc ngoµi” lÇn ®Çu tiªn ®­îc ®Ò cËp ®Õn trong c¸c gi¸o tr×nh t­ ph¸p vµ kinh tÕ quèc tÕ, tr­íc tiªn lµ ë Ph¸p n¨m 1955, sau ®ã ®­îc sö dông trong c¸c cuéc héi th¶o bµn vÒ hîp t¸c kinh tÕ thÕ giíi vµ chÝnh thøc ®i vµo c¸c hiÖp ®Þnh, c¸c bé luËt vÒ ®Çu t­. Tuy nhiªn do nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng phøc t¹p vµ do sù vËn ®éng phong phó cña thùc tiÔn mµ kh¸i niÖm nµy kh«ng ngõng ®­îc bæ sung, chØnh lý cho s¸t víi thùc tÕ h¬n. Cïng víi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ ®êi sèng kinh tÕ, ®Õn nay ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò míi mÎ trªn thÕ giíi. Kh¸i niÖm vÒ FDI ®Òu ®­îc ghi nhËn trong luËt ®Çu t­ cña c¸c n­íc. MÆc dï kh«ng hoµn toµn gièng nhau bëi cã sù kh¸c biÖt vÒ viÖc sö dông c©u tõ hay ng÷ ph¸p, song vÒ mÆt b¶n chÊt th× kh¸i niÖm FDI ë luËt cña c¸c n­íc lµ nh­ nhau do chóng ®Òu xuÊt ph¸t tõ kh¸i niÖm ®Çu t­ quèc tÕ. T¹i Héi th¶o cña §¹i héi HiÖp héi Ph¸p luËt quèc tÕ Henxky 1966, ng­êi ta ®· cè g¾ng ®­a ra mét kh¸i niÖm chung nhÊt vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nh»m ph©n biÖt víi c¸c kho¶n kinh tÕ kh¸c nhËn ®­îc tõ bªn ngoµi. Theo ®ã, “§Çu t­ n­íc ngoµi lµ vËn ®éng t­ b¶n tõ n­íc ng­êi ®Çu t­ sang n­íc ng­êi sö dông ®Çu t­ mµ kh«ng cã h¹ch to¸n nhanh chãng”. Sau ®ã, qua th¶o luËn HiÖp héi ®· ®­a ra mét kh¸i niÖm d­íi d¹ng tæng qu¸t nh­ sau: “§Çu t­ n­íc ngoµi lµ sù vËn ®éng t­ b¶n tõ n­íc ng­êi ®Çu t­ sang n­íc ng­êi sö dông ®Çu t­ víi môc ®Ých thµnh lËp ë ®©y mét xÝ nghiÖp s¶n xuÊt hay dÞch vô nµo ®ã”. Víi kh¸i niÖm nµy, viÖc ®Çu t­ vµo mét n­íc nhÊt thiÕt ph¶i g¾n liÒn víi viÖc thµnh lËp mét xÝ nghiÖp hay mét c¬ së s¶n xuÊt, dÞch vô t¹i n­íc nhËn ®Çu t­, do ®ã ®· lo¹i trõ mét sè h×nh thøc ®Çu t­ kh¸c kh«ng thµnh lËp ra xÝ nghiÖp hay c¬ së s¶n xuÊt (nh­ cho vay tiÒn cña ng©n hµng, tµi trî cho ch­¬ng tr×nh hay cho dù ¸n…). §©y chÝnh lµ ®iÓm h¹n chÕ cña kh¸i niÖm nµy so víi yªu cÇu hîp t¸c kinh tÕ trong thêi ®¹i hiÖn nay. Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc c¸c n­íc hiÓu vµ vËn dông kh¸c nhau. T¹i c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn, ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ viÖc giao vËt cã gi¸ trÞ kinh tÕ cña n­íc nµy sang n­íc kh¸c nh»m thu ®uîc lîi nhuËn, bao gåm c¶ quyÒn cÇm cè vµ quyÒn thu hoa lîi, quyÒn tham gia c¸c héi cæ phÇn,quyÒn ®èi víi nh·n hiÖu th­¬ng phÈm vµ tªn xÝ nghiÖp. Nh­ vËy, quan niÖm vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ®©y rÊt réng r·i, chØ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn tiÒn vèn tõ n­íc nµy sang n­íc kh¸c víi môc ®Ých thu lîi nhuËn, theo nguyªn t¾c lîi nhuËn thu ®­îc ph¶i cao h¬n lîi nhuËn thu ®­îc trong n­íc vµ cao h¬n l·i suÊt göi ng©n hµng, nÕu kinh tÕ cña c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn lµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh, thÞ tr­êng ®· ®­îc khai th¸c tèi ®a vµ cã hiÖn t­îng t­¬ng ®èi thõa t­ b¶n, do ®ã viÖc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi lµ cùc kú cÇn thiÕt ®Ó lîi dông nh©n c«ng rÎ, nguån nguyªn liÖu dåi dµo vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu. Do ®ã quan niÖm réng r·i vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi tån t¹i nh­ mét tÊt yÕu. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn l¹i sö dông kh¸i niÖm ®Çu t­ n­íc ngoµi víi néi dung lµ ®Çu t­ trùc tiÕp nh­ viÖc ®­a bÊt ®éng s¶n, vèn, thiÕt bÞ vµo x©y dùng, më réng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô. Nh­ vËy, ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn chØ ®­îc c«ng nhËn d­íi h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp, lo¹i trõ h×nh thøc ®Çu t­ gi¸n tiÕp. Bëi v× ®Çu t­ trùc tiÕp ®em l¹i nguån vèn, kü thuËt hiÖn ®¹i thay thÕ cho kü thuËt l¹c hËu hiÖn cã, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho lùc l­îng lao ®éng, n©ng cao møc sèng, t¨ng tÝch luü thu nhËp quèc d©n. Cßn ®Çu t­ gi¸n tiÕp còng ®­a vèn vµo, nh­ng kh«ng cã kÕ ho¹ch sö dông vèn, cïng víi kh¶ n¨ng qu¶n lý non kÐm vµ tr×nh ®é s¶n xuÊt kinh doanh l¹c hËu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng sö dông vèn vay cã hiÖu qu¶, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kh«ng tr¶ ®­îc nî. Víi lý do ®ã, viÖc t¨ng c­êng sö dông h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp lµ phï hîp víi hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ChÝnh s¸ch nµy ®· vµ ®ang lµ h×nh thøc phæ biÕn trong chÝnh s¸ch “më cöa nÒn kinh tÕ” cña nhiÒu n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc trong khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, trong ®ã cã ViÖt Nam. §Þnh nghÜa vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi theo Héi th¶o Henxinki nh­ trªn lµ qu¸ ng¾n gän nªn kh«ng nªu ®­îc b¶n chÊt cña ®Çu t­ n­íc ngoµi, tuy nhiªn ®· cã mét khuynh h­íng ®óng ®¾n cho r»ng kh«ng nªn coi bÊt kú tiÒn, vèn nµo ®­a ra n­íc ngoµi ®Òu lµ ®Çu t­ (vÝ dô nh­ h×nh thøc tÝn dông quèc tÕ, viÖn trî quèc tÕ …) Chuyªn gia luËt quèc tÕ Iumarxep (trong cuèn sù ®iÒu chØnh ph¸p luËt cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i EC-Matxc¬va, 1988) cho r»ng, ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c víi nh÷ng hµnh vi ®Çu t­ th«ng th­êng (nh­ ®Çu t­ chøng kho¸n), nh»m môc ®Ých thu lîi nhuËn hoÆc t¨ng thu nhËp d­íi c¸c h×nh thøc hoa hång, hoa lîi… §Þnh nghÜa vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn gÆp ë nhiÒu v¨n kiÖn ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ hoÆc c¸c HiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ b¶o hé vµ thóc ®Èy ®Çu t­. ChÝnh sù ®Þnh nghÜa nµy ®· t¹o ra c¬ së ph¸p lý cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong ho¹t ®éng cña m×nh. Tuy nhiªn, sù phøc t¹p cña quan hÖ ®Çu t­ vµ do vÊn ®Ò ng÷ ph¸p hoÆc c¸ch sö dông tõ mµ thuËt ng÷ “®Çu t­ n­íc ngoµi” trong c¸c v¨n kiÖn ph¸p luËt cña mçi n­íc cã kh¸c nhau. VÝ dô : LuËt vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi cña Liªn bang Nga ngµy 4/7/1991 quy ®Þnh : §Çu t­ n­íc ngoµi lµ tÊt c¶ nh÷ng h×nh thøc gi¸ trÞ tµi s¶n hay gi¸ trÞ tinh thÇn cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo c¸c ®èi t­îng cña ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c víi môc ®Ých thu lîi nhuËn. §Þnh nghÜa t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ, v¹ch râ b¶n chÊt cña vÊn ®Ò ®Çu t­ lµ lîi nhuËn, tuy nhiªn nÕu ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc xem xÐt chØ lµ “tµi s¶n” ®­îc sö dông víi môc ®Ých ®em l¹i lîi nhuËn th× kh¸i niÖm nµy bÞ giíi h¹n. Trong LuËt cña Ucraina vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi ngµy 13/3/1992, thuËt ng÷ “®Çu t­ n­íc ngoµi” ®­îc ®Ò cËp ®Õn víi ph¹m vi réng h¬n : “§Çu t­ n­íc ngoµi lµ tÊt c¶ c¸c h×nh thøc gi¸ trÞ do nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo c¸c ®èi t­îng cña ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c víi môc ®Ých thu lîi nhuËn hoÆc c¸c hiÖu qu¶ x· héi”. ChÝnh h×nh thøc “hiÖu qu¶ x· héi” ®· më réng ph¹m vi ho¹t ®éng cña luËt ®Çu t­ ®èi víi c¸c kiÓu, c¸c h×nh thøc kh¸c cña luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nh­ vËy dï nh×n d­íi gãc ®é nµo th× FDI còng ®Òu lµ ho¹t ®éng kinh doanh dùa trªn c¬ së di chuyÓn t­ b¶n gi÷a c¸c quèc gia, chñ yÕu do c¸c ph¸p nh©n vµ thÓ nh©n thùc hiÖn, theo nh÷ng h×nh thøc nhÊt ®Þnh, trong ®ã chñ ®Çu t­ FDI tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh ®Çu t­. 2. Kh¸i niÖm vÒ FDI theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®­îc ban hµnh lÇn ®Çu vµo ngµy 26/12/1987, söa ®æi vµo n¨m 1990,1992; sau ®ã ®­îc thay b»ng "LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam " ban hµnh ngµy 12/11/1996, ®· ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ thÕ giíi vµ khu vùc ®¸nh gi¸ lµ mét luËt hÊp dÉn, th«ng tho¸ng trong khu vùc. Ngµy 9/6/2000 LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam l¹i ®­îc söa ®æi, bæ sung lÇn thø 4 "®Ó më réng hîp t¸c kinh tÕ víi n­íc ngoµi, phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n trªn c¬ së khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc cña ®Êt n­íc." LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 1996 quy ®Þnh râ: " §Çu t­ n­íc ngoµi lµ viÖc nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­a vµo ViÖt Nam vèn b»ng tiÒn hoÆc bÊt k× tµi s¶n nµo ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t­ theo qui ®Þnh cña luËt nµy". Nh­ vËy theo luËt ®Çu t­ kh¸i niÖm ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc hiÓu nh­ sau: - Lµ h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp. - Lµ viÖc bªn ngoµi trùc tiÕp ®­a vèn vµ tµi s¶n kh¸c vµo ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam. Chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ lµ 1 tæ chøc nhµ n­íc, tæ chøc t­ nh©n hay 1 tæ chøc quèc tÕ hoÆc tù nhiªn nh©n n­íc ngoµi. Vèn ®Çu t­ ë ®©y kh«ng chØ bao gåm t­ b¶n mµ cßn bao gåm c¶ c¸c bÝ quyÕt kü thuËt, quy tr×nh c«ng nghÖ, dÞch vô kü thuËt (§iÒu 7 LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1996). Quy ®Þnh nµy lµ nh»m môc ®Ých tranh thñ ®­îc vèn kü thuËt hiÖn ®¹i, kinh nghiÖm vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lý tiªn tiÕn, ®µo t¹o ®éi ngò qu¶n lý vµ c«ng nh©n cã tr×nh ®é cao, gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng kinh tÕ, ®­a ViÖt Nam hoµ nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi. ViÖc sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo mét quèc gia th­êng dÉn ®Õn viÖc thµnh lËp ë n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ mét c¬ së s¶n xuÊt. Nh­ng theo luËt ViÖt Nam th× ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i nh­ vËy mµ cã thÓ tån t¹i trªn c¬ së hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh. Nh­ vËy, kh¸i niÖm ®Çut­ n­íc ngoµi ®· tr¶i qua mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn biÖn chøng hÕt søc chÆt chÏ. Tõ quy ®Þnh ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ viÖc ®­a vèn vµ tµi s¶n nhÊt ®Þnh vµo ViÖt Nam ®Õn quy ®Þnh vÒ ®èi t­îng ®­îc ®Çu t­ vµ quy ®Þnh vÒ h×nh thøc ®Çu t­, thÓ hiÖn chñ tr­¬ng cña Nhµ n­íc ViÖt Nam lµ më réng vµ thu hót vèn ®Çu t­ cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, lµm ®ßn bÈy m¹nh mÏ ®Ó ®­a n­íc ta ph¸t triÓn ngang tÇm víi sù ph¸t triÓn chung cña toµn thÕ gi¬Ý. 3. Vai trß cña ®Çu t­ n­íc ngoµi ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhu cÇu vÒ vèn, vÒ khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña n­íc ta cßn thiÕu ch­a ®ñ søc khai th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng vÒ tµi nguyªn vµ søc lao ®éng cña m×nh. Do vËy Nhµ n­íc chñ tr­¬ng më cöa cho n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. HiÖn nay vÉn cßn nhiÒu c¸ch nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ kh¸c nhau vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi ë n­íc ta trong gÇn 15 n¨m qua, nh­ng cã mét thùc tÕ kh«ng thÓ phñ nhËn ®ã lµ ¶nh h­ëng tÝch cùc cña ®Çu t­ n­íc ngoµi ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta ngµy cµng râ nÐt. 3.1. Gãp phÇn t¨ng ng©n s¸ch x· héi §Çu t­ n­íc ngoµi b­íc ®Çu ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ trong ®Çu t­ vèn cña toµn x· héi, trong t¨ng tr­ëng vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch, kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm. NhiÒu c«ng tr×nh quan träng ®· ®i vµo ho¹t ®éng, nhiÒu c«ng nghÖ kh¸ hiÖn ®¹i ®ang ®­îc chuyÓn giao, ®· t¹o ra n¨ng lùc míi cho nÒn kinh tÕ. Cho tíi nay c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®· tham gia ®Çu t­ vµo nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp quan träng cña ViÖt Nam nh­ dÇu khÝ, xi m¨ng, s¾t thÐp, ®iÖn tö... 3.2. Gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc c¸c ngµnh c«ng nghiÖp Cïng víi viÖc n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· gãp phÇn h×nh thµnh mét sè ngµnh c«ng nghiÖp míi cã ý nghÜa quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nh­: C«ng nghiÖp dÇu khÝ, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt - l¾p r¸p « t«, xe m¸y... NhiÒu dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ra c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu míi gãp phÇn n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu cho ViÖt Nam. Trong n¨m 2000, xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi kho¶ng 3.300 triÖu USD so víi kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 7 tû USD (chiÕm 45%). VÒ nghÜa vô tµi chÝnh c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc 300 triÖu USD (ch­a kÓ liªn doanh dÇu khÝ ViÖt X« Petro). 