Hoàn thiện hoạt động giao nhận hàng xuất nhập khẩu bằng đường không tại Tổng Công ty hàng không Việt Nam

Ch­¬ng i Kh¸i qu¸t chung vÒ nghiÖp vô giao nhËn hµng xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng I. Kh¸i niÖm chung vÒ nghiÖp vô giao nhËn 1. Kh¸i niÖm vµ ph¹m vi ho¹t ®éng 1.1. Kh¸i niÖm Sù kh¸c nhau vÒ quèc tÞch gi÷a c¸c chñ thÓ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· dÉn ®Õn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ph¶i ®­îc chuyªn chë qua biªn giíi cña Ýt nhÊt mét n­íc. Do vËy, ®Ó hµng ho¸ ®Õn tËn tay ng­êi mua, nã ph¶i tr¶i qua hµng lo¹t c¸c c«ng viÖc nh­: th«ng quan xuÊt nhËp khÈu, chuÈn bÞ giÊy tê, thuª ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, bèc xÕp hµng lªn ph­¬ng tiÖn,... TÊt c¶ nh÷ng c«ng viÖc ®ã ng­êi ta gäi lµ nghiÖp vô giao nhËn. Giao nhËn - dÞch vô giao nhËn theo ®iÒu 163, LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam lµ “nh÷ng hµnh vi th­¬ng m¹i, theo ®ã ng­êi lµm dÞch vô giao nhËn hµng ho¸ nhËn hµng tõ ng­êi göi, tæ chøc viÖc vËn chuyÓn, l­u kho, l­u b·i, lµm c¸c thñ tôc giÊy tê vµ c¸c dÞch vô kh¸c cã liªn quan ®Ó giao hµng cho ng­êi nhËn theo sù uû th¸c cña chñ hµng, cña ng­êi vËn t¶i hoÆc cña ng­êi lµm dÞch vô giao nhËn kh¸c (gäi chung lµ kh¸ch hµng)”. DÞch vô giao nhËn theo “Quy t¾c mÉu cña FIATA vÒ dÞch vô giao nhËn” lµ “bÊt kú lo¹i dÞch vô nµo liªn quan ®Õn vËn chuyÓn, gom hµng, l­u kho, bèc xÕp, ®ãng gãi hay ph©n phèi hµng ho¸ còng nh­ dÞch vô t­ vÊn hay cã liªn quan ®Õn c¸c dÞch vô trªn, kÓ c¶ c¸c vÊn ®Ò h¶i quan, tµi chÝnh, mua b¶o hiÓm, thanh to¸n, thu thËp chøng tõ liªn quan ®Õn hµng ho¸” Ngµy nay, víi sù ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ ngµnh vËn t¶i, kh¸i niÖm “dÞch vô giao nhËn” (Freight forwarding service) ®· ®­îc hiÓu theo mét nghÜa réng h¬n lµ “dÞch vô Logistics”. “Logistics” lµ mét hÖ thèng cung øng, ph©n phèi vËt chÊt bao gåm bèn yÕu tè: vËn t¶i, marketing, ph©n phèi, qu¶n lý; trong ®ã, vËn t¶i chiÕm vai trß quan träng nhÊt. Nãi c¸ch kh¸c, “logistics” lµ nghÖ thuËt qu¶n lý dßng l­u chuyÓn cña hµng ho¸, nguyªn vËt liÖu kÓ tõ khi mua s¾m qua c¸c qu¸ tr×nh l­u kho, s¶n xuÊt, ph©n phèi cho ®Õn khi ®­a ®Õn tay ng­êi tiªu dïng. Ng­êi kinh doanh dÞch vô giao nhËn gäi lµ ng­êi giao nhËn. Theo LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®iÒu 164, ng­êi lµm dÞch vô giao nhËn hµng ho¸ lµ th­¬ng nh©n cã giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh dÞch vô giao nhËn hµng ho¸. Tr­íc ®©y, ng­êi giao nhËn th­êng chØ lµm ®¹i lý thùc hiÖn mét sè c«ng viÖc do c¸c nhµ xuÊt nhËp khÈu uû th¸c nh­: xÕp dì hµng ho¸, l­u kho, chuÈn bÞ giÊy tê,... Nh­ng víi kh¸i niÖm giao nