Hoàn thiện pháp luật về thương mại hàng hoá của Việt Nam đáp ứng yêu cầu gia nhập WTO

Tr­êng §¹i häc ngo¹i th­¬ng Khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng --------- cd --------- Kho¸ luËn tèt nghiÖp §Ò tµi: Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam tr­íc yªu cÇu gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) Gi¸o viªn h­íng dÉn : PGS.TS. Hoµng Ngäc ThiÕt Sinh viªn : Hoµng Anh TuÊn Líp : Anh 9 - K38C - KTNT Hµ Néi - 12/2003 Lêi c¶m ¬n Tr­íc tiªn, em xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi tÊt c¶ c¸c thÇy c« gi¸o Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng, ®Æc biÖt lµ c¸c thÇy c« trong Ban gi¸m hiÖu vµ Khoa Kinh tÕ ngo¹i th­¬ng, ®· gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cho em häc tËp vµ tr­ëng thµnh trong h¬n bèn n¨m häc t¹i tr­êng. Em xin tr©n träng c¶m ¬n thÇy Hoµng Ngäc ThiÕt – Phã gi¸o s­, TiÕn sü, Phã hiÖu tr­ëng Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng, ng­êi ®· nhiÖt t©m vµ tËn t×nh h­íng dÉn em hoµn thµnh tèt kho¸ luËn tèt nghiÖp. Em xin bµy tá lßng kÝnh träng vµ biÕt ¬n tíi TiÕn sü Hoa H÷u Long - Chuyªn viªn chÝnh, Phã vô tr­ëng Vô Ph¸p luËt Quèc tÕ vµ Hîp t¸c Quèc tÕ - Bé T­ ph¸p, ¤ng Lª Minh T©m - Côc tr­ëng Côc Qu¶n lý chÊt l­îng hµng ho¸ - Bé Th­¬ng m¹i, Th¹c sü NguyÔn Thµnh H­ng - Phã vô tr­ëng Vô Ph¸p chÕ - Bé Th­¬ng m¹i, nh÷ng nhµ khoa häc ®· lu«n khuyÕn khÝch vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn vÒ tµi liÖu cËp nhËt gióp em trong qu¸ tr×nh viÕt kho¸ luËn. Em còng xin c¶m ¬n c¸c c« b¸c c«ng t¸c t¹i th­ viÖn Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng, th­ viÖn Quèc gia, ViÖn Nghiªn cøu Nhµ n­íc vµ Ph¸p luËt vµ ViÖn Kinh tÕ thÕ giíi ®· gióp ®ì vµ cho em m­în nh÷ng tµi liÖu quý b¸u. Cuèi cïng, em xin c¶m ¬n gia ®×nh, b¹n bÌ ®· lu«n cæ vò, quan t©m vµ t¹o ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian cho em trong suèt qu¸ tr×nh viÕt kho¸ luËn. MÆc dï ®· hÕt søc cè g¾ng tõ viÖc nghiªn cøu, s­u tÇm tµi liÖu, tæng hîp c¸c ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia trong vµ ngoµi n­íc vÒ lÜnh vùc nµy, song kho¸ luËn vÉn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù gióp ®ì, chØ b¶o, h­íng dÉn cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n. §iÒu ®ã lµ nguån cæ vò lín lao ®Ó em tiÕp tôc con ®­êng khoa häc ®Çy ch«ng gai vµ thö th¸ch. Ng­êi viÕt Sinh viªn Hoµng Anh TuÊn Lêi nãi ®Çu NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng IX ®· ®Æt ra nhiÖm vô ®èi ngo¹i trong giai ®o¹n míi lµ “tiÕp tôc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i theo h­íng ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ theo lé tr×nh phï hîp víi ®iÒu kiÖn n­íc ta vµ ®¶m b¶o thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt trong quan hÖ song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng nh­ AFTA, APEC, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt – Mü vµ tiÕn tíi gia nhËp WTO…” V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX - NXB ChÝnh trÞ quèc gia, 2001 . Thùc hiÖn chñ tr­¬ng trªn cña §¶ng, chóng ta ®· vµ ®ang tham gia cã hiÖu qu¶ vµo ASEAN/AFTA, APEC vµ ®ang “tÝch cùc tiÕn hµnh ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) theo c¸c ph­¬ng ¸n vµ lé tr×nh hîp lý, phï hîp víi hoµn c¶nh cña n­íc ta lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn ë tr×nh ®é thÊp vµ ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ” NghÞ quyÕt sè 07-NQ/TW ngµy 27/1/2001 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ (môc tiªu dù kiÕn vµo n¨m 2005). Cã thÓ kh¼ng ®Þnh, viÖc gia nhËp WTO trong thêi gian tíi sÏ lµ b­íc ngoÆt ®¸nh dÊu sù héi nhËp m¹nh mÏ cña kinh tÕ ViÖt Nam vµo kinh tÕ thÕ giíi. Víi sù gia nhËp nµy, chóng ta sÏ tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö trong th­¬ng m¹i quèc tÕ, æn ®Þnh ®­îc thÞ tr­êng xuÊt khÈu, tõng b­íc n©ng cao vÞ thÕ cña quèc gia vµ t¹o thÕ ®øng v÷ng ch¾c h¬n trong quan hÖ quèc tÕ. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, gia nhËp WTO còng ®ßi hái ViÖt Nam cÇn cã sù ®æi míi vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt, ®Æc biÖt lµ ph¸p luËt kinh tÕ - th­¬ng m¹i sao cho phï hîp víi c¸c quy t¾c chung cña hÖ thèng th­¬ng m¹i quèc tÕ, víi “luËt ch¬i” chung cña thÕ giíi, ®ång thêi vÉn ®¶m b¶o ®­îc quyÒn lîi cña ®Êt n­íc, ®éc lËp, chñ quyÒn d©n téc, æn ®Þnh ®êi sèng kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi trong n­íc. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt theo “luËt ch¬i” chung cña WTO lµ mét vÊn ®Ò kh«ng hÒ ®¬n gi¶n. Bëi lÏ, WTO ®­îc tæ chøc vµ vËn hµnh dùa trªn mét khu«n khæ ph¸p lý chÆt chÏ nh»m b¶o ®¶m tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ cao nhÊt trong mäi ho¹t ®éng cña m×nh, nh»m môc ®Ých phèi hîp hµnh ®éng cña c¸c quèc gia trong nç lùc chung lµ tiÕn tíi tù do ho¸ th­¬ng m¹i trªn ph¹m vi toµn cÇu. Khu«n khæ ®ã lµ mét hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p lý cã gi¸ trÞ rµng buéc tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn, gåm 60 HiÖp ®Þnh, Phô lôc, QuyÕt ®Þnh vµ V¨n b¶n diÔn gi¶i mµ c¸c n­íc tham dù Vßng ®µm ph¸n Uruguay ®· ký th«ng qua §Þnh ­íc cuèi cïng (Final Act) cïng víi HiÖp ®Þnh thµnh lËp WTO. Theo ph¹m vi ®iÒu chØnh, nh÷ng v¨n b¶n nµy gåm 6 nhãm lín, trong ®ã nhãm v¨n b¶n ®iÒu chØnh quy m« nhÊt lµ vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸. ChÝnh v× vËy, muèn trë thµnh thµnh viªn cña WTO, ViÖt Nam nãi riªng vµ tÊt c¶ c¸c quèc gia nãi chung ph¶i nghiªn cøu chÕ ®Þnh th­¬ng m¹i hµng ho¸ ®å sé cña WTO vµ ph¶i tham gia ®Çy ®ñ vµo HiÖp ®Þnh chung vÒ th­¬ng m¹i vµ thuÕ quan (GATT 1994) cïng 12 HiÖp ®Þnh vµ rÊt nhiÒu Phô lôc liªn quan kÌm theo. Nh×n l¹i hÖ thèng ph¸p luËt th­¬ng m¹i ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua, ta cã thÓ thÊy r»ng c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt hiÖn hµnh cña chóng ta ®iÒu chØnh lÜnh vùc th­¬ng m¹i hµng ho¸ ®· liªn tôc ®­îc ®­îc ban hµnh míi, c¸c v¨n b¶n ch­a phï hîp còng ®· ®­îc söa ®æi, bæ sung theo kÞp b­íc ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ còng nh­ ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Tuy nhiªn, víi hÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh chÆt chÏ vµ ®ång bé cña WTO, chóng ta vÉn ph¶i tiÕp tôc ®èi chiÕu, rµ so¸t c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh vÒ lÜnh vùc th­¬ng m¹i hµng ho¸ víi c¸c quy ®Þnh t­¬ng øng cña WTO ®Ó tõng b­íc hoµn thiÖn cho phï hîp h¬n n÷a, thóc ®Èy tiÕn tr×nh gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i lín nhÊt hµnh tinh nµy. ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn, em ®· chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam tr­íc yªu cÇu gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO)” lµm ®Ò tµi kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. Môc ®Ých cña kho¸ luËn T×m hiÓu, ph©n tÝch néi dung c¬ b¶n cña chÕ ®Þnh th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña WTO, ®ång thêi so s¸nh, ®èi chiÕu nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång vµ kh¸c biÖt gi÷a c¸c quy ®Þnh vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam víi c¸c quy ®Þnh t­¬ng øng cña WTO. Trªn c¬ së ®ã, kho¸ luËn ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®iÒu chØnh vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam tr­íc yªu cÇu chuÈn bÞ gia nhËp WTO (môc tiªu dù kiÕn vµo n¨m 2005). §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu §èi t­îng nghiªn cøu cña kho¸ luËn lµ chÕ ®Þnh th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña WTO bao gåm HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th­¬ng m¹i (GATT) vµ c¸c HiÖp ®Þnh kÌm theo (12 HiÖp ®Þnh) Xem Danh môc c¸c Phô lôc cña HiÖp ®Þnh thµnh lËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (HiÖp ®Þnh WTO), trang 19 (List of Annexes, page 19, Final Act embodying the Results of the Uruguay Round of Multilateral Trade Negotiatons. The Uruguay Round, Trade Negotiations Committee) cïng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh cña ViÖt Nam vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸. Ph¹m vi nghiªn cøu cña kho¸ luËn chØ giíi h¹n ë nh÷ng quy ®Þnh vµ néi dung c¬ b¶n trong c¸c HiÖp ®Þnh vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kÓ trªn, kh«ng ®i s©u ph©n tÝch chi tiÕt vµ toµn bé c¸c HiÖp ®Þnh, c¸c v¨n b¶n ®ã, kh«ng ph©n tÝch c¸c Phô lôc, c¸c V¨n b¶n diÔn gi¶i ®i kÌm c¸c HiÖp ®Þnh cña WTO, còng nh­ kh«ng ph©n tÝch c¸c luËt th­¬ng m¹i chuyªn ngµnh nh­ dÞch vô, së h÷u trÝ tuÖ, ®Çu t­ v.v… Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Trªn c¬ së ph­¬ng ph¸p luËn duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, t¸c gi¶ sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch, tæng hîp, ®èi chiÕu, so s¸nh, diÔn gi¶i, quy n¹p ®Ó nghiªn cøu ®Ò tµi kho¸ luËn. Ngoµi ra, kho¸ luËn cßn vËn dông c¸c quan ®iÓm, ®­êng lèi, chñ tr­¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®Ó kh¸i qu¸t hÖ thèng vµ kh¼ng ®Þnh kÕt qu¶ nghiªn cøu. Bè côc cña kho¸ luËn Ngoµi Lêi nãi ®Çu, KÕt luËn, Danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ Phô lôc, néi dung cña kho¸ luËn ®­îc tr×nh bµy trong 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Nh÷ng quy ®Þnh c¬ b¶n vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña WTO Ch­¬ng 2: So s¸nh ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam víi c¸c quy ®Þnh vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña WTO Ch­¬ng 3: Quan ®iÓm, nguyªn t¾c vµ c¸c gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO Ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam tr­íc yªu cÇu gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p vµ réng lín. ViÖc nghiªn cøu thÊu ®¸o còng nh­ ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m tõng b­íc hoµn thiÖn ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ lµ yªu cÇu bøc xóc cña khoa häc ph¸p lý ViÖt Nam, ®©y còng lµ c«ng viÖc phøc t¹p, ®ßi hái ph¶i ®­îc nghiªn cøu, xem xÐt mét c¸ch nghiªm tóc. Kho¸ luËn nµy xin ®­îc gãp mét phÇn nhá vµo sù xem xÐt ®ã. Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t trong kho¸ luËn AA Agreement on Agriculture HiÖp ®Þnh N«ng nghiÖp ADP Agreement on Implementation of Article VI of the GATT 1994 (“Anti-Dumping Code”) HiÖp ®Þnh vÒ thùc hiÖn §iÒu VI cña GATT 1994 (Chèng b¸n ph¸ gi¸ ADP) AFTA ASEAN Free Trade Area Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN APEC Asia Pacific Economic Cooperation DiÔn ®µn Hîp t¸c Kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng AS Agreement on Safeguards HiÖp ®Þnh vÒ C¸c biÖn ph¸p tù vÖ ASEAN Association of South East Asian Nations HiÖp héi c¸c Quèc gia §«ng Nam ¸ ATC Agreement on Textiles and Clothing HiÖp ®Þnh vÒ Hµng dÖt vµ May mÆc CVA Agreement on Implementation of Article VI of the GATT 1994 (“Customs Value Code”) HiÖp ®Þnh vÒ thùc thi §iÒu VII cña GATT 1994 (X¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ h¶i quan) DSU Understanding on Rules and Procedures Governing the Settlement of Disputes B¶n tho¶ thuËn vÒ Quy t¾c vµ Thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp EU European Union Liªn minh Ch©u ¢u GATS General Agreement on Trade in Services HiÖp ®Þnh chung vÒ Th­¬ng m¹i DÞch vô GATT General Agreement on Tariffs and Trade HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ MËu dÞch GSP Generalized System of Preferences HÖ thèng ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp ILP Agreement on Import Licensing Procedures HiÖp ®Þnh vÒ Thñ tôc cÊp phÐp nhËp khÈu IMF International Monetary Fund Quü TiÒn tÖ Quèc tÕ ITO International Trade Organization Tæ chøc Th­¬ng m¹i Quèc tÕ MFN Most-Favoured Nation §·i ngé Tèi huÖ quèc NT National Treatment Nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia PSI Ageement on Preshipment Inspection HiÖp ®Þnh vÒ Gi¸m ®Þnh hµng ho¸ tr­íc khi göi hµng ROA Agreement on Rules of Origin HiÖp ®Þnh vÒ Quy t¾c xuÊt xø hµng ho¸ SCM Agreement on Subsidies and Countervailing Measures HiÖp ®Þnh vÒ Trî gi¸ vµ C¸c biÖn ph¸p chèng trî gi¸ SPS Agreement on the Application of Sanitary and Phytosanitary Measures HiÖp ®Þnh vÒ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞnh ®éng thùc vËt TBT Agreement on Technical Barriers to Trade HiÖp ®Þnh vÒ hµng rµo kü thuËt trong th­¬ng m¹i TPRM Trade Policy Review Mechanism C¬ chÕ ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i TRIMs Agreement on Trade-Related Investment Measures HiÖp ®Þnh C¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i TRIPS Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights HiÖp ®Þnh vÒ QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i UNCTAD United Nations Conference on Trade and Development Héi nghÞ Th­¬ng m¹i vµ Ph¸t triÓn cña Liªn hîp quèc WB World Bank Ng©n hµng ThÕ giíi WTO World Trade Organization Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi Nguån: Final Act embodying the Results of the Uruguay Round of Multilateral Trade Negotiatons. The Uruguay Round, Trade Negotiations Committee Ch­¬ng 1 Nh÷ng quy ®Þnh c¬ b¶n vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña wto 1.1. tæng quan vÒ tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) 1.1.1. LÞch sö h×nh thµnh WTO Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO), ®­îc thµnh lËp ngµy 1 th¸ng 1 n¨m 1995, kÕ tôc vµ më réng ph¹m vi ®iÒu tiÕt th­¬ng m¹i quèc tÕ cña tæ chøc tiÒn th©n cña nã lµ HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th­¬ng m¹i (GATT). GATT ra ®êi sau §¹i chiÕn ThÕ giíi lÇn thø 2 trong trµo l­u h×nh thµnh hµng lo¹t c¬ chÕ ®a biªn ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, mµ ®iÓn h×nh lµ Ng©n hµng T¸i thiÕt vµ Ph¸t triÓn quèc tÕ, th­êng ®­îc biÕt ®Õn nh­ lµ Ng©n hµng ThÕ giíi (World Bank) vµ Quü TiÒn tÖ Quèc tÕ (IMF) ngµy nay. Víi ý t­ëng h×nh thµnh nh÷ng nguyªn t¾c, thÓ lÖ, luËt ch¬i cho th­¬ng m¹i quèc tÕ ®iÒu tiÕt c¸c lÜnh vùc vÒ c«ng ¨n viÖc lµm, vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸, kh¾c phôc t×nh tr¹ng h¹n chÕ, rµng buéc ho¹t ®éng nµy ph¸t triÓn, 23 n­íc s¸ng lËp GATT ®· cïng mét sè n­íc kh¸c tham gia Héi nghÞ vÒ th­¬ng m¹i vµ viÖc lµm vµ dù th¶o HiÕn ch­¬ng La Havana ®Ó thµnh lËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i Quèc tÕ (ITO) víi t­ c¸ch lµ c¬ quan chuyªn m«n cña Liªn hîp quèc. §ång thêi, c¸c n­íc nµy ®· cïng nhau tiÕn hµnh c¸c cuéc ®µm ph¸n vÒ thuÕ quan vµ xö lý c¸c biÖn ph¸p b¶o hé mËu dÞch ®ang ¸p dông trµn lan trong th­¬ng m¹i quèc tÕ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû XX, nh»m thùc hiÖn môc tiªu tù do ho¸ mËu dÞch, më ®­êng cho cho kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i ph¸t triÓn, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng cao thu nhËp vµ ®êi sèng cña nh©n d©n c¸c n­íc thµnh viªn. HiÕn ch­¬ng thµnh lËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i Quèc tÕ (ITO) nãi trªn ®· ®­îc tháa thuËn t¹i Héi nghÞ Liªn hîp quèc vÒ th­¬ng m¹i vµ viÖc lµm ë Havana tõ 11/1947 ®Õn 24/3/1948, nh­ng do mét sè quèc gia gÆp khã kh¨n trong phª chuÈn, nªn viÖc thµnh lËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i Quèc tÕ (ITO) ®· kh«ng thùc hiÖn ®­îc. MÆc dï vËy, kiªn tr× môc tiªu ®· ®Þnh, vµ víi kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ ®· ®¹t ®­îc ë vßng ®µm ph¸n thuÕ ®Çu tiªn lµ 45.000 ­u ®·i vÒ thuÕ ¸p dông gi÷a c¸c bªn tham gia ®µm ph¸n, chiÕm kho¶ng 1/5 tæng l­îng mËu dÞch thÕ giíi, 23 n­íc s¸ng lËp ®· cïng nhau ký kÕt HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th­¬ng m¹i (GATT), chÝnh thøc cã hiÖu lùc vµo th¸ng 1/1948. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh tõ th¸ng 1/1948 ®Õn th¸ng 1/1995, GATT ®· tiÕn hµnh 8 vßng ®µm ph¸n Xem thªm Phô lôc 1: Tãm t¾t c¸c vßng ®µm ph¸n cña GATT chñ yÕu vÒ thuÕ quan. Tuy nhiªn, tõ thËp kû 70 cña thÕ kû XX vµ ®Æc biÖt tõ Vßng ®µm ph¸n Uruguay (1986 - 1994) do th­¬ng m¹i quèc tÕ kh«ng ngõng ph¸t triÓn, nªn GATT ®· më réng diÖn ho¹t ®éng, ®µm ph¸n kh«ng chØ vÒ thuÕ quan mµ cßn tËp trung x©y dùng c¸c HiÖp ®Þnh h×nh thµnh c¸c chuÈn mùc, luËt ch¬i ®iÒu tiÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ hµng rµo phi quan thuÕ, vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, c¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ cã liªn quan tíi th­¬ng m¹i, vÒ th­¬ng m¹i hµng n«ng s¶n, hµng dÖt may, vÒ c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp. Víi diÖn ®iÒu tiÕt cña hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a biªn ®­îc më réng, nªn HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th­¬ng m¹i (GATT) víi t­ c¸ch lµ mét sù tho¶ thuËn cã nhiÒu néi dung ký kÕt mang tÝnh chÊt tuú ý ®· tá ra kh«ng thÝch hîp. Do ®ã, ngµy 15/4/1994, t¹i Marrakesh (Marèc), kÕt thóc Vßng ®µm ph¸n Uruguay Xem thªm Phô lôc 2: Tãm t¾t thµnh qu¶ cña Vßng ®µm ph¸n Uruguay (1986-1994) , c¸c thµnh viªn cña GATT ®· cïng nhau ký HiÖp ®Þnh thµnh lËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) nh»m kÕ tôc vµ ph¸t triÓn sù nghiÖp cña GATT. Theo ®ã, WTO chÝnh thøc ®­îc thµnh lËp ®éc lËp víi hÖ thèng Liªn hîp quèc vµ ®i vµo ho¹t ®éng tõ ngµy 1/1/1995. TÝnh ®Õn th¸ng 12 n¨m 2003, WTO ®· cã 146 n­íc vµ l·nh thæ lµ thµnh viªn chÝnh thøc, 26 n­íc vµ vïng l·nh thæ cïng 7 tæ chøc quèc tÕ ®­îc h­ëng quy chÕ quan s¸t viªn t¹i WTO Xem thªm Phô lôc 3: Danh s¸ch thµnh viªn chÝnh thøc vµ c¸c chÝnh phñ n­íc, tæ chøc quèc tÕ ®­îc h­ëng quy chÕ quan s¸t viªn t¹i WTO . 1.1.2. Môc ®Ých ho¹t ®éng cña WTO WTO chØ lµ mét thiÕt chÕ quèc tÕ liªn quan ®Õn c¸c quy t¾c cña th­¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia. H¹t nh©n cña thiÕt chÕ nµy lµ c¸c HiÖp ®Þnh cña WTO ®­îc c¸c quèc gia tham gia quan hÖ th­¬ng m¹i quèc tÕ x©y dùng vµ cam kÕt thùc hiÖn. C¸c HiÖp ®Þnh nµy ®· t¹o lËp mét khung ph¸p lý v÷ng ch¾c cho th­¬ng m¹i ®a biªn, lµ khu«n khæ rµng buéc chÝnh phñ c¸c n­íc duy tr× chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña m×nh phï hîp víi kû c­¬ng ®· ®­îc ®Þnh lËp. Cho dï c¸c HiÖp ®Þnh ®ã do chÝnh phñ c¸c n­íc ®µm ph¸n vµ ký kÕt víi nhau, nh­ng ®Ých cuèi cïng cña chóng lµ trî gióp c¸c nhµ s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ cung øng dÞch vô, c¸c nhµ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu trong ®iÒu chØnh c¸c hµnh vi th­¬ng m¹i, kinh doanh cña hä. WTO cã 3 môc ®Ých c¬ b¶n sau: Thø nhÊt, gióp cho dßng th­¬ng m¹i cµng tù do ®­îc bao nhiªu cµng tèt bÊy nhiªu. §Ó lµm ®­îc nh­ vËy, ng­êi ta cè g¾ng ®Ó mäi c¸i cã thÓ râ rµng mµ kh«ng trõu t­îng, cã thÓ nhËn biÕt vµ dù b¸o tr­íc ®­îc. §iÒu ®ã cã nghÜa WTO ph¶i phÊn ®Êu ®Ó b¶o ®¶m cho c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp vµ chÝnh phñ c¸c n­íc hiÓu r»ng c¸c quy t¾c th­¬ng m¹i lµ thèng nhÊt trªn toµn thÕ giíi vµ kh«ng mét n­íc nµo ®­îc ®ét nhiªn thay ®æi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i mµ kh«ng mét c¸ nh©n, tæ chøc cña n­íc kh¸c biÕt tr­íc. Nãi mét c¸ch kh¸c lµ c¸c quy t¾c th­¬ng m¹i ph¶i “trong s¸ng, râ rµng” vµ cã thÓ l­êng tr­íc ®­îc mäi thay ®æi. Thø hai, thùc hiÖn chøc n¨ng cña trung t©m dµn xÕp, th­¬ng l­îng vµ tho¶ thuËn c¸c chÝnh s¸ch, quy t¾c th­¬ng m¹i ®a biªn. Thø ba, trung t©m ®Ó gi¶i quyÕt c¸c bÊt ®ång, c¸c tranh chÊp ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ. 1.1.3. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña WTO Xem thªm ViÖt Nam vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ, Uû ban quèc gia vÒ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, NXB CTQG, 2000, trang 18-24 vµ Th«ng tin khoa häc ph¸p lý Chuyªn ®Ò vÒ: ASEAN, APEC, WTO - Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ tæ chøc vµ hîp t¸c, ViÖn Nghiªn cøu khoa häc ph¸p lý, Bé T­ ph¸p, 10/1998, trang 46-51 HÖ thèng c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO kh¸ lín vµ ®ång bé, bao qu¸t c¶ mét ph¹m vi réng lín c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. C¸c hiÖp ®Þnh ®ã liªn quan ®Õn n«ng nghiÖp, hµng dÖt may, ng©n hµng, v« tuyÕn viÔn th«ng, mua s¾m cña chÝnh phñ, c¸c tiªu chuÈn c«ng nghiÖp, ®Õn së h÷u trÝ tuÖ vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c. Tuy vËy, c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n, c¸c nguyªn t¾c nÒn t¶ng cña WTO xuyªn suèt toµn bé c¸c hiÖp ®Þnh. C¸c nguyªn t¾c ®ã lµ c¬ së cña hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a biªn. Cã thÓ nªu lªn mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n sau ®©y cña WTO: 1.1.3.1. Th­¬ng m¹i kh«ng ph©n biÖt ®èi xö Th­¬ng m¹i thÕ giíi ph¶i ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch c«ng b»ng, kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö, víi néi dung sau: C¸c n­íc thµnh viªn WTO cam kÕt dµnh cho nhau chÕ ®é §·i ngé Tèi huÖ quèc (MFN), tøc lµ chÕ ®é ®·i ngé ë c¸c lÜnh vùc m×nh dµnh cho hµng ho¸ cña mét n­íc b¹n hµng nµy tíi møc nµo th× còng ph¶i dµnh cho hµng ho¸ cña c¸c n­íc b¹n kh¸c chÕ ®é ®·i ngé nh­ vËy, b×nh ®¼ng, kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö nµo. C¸c n­íc thµnh viªn WTO cam kÕt dµnh cho nhau chÕ ®é §èi xö quèc gia (NT), tøc lµ chÕ ®é kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a hµng nhËp khÈu víi hµng s¶n xuÊt trong n­íc, khi hµng nhËp khÈu ®­îc ®­a vµo thÞ tr­êng trong n­íc. C¸c quèc gia cã chÝnh s¸ch ®èi xö nh­ thÕ nµo ®èi víi hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n­íc th× còng ph¶i ®èi xö nh­ vËy ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c n­íc thµnh viªn WTO. ChÕ ®é MFN vµ chÕ ®é NT chñ yÕu dµnh cho hµng ho¸ khi ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch ë lÜnh vùc thuÕ quan, phi thuÕ quan, thanh to¸n, ng©n hµng, vËn t¶i, b¶o hiÓm… c¶ trong th­¬ng m¹i ®Çu t­ vµ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, vµ ®Òu cã nh÷ng tr­êng hîp ngo¹i lÖ. Tuy nhiªn, hiÖn nay céng ®ång quèc tÕ ®ang tÝch cùc vËn ®éng ®Ó më réng chÕ ®é MFN, NT ®èi víi c¶ th­¬ng nh©n, nhÊt lµ trong lÜnh vùc ®Çu t­, th­¬ng m¹i dÞch vô vµ c¸c thÓ nh©n trong lÜnh vùc b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. 1.1.3.2. Nguyªn t¾c tù do ho¸ th­¬ng m¹i Xu thÕ chung cña c¸c quèc gia lµ lu«n lu«n x¸c ®Þnh th­¬ng m¹i lµ yÕu tè mang tÝnh quyÕt ®Þnh hµng ®Çu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi n­íc, trong ®ã thÞ tr­êng lµ ®éng lùc chÝnh cña t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Do vËy, céng ®ång th­¬ng m¹i quèc tÕ mµ ®¹i diÖn lµ WTO lu«n x¸c ®Þnh tù do ho¸ th­¬ng m¹i lµ môc tiªu hµng ®Çu ph¶i nç lùc thùc hiÖn. Néi dung cèt lâi cña nguyªn t¾c tù do ho¸ th­¬ng m¹i nµy lµ c¾t gi¶m dÇn tõng b­íc hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan, ®Ó ®Õn mét lóc nµo ®ã trong t­¬ng lai sÏ xo¸ bá hoµn toµn, më ®­êng cho th­¬ng m¹i ph¸t triÓn. Tù do ho¸ th­¬ng m¹i g¾n víi viÖc dì bá hµng rµo th­¬ng m¹i th«ng qua ®µm ph¸n song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng phï hîp víi ph¸p luËt, thÓ lÖ vµ kh¶ n¨ng cô thÓ cña tõng n­íc. §Õn nay hÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu h­áng øng chñ tr­¬ng tù do ho¸ th­¬ng m¹i cña WTO ®Ó tranh thñ kh¶ n¨ng vµ c¬ héi hîp t¸c, liªn kÕt kinh tÕ ë c¸c møc ®é kh¸c nhau, tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, th©m nhËp vµo thÞ tr­êng quèc tÕ ngµy cµng s©u s¾c h¬n. 1.1.3.3. Nguyªn t¾c b¶o hé b»ng hµng rµo thuÕ quan Tuy chñ tr­¬ng tù do ho¸ th­¬ng m¹i, nh­ng WTO vÉn thõa nhËn sù cÇn thiÕt cña b¶o hé mËu dÞch v× c¸c n­íc ®Òu nhËn thÊy thùc tiÔn thÕ giíi cã sù chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc. Nguyªn t¾c b¶o hé mËu dÞch mµ WTO chñ tr­¬ng lµ b¶o hé b»ng hµng rµo thuÕ quan, kh«ng ñng hé b¶o hé mËu dÞch b»ng hµng rµo phi thuÕ quan hoÆc c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh. C¸c n­íc cã nghÜa vô ph¶i c«ng bè møc thuÕ trÇn cam kÕt, ®Ó råi tõ ®ã cïng víi c¸c n­íc WTO kh¸c th­¬ng l­îng gi¶m dÇn. ChØ cã gi¶m, mµ kh«ng cã t¨ng qu¸ møc trÇn cam kÕt, nÕu t¨ng qu¸ th× ph¶i båi th­êng nhanh chãng, kÞp thêi vµ tho¶ ®¸ng cho c¸c n­íc bÞ thiÖt h¹i. Ngoµi ra, mçi n­íc ph¶i cam kÕt mèc thêi gian thùc hiÖn lé tr×nh c¾t gi¶m dÇn ®Ó tiÕn tíi môc tiªu xo¸ bá hµng rµo quan thuÕ. 1.1.3.4. Nguyªn t¾c æn ®Þnh trong th­¬ng m¹i Nguyªn t¾c nµy cßn gäi lµ “cã thÓ dù ®o¸n tr­íc ®­îc” WTO chñ tr­¬ng th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¶i ®­îc tiÕn hµnh trªn c¬ së æn ®Þnh, râ rµng, minh b¹ch, kh«ng Èn ý. §Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy, WTO quy ®Þnh: C¸c n­íc thµnh viªn ph¶i th«ng qua ®µm ph¸n, ®­a ra c¸c cam kÕt víi nh÷ng lé tr×nh thùc hiÖn cô thÓ. Tuy thõa nhËn quyÒn cña mçi n­íc thµnh viªn ®­îc ®µm ph¸n l¹i c¸c cam kÕt cña m×nh, nh­ng WTO quy ®Þnh nghÜa vô ph¶i ®Òn bï c¸c thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra cho c¸c thµnh viªn kh¸c. Mäi chÕ ®é, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña quèc gia ph¶i ®­îc c«ng bè c«ng khai cho mäi ng­êi, æn ®Þnh trong thêi gian dµi vµ cã thÓ dù b¸o tr­íc nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. NÕu quèc gia cã thay ®æi th× ph¶i th«ng b¸o tr­íc cho c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n cã ®ñ thêi gian nghiªn cøu, gãp ý, ph¶n ¸nh nguyÖn väng cña hä tr­íc khi ®­a chÝnh s¸ch ®· thay ®æi ®ã ra ¸p dông. Nguyªn t¾c nµy gióp m«i tr­êng kinh doanh cã tÝnh æn ®Þnh, lµnh m¹nh vµ cã thÓ dù ®o¸n tr­íc ®­îc. 1.1.3.5. Nguyªn t¾c t¨ng c­êng c¹nh tranh c«ng b»ng WTO lu«n chñ tr­¬ng t¨ng c­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh, c«ng b»ng trong th­¬ng m¹i quèc tÕ, ®Ó cho chÊt l­îng, gi¸ c¶ quyÕt ®Þnh vËn mÖnh cña hµng ho¸ trong c¹nh tranh trªn th­¬ng tr­êng; kh«ng ®­îc dïng quyÒn lùc Nhµ n­íc ®Ó ¸p ®Æt, bãp mÐo tÝnh lµnh m¹nh, c«ng b»ng cña c¹nh tranh trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. Nguyªn t¾c nµy ®· ®­îc nhÊn m¹nh trong c¸c lÜnh vùc nh­ quyÒn vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc; quyÒn cÊp phÐp kinh doanh xuÊt