Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở Công ty xây dựng số 12 -VINACONEX

Lời nói đầu Trong bất kỳ hoạt động sản suất kinh doanh nào cũng đòi hỏi phải có hoạt động quản lý, trong đó hạch toán kế toán là một trong những công cụ hạch toán hữu hiệu nhất không thể thiếu trong hệ thống quản lý kinh tế, tài chính của các đơn vị cũng như trên phạm vi toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Nguyên tắc cơ bản của hạch toán kinh tế là sự tự trang trải chi phí và cách thu lợi nhuận.Vấn đề đặt ra là làm thế nào để xã hội được định mức chi phí mà đơn vị cần tự trang trải và làm thế nào để xác định được kết quả kinh doanh. Điều này chỉ có thể thực hiện được thông qua hạch toán chính xác quá trình sản xuất kinh doanh tính đúng tính đủ giá thành suất và tính giá thành sản phẩm. Hoạt động này rất quan trọng đối với tất cả đơn vị sản xuất ra sản phẩm (Vì vậy, vấn đề hoàn thiện công tác hạch toán chi phí sản kinh doanh là một vấn đề hết sức quan trọng cho bất kỳ đơn vị sản xuất kinh doanh nào muốn tồn tại và phát triển trong cơ chế thị trường, trong đó có các đơn vị xây dựng cơ bản. Thông qua công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, những thông tin và nhận định chính xác sẽ giúp các nhà quản lý, lãnh đạo Doanh nghiệp phân tích đánh giá được tình hình, thực hiện các định mức chi phí và dự toán chi phí, tình hình sử dụng tài khoản, vật tư, máy móc thiết bị, lao động tiền vốn …là tiết kiệm hay lãng phí, có hiệu quả hay không.Từ đó, đề ra các biện pháp hữu hiệu nhằm hạ thấp chi phí sản suất là cơ sở hạ giá thành sản phẩm và đưa ra các quyết định quản lý thích hợp cho sự phát triển sản xuất kinh doanh và yêu cầu quản trị của các Doanh nghiệp. Chính vì vậy, việc tổ cức công tác kế toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm là yêu cầu thiết yếu và luôn là vấn đề mang tính thời sự được các Doanh nghiệp quan tâm chú ý. Công ty xây dựng số 12 là Doanh nghiệp thuộc lĩnh vực xây dựng, khối lượng sản phẩm xây lắp lớn, đa dạng về chủng loại, hình thức.Vì vậy cũng như các doanh nghiệp sản suất khác việc tổ chức công tác kế toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm ở công ty là cả một vấn đề lớn cần đặc biệt quan tâm. Nhận thức được tầm quan trọng đó,trong thời gian thực tập ở công ty xây dựnh số 12 VINACONEX em đã đi sâu tìm hiểu công tác: Hoàn thiện kế toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm ở công ty. Dựa vào tình hình thực tế sản suất kinh doanh của công ty kết hợp được với lý luận được trang bị trên ghế nhà trường, em đã chọn đề tài: "Hoàn thiện kế toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm ở công ty xây dựng số 12 -VINACONEX" cho luận văn tốt nghiệp của mình chuyên đề bao gồm các phần chính sau: Phần I: Những vấn đề lý luận cơ bản về hạch toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm trong Doanh nghiệp xây dựng. Phần II: Thực trạng về công tác hạch toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm ở công ty xây dựng số 12 VINACONEX. Phần III: Một số ý kiến đề suất nhằm hoàn thiện kế toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm tại công ty xây dựng số 12- VINACONEX. Trong quá trình thực tập, mặc dù em đã có rất nhiều cố gắng và nhận được sự giúp đỡ tận tình của thầy hướng dẫn và các cô chú anh chị ở phòng kế toán công ty song do nhận thức và trỉnh độ có hạn nên luận văn chắc chắn không tránh khỏi những khiếm khuyết thiêú sót. Em rất mong muốn và chân thành tiếp thu những ý kiến đóng góp, bổ sung nhằm hoàn thiện hơn nữa luận văn của mình. Em xin trân trọng cảm ơn ! Phần I: Những vấn đề lý luận cơ bản về kế toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây dựng I. Bản chất và nội dung kinh tế của chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm ở doanh nghiệp xây dựng . 