3.3. Héi nhËp quèc tÕ B»ng viÖc hîp t¸c víi n­íc ngoµi, ViÖt Nam ®· tiÕp nhËn ®­îc mét sè kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong mét sè ngµnh kinh tÕ nh­ th«ng tin viÔn th«ng, s¶n xuÊt - l¾p r¸p « t«, xe m¸y, ho¸ chÊt (dÇu nhên, s¬n...). Ngoµi ra ViÖt Nam còng ®· tiÕp nhËn ®­îc mét sè ph­¬ng ph¸p qu¶n lý tiÕn bé vµ mét sè kinh nghiÖm vÒ tæ chøc kinh doanh, s¶n xuÊt. 3.4. Gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm Qu¸ tr×nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo nÒn kinh tÕ còng ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. §Õn gi÷a n¨m 1998, khu vùc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· gãp phÇn t¹o ra viÖc lµm cho kho¶ng 350.000 lao ®éng lµ ng­êi ViÖt Nam. Trong sè ®ã c¸c doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi, thu hót 95.000 lao ®éng, doanh nghiÖp liªn doanh víi thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc thu hót gÇn 165.000 ng­êi; doanh nghiÖp liªn doanh víi thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n thu hót gÇn 16.000 ng­êi; doanh nghiÖp liªn doanh víi thµnh phÇn kinh tÕ hçn hîp 15.000 ng­êi, c¸c ®¬n vÞ hîp t¸c kinh doanh gÇn 6.500 ng­êi. Bªn c¹nh ®ã khu vùc cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cßn t¹o ra viÖc lµm gi¸n tiÕp cho hµng tr¨m ngh×n ng­êi lµm nghÒ x©y dùng c¬ b¶n vµ dÞch vô... Trong nh÷ng n¨m tíi, cô thÓ lµ tõ nay ®Õn n¨m 2003, ®Ó thùc hiÖn môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, ®ßi hái t¨ng tr­ëng kinh tÕ 9% - 10% mçi n¨m, chóng ta cÇn kho¶ng 42 tû USD. Trong ®ã dù kiÕn ph¶i tranh thñ kho¶ng 15 - 17 tû USD vèn FDI. Còng theo ­íc tÝnh s¬ bé víi môc tiªu duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao, gãp phÇn chèng "nguy c¬ tôt hËu", th× trong 10 n¨m ®Çu cña thÕ kû 21 ®ßi hái ph¶i cã nguån vèn ®Çu t­ kh«ng d­íi 300 tû USD. Dù kiÕn nh÷ng lÜnh vùc chñ chèt cã thÓ thu hót ®­îc nhiÒu vèn FDI lµ: T×m kiÕm, th¨m dß, khai th¸c dÇu khÝ; x©y dùng nhµ m¸y läc dÇu; s¶n xuÊt xi m¨ng; luyÖn c¸n thÐp; ®iÖn tö, « t«, xe m¸y, c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng, c«ng nghiÖp thùc phÈm h¹ tÇng c¬ së, n«ng-l©m-ng­ nghiÖp... Nh÷ng ph©n tÝch trªn cho thÊy, FDI kh«ng ph¶i chØ cÇn thiÕt ®èi víi nÒn kinh tÕ trong giai ®o¹n tr­íc m¾t, mµ cßn cã vai trß quan träng trong suèt qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. V× vËy trong thêi gian tíi cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch ®Ó gãp phÇn thu hót nhiÒu h¬n vµ cã hiÖu qu¶ h¬n vèn FDI. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam Sù ra ®êi cña LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam 1.1. §iÒu lÖ §Çu t­ 77 N¨m 1977 c¸c nhµ l·nh ®¹o cao nhÊt cña ViÖt nam cho ban hµnh §iÒu lÖ §Çu t­ n­íc ngoµi ë n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 115/CP ngµy 19-4-1977 cña ChÝnh phñ, gäi t¾t lµ “§iÒu lÖ ®Çu t­ 77” Tuy lµ v¨n b¶n ph¸p lý ®Çu tiªn cña ViÖt nam quy ®Þnh vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­ng mèi quan t©m vÒ §iÒu lÖ ®Çu t­ 77 ®· biÕn mÊt vµo n¨m 1978, khi x¶y ra sù kiÖn Campuchia vµ tiÕp theo lµ chiÕn tranh biªn giíi phÝa B¾c. Do søc Ðp tõ c¸c thÕ lùc thï ®Þch, c¸nh cöa hîp t¸c kinh tÕ víi hÇu hÕt c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn bÞ khÐp l¹i cïng víi sù c¾t ®øt nh÷ng kho¶n viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA). §iÒu lÖ ®Çu t­ 77 trë thµnh mét v¨n b¶n ph¸p lý kh«ng cã ®èi t­îng ®iÒu chØnh vµ kh«ng cßn ý nghÜa nµo kh¸c ngoµi viÖc lµ mét tµi liÖu l­u tr÷. DÜ nhiªn §iÒu lÖ ®Çu t­ 77, do ra ®êi trong mét ®iÒu kiÖn thiÕu mét hÖ thèng quan ®iÓm râ rµng vÒ ®­êng lèi tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ, nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng mÆt h¹n chÕ, kÐm hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nh­ng cho dï ®ã lµ mét v¨n b¶n ph¸p lý hoµn chØnh h¬n th× còng khã cã thÓ ®i vµo cuéc sèng, bëi v× ®èi víi bÊt kú mét quèc gia nµo yÕu tè quan träng hµng ®Çu quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ t×nh h×nh chÝnh trÞ ®èi ngoµi vµ sù æn ®Þnh an ninh chÝnh trÞ trong n­íc. C¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng thÓ mang tiÒn cña vµo mét n­íc chiÕn tranh hoÆc ®ang n»m trong t×nh tr¹ng “nöa chiÕn tranh” l¹i bÞ c« lËp, cÊm vËn bëi hÇu hÕt c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn. Cuèi thËp kû 70 xuÊt hiÖn mét lµn sãng míi khuyÕn khÝch ®Çu t­ tõ c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn vµo c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa trong sù céng h­ëng víi nhu cÇu ®æi míi vµ tæ chøc l¹i c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh x· héi chñ nghÜa b¾t ®Çu b»ng viÖc CHND Trung Hoa ban hµnh LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ngµy 08-07-1979, CHND M«ng Cæ vµ CHND Bungari 1980, Cuba 1982, CHDCND TriÒu Tiªn 1984, TiÖp Kh¾c 1985, Liªn X« 1987 … T¹i ViÖt nam sau nh÷ng n¨m t×m tßi vµ thö nghiÖm, §¹i héi VI §¶ng Céng s¶n ViÖt nam ®· ®Ò ra ®­êng lèi ®æi míi kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã ®Þnh h­íng XHCN. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ n­íc ngoµi chÝnh v× vËy còng buéc ph¶i thay ®æi nh»m “ra søc tranh thñ vèn, c«ng nghÖ vµ thÞ tr­êng bªn ngoµi, kÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh thêi ®¹i giµnh vÞ trÝ ngµy cµng cã ý nghÜa trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ”. 1.2. LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi 1987 Trong khung c¶nh trong vµ ngoµi n­íc nh­ vËy, LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam ®· ®­îc Quèc héi th«ng qua ngµy 29.12.1987. Qua thùc tiÔn ¸p dông, ®Ó phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc, t¨ng c­êng tÝnh c¹nh tranh cña c¸c ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch ®Çu t­ cña n­íc ta so víi n­íc kh¸c trong khu vùc, ®Ó phï hîp víi luËt ph¸p vµ th«ng lÖ quèc tÕ vµ quyÒn lîi cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, Quèc héi ®· th«ng qua LuËt söa ®æi bæ sung LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ngµy 30-06-1990, LuËt söa ®æi bæ sung LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ngµy 23-12-1992. MÆc dï vËy, LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi 1987 víi hai lÇn söa ®æi, bæ sung vÉn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh trong bèi c¶nh ®Êt n­íc b­íc vµo giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Do vËy LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi 1996 ®· ®­îc Quèc héi th«ng qua víi môc tiªu hoµn thiÖn hµnh lang ph¸p lý vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi víi sè l­îng vµ chÊt l­îng cao h¬n, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ®æi míi c«ng nghÖ, gia t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt, sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc, gãp phÇn thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n­íc, t¨ng c­êng sù hoµ nhËp kinh tÕ cña n­íc ta víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. 1.3. LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi 1996 LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi 1996 ®· ®ãng gãp vai trß quan träng trong viÖc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ nãi chung vµ m«i tr­êng ph¸p luËt ®Çu t­ nãi riªng. Víi nh÷ng quy ®Þnh cÇn tiÕp tôc chi tiÕt ho¸, LuËt ®· thùc sù h­ëng øng vµ thÓ chÕ ho¸ ®­êng lèi, chñ tr­¬ng cña §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc VII, kh¼ng ®Þnh nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ®æi míi liªn tôc vµ toµn diÖn t­ duy kinh tÕ, gãp phÇn c¶i thiÖn bé mÆt ®Êt n­íc, c¶i thiÖn ®êi sèng x· héi nãi chung. C¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam. Cã 6 h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi: Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh: Lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a hai bªn hoÆc nhiÒu bªn (gäi t¾t lµ c¸c bªn hîp doanh) ®Ó cïng nhau tiÕn hµnh mét hoÆc nhiÒu hîp ®ång kinh doanh ë ViÖt Nam trªn c¬ së quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm vµ ph©n chia kÕt qu¶ kinh doanh cho mçi bªn mµ kh«ng thµnh lËp ph¸p nh©n míi. XÝ nghiÖp liªn doanh: XÝ nghiÖp liªn doanh lµ xÝ nghiÖp ®­îc thµnh lËp t¹i ViÖt Nam trªn c¬ së hîp ®ång kinh doanh gi÷a bªn hoÆc c¸c bªn ViÖt Nam víi bªn hoÆc c¸c bªn n­íc ngoµi, hoÆc trªn c¬ së HiÖp ®Þnh gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam víi ChÝnh phñ n­íc ngoµi, nh»m ho¹t ®éng kinh doanh trªn l·nh thæ ViÖt Nam. XÝ nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi: XÝ nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi lµ xÝ nghiÖp hoµn toµn thuéc së h÷u cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n n­íc ngoµi, do hä thµnh lËp t¹i ViÖt Nam, tù qu¶n lý vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng kinh doanh. Hîp ®ång x©y dùng - kinh doanh - chuyÓn giao (B.O.T.): Hîp ®ång x©y dùng - kinh doanh - chuyÓn giao (BOT) lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi (c¸ nh©n hoÆc tæ chøc n­íc ngoµi) víi c¬ quan Nhµ n­íc ViÖt Nam cã thÈm quyÒn ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng, tiÕn hµnh khai th¸c vµ kinh doanh trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh vµ khi hÕt thêi h¹n th× chuyÓn giao kh«ng båi hoµn c«ng tr×nh ®ã cho Nhµ n­íc ViÖt Nam. Hîp ®ång x©y dùng - chuyÓn giao - kinh doanh (BTO): §­îc thùc hiÖn trªn c¬ së hîp ®ång x©y dùng - chuyÓn giao - kinh doanh, lµ v¨n b¶n ®­îc ký kÕt gi÷a c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cña ViÖt nam vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng; sau khi x©y dùng xong, nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn giao c«ng tr×nh ®ã cho Nhµ n­íc ViÖt nam, ChÝnh phñ ViÖt nam t¹o ®iÒu kiÖn cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc hiÖn dù ¸n kh¸c ®Ó thu håi vèn ®Çu t­ vµ cã lîi nhuËn hîp lý. Hîp ®ång ®Çu t­ trong c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt vµ khu c«ng nghÖ cao, trong ®ã: + Khu chÕ xuÊt lµ khu c«ng nghiÖp tËp trung c¸c doanh nghiÖp chÕ xuÊt chuyªn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, thùc hiÖn c¸c dÞch vô cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu, cã ranh giíi ®Þa lý x¸c ®Þnh, kh«ng cã d©n c­ sinh sèng; do ChÝnh phñ hoÆc Thñ t­íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp. + Khu c«ng nghÖ cao lµ khu tËp trung c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp kü thuËt cao vµ c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng phôc vô cho ph¸t triÓn c«ng nghÖ cao gåm nghiªn cøu- triÓn khai khoa häc – c«ng nghÖ, ®µo t¹o vµ c¸c dÞch vô liªn quan, cã ranh giíi ®Þa lý x¸c ®Þnh; do ChÝnh phñ hoÆc Thñ t­íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp. C¸c h×nh thøc vµ ph­¬ng thøc trªn ®· ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chÊp nhËn, vËn dông. Mçi h×nh thøc vµ ph­¬ng thøc ®Çu t­ ®Òu cã mÆt m¹nh vµ mÆt h¹n chÕ cña nã, v× vËy Nhµ n­íc ViÖt nam ®ang dÇn dÇn ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ th«ng qua chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt, nh»m ®ång thêi gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò cña môc tiªu hîp t¸c nh­ kÕt hîp lîi Ých cña bªn ®Çu t­ vµ bªn nhËn ®Çu t­, kÕt hîp môc tiªu thu hót vèn vµ ®iÒu chØnh c¬ cÊu FDI phï hîp víi c¬ cÊu chung cña nÒn kinh tÕ vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt c¶ n­íc, tõng ngµnh, tõng ®Þa ph­¬ng. S¬ l­îc t×nh h×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam kÓ tõ khi ban hµnh LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi cho ®Õn nay Ho¹t ®éng FDI ngµy cµng ®­îc nhiÒu n­íc thõa nhËn lµ mét nh©n tè quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. ë ViÖt Nam, kÓ tõ khi luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ban hµnh vµ thùc hiÖn, ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta kh¼ng ®Þnh lµ mét bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN, gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c nguån lùc trong n­íc. 3.1. Nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng gãp cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc Còng gièng nh­ nhiÒu quèc gia ®ang ph¸t triÓn kh¸c, ®Ó ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao vµ æn ®Þnh, ViÖt Nam cÇn ph¶i cã mét khèi l­îng vèn rÊt lín. DÉu r»ng vèn trong n­íc lµ chÝnh, cã vai trß quyÕt ®Þnh song kh¶ n¨ng huy ®éng c¸c nguån vèn nµy rÊt khã kh¨n. Bëi v×, nguån vèn ng©n s¸ch cßn h¹n chÕ; nguån vèn ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ còng h¹n chÕ do nhiÒu doanh nghiÖp ®ang bÞ thua lç, tÝch luü thÊp vµ còng ®ang tr«ng ®îi vµo vèn ng©n s¸ch cÊp (doanh nghiÖp quèc doanh) hoÆc vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi; nguån vèn nhµn rçi cña d©n c­ rÊt khã x¸c ®Þnh v× t©m lý ng­êi d©n cßn thiÕu tin t­ëng vµo hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng, thiªn vÒ ®Çu t­ tÝch tr÷ vµng, ®«la, bÊt ®éng s¶n. Nh­ vËy ®Ó huy ®éng ®­îc l­îng vèn cÇn thiÕt, ViÖt Nam cÇn ph¶i chó träng thu hót c¸c nguån vèn n­íc ngoµi. Trong nh÷ng n¨m võa qua, c¸c nguån vèn n­íc ngoµi ë ViÖt nam chñ yÕu gåm: FDI, ODA, tÝn dông th­¬ng m¹i vµ c¸c kho¶n vay nî n­íc ngoµi. Trong sè ®ã, nguån FDI lµ quan träng nhÊt, t¹o ra mét khu vùc kinh tÕ cã tr×nh ®é thiÕt bÞ kü thuËt c«ng nghÖ kh¸. TÝnh ®Õn n¨m 2002, ViÖt nam ®· cã 4500 dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp víi tæng møc vèn ®¨ng ký ®¹t trªn 50 tû USD trõ c¸c dù ¸n gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n hoÆc ®· hÕt h¹n ho¹t ®éng, hiÖn cßn 3669 dù ¸n víi tæng vèn ®Çu t­ trªn 39,2 tû USD, vèn ph¸p ®Þnh trªn 18 tû USD. Sè vèn ®· ®­a vµo thùc hiÖn lµ gÇn 21 tû USD bao gåm c¸c h×nh thøc ®Çu t­ BOT, hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh, 100% vèn n­íc ngoµi, liªn doanh, ch­a kÓ ®Õn cã nhiÒu h¹n chÕ lµm gi¶m vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ trong khu vùc n¨m 1997-1998 vµ sù kiÖn 11/9/2001. 