khÈu, nhËp khÈu; cÊp h¹n ng¹ch; trî gi¸; b¸n ph¸ gi¸; qu¶n lý ngo¹i hèi; qu¶n lý gi¸ c¶ vµ c¸c ho¹t ®éng trong lÜnh vùc phi thuÕ quan kh¸c. 1.1.3.6. Nguyªn t¾c kh«ng h¹n chÕ sè l­îng hµng ho¸ nhËp khÈu WTO chñ tr­¬ng kh«ng h¹n chÕ sè l­îng hµng ho¸ nhËp khÈu gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn. Tuy nhiªn, WTO còng cho phÐp cã nh÷ng tr­êng hîp ngo¹i lÖ ®­îc phÐp ¸p dông c¸c h¹n chÕ sè l­îng hµng ho¸ nhËp khÈu (QR), khi n­íc ®ã gÆp khã kh¨n vÒ c¸n c©n thanh to¸n, hoÆc do tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp cña nÒn kinh tÕ trong n­íc, hoÆc v× nh÷ng lý do vÒ m«i tr­êng, an ninh quèc gia. Tuy vËy, ®©y chØ lµ nh÷ng tr­êng hîp ®Æc biÖt, cã tÝnh chÊt t¹m thêi, cÇn cã thêi h¹n cô thÓ ®Ó xo¸ bá h¼n. 1.1.3.7. QuyÒn ®­îc kh­íc tõ vµ ®­îc tù vÖ trong tr­êng hîp khÈn cÊp Nguyªn t¾c nµy ®­îc ghi nhËn trong GATT 1994. §iÒu XXV cña GATT 1994 cho phÐp trong mét sè tr­êng hîp thËt ®Æc biÖt, mét n­íc cã thÓ kh­íc tõ viÖc thùc hiÖn mét hoÆc mét sè nghÜa vô cam kÕt. Tuy vËy, ®©y chØ lµ mét quyÒn hÕt søc t¹m thêi vµ ph¶i ®­îc 3/4 sè phiÕu biÓu quyÕt t¸n thµnh Xem thªm kho¶n 3,4 §iÒu IX HiÖp ®Þnh thµnh lËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (HiÖp ®Þnh WTO) . §iÒu XIX cña GATT 1994 cßn cho phÐp mét n­íc thµnh viªn ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p tù vÖ trong tr­êng hîp khÈn cÊp, khi nÒn s¶n xuÊt trong n­íc bÞ hµng ho¸ nhËp khÈu ®e do¹. Víi quyÒn tù vÖ nµy, mçi n­íc cã thÓ sö dông h×nh thøc t¨ng thuÕ nhËp khÈu v­ît møc trÇn cam kÕt hoÆc ¸p dông h×nh thøc h¹n chÕ sè l­îng hoÆc c¸c h×nh thøc kh¸c ®Ó h¹n chÕ nhËp khÈu, hç trî s¶n xuÊt trong n­íc. Tuy vËy, biÖn ph¸p nµy chØ cã tÝnh t¹m thêi vµ ph¶i ¸p dông b×nh ®¼ng, c«ng khai. 1.1.3.8. Nguyªn t¾c t«n träng c¸c tæ chøc quèc tÕ khu vùc WTO lµ ®¹i diÖn cho th­¬ng m¹i toµn cÇu, nh­ng vÉn thõa nhËn nh÷ng tæ chøc kinh tÕ khu vùc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i quèc tÕ, miÔn lµ nh÷ng tæ chøc nµy tu©n thñ nguyªn t¾c tù do ho¸ th­¬ng m¹i, thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ më, h­íng ngo¹i, kh«ng co côm, thùc hiÖn viÖc lo¹i bá dÇn hoÆc gi¶m dÇn c¸c hµng rµo quan thuÕ, phi quan thuÕ g©y c¶n trë cho dßng th­¬ng m¹i toµn cÇu. Do vËy, nguyªn t¾c MFN ®­îc miÔn trõ trong quan hÖ gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn cña tæ chøc kinh tÕ, th­¬ng m¹i khu vùc d­íi h×nh thøc liªn minh thuÕ quan hoÆc khu vùc mËu dÞch tù do. 1.1.3.9. Nguyªn t¾c dµnh ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn PhÇn IV GATT 1994 thõa nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô. §èi víi nh÷ng n­íc nµy, c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn sÏ kh«ng yªu cÇu cã ®i cã l¹i trong c¸c cam kÕt, gi¶m hoÆc bá hµng rµo thuÕ quan hoÆc phi thuÕ quan ®Ó c¸c n­íc ®ã cã thÓ tham gia ®Çy ®ñ vµo th­¬ng m¹i th­¬ng m¹i quèc tÕ. Trong ®iÒu kho¶n “hç trî kh¶ n¨ng” cña WTO, c¸c n­íc ph¸t triÓn cam kÕt dµnh chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ chÕ ®é ­u ®·i th­¬ng m¹i ®Æc biÖt cho c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn nhÊt. 1.1.4. HÖ thèng c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO Xem thªm Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t trong kho¸ luËn HÖ thèng c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO ®Õn nay gåm cã: (1) HiÖp ®Þnh Marrakesh thµnh lËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (HiÖp ®Þnh WTO) (2) C¸c HiÖp ®Þnh ®a biªn vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸, trong ®ã gåm: - HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th­¬ng m¹i (GATT 1994) - C¸c HiÖp ®Þnh kÌm theo: + HiÖp ®Þnh vÒ thùc hiÖn §iÒu VII cña GATT 1994 (X¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ h¶i quan) + HiÖp ®Þnh vÒ Gi¸m ®Þnh hµng ho¸ tr­íc khi göi hµng (PSI) + HiÖp ®Þnh vÒ hµng rµo kü thuËt trong th­¬ng m¹i (TBT) + HiÖp ®Þnh vÒ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞnh ®éng thùc vËt (SPS) + HiÖp ®Þnh vÒ Thñ tôc cÊp phÐp nhËp khÈu (ILP) + HiÖp ®Þnh vÒ C¸c biÖn ph¸p tù vÖ (AS) + HiÖp ®Þnh vÒ Trî gi¸ vµ C¸c biÖn ph¸p chèng trî gi¸ (SCM) + HiÖp ®Þnh vÒ thùc hiÖn §iÒu VI cña GATT 1994 (Chèng b¸n ph¸ gi¸ ADP) + HiÖp ®Þnh C¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i (TRIMs) + HiÖp ®Þnh vÒ Hµng dÖt may (ATC) + HiÖp ®Þnh N«ng nghiÖp (AA) + HiÖp ®Þnh vÒ Quy t¾c xuÊt xø hµng ho¸ (ROA) (3) HiÖp ®Þnh chung vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô (GATS) (4) HiÖp ®Þnh vÒ C¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (TRIPS) (5) B¶n tho¶ thuËn vÒ Quy t¾c vµ Thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp (DSU) (6) C¬ chÕ rµ so¸t chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i (TPRM) (7) HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i nhiÒu bªn - HiÖp ®Þnh vÒ th­¬ng m¹i m¸y bay d©n dông - HiÖp ®Þnh vÒ mua s¾m chÝnh phñ - HiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ b¬ s÷a - HiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ thÞt bß Nguån: Final Act embodying the Results of the Uruguay Round of Multilateral Trade Negotiatons. The Uruguay Round - Trade Negotiations Committee WTO chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c HiÖp ®Þnh nµy. Tæ chøc nµy còng ®ãng vai trß lµ diÔn ®µn ®µm ph¸n gi÷a c¸c n­íc nh»m tù do ho¸ h¬n n÷a th­¬ng m¹i hµng ho¸ vµ th­¬ng m¹i dÞch vô. Nã còng ®­a ra mét c¬ chÕ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn. BÊt cø n­íc thµnh viªn nµo cho r»ng th­¬ng m¹i cña m×nh bÞ ¶nh h­ëng bÊt lîi v× mét n­íc kh¸c kh«ng tu©n thñ c¸c quy t¾c, nÕu kh«ng ®i ®Õn ®­îc mét gi¶i ph¸p tho¶ ®¸ng th«ng qua tham vÊn song ph­¬ng, cã thÓ ®­a vÊn ®Ò ra WTO ®Ó gi¶i quyÕt. Mäi vÊn ®Ò quan träng thuéc thÈm quyÒn cña WTO ®­îc quyÕt ®Þnh t¹i Héi nghÞ Bé tr­ëng c¸c n­íc thµnh viªn. Héi nghÞ hai n¨m häp Ýt nhÊt mét lÇn. 1.2. Nh÷ng quy ®Þnh c¬ b¶n VÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ CñA WTO 1.2.1. Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña WTO vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ ë phÇn trªn, chóng ta ®· t×m hiÓu vµ ph©n tÝch c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n nhÊt cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) (gåm 9 nguyªn t¾c). §ã ®­îc coi lµ nh÷ng nguyªn t¾c nÒn t¶ng nh»m ®iÒu chØnh vµ chi phèi mäi quy ®Þnh, mäi ho¹t ®éng trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña WTO tõ th­¬ng m¹i hµng ho¸, th­¬ng m¹i dÞch vô ®Õn së h÷u trÝ tuÖ, gi¶i quyÕt tranh chÊp… Tuy nhiªn, ë tõng lÜnh vùc cô thÓ, WTO l¹i cã mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n ®iÒu chØnh riªng cho lÜnh vùc ®ã. Trªn c¬ së nh­ vËy, chÕ ®Þnh th­¬ng m¹i hµng ho¸ ®å sé cña WTO bao gåm HiÖp ®Þnh chung vÒ th­¬ng m¹i vµ thuÕ quan (GATT 1994) cïng 12 HiÖp ®Þnh vµ rÊt nhiÒu Phô lôc, QuyÕt ®Þnh, C¸c v¨n b¶n diÔn gi¶i liªn quan kÌm theo ®­îc x©y dùng dùa trªn bèn nguyªn t¾c c¬ b¶n sau ®©y: Nguyªn t¾c thø nhÊt: ChØ sö dông thuÕ quan ®Ó b¶n hé nÒn s¶n xuÊt trong n­íc. Theo nguyªn t¾c nµy, trong khi thõa nhËn c¸c n­íc cÇn theo ®uæi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i më vµ tù do nh­ng ®ång thêi còng cho phÐp c¸c n­íc b¶o hé nÒn s¶n xuÊt trong n­íc tr¸nh sù c¹nh tranh cña n­íc ngoµi, miÔn lµ sù b¶o hé nµy chØ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua thuÕ quan vµ chØ ë møc thÊp. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã, nguyªn t¾c nµy nghiªm cÊm c¸c n­íc sö dông c¸c h¹n chÕ ®Þnh l­îng, trõ nh÷ng tr­êng hîp ngo¹i lÖ. Nguyªn t¾c chèng h¹n chÕ ®Þnh l­îng ®· dh cñng cè thªm t¹i Vßng ®µm ph¸n Uruguay. Nguyªn t¾c thø hai: CÇn gi¶m thuÕ quan vµ cam kÕt rµng buéc kh«ng t¨ng thªm. Nguyªn t¾c nµy quy ®Þnh vÒ viÖc gi¶m vµ xo¸ bá thuÕ quan vµ c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i kh¸c th«ng qua ®µm ph¸n ®a ph­¬ng. Møc gi¶m thuÕ quan ®­îc liÖt kª trªn c¬ së dßng thuÕ quan trong Danh môc nh­îng bé cña mçi n­íc. Møc thuÕ trong Danh môc nh­îng bé nµy cßn ®­îc gäi lµ møc thuÕ rµng buéc. C¸c n­íc kh«ng ®­îc phÐp n©ng thuÕ suÊt v­ît qu¸ møc thuÕ rµng buéc ghi trong Danh môc. Nguyªn t¾c thø ba: Th­¬ng m¹i theo quy chÕ Tèi huÖ quèc. Nguyªn t¾c nµy yªu cÇu c¸c n­íc tiÕn hµnh bu«n b¸n mµ kh«ng ®­îc ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c n­íc xuÊt khÈu hoÆc gi÷a c¸c n­íc nhËp khÈu hµng ho¸ ®ã. Nguyªn t¾c nµy ®­îc thÓ hiÖn cô thÓ trong quy ®Þnh vÒ §èi xö Tèi huÖ quèc (MFN). Tr­êng hîp ngo¹i lÖ ®Æc biÖt cña nguyªn t¾c nµy lµ tho¶ thuËn ­u ®·i khu vùc. Nguyªn t¾c thø t­: §èi xö quèc gia. Nguyªn t¾c nµy yªu cÇu c¸c n­íc kh«ng ®­îc ®¸nh thuÕ néi ®Þa nh­ thuÕ doanh thu hay thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµo c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu, sau khi hµng ho¸ ®ã ®· vµo thÞ tr­êng néi ®Þa vµ nép thuÕ nhËp khÈu t¹i biªn giíi, theo møc thuÕ cao h¬n møc thuÕ ®¸nh vµo s¶n phÈm néi ®Þa t­¬ng tù. 1.2.1. Quy ®Þnh cô thÓ vÒ §èi xö Tèi huÖ quèc vµ §èi xö quèc gia 1.2.1.1. §èi xö Tèi huÖ quèc (MFN) Theo §iÒu I HiÖp ®Þnh chung vÒ Th­¬ng m¹i vµ ThuÕ quan (GATT 1994), chÕ ®é §èi xö Tèi huÖ quèc (MFN) yªu cÇu mét n­íc thµnh viªn ph¶i ¸p dông thuÕ quan vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c nhau (hoÆc hµng ho¸ xuÊt khÈu tíi c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c nhau) mét c¸ch b×nh ®¼ng, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ nÕu mét n­íc thµnh viªn dµnh cho s¶n phÈm tõ bÊt kú n­íc thµnh viªn nµo møc thuÕ quan hay bÊt kú mét ­u ®·i nµo kh¸c ._.th× còng ph¶i dµnh møc thuÕ quan hoÆc ­u ®·i ®ã cho s¶n phÈm t­¬ng tù cña tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c mét c¸ch ngay lËp tøc vµ v« ®iÒu kiÖn. H¬n thÕ n÷a, nghÜa vô ®èi xö Tèi huÖ quèc kh«ng chØ h¹n chÕ ë thuÕ quan mµ cßn ¸p dông ®èi víi: (i) bÊt kú kho¶n phÝ nµo liªn quan tíi nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu; (ii) ph­¬ng ph¸p ®¸nh thuÕ vµ c¸c kho¶n phÝ nãi trªn; (iii) nh÷ng quy t¾c vµ thñ tôc liªn quan ®Õn xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu; (iv) thuÕ vµ phÝ néi ®Þa ®èi víi hµng nhËp khÈu vµ c¸c luËt lÖ, quy ®Þnh, ®iÒu kiÖn ¶nh h­ëng ®Õn viÖc b¸n hµng. Tuy vËy, vÉn cã nh÷ng ngo¹i lÖ ®èi víi nguyªn t¾c nµy. §iÒu XXIV GATT 1994 quy ®Þnh c¸c tr­êng hîp ngo¹i lÖ ®èi víi th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn cña c¸c liªn minh thuÕ quan hoÆc khu vùc th­¬ng m¹i tù do, hay c¸c n­íc cã chung ®­êng biªn giíi, ®­îc h­ëng thuÕ suÊt ­u ®·i hay ®­îc miÔn gi¶m thuÕ. Mét ngo¹i lÖ kh¸c t¹o ra qua HÖ thèng ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP). Theo hÖ thèng nµy, c¸c n­íc ph¸t triÓn ¸p dông thuÕ suÊt ­u ®·i hoÆc miÔn gi¶m thuÕ cho hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, nh­ng l¹i ¸p dông thuÕ suÊt MFN cho hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c quèc gia kh¸c. §iÒu XX cña GATT 1994 quy ®Þnh vÒ c¸c ngo¹i lÖ chung, theo ®ã nguyªn t¾c nµy kh«ng ¸p dông trong c¸c tr­êng hîp ®Ó b¶o vÖ ®¹o ®øc c«ng céng; søc khoÎ vµ cuéc sèng cña con ng­êi, ®éng thùc vËt; di s¶n quèc gia; nguån tµi nguyªn cã thÓ c¹n kiÖt; nh»m thùc hiÖn mét kÕ ho¹ch æn ®Þnh kinh tÕ cña chÝnh phñ; b¶o ®¶m sù t«n träng ph¸p luËt vµ c¸c quy t¾c kh«ng tr¸i víi quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh; nh»m ph©n phèi mét s¶n phÈm thuéc diÖn khan hiÕm chung trong n­íc hay t¹i mét ®Þa ph­¬ng; nh»m b¶o vÖ an ninh vµ bÝ mËt cña quèc gia; hoÆc liªn quan ®Õn lao ®éng tï nh©n. 1.2.1.2. §èi xö quèc gia (NT) Nh­ trªn ®· nªu, nguyªn t¾c ®èi xö Tèi huÖ quèc yªu cÇu c¸c thµnh viªn kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c n­íc. Nguyªn t¾c §èi xö quèc gia (NT) bæ sung cho ®èi xö Tèi huÖ quèc. Theo nguyªn t¾c NT quy ®Þnh t¹i §iÒu III GATT 1994, mét mÆt hµng nhËp khÈu sau khi ®· ®i qua biªn giíi vµ ®· tr¶ c¸c kho¶n thuÕ quan còng nh­ c¸c kho¶n phÝ kh¸c sÏ kh«ng bÞ ®èi xö kÐm ­u ®·i h¬n so víi c¸c s¶n phÈm néi ®Þa t­¬ng tù. Nãi c¸ch kh¸c, nguyªn t¾c nµy yªu cÇu c¸c n­íc thµnh viªn ®èi xö víi c¸c hµng nhËp khÈu trªn cïng c¬ së nh­ hµng s¶n xuÊt trong n­íc. V× vËy, c¸c n­íc kh«ng ®­îc phÐp ®¸nh c¸c kho¶n thuÕ néi ®Þa (vÝ dô thuÕ doanh thu hay thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng VAT) víi møc thuÕ suÊt cao h¬n møc ¸p dông cho c¸c s¶n phÈm néi ®Þa t­¬ng øng ®èi víi hµng nhËp khÈu sau khi nã ®· thanh to¸n c¸c kho¶n thuÕ quan t¹i biªn giíi. T­¬ng tù nh­ vËy, c¸c quy ®Þnh t¸c ®éng ®Õn viÖc mua b¸n s¶n phÈm t¹i thÞ tr­êng trong n­íc còng kh«ng thÓ ¸p dông nghiªm ngÆt h¬n ®èi víi hµng nhËp khÈu. 1.2.3. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ thuÕ quan cña WTO 1.2.3.