1. Đặc điểm ngành xây dựng và ảnh hưởng của nó đến kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây dựng Xây dựng cơ bản là một ngành sản xuất độc lập có chức năng tái sản xuất tài sản cố định cho nền kinh tế quốc dân. Nó tạo nên cơ sở vất chất cho xã hội, tăng tiềm lực kinh tế và quốc phòng cho đất nước. Vì vậy một bộ phận lớn của thu nhập kinh tế quốc dân nói chung và tích luỹ nói riêng cùng với vốn đầu tư tài trợ của nước ngoài được sử dụng trong linh vực xây dựng cơ bản. Xây dựng là một ngành sản suất độc lập có đặc thù về mặt kinh tế, tổ chức quản lý và kỹ thuật chi phối trực tiếp đến việc tổ chức công tác kế toán nói chung và tổ chức kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành nói riêng. Các doanh ngiệp xây dựng cũng có những đặc điểm khác biệt, chính sự khác biệt này đã có những ảnh hưởng, chi phối nhất định đến việc tổ chức chi chi phí sản suất và tính giá thành chi phí sản phẩm. Sự chi phối này được thể hiện như sau: - Sản suất xây lắp là một loại sản phẩm công nghiệp đặc biệt theo đơn đặt hàng, sản phẩm xây lắp mang tính chất đơn chiếc riêng lẻ.Mỗi đối tượng xây lắp đồi hỏi yêu cầu kỹ thuật, kết cấu hình thức ,địa điểm xây dựng thích hợp cụ thể trên từng thiết kế dự toán của từng đối tượng riêng biệt. Vì vậy, khi thi công xây lắp các tổ chức phải luôn thay đổi phương thức tổ chức thi công, biện pháp thi công sao cho phù hợp với đặc điểm của từng loại sản phẩm xây lắp, đảm bảo cho việc thi công mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất và sản xuất được liên tục. Mặt khác, do tính chất đơn chiếc riêng lẻ nên chi phí bỏ ra để thi công xây dựng các công trình có nội dung và cơ cấu không đồng nhất như các loại sản phẩm công nghiệp. - Từ đặc điểm trên, kế toán phải tính đến việc hạch toán chi phí tính giá thành và tính kết quả thi công cho từng loaị sản phẩm xây lắp riêng biệt từng công trình, hạng mục công trình hoặc từng nhóm sản phẩm xây lắp nếu chúng được xây dựng cùng một nhóm thiết kế mẫu và trên cùng một địa điểm nhất định .Đối tượng sản xuất xây dựng cơ bản thường có khối lượng lớn ,giá trị lớn thời gian thi công tương đối dài. - Sản xuất xây dựng thường diễn ra ngoài trời chịu tác động trực tiếp từ các yếu tố thuộc về điều kiện tự nhiên và do vậy việc thi công xây lắp mang tính thời vụ. Các yếu tố về môi trường có ảnh hưởng đến kỹ thuật thi công, tiến độ thi công đồng thời còn phải chú ý đến những biện pháp bảo quản máy thi công và vật liệu ngoài trời. Hơn nữa, việc thi công dài ngày và diễn ra ngoài trời nên có thể gặp nhiều rủi ro tạo ra những khoản thiệt hại bất ngờ như: Thiệt hại do phải đi làm lại, thiệt hại do phải ngừng thi công. Những khoản thiệt hại này phải được tổ chức theo dõi một cách chặt chẽ và có phương pháp hạch toán nguyên nhân gây ra. Nói chung, đặc điểm của các doanh nghiệp xây dựng có một ảnh hưởng nhất định đến kế toán toàn Doanh nghiệp nói chung và với kế toán chi phí và tính giá thành nói riêng. Mỗi một doanh nghiệp xây dựng khác nhau thì có những điểm khác nhau và sự ảnh hưởng của nó đến kế toán cũng khác nhau. 2. Vai trò, ý nghĩa của công tác hạch toán kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây dựng. Mục tiêu lớn nhất của mỗi doanh nghiệp là thực hiện tiết kiệm chi phí sản xuất và hạ giá thành sản phẩm, đối với mỗi doanh nghiệp xây dựng cũng vậy. Do đó, công tác quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là một bộ phận quan trọng trong công tác quản lý sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp xây dựng. Trong khi đó kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm lại là công cụ sắc bén không thể thiếu được của công tác quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây dựng. Chúng ta có thể nói rằng công tác hạch toán kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm giữ một vai trò hết sức quan trọng trong công tác quản lý và tổ chức sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp xây dựng. Như vậy, có thể thấy rằng chi phí sản xuất của một Doanh nghiệp xây dựng là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí về lao động sống và lao động vật hoá, các chi phí khác mà Doanh nghiệp đã chia ra để tiến hành các hoạt động sản xuất trong một thời kỳ. Các chi phí này phát sinh thường xuyên và gắn liền với quá trình sản xuất, thi công xây lắp. II. Lý luận chung về chi phí sản xuất và giá thành sản xuất trong doanh nghiệp xây dựng. 1. Chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây dựng. Hoạt động sản xuất kinh doanh chủ yếu của một Doanh nghiệp sản suất là thực hiện ra những loại sản phẩm nhất định và tiêu thụ những loại sản phẩm đó trên thị trường nhằm thu lợi nhuận. Để đạt được mục tiêu kinh doanh trong hoạt động, các doanh nghiệp phải bỏ ra chi phí nhất định. Trong quá trình sản xuất thi công xây lắp Doanh nghiệp thường xuyên bỏ ra những chi phí về các loại đối tượng lao động tư liệu lao động và sức lao động của con người. Đâu là các yếu tố cơ bản để tiến hành các hoạt động sản suất song sự tham gia của mỗi yếu tố này là khác nhau dẫn đến sự hình thành những chi phí tương ứng như: Chi phí về khấu hao tài sản cố định, chi phí về nguyên vật liệu (gọi là chi phí về lao động vật hoá ), chi phí về tiền lương trả cho người lao động (gọi là hao phí về lao động sống ), chi phí dịch vụ mua ngoài và các chi phí bằng tiền khác …Trong điều kiện nền kinh tế hàng hoá, cơ chế này giúp chúng ta có thể biết được số chi phí mà Doanh nghiệp đã chi trong thời kỳ là bao nhiêu nhằm tính toán các chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phục vụ yêu cầu quản lý. 2. Các loại chi phí trong doanh nghiệp xây dựng: Cũng giống như các ngành sản xuất khác, cấu thành của giá thành sản phẩm xây lắp cũng được quy định bao gồm 3 khoản mục chi phí: Chi phí NVL trực tíêp, Chi phí nhân công trực tiếp; Chi phí sản suất chung, ngoài ra trong ngành xây dựng còn có một số loại chi phí đó là chi phí sử dụng máy thi công. Đây là một loại chi phí chỉ có trong Doanh nghiệp xây dựng và chính nó đã tạo ra tính đặc thù trong các Doanh nghiệp xây dựng. * Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Chi phí nguyên vất liệu trực tiếp gồm tất cả chi phí vật liệu trực tiếp sử dụng cho thi công, xây lắp các công trình. Cụ thể là: +Vật liệu chính : Gạch, cát, đá, sỏi, xi măng, gỗ vật liệu kết cấu bê tông đúc sàn, panel… +Vật liệu phụ: Đinh ,kẽm ,giây buộc ,kính ,sơn, vôi ve +Nhiên liệu: Xăng ,dầu ,ga ,than củi … +Vật liệu khác: Giá trị thiết bị đi kèm với vật liệu kiến trúc như thiết bị vệ sinh, thiết bị thông hơi, thông gió, chiếu sáng, truyền dẫn hơi nóng …(Kể cả chi phí sơn, mạ,bảo quản thiết bị này ). * Chi phí nhân công trực tiếp : Chi phí nhân công trực tiếp là các khoản mà doanh nghiệp phải trả cho công nhân trực tiếp thi công xây lắp và trả cho lao động thuê ngoài như: + Tiền lương của công nhân trực tiếp tham gia xây dựng công trình và lắp đặt thiết bị (kể kả lao động thuê ngoài ) + Phụ cấp làm đêm thêm giờ và các khoản phụ cấp có tính chất lượng như phụ cấp trách nhiệm,phụ cấp công trường. + Lương phụ: Như lương nghỉ phép của công nhân xây dựng Trong chi phí nhân công trực tiếp không bao gồm: Lương của công nhân vận chuyển ngoài công trường. * Chi phí sử dụng máy thi công : Trong hoạt động xây lắp cần phải sử dụng các loại máy thi công chuyên dùng, Máy thi công xây lắp là một bộ phận của TSCĐ, bao gồm tất cả các loại xe, máy kể cảc các thiết bị được chuyển động bằng động cơ (chạy bằng hơi nước, dầu, xăng …) được sử dụng trực tiếp cho các công tác xây lắp trên các công trường thay thế cho sức lao động của con người trong các công việc san lấp đất đá, nhào trộn vôi vữa, bê tông. Chi phí máy thi công chiếm một tỷ trọng không nhỏ trong giá thành sản phẩm xây lắp, do vậy cần phải tổ chức theo dõi riêng và có phương pháp phân bổ hợp lý cho các đối tượng sử dụng. Chi phí sử dụng máy thi công chiếm một tỷ trọng không