3.2. TiÕn tr×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n Trong sè ®ã gÇn 2000 dù ¸n ®ang triÓn khai ho¹t ®éng kinh doanh, 980 dù ¸n ®ang trong thêi kú x©y dùng c¬ b¶n vµ lµm c¸c thñ tôc hµnh chÝnh vµ gÇn 700 dù ¸n ch­a triÓn khai do nhiÒu nguyªn nh©n, 33 dù ¸n hÕt h¹n víi tæng sè vèn ®Çu t­ 0,3 tû USD vµ 703 dù ¸n gi¶i thÓ víi tæng sè vèn kho¶ng 9 tû USD. Kho¶ng mét nöa tæng sè vèn ®Çu t­ ®­îc cÊp trong giai ®o¹n 1996-2000 víi 1648 dù ¸n ®­îc cÊp phÐp cã tæng sè vèn ®Çu t­ ®¹t 20,7 tû USD vµ trªn 300 dù ¸n t¨ng vèn 3,9 tû USD. Trong sè c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®­îc cÊp giÊy phÐp, tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2002 ®· thùc hiÖn ®­îc kho¶ng 21 tû USD, chiÕm 45% tæng sè vèn cña c¸c dù ¸n. B¶ng sè 1: §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi theo h×nh thøc ®Çu t­ tõ 1988-2002 (ChØ tÝnh c¸c dù ¸n cßn hiÖu lùc) §¬n vÞ tÝnh: ®ång H×nh thøc ®Çu t­ Sè dù ¸n Tæng vèn ®Çu t­ Vèn ph¸p ®Þnh Vèn thùc hiÖn BOT 6 1.332.975.000 411.385.000 216.941.200 H§ hîp t¸c Kinh doanh 157 3.870.280.224 3.300.263.330 3.761.554.376 100% vèn n­íc ngoµi 2.417 14.202.336.482 6.298.792.863 6.725.903.405 Liªn doanh 1.089 19.699.154.173 8.013.237.517 10.034.903.814 Tæng sè 3669 39.104.745.879 18.023.678.710 20.739.302.795 (TrÝch dÉn: Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt nam, sè 17, ngµy 29/1/2003) MÆc dï LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ban hµnh n¨m 1988, nh­ng ph¶i ®Õn n¨m 1991 ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt nam míi b¾t ®Çu thùc sù æn ®Þnh vµ cã chiÒu h­íng ph¸t triÓn. N¨m 1996, vèn ®¨ng ký ®Çu t­ ®· t¨ng vät víi 2 dù ¸n ®Çu t­ vµo lÜnh vùc ph¸t triÓn ®« thÞ ë Hµ néi vµ Tp.HCM ®­îc phª duyÖt víi quy m« lín (h¬n 3 tû USD/2 dù ¸n). Thêi kú ®Çu nh÷ng n¨m 1991-1995 ®Çu t­ n­íc ngoµi gia t¨ng c¶ vÒ sè dù ¸n vµ vèn ®Çu t­, cho ®Õn n¨m 1996 ®¹t møc kû lôc lµ 8,6 tû USD vÒ tæng sè vèn ®¨ng ký. Trong giai ®o¹n nµy tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®¹t kho¶ng 50%/n¨m. §Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng vai trß quan träng trong viÖc cung cÊp vèn vµ c«ng nghÖ vµo ViÖt nam, ®ång thêi nã còng cã t¸c ®éng trong viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn sang n¨m 1997 – 2000, ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· bÞ ch÷ng l¹i vµ gi¶m sót do ¶nh h­ëng cña c¹nh tranh quèc tÕ vµ khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc. Trong giai ®o¹n nµy vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi gi¶m trung b×nh 24%/n¨m trong khi ®ã, ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt nam chiÕm tû träng 7,2% trong GDP, cao h¬n nhiÒu n­íc trong khu vùc nh­ (Trung Quèc: 4,9%, Th¸i Lan: 2,4%, Malaysia: 5,2%, Indonesia: 2,2%, Philippines: 1,5% - sè liÖu cña UNCTAD, B¸o §Çu t­ ThÕ giíi 1999). Tû lÖ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· gi¶m ®¸ng kÓ tõ møc vèn ®Çu t­ ®¨ng ký kho¶ng 8,6 tû USD n¨m 1996 xuèng cßn 1,9 tû USD n¨m 2000. Ngoµi ra, trong giai ®o¹n nµy cßn cã mét xu h­íng kh¸c rÊt ®¸ng lo ng¹i ®ã lµ sè dù ¸n vµ vèn ®Çu t­ gi¶i thÓ t¨ng cao h¬n nhiÒu so víi giai ®o¹n tr­íc. Tæng sè vèn ®Çu t­ gi¶i thÓ giai ®o¹n 1997-2000 kho¶ng 5,26 tû USD so víi 2,69 tû USD cña 8 n¨m tr­íc ®ã céng l¹i. Nh­ng sang ®Õn n¨m 2001-2002, trong bèi c¶nh dßng ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn thÕ giíi liªn tôc gi¶m th× ë ViÖt nam ®· cã nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng vèn nhÊt tõ tr­íc tíi nay víi 305 dù ¸n, sè vèn ®¨ng ký t¨ng thªm 918,7 triÖu USD më ra mét b­íc ph¸t triÓn míi cña ThÕ kû 21. 3.3. §èi t¸c ®Çu t­ Còng theo chiÒu h­íng ph¸t triÓn ®ã, nhiÒu nhµ ®Çu t­ thuéc 60 n­íc vµ vïng l·nh thæ ®· tham gia m¹nh vµo thÞ tr­êng ®Çu t­ ViÖt nam. Trong tèp dÉn ®Çu ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt nam, NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan vµ Hång K«ng chiÕm vÞ trÝ quan träng, víi 2033 dù ¸n vµ 15.976 triÖu USD vèn ®¨ng ký, chiÕm 55,4% vÒ sè dù ¸n vµ 40,8% vÒ vèn ®¨ng ký cña tÊt c¶ c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang cßn hiÖu lùc. Bªn c¹nh ®ã, ®Çu t­ cña c¸c n­íc Ch©u ¢u vµo ViÖt nam còng dÇn ph¸t triÓn m¹nh nh­ Ph¸p, Hµ Lan, Anh h¬n n÷a ph¶i kÓ ®Õn Hoa Kú, mét ®Êt n­íc cã nhiÒu rµo c¶n khi ®Õn víi thÞ tr­êng ®Çu t­ ViÖt nam còng cã 153 dù ¸n víi 1.111 triÖu USD vèn ®¨ng ký, ®øng ë vÞ trÝ thø 13. Trong vµi n¨m gÇn ®©y mét sè n­íc ®· bøt lªn dÉn ®Çu vÒ sè dù ¸n t¨ng thªm nh­ §µi Loan, Hµn Quèc, Hång K«ng vµ NhËt B¶n víi 426 dù ¸n, 768 triÖu USD vèn ®¨ng ký, chiÕm 61,3% tæng sè dù ¸n vµ 55% tæng sè vèn ®¨ng ký cÊp phÐp. Trong khi ®ã Ch©u ¢u chØ ë møc 56 dù ¸n, víi tæng vèn ®¨ng ký lµ 82,5 triÖu USD. Mü víi 32 dù ¸n, tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 139 triÖu USD, t¨ng 23% vÒ sè dù ¸n vµ 17,7% vÒ sè vèn ®¨ng ký. NhiÒu TËp ®oµn, c«ng ty xuyªn quèc gia lín, cã n¨ng lùc vÒ tµi chÝnh vµ c«ng nghÖ ®· xuÊt hiÖn t¹i ViÖt nam khiÕn cho nÒn kinh tÕ cña ViÖt nam ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn m¹nh nh­ GDP liªn tôc t¨ng qua c¸c n¨m ®¹t møc thÊp nhÊt lµ 2% vµo n¨m 1992 vµ cao nhÊt lµ 13,25% vµo n¨m 2000. Nh­ vËy ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· trë thµnh mét yÕu tè quan träng víi hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. Nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nµy ngµy cµng chøng minh ®­îc tÝnh ­u viÖt cña m×nh so víi c¸c nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c nªn nhiÒu quèc gia, ®Æc biÖt lµ c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn, coi lµ ch×a kho¸ cho sù t¨ng tr­ëng. T¹i ViÖt Nam nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi, gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn triÓn c¸c nguån lùc trong n­íc, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tuy nhiªn nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ viÖc tiÕp ._.nhËn FDI chØ ®ång nghÜa víi viÖc ®ãn nhËn nh÷ng lîi Ých mµ rÊt cã thÓ FDI l¹i lµ kh«ng tèt ®èi víi viÖc ph¸t triÓn tæng thÓ kinh tÕ - x· héi. Do vËy, c¸c n­íc cÇn cã mét chÝnh s¸ch thu hót vµ sö dông FDI hîp lý nh»m ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña nã. §¸nh gi¸ t×nh h×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam 1. Thµnh tùu ®¹t ®­îc trong nh÷ng n¨m qua Sau h¬n 10 n¨m ho¹t ®éng trªn l·nh thæ ViÖt nam, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· t¹o ra 34% gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh c«ng nghiÖp, kho¶ng 23% kim ng¹ch xuÊt khÈu (ch­a kÓ dÇu khÝ) vµ ®ãng gãp 12% GDP cña c¶ n­íc. Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· thu hót trªn 35 v¹n lao ®éng trùc tiÕp vµ hµng chôc v¹n lao ®éng gi¸n tiÕp lµm viÖc trong c¸c ngµnh x©y dùng, th­¬ng m¹i, dÞch vô liªn quan, gãp phÇn quan träng vµo chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý vµ më réng thÞ tr­êng. Song nh×n chung kÓ tõ khi doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ra ®êi cho ®Õn nay ®· cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt nam thÓ hiÖn qua 5 yÕu tè sau: 2.1. Ph¸t triÓn ngµnh nghÒ C¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ra nhiÒu ngµnh nghÒ míi, s¶n phÈm míi gãp phÇn lµm t¨ng n¨ng lùc cña mét sè ngµnh kinh tÕ. Cô thÓ khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm tû träng kh¸ cao trong mét sè ngµnh nh­: 100% s¶n l­îng dÇu th«, «t«, xe m¸y, m¸y l¹nh, ®iÒu hoµ nhiÖt ®é; 50% ®iÖn tö gia dông; 70% s¶n l­îng thÐp c¸n; 30% s¶n l­îng xi m¨ng; 32% giµy dÐp xuÊt khÈu; 20% s¶n l­îng thùc phÈm vµ ®å uèng; 16% s¶n l­îng may mÆc; 14% s¶n l­îng ngµnh ho¸ chÊt cña c¶ n­íc. Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi còng ®· t¹o ra cho nÒn kinh tÕ n­íc ta nhiÒu c«ng nghÖ míi, hiÖn ®¹i mµ biÓu hiÖn cô thÓ nhÊt lµ ë trong c¸c lÜnh vùc viÔn th«ng, dÇu khÝ, ho¸ chÊt, ®iÖn tö, tin häc, «t«, xe m¸y… lµm tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña mét sè ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt n­íc nh­ c«ng nghÖ khai th¸c dÇu khÝ ngoµi kh¬i, l¾p ®Æt tæng ®µi kü thuËt sè, r«bèt, d©y chuyÒn tù ®éng l¾p r¸p hµng ®iÖn tö, m¹ch ®iÖn tö; c«ng nghÖ chÕ t¹o m¸y biÕn thÕ, c¸p th«ng tin, c¸p ®iÖn… §©y lµ nh÷ng yÕu tè thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp trong n­íc kh«ng ngõng ®æi míi c«ng nghÖ, ph­¬ng thøc qu¶n lý ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. 2.2. Gãp phÇn chuyÓn dÞch kinh tÕ §Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Víi tû träng kho¶ng 35% gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp cña c¶ n­íc, khu vùc kinh tÕ nµy ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc n©ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong c¶ n­íc tõ 11%/n¨m lªn 13%/n¨m. Tõ n¨m 1996 ®Õn 2000, tèc ®é t¨ng b×nh qu©n gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®¹t 22,5%/n¨m. N¨m 1996, trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng gãp 26,2% gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng; tû träng nµy ®· t¨ng lªn 36%. NÕu kh«ng cã sù t¨ng tr­ëng nhanh cña c«ng nghiÖp khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th× tèc ®é t¨ng tr­ëng cña toµn ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt nam chØ ®¹t 11,3% thay v× møc thùc ®· ®¹t 14,5% n¨m 1996. §ãng gãp cña khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ trong tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) ®· t¨ng tõ 6,3% n¨m 1995 lªn 7,4% n¨m 1996 lªn 13,3% n¨m 2000. 2.3. C¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ vµ thªm nguån thu ng©n s¸ch. NÕu trong giai ®o¹n 1991-1995, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khu vùc kinh tÕ nµy ®¹t 1,121 triÖu USD th× thêi kú 1996-2002 ®¹t 10.407 triÖu USD t¨ng h¬n chÝn lÇn so víi thêi kú tr­íc vµ chiÕm 23% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. 2.4. T¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng §Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn t¹o ra mét khèi l­îng lín viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, tham gia ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. B×nh qu©n mçi n¨m khu vùc nµy ®· thu hót thªm 30-35 ngµn lao ®éng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2000, khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· thu hót kho¶ng 35 v¹n lao ®éng trùc tiÕp. Mét sè l­îng ®¸ng kÓ ng­êi lao ®éng ®· ®­îc ®µo t¹o n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, tr×nh ®é chuyªn m«n, kü thuËt ®ñ søc thay thÕ chuyªn gia n­íc ngoµi. Thu nhËp b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng còng ®­îc cao h¬n. 2.5. Thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ §Çu t­ n­íc ngoµi gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi, tham gia cã hiÖu qu¶ vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. B¶ng 2: Mét sè chØ tiªu ®ãng gãp cña ®Çu t­ n­íc ngoµi: §¬n vÞ tÝnh: triÖu USD ChØ tiªu 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 1. Doanh thu 151 228 505 1.026 2.063 2.743 3.815 3.910 4.600 6.167 2. XuÊt khÈu 52 112 269 352 336 788 1.790 7.982 2.547 3.300 3. Tû träng trong GDP (%) 6,3 7,39 9,07 10,03 12,24 13,25 4. Tèc ®é t¨ng c«ng nghiÖp (%) 45,6 40,4 13,6 12,8 8,8 21,7 23,2 24,4 20 23 5. Tû träng trong c«ng nghiÖp (%) 22,4 26,2 26,2 26,2 25,1 26,2 28,9 32 34,4 36 6. Nép ng©n s¸ch 128 195 263 315 317 271 260 7. Lao ®éng trùc tiÕp ®Õn cuèi n¨m (1.000 ng­êi) 220 250 270 296 327 (Nguån: B¸o c¸o tæng kÕt vÒ §Çu t­ n­íc ngoµi cña Bé KÕ ho¹ch - §Çu t­) N¨m 2001 vµ 2002, sè l­îng c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ®· t¨ng nhiÒu h¬n vµ ®Æc biÖt trong n¨m 2002 lµ mét n¨m thu hót ®­îc nhiÒu dù ¸n t¨ng vèn nhÊt tõ tr­íc tíi nay. Vèn thùc hiÖn t¨ng 2% (®¹t kho¶ng 2,345 tû USD); doanh thu t¨ng 23% (®¹t kho¶ng 9 tû USD); xuÊt khÈu t¨ng 23% (®¹t 6,5 tû USD); nhËp khÈu t¨ng 30% (6,5 tû USD); nép ng©n s¸ch t¨ng 23% (®¹t 459 triÖu USD); sè lao ®éng t¨ng 8% (tÝnh luü kÕ ®Õn cuèi kú ®¹t 472 ngh×n lao ®éng). 