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña thuÕ quan ThuÕ quan lµ lo¹i thuÕ lÊy vËt phÈm xuÊt khÈu qua biªn giíi quèc gia hay qu¸ c¶nh lµm ®èi t­îng thu thuÕ, t¹o thµnh kho¶n thu nhËp thuÕ cña Nhµ n­íc do h¶i quan thùc hiÖn. Môc ®Ých thu thuÕ quan trong thêi kú x· héi phong kiÕn vµ tr­íc ®ã chñ yÕu lµ ®Ó t¨ng thu nhËp tµi chÝnh quèc gia. Sau khi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn, thuÕ quan kh«ng chØ lµ nguån thu tµi chÝnh, mµ cßn lµ c«ng cô thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc cËn vµ hiÖn ®¹i. Theo nh÷ng tiªu chÝ kh¸c nhau, ng­êi ta cã thÓ ph©n lo¹i vµ gäi tªn thuÕ quan theo nhiÒu c¸ch. VÝ dô: theo h­íng l­u th«ng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cã thuÕ quan xuÊt khÈu, thuÕ quan nhËp khÈu, thuÕ qu¸ c¶nh; theo ph­¬ng ph¸p ®¸nh thuÕ cã thuÕ quan tÝnh theo gi¸, thuÕ quan tÝnh theo l­îng, thuÕ quan hçn hîp; theo møc ­u ®·i cã thuÕ quan th«ng th­êng, thuÕ quan ­u ®·i, thuÕ quan ­u ®·i ®Æc biÖt, thuÕ quan ®·i ngé Tèi huÖ quèc... MÆc dï cã thÓ ph©n ra nhiÒu lo¹i thuÕ nh­ vËy nh­ng thuÕ quan nãi chung cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: - T¹o nguån thu cho ng©n s¸ch. - B¶o hé vµ thóc ®Èy s¶n xuÊt néi ®Þa ph¸t triÓn. - C¶n trë sù ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i. Trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, WTO, còng nh­ c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ kh¸c, lu«n coi môc tiªu quan träng cña m×nh lµ tù do th­¬ng m¹i, huû bá hoÆc c¾t gi¶m rµo c¶n th­¬ng m¹i, trong ®ã cã thuÕ quan. 1.2.3.2. Quy ®Þnh vÒ thuÕ quan WTO thõa nhËn thuÕ quan lµ c«ng cô b¶o hé hîp ph¸p duy nhÊt ®Ó b¶o hé c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc, cßn c¸c hµng rµo phi thuÕ ph¶i ®­îc b·i bá. Së dÜ nh­ vËy lµ do thuÕ quan lµ biÖn ph¸p b¶o hé Ýt bãp mÐo th­¬ng m¹i nhÊt vµ còng lµ biÖn ph¸p mang tÝnh minh b¹ch h¬n c¶. ThuÕ ho¸: chØ sö dông thuÕ quan Do tÝnh râ rµng vµ dÔ ®µm ph¸n c¾t gi¶m cña thuÕ quan, c¸c thµnh viªn WTO tho¶ thuËn mét c¸ch thøc míi cho viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng lµ "chØ sö dông thuÕ quan". C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ sè l­îng tån t¹i tr­íc vßng Uruguay nay ph¶i tiÕn hµnh "thuÕ ho¸" (Tariffication) tøc lµ chuyÓn biÖn ph¸p phi thuÕ ®ã thµnh mét møc thuÕ quan bæ sung cã t¸c dông t­¬ng ®­¬ng. Møc thuÕ ®¹t ®­îc sau khi thuÕ ho¸ sÏ tiÕp tôc ®­îc rµng buéc vµ c¾t gi¶m th«ng qua ®µm ph¸n. Trong t­¬ng lai 95% sè hµng ho¸ trong mËu dÞch quèc tÕ sÏ ®­îc ®iÒu tiÕt chñ yÕu b»ng c«ng cô thuÕ quan. C¾t gi¶m thuÕ Tõ khi ra ®êi cho ®Õn nay, GATT, mµ nay lµ WTO, ®· bá ra rÊt nhiÒu nç lùc ®Ó c¾t gi¶m thuÕ quan ®¸nh vµo hµng ho¸ nhËp khÈu. Cã thÓ thÊy trong tÊt c¶ 8 vßng ®µm ph¸n tõ n¨m 1947 ®Õn n¨m 1994, chñ ®Ò chÝnh vÉn lµ c¾t gi¶m vµ rµng buéc thuÕ quan. Víi c¸c n­íc ph¸t triÓn th× viÖc thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ quan kh«ng ph¶i lµ khã kh¨n. Nh­ng víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, vèn cã nguån thu ng©n s¸ch h¹n hÑp vµ søc c¹nh tranh cña s¶n xuÊt trong n­íc yÕu kÐm th× ®©y qu¶ lµ mét vÊn ®Ò nan gi¶i. Tuy vËy, c¸c thµnh viªn cña GATT ®· ®¹t ®­îc tho¶ thuËn gi¶m thuÕ cho 89.000 h¹ng môc hµng ho¸. Riªng ë vßng ®µm ph¸n Uruguay, c¸c cam kÕt c¾t gi¶m vµ rµng buéc thuÕ quan ®èi víi hµng nhËp khÈu cña c¸c n­íc thµnh viªn ®· lªn tíi 22.500 trang v¨n b¶n. B¶ng 1: Møc thuÕ trung b×nh tr­íc vµ sau Vßng Uruguay §¬n vÞ: % Tªn n­íc N¬i ®Õn C¸c n­íc c«ng nghiÖp C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn C¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi Tr­íc Sau Møc gi¶m Tr­íc Sau Møc gi¶m Tr­íc Sau Møc gi¶m C¸c n­íc c«ng nghiÖp 5,5 3,0 45 14,9 10,7 28 10,4 7,7 26 Mü 4,4 1,9 57 13,6 10,2 25 8,3 6,1 27 EU 5,8 3,5 40 18,4 13,8 25 10,6 7,9 25 NhËt 6,2 3,6 42 14,1 9,3 34 14,0 10,9 22 N­íc kh¸c 4,9 2,4 51 12,4 9,0 35 9,6 7,0 27 N­íc ®ang ph¸t triÓn 6,9 4,8 30 10,0 7,1 29 12,1 8,8 27 Mü la-tinh 4,4 3,2 27 13,4 10,1 25 5,1 2,9 43 Ch©u ¸ 7,8 5,2 33 9,6 6,7 30 13,7 9,7 29 Ch©u Mü 8,4 6,7 20 2,5 1,1 56 5,0 2,8 44 Ch©u ¢u 9,5 7,3 23 18,6 14,9 20 16,0 13,9 13 N­íc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi 5,9 3,6 39 20,8 15,7 25 0,4 0,3 25 Nguån: World Bank ViÖc c¾t gi¶m thuÕ quan ®em ®Õn cho c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi tiªu dïng c¬ héi ®­îc mua hµng hay thiÕt bÞ vËt t­ ®Çu vµo cïng chÊt l­îng víi gi¸ thÊp h¬n. Mét khi thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo rÎ h¬n th× s¶n phÈm ®Çu ra cña c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc còng cã søc c¹nh tranh h¬n. §ång thêi, thuÕ nhËp khÈu gi¶m sÏ kÝch thÝch nhËp khÈu. V× thÕ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i c¹nh tranh ngµy cµng trùc diÖn h¬n víi hµng ngo¹i nhËp. Tuy vËy, cã thÓ rót ra mét ®iÒu lµ c¾t gi¶m thuÕ quan kh«ng nh÷ng ®em l¹i lîi Ých cho n­íc xuÊt khÈu mµ cßn khuyÕn khÝch c¸c n­íc nhËp khÈu n©ng cao ®­îc n¨ng lùc c¹nh tranh cho s¶n phÈm cña m×nh mét khi hä thùc sù cè g¾ng. Rµng buéc thuÕ quan Khi c¸c n­íc ®· c«ng bè biÓu thuÕ cña m×nh cïng víi sù c¾t gi¶m thuÕ th× ®ång thêi còng ph¶i cam kÕt kh«ng t¨ng thuÕ v­ît qu¸ møc ®· ®­a ra. ViÖc cam kÕt kh«ng t¨ng thuÕ nµy gäi lµ Rµng buéc ThuÕ quan (Tariff Binding) vµ møc thuÕ ®ã gäi lµ ThuÕ suÊt Rµng buéc (Bound Tariff Rates). Trªn thùc tÕ, cã thÓ gÆp tíi 3 lo¹i rµng buéc thuÕ quan t­¬ng øng víi møc ®é rµng buéc: - ThuÕ suÊt rµng buéc cao h¬n thuÕ suÊt thùc tÕ ®ang ¸p dông. Tr­êng hîp nµy hay gÆp ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Møc thuÕ rµng buéc ®­îc gäi lµ møc thuÕ trÇn. V× gi÷a møc thuÕ thùc tÕ vµ møc thuÕ trÇn cã mét kho¶ng c¸ch nªn n­íc cam kÕt rµng buéc thuÕ hoµn toµn cã thÓ t¨ng thuÕ suÊt thùc tÕ cña m×nh mµ vÉn kh«ng vi ph¹m cam kÕt. - ThuÕ suÊt rµng buéc b»ng thuÕ suÊt thùc tÕ ¸p dông. - ThuÕ suÊt rµng buéc thÊp h¬n thuÕ suÊt thùc tÕ ¸p dông. Hai tr­êng hîp sau th­êng gÆp ë c¸c n­íc ph¸t triÓn. C¸c n­íc nµy tù tin vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ n­íc m×nh tr­íc nh÷ng hµng ho¸ nhËp khÈu chÞu thuÕ suÊt thÊp. V× thÕ, hä s½n sµng ®­a ra thuÕ suÊt rµng buéc b»ng, thËm chÝ thÊp h¬n thuÕ suÊt thùc tÕ ¸p dông, thÓ hiÖn thiÖn chÝ gi¶m thuÕ vµ sù chuÈn bÞ chu ®¸o, kü cµng trong lÞch tr×nh gi¶m thuÕ ®Ó ®¹t ®­îc thuÕ suÊt rµng buéc trong mét kho¶ng thêi gian cô thÓ. §èi víi c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp, c¸c n­íc thµnh viªn cam kÕt rµng buéc thuÕ quan ®èi víi 100% c¸c mÆt hµng, HÇu nh­ tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ kh¸c ®Òu ®­îc quyÒn chuyÓn sang thuÕ. Cßn trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, c¸c n­íc ph¸t triÓn t¨ng møc cam kÕt rµng buéc tõ 77% lªn 99% mÆt hµng, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng t¨ng tõ 21% lªn 73%, c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi t¨ng tõ 73% lªn 98%. C¸c con sè nµy ®¶m b¶o møc ®é tiÕp cËn thÞ tr­êng an toµn h¬n cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµ kinh doanh quèc tÕ. WTO cã thÓ chÊp nhËn viÖc ph¸ bá cam kÕt rµng buéc thuÕ trong mét sè tr­êng hîp ngo¹i lÖ nh­ng sau ®ã, n­íc ph¸ bá cam kÕt rµng buéc thuÕ ph¶i ®Òn bï cho phÇn th­¬ng m¹i mµ c¸c b¹n hµng bÞ mÊt ®i. Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö ThuÕ quan ph¶i ®­îc ¸p dông trªn nguyªn t¾c Tèi huÖ quèc (MFN) cho tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cña WTO. Mµ chÕ ®é MFN cña WTO, nh­ ®· ®­îc nghiªn cøu ë phÇn tr­íc, lµ chÕ ®é MFN ®a ph­¬ng, v« ®iÒu kiÖn. V× thÕ, nÕu mét n­íc, th«ng qua ®µm ph¸n, gi¶m thuÕ quan cho mét mÆt hµng nhÊt ®Þnh cña mét n­íc kh¸c th× còng ph¶i gi¶m thuÕ quan cho mÆt hµng ®ã cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cña WTO cßn l¹i mét c¸ch v« ®iÒu kiÖn vµ ngay lËp tøc. §©y lµ mét ®iÒu hÕt søc quý gi¸ v× bÊt kú mét quèc gia nµo gia nhËp WTO vµo thêi ®iÓm hiÖn nay sÏ ®­îc h­ëng ngay lËp tøc vµ v« ®iÒu kiÖn kÕt qu¶ cña suèt h¬n 50 n¨m víi 8 vßng ®µm ph¸n rßng r· c¾t gi¶m thuÕ quan ®a ph­¬ng mµ kh«ng ph¶i mÊt mét c«ng søc g×. Quèc gia ®ã ®­¬ng nhiªn ®­îc h­ëng thuÕ quan MFN vµ c¸c ­u ®·i liªn quan tíi thñ tôc vÒ thuÕ kh¸c cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cña WTO dùa trªn c¬ së kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. 1.2.4. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan cña WTO WTO thõa nhËn thuÕ quan lµ c«ng cô b¶o hé hîp ph¸p trong n­íc. Ngoµi thuÕ quan ra, c¸c hµng rµo c¶n trë th­¬ng m¹i kh¸c ph¶i bÞ lo¹i bá. Tuy nhiªn, c¸c thµnh viªn cã thÓ sö dông c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ ®Ó h¹n chÕ nhËp khÈu trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o an ninh quèc gia, v¨n ho¸ truyÒn thèng, m«i tr­êng, søc khoÎ con ng­êi... Theo WTO, cã nh÷ng biÖn ph¸p phi thuÕ quan chñ yÕu sau: 1.2.4.1. CÊm xuÊt khÈu, cÊm nhËp khÈu Nguyªn t¾c tù do ho¸ th­¬ng m¹i cña WTO kh«ng cho phÐp c¸c n­íc sö dông biÖn ph¸p cÊm xuÊt khÈu hay cÊm nhËp khÈu v× ®iÒu ®ã sÏ ¶nh h­ëng ®Õn luång l­u chuyÓn hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia víi nhau, h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i thÕ giíi. Do ®ã, §iÒu XI GATT 1994 quy ®Þnh: "Kh«ng mét n­íc thµnh viªn nµo ®­îc sö dông mét biÖn ph¸p cÊm hay h¹n chÕ nµo trõ thuÕ quan, dï mang h×nh thøc h¹n ng¹ch, giÊy phÐp nhËp khÈu hay xuÊt khÈu hoÆc c¸c biÖn ph¸p kh¸c nh»m vµo viÖc nhËp khÈu tõ bÊt kú mét n­íc thµnh viªn kh¸c" (§iÒu XI.1 - GATT 1994). 1.2.4.2. H¹n ng¹ch H¹n ng¹ch lµ biÖn ph¸p h¹n chÕ sè l­îng xuÊt, nhËp khÈu. Cã hai lo¹i h¹n ng¹ch: - H¹n ng¹ch xuÊt khÈu (Export quotas): H¹n ng¹ch xuÊt khÈu lµ c¸c h¹n chÕ vÒ giíi h¹n trÇn do n­íc xuÊt khÈu ¸p ®Æt cho tæng gi¸ trÞ hoÆc tæng khèi l­îng cña mét sè s¶n phÈm nhÊt ®Þnh. H¹n ng¹ch xuÊt khÈu ®­îc ®Æt ra ®Ó b¶o vÖ c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong n­íc khái sù thiÕu hôt t¹m thêi cña c¸c s¶n phÈm vµ ®Ó c¶i thiÖn gi¸ cña c¸c s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng thÕ giíi b»ng viÖc thu hÑp nguån cung cÊp chóng. - H¹n ng¹ch nhËp khÈu (Import quotas): H¹n ng¹ch nhËp khÈu lµ sù h¹n chÕ trùc tiÕp vÒ khèi l­îng hoÆc gi¸ trÞ nhËp khÈu cña nh÷ng lo¹i hµng ho¸ nhÊt ®Þnh ®­îc phÐp mang tõ n­íc ngoµi vµo trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, th­êng lµ mét n¨m. ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, h¹n ng¹ch nhËp khÈu ®­îc ¸p dông ®Ó b¶o vÖ n«ng nghiÖp, vÝ dô h¹n ng¹ch nhËp khÈu pho-m¸t, ®­êng ë Mü vµ EU. Cßn c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn quy ®Þnh h¹n ng¹ch nhËp khÈu ®Ó b¶o vÖ s¶n xuÊt néi ®Þa, hç trî s¶n xuÊt hµng thay thÕ nhËp khÈu mµ phÇn lín lµ c«ng nghÖ chÕ t¹o hay c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ ®Ó c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n. ViÖc quy ®Þnh h¹n ng¹ch hoµn toµn kh«ng cã lîi cho tiªu dïng. X· héi ph¶i bá ra kho¶n chi phÝ cho viÖc b¶o hé s¶n xuÊt néi ®Þa kÐm hiÖu qu¶. H¹n ng¹ch c¶n trë tù do l­u th«ng hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. V× vËy, §iÒu XI GATT 1994 quy ®Þnh: "Kh«ng mét n­íc thµnh viªn nµo ®­îc sö dông mét biÖn ph¸p cÊm hay h¹n chÕ nµo trõ thuÕ quan, dï mang h×nh thøc h¹n ng¹ch, giÊy phÐp nhËp khÈu hay xuÊt khÈu hoÆc c¸c biÖn ph¸p kh¸c nh»m vµo viÖc nhËp khÈu tõ bÊt kú mét n­íc thµnh viªn kh¸c" (§iÒu XI.1 - GATT 1994). Tuy vËy, WTO còng vÉn cho phÐp ®­îc sö dông h¹n ng¹ch trong mét sè tr­êng hîp ngo¹i lÖ: ®¶m b¶o an ninh l­¬ng thùc (§iÒu XI.2.a); ¸p dông c¸c tiªu chuÈn hay quy chÕ vÒ ph©n lo¹i, xÕp h¹ng, tiÕp thÞ c¸c s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng quèc tÕ (§iÒu XI.2.b); triÓn khai c¸c biÖn ph¸p cña chÝnh phñ ®­îc ¸p dông ®èi víi n«ng s¶n (§iÒu XI.2.c); b¶o vÖ t×nh h×nh tµi chÝnh ®èi ngo¹i vµ c¸n c©n thanh to¸n (§iÒu XII); vµ c¸c ngo¹i lÖ chung: ®Ó b¶o vÖ ®¹o ®øc x· héi; ®Ó b¶o vÖ cuéc sèng cña con ng­êi, ®éng vËt, thùc vËt; ®Ó b¶o ®¶m sù t«n träng ph¸p luËt vµ c¸c quy t¾c kh«ng bÊt cËp víi c¸c quy ®Þnh cña GATT; ®Ó b¶o vÖ di s¶n quèc gia cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt, lÞch sö hay kh¶o cæ... (§iÒu XX) hay ®Ó b¶o vÖ c¸c quyÒn lîi thiÕt yÕu tíi an ninh, duy tr× hoµ b×nh vµ an ninh quèc tÕ (§iÒu XXI). C¸c n­íc thµnh viªn WTO sau khi ®· viÖn dÉn ®Õn c¸c ngo¹i lÖ nãi trªn, cßn ph¶i cam kÕt tr¸nh g©y tæn h¹i cho quyÒn lîi kinh tÕ cña bÊt kú n­íc thµnh viªn nµo. Trong tr­êng hîp c¸c h¹n ng¹ch ®­îc ¸p dông víi hµng nhËp khÈu cã tÝnh chÊt kÐo dµi vµ cã thÓ dÉn tíi sù mÊt th¨ng b»ng chung lµm gi¶m khèi l­îng th­¬ng m¹i quèc tÕ th× vÊn ®Ò sÏ ®­îc ®­a ra th¶o luËn bëi tÊt c¶ c¸c thµnh viªn WTO. Khi ¸p dông h¹n ng¹ch, c¸c n­íc cßn ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. Tøc lµ viÖc h¹n chÕ hµng xuÊt, nhËp khÈu ph¶i ®­îc ¸p dông cho nh÷ng mÆt hµng t­¬ng tù xuÊt khÈu ®i hoÆc nhËp khÈu tõ tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn WTO (§iÒu XIII.1). §iÒu XIII.2 cßn quy ®Þnh khi ¸p dông h¹n ng¹ch nhËp khÈu víi mét s¶n phÈm, c¸c n­íc sÏ cè g¾ng ®¹t ®Õn sù ph©n bæ s¶n phÈm ®ã gÇn s¸t nhÊt víi thùc tr¹ng th­¬ng m¹i khi kh«ng cã h¹n ng¹ch, theo c¸c quy ®Þnh sau: - Khi cã thÓ tiÕn hµnh ®­îc, ph¶i x¸c ®Þnh vµ c«ng bè tæng h¹n ng¹ch cho phÐp nhËp khÈu còng nh­ c«ng bè mäi thay ®æi liªn quan. - Khi kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®­îc tæng h¹n ng¹ch, c¸c h¹n chÕ vÒ sè l­îng cã thÓ ®­îc ¸p dông b»ng giÊy phÐp nhËp khÈu kh«ng