nhỏ trong giá thành xản phẩm xây lắp, do vậy cần phải tổ chức theo dõi riêng và có phương pháp phân bổ hợp lý cho các đối tượng sử dụng. Chi phí sử dụng máy thi công là toàn bộ các chi phí vật liệu, nhân công, các chi phí trực tiếp dùng cho quá trình sử dụng máy phục vụ cho các công trình xây lắp. Đặc điểm của xây dựng cơ bản là máy thi công luôn gắn liền với địa điểm xây dựng mà địa điểm xây dựng lại không cố định. Do vậy máy thi công phải di chuyển theo các địa điểm thi công theo từng thời kỳ. Người ta chia chi phí sử dụng máy thi công ra làm 2 loại: + Chi phí thường xuyên: Chi phí thường xuyên là những chi phí hàng ngày cần thiết cho việc sử dụng máy thi công. Các chi phí này khi phát sinh được tính hết một lần vào chi phí sử dụng máy như: Chi phí nhiên liệu dùng cho máy thi công: Tiền lương, phụ cấp lưu động của công nhân điều khiển máy, kể cả công nhân phục vụ máy, khấu hao máy thi công, chi phí máy thi công (đi thuê nếu có ) chi phí sửa chữa thường xuyên máy thi công và các chi phí khác. + Chi phí tạm thời : Chi phí tạm thời là chi phí phát sinh 1 lần tương đối lớn không định mức hay tính trước được. Các chi phí này khi phát sinh không tính hết một lần vào chi phí sử dụng máy mà được phân bổ theo thời gian sử dụng ở công trường như: Chi phí tháo lắp, chạy thử sau khi lắp để sử dụng kể cả lần lắp sau khi giao trả đặt để máy, chi phí vận chuyển máy thi công đến địa điểm xây dựng, chi phí đưa xe, máy về nơi đặt để máy, chi phí di chuyển máy trong phạm vi công trường … * Chi phí sản suất chung : Chi phí sản suất chung là những chi phí phục vụ sản xuất xây lắp , những chi phí có tính chất dùng chung cho hoạt động xây lắp gắn liền với từng công trình cụ thể như : + Chi phí vật liệu: Chi phí vật liệu xuất dùng chung cho hoạt động xây lắp như vật liệu dùng để bảo dưỡng, bảo chì công cụ, dụng cụ trên công trường… + Chi phí công cụ dụng cụ sản xuất xây lắp: Ván khuôn, giàn giáo, cuốc xẻng + Chi phí khấu hao TSCĐ: Khấu hao máy thi công trong trường hợp doanh nghiệp không theo dõi riêng chi phí sử dụng máy thi công (không tách chi phí máy thi công ra thành một loại chi phí riêng mà vẫn nằm trong chi phí sản suất chung). Khấu hao TSCĐ khác phuc vụ cho công trường. + Chi phí dịch vụ mua ngoài: chi phí tiền điện nước điện thoại, chi phí sửa chữa TSCĐ thuê ngoài … + Các chi phí bằng tiền khác nhằm phục vụ hay liên quan đến hoạt động xây lắp trên công trường không thuộc những khoản trên. 3. Giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây dựng : Giá tiền sản phẩm xây lắp là biểu hiện bằng tiền của chi phí sản xuất thi công tính cho 1 khối lượng xây lắp hoặc côn trình ,hạng mục cônh trình do doanh nghiệp đã sản xuất xây lắp hoàn thành . Giá thành sản phẩm là chỉ tiêu chất lượng quan trọng đối với các doanh nghiệp sản xuất cũng như đối với toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Trong điều kiện cạnh tranh ngày càng trở nên gay gắt thì việc hạ giá thành sản phẩm là con đường cơ bản để tăng cường doanh lợi. Sản phẩm chất lượng tốt, giá thành hạ sẽ là tiền đề tích cực giúp Doanh nghiệp đẩy mạnh tiêu thụ, tăng nhanh vòng quay vốn và đem lại ngày càng nhiều lợi nhuận, từ đó tăng tích luỹ cho Doanh nghiệp, nâng cao đời sống cho công nhân viên. Giá thành sản phẩm là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp,phản ánh chất lượng hoạt động sản xuất, phản ánh kết quả sử dụng các loại tài sản, vật tư, lao động, tiền vốn trong quá trình sản xuất cũng như các giải pháp kinh tế kỹ thuật mà Doanh nghiệp đã thực hiện nhằm đạt được mục đích sản xuất. Đó là có được khối lượng sản phẩm nhiều nhất với chi phí sản xuất tích kiệm và giá thành hạ. Đó cũng là một đồi hỏi khách quan khi các Doanh nghiệp thực hiện chế độ hạch toán kinh tế. Giá thành sản phẩm xây lắp là toàn bộ chi phí sản suất (bao gồm: Chi phí NVL trực tiếp, Chi phí nhân cônh trực tiếp, Chi phí sử dụng máy thi công ,Chi phí sản xuất chung) tính cho từng công trình, hạng mục công trình khối lượng xây lắp hoàn thành đến giai đoạn quy ước đã hoàn thành nghiệm thu bàn giao được chấp nhận thanh toán. Khác với doanh nghiệp công nghiệp ở Doanh nghiệp xây dựng giá thành sản phẩm xây lắp có tính chất khác biệt: Mỗi công trình, hạng mục công trình, hay khối lượng xây lắp sau khi đã hoàn thành đều có giá trị riêng. 