3. M«i tr­êng ®Çu t­ cña c¸c dù ¸n FDI 3.1. Nguyªn nh©n kh¸ch quan: 3.1.1. Tû träng vèn: Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc cña ®Çu t­ n­íc ngoµi, nã còng ®Æt ra mét sè vÊn ®Ò cÇn quan t©m nh­ mèi quan hÖ gi÷a tû träng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi víi vèn ®Çu t­ trong n­íc trong tæng vèn ®Çu t­ x· héi, th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n, mét vÊn ®Ò ®· ®­îc ®¸nh gi¸ rÊt kh¸c nhau trªn c¸c tµi liÖu nghiªn cøu thÕ giíi. 3.1.2. ChuyÓn giao c«ng nghÖ Ngoµi ra viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ qua ®Çu t­ n­íc ngoµi còng ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò cho n­íc chñ nhµ, trong ®ã næi bËt lµ c«ng nghÖ cò (b·i th¶i c«ng nghÖ), c«ng nghÖ kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, g©y « nhiÔm m«i tr­êng, gi¸ c¶ ®¾t h¬n thùc tÕ, h¬n n÷a cßn h¹n chÕ nguån hµng ho¸ vµ dÞch vô trong n­íc kÐm ph¸t triÓn. 3.1.3. T¸c ®éng m«i tr­êng Trong qu¸ tr×nh thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, chóng ta lu«n ph¶i ®øng tr­íc sù lùa chän gi÷a: mét mÆt cè g¾ng t¹o ra sù hÊp dÉn cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi (h¹n chÕ c¸c quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn m«i tr­êng) vµ mÆt kh¸c l¹i muèn t¨ng c­êng b¶o vÖ m«i tr­êng cña m×nh tr­íc chÊt th¶i cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi vµ viÖc khai th¸c cña hä lµm c¹n kiÖt c¸c nguån lùc tù nhiªn. 3.1.4. VÊn ®Ò x· héi Bªn c¹nh ®ã, nã cßn ¶nh h­ëng tíi søc khoÎ con ng­êi tõ nh÷ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ qu¶ng c¸o tiªu thô c¸c ®å uèng, thuèc l¸ vµ thùc phÈm sö dông nhiÒu ho¸ chÊt ®ang phæ biÕn ë n­íc ta trong thêi gian qua. Mét hiÖn t­îng n÷a cã thÓ nãi lµ ®­îc n¶y sinh tõ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ã lµ hiÖn t­îng “ch¶y m¸u chÊt x¸m”, gia t¨ng bÊt b×nh ®¼ng vÒ thu nhËp, sa th¶i lao ®éng (trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp), xóc ph¹m nh©n phÈm ng­êi lao ®éng vµ khai th¸c c¹n kiÖt søc lao ®éng cña ng­êi lµm thuª. §Çu t­ n­íc ngoµi cßn ®­îc coi nh­ lµ nguyªn nh©n cña c¸c vÊn ®Ò x· héi nh­: lµm t¨ng kho¶ng c¸ch giÇu nghÌo gi÷a c¸c c¸ nh©n (nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi víi nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong c¸c khu vùc kh¸c), c¸c vïng; lµm b¨ng ho¹i thuÇn phong mü tôc; gãp phÇn tÝch cùc vµo sù nghiÖp “gi¶i phãng” phô n÷ th«ng qua t¹o viÖc lµm cho hä nh­ng l¹i ph¸ vì trËt tù gia ®×nh, gi¶m thiªn chøc phô n÷ vµ lµm gia t¨ng t×nh tr¹ng sèng ®éc th©n vµ ly h«n… 3.2. Nguyªn nh©n chñ quan: Bªn c¹nh nh÷ng h¹n chÕ kh¸ch quan vÉn cßn nh÷ng yÕu tè chñ quan nh­: HÖ thèng ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi cho ®Õn nay cßn thiÕu nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt cña hÖ thèng ph¸p luËt, lo¹i trõ nh÷ng m©u thuÉn chång chÐo ®Æc biÖt lµ trong quy ®Þnh cña c¸c Bé, Ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng. HÖ thèng ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn ch­a ph¸t huy hÕt hiÖu qu¶ ®Þnh h­íng thu hót ®Çu t­ H×nh thøc tæ chøc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a ®a d¹ng, luËt míi chØ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ®­îc tæ chøc d­íi h×nh thøc C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. Nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña nhµ ®Çu t­ trong tr­êng hîp cã sù thay ®æi chÝnh s¸ch, ph¸p luËt ch­a cô thÓ, ch­a thÓ hiÖn sù nhÊt qu¸n vµ æn ®Þnh cña ph¸p luËt, do vËy g©y t©m lý thiÕu tin t­ëng cho c¸c nhµ ®Çu t­. C¸c quyÒn tù do lùa chän ®èi t¸c vµ c¬ héi ®Çu t­ cña nhµ ®Çu t­ cßn nhiÒu h¹n chÕ. Sau khi ban hµnh LuËt, nh÷ng biÖn ph¸p ­u ®·i ®Çu t­ vÒ tµi chÝnh, ng©n hµng, ngo¹i hèi … ch­a ®­îc cô thÓ ho¸ ®Çy ®ñ hoÆc ch­a cã quy ®Þnh râ rµng lµm yªn t©m c¸c nhµ ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ nh÷ng biÖn ph¸p ­u ®·i ®èi víi nh÷ng ®Þa bµn vµ lÜnh vùc khuyÕn khÝch ®Çu t­. Thñ tôc ®Çu t­ ®· ®­îc c¶i tiÕn ®¬n gi¶n vµ thuËn tiªn h¬n nh­ng ë mét sè kh©u nh­ thñ tôc liªn quan ®Õn ®Êt ®ai, h¶i quan, xuÊt nhËp khÈu cßn chËm, phøc t¹p, g©y phiÒn hµ cho c¸c nhµ ®Çu t­. Nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý, kiÓm tra cßn thiÕu cô thÓ vµ chÆt chÏ ®Ó võa ®¶m b¶o tÝnh hiÖu lùc cña Nhµ n­íc, võa tr¸nh phiÒn hµ cho ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi. Sù hiÓu biÕt ph¸p luËt chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi cña c¸n bé c¸c cÊp c¸c ngµnh cßn nhiÒu h¹n chÕ dÉn ®Õn viÖc vËn dông tuú tiÖn, thiÕu nhÊt qu¸n trong kh«ng Ýt tr­êng hîp lµm gi¶m tÝnh hÊp dÉn vµ hiÖu lùc cña hÖ thèng ph¸p luËt vÒ ®Çu t­. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt nam thêi gian qua T×nh h×nh triÓn khai thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt nam Cã thÓ nãi ViÖt nam sau nh÷ng n¨m thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi ®· ®­a nÒn kinh tÕ tiÕn lªn vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn, b¾t kÞp víi c¸c n­íc l¸ng giÒng trong khu vùc vµ s¸nh vai víi c¸c c­êng quèc trªn thÕ giíi. Bªn c¹nh nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ cña thêi kú ®æi míi ®Êt n­íc ph¶i nãi ®Õn viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi tõ ®ã c¸c nÒn c«ng nghiÖp, dÞch vô b¾t ®Çu ph¸t triÓn, héi nhËp khu vùc, ®Êt n­íc tho¸t khái sù cÊm vËn kinh tÕ, ®­îc céng ®ång Quèc tÕ nèi l¹i nguån vèn ODA … ®­a ®Êt n­íc tiÕn vµo thêi kú thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Mét trong nh÷ng thµnh c«ng lín cña sù nghiÖp ®æi míi lµ sù kh«ng ngõng hoµn thiÖn t­ duy kinh tÕ. Nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN, chÝnh s¸ch më cöa, chñ ®éng héi nhËp Quèc tÕ cã hiÖu qu¶ ®· vµ ®ang t¹o ra c¸c ®éng lùc kinh tÕ. §i ®«i víi viÖc cñng cè vµ ph¸t triÓn kinh tÕ quèc doanh, Nhµ n­íc ®Ò cao, khuyÕn khÝch kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi víi ph­¬ng ch©m “ViÖt nam s½n sµng lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi v× hoµ b×nh, b×nh ®¼ng vµ cïng ph¸t triÓn” ®· t¹o nªn kh«ng khÝ an b×nh vµ trong lµnh cho m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt nam. 1. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi thêi gian qua 1.1. ThuËn lîi: Mét n­íc cã m«i tr­êng ®Çu t­ tèt thùc chÊt lµ n¬i cã nhiÒu yÕu tè ®¶m b¶o cho c¸c nhµ ®Çu t­ thùc hiÖn ®­îc môc ®Ých cña m×nh. §èi víi chóng ta hiÖn nay ®ang cã nhiÒu lîi thÕ trong c¹nh tranh thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn mäi lÜnh vùc, ®ång thêi víi sù nç lùc cña ChÝnh Phñ, c¸c Bé, Ngµnh liªn quan ®· gióp cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi yªn t©m h¬n khi ®Çu t­ vµo ViÖt nam. §iÒu nµy thÓ hiÖn qua nh÷ng khã kh¨n vµ thuËn lîi sau: 1.1.1. M«i tr­êng x· héi vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam cã lîi thÕ vÒ mét t×nh h×nh chÝnh trÞ æn ®Þnh, m«i tr­êng ®Çu t­ tèt, h¬n thÕ n÷a ViÖt nam cã mét vÞ trÝ thuËn lîi t¹i §«ng Nam ¸ vµ tiÒm n¨ng lín vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn. 1.1.2. ThÞ tr­êng lao ®éng ViÖt Nam lµ n­íc cã lùc l­îng lao ®éng rÊt dåi dµo vÒ sè l­îng, ®a d¹ng còng nh­ gi¸ nh©n c«ng thÊp, cã tr×nh ®é häc vÊn trung b×nh t­¬ng ®èi cao, cã nhiÒu kh¶ n¨ng tiÕp thu c¸c kiÕn thøc tiªn tiÕn. Trong ®iÒu kiÖn tr×nh ®é cã nÒn s¶n xuÊt (kÓ c¶ c¸c c¬ së s¶n xuÊt trong n­íc còng nh­ c¸c c¬ së cã vèn FDI) nh­ hiÖn nay th× vÒ mÆt c¬ b¶n ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vµ cã mÆt b»ng tiÒn l­¬ng t­¬ng ®èi thÊp. Céng thªm ®ã, ViÖt Nam Ýt cã ®×nh c«ng, b·i c«ng tù do, ®ång thêi lµ mét thÞ tr­êng tiªu thô 75 triÖu d©n vµ lµ n­íc n»m trong khu vùc ph¸t triÓn nãng. ChÝnh ®iÒu nµy ®ang trë thµnh mét trong nh÷ng yÕu tè hÊp dÉn c¸c nhµ FDI. 1.1.3. Tham gia vµo c¸c qu¸ tr×nh héi nhËp Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt nam tiÕp tôc ph¸t triÓn, viÖc triÓn khai HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü sÏ t¹o thªm tÝnh hÊp dÉn trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi më réng s¶n xuÊt ®Ó h­íng xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü. Xu h­íng toµn cÇu ho¸ tiÕp tôc më réng, cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ cïng víi viÖc ®Èy nhanh vßng ®µm ph¸n gia nhËp WTO sÏ t¹o ra nh÷ng c¬ héi míi ®Ó ViÖt nam tham gia cã hiÖu qu¶ vµo ph©n c«ng lao ®éng Quèc tÕ vµ tËn dông sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ - ®Çu t­ cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. H¬n n÷a viÖc tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp ®Çu t­ Quèc tÕ, gia nhËp AFTA, ký c¸c hiÖp ®Þnh khung vµ b¶o hé ®Çu t­ víi víi c¸c n­íc nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng më cöa thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tham gia c¸c diÔn ®µn doanh nghiÖp vµ tæ chøc nhiÒu ®oµn vËn ®éng ®Çu t­ t¹i c¸c n­íc Ch©u ¢u, Mü, NhËt … Khã kh¨n: Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi cña qu¸ tr×nh thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, ViÖt nam vÉn cßn ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng khã kh¨n: 1.2.1. T¸c ®éng bªn ngoµi Sù c¹nh tranh trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn thÕ giíi vµ khu vùc gia t¨ng m¹nh mÏ, nhÊt lµ sù c¹nh tranh cña Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN, trong khi tû lÖ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung, vµo khu vùc ASEAN gi¶m m¹nh. C¹nh tranh cña Trung Quèc cµng m¹nh mÏ h¬n khi Trung Quèc gia nhËp vµo WTO vµo th¸ng 11-2001 Nh÷ng nÒn kinh tÕ cã møc ®Çu t­ n­íc ngoµi lín vµo ViÖt nam nh­ NhËt B¶n, §µi Loan, Singapore, Hµn Quèc nh÷ng n¨m qua gÆp nhiÒu khã kh¨n nªn sÏ h¹n chÕ viÖc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. §Çu t­ n­íc ngoµi cña Mü vµ EU ch­a ®¸ng kÓ tuy HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü ®· cã hiÖu lùc Sù ph¸t triÓn ch÷ng l¹i cña c¸c nÒn kinh tÕ lín, sù yÕu kÐm cña thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ vµ sù ®i xuèng cña thÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin toµn cÇu ®· vµ ®ang t¸c ®éng m¹nh ®Õn ®Çu t­ th­¬ng m¹i quèc tÕ, do ®ã viÖc triÓn khai ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi còng gÆp khã kh¨n. §Æc biÖt trong thêi gian võa qua nÒn kinh tÕ ThÕ giíi ph¶i chÞu ¶nh h­ëng cña dÞch viªm ®­êng h« hÊp cÊp (SARS) vµ chiÕn tranh t¹i Iraq, ®iÒu nµy phÇn nµo sÏ g©y khñng ho¶ng cho c¸c nÒn kinh tÕ Ch©u ¸ kÓ tõ khi bÞ c¬n b·o khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong c¸c n¨m 1997-1998. 1.2.2. YÕu tè trong n­íc M«i tr­êng ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt nam vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ ¶nh h­ëng ®Õn søc c¹nh tranh thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, nhÊt lµ ®é më trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô cßn h¹n hÑp, liªn quan ®Õn c¸c cam kÕt quèc tÕ. C¸c h×nh thøc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn ch­a ®a d¹ng. Chi phÝ ®Çu vµo (®iÖn, n­íc, viÔn th«ng, vËn chuyÓn, dÞch vô c¶ng, thuÕ thu nhËp c¸ nh©n …) cßn cao h¬n c¸c n­íc trong khu vùc lµ gi¶m søc c¹nh tranh hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ trong n­íc. 2. Sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn nay Tõ mét n­íc nghÌo nµn l¹c hËu bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ sau chiÕn tranh, ViÖt nam víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Cô thÓ nh­ sau: Do c¸c dù ¸n ®Çu t­ cßn chËm v× sè dù ¸n ch­a b¾t ®Çu x©y dùng c¬ b¶n cßn chiÕm tû lÖ lín do nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã cã nh÷ng nguyªn nh©n do thñ tôc cÊp ®Êt, ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng cßn chËm, chi phÝ ®Òn bï cao, cã dù ¸n mÊt 2-3 n¨m míi hoµn thµnh thñ tôc. Do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ khu vùc n¨m 1997 - 1998 cïng víi sù kiÖn 11/9/2001, nªn viÖc triÓn khai c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi bÞ ch÷ng l¹i, c¸c dù ¸n xin dõng hoÆc gi·n tiÕn ®é triÓn khai t¨ng lªn. Tû lÖ vèn thùc hiÖn so víi vèn ®¨ng ký chØ ®¹t møc trung b×nh lµ 52%, trong khu vùc, v× b×nh qu©n mét dù ¸n cÇn tõ 4 ®Õn 5 n¨m míi thùc hiÖn ®ñ vèn ®¨ng ký, ®èi víi nh÷ng dù ¸n cã quy m« lín th× thêi gian nµy cßn kÐo dµi h¬n, mµ phÇn nhiÒu c¸c dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp tõ n¨m 1995 trë l¹i ®©y. MÆt kh¸c, chÝnh s¸ch vÒ kinh doanh bÊt ®éng s¶n cña ViÖt Nam ch­a râ rµng cïng víi ¶nh h­ëng cña khñng ho¶ng trong khu vùc ®· lµm cho c¸c chñ ®Çu t­ kh«ng triÓn khai nhanh c¸c dù ¸n ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp. PhÇn gãp vèn ph¸p ®Þnh cña ViÖt Nam cßn thÊp, míi ®¹t 1.726 triÖu USD, chiÕm 14% vèn thùc hiÖn vµ 23,7% vèn ph¸p ®Þnh thùc tÕ. Trong ®ã, ®èi t¸c ViÖt Nam chñ yÕu gãp vèn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt (chiÕm kho¶ng 90%), cßn l¹i lµ gãp vèn b»ng tµi s¶n ngoµi ®Êt ®ai, thiÕt bÞ (chiÕm 8%) vµ gãp b»ng tiÒn mÆt cïng c¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n kh¸c (kho¶ng 2%). Nguån vèn vay cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ 5.055 triÖu USD, chiÕm 41% vèn thùc hiÖn, trong ®ã phÇn lín lµ vay tõ c¸c c«ng ty mÑ (4.510 triÖu USD), cßn l¹i lµ vay tõ c¸c ng©n hµng hoÆc c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ (515 triÖu USD). Sè dù ¸n ®Çu t­ bÞ thu håi