h¹n ng¹ch ®Ó thay thÕ. - Khi h¹n ng¹ch ®­îc ph©n bæ gi÷a c¸c n­íc xuÊt khÈu, n­íc ¸p dông h¹n ng¹ch cã thÓ tho¶ thuËn víi c¸c n­íc cã quyÒn lîi ®¸ng kÓ trong viÖc c¸c s¶n phÈm ®ã vÒ møc ph©n bæ. 1.2.4.3. CÊp phÐp nhËp khÈu C¸c thñ tôc cÊp phÐp nhËp khÈu quèc gia cã thÓ t¸c ®éng kh«ng cã lîi ®Õn qu¸ tr×nh nhËp khÈu, ®Æc biÖt nÕu nh÷ng thñ tôc ®ã kh«ng minh b¹ch hoÆc g©y chËm trÔ kh«ng cÇn thiÕt trong viÖc cÊp phÐp. HiÖp ®Þnh vÒ thñ tôc cÊp phÐp nhËp khÈu (Agreement on Import Licensing Procedures - HiÖp ®Þnh ILP) ®Ò ra nh÷ng nguyªn t¾c vµ quy t¾c cô thÓ ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng qu¸ tr×nh th­¬ng m¹i quèc tÕ kh«ng bÞ c¶n trë do viÖc ¸p dông nh÷ng thñ tôc cÊp phÐp nhËp khÈu kh«ng thÝch hîp vµ nh÷ng thñ tôc ®ã ph¶i ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch c«ng b»ng vµ hîp lý. §Ó bu«n b¸n thuËn lîi, quan ®iÓm c¬ b¶n cña GATT quy ®Þnh lµ nh÷ng ®ßi hái vÒ thñ tôc vµ lËp chøng tõ xuÊt nhËp khÈu cÇn duy tr× ë møc tèi thiÓu. Tuy nhiªn, GATT thõa nhËn r»ng th­êng víi nh÷ng lý do kh¸c nhau, c¸c n­íc yªu cÇu c¸c nhµ nhËp khÈu ph¶i cã giÊy phÐp nhËp khÈu. ChÕ ®é cÊp phÐp nh­ vËy cã thÓ ®­îc ¸p dông ®Ó qu¶n lý vÒ h¹n chÕ ®Þnh l­îng, trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt nhÊt ®Þnh cho phÐp c¸c n­íc thµnh viªn ¸p dông nh÷ng h¹n chÕ Êy. Còng cã thÓ ®­îc sö dông chÕ ®é nµy ®Ó gi¸m s¸t thèng kª th­¬ng m¹i hoÆc gi¸ c¶ cña mét sè hµng ho¸ nhÊt ®Þnh. §iÒu 1 HiÖp ®Þnh ILP ®Ò ra nh÷ng quy t¾c cho viÖc ¸p dông vµ thi hµnh c¸c thñ tôc nhµ n­íc vÒ cÊp phÐp nhËp khÈu. HiÖp ®Þnh ®Þnh nghÜa “viÖc cÊp phÐp nhËp khÈu” lµ “c¸c thñ tôc hµnh chÝnh … yªu cÇu xuÊt tr×nh ®¬n xin cÊp … cho c¬ quan qu¶n lý liªn quan, lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho viÖc nhËp khÈu… hµng ho¸”. HiÖp ®Þnh ILP b¾t buéc c¸c n­íc thµnh viªn c«ng bè tÊt c¶ quy ®Þnh vÒ thñ tôc cÊp phÐp nhËp khÈu, ®Ó c¸c nhµ nhËp khÈu, xuÊt khÈu vµ chÝnh phñ cña hä hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ: t­ c¸ch cña nh÷ng c¸ nh©n, c¸c c«ng ty vµ c¸c tæ chøc lµm ®¬n xin cÊp; c¬ quan qu¶n lý hµnh chÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm cÊp giÊy phÐp; vµ nh÷ng s¶n phÈm cÇn cã giÊy phÐp. HiÖp ®Þnh ph©n ®Þnh giÊy phÐp nhËp khÈu thµnh hai lo¹i: lo¹i giÊy phÐp tù ®éng vµ lo¹i giÊy phÐp kh«ng tù ®éng. Cô thÓ: CÊp phÐp nhËp khÈu tù ®éng (mÆc nhiªn): Theo chÕ ®é nµy, c¸c c¬ quan hµnh chÝnh cã thÈm quyÒn cÊp phÐp mét c¸ch tù ®éng mµ kh«ng ®­îc tuú ý quyÕt ®Þnh vµ “giÊy phÐp ®­îc cÊp trong tÊt c¶ c¸c tr­êng hîp”. HiÖp ®Þnh yªu cÇu viÖc chÊp thuËn hoÆc cÊp phÐp lËp tøc ngay khi chÊp nhËn ®¬n vµ “chØ trong thêi h¹n tèi ®a lµ 10 ngµy lµm viÖc” bÊt luËn trong tr­êng hîp nµo (§iÒu 2 HiÖp ®Þnh ILP). CÊp phÐp nhËp khÈu kh«ng tù ®éng (cã ®iÒu kiÖn): ChÕ ®é cÊp phÐp cã ®iÒu kiÖn ®­îc sö dông cho môc ®Ých chñ yÕu cña chÝnh phñ lµ h¹n chÕ nhËp khÈu. ChÝnh phñ cã thÓ thùc hiÖn ®iÒu nµy b»ng c¸ch th«ng b¸o h¹n ng¹ch hoÆc giíi h¹n ®Þnh l­îng ¸p dông ®èi víi hµng ho¸ h¹n chÕ. HiÖp ®Þnh ®ßi hái giÊy phÐp nhËp khÈu ph¶i ®­îc cÊp trong vßng 30 ngµy kÓ tõ lóc nhËn ®¬n, thñ tôc n¬i cÊp phÐp quy ®Þnh r»ng giÊy phÐp ®­îc cÊp trªn c¬ së “®Õn tr­íc gi¶i quyÕt tr­íc”. Tr­êng hîp trong vßng 60 ngµy tÝnh tõ ngµy ngõng nhËn ®¬n xin cÊp phÐp th× giÊy phÐp ®­îc cÊp trªn c¬ së “®­îc xem xÐt ®ång thêi” (§iÒu 3 HiÖp ®Þnh ILP). 1.2.4.4. C¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞch ®éng thùc vËt ThuËt ng÷ “Quy ®Þnh kiÓm dÞch ®éng vËt” chØ c¸c quy ®Þnh cã môc tiªu c¬ b¶n nh»m ®¶m b¶o an toµn thùc phÈm, ng¨n chÆn c¸c bÖnh tËt l©y truyÒn qua ®éng vËt kh«ng cho phÐp nhËp khÈu vµo mét quèc gia. Cßn “Quy ®Þnh kiÓm dÞch thùc vËt” lµ c¸c quy ®Þnh nh»m ng¨n chÆn nh÷ng c¨n bÖnh l©y truyÒn qua thùc vËt. Theo Phô lôc A cña HiÖp ®Þnh vÒ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞnh ®éng thùc vËt (Agreement on the Application of Sanitary and Phytosanitary Measures - HiÖp ®Þnh SPS), c¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞch ®éng thùc vËt ®­îc c¸c n­íc ¸p dông ®Ó b¶o vÖ: (i) cuéc sèng cña con ng­êi hoÆc vËt nu«i khái rñi ro do l­¬ng thùc g©y ra do viÖc sö dông chÊt phô gia, chÊt g©y « nhiÔm, ®éc tè hoÆc c¸c tæ chøc g©y bÖnh (vµ do ®ã ®¶m b¶o ®­îc an toµn thùc phÈm); (ii) søc khoÎ con ng­êi khái c¸c bÖnh l©y nhiÔm tõ vËt nu«i hoÆc c©y trång; (iii) vËt nu«i vµ c©y trång khái c¸c lo¹i s©u vµ dÞch bÖnh. Quy ®Þnh vÒ viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞch ®­îc nªu trong HiÖp ®Þnh SPS yªu cÇu c¸c quèc gia thµnh viªn ph¶i: (i) H­íng dÉn x©y dùng c¸c biÖn ph¸p SPS c¨n cø vµo c¸c tiªu chuÈn chØ dÉn vµ khuyÕn nghÞ quèc tÕ ®­îc c¸c tæ chøc sau x©y dùng: Uû ban dinh d­ìng Codex; V¨n phßng quèc tÕ vÒ bÖnh dÞch ®éng thùc vËt; C¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc cã liªn quan, ho¹t ®éng trong khu«n khæ C«ng ­íc B¶o vÖ Thùc vËt quèc tÕ; hoÆc BÊt kú tæ chøc quèc tÕ nµo kh¸c do Uû ban vÒ SPS cña WTO uû quyÒn (Lêi tùa HiÖp ®Þnh SPS); (ii) Tham gia ®Çy ®ñ vµo ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc quèc tÕ nªu trªn nh»m thóc ®Èy viÖc hµi hoµ c¸c biÖn ph¸p SPS trªn b×nh diÖn quèc tÕ (§iÒu 3.4 HiÖp ®Þnh SPS); (iii) T¹o c¬ héi cho c¸c bªn liªn quan ë c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c gãp ý cho dù th¶o c¸c tiªu chuÈn nÕu c¸c tiªu chuÈn ®ã kh«ng cã c¬ së lµ c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ, hoÆc ®i chÖch khái c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ hoÆc khi kh«ng cã tiªu chuÈn quèc tÕ liªn quan (§iÒu 5 HiÖp ®Þnh SPS); (iv) ChÊp nhËn c¸c biÖn ph¸p SPS cña n­íc xuÊt khÈu nÕu c¸c biÖn ph¸p ®ã ®¹t cïng møc ®é b¶o vÖ SPS vµ tham gia, khi cã thÓ, vµo c¸c th¶o thuËn thõa nhËn lÉn nhau vÒ tÝnh t­¬ng ®­¬ng cña c¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞch ®éng thùc vËt cô thÓ (§iÒu 4 HiÖp ®Þnh SPS). HiÖp ®Þnh SPS yªu cÇu c¸c n­íc thµnh viªn: (1) “§¶m b¶o biÖn ph¸p kiÓm dÞch ®éng thùc vËt cña c¸c n­íc thµnh viªn phï hîp víi c¸c ®Æc ®iÓm kiÓm dÞch ®éng thùc vËt cña mét vïng - hoÆc trong c¶ n­íc, hoÆc mét vïng trong mét n­íc, hoÆc c¸c vïng cña mét vµi n­íc - tõ ®ã s¶n xuÊt ra s¶n phÈm hoÆc lµ n¬i s¶n phÈm sÏ ®­îc xuÊt ®Õn” (§iÒu 6.1). C¸c ®Æc ®iÓm nµy ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh, c¨n cø vµo møc ®é phæ biÕn cña nh÷ng bÖnh dÞch vµ s©u bÖnh cô thÓ; vµ; (2) Kh«ng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p SPS g©y ph©n biÖt ®èi xö v« c¨n cø hoÆc tuú tiÖn gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn hoÆc khu vùc nÕu nh­ cã c¸c ®iÒu kiÖn t­¬ng ®ång ¸p ®Æt hoÆc t¹o ra nh÷ng h¹n chÕ tr¸ h×nh ®èi víi th­¬ng m¹i quèc tÕ (§iÒu 2.3). Tuy nhiªn cÇn l­u ý r»ng nh÷ng linh ho¹t trong viÖc cho phÐp kh«ng ¸p dông nguyªn t¾c MFN chØ ®­îc thùc hiÖn ®èi víi c¸c biÖn ph¸p SPS cã môc ®Ých ng¨n ngõa viÖc x©m nhËp cña c¸c lo¹i dÞch vµ s©u bÖnh g©y ra bëi ®éng thùc vËt vµo n­íc thµnh viªn. C¸c biÖn ph¸p SPS nh»m ®¶m b¶o an toµn thùc phÈm (vÝ dô nh­ c¸c quy ®Þnh vÒ chÊt phô gia, sù nhiÔm bÈn hoÆc møc ®é chÊt kh«ng ph©n huû cho phÐp) ph¶i ®­îc ¸p dông trªn c¬ së MFN. 1.2.4.5. Hµng rµo kü thuËt trong th­¬ng m¹i §Ó t×m hiÓu vÊn ®Ò thuéc vÒ kü thuËt nµy, tr­íc hÕt chóng ta cÇn ph¶i hiÓu râ c¸c kh¸i niÖm vÒ c¸c quy ®Þnh kü thuËt, tiªu chuÈn kü thuËt vµ ®¸nh gi¸ sù phï hîp cña c¸c tiªu chuÈn quy ®Þnh ®ã, cô thÓ: (1) C¸c quy ®Þnh kü thuËt vµ tiªu chuÈn kü thuËt C¸c quy ®Þnh quèc tÕ ¸p dông cho c¸c tiªu chuÈn s¶n phÈm ®­îc sö dông trong th­¬ng m¹i hµng ho¸ vµ c¸c thñ tôc sö dông cho viÖc ®¸nh gi¸ sù phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn ®ã ®­îc quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh vÒ Hµng rµo kü thuËt trong th­¬ng m¹i (Agreement on Technical Barriers to Trade - HiÖp ®Þnh TBT). HiÖp ®Þnh ®· sö dông thuËt ng÷ “quy ®Þnh kü thuËt ®Ó chØ c¸c tiªu chuÈn mµ viÖc tu©n thñ lµ b¾t buéc. Cßn thuËt ng÷ “tiªu chuÈn kü thuËt” th× ®­îc sö dông ®Ó dïng cho c¸c tiªu chuÈn kh«ng b¾t buéc (tiªu chuÈn tù nguyÖn) (Phô lôc 1 - HiÖp ®Þnh TBT). C¶ hai thuËt ng÷ ®ã bao hµm: (i) C¸c ®Æc tÝnh cña s¶n phÈm bao gåm c¶ nh÷ng ®Æc tÝnh liªn quan ®Õn chÊt l­îng; (ii) Quy tr×nh vµ c¸c ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt (PPMs) cã ¶nh h­ëng ®Õn ®Æc tÝnh cña s¶n phÈm; (iii) ThuËt ng÷ vµ ký hiÖu; vµ (iv) C¸c yªu cÇu vÒ ®ãng gãi vµ ghi nh·n m¸c ®­îc ¸p dông cho c¸c s¶n phÈm. (2) §¸nh gi¸ sù phï hîp HiÖp ®Þnh TBT ®Þnh nghÜa c¸c thñ tôc ®¸nh gi¸ tÝnh phï hîp lµ “bÊt kú mét thñ tôc nµo ®­îc ¸p dông trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Ó x¸c ®Þnh r»ng c¸c yªu cÇu liªn quan trong c¸c quy ®Þnh kü thuËt hay c¸c tiªu chuÈn ®­îc thùc hiÖn hay kh«ng”. ViÖc ®¸nh gi¸ sù phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn b»ng c¸ch mêi c¬ quan trung gian thø ba thùc hiÖn theo c¸ch thøc sau: kiÓm nghiÖm s¶n phÈm, chøng nhËn s¶n phÈm sau khi gi¸m ®Þnh, ®¸nh gi¸ hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng vµ c¸c thñ tôc c«ng nhËn n¨ng lùc: - KiÓm nghiÖm s¶n phÈm: Tæ chøc quèc tÕ vÒ tiªu chuÈn ho¸ (ISO) ®Þnh nghÜa mét phÐp kiÓm nghiÖm, trong khu«n khæ ®¸nh gi¸ tÝnh phï hîp, lµ “Mét thao t¸c kü thuËt bao gåm viÖc x¸c ®Þnh mét hay nhiÒu ®Æc ®iÓm cña mét s¶n phÈm, mét c«ng ®o¹n hay dÞch vô nhÊt ®Þnh theo mét quy tr×nh quy ®Þnh”. - Chøng nhËn s¶n phÈm sau khi gi¸m ®Þnh: ISO ®Þnh nghÜa chøng nhËn lµ mét “thñ tôc do mét bªn thø ba ®­a ra ®¶m b¶o b»ng v¨n b¶n lµ mét s¶n phÈm, qu¸ tr×nh hay dÞch vô phï hîp víi c¸c yªu cÇu quy ®Þnh”. - §¸nh gi¸ hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng: lµ viÖc ®¸nh gi¸ hÖ thèng ®¶m b¶o chÊt l­îng do mét bªn thø ba thùc hiÖn nh»m ®¶m b¶o víi ng­êi mua lµ nhµ s¶n xuÊt cã hÖ thèng hiÖu qu¶ vµ æn ®Þnh ®Ó cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt s¶n phÈm cã chÊt l­îng vµ æn ®Þnh. §ã lµ mét c«ng cô qu¶n lý s¶n xuÊt ®Ó kiÓm ®Þnh vµ gi¸m s¸t c¸c biÕn ®æi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ dÉn tíi nh÷ng khiÕm khuyÕt cña s¶n phÈm. HÖ thèng ®¶m b¶o chÊt l­îng ®­îc biÕt ®Õn tèt nhÊt lµ c¸c bé tiªu chuÈn ISO 9000. - C¸c thñ tôc chøng nhËn n¨ng lùc: Ngµnh s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng ®Òu tin t­ëng vµo c¸c hÖ thèng ®¶m b¶o phï hîp chÊt l­îng nÕu n¨ng lùc cña phßng kiÓm nghiÖm, c¸c ®¬n vÞ chøng nhËn s¶n phÈm hay c¬ quan ®¨ng ký ®¶m b¶o chÊt l­îng ®­îc mét c¬ quan kü thuËt ®éc lËp chøng nhËn. Thñ tôc do c¸c c¬ quan kü thuËt ®éc lËp nh­ vËy tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ vµ c«ng nhËn chÝnh thøc n¨ng lùc chuyªn m«n cña c¸c c¬ quan ®¸nh gi¸ sù phï hîp ®· ®Ò cËp ë trªn ®­îc coi lµ “c¸c thñ tôc chøng nhËn n¨ng lùc”. Nh÷ng ®¬n vÞ chøng nhËn nh×n chung lµ c¸c c¬ quan chuyªn m«n hay c¸c hiÖp héi cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp t­ nh©n. Tuy nhiªn, t¹i mét sè n­íc, quyÒn chøng nhËn lµ thuéc mét c¬ quan tiªu chuÈn ho¸ quèc gia hay mét ®¬n vÞ ®éc lËp cïng hîp t¸c cÊp. §iÒu 2.1 HiÖp ®Þnh TBT ®­a ra mét sè nguyªn t¾c vµ quy t¾c, theo ®ã yªu cÇu c¸c c¬ quan qu¶n lý ®¶m b¶o lµ nh÷ng tiªu chuÈn vµ quy ®Þnh kü thuËt gåm c¸c yªu cÇu bao b×, ký m· hiÖu vµ d¸n nh·n, vµ c¸c thñ tôc ®­îc tiÕn hµnh ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh phï hîp víi c¸c quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn ®ã ®­îc ¸p dông sao cho kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu theo xuÊt xø (nguyªn t¾c MFN), kh«ng dµnh cho c¸c s¶n phÈm c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu ®èi xö kÐm ­u ®·i h¬n c¸c s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc (nguyªn t¾c NT). §ång thêi, §iÒu 2.2 quy ®Þnh r»ng c¸c tiªu chuÈn b¾t buéc ®èi víi c¸c s¶n phÈm cÇn ph¶i ®­îc c¸c n­íc ¸p dông sao cho kh«ng t¹o ra c¸c c¶n trë kh«ng cÇn thiÕt cho th­¬ng m¹i quèc tÕ. H¬n thÕ n÷a, c¸c tiªu chuÈn b¾t buéc nµy ph¶i ®­îc dùa trªn c¸c th«ng tin vµ chøng cí khoa häc. HiÖp ®Þnh cho r»ng môc ®Ých nµy cã thÓ ®¹t ®­îc nÕu c¸c n­íc ¸p dông, khi cã thÓ vµ thÝch hîp, c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ trong qu¸ tr×nh x©y dùng c¸c quy ®Þnh kü thuËt cña hä hay trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c tiªu chuÈn quèc gia tù nguyÖn. HiÖp ®Þnh (§iÒu 2.5 vµ 2.6) kªu gäi c¸c n­íc thµnh viªn sö dông nh÷ng chØ dÉn vµ khuyÕn nghÞ do c¸c tæ chøc tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ x©y dùng nªn nh­ mét c¬ së cho c¸c thñ tôc ®¸nh gi¸ sù phï hîp cña c¸c n­íc. 1.2.5. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ c¸c lÜnh vùc cô thÓ kh¸c cña WTO 1.2.5.1. §Þnh gi¸ h¶i quan §iÒu 1 HiÖp ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ h¶i quan cña WTO (Customs Value Agreement - HiÖp ®Þnh CVA) quy ®Þnh “trÞ gi¸ thuÕ quan cña hµng nhËp khÈu ph¶i lµ trÞ gi¸ giao dÞch, tøc lµ gi¸ thùc tÕ ®· thanh to¸n hoÆc ph¶i thanh to¸n cho hµng ho¸ ®­îc b¸n tõ n­íc xuÊt khÈu sang n­íc nhËp khÈu” (vÝ dô: gi¸ ho¸ ®¬n). TrÞ gi¸ giao dÞch nµy cã thÓ ®­îc ®iÒu chØnh, khi cÇn thiÕt, bao gåm mét sè kho¶n thanh to¸n mµ ng­êi mua ph¶i tr¶ nh­ chi phÝ bao b× ®ãng gãi vµ container, gi¸ trÞ hµng ho¸ hoÆc dÞch vô hç trî, phÝ b¶n quyÒn vµ xin phÐp sö dông b»ng s¸ng chÕ. C¸c quy t¾c nµy còng quy ®Þnh sÏ kh«ng ®­a vµo trÞ gi¸ tÝnh thuÕ tiÒn hoa hång mua hµng hoÆc chiÕt khÊu ®Æc biÖt dµnh cho ®¹i lý ®éc quyÒn (§iÒu 8 HiÖp ®Þnh CVA). Tuy nhiªn, h¶i quan cã quyÒn kh«ng c«ng nhËn trÞ gi¸ giao dÞch nÕu hä cã lý do ®Ó nghi ngê tÝnh ch©n thùc vµ tÝnh chÝnh x¸c cña trÞ gi¸ mµ ng­êi nhËp khÈu kª khai hoÆc cña hå s¬ mµ ng­êi nhËp khÈu xuÊt tr×nh. §Ó b¶o vÖ lîi Ých cña ng­êi nhËp khÈu trong nh÷ng tr­êng hîp nh­ vËy, h¶i quan ph¶i cho ng­êi nhËp khÈu c¬ héi biÖn minh gi¸ cña hä. NÕu h¶i quan kh«ng chÊp nhËn sù biÖn minh cña ng­êi nhËp khÈu th× buéc ph¶i ®­a ra nh÷ng lý lÏ b»ng v¨n b¶n gi¶i thÝch viÖc h¶i quan kh«ng chÊp nhËn trÞ gi¸ giao dÞch mµ ng­êi nhËp khÈu ®· kª khai. Khi trÞ gi¸ giao dÞch kh«ng ®­îc h¶i quan chÊp nhËn, HiÖp ®Þnh CVA ®­a ra bèn tiªu chuÈn ®Þnh gi¸ h¶i quan kh¸c. HiÖp ®Þnh cßn nhÊn m¹nh r»ng c¸c tiªu chuÈn nµy cÇn ph¶i ®­îc ¸p dông theo thø tù nªu ra trong v¨n b¶n HiÖp ®Þnh nµy vµ chØ khi h¶i quan thÊy r»ng tiªu chuÈn thø nhÊt kh«ng thÓ ¸p dông ®­îc th× míi ¸p dông lÇn l­ît c¸c tiªu chuÈn tiÕp theo, cô thÓ: (1) TrÞ gi¸ giao dÞch cña c¸c hµng ho¸ gièng hÖt: Khi trÞ gi¸ hµng ho¸ kh«ng thÓ x¸c ®Þnh trªn c¬ së trÞ gi¸ giao dÞch, nã cÇn ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së trÞ gi¸ giao dÞch ®· ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc ®ã cña mét lo¹i hµng ho¸ gièng hÖt nh­ vËy (§iÒu 2 HiÖp ®Þnh CVA). (2) TrÞ gi¸ giao dÞch cña hµng ho¸ t­¬ng tù: Khi kh«ng thÓ x¸c ®Þnh trÞ gi¸ hµng ho¸ trªn c¬ së ph­¬ng ph¸p nãi trªn, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh trÞ gi¸ trªn c¬ së trÞ gi¸ giao dÞch cña lo¹i hµng t­¬ng tù (§iÒu 3 HiÖp ®Þnh CVA). (3) TrÞ gi¸ khÊu trõ: TrÞ gi¸ khÊu trõ ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ®¬n gi¸ b¸n trªn thÞ tr­êng néi ®Þa cña hµng nhËp khÈu ®ang cÇn x¸c ®Þnh trÞ gi¸ hoÆc cña lo¹i hµng ho¸ gièng hÖt hoÆc t­¬ng tù sau khi ®· trõ ®i c¸c nh­ lîi nhuËn, thuÕ nhËp khÈu, thuÕ kh¸c, phÝ vËn t¶i, b¶o hiÓm vµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh kh¸c trong l·nh thæ n­íc nhËp khÈu (§iÒu 5 HiÖp ®Þnh CVA). (4) TrÞ gi¸ tÝnh to¸n: TrÞ gi¸ tÝnh to¸n ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch céng thªm vµo gi¸ thµnh mÆt hµng ®ang ®­îc ®Þnh gi¸ “mét kho¶n lîi nhuËn vµ c¸c chi phÝ chung t­¬ng ®­¬ng víi kho¶n lîi nhuËn vµ chi phÝ chung th­êng tÝnh trong gi¸ b¸n cña c¸c mÆt hµng cïng lo¹i víi hµng cÇn x¸c ®Þnh trÞ gi¸ ®­îc s¶n xuÊt bëi nhµ s¶n xuÊt ë n­íc xuÊt khÈu víi môc ®Ých xuÊt khÈu sang n­íc nhËp khÈu” (§iÒu 6 HiÖp ®Þnh CVA). Khi x¸c ®Þnh trÞ gi¸ trªn c¬ së nh÷ng ph­¬ng ph¸p nµy, h¶i quan ph¶i tham kh¶o vµ l­u t©m ®Õn ý kiÕn cña ng­êi nhËp khÈu. 1.2.5.2. Gi¸m ®Þnh tr­íc khi göi hµng ViÖc gi¸m ®Þnh trùc tiÕp hµng ho¸ lµ mét phÇn quan träng träng ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Nã b¶o ®¶m gi¸ mµ ng­êi xuÊt khÈu ®­a ra trong ho¸ ®¬n ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ thùc cña hµng ho¸ vµ kh«ng cã sù khai v­ît hoÆc khai thÊp ®i gi¸ ho¸ ®¬n. ViÖc gi¸m ®Þnh nh­ vËy ®¶m b¶o cho ng­êi nhËp khÈu r»ng hµng ho¸ mµ hä ®Æt hµng ®¸p øng ®óng c¸c tiªu chuÈn kü thuËt vµ chÊt l­îng nªu trong hîp ®ång, do ®ã sÏ gãp phÇn lµm gi¶m tranh chÊp sau khi hµng ho¸ ®· ®Õn ®Ých. ViÖc gi¸m ®Þnh nµy còng gãp phÇn tr¸nh ®­îc viÖc nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ ®­îc coi lµ cã h¹i cho søc khoÎ do ®ã kh«ng ®­îc phÐp b¸n ë l·nh thæ nhËp khÈu (vÝ dô: ho¸ chÊt vµ d­îc phÈm bÞ cÊm, c¸c s¶n phÈm thùc phÈm kh«ng ®¹t tiªu chuÈn). HiÖp ®Þnh vÒ Gi¸m ®Þnh tr­íc khi göi hµng (Ageement on Preshipment Inspection - HiÖp ®Þnh PSI) thõa nhËn r»ng mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn sö dông dÞch vô PSI, vµ cho phÐp hä sö dông dÞch vô nµy cho tíi khi nµo “viÖc gi¸m ®Þnh sè l­îng, chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ cña hµng ho¸ nhËp khÈu cßn cÇn thiÕt” (Lêi më ®Çu HiÖp ®Þnh). Môc tiªu c¬ b¶n cña HiÖp ®Þnh lµ ®­a ra mét tËp hîp c¸c nguyªn t¾c vµ quy t¾c mµ c¸c n­íc sö dông dÞch vô PSI vµ c¸c n­íc xuÊt khÈu ph¶i tu©n theo nh»m ®¶m b¶o ho¹t ®éng cña ._.iÖp ®Þnh SPS. Do ®ã, chóng ta cÇn ban hµnh NghÞ ®Þnh cña chÝnh phñ ®Ó quy ®Þnh tæng thÓ c¸c néi dung liªn quan ®Õn c¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞch ®éng thùc vËt ®Ó b¶o vÖ søc khoÎ con ng­êi, ®éng thùc vËt vµ m«i tr­êng. VÒ quy ®Þnh kiÓm tra, thanh tra vµ thñ tôc chÊp thuËn trong §iÒu 10 HiÖp ®Þnh SPS cña WTO, chóng ta còng ®· cã quy ®Þnh trong Ph¸p lÖnh VÖ sinh an toµn thùc phÈm, Ph¸p lÖnh ChÊt l­îng hµng ho¸, Ph¸p lÖnh Thó y vµ mét sè v¨n b¶n kh¸c. VÒ c¬ b¶n c¸c v¨n b¶n trªn thèng nhÊt víi quy ®Þnh cña WTO nh­ng ch­a ®ñ cô thÓ nh­ yªu cÇu cña WTO. Do ®ã, cÇn ban hµnh NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh Ph¸p lÖnh ChÊt l­îng hµng ho¸, NghÞ ®Þnh thi hµnh Ph¸p lÖnh VÖ sinh an toµn thùc phÈm vµ ban hµnh míi Ph¸p lÖnh Tiªu chuÈn hãa. 3.2.4.5. VÒ hµng rµo kü thuËt trong th­¬ng m¹i VÒ phÝa hµng rµo kü thuËt cña ViÖt Nam ®èi víi hµng nhËp khÈu, cÇn chøng minh sù cÇn thiÕt cña c¸c tiªu chuÈn kü thuËt ®ã. HÖ thèng kiÓm dÞch ®éng, thùc vËt ph¶i ®­îc phæ biÕn th«ng tin vµ ®¶m b¶o ¸p dông mét c¸ch mÝnh b¹ch vµ nhanh chãng. ViÖt Nam cßn ph¶i cung cÊp th«ng tin vÒ hµi hoµ c¸c tiªu chuÈn cña m×nh víi c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ t­¬ng øng. ë khÝa c¹nh ph¸p lý, Nh×n chung, c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc ta vÒ tiªu chuÈn hµng ho¸ trong n­íc vµ nhËp khÈu lµ ®¶m b¶o chÕ ®é ®èi xö quèc gia theo quy ®Þnh cña WTO. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i sím kh¾c phôc mét sè quy ®Þnh ch­a phï hîp sau ®©y: (i) Thñ tôc ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu cã yªu cÇu vÒ kü thuËt hiÖn nay lµ cßn h¬i chÆt; cÇn ph¶i söa ®æi cho thuËn lîi h¬n theo h­íng ¸p dông c¬ chÕ tiÒn ®¨ng - hËu kiÓm; (ii) Sè mÆt hµng nhËp khÈu hiÖn nay chÞu sù kiÓm tra Nhµ n­íc vÒ chÊt l­îng nhiÒu h¬n rÊt nhiÒu so víi hµng néi ®Þa tr­íc khi ®­a vµo l­u th«ng (cã thÓ xem Danh môc hµng hãa xuÊt nhËp khÈu ph¶i kiÓm tra Nhµ n­íc vÒ chÊt l­îng n¨m 2000 theo QuyÕt ®Þnh sè 117/2000/Q§-BKHCNMT ngµy 26/01/2000). Néi dung cña Ph¸p lÖnh ChÊt l­îng hµng ho¸ míi ban hµnh ®· ®¶m b¶o sù ®èi xö b×nh ®¼ng gi÷a hµng nhËp khÈu vµ hµng néi ®Þa. ChÝnh phñ cÇn sím ban hµnh NghÞ ®Þnh h­íng dÉn Ph¸p lÖnh nµy, Bé Khoa häc C«ng nghÖ cÇn sím ban hµnh c¸c Th«ng t­ kÌm theo víi néi dung lµm sao ®Ó ®¶m b¶o chÕ ®é ®èi xö quèc gia ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu. Cô thÓ lµ c¸c chÕ ®é kiÓm tra (thñ tôc, tiªu chÝ v.v…) ®Òu ®­îc ¸p dông chung cho mäi hµng ho¸, kh«ng ph©n biÖt hµng nhËp khÈu hay hµng néi ®Þa. Chóng ta còng cÇn ban hµnh míi Ph¸p lÖnh Tiªu chuÈn ho¸ vµ NghÞ ®Þnh h­íng dÉn thi hµnh Ph¸p lÖnh nµy quy ®Þnh nguyªn t¾c vµ c¬ chÕ ®èi xö quèc gia trong viÖc ban hµnh, ¸p dông quy ®Þnh kü thuËt ®èi víi hµng nhËp khÈu ®Ó b¶o ®¶m r»ng viÖc so¹n th¶o, ban hµnh, duy tr× c¸c quy ®Þnh kü thuËt mét mÆt kh«ng t¹o ra nh÷ng trë ng¹i kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi th­¬ng m¹i quèc tÕ nh­ng mÆt kh¸c vÉn tËn dông ®­îc nh÷ng tr­êng hîp ngo¹i lÖ mµ HiÖp ®Þnh vÒ Hµng rµo kü thuËt trong th­¬ng m¹i (TBT) cña WTO cho phÐp ®Ó b¶o vÖ an ninh quèc gia, m«i tr­êng, søc khoÎ céng ®ång… 3.2.5. Hoµn thiÖn nh÷ng quy ®Þnh vÒ c¸c lÜnh vùc cô thÓ kh¸c 3.2.5.1. VÒ ®Þnh gi¸ h¶i quan VÒ mÆt h×nh thøc vµ thñ tôc th× ViÖt Nam míi chØ ¸p dông NghÞ ®Þnh 60/2002/N§-CP ngµy 6/6/2002 vÒ viÖc x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu theo nguyªn t¾c cña HiÖp ®Þnh trÞ gi¸ h¶i quan (CVA) cña WTO ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu theo hîp ®ång th­¬ng m¹i thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh CEPT tõ 1/7/2002 mÆc dï cã quy ®Þnh cña §iÒu 1.2 NghÞ ®Þnh 60/2002/N§-CP. Do ®ã, ®Ò xuÊt söa ®æi NghÞ ®Þnh 60/2002/N§-CP b­íc 1 ®Ó huû bá quy ®Þnh h¹n chÕ viÖc thùc hiÖn NghÞ ®Þnh chØ ®èi víi hµng ho¸ thuéc Ch­¬ng tr×nh CEPT vµ cho phÐp ¸p dông NghÞ ®Þnh nµy ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu cã xuÊt xø tõ c¸c n­íc cã cam kÕt thùc hiÖn. §ång thêi, trong lÇn söa ®æi b­íc 1 nµy, b·i bá viÖc chØ ¸p dông NghÞ ®Þnh 60/2002/N§-CP ®èi víi ®iÒu kiÖn lµ hµng nhËp khÈu theo hîp ®ång th­¬ng m¹i v× HiÖp ®Þnh CVA cña WTO kh«ng cã quy ®Þnh nµy vµ b¶n th©n c¸c quy ®Þnh hîp ®ång cña ViÖt Nam còng g©y phøc t¹p vµ khã kh¨n cho viÖc ¸p dông NghÞ ®Þnh. H¬n n÷a, lÇn söa ®æi b­íc 1 còng cÇn tÝnh ®Õn viÖc söa ®æi §iÒu 17 NghÞ ®Þnh 60/2002/N§-CP cho phï hîp víi kÕt qu¶ ®µm ph¸n gia nhËp WTO (HiÖp ®Þnh CVA kh«ng cho phÐp b¶o l­u nÕu kh«ng cã sù ®ång ý cña WTO). TiÕn hµnh söa ®æi b­íc 2: ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 60/2002/N§-CP chung cho hµng ho¸ nhËp khÈu khi gia nhËp WTO v× vµo thêi ®iÓm ®ã th× ViÖt Nam sÏ ph¶i ¸p dông viÖc tÝnh thuÕ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu theo nguyªn t¾c cña HiÖp ®Þnh TrÞ gi¸ h¶i quan (CVA) ®èi víi hÇu hÕt c¸c n­íc cã quan hÖ th­¬ng m¹i víi chóng ta. ViÖc duy tr× mét c¬ chÕ trÞ gi¸ h¶i quan thèng nhÊt còng b¶o ®¶m hiÖu qu¶ cho viÖc qu¶n lý vµ thùc thi. VÒ néi dung NghÞ ®Þnh 60/2002/N§-CP, §iÒu 7.4 cÇn ®­îc söa ®æi cho phï hîp víi §iÒu 5.2 HiÖp ®Þnh CVA cña WTO ë 2 ®iÓm: (i) cÇn söa ®æi ®Ó quy ®Þnh viÖc ¸p dông trÞ gi¸ ®èi víi hµng nhËp khÈu sau khi ®· qua gia c«ng hay chÕ biÕn chØ nÕu ®¸p øng 2 ®iÒu kiÖn lµ khi kh«ng cã hµng ho¸ nhËp khÈu ®ang ®­îc tÝnh trÞ gi¸ hay hµng nhËp khÈu gièng hÖt hoÆc t­¬ng tù ®­îc b¸n t¹i ViÖt Nam, vµ khi ng­êi nhËp khÈu yªu cÇu; (ii) söa ®æi ®Ó cã thÓ ¸p dông chó thÝch cho §iÒu 5.2 HiÖp ®Þnh CVA, cÇn xem xÐt theo tõng tr­êng hîp cô thÓ thay v× ®­a thµnh nguyªn t¾c chung kh«ng ¸p dông ®èi víi hµng ho¸ gia c«ng, chÕ biÕn mµ bÞ mÊt ®i thuéc tÝnh. Söa ®æi §iÒu 23, 25 LuËt H¶i quan vµ §iÒu 12 NghÞ ®Þnh 60/2002/N§-CP cho phï hîp víi §iÒu 13 HiÖp ®Þnh CVA ®Ó kh¼ng ®Þnh quyÒn cña ng­êi khai h¶i quan khi cã b¶o l·nh hay ®Æt cäc ®ñ ®Ó nép tiÒn thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c ®­îc lÊy hµng ho¸ ra khái h¶i quan (th«ng quan) nÕu cã sù tr× ho·n trong viÖc ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng vÒ trÞ gi¸ h¶i quan. Trong thùc tiÔn th­¬ng m¹i quèc tÕ, c¸c n­íc th­êng ¸p dông viÖc tÝnh thuÕ theo gi¸, theo sè l­îng hoÆc kÕt hîp c¶ hai. BiÓu thuÕ nhËp khÈu cña ta chØ ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ theo gi¸. ViÖt Nam còng nªn ¸p dông thªm c¸ch tÝnh thuÕ theo l­îng nhËp khÈu hoÆc hçn hîp c¶ hai ®èi víi mÆt hµng nhËp khÈu thÝch hîp nh»m æn ®Þnh thu cho ng©n s¸ch mµ vÉn tho¶ m·n quy ®Þnh cña WTO. Tr­íc m¾t, ViÖt Nam cÇn gi¶m bít sè mÆt hµng chÞu gi¸ tÝnh thuÕ tèi thiÓu vµ tiÕn tíi lo¹i bá h¼n viÖc qu¶n lý nµy, t¨ng c­êng tÝnh minh b¹ch cña thñ tôc h¶i quan b»ng c¸ch th«ng b¸o c¸c quy ®Þnh cã liªn quan tíi h¶i quan mét c¸ch râ rµng, c«ng khai. NÕu cã thÓ, ®Ó chÕ ®é thuÕ quan râ rµng vµ thÝch øng víi th­¬ng m¹i quèc tÕ, ViÖt Nam nªn tham gia C«ng ­íc HS. 3.2.5.2. VÒ gi¸m ®Þnh tr­íc khi göi hµng Nh×n chung, ho¹t ®éng gi¸m ®Þnh hµng ho¸ ®­îc quy ®Þnh trong LuËt H¶i quan n¨m 2001, Ch­¬ng III vÒ kiÓm tra h¶i quan, §iÒu 25 Kho¶n 4, §iÒu 27 Kho¶n 4 vµ NghÞ ®Þnh sè 101/2001/N§-CP ngµy 31/12/2001 quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt H¶i quan vÒ thñ tôc h¶i quan, chÕ ®é kiÓm tra, gi¸m s¸t h¶i quan ®· phï hîp vµ t­¬ng ®ång víi c¸c quy ®Þnh t­¬ng øng cña WTO. Tuy nhiªn, cßn cã mét sè quy ®Þnh cßn ch­a ®Çy ®ñ vµ cô thÓ, nh­ vÒ thñ tôc rµ so¸t ®éc lËp quy ®Þnh trong LuËt H¶i quan ch­a ®¸p øng ®Çy ®ñ yªu cÇu nh­ quy ®Þnh trong §iÒu 4 HiÖp ®Þnh PSI. Do ®ã, ViÖt Nam cÇn ban hµnh v¨n b¶n ®Ó cô thÓ ho¸ c¸c quy ®Þnh ch­a ®¸p øng kÓ trªn. ViÖt Nam nªn ®­îc t­ vÊn ®Ó dù th¶o c¸c quy ®Þnh vÒ gi¸m ®Þnh tr­íc khi göi hµng phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña WTO vµ cÇn ban hµnh mét chÕ ®é ph¸p lý vÒ quy t¾c xuÊt xø ®a biªn chø kh«ng ph¶i chØ trong khu«n khæ AFTA nh­ hiÖn nay. 3.2.5.3. VÒ quy t¾c xuÊt xø C¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh liªn quan ®Õn viÖc kiÓm tra xuÊt xø cña hµng ho¸ nhËp khÈu míi chØ dõng ë Th«ng t­ liªn tÞch sè 09/2000/TTLT-BTM-TCHQ ngµy 17/4/2000 cña Bé Th­¬ng m¹i vµ Tæng côc H¶i quan h­íng dÉn vÒ viÖc x¸c ®Þnh vµ kiÓm tra xuÊt xø hµng ho¸; QuyÕt ®Þnh sè 416/TM-§B ngµy 13/5/1996 vµ QuyÕt ®Þnh sè 492/2000/Q§-BTM ngµy 20/3/2000 cña Bé tr­ëng Bé Th­¬ng m¹i söa ®æi QuyÕt ®Þnh sè 416/TM-§B vÒ Quy chÕ cÊp giÊy chøng nhËn xuÊt xø hµng ho¸ ASEAN cña ViÖt Nam - MÉu D ®Ó h­ëng c¸c ­u ®·i theo HiÖp ®Þnh vÒ Ch­¬ng tr×nh ¦u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT). Nh­ vËy, lÜnh vùc kiÓm tra xuÊt xø cña hµng ho¸ nhËp khÈu ë n­íc ta ch­a ®­îc ®iÒu chØnh ®Çy ®ñ bëi c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt hoÆc míi ë v¨n b¶n ph¸p quy cÊp thÊp. Do cßn thiÕu c¸c quy ®Þnh vÒ quy t¾c xuÊt xø nh­ cña WTO, ViÖt Nam cÇn x©y dùng NghÞ ®Þnh quy ®Þnh vÒ viÖc x¸c ®Þnh xuÊt xø cña hµng ho¸ nhËp khÈu