4. Các loại giá thành sản phẩm trong Doanh nghiệp xây dựng : * Giá thành dự toán công tác xây lắp : Do sản phẩm xây dựng có giá trị lớn, thời gian thi công dài và mang tính chất đơn chiếc, có kết cấu phức tạp, khối lượng lớn nên công trình và hạng mục công trình đều có giá trị dự toán riêng phụ thuộc rất lớn vào địa điểm xây dựng(giá cả vật liệu) cho công trình ở từng địa phương làm ảnh hưởng đến giá trị của từng dự toán công trình. Căn cứ vào giá trị dự toán của từng công trình ta có thể xác định được giá trị dự toán của chúng Giá thành dự toán của từng công trình hạng mục công trình = Giá trị dự toán của công trình hạng mục công trình + Lãi định mức *Giá thành kế hoạch công tác xây lắp : Giá thành kế hoạch được xây dựng dựa trên những định mức tiên tiến của nội bộ Doanh nghiệp xây dựng.Với giá thành kế hoạch của công tác xây lắp không những cho phép ta tính toán chính xác những chi phí sản xuất phát sinh trong giai đoạn kế hoạch mà còn cho phép tính toán đến nội dung, kết quả và các biện pháp tỏ chức kỹ thuật cần phải thực hiện sao cho chi phí sản xuất thực tế không vượt quá tổng số chi phí sản xuất dự kiến trong kế hoạch. Giá thành kế hoạch phản ánh trỉnh độ quản lý giá thành của Doanh nghiệp . Giá thành kế hoạch công tác xây lắp = Giá thành dự toán công tác xây lắp - Mức hạ giá thành kế hoạch (Công tác này tính cho từng công trình, hạng mục công trình ) *Giá thành thực tế công tác xây lắp : Giá thành thực tế là biểu hiện bằng tiền của tất cả các chi phí mà DN xây lắp đã bổ ra để hoàn thành một khối lượng xây dựng nhất định ,được xác định theo số liệu kế toán cung cấp. Giá thành thực tế công tác xây lắp không chỉ bao gồm chi phí trong định mức mà còn có thể bao gồm những chi phí thực tế phát sinh không cần thiết như: Thiệt hại do phá đi, thiệt hại ngừng sản xuất ,mất mát hao hụt vật tư ... do nguyên nhân chủ quan của Doanh nghiệp . * Giữa 3 loại giá thành trên có quan hệ về mặt lượng như sau : Giá thành dự toán ³ Giá thành kế hoạch ³ Giá thành thực tế Việc so sánh các loại giá thành này được thực hiện trên cùng một đối tượng tính giá thành (Từng công trình, hạng mục công trình hay khối lượng xây lắp hoàn thành nhất định ) 5. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp. Hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm được coi là khâu trung tâm của công tác kế toán. ở đây vai trò của người kế toán trong công việc quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành là rất quan trọng. Việc xác định đúng đối tượng kế toán tập chi phí sản suất và phương pháp tính giá thành sản phẩm thích hợp hay tổ chức tập hợp và phân bổ từng loại chi phí sản xuất đã xác định ... đã góp phần quyết định trong việc xác định chi phí và tính giá thành sản phẩm. Các sản phẩm của ngành xây dựng có giá trị lớn, thời gian thi công dài, nguyên vật liệu dùng cho thi công rất đa dạng và nhiều chủng loại khác nhau nên việc đánh giá phân bổ chi phí cho cá đôid tượng là rất phức tạp đòi hỏi người kế toán phải có một nhận thức đúng đắn và một sự hiểu biết sâu trong công tác xây dựng thì mới có thể hoàn thành công việc một cách tốt nhất. Việc tập hợp đúng các chi phí sản suất và đánh giá chính xác giá thành của sản phẩm giúp cho lãnh đạo cơ quan có một cách nhìn chính xác về giá trị thực của công trình, từ đó có thể xác định được khấu hao nào, những khoản mục nào của chi phí quá cao hay quá thấp có ảnh hưởng tới công trình. Ngoài ra, việc tập hợp và tính giá thành sản phẩm công trình chính xác giúp