giÊy phÐp tr­íc thêi h¹n tÝnh ®Õn th¸ng 8/2001 lµ 703 dù ¸n (chiÕm 4,5% tæng sè dù ¸n) víi sè vèn ®¨ng ký lµ 9 tû USD (chiÕm 5% vèn ®¨ng ký). Trªn 75% sè dù ¸n nµy ®­îc cÊp giÊy phÐp trong thêi kú ®Çu thùc hiÖn LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi (1988-1992) vµ phÇn lín cã quy m« nhá, 80% sè nµy cã vèn ®¨ng ký d­íi 10 triÖu USD. Nh÷ng n­íc vµ vïng l·nh thæ cã dù ¸n bÞ rót giÊy phÐp nhiÒu nhÊt lµ Hång K«ng (27% sè dù ¸n vµ 12% vèn ®¨ng ký), Ph¸p vµ Australia (15% sè dù ¸n vµ 30% vèn ®¨ng ký)... Nguyªn nh©n cña viÖc c¸c dù ¸n bÞ rót giÊy phÐp ®Çu t­ lµ do ®èi t¸c n­íc ngoµi kh«ng thùc hiÖn ®óng cam kÕt gãp vèn, do biÕn ®éng cña thÞ tr­êng gi¸ c¶ lµm ®¶o lén tÝnh to¸n cña c¸c nhµ ®Çu t­, do bªn ®èi t¸c n­íc ngoµi ph¸ s¶n ë c¸c n¬i kh¸c lµm hä kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn dù ¸n ë ViÖt Nam, do biÕn ®éng vÒ thÞ tr­êng vµ khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ khu vùc nªn c¸c chñ ®Çu t­ kh«ng dµn xÕp ®­îc nguån vèn cho dù ¸n. MÆt kh¸c, sù thiÕu æn ®Þnh trong chÝnh s¸ch, nh÷ng m©u thuÉn gi÷a ®èi t¸c n­íc ngoµi víi bªn ViÖt Nam trong liªn doanh còng gãp phÇn lµm dù ¸n kh«ng triÓn khai ®­îc. YÕu tè c¹nh tranh trong khu vùc còng rÊt gay g¾t. C¸c n­íc trong khu vùc ®Òu hiÓu ®­îc tÇm quan träng cña viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Do vËy viÖc c¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc cµng diÔn ra quyÕt liÖt h¬n. Tõ nh÷ng thùc tÕ nªu trªn, viÖc ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch phï hîp, t¹o thªm nhiÒu ­u ®·i cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ c¶ mét qu¸ tr×nh nç lùc cña ChÝnh phñ, c¸c Ban ngµnh còng nh­ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. ViÖc xo¸ bá rµo c¶n, më cöa mäi lÜnh vùc, t¹o thªm nhiÒu hµnh lang th«ng tho¸ng cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ cßn lµ môc tiªu cña ChÝnh phñ ta. II- Qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi C¸c chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ChÝnh phñ KÓ tõ khi c«ng cuéc ®æi míi ®­îc tiÕn hµnh, ViÖt nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín vµ quan träng trªn tÊt c¶ mäi lÜnh vùc cña qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Trong 10 n¨m trë l¹i ®©y ®¹t møc b×nh qu©n tõ 7-8%/n¨m, thuéc vµo nhãm c¸c n­íc cã møc t¨ng tr­ëng cao nhÊt trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ toµn cÇu tiÕp tôc suy gi¶m, t×nh h×nh chÝnh trÞ kinh tÕ trong khu vùc vµ thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng phøc t¹p th× ViÖt nam víi tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) t¨ng gÊp ®«i trong 10 n¨m trë l¹i ®©y, tû lÖ ®ãi nghÌo gi¶m mét nöa ®· næi lªn thµnh ®iÓm ®Çu t­ an toµn vµ hÊp dÉn. NghÞ quyÕt cña §¹i héi §¶ng lÇn thø IX kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m tiÕp tôc ®æi míi, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ ®Ò ra nhiÒu chñ tr­¬ng, quyÕt s¸ch trong ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o lËp ®ång bé c¸c yÕu tè thÞ tr­êng, ®æi míi n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý nhµ n­íc, qua ®ã t¹o m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña ®Çu t­ n­íc ngoµi. NghÞ quyÕt cña ChÝnh phñ vÒ n©ng cao hiÖu qu¶ thu hót, sö dông ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®Ò ra hÖ thèng gi¶i ph¸p t­¬ng ®èi toµn diÖn nh»m th¸o gì khã kh¨n ®èi víi ho¹t ®éng doanh nghiÖp vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ ®Ó thu hót thªm nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi míi. Do vËy ChÝnh phñ ®· chñ tr­¬ng ®­a ra nhiÒu chÝnh s¸ch nh»m hç trî vµ khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia ®Çu t­ vèn gãp phÇn tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc cô thÓ nh­ sau. 1.1. C¶i thiÖn chÝnh s¸ch ViÖc ban hµnh LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cïng víi viÖc söa ®æi vµ bæ sung bé luËt cña ChÝnh phñ cho phï hîp víi t×nh h×nh ®Çu t­, ®· gióp c¸c Nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi c¶m thÊy tho¶i m¸i, vµ hä s½n sµng tham gia bá vèn vµo c¸c dù ¸n cã ý nghÜa quan träng cña ViÖt nam. Nh÷ng bé luËt cò dÇn ®­îc chØnh söa, kh¾c phôc nh÷ng khiÕm khuyÕt cßn v­íng m¾c vµ xo¸ dÇn nh÷ng bÊt b×nh ®¼ng qu¸ lín trong viÖc ­u ®·i gi÷a luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc vµ luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o nªn m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµ t¹o ra c¬ së ph¸p lý v÷ng ch¾c h¬n cho c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc, b¶o ®¶m cho viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Ngoµi ra, Nhµ n­íc ®ang thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch gi¶m vµ miÔn thuÕ ®èi víi mét sè danh môc, c¶i tiÕn c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­, ®Æc biÖt ChÝnh phñ võa ban hµnh NghÞ ®Þnh bæ sung sè 27/2003/N§-CP thay cho NghÞ ®Þnh sè 24/2000/N§-CP ngµy 31/07/2000 víi néi dung c¬ b¶n lµ më réng c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ kinh doanh trong s¶n xuÊt vµ dÞch vô phï hîp víi lé tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc cÊp phÐp ®Çu t­. Mét quyÕt ®Þnh míi n÷a lµ QuyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc phÐp mua cæ phÇn cña c«ng ty ViÖt nam trong giíi h¹n quy ®Þnh. Mét ph­¬ng thøc huy ®éng vèn, c«ng nghÖ, ph­¬ng ph¸p qu¶n lý cña n­íc ngoµi nh»m më réng thÞ tr­êng, t¨ng søc c¹nh tranh. H¬n n÷a, hiÖn ChÝnh phñ còng ®ang xem xÐt ®Ó ban hµnh v¨n b¶n vÒ h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, ®Èy nhanh thùc hiÖn lé tr×nh thu hÑp sù kh¸c biÖt trong chÝnh s¸ch ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ trong n­íc. Bªn c¹nh ®ã viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn, dÞch vô tiÕp tôc më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n còng lµ ®iÒu ®ang ®­îc ChÝnh phñ quan t©m. ChÝnh phñ sÏ bæ sung chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp dÞch vô trong n­íc, mÆt kh¸c t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo nh÷ng dÞch vô cÇn thiÕt. §iÒu nµy gióp ®Èy m¹nh sù c¹nh tranh cña c¸c c«ng ty trong n­íc mét néi lùc ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc. §ång thêi trong thêi gian tíi ®ã lµ hÖ thèng thuÕ. ChÝnh phñ sÏ thèng nhÊt thuÕ thu nhËp t¹o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. 1.2. Thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c víi c¸c n­íc Qu¸ tr×nh thóc ®Èy hîp t¸c víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi lµ mét b­íc tiÕn lín cña ChÝnh phñ nh»m më cöa kinh tÕ vµ t¹o thªm nh÷ng c¬ héi lín cho viÖc thu hót ®Çu t­. §Æc biÖt trong nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y nh÷ng sù kiÖn ho¹t ®éng dån dËp vÒ xóc tiÕn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt nam ®ang ®­îc tiÕn hµnh ngµy mét m¹nh mÏ. ViÖc ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh khuyÕn khÝch vµ b¶o hé ®Çu t­ víi c¸c n­íc ®­îc ChÝnh phñ ®· vµ ®ang thùc hiÖn nh­ V­¬ng Quèc Anh, NhËt B¶n, … NhËt B¶n, mét n­íc cã vèn ®Çu t­ vµo ViÖt nam rÊt lín vµ lu«n lµ trong mét trong 10 n­íc vµ l·nh thæ dÇn ®Çu vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam. Theo sè liÖu thèng kª cña Sø qu¸n NhËt vµ Bé KÕ ho¹ch & §Çu t­, ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo ViÖt Nam tõ n¨m 1995 ®Õn n¨m 2000 ®· chøng tá ®iÒu ®ã. B¶ng sè 3: T×nh h×nh ®Çu t­ cña NhËt b¶n tõ 1995-2000 §¬n vÞ tÝnh: TriÖu USD N¨m Vèn ®Çu t­ 1995 1.129,9 1996 591,3 1997 657,3 1998 138,0 1999 62,10 2000 81,0 ChÝnh phñ còng t¨ng c­êng hîp t¸c víi c¸c n­íc cã vèn ®Çu t­ lín nh­: Th¸i Lan, §µi Loan, Hång K«ng, Singapore, Trung Quèc, Ên ®é, Hµn Quèc, … nh»m huy ®éng ®­îc nhiÒu nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®ång thêi tæ chøc nhiÒu ®oµn vËn ®éng ®Çu t­ t¹i c¸c n­íc Ch©u ¢u, Mü, EU … t¹o ®­îc sù quan t©m chó ý cña céng ®ång doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®èi víi thÞ tr­êng ViÖt nam. 1.3. KhuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc ®Çu t­ vµ hç trî ph¸t triÓn c¸c KCN, KCX ChÝnh phñ ®ang khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ tham gia vµo c¸c h×nh thøc ®Çu t­ BOT, liªn doanh liªn kÕt nh»m më réng kh¶ n¨ng thu hót c¸c nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Cô thÓ ta thÊy hiÖn nay h×nh thøc ®Çu t­ lµ doanh nghiÖp liªn doanh chiÕm 61% sè dù ¸n vµ 70% sè vèn ®Çu t­. §iÒu nµy lµ kÕt qu¶ cña viÖc ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch ®èi xö c«ng b»ng gi÷a doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi vµ doanh nghiÖp liªn doanh cña ChÝnh phñ. H¬n n÷a do tin t­ëng vµo m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt nam, nªn nh÷ng n¨m gÇn ®©y bªn c¹nh c¸c doanh nghiÖp liªn doanh th× ®Çu t­ theo h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi ®· t¨ng lªn vµ hiÖn chiÕm 30% sè dù ¸n vµ 20% vèn ®Çu t­. ChÝnh phñ còng khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c KCN, KCX b»ng sù hç trî m¹nh mÏ cña m×nh. C¸c khu c«ng nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt ®· ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tõ c¸ch ®©y 12 n¨m víi viÖc thµnh lËp KCX T©n ThuËn vµo n¨m 1991. Theo Quy ®Þnh 519/TTg ngµy 6/8/1996 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc phª duyÖt tæng thÓ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ kÕt cÊu h¹ tÇng thêi kú 1996-2010, vµ cho ®Õn nay ®Ó thu hót ngµy cµng nhiÒu nh÷ng nhµ ®Çu t­ vµo c¸c KCN-KCX, Nhµ n­íc ®· tõng b­íc söa ®æi ®Ó phï hîp víi yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn cô thÓ nh­ chÝnh s¸ch gi¶m gi¸ thuª ®Êt, gi¸ dÞch vô, bá mét sè phÝ, lÖ phÝ, gi¶m thiÓu c¸c chi phÝ cho c¸c nhµ ®Çu t­, cho phÐp nhµ ®Çu t­ trong n­íc ®­îc chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông ®Êt g¾n víi tµi s¶n KCN,KCX. Ngoµi ra ChÝnh phñ ®· cho phÐp dïng ng©n s¸ch hç trî viÖc ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng trong hµng rµo c¸c KCN t¹i mét sè ®Þa ph­¬ng cßn khã kh¨n nh­ §µ N½ng, Thanh Ho¸, Phó Thä… nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t­ vµ khuyÕn khÝch c¸c TØnh, Thµnh cã thªm kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¸c thÕ m¹nh kh¸c. Do vËy tÝnh ®Õn nay c¶ n­íc cã 74 KCN vµ KCX ®­îc thµnh lËp víi tæng diÖn tÝch tù nhiªn 13.000 ha, tæng vèn ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng 1,09 tû USD vµ 12.063 tû ®ång. §Õn nay, c¸c KCN, KCX ®· cho thuª ®­îc gÇn 4.610 ha, b»ng 45% diÖn tÝch ®Êt c«ng nghiÖp, trong ®ã c¸c dù ¸n ®Çu t­ thuª 2.180 ha. C¸c KCN vµ KCX nµy ®· thu hót ®­îc gÇn 1.100 dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi víi tæng sè vèn ®Çu t­ ®¨ng ký lªn tíi h¬n 10 tû USD, tÝnh c¶ vèn ®Çu t­ cña Nhµ m¸y läc dÇu Dung QuÊt vµ gÇn 900 dù ¸n ®Çu t­ trong n­íc víi tæng sè vèn ®Çu t­ ®¹t gÇn 40.000 tû ®ång. §iÒu nay cho thÊy mÆc dï kÕt qu¶ ®¹t ®­îc ch­a nhiÒu nh­ng còng lµ mét b­íc tiÕn lín cña qu¸ tr×nh nç lùc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch Nhµ n­íc ®Æt ra. NhiÒu nhµ ®Çu t­ ®· thõa nhËn “C¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo c¸c KCN ®­îc triÓn khai nhanh vµ thuËn lîi h¬n nhiÒu s¬ víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ ngoµi KCN v× ®Êt ®ai ®­îc quy ho¹ch víi nh÷ng c¬ së h¹ tÇng s½n cã kh«ng ph¶i lo ®Òn bï, gi¶i to¶ mÆt b»ng hay x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt”. Nh­ vËy cã thÓ nãi viÖc ChÝnh phñ ban hµnh LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi trong gÇn 15 n¨m qua lµ mét sù ®óng ®¾n vµ phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, ®­a n­íc nhµ tiÕn lªn nÒn c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §ång thêi nã còng lµ b­íc nh¶y vät tõ n­íc c«ng nghiÖp l¹c hËu trë thµnh n­íc cã nÒn kinh tÕ bÒn v÷ng vµ ph¸t triÓn. 