trªn c¬ së kh«ng ph©n biÖt ®èi xö trªn tinh thÇn vµ néi dung phï hîp víi HiÖp ®Þnh ROA cña WTO. 3.2.5.4. VÒ c¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i TRIMs kh«ng phï hîp víi WTO ®· ®­îc ViÖt Nam xo¸ bá, lµ yªu cÇu tù ®¶m b¶o c©n ®èi ngo¹i tÖ, ­u tiªn chuyÓn nh­îng vèn cho bªn ViÖt Nam, miÔn gi¶m thuÕ khi chuyÓn nh­îng vèn cho bªn ViÖt Nam. Tuy nhiªn, LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn hµnh vÉn cßn quy ®Þnh ­u tiªn sö dông ®Çu vµo cña ViÖt Nam. HiÖn t¹i WTO muèn ViÖt Nam ph¶i th«ng b¸o râ rµng c«ng khai TRIMs ch­a phï hîp vµ ®­a ra cam kÕt lo¹i bá dÇn. C¨n cø vµo nh÷ng ph©n tÝch ë Ch­¬ng II vÒ biÖn ph¸p vi ph¹m nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia thø nhÊt lµ yªu cÇu doanh nghiÖp ph¶i mua hoÆc sö dông hµng ho¸ cã xuÊt xø trong n­íc hoÆc tõ nguån cung cÊp trong n­íc (TRIM bÞ cÊm), ë phÇn nµy, kho¸ luËn kiÕn nghÞ: (1) Söa ®æi Th«ng t­ liªn tÞch sè 176/1998/TTLT-BTC-BCN-TCHQ ngµy 25/12/1998 cña Bé Tµi chÝnh, Bé C«ng nghiÖp, Tæng côc h¶i quan vµ c¸c v¨n b¶n cã liªn quan theo h­íng xo¸ bá quy ®Þnh vÒ ­u ®·i thuÕ nhËp khÈu theo tû lÖ néi ®Þa ho¸ ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch miÔn gi¶m chung theo biÓu thuÕ hiÖn hµnh. (2) Kh«ng ¸p dông ®iÒu kiÖn b¾t buéc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh néi ®Þa ho¸ trong thùc tiÔn thÈm ®Þnh, cÊp giÊy phÐp ®Çu t­. H¬n n÷a, cÇn ®iÒu chØnh Danh môc lÜnh vùc ®Çu t­ cã ®iÒu kiÖn ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 24/2000/N§-CP theo h­íng xo¸ bá yªu cÇu ph¸t triÓn nguån nguyªn liÖu trong n­íc ®èi víi dù ¸n chÕ biÕn ®­êng mÝa, dÇu thùc vËt, s÷a, gç. VÒ bèn biÖn ph¸p ®Çu t­ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i (TRIMs) bÞ cÊm cßn l¹i, c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cña ViÖt Nam ®· ®¸p øng viÖc xo¸ bá theo cam kÕt víi WTO. 3.2.5.5. VÒ trî cÊp vµ c¸c biÖn ph¸p ®èi kh¸ng C¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña ViÖt Nam vÒ trî cÊp vµ c¸c biÖn ph¸p ®èi kh¸ng ®· ®­îc so s¸nh, ®èi chiÕu víi c¸c quy ®Þnh cña WTO trong Ch­¬ng II. C¨n cø vµo nh÷ng ph©n tÝch, ®èi chiÕu ®ã, kho¸ luËn xin ®­a ra c¸c kiÕn nghÞ chung cho tõng yªu cÇu cña WTO nh­ sau: Trong Th«ng b¸o vÒ trî cÊp cña ViÖt Nam tr×nh lªn Ban c«ng t¸c cña WTO trong Phiªn häp thø 7 s¾p tíi (dù ®Þnh vµo th¸ng 12/2003), ®Ò nghÞ minh b¹ch ho¸ toµn bé c¸c trî cÊp mµ ViÖt Nam ®ang ¸p dông: c¸c trî cÊp bÞ cÊm, c¸c trî cÊp cã thÓ ®èi kh¸ng còng nh­ c¸c trî cÊp kh«ng thÓ ®èi kh¸ng. Tuy nhiªn, chóng ta cÇn tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c thµnh viªn WTO trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p trî cÊp bÞ cÊm, trî cÊp cã thÓ ®èi kh¸ng vµ kh«ng thÓ ®èi kh¸ng ®Ó tõ ®ã x©y dùng Ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng vµ ®Ò xuÊt ph­¬ng ¸n söa ®æi c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn trî cÊp bÞ cÊm trong: LuËt Doanh nghiÖp Nhµ n­íc, LuËt Doanh nghiÖp, LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, LuËt Hîp t¸c x· vµ c¸c v¨n b¶n d­íi luËt kh¸c §· nªu trong Ch­¬ng II . VÒ trî cÊp cã thÓ ®èi kh¸ng, chóng ta cÇn ban hµnh Ph¸p lÖnh ThuÕ chèng trî cÊp trong ®ã quy ®Þnh vÒ tæn h¹i nghiªm träng do t¸c ®éng nghÞch g©y ra §iÒu 5 HiÖp ®Þnh SCM cña WTO vµ møc tæn h¹i nghiªm träng §iÒu 6 HiÖp ®Þnh SCM cña WTO . §Ó tõ ®ã cã c¨n cø ®Ó ¸p dông thuÕ chèng trî cÊp ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu vµo ViÖt Nam. §©y lµ quyÒn lîi cña ViÖt Nam khi gia nhËp WTO. VÒ trî cÊp kh«ng thÓ ®èi kh¸ng, chóng ta cÇn sö dông quy ®Þnh nµy cña WTO ®Ó tiÕn hµnh trî cÊp xuÊt khÈu cho hµng ho¸ ViÖt Nam trong ph¹m vi mµ trî cÊp ®­îc coi lµ kh«ng thÓ ®èi kh¸ng. Ch¼ng h¹n, cÇn duy tr× trî cÊp trong Ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, trî cÊp ¸p dông t¹i c¸c vïng cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ®Æc biÖt khã kh¨n. 3.2.5.6. VÒ quy ®Þnh chèng b¸n ph¸ gi¸ Nh×n chung, Dù th¶o Ph¸p lÖnh vÒ thuÕ Chèng b¸n ph¸ gi¸ cña ViÖt Nam ®· ®­a ra nh÷ng quy ®Þnh vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸ trªn c¬ së tinh thÇn vµ néi dung cña HiÖp ®Þnh vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸ cña WTO. Tuy nhiªn, mét sè quy ®Þnh cña chóng ta cßn s¬ sµi, ch­a chi tiÕt. Do ®ã, chóng ta cÇn sím th«ng qua vµ ban hµnh Ph¸p lÖnh vÒ thuÕ Chèng b¸n ph¸ gi¸ cïng víi NghÞ ®Þnh h­íng dÉn thi hµnh Ph¸p lÖnh nµy trong ®ã quy ®Þnh cô thÓ h¬n n÷a c¸c ®iÒu kho¶n trong Ph¸p lÖnh. 3.2.5.7. VÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th­¬ng m¹i Quy ®Þnh hiÖn hµnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ tù vÖ trong th­¬ng m¹i ®­îc ®iÒu chØnh bëi Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam n¨m 2002. Ph¸p lÖnh nµy ®­îc x©y dùng vµ ban hµnh dùa trªn c¬ së néi dung c¸c ®iÒu trong HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cña WTO (HiÖp ®Þnh AS), do ®ã Ph¸p lÖnh tù vÖ cña chóng ta ®· hoµn toµn t­¬ng ®ång víi quy ®Þnh cña WTO. Tuy nhiªn, mét sè ®iÒu vµ ®iÒu kho¶n nh­ §iÒu 3 ®iÓm 2 Ph¸p lÖnh quy ®Þnh biÖn ph¸p h¹n ng¹ch, §iÒu 20 vÒ biÖn ph¸p tù vÖ t¹m thêi ch­a thËt cô thÓ, §iÒu 22 kho¶n 2 ch­a quy ®Þnh tr­êng hîp ®­îc gia h¹n ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ. Do ®ã, c¸c néi dung nµy cÇn ®­îc quy ®Þnh râ h¬n trong v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh Ph¸p lÖnh tù vÖ n¨m 2002. 3.2.6. Hoµn thiÖn nh÷ng quy ®Þnh vÒ mét sè lÜnh vùc riªng biÖt 3.2.6.1. LÜnh vùc dÖt may Trong tr­êng hîp ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn cña WTO vµ HiÖp ®Þnh dÖt may ®èi víi ViÖt Nam kÐo dµi h¬n thêi h¹n n¨m 2005 th× cÇn nghiªn cøu viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n qu¶n lý viÖc nhËp khÈu hµng dÖt may vµo ViÖt Nam. VÒ c¬ së hîp nhÊt th­¬ng m¹i hµng dÖt may vµo c¸c quy t¾c cña GATT, thùc tÕ cho thÊy r»ng ë c¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ Hoa Kú, Liªn minh Ch©u ¢u (EU), Canada ®· cã thÓ ®¸p øng ®­îc møc tû lÖ phÇn tr¨m ®ßi hái cña sù hîp nhÊt (16% ë giai ®o¹n ®Çu vµ 17% ë giai ®o¹n 2) b»ng c¸ch hîp nhÊt nh÷ng s¶n phÈm bao gåm trong mét tû träng rÊt nhá h¹n chÕ b»ng h¹n ng¹ch. Do vËy, ¶nh h­ëng lín ®Çu tiªn cña Ch­¬ng tr×nh hîp nhÊt sÏ chØ thÊy râ ë giai ®o¹n 3 (1/1/2002) cßn toµn bé nh÷ng h¹n chÕ cßn l¹i chØ ph¶i xo¸ bá vµo 1/1/2005 khi HiÖp ®Þnh dÖt may hÕt hiÖu lùc. §Ó chuÈn bÞ ®èi phã víi sù c¹nh tranh khèc liÖt trªn thÞ tr­êng quèc tÕ sau thêi kú HiÖp ®Þnh dÖt may chÊm døt hiÖu lùc, ngµnh dÖt may n­íc ta cÇn ph¶i hiÖn ®¹i ho¸ ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt, tiÕn hµnh nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng s¶n phÈm cã thÓ c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ dùa vµo chÊt l­îng vµ gi¸ c¶. §ång thêi còng kh«ng nªn qu¸ lÖ thuéc vµo thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn mµ cÇn xem xÐt tiÒm n¨ng to lín cña thÞ tr­êng c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó cã ch­¬ng tr×nh, chiÕn l­îc xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo nh÷ng thÞ tr­êng nµy. 3.2.6.2. LÜnh vùc n«ng nghiÖp Cã thÓ dù b¸o ch¾c ch¾n lµ ViÖt Nam dï sím hay muén còng ph¶i cam kÕt c¾t gi¶m toµn bé thuÕ quan ®èi víi c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp. V× vËy, tr­íc hÕt ViÖt Nam cÇn x¸c ®Þnh c¸c ngµnh hµng nh¹y c¶m cÇn cã sù b¶o hé chÆt chÏ cña thuÕ quan. Mét trong nh÷ng ngµnh ®­îc coi lµ nh¹y c¶m nhÊt lµ ngµnh mÝa ®­êng vµ ngµnh chÕ biÕn thÞt. CÇn sím cã mét kÕ ho¹ch rµ so¸t toµn bé c¸c møc thuÕ b¶o hé cã hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c ngµnh hµng. §ång thêi cÇn rµ so¸t vÒ mÆt kü thuËt nh÷ng ®iÓm tÝch cùc vµ h¹n chÕ cña tõng lo¹i thuÕ nh­ tÝnh theo gi¸ trÞ, thuÕ quy ®Þnh cô thÓ, c¸c møc thuÕ cô thÓ lùa chän, c¸c lo¹i thuÕ tÝnh hçn hîp. HiÖn nay, nhiÒu n­íc thµnh viªn WTO ®ang ¸p dông c¸c møc thuÕ cô thÓ vµ thuÕ hçn hîp ®Ó b¶o hé cho ngµnh mÝa ®­êng trong n­íc. Mét vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn thuÕ quan lµ thuÕ ho¸ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan. Cã lÏ ®­êng lµ s¶n phÈm duy nhÊt cña ngµnh n«ng nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn thuÕ ho¸ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ, kh¶ n¨ng thuÕ ho¸ ®èi víi mÆt hµng thuèc l¸ hÇu nh­ kh«ng cã. VÒ hç trî trong n­íc, môc tiªu cña c¸c cam kÕt vÒ hç trî thuéc d¹ng "hép vµng" theo kÕ ho¹ch lµ nh»m h¹n chÕ vµ gi¶m bít møc hç trî trong giai ®o¹n c¬ së tõ 1996-1998. Do kh«ng cã ph¶n håi g× vÒ nh÷ng cam kÕt dù kiÕn nµy trong qu¸ tr×nh gia nhËp, ViÖt Nam nªn tËp trung nguån lùc tµi chÝnh h¹n hÑp cho c¸c hç trî trong n­íc thuéc d¹ng "hép xanh" lµ hç trî mµ c¸c thµnh viªn WTO kh«ng cã nghÜa vô ph¶i h¹n chÕ. Møc ®é trî cÊp xuÊt khÈu còng sÏ bÞ giíi h¹n ë møc gèc cña n¨m 1998 vµ liªn tôc gi¶m trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n víi c¸c thµnh viªn WTO. Gi¶i ph¸p cña ViÖt Nam vÒ vÊn ®Ò nµy lµ ¸p dông c¸c h×nh th­c trî cÊp xuÊt khÈu cho phÐp ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh»m gi¶m bít chi phÝ marketing c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp xuÊt khÈu vµ c­íc phÝ vËn t¶i quèc tÕ. Trong qu¸ tr×nh gia nhËp WTO, mét yªu cÇu hÕt søc cÊp b¸ch ®èi víi ViÖt Nam lµ x©y dùng mét hÖ thèng qu¶n lý víi chøc n¨ng thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt vµ nh©n nh­îng cña ViÖt Nam vÒ n«ng nghiÖp. VÒ khÝa c¹nh ph¸p lý, ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn cã kh¸ nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt quy ®Þnh nh÷ng ­u ®·i dµnh cho lÜnh vùc n«ng nghiÖp (nh­ ®­îc liÖt kª ë trªn). Nh×n chung, c¸c chÝnh s¸ch hç trî cña Nhµ n­íc ta hiÖn nay lµ phï hîp vµ t­¬ng ®ång víi HiÖp ®Þnh n«ng nghiÖp cña WTO. C¸c chÝnh s¸ch hç trî s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Òu ®­îc thùc hiÖn thèng nhÊt trong c¶ n­íc, cã tiªu chÝ râ rµng, minh b¹ch vµ thuéc ®èi t­îng ®­îc miÔn trõ c¸c cam kÕt c¾t gi¶m quy ®Þnh t¹i Phô lôc 2 cña HiÖp ®Þnh n«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, c¸c hç trî ®èi víi s¶n phÈm n«ng nghiÖp vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hiÖn nay chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn theo c¸c QuyÕt ®Þnh riªng lÎ cña Thñ t­íng ChÝnh phñ trong thêi h¹n nhÊt ®Þnh mµ ch­a cã tÝnh æn ®Þnh, l©u dµi. Chóng ta cÇn tiÕn hµnh x©y dùng v¨n b¶n (cã thÓ lµ NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ) quy ®Þnh thèng nhÊt vÒ c¸c chÝnh s¸ch hç trî s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ViÖt Nam ®· thiÕt lËp nh÷ng quy t¾c thèng nhÊt ®Ó ®iÒu chØnh tÝn dông xuÊt khÈu, b¶o l·nh tÝn dông xuÊt khÈu hoÆc c¸c ch­¬ng tr×nh b¶o hiÓm. Tuy nhiªn, c¸c v¨n b¶n ®iÒu chØnh c¸c lÜnh vùc nµy chñ yÕu ®­îc ban hµnh d­íi h×nh thøc v¨n b¶n cña Thñ t­íng ChÝnh phñ nªn gi¸ trÞ ph¸p lý ch­a cao, ch­a cã tÝnh æn ®Þnh, mét sè v¨n b¶n quy ®Þnh trî cÊp xuÊt khÈu lµ kh«ng phï hîp HiÖp ®Þnh n«ng nghiÖp cña WTO. Chóng ta cÇn rµ so¸t l¹i c¸c quy ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn xuÊt khÈu còng nh­ c¸c quy ®Þnh vÒ tÝn dông xuÊt khÈu mµ ChÝnh phñ vµ Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ban hµnh ®Ó b¶o ®¶m thèng nhÊt, phï hîp vµ t­¬ng ®ång víi quy t¾c chung cña quèc tÕ còng nh­ c¸c cam kÕt cña ViÖt Nam khi tham gia HiÖp ®Þnh n«ng nghiÖp cña WTO. KÕt luËn Nghiªn cøu ®Ò tµi "Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam tr­íc yªu cÇu gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO)”, b»ng ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc, kho¸ luËn ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ sau: 1. Tr­íc tiªn, kho¸ luËn giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO), lµm râ hoµn c¶nh lÞch sö, sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ ý nghÜa cña viÖc ra ®êi WTO. Kho¸ luËn còng cung cÊp nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n vµ ®Çy ®ñ nhÊt vÒ môc ®Ých ho¹t ®éng, c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n vµ hÖ thèng c¸c HiÖp ®Þnh cña WTO. 2. Sau ®ã, kho¸ luËn ph©n tÝch nh÷ng quy ®Þnh vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña WTO, bao gåm: c¸c nguyªn t¾c §èi xö Tèi huÖ quèc vµ §èi xö quèc gia, nh÷ng quy ®Þnh vÒ thuÕ quan, vÒ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan, vÒ c¸c lÜnh vùc cô thÓ vµ riªng biÖt trong GATT 1994 vµ c¸c hiÖp ®Þnh WTO cã liªn quan. 3. Trªn c¬ së ph©n tÝch trªn, kho¸ luËn so s¸nh, ®èi chiÕu ®Ó t×m ra nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång vµ kh¸c biÖt gi÷a c¸c quy ®Þnh vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam víi nh÷ng quy ®Þnh t­¬ng øng cña WTO. 4. TiÕp ®ã, kho¸ luËn tr×nh bµy vµ ph©n tÝch nh÷ng quan ®iÓm, nguyªn t¾c vµ tiªu chÝ hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO trong t­¬ng lai gÇn (môc tiªu dù kiÕn n¨m 2005). 