cho việc xác định công trình thi công thực lãi hay thực lỗ để có thể rút ra những kinh nghiệm cho các công trình tiếp theo . (Sơ đồ mối quan hệ giữa CPSX & Giá thành SP) A: Chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ B: Chi phí phát sinh trong kỳ D:Tổng giá thành sản phẩm C: CPSX dở dang cuối kỳ Qua sơ đồ ta thấy : AC = AB + BD - CD hay Tổng giá thành sản phẩm = CPSX dở dang đầu kỳ + CPSX phát sinh trong kỳ - CPSX dở dang cuối kỳ Khi giá tri sản phẩm dở dang(chi phí sản xuất dở dang) đầu kỳ và cuối kỳ bằng nhau hoặc các ngành sản xuất không có sản phẩm dở dang thì tổng giá thành sản phẩm bằng tổng chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ. III. Đối tượng và phương pháp hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành chi phí sản phẩm phù hợp tronh Doanh nghiệp xây dựng : Để hach toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm được chính xác, đòi hỏi công việc đầu tiên mà các nhà quản lý phải làm là xác định đối tượng hạch toán chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành sản phẩm. Xác định đối tượng hạch toán chi phí sản xuất chính là việc xác định giới hạn tập hợp chi phí và chịu chi phí. Còn xác định đối tượng tính giá thành chính là việc xác định sản phẩm, công việc lao vụ nhất định đòi hỏi phải tính giá thành một đơn vị . 1. Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất. 1.1. Khái niệm đối tượng kế toán hạch toán chi phí sản xuất. Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất là các loại chi phí được tập hợp trong một thời hạnh nhất định. Việc xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất nhằm giúp cho việc quản lý chi phí sản xuất tốt hơn, phục vụ cho việc tính giá thành chinh xác. 1.2. Căn cứ xác định đối tượng hạch toán chi phí sản xuất: Để xác định được đối tượng kế toán hạch toán chi phí ở các doanh nghiệp khác nhau cần dựa vào các yếu tố sau: - Tính chất sản xuất ,loại hình sản xuất đặc điểm tổ chức sản suất ,đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm ... - Căn cứ vào yêu cầu tính giá thành ,yêu cầu quản lý, khả năng trỉnh độ quản lý trỉnh độ hạch toán của các Doanh nghiệp. Do đặc điểm của ngành xây dựng cơ bản là sản phẩm đơn chiếc, thời gian thi công dài mỗi một công trình hạng mục công trình có dự toán riêng và có đặc điểm riêng biệt ... Vì vậy đối tượng tập hợp (hạch toán)chi phí trong Doanh nghiệp xây dựng là các hạng mục công trình cùng loại, theo đơn đặt hàng, đơn vị thi công riêng, theo công trình. Tập hợp chi phí sản xuất theo đúng đối tượng đã quy định hợp lý có tác dụng phục vụ tốt cho việc tăng cường quản lý chi phí sản xuất và phục vụ cho công tác tính giá thành sản phẩm được kịp thời và đúng đắn. 1.3. Phương pháp hạch toán chi phí sản xuất : Phương pháp hạch toán chi phí sản suất được sử dụng để tập hợp và phân bổ chi phí trong thời hạn tập hợp chi phí đã định. Trong XDCB, kế toán thường sử dụng hai phương pháp chủ yếu để tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất cho các đối tượng tính giá thành có liên quan đó là: Phương pháp phân bổ trực tiếp và phương pháp phân bổ gián tiếp. *Phương pháp phân bổ trực tiếp : Phương pháp này đòi hỏi ngay từ khâu hạch toán ban đầu,các chứng từ kế toán đã phản ánh ghi chép riêng rẽ chi phí sản xuất cho từng đối tượng tính giá thành liên quan . Phương pháp trực tiếp áp dụng cho những chi phí sản suất cơ bản hoặc cho những Doanh nghiệp chỉ có một đối tượng tính giá thành là công trình hoặc hạng mục công trình . *Phương pháp phân bổ gián tiếp chi phí sản xuất :Phương pháp này được áp dụng trong trường hợp chi phí sản xuất liên quan đến nhiều đối tượng chi phí khác nhau. Để phân bổ chi phí, nhiều đối tượng cần xác định được tiêu thức phân bổ hợp lý.Tiêu thức phân bổ là tiêu thức phải bảo đảm được mối quan hệ tỷ lệ giữa tổnh chi phí cần phân bổ với tiêu thức phân bổ của các đối tượng. Theo phương pháp phân bổ gián