2. Nh÷ng ®ãng gãp cña c¸c Bé, Ngµnh vµ TØnh, Thµnh trong viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Theo NghÞ quyÕt 09/2001 cña ChÝnh phñ vÒ t¨ng c­êng thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ n­íc ngoµi cïng víi ChÝnh phñ, c¸c Bé, ngµnh liªn quan ®· ban hµnh vµ hoµn chØnh nhiÒu ®Ò ¸n nh»m tiÕp tôc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, cñng cè niÒm tin cña c¸c nhµ ®Çu t­. Th«ng qua c¸c hµnh ®éng cô thÓ nh­ Ban VËt gi¸ ChÝnh phñ ®· ®Ò xuÊt ®Ò ¸n ®iÒu chØnh gi¸ phÝ, thèng nhÊt gi¸ ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®Çu t­ trong n­íc t¹o sù c«ng b»ng cho c¸c doanh nghiÖp. Trong khi ®ã Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ ®· phèi hîp víi Bé Tµi chÝnh, Bé C«ng nghiÖp ký th«ng t­ vÒ viÖc hoµn tr¶ c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi vèn ®· øng tr­íc ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ngoµi hµng rµo. Céng víi b¶n dù th¶o cña Bé X©y dùng tr×nh viÖc söa ®æi bæ sung NghÞ ®Þnh 60/CP ngµy 5/4/1994 cña ChÝnh phñ vÒ quyÒn së h÷u nhµ ë vµ quyÒn sö dông ®Êt ë t¹i ®« thÞ vµ NghÞ ®Þnh 61/CP vÒ mua b¸n kinh doanh nhµ ë. Nh÷ng ®Ò ¸n nµy ®· gióp c¸c nhµ ®Çu t­ thªm phÇn l¹c quan h¬n khi bá phÇn vèn ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng ViÖt nam. Bªn c¹nh ®ã c¸c Bé ngµnh kh¸c còng tÝch cùc söa ®æi, ®Ò xuÊt c¸c ®Ò ¸n nh»m c¶i tiÕn c¸c chÝnh s¸ch thuéc lÜnh vùc m×nh nh­ Bé y tÕ, Tæng Côc ®Þa chÝnh, Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt nam. §Æc biÖt Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ rÊt tÝch cùc ®Ò xuÊt vµ tr×nh ChÝnh phñ nhiÒu ®Ò ¸n, chÝnh s¸ch nh»m ®Èy m¹nh thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi còng nh­ triÓn khai c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn ®Çu t­, hç trî xóc tiÕn ®Çu t­ cho c¸c ®Þa ph­¬ng … Theo Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, tÝnh ®Õn ngµy 20 th¸ng 03 n¨m 2003, tÊt c¶ 61 tØnh, thµnh phè trong c¶ n­íc ®Òu ®ang cã dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn hiÖu lùc vµ chØ cã 3 khu vùc lµ ch­a thùc hiÖn ®­îc vèn ®Çu t­ lµ Kon Tum, Tuyªn Quang vµ §ång Th¸p. NÕu kh«ng kÓ lÜnh vùc dÇu khÝ th× 10 ®Þa ph­¬ng dÉn ®Çu vÒ thùc hiÖn vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi gåm cã: Tp.HCM (5.451triÖu USD), Hµ néi (3.007triÖu USD), §ång Nai (2.600 triÖu USD), B×nh D­¬ng (1.460 triÖu USD), H¶i phßng (1.023 triÖu USD), Bµ RÞa - Vòng Tµu (676 triÖu USD), Thanh Ho¸ (410 triÖu USD), Kiªn Giang 394 triÖu USD), Kh¸nh Hoµ (288 triÖu USD) vµ VÜnh Phóc (263 triÖu USD). 2.1. Thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo mét sè lÜnh vùc Trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng vÉn thu hót m¹nh c¸c nhµ ®Çu t­, cã 569 dù ¸n (chiÕm 82% vÒ sè dù ¸n vµ t¨ng 35% so víi n¨m tr­íc) víi tæng vèn ®¨ng ký ®¹t 1.122 triÖu USD (chiÕm 84,8% vÒ sè vèn); trong ®ã c«ng nghiÖp nÆng vµ c«ng nghiÖp nhÑ chiÕm ­u thÕ, víi 491 dù ¸n vµ 952 triÖu USD vèn ®¨ng ký, chiÕm 77% sè dù ¸n vµ 75% sè vèn ®¨ng ký cña tæng sè dù ¸n thu hót ®­îc cña c¶ n­íc. §Æc biÖt trong n¨m 2002, Bé KÕ ho¹ch & §Çu t­ ®· cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ cho dù ¸n C«ng ty TNHH giÇy Ching Luh ViÖt nam, cã môc tiªu s¶n xuÊt, gia c«ng giÇy vµ dông cô thÓ thao, víi sè vèn ®¨ng ký ®Çu t­ lµ 50 triÖu USD. §©y lµ dù ¸n cã quy m« lín, nhÊt lµ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ gia c«ng giµy dÐp. LÜnh vùc n«ng - l©m nghiÖp - thuû s¶n thu hót ®­îc 26 dù ¸n víi._.Ò n©ng cao hiÖu qu¶, sö dông ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®Ò ra hÖ thèng gi¶i ph¸p t­¬ng ®èi toµn diÖn, nh»m th¸o gì khã kh¨n ®èi víi ho¹t ®éng doanh nghiÖp vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ ®Ó thu hót thªm nguån vèn míi. H¬n thÕ nÒn kinh tÕ cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc, víi ®µ t¨ng tr­ëng ngµy cµng t¨ng; m«i tr­êng chÝnh trÞ, x· héi tiÕp tôc æn ®Þnh. Dù b¸o n¨m nay cã nhiÒu kh¶ n¨ng gia t¨ng dù ¸n ®Çu t­ míi vµ më réng quy m« dù ¸n cña Hµn Quèc, NhËt b¶n, §µi Loan, Hång K«ng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. TiÕp ®ã lµ kh¶ n¨ng gia t¨ng ®Çu t­ cña Mü, EU trong c¸c lÜnh vùc dÇu khÝ, ho¸ chÊt, d­îc phÈm, c«ng nghÖ, th«ng tin … Tuy nhiªn, trong n¨m 2003 còng nh­ c¸c n¨m tiÕp theo, ViÖt nam sÏ ph¶i ®èi mÆt víi sù c¹nh tranh ngµy cµng quyÕt liÖt h¬n trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, nhÊt lµ víi n­íc l¸ng giÒng Trung Quèc, c¸c n­íc ASEAN. §Æc biÖt t×nh h×nh tû lÖ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung, ASEAN nãi riªng ®ang cã xu h­íng gi¶m m¹nh. §Çu t­ n­íc ngoµi cña Mü vµo ViÖt nam ®­îc nhËn ®Þnh lµ cã thÓ sÏ t¨ng sau HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü. §Çu t­ n­íc ngoµi cña EU nh÷ng n¨m qua cã tû träng gia t¨ng vµo lÜnh vùc dÇu khÝ vµ ®iÖn, nh­ng kh¶ n¨ng ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n trong n¨m 2003 cña EU ch­a chÝnh thøc. Ngoµi ra c¸c TØnh, Thµnh còng thùc hiÖn mäi biÖn ph¸p c¶i tiÕn, më réng cöa ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ vµo TØnh m×nh. §iÓn h×nh, trong n¨m 2003, ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp cho ho¹t ®éng ®Çu t­ x©y dùng Khu c«ng nghiÖp Dung QuÊt sÏ t¨ng kho¶ng 11% so víi n¨m 2002. Nguån vèn nµy sÏ ®­îc Ban Qu¶n lý Khu c«ng nghiÖp Dung QuÊt tËp trung thùc hiÖn mét sè c«ng tr×nh träng ®iÓm nh­ kÌ ch¾n c¸t, c¸c trôc ®­êng phÝa §«ng vµ T©y khu C«ng nghiÖp, Tr­êng ®µo t¹o nghÒ giai ®o¹n 2, ®­êng Dung QuÊt- Chu Lai-Kú Hµ. Nguån vèn ODA vµ vèn tÝn dông ph¸t triÓn sÏ tËp trung cho dù ¸n: thiÕt bÞ, Tr­êng ®µo t¹o nghÒ, BÖnh viÖn Dung QuÊt giai ®o¹n 1 vµ dù ¸n s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ ®Çu t­ h¹ tÇng kü thuËt Ph©n khu c«ng nghiÖp Sµi Gßn - Dung QuÊt. C¸c doanh nghiÖp còng dù kiÕn ®Çu t­ n¹o vÐt luång c¶ng bÕn sè 1, triÓn khai x©y dùng 2 bÕn c¶ng tæng hîp sè 1 vµ 2, më réng hÖ thèng cÊp ®iÖn, cÊp n­íc, b­u chÝnh ViÔn th«ng ®¶m b¶o phôc vô cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµo khu c«ng nghiÖp Dung QuÊt. 2. Khã kh¨n: 2.1. VÒ phÝa ViÖt nam Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi nªu trªn, viÖc thu hót vµ sö dông ®ång vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt nam trong thêi gian qua cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò sau: Tuy ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ nh­ng m«i tr­êng ®Çu t­ cña n­íc ta ch­a thùc sù t¹o nªn mét ®éng lùc m¹nh mÏ ®èi víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng v­íng m¾c trong c¬ chÕ qu¶n lý ®Çu t­, trong c¬ chÕ kiÓm tra gi¸m s¸t tµi chÝnh vµ tÝnh thiÕu nhÊt qu¸n trong hÖ thèng ®iÒu hµnh trong khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi. VÉn cßn tån t¹i nh÷ng chªnh lÖch rÊt lín còng nh­ nh÷ng kh¸c biÖt qu¸ nhiÒu trong chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ nh÷ng khu vùc kh¸c nhau, t¹o nªn sù thiÕu nhÊt qu¸n trong thùc hiÖn chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Çu t­ n­íc ngoµi. Gi¸ c¶ vÒ sö dông c¬ së h¹ tÇng cña ViÖt nam cßn kh¸ ®¾t so víi c¸c n­íc trong khu vùc, ®iÒu nµy lµm gi¶m m¹nh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ViÖt nam trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nguån lùc vÒ lao ®éng vµ c¸n bé qu¶n lý ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ tr×nh ®é, kü n¨ng … cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Sù c¹nh tranh vµ ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng néi ®Þa lµm cho c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi mÊt c¬ héi ®Çu t­, nhÊt lµ c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ ®¹t lîi nhuËn cao nh­ kh¸ch s¹n, v¨n phßng, c¨n hé … C¸c thñ tôc hµnh chÝnh cßn phiÒn hµ (®Æc biÖt lµ thñ tôc cÊp phÐp x©y dùng, thÈm duyÖt thiÕt kÕ, x©y dùng, chøng chØ quy ho¹ch, cÊp ®Êt …) NhiÒu dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt nam ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶. HÇu hÕt c¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt nam ch­a thÓ hiÖn viÖc c¸c nhµ ®Çu t­ mang c«ng nghÖ míi, hiÖn ®¹i cña thÕ giíi vµo ViÖt Nam. Lîi dông sù ­u ®·i, khuyÕn khÝch ®Çu t­ cña n­íc ta, nhiÒu nhµ ®Çu t­ ®­a vµo ViÖt Nam c¸c c«ng nghÖ, thiÕt bÞ kh«ng ®ång bé. NhiÒu dù ¸n cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ra sù c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam theo c¸ch gi¶m tØ lÖ hµng xuÊt khÈu ®Ó tranh giµnh thÞ tr­êng néi ®Þa ViÖt Nam. Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi b¸n ra thÞ tr­êng c¸c lo¹i hµng ho¸ rÊt ®¾t so víi n­íc së t¹i vµ so víi c¸c n­íc l©n cËn. VÒ phÝa n­íc ngoµi Doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· béc lé kh«ng Ýt nh÷ng khÝa c¹nh tiªu cùc ngoµi mong muèn ®èi víi n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ sau: Doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ bÊt chÊp nh÷ng ®ßi hái t«n träng truyÒn thèng v¨n ho¸, x· héi cña d©n téc, khai th¸c tµi nguyªn qu¸ møc, kh«ng quan t©m tíi viÖc xö lý « nhiÔm m«i tr­êng, bãc lét ng­êi lao ®éng b¶n xø b»ng nhiÒu h×nh thøc g©y m©u thuÉn vµ lµm n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò míi trong x· héi Doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ lîi dông khai th¸c nh÷ng mÆt yÕu kÐm cña ChÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp n­íc së t¹i ®Ó khai vèng gi¸ trÞ m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ vèn gãp, chuyÓn giao kü thuËt, c«ng nghÖ l¹c hËu, gi¶m lîi Ých cña n­íc nhËn ®Çu t­. Ch¼ng h¹n n¨m 1995, Uû ban Nhµ n­íc vÒ Hîp t¸c vµ §Çu t­ (nay lµ Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­) ®· thuª C«ng ty SGS (Societe General de Surveilance) gi¸m ®Þnh l¹i gi¸ trÞ m¸y mãc thiÕt bÞ cña 14 doanh nghiÖp liªn doanh vµ ph¸t hiÖn 6 doanh nghiÖp trong sè trªn ®· khai vèng gi¸ trÞ thiÕt bÞ víi tæng sè 13.173 triÖu USD (B¸o ViÖt nam ®Çu t­ n­íc ngoµi, sè 119 ngµy 18/7/1995). Doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ lµm t¨ng sù phô thuéc vÒ vèn, kü thuËt vµ m¹ng l­íi tiªu thô cña n­íc nhËn ®Çu t­ vµo phÝa n­íc ngoµi. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ më, nÕu b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cã søc c¹nh tranh yÕu th× víi sù xuÊt hiÖn cña doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ dÉn ®Õn sù lòng ®o¹n vµ gi¶m sót hiÖu qu¶ s¶n xuÊt – kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, bëi v× c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi th­êng chiÕm ­u thÕ vÒ kü thuËt, vÒ vèn vµ kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lý so víi doanh nghiÖp trong n­íc. ii- Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m thu hót cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt nam. 1. TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ FDI 1.1. ViÖt Nam cÇn ph¶i tiÕp tôc x©y dùng, ®iÒu chØnh, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn ®Êu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, t¹o diÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng FDI ph¸t triÓn theo ®óng ®Þng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi vµ phï hîp víi yªu cÇu chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. ViÖc x©y dùng, hoµn thiÖn nµy cÇn theo h­íng: thiÕt lËp mÆt b»ng ph¸p lý chung cho c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m t¹o lËp m«i tr­êng æn ®Þnh, b×nh ®¼ng cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh, tiÕn tíi xo¸ bá dÇn sù ph©n biÖt vÒ chÝnh s¸ch ®Çu t­ cã liªn quan ®Õn quyÒn , nghÜa vô gi÷a c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tr­íc m¾t, rµ so¸t l¹i tÊt c¶ c¸c lo¹i gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô, lÖ phÝ do nhµ n­íc qui ®Þnh… ®Ó cã sù ®iÒu chØnh hîp lý, thu hÑp vµ tiÕn tíi ¸p dông mÆt b»ng gi¸ thèng nhÊt ®èi víi nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. 1.2. CÇn ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc n­íc ngoµi ®Ó khai th¸c thªm c¸c kªnh thu hót ®Çu t­ míi ; nghiªn cøu vµ thùc hiÖn thÝ ®iÓm c¸c h×nh thøc ®Çu t­ míi nh­ c«ng ty hîp danh, c«ng ty qu¶n lý vèn; söa ®æi bæ sung NghÞ ®Þnh sè 103/199/N§-CP ngµy 10 th¸ng 9 n¨m 1999 cña chÝnh phñ vÒ giao, b¸n, kho¸n, cho thuª doanh nghiÖp nhµ n­íc, theo h­íng cho phÐp nhµ ®Çu t­ FDI mua trªn 30% cæ phÇn doanh nghiÖp Nhµ n­íc cæ phÇn ho¸, nhËn kho¸n kinh doanh, qu¶n lý, thuª c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ; ViÖt Nam còng cÇn häc tËp n­íc ngoµi nh­ Trung Quèc lµ nghiªn cøu x©y dùng m« h×nh kinh tÕ më. + TriÓn khai thùc hiÖn thÝ ®iÓm viÖc chuyÓn ®æi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi sang ho¹t ®éng theo h×nh thøc c«ng tû cæ phÇn, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp nµy ®­îc niªm yÕt t¹i thÞ tr­êng chøng kho¸n. + Nghiªn cøu söa ®æi NghÞ ®Þnh 62/N§-CP c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Ó ®Èy nhanh viÖc h×nh thµnh vµ triÓn khai c¸c dù ¸n BOT theo h­íng trong mét sè tr­êng hîp cÇn thiÕt, Thñ t­íng ChÝnh phñ chØ ®Þnh hoÆc chän nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµm dù ¸n BOT, quy ®Þnh cô thÓ vÒ thêi h¹n ®µm ph¸n dù ¸n BOT. + Nghiªn cøu thÝ ®iÓm viÖc cho phÐp nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thµnh lËp c«ng ty qu¶n lý vèn, c«ng ty mÑ – c«ng ty con ho¹t ®éng theo m« h×nh ®a môc tiªu, ®a h×nh thøc + Nghiªn cøu ®Ò ¸n ¸p dông h×nh thøc ®Çu t­ mua l¹i vµ s¸t nhËp (M&A) ®Ó më thªm kªnh míi thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi theo mét sè ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. + Nghiªn cøu ban hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ quy chÕ ho¹t ®éng cña c¸c Quü ®Çu t­. Nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t­ FDI nãi riªng vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung cã ®­îc mét ‘s©n ch¬i’ réng lín h¬n, cÇn ph¶i më réng lÜnh vùc thu hót FDI phï hîp víi cam kÕt trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. + T¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ ®Ó ViÖt nam sím trë thµnh mét trong c¸c trung t©m s¶n xuÊt khu vùc vÒ ®iÖn tö; c¬ khÝ chÕ t¹o; t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn m¹nh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp hç trî. + §Èy nhanh tiÕn ®é h×nh thµnh c¸c dù ¸n ®Çud t­ n­íc ngoµi cã quy m« lín. + Rµ so¸t c¸c quy ®Þnh vÒ t¹m dõng hoÆc h¹n chÕ cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó xem xÐt, níi láng ®iÒu kiÖn ®Çu t­ phï hîp víi lé tr×nh më cöa thÞ tr­êng theo cam kÕt héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ. + Më réng lÜnh vùc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó gãp phÇn c¶i thiÖn cuéc sèng vµ sinh ho¹t, ¨n ë cña ng­êi d©n, trong ®ã cã c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi (tr­êng häc, bÖnh viÖn, nhµ ë, khu vui ch¬i gi¶i trÝ, thÓ thao, ®« thÞ, trß ch¬i cã th­ëng) + Rµ so¸t ®Ó më réng nh÷ng lÜnh vùc ®­îc h­ëng ­u ®·i khuyÕn khÝch hoÆc ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu t­. + Ban hµnh kÞp thêi c¸c chÝnh s¸ch ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc ®Çu t­ vµo khu c«ng nghÖ cao, kinh doanh bÊt ®éng s¶n, dÞch vô ph©n phèi, gi¸o dôc, ®µo t¹o. + Ban hµnh quy chÕ khu c«ng nghÖ cao vµ chÝnh s¸ch ­u ®·u thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc c«ng nghÖ, kü thuËt cao. + Nghiªn cøu, söa ®æi NghÞ ®Þnh 60/CP cña ChÝnh phñ ngµy 5 th¸ng 7 n¨m 1994 vÒ quyÒn së h÷u nhµ ë vµ quyÒn sö dông ®Êt ë t¹i ®« thÞ vµ NghÞ ®Þnh 61/CP ngµy 5 th¸ng 7 n¨m 1994 vÒ mua b¸n vµ kinh doanh nhµ ë phï hîp víi quy ®Þnh cña Bé LuËt d©n sù vµ LuËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ®Êt ®ai. + Ban hµnh ngay c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiÖn chÝnh s¸ch, quy ®Þnh vÒ hîp t¸c ®Çu t­ víi n­íc ngoµi trong lÜnh vùc gi¸o dôc ®µo t¹o, d¹y nghÒ, nghiªn cøu khoa häc theo NghÞ ®Þnh 06/2000/N§-CP ngµy 6/3/2000 cña ChÝnh phñ ®Ó võa t¨ng c­êng thu hót ®­îc nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ cã chÊt l­îng võa qu¶n lý ®­îc ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ trong lÜnh vùc nµy. + Ban hµnh c¸c quy ®Þnh cho phÐp nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ®Çu t­ cung cÊp dÞch vô nhËp khÈu, dÞch vô ph©n phèi trong n­íc theo tinh thÇn NghÞ ®Þnh 24/2000/N§-CP ngµy 3/07/2000 cña ChÝnh phñ. Thu hÑp danh môc hµng ho¸ kh«ng thuéc ®èi t­îng doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi mua ®Ó xuÊt khÈu. Tõng b­íc më cöa thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n cho ng­ßi ViÖt Nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi vµ c¸c nhµ ®Çu t­ FDI tham gia ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam; x©y dùng c¬ chÕ ®Ó doanh nghiÖp FDI ®­îc x©y dùng vµ kinh doanh nhµ ë, ph¸t triÓn khu ®« thÞ míi; ®ång thêi ®Ó nhanh chãng b¾t kÞp víi tr×nh ®é khoa häc kü thuËt , tiÕp cËn s©u réng h¬n víi khu vùc vµ thÕ giíi, nhµ n­íc ta cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong c¸c lÜnh vùc dÞch vô khoa häc c«ng nghÖ, dÞch vô th«ng tin, chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kÓ c¶ c«ng nghÖ nguån, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc; tõng b­íc më réng kh¶ n¨ng hîp t¸c ®Çu t­ tr«ng lÜnh vùc th­¬ng m¹i, dÞch vô, du lÞch- nh÷ng lÜnh vùc cßn nhiÒu tiÒm n¨ng. 1.3. §Èy nhanh viÖc thùc hiÖn lé tr×nh gi¶m chi phÝ ®Çu t­ vµ tiÕn tíi chÕ ®é mét gi¸ ¸p dông thèng nhÊt cho ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tr­íc m¾t, thèng nhÊt ¸p dông phÝ ®¨ng kiÓm ph­¬ng tiÖn c¬ giíi, phÝ c¶ng biÓn, phÝ qu¶ng c¸o trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. Rµ so¸t cã hÖ thèng c¸c lo¹i phÝ, lÖ phÝ ®ang ¸p dông liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi, b·i bá c¸c lo¹i phÝ kh«ng cÇn thiÕt. Gi¶m c¸c chi phÝ ®Çu vµo (®iÖn, viÔn th«ng, dÞch vô c¶ng ...) b»ng hoÆc thÊp h¬n c¸c n­íc trong khu vùc ®Ó gi¶m gi¸ thµnh, n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm xuÊt khÈu. KiÕn nghÞ söa ®æi nh÷ng bÊt hîp lý vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ thu nhËp c¸ nh©n liªn quan ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi. 1.4. §æi míi vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ phï hîp víi yªu cÇu kinh doanh cña nhiÒu c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã nhu cÇu chuyÓn tiÒn ra n­íc ngoµi còng nh­ ®­a vèn vµo ViÖt nam kinh doanh. V× vËy viÖc kÕt hèi ngo¹i tÖ sÏ g©y sù h¹n chÕ cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Do ®ã viÖc tiÕp tôc gi¶m dÇn, tiÕn tíi xo¸ bá kÕt hèi ngo¹i tÖ khi cã ®ñ ®iÒu kiÖn lµ viÖc cÇn thiÕt. §ång thêi sö dông linh ho¹t, cã hiÖu qu¶ c¸c c«ng cô, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh­ tû gi¸, l·i suÊt theo nguyªn t¾c thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc. 1.5. TiÕp tôc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn KT-XH cña ®Êt n­íc vµ cam kÕt quèc tÕ theo h­íng ®¬n gi¶n hãa c¸c s¾c thuÕ, tõng b­íc ¸p dông hÖ thèng thuÕ chung cho c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ FDI. X©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ khuyÕn khÝch ®Çu t­ FDI s¶n xuÊt phô tïng, linh kiÖn, n©ng cao tû lÖ néi ®Þa ho¸ s¶n ph©m cho phÐp c¸c dù ¸n s¶n xuÊt nguyªn liÖu phô trî hµng XK ®­îc h­ëng ­u ®·i t­¬ng tù nh­ c¸c dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt hµng XK. 1.6. §Èy m¹nh c¸c tiÕn tr×nh XNK vµ b¶o hé ®Çu t­ ViÖc b¶o hé ph¶i cã thêi h¹n hîp lý cã hiÖu qu¶, vµ chØ ®èi víi mét sè s¶n phÈm quan träng. ViÖc b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc ph¶i ®­îc ®Æt trong bèi c¶nh ViÖt Nam tham gia ASEAN, AFTA vµ chuÈn bÞ gia nhËp WTO, nghÜa lµ sÏ ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh ¸c liÖt do xu thÕ tù do ho¸ ®Çu t­ vµ th­¬ng m¹i mang ®Õn. Do ®ã b¶o hé s¶n xuÊt kh«ng chØ lµ riªng cho doanh nghiÖp ViÖt Nam mµ c¶ doanh nghiÖp FDI trªn ®Êt ViÖt Nam v× nã lµ bé phËn h÷u c¬ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, lµ ph¸p nh©n ViÖt Nam. B¶o hé s¶n xuÊt ph¶i cã ®iÒu kiÖn vµ ph¶i cã thêi gian hîp lý ®Ó doanh nghiÖp ®æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ nh»m t¹o ra c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, gi¸ rÎ h¬n gi¸ nhËp khÈu; kiªn quyÕt kh«ng b¶o hé nh÷ng cung c¸ch lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶, l¹c hËu, c¶n b­íc tiÕn cña c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. 1.7. Gi¶i quyÕt kÞp thêi nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c vÒ ®Êt ®ai, gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é triÓn khai dù ¸n. ThÝ ®iÓm cho phÐp c¸c t­ nh©n trong n­íc ®· ®­îc cÊp quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi ®­îc cho c¸c nhµ ®Çu t­ FDI thuª l¹i ®Êt trong thêi h¹n cÊp quyÒn sö dông ®Êt. Nghiªn cøu c¸ch gi¶i quyÕt yªu cÇu cña doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®Çu t­ thùc hiÖn dù ¸n lín ë ViÖt Nam cÇn thÕ chÊp gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®· ®­îc giao hoÆc cho thuª dµi h¹n ®Ó vay vèn cña c¸c tæ chøc tÝn dông ho¹t ®éng ë n­íc ngoµi trong tr­êng hîp c¸c tæ chøc tÝn dông ë ViÖt Nam kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu vèn. 1.8. TriÓn khai x©y dùng ®Ò ¸n hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi theo h­íng t¹o lËp mét mÆt b»ng thèng nhÊt vÒ ph¸p lý vµ chÝnh s¸ch chñ yÕu ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®Çu t­ trong n­íc. 1.9. Nghiªn cøu cã hÖ thèng t×nh h×nh, chÝnh s¸ch ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña c¸c n­íc träng ®iÓm, c¸c tËp ®oµn lín; chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p c¶i thiÖn m«i tr­êng thu hót, sö dông ®Çu t­ n­íc ngoµi cña c¸c n­íc trong khu vùc ®Ó x¸c lËp luËn cø cho viÖc x©y dùng ®Þnh h­íng chiÕn l­îc vµ chÝnh s¸ch ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt nam. 2. N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng FDI 2.1. N©ng cao tr¸ch nhiÖm cña c¸c Bé, c¸c ngµnh, uû ban nh©n d©n cÊp TØnh trong viÖc qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp FDI theo luËt ®Þnh, b¶o ®¶m hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c trung t©m xö lý ‘nãng’; ®Þnh kú tiÕp xóc víi c¸c doanh nghiÖp, ®èi tho¹i víi c¸c nhµ ®Çu t­ FDI ®Ó t×m hiÓu nh÷ng v­íng m¾c cña hä. 2.1.1. §Èy m¹nh viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp CÇn m¹nh d¹n h¬n n÷a trong viÖc ph©n cÊp, uû quyÒn h¬n n÷a cho c¸c ®Þa ph­¬ng trong viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI trªn ®¹i bµn ®Ó ®¬n gi¶n h¬n n÷a thñ tôc, xö lý kÞp thêi c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh. ViÖc ph©n cÊp nµy ph¶i trªn c¬ së ®¶m b¶o b¶o nguyªn t¾c tËp trung, thèng nhÊt qu¶n lý vÒ qui ho¹ch, c¬ cÊu, chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ; trong ®ã chó träng ph©n cÊp qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng sau giÊy phÐp cña c¸c dù ¸n FDI; t¨ng c­êng sù h­íng dÉn, kiÓm tra cña c¸c Bé, ngµnh Trung ­¬ng. Cã c¬ chÕ xö lý nghiªm kh¾c c¸c tr­êng hîp vi ph¹m luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, quy ho¹ch trong viÖc thùc hiÖn chñ ch­¬ng ph©n cÊp qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, kÓ c¶ viÖc ph¶i chÊm døt hiÖu lùc cña c¸c giÊy phÐp ®Çu t­ cÊp sai qui ®Þnh. C¸c c¬ quan cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ ph¶i th­êng xuyªn rµ so¸t, ph©n lo¹i c¸c dù ¸n FDI ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp, kÞp thêi th¸o gì khã kh¨n cho doanh nghiÖp FDI. §èi víi doanh nghiÖp ®· ®i vµo s¶n xuÊt, kinh doanh, c¸c Bé, ngµnh vµ Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh, trong ph¹m vi thÈm quyÒn cña m×nh, cÇn ®éng viªn khen th­ëng kÞp thêi ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng tèt tiÕp tôc ph¸t triÓn, ®ång thêi cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó th¸o gì khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ vÊn ®Ò thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm, c¸c nghÜa vô thuÕ. 2.2.2. Th¸o gì c¸c v­íng m¾c cña c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi §èi víi c¸c dù ¸n ®ang triÓn khai thùc hiÖn, c¸c Bé, ngµnh vµ Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh cÇn tÝch cùc doanh nghiÖp th¸o gì khã kh¨n, nhÊt lµ trong kh©u ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó nhanh chãng hoµn thµnh x©y dùng c¬ b¶n, ®­a doanh nghiÖp vµo s¶n xuÊt kinh doanh. §èi víi c¸c dù ¸n ch­a triÓn khai, song xÐt thÊy cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn, cÇn thóc ®Èy viªc triÓn khai trong mét thêi gian vµ gi¶i quyÕt c¸c v­íng m¾c, kÓ c¶ viÖc ®iÒu chØnh môc tiªu vµ quy m« ho¹t ®éng cña dù ¸n. §èi víi c¸c dù ¸n ch­a triÓn khai vµ kh«ng cã triÓn väng thùc hiÖn, cÇn kiªn quyÕt thu håi giÊy phÐp ®Çu t­, dµnh ®Þa ®iÓm cho nhµ ®Çu t­ kh¸c. 2.2. KiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc thµnh lËp míi c¸c khu c«ng nghiÖp (KCN) vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh triÓn khai c¸c KCN ®· cã quyÕt ®Þnh thµnh lËp; bæ sung c¸c m« h×nh vÒ KCN nhá phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn ngµnh nghÒ ë n«ng th«n vµ chØnh trang ®« thÞ; ®iÒu chØnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ tÇng trong vµ ngoµi hµng rµo; t¸ch viÖc cho thuª ®Êt nguyªn thæ vµ kinh doanh h¹ tÇng. 3. C¶i tiÕn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh §Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ FDI. Nghiªn cøu x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý vµ tæ chøc qu¶n lý theo h­íng mét cöa, mét ®Çu mèi trung ­¬ng vµ ë ®Þa ph­¬ng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®Çu t­ FDI. §Ó t¹o b­íc c¨n b¶n vÒ thñ tôc hµnh chÝnh, cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: - T¨ng c­êng phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ë Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng trong qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ FDI; ph©n ®Þnh râ quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm cña tõng c¬ quan trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh; duy tr× th­êng xuyªn viÖc tiÕp xóc cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc víi c¸c nhµ ®Çu t­ FDI. - C¶i tiÕn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ FDI theo h­íng tiÕp tôc ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc cÊp phÐp ®Çu t­ , më réng ph¹m vi c¸c dù ¸n thuéc diÖn ®¨ng ký cÊp phÐp ®Çu t­; rµ so¸t cã hÖ thèng tÊt c¶ c¸c lo¹i giÊy phÐp,c¸c qui ®Þnh liªn quan ®Õn ho¹t ®éng FDI, trªn c¬ së ®ã b·i bá nh÷ng lo¹i giÊy phÐp, qui ®Þnh kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi ho¹t ®éng FDI. - C¸c Bé , c¸c ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng ph¶i qui ®Þnh râ rµng, c«ng khai c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, ®¬n gi¶n ho¸ vµ gi¶m bít c¸c thñ tôc kh«ng cÇn thiÕt; kiªn quyÕt xö lý nghiªm kh¾c c¸c tr­êng hîp s¸ch nhiÔu, cöa quyÒn, tiªu cùc vµ v« tr¸ch nhiÖm cu¶ c¸n bé c«ng quyÒn. 