5. Qu¸n triÖt chñ tr­¬ng héi nhËp do §¶ng vµ Nhµ n­íc ®Ò ra, kho¸ luËn ®· ®Ò xuÊt kiÕn nghÞ vÒ mét sè gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh vµ hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®Ó phï hîp h¬n n÷a víi c¸c quy ®Þnh t­¬ng øng cña WTO. ViÖc tham gia ®µm ph¸n cña WTO vµ thùc hiÖn c¸c b­íc ®i ®ång bé trong viÖc ®iÒu chØnh hÖ thèng chÝnh s¸ch, ph¸p luËt trong n­íc cho phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña WTO n»m trong chñ tr­¬ng, ®­êng lèi héi nhËp, më cöa nÒn kinh tÕ phôc vô cho môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc cña ViÖt Nam. ViÖt Nam ®· thÓ hiÖn quyÕt t©m cña m×nh trong viÖc mong muèn sím gia nhËp WTO b»ng viÖc thùc hiÖn tõng b­íc c¸c cam kÕt, thay ®æi chÝnh s¸ch vµ hÖ thèng ph¸p luËt theo h­íng tÝch cùc trong c¸c lÜnh vùc chñ chèt, ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc th­¬ng m¹i hµng ho¸. TÝnh ®Õn thêi ®iÓm nµy, ®· cã rÊt nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt ®­îc rµ so¸t, ®èi chiÕu, söa ®æi, bæ sung hoÆc ban hµnh míi theo tinh thÇn vµ néi dung c¸c quy ®Þnh cña WTO. Do ®ã, víi nç lùc kh«ng ngõng trong thêi gian qua, hy väng r»ng ViÖt Nam sÏ ®­îc c«ng nhËn lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO theo ®óng dù kiÕn vµ chñ tr­¬ng lµ vµo n¨m 2005 s¾p tíi. Tµi liÖu tham kh¶o I. S¸ch vµ tµi liÖu nghiªn cøu V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, 2001. NghÞ quyÕt sè 07-NQ/TW cña Bé ChÝnh trÞ vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, 11/2001. KÕt qu¶ vßng ®µm ph¸n Uruguay vÒ hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a biªn. Bé th­¬ng m¹i, Vô chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®a biªn. NXB Thèng kª, 2000. Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). Bé ngo¹i giao, Vô hîp t¸c kinh tÕ ®a ph­¬ng, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, 2000. C¸c quy ®Þnh quèc tÕ vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ trong WTO (GATT 1994 vµ c¸c HiÖp ®Þnh kÌm theo). Bé phËn héi nhËp Bé Ngo¹i giao 10/1998. H­íng dÉn doanh nghiÖp vÒ HÖ thèng th­¬ng m¹i thÕ giíi. Trung t©m th­¬ng m¹i quèc tÕ – Ban th­ ký khèi thÞnh v­îng chung. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, 2001. Tõ “HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch GATT” chuyÓn sang “Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO”. Tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i NhËt B¶n (JETRO). Hµ Néi, ngµy 25/02/1997. Chuyªn ®Ò vÒ ASEAN, APEC, WTO – Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ tæ chøc vµ hîp t¸c. ViÖn nghiªn cøu khoa häc ph¸p lý, Bé T­ ph¸p 1998. T×m hiÓu HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú & Quy chÕ th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng. Ph¹m Minh NXB Thèng kª 2001. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 (Dù th¶o 15), Bé T­ ph¸p. Hµ Néi, th¸ng 10/2002. C¸c phô lôc göi kÌm C«ng v¨n sè 709/BTP/PLQT-WTO ngµy 26/9/2003 cña Bé T­ ph¸p b¸o c¸o Thñ t­íng vÒ kÕt qu¶ b­íc ®Çu rµ so¸t, ®èi chiÕu c¸c HiÖp ®Þnh cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) víi c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam sau khi thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh sè 37/2002/Q§-TTg ngµy 17/3/2002 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ giao “Bé T­ ph¸p chñ tr×, phèi hîp víi c¸c Bé, ngµnh rµ so¸t, ®èi chiÕu c¸c HiÖp ®Þnh cña WTO víi c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam”: - Phô lôc I: Danh môc tæng hîp C«ng v¨n vÒ rµ so¸t, ®èi chiÕu cña c¸c Bé, ngµnh; - Phô lôc II: Danh môc tæng hîp C¸c v¨n b¶n ®· rµ so¸t, ®èi chiÕu nhËn thÊy cã liªn quan ®Õn néi dung c¸c HiÖp ®Þnh cña WTO; C¸c v¨n b¶n ®Ò nghÞ söa ®æi, bæ sung, huû bá hoÆc ban hµnh míi vµ Ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng lËp ph¸p; - Phô lôc III: Tæng hîp kÕt qu¶ rµ so¸t, ®èi chiÕu c¸c quy ®Þnh cña WTO víi ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh. ViÖt Nam vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ. Uû ban quèc gia vÒ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ. NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2000. Tµi liÖu nghiªn cøu: HiÖp ®Þnh vÒ C¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i vµ HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, thuÕ chèng ph¸ gi¸ vµ thuÕ ®èi kh¸ng. Bé ngo¹i giao, 2000. Tµi liÖu Ch­¬ng tr×nh to¹ ®µm: B×nh luËn kÕt qu¶ rµ so¸t b­íc ®Çu sù phï hîp gi÷a ph¸p luËt ViÖt Nam vµ c¸c quy ®Þnh cña WTO do Vô ph¸p luËt quèc tÕ vµ quan hÖ quèc tÕ Bé T­ ph¸p tæ chøc t¹i Hµ néi tõ 3/3/2003 – 9/9/2003. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn ph¸t triÓn ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i vµ hµng h¶i quèc gia vµ quèc tÕ trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam héi nhËp khu vùc vµ thÕ gií. Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi: PGS.TS. NguyÔn ThÞ M¬, PGS.TS. Hoµng Ngäc ThiÕt, TS. Mai Hång Quú, LS. Vâ NhËt Th¨ng. C¸c tæ chøc quèc tÕ vµ ViÖt Nam - Bé ngo¹i giao - Vô c¸c tæ chøc quèc tÕ. Gi¸o tr×nh T­ ph¸p quèc tÕ - TS. GVC. NguyÔn B¸ DiÕn (chñ biªn) - §HQG Hµ Néi, Khoa LuËt - NXB §HQG Hµ Néi, 2001. Héi th¶o khoa häc quèc tÕ: “Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi vµ c¶i c¸ch ph¸p luËt ë ViÖt Nam” do ViÖn Nghiªn cøu Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt cïng Bé Th­¬ng m¹i phèi hîp víi Trung t©m Trao ®æi ph¸p luËt Ch©u ¸ cña Tr­êng §¹i häc Nagoya NhËt B¶n tæ chøc ngµy 27-28/6/2003 t¹i Hµ Néi. LuËt th­¬ng m¹i quèc tÕ - Ph¹m Minh - NXB Thèng kª 2000. Tµi liÖu héi th¶o quèc tÕ “ViÖt Nam h­íng tíi gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO): ChiÕn l­îc ®µm ph¸n vµ tiÕn tr×nh thùc hiÖn” do Bé Th­¬ng m¹i, Bé Tµi chÝnh vµ Bé Ngo¹i giao tæ chøc t¹i Hµ Néi ngµy 5-6/8/2003, ®­îc tµi trî bëi New York Life International vµ Héi ®ång Th­¬ng m¹i ViÖt - Mü. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i gi÷a Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam víi c¸c n­íc - NXB ChÝnh trÞ quèc gia, 2002. Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi - C¬ héi vµ th¸ch thøc víi c¸c doanh nghiÖp - Bé th­¬ng m¹i, 2000. Gi¸o tr×nh LuËt th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Tr­êng §¹i häc LuËt Hµ Néi - NXB C«ng an nh©n d©n, 2001. B¸o c¸o nghiªn cøu Dù ¸n VIE/01/004 “Nh÷ng kh¸c biÖt gi÷a LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam víi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú vµ c¸c chÕ ®Þnh cña WTO” - Tr­ëng nhãm TS. Hoµng Ph­íc HiÖp - QuyÒn Vô tr­ëng Vô Ph¸p luËt quèc tÕ vµ Hîp t¸c quèc tÕ - Bé T­ ph¸p trong Héi th¶o UNDP/BTM vÒ söa ®æi LuËt Th­¬ng m¹i, Hµ Néi, 3/11/2003. §¸nh gi¸ s¬ bé vÒ LuËt Th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam - Thomas W.Huang Céng sù V¨n phßng LuËt Burns & LevÝnon, Boston, MA, Hoa Kú - Héi th¶o UNDP/BTM vÒ söa ®æi LuËt Th­¬ng m¹i, Hµ Néi, 3/11/2003. Liªn minh ch©u ¢u (EU) vµ sù gia nhËp Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi cña ViÖt Nam, UNCTAD, Vô ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®a biªn, Bé Th­¬ng m¹i. B¸o c¸o nghiªn cøu Tæng quan vÒ ngµnh n«ng nghiÖp ViÖt Nam, T¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh WTO vÒ n«ng nghiÖp, Bé Th­¬ng m¹i, Dù ¸n VIE 95/024/A/01/1999, Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn hîp quèc, 1999. C¸c vÊn ®Ò liªn quan tíi nh÷ng biÖn ph¸p phi thuÕ quan trong chiÕn l­îc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, Bé Th­¬ng m¹i, 1999. Kû yÕu héi nghÞ khoa häc N©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o §¸p øng yªu cÇu ViÖt Nam héi nhËp vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, 2000. Ph¸c th¶o ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn ngµnh th­¬ng m¹i trong thËp kû tíi (2001-2010), Tµi liÖu phôc vô Héi nghÞ th­¬ng m¹i toµn quèc tæ chøc vµo ngµy 18-19/5/2000, Bé Th­¬ng m¹i. B¸o c¸o tæng thuËt To¹ ®µm vÒ ph¸p luËt cña Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµ c¸c buæi lµm viÖc gi÷a chuyªn gia ph¸p luËt quèc tÕ víi nhãm c«ng t¸c ASEAN-WTO cña Bé T­ ph¸p, Dù ¸n VIE/98/001 t¹i Hµ Néi ngµy 2-7/5/1999. Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO, §µo Huy Gi¸m, Bé Th­¬ng m¹i, 1999. ChÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn, PGS.TS. Bïi Xu©n L­u, Tµi liÖu tham kh¶o néi bé, Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, 1999. Nh÷ng nguyªn t¾c vµ quan ®iÓm ph¸p luËt ®Ó ViÖt Nam héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ chÝnh s¸ch më cöa kinh tÕ. Hoµng Ph­íc HiÖp, Héi th¶o vÒ WTO vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, Bé Ngo¹i giao vµ Tæ chøc Oxfam tæ chøc t¹i Hµ Néi ngµy 5/3/1999. MÊy vÊn ®Ò tham gia WTO, NguyÔn Quang Th¸i, Héi th¶o vÒ WTO vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, Bé Ngo¹i giao vµ Tæ chøc Oxfam tæ chøc t¹i Hµ Néi ngµy 5/3/1999. Nh÷ng vÊn ®Ò cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trªn lÜnh vùc th­¬ng m¹i vµ dÞch vô trong qu¸ tr×nh tham gia WTO - Tr­êng hîp cña ViÖt Nam, Lª §¨ng Doanh, Héi th¶o vÒ WTO vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, Bé Ngo¹i giao vµ Tæ chøc Oxfam tæ chøc t¹i Hµ Néi ngµy 5/3/1999. Tõ ®iÓn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ, Walter Goode, Trung t©m nghiªn cøu kinh tÕ quèc tÕ §¹i häc Adelaide, Australia, Bé Th­¬ng m¹i xuÊt b¶n, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, 1997. Mét sè ph©n tÝch ban ®Çu vÒ nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc cña ViÖt Nam khi gia nhËp WTO. Uû ban Quèc gia vÒ Hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, Hµ Néi, th¸ng 11/2002 H­íng vÒ t­¬ng lai. B¸o c¸o ®¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh ViÖt Nam cña Liªn hîp quèc, Hµ Néi, th¸ng 12/1999 II. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt C¬ së d÷ liÖu luËt ViÖt Nam. CD.ROM Phiªn b¶n 3.0 - B¶n quyÒn thuéc Trung t©m Th«ng tin, Th­ viÖn vµ Nghiªn cøu khoa häc - V¨n phßng Quèc héi, bao gåm tÊt c¶ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña ViÖt Nam ®­îc ban hµnh tõ n¨m 1945 - 2002. LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam. NXB ChÝnh trÞ quèc gia 1997 QuyÕt ®Þnh sè 35/2003/Q§-TTg ngµy 6/3/2003 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ VÒ viÖc ph©n c«ng c¬ quan chñ tr×, c¬ quan phèi hîp so¹n th¶o c¸c dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh cña ChÝnh phñ nhiÖm kú Quèc héi Kho¸ XI (2002-2007) vµ n¨m 2003. Ph¸p lÖnh träng tµi th­¬ng m¹i sè 08/2003/PL-UBTVQH11 ngµy 25/02/2003. C«ng b¸o ngµy 20 th¸ng 4 n¨m 2003. LuËt ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng söa ®æi sè 07/2003/QH11 ngµy 17/6/2003, www.mof.gov.vn LuËt ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt söa ®æi sè 08/2003/QH11 ngµy 17/6/2003, www.mof.gov.vn NghÞ ®Þnh 60/2002/N§-CP x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu. Dù th¶o Ph¸p lÖnh vÒ thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu vµo ViÖt Nam (dù th¶o lÇn 4), www.vnexpress.net III. tµi liÖu t¹p chÝ WTO vµ c¶i c¸ch ph¸p luËt ë ViÖt Nam. Tõ Ninh, T¹p chÝ D©n chñ vµ ph¸p luËt, sè 7 (136) th¸ng 7/2003. §iÒu chØnh hÖ thèng luËt ph¸p cho phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c cña WTO. NguyÔn ThÞ H»ng, B¸o Thanh niªn, ngµy 28/3/2001. Hµng rµo phi thuÕ quan ë ViÖt Nam vµ nh÷ng yªu cÇu cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü vµ cña WTO. Th.S Bïi ThÞ BÝch Liªn (Gi¶ng viªn Khoa Ph¸p luËt kinh tÕ - §H LuËt Hµ Néi), T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p sè 12 th¸ng 12/2002 Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO – Con ®­êng ®i tíi cña ViÖt Nam. Th.S Bïi ThÞ Lý. Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ ngo¹i th­¬ng sè 1 n¨m 1999 §¸nh gi¸ mét thËp niªn héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi cña ViÖt Nam th«ng qua th­¬ng m¹i quèc tÕ. Th.S NguyÔn H÷u Léc. T¹p chÝ Kinh tÕ ph¸t triÓn, sè 123 th¸ng 1/2001 Héi th¶o quèc tÕ “VÒ ph¸p luËt trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸”. Th.S Lª V¨n Hîp, T¹p chÝ LuËt häc sè 3/2003. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ chuyÓn ho¸ ®iÒu ­íc quèc tÕ vµo ph¸p luËt quèc gia. Ng« §øc M¹nh, TS. LuËt häc V¨n phßng Quèc héi, T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt sè 4(180) th¸ng 4/2003. C¬ së lý luËn cña ho¹t ®éng chuyÓn ho¸ ®iÒu ­íc quèc tÕ. Lª Mai Anh, TS. LuËt häc, Tr­ëng Bé m«n LuËt quèc tÕ §H LuËt Hµ Néi, T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt sè 3 (179) th¸ng 3/2003. ViÖt Nam trªn ®­êng héi nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO). T.S NguyÔn Phó Tô. T¹p chÝ Kinh tÕ Ph¸t triÓn, sè 123, th¸ng 01/2001 IV. tµi liÖu TiÕng Anh Final Act embodying the Results of the Uruguay Round of Multilateral Trade Negotiatons. The Uruguay Round - Trade Negotiations Committee The General Agreement on Tariffs and Trade (GATT 1947) Topic Three: GATT 1994 & WTO. Dale Carnegie Training “The Uruguay Round and the Developing Economies” – Will Martin and L. Alan Winter. WB Discussion Papers. Môc lôc ._.