tiếp, trước hết ta phải tổng hợp toàn bộ các chi phí sau đó tiến hành phân bổ cho từng đối tượng cụ thể. Trình tự phân bổ như sau: Trước hết xác định hệ số phân bổ : Trong đó : C: Tổng chi phí phân bổ T: Tổng các đại lượng của tiêu thức cần phân bổ của các đối tượng . Tính số phân bổ cho từng đối tượng : Ci = Ti * H. Trong đó: Ci: Là chi phí phân bổ cho từng đối tượng i. 2. Đối tượng và phương pháp tính giá thành sản phẩm trong DNXD. 2.1. Khái niệm về phương pháp tính giá thành sản phẩm xây lắp. Xuất phát từ đặc điểm của xây lắp cơ bản là sản phẩm mang tính đơn chiếc, mỗi sản phẩm có một dự toán riêng và yêu cầu quản lý chi phí dự toán. Do vậy đối tượng tính giá thành trong xây dựng cơ bản là các hạng mục công trình đã hoàn thành, các giai đoạn công việc đã hoàn thành, các khối lượng xây lắp có dự toán, thiết kế riêng đã hoàn thành. Trong trường hợp các DNXD có tổ chức thêm các phân xưởng sản suất phụ, sản xuất vật liệu cung cấp cho công trình thì tính giá thành là một lao vụ cung cấp. Khi xác định đơn vị tính giá thành cũng phải xem xét trong trường hợp cụ thể có đơn vị tính giá thành đản bảo cho đơn vị được tính thừa nhân trong nền kinh tế quốc dân. 2.2. Căn cứ xác định đối tượng tính giá thành sản phẩm xây lắp. Căn cứ đối tượng xác định tính giá thành là: - Dựa vào phương pháp đối tượng lập dự toán (cho công trình hay hạng mục công trình ): Lập dự toán cho công trình hay hạng mục công trình là việc xác định giá trị của công trình cả về mặt lượng và chất ,có nghĩa là ta lập dự toán đến hạng mục, Công trình nào thì hạng mục công trình đó, đó chính là đối tượng tính giá thành. - Dựa vào phương thức thanh toán giữa hai bên (bên chủ công trình & bên thi công): Thanh toán 1 lần hay thanh toán nhiều lần .ở đây, giữa hai bên dã có sự thoả thuận về thời gian thanh toán , có nghĩa là cứ đến một thời điểm nhất định nào đó thì bên A sẽ thành toán cho bên B và giá trị cuả công trình tại thời điểm đó chính là đối tượng tính giá thành. Từ căn cứ trên ta xác định được đối tượng tính giá thành trong doanh nghiệp xây lắp là sản phẩm hoàn chỉnh và sản phẩm hoàn thành theo giai đoạn quy ước. - Sản phẩm hoàn chỉnh (theo đơn đặt hàng), Là các công trình, hạng mục công trình đã xây lắp xong đến giai đoạn cuối cùng của toàn bộ quy trình công nghệ và chuẩn bị bàn giao cho đơn vị sử dụng. Giá thành sản phẩm hoàn chỉnh là thước đo bù đắp chi phí đã bỏ ra nhưng không đáp ứng yêu cầu quản lý kịp thời chỉ tính được khi công trình , hạng mục công trình đã hoàn thành. - Sản phẩm hoàn thành theo giai đoạn quy ước : Là các đối tượng xây lắp chưa kết thúc toàn bộ công tác quy định trong thiết kế kỹ thuật mà chỉ kết thúc việc thi công đến một giai đoạn nhất định. Giá thành sản phẩm theo giai đoạn quy ước phục vụ kịp thời cho việc kiểm tra tình hình sử dụng các loại chi phí. 2.3. Phương pháp tính giá thành sản phẩm trong Doanh nghiệp xây lắp. Đây là phương pháp được sử dụng phổ biến trong các DN xây dựng hiện nay và sản suất xây dựng mang tính chất đơn chiếc, đối tượng tập hợp chi phí sản xuất phù hợp với đối tượng tính giá thành. Hơn nữa, phương pháp này cho phép cung cấp kịp thời số liệu, giá thành mọi kỳ báo cáo và cách tính toán lại dẽ dàng. Theo phương pháp này, tập hợp chi tiết tất cả các chi phí sản xuất trực tiếp cho một công trình hạng mục công trình, từ khi khơỉ công đến khi hoàn thành chính là giá thành công trình hạng mục công trình ấy. Trường hợp công trình ,hạng mục công trình chưa hoàn thành mà có khối lượng xây lắp hoàn thành bàn giao thì: GTtt của khối lượng xây lắp hoàn thành bàn giao = CPtt dở dang đầu kỳ + CPtt phát sinh trong kỳ - CPtt dở dang cuối kỳ Trường hợp đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành đều là hạng mục công trình thì tổng hợp chi phí sản xuất từ khi khởi công đến khi hoàn thành đã được tập hợp riêng cho từng hạng mục công trình chính là giá thực tế của hạng mục công trình đó. Trường hợp chi phí sản xuất tập hợp được cho cả nhóm công trình, để tính giá thành cho một hạng mục công trình, nếu các hạng mục công trình đều có các dự toán khán nhau cùng thi công trên cùng một địa điểm do một công truờng đảm nhận thì kế toán có thể căn cứ vào chi phí sản xuất của cả nhóm và hệ số kinh tế đã quy định cho từng công trình. Để tính giá thành thực tế cho hạng mục công trình đó phải tiến hành phân bổ theo những tiêu chuẩn thích hợp với hệ số kinh tế kỹ thuật quy định cho từng hạng mục công trình. Hệ số phân bổ được xác định như sau: Trong đó : åC : Tổng chi phí thực tế của cả công trình. å Gdt : Tổng dự toán của tất cả các hạng mục công trình. Khi đó từng hạng mục công trình = Gdti * H (Gdti: Dự toán của hạng mục công trình thứ i) 2.4. Phương pháp tính giá thành theo đơn đặt hàng. Phương pháp này áp dụng trong trường hợp Doanh nghiệp nhận thầu xây lắp theo đơn đặt hàng và khi đó,đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành là những đơn đặt hàng. Theo phương pháp này,hàng tháng chi phí ssản xuất phát sinh được tập hợp theo từng đơn đặt hàng và khi nào hoành thành công trình thì chi phí sản xuất tập hợp được cuãn chính là giá thành thực tế của đơn đặt hàng. Những đơn đặt hàng chưa sản xuất song thì toàn bộ chi phí tập hợp được theo đơn đặt hàng đều là chi phí sản xuất của khối lượng xây lắp dở dang. Trong thực tế phương pháp này được áp dụng với các loại sửa chữa nhà cửa hoặc công tác xây lắp bên ngoài. 2.5. Phương pháp tổng cộng chi phí. Phương pháp này áp dụng trong trường hợp công trình, hạng mục công trình phải trải qua nhiều giai đoạn thi công xây dựng, các giai đoạn lắp đặt máy móc thiết bị. Theo phương pháp này, giá thành thực tế của toàn bộ công trình hạng mục công trình được tính như sau: Z = C1 + C2 +...+ Cn + Dđk + Dck. Trong đó: Z : Giá thành thực tế của toàn bộ công trình C1 , C2 , Cn : Chi phí sản suất xây lắp của các giai đoạn. Dđk,Dck : Chi phí thực tế sản phẩm dở dang đầu kỳ ,cuối kỳ. 2.6. Phương pháp tính giá theo định mức. Phương pháp này khi áp dụng vào các Doanh nghiệp xây dựng cần thoả mãn các điều kiện : - Phải xác định được giá thành định mức trên cơ sở xác định mức và đơn giá . - Vạch ra được một cách chính xác các thay đổi về định mức và giá thành tại thời điểm tính giá thành. - Xác định được chênh lệch định mứcvà nguyên nhân gây ra các chên lệch đó. Theo phương pháp này, giá thành thực tế của sản phẩm xây lắp được xác định theo công thức: GTtt của SP xây lắp = Giá thành định mức của sản phẩm xây lắp ± Chênh lệch do thay đổi định mức ± Chênh lệch do thoát ly định mức Ngoài 4 phương pháp trên, trong Doanh nghiệp xây dựng còn sử dụng phương pháp tính giá thành theo hệ số, phương pháp kết hợp ... IV. Phương pháp tập hợp chi phí sản suất trong doanh nghiệp xây dựng thực hiện kế toán hạch toán chi phí sản suất theo phương pháp kê khai thường xuyên . 1. Phương pháp hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Chi phí NVL trực tiếp bao gồm những chi phí về nguyên vật liệu chính, nửa thành phẩm mua ngoài, vật liệu phụ, nhiên liệu sử dụng trực tiếp cho việc sản xuất, chế tạo sản phẩm xây lắp hoặc thực hiên các lao vụ dịch vụ... Chi phí NVL trực tiếp thường được xây dựng định mức chi phí và tổ chức quản lý theo định mức. Các chi phí phát sinh tuy là các chi phí trực tiếp nhưng có thể liên quan đến 1 hay nhiều đối tượng tập hợp chi phí khác nhau. Do đó, để tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp vào đối tượng tập hợp chi phí sản xuất có 2 phương pháp: - Phương pháp tập hợp trực tiếp - Phương pháp tập hợp gián tiếp . Đối với những chi phí NVL trực tiếp chỉ liên quan tới từng đối tượng tập hợp chi phí thì dùng phương pháp trực tiếp, trong trường hợp chi phí NVL trực tiếp có liên quan tới nhiều đối tượng khác nhau không thể tập hợp trực tiếp cho từng đối tượng thì phải lựa chọn tiêu thức phân bổ hợp._.