4. §Èy m¹nh c«ng t¸c vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­ Khi mµ ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam ë giai do¹n ®Çu th× c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn ®ang tiÕp cËn, th¨m dß vµ lùa chän th× ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ nh­ ‘bµ mèi’ gióp c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ trong n­íc rót ng¾n thêi gian t×m hiÓu, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hä nhanh chãng ®i ®Õn lµm ¨n víi nhau. Cã thÓ nãi xóc tiÕn ®Çu t­ t¸c ®éng trùc tiÕp tíi FDI, lµ c«ng cô ®Ó chuyÓn nh÷ng yÕu tè thuËn lîi cña m«i tr­êng ®Çu t­ th«ng qua c¸c c¬ chÕ h÷u hiÖu cña hÖ thèng, khuyÕn khÝch t¸c ®éng ®Õn c¸c nhµ ®Çu t­ tiÒm tµng ë n­íc ngoµi. ®ång thêi cÇn ph¶i xóc tiÕn ®Çu t­ v× cã qu¸ nhiÒu c¬ héi ®Çu t­ trªn thÕ giíi, sù lùa chän cña nhµ ®Çu t­ lµ ph¶i tiªn l­îng th«ng tin kÞp thêi vµ chÝnh x¸c trªn c¬ së so s¸nh møc ®é sinh lîi vµ rñi ro. C¹nh tranh thu hót FDI còng lµ c¹nh tranh trong lÜnh vùc xóc tiÕn, vËn ®éng ®Çu t­. Chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p xóc tiÕn sau: 4.1. §æi míi ph­¬ng thøc vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­ - §Èy m¹nh vËn ®éng ®Çu t­ mét c¸ch chñ ®éng theo c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n träng ®iÓm ; xóc tiÕn ®Çu t­ theo ngµnh, lÜnh vùc, ®Þa bµn víi c¸c dù ¸n vµ ®èi t¸c cô thÓ, h­íng vµo c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi cã tiÒm lùc vÒ tµi chÝnh vµ c«ng nghÖ nguån nh­: Ch©u ¢u, B¾c ¢u, B¾c Mü, Nga…tiÕp tôc vËn ®éng nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n, §µi Loan, Singapore cã tiÒm lùc, thÕ m¹nh ë nh÷ng lÜnh vùc ta cã nhu cÇu; cã kÕ ho¹ch vËn ®éng trùc tiÕp c¸c tËp ®oµn cã tiÒm lùc vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng tiªu thô… - Phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Bé Ngo¹i Giao, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé Th­¬ng M¹i trong viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Çu t­ thÕ giíi vµ khu vùc, ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh…, phèi hîp trao ®æi th«ng tin: tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ vµ th­¬ng m¹i tõ bªn ngoµi th«ng qua c¸c c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao vµ th­¬ng m¹i n­íc ngoµi cña ViÖt Nam ë c¸c n­íc vµ ®Þa bµn träng ®iÓm ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vµ ®¶m b¶o tiÕt kiÖm. Tranh thñ sù hîp t¸c, gióp ®ì lÉn nhau víi c¸c tæ chøc xóc tiÕn ®Çu t­ n­íc ngoµi quèc tÕ; tr­íc hÕt lµ trong khu«n khæ cña ASEAN, APEC, hîp t¸c ASEAN-¢U, hîp t¸c víi c¸c c¬ quan xóc tiÕn ®Çu t­ cña NhËt, Mü, c¸c n­íc EU vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c… T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thµnh lËp hiÖp héi hoÆc c©u l¹c bé c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI t¹i ViÖt Nam; T¨ng c­êng phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc ë ViÖt Nam ®Ó giíi thiÖu luËt ph¸p, chÝnh s¸ch , qu¶ng b¸ c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t­; Tæ chøc ®Þnh kú c¸c cuéc gÆp céng ®ång ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®Ó t×m hiÓu t×nh h×nh, th¸o gì khã kh¨n vµ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp FDI ®ang ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam. C«ng bè danh môc dù ¸n gäi vèn FDI ; so¹n th¶o in tµi liÖu,s¸ch phæ biÕn luËt ph¸p, chÝnh s¸ch vÒ FDI b»ng c¸c thø tiÕng th«ng dông nh­ Anh, Ph¸p, NhËt, Trung Quèc… §ång thêi, c¸c bé c¸c ngµnh, Uû ban nh©n d©n tØnh thµnh phè ph¶i chñ ®éng vµ cã tr¸ch nhiÖm h­íng dÉn, chØ ®¹o ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång c¸c dù ¸n FDI. 4.2. Chó träng c¶ xóc tiÕn ®Çu t­ ®Ó thu hót c¸c dù ¸n FDI míi vµ c¸c ho¹t ®éng hç trî c¸c nhµ ®Çu t­ ®Ó triÓn khai hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n FDI ®ang ho¹t ®éng. Gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c khã kh¨n, v­íng m¾c ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ FDI ho¹t ®éng thuËn lîi. BiÓu d­¬ng, khen th­ëng kÞp thêi c¸c doanh nghiÖp, nhµ FDI cã thµnh tÝch xuÊt s¾c trong kinh doanh, cã ®ãng gãp thiÕt thùc vµo x©y dùng ®Êt n­íc. §ång thêi phª ph¸n, xö lý nghiªm nh÷ng tr­êng hîp vi ph¹m ph¸p luËt ViÖt Nam. - §a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ n­íc, c¸c diÔn ®µn quèc tÕ, c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ trong khu«n khæ hîp t¸c AIA, ASEAN, APEC, ASEM, c¸c cuéc héi th¶o vÒ ®Çu t­ ë trong vµ ngoµi n­íc; sö dông tæng hîp c¸c ph­¬ng tiÖn xóc tiÕn ®Çu t­ qua truyÒn th«ng ®¹i chóng, m¹ng Internet, tiÕp xóc trùc tiÕp… - §Èy m¹nh viÖc tuyªn truyÒn giíi thiÖu vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®Ó t¹o dùng h×nh ¶nh míi vÒ ViÖt Nam; t¹o sù ®¸nh gi¸ thèng nhÊt vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong d­ luËn x· héi. - C¸c c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao - th­¬ng m¹i ViÖt Nam cã tr¸ch nhiÖm lµm tèt viÖc vËn ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, bè trÝ c¸n bé lµm c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ ë mét sè ®Þa bµn träng ®iÓm. T¨ng c­êng c¸n bé lµm c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ ë c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng. - Bè trÝ nguån tµi chÝnh cho ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ trong kinh phÝ ng©n s¸ch chi th­êng xuyªn hµng n¨m cña c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng. - T¨ng c­êng c«ng t¸c nghiªn cøu t×nh h×nh kinh tÕ, thÞ tr­êng ®Çu t­, chÝnh s¸ch ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña c¸c n­íc, c¸c tËp ®oµn vµ c«ng ty lín ®Ó cã chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ phï hîp; nghiªn cøu luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña c¸c n­íc trong khu vùc ®Ó kÞp thêi cã ®èi s¸ch thÝch hîp. - X©y dùng, hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµm c¬ së cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, më réng tuyªn truyÒn ®èi ngo¹i trªn c¬ së sö dông th«ng tin hiÖn ®¹i. X©y dùng vµ ®­a vµo trang Web vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc n­íc ngoµi ®Ó phôc vô viÖc cung cÊp th«ng tin cËp nhËt vÒ chñ ch­¬ng, chÝnh s¸ch ph¸p luËt vÒ ®Çu t­, giíi thiÖu c¸c dù ¸n kªu gäi ®Çu t­, biÓu d­¬ng nh÷ng dù ¸n thµnh c«ng. 5. X©y dùng mét ®éi ngò c¸n bé cã n¨ng lùc, c«ng nh©n kü thuËt cã tr×nh ®é cao trong khu vùc FDI VÊn ®Ò tuyÓn chän, ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ lu«n lµ nhiÖm vô hµng ®Çu cña c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc. Tr­íc hÕt, trong liªn doanh c¸c c¸n bé bªn ViÖt Nam lµ ng­êi ®¹i diÖn cho quyÒn lîi phÝa ViÖt Nam nªn hä ph¶i lµ nh÷ng ng­êi cã ®ñ n¨ng lùc chuyªn m«n, tr×nh ®é ngo¹i ng÷ . Cã nh­ vËy, hä míi ®¶m b¶o ®­îc lîi Ých cho doanh nghiÖp ViÖt Nam, cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam khi cÇn, tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ ‘lÐp vÕ’ tr­íc bªn n­íc ngoµi. TiÕp ®Õn, ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n lµm viÖc trong doanh nghiÖp cã vèn FDI, bao gåm c¶ liªn doanh hoÆc 100% vèn n­íc ngoµi, nghÜa lµ bao gåm c¶ h×nh thøc cã l·nh ®¹o doanh nghiÖp FDI lµ ng­êi ViÖt Nam hay kh«ng, th× ngoµi tr×nh ®é tay nghÒ còng ph¶i cã mét hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ luËt ph¸p, ch¼ng h¹n nh­ luËt lao ®éng, th× míi biÕt b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých hîp lý cña m×nh. Muèn vËy, cÇn ph¶i: - Tæ chøc båi d­ìng, n¨ng cao tr×nh ®é vÒ luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, chuyªn m«n, ngo¹i ng÷ ®èi víi ®éi ngò c¸n bé lµm hîp t¸c víi n­íc ngoµi. - ThÝ ®iÓm h×nh thøc thi tuyÓn hoÆc cã c¬ chÕ bæ nhiÖm hîp lý c¸c chøc vô quan träng trong liªn doanh. Rµ so¸t, sµng läc ®Ó n©ng cao chÊt l­îng c¸n bé, chÊm døt t×nh tr¹ng hÔ cã ®Êt gãp vèn th× mÆc nhiªn ®­îc cö ng­êi cña m×nh tham gia vµo Héi §ång Qu¶n TrÞ vµ Ban Gi¸m §èc. - Phèi hîp víi Bé lao ®éng, Th­¬ng binh vµ x· héi vµ c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi tæ chøc tèt viÖc n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng. * * * Tãm l¹i, ®Ó thu hót cã hiÖu qu¶ FDI, cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p kh¸c nhau nh­ng l¹i g¾n bã rÊt chÆt chÏ víi nhau nh­ trªn. Mét mÆt, ViÖt Nam cÇn t¹o dùng m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn, mÆt kh¸c cÇn t¹o dùng lßng tin vµ sù hiÓu biÕt vÒ ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ph¶i biÕt kÕt hîp lîi Ých cña c¶ hai bªn, tøc lµ trong khi theo ®uæi môc tiªu tæng thÓ kinh tÕ - x· héi mµ ViÖt Nam ®· ®Ò ra th× chÝnh phñ ViÖt Nam còng ph¶i cÇn quan t©m ®Õn lîi Ých cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi; trong tr­êng hîp cã sù m©u thuÉn vÒ môc ®Ých g©y ¶nh h­ëng tíi bªn nµy hoÆc bªn kia, th× hai bªn cÇn cã sù th¶o thuËn ®Ó cã thÓ tèi ®a ho¸ c¸c ®iÒu kiÖn vµ lîi Ých cña nhau, bëi vÒ nguyªn t¾c FDI chØ ph¸t huy tèt nhÊt khi tho¶ m·n tèt nhÊt môc ®Ých, quyÒn lîi hai bªn. Nh­ng cã lÏ thuyÕt phôc h¬n c¶ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ FDI vÉn lµ viÖc ViÖt Nam cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nhanh chãng, døt ®iÓm c¸c vô viÖc ®ang ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ quan t©m trªn c¬ së quan ®iÓm nhËn thøc míi nh»m kh«i phôc lßng tin cña hä ®èi víi ho¹t ®éng FDI ë n­íc ta vµ duy tr× më réng ho¹t ®éng cña c¸c ‘®­êng d©y nãng” kh«ng ®Ó “ nguéi “®i mét c¸ch nhanh chãng. ChÝnh nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ nµy kÕt hîp víi ®­êng lèi chÝnh s¸ch míi sÏ tá râ thiÖn chÝ vµ quyÕt t©m cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta trong viÖc t¨ng c­êng thu hót FDI. NÕu lµm nhÊt ®Þnh ta sÏ thÊy hiÖu qu¶ cña nh÷ng quÕt t©m vµ thiÖn chÝ ®ã. KÕt luËn HiÖn nay, viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang trë thµnh mét bé phËn chñ yÕu trong quan hÖ kinh tÕ thÕ giíi vµ lµ nh©n tè quan träng hµng ®Çu cã nhiÒu n­íc, nh»m hç trî vµ ph¸t huy lîi thÕ cña mçi quèc gia ®Ó ph¸t triÓn. Nhu cÇu ®Çu t­ ngµy cµng cao trë nªn bøc thiÕt trong ®iÒu kiÖn cña xu h­íng quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ, cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc. C«ng nghÖ vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ngµy cµng t¨ng. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi lµ mét trong nh÷ng nh©n tè chñ yÕu cho sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ mét trong nh÷ng chØ sè c¬ b¶n ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn. ViÖt Nam x©y dùng chñ nghÜa x· héi tõ ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp vÒ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kü thuËt... §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ®Ò ra môc tiªu tæng qu¸t ®Õn n¨m 2000 lµ “ra khái khñng ho¶ng, æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi, phÊn ®Êu v­ît t×nh tr¹ng n­íc nghÌo vµ kÐm ph¸t triÓn, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, cñng cè quèc phßng vµ an ninh, t¹o ®iÒu kiÖn cho ®Êt n­íc ph¸t triÓn nhanh h¬n vµo ®Çu thÕ kû XXI”. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nãi trªn ph¶i thùc hiÖn tæng hîp c¸c biÖn ph¸p trong ®ã viÖc ®Èy m¹nh thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã tÇm quan träng hµng ®Çu, vµ ®©y còng lµ vÊn ®Ò míi mÎ ®èi víi n­íc ta, nã võa ®­îc triÓn khai trong bèi c¶nh c¹nh tranh c«ng khai quyÕt liÖt trªn thÞ tr­êng ®Çu t­ gi÷a c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ khu vùc. Thùc tÕ cho thÊy r»ng ®Çu t­ n­íc ngoµi mµ chñ yÕu ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó bæ sung nguån vèn ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n. BÊt cø n¬i nµo, bÊt kú n¬i nµo, bÊt kú ngµnh nµo còng cÇn vèn ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn. V× vËy cÇn ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p nh»m thu hót nhiÒu h¬n vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung vµ vèn FDI nãi riªng sao cho cã hiÖu qu¶. VÇn ®Ò ®Æt ra n÷a lµ tiÕp nhËn vèn ®· khã song sö dông vèn ®Ó cã ®­îc hiÖu qu¶ l¹i cµng khã h¬n vµ chØ khi nµo sö dông cã hiÖu qu¶ th× viÖc thu hót ®Çu t­ míi cã ý nghÜa thiÕt thùc. Tµi liÖu tham kh¶o LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 1996 vµ luËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt §Çu t­ N­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 2000. Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi, 2000. NghÞ ®Þnh 24/2000/N§- CP ngµy 31/7/2000 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt §Çu t­ N­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. LuËt ®Çu t­ N­íc ngoµi cña c¸c n­íc nh­ CHLB Nga, Thai Lan, Indonexia, Hµn Quèc. B¸o ViÖt nam - §Çu t­ n­íc ngoµi B¸o c¸o “T×nh h×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam n¨m 2002 vµ nh÷ng gi¶i ph¸p chÝnh n¨m 2003” – Bé KÕ ho¹ch & §Çu t­ NghÞ ®Þnh 27/2003/N§-CP cña ChÝnh phñ söa ®æi, bæ sung NghÞ ®Þnh 24/2000 vÒ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt §Çu t­ N­íc ngoµi t¹i ViÖt nam Quy ®Þnh 519/TTg ngµy 6/8/1996 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ kÕt cÊu h¹ tÇng B¸o Kinh tÕ vµ §Çu t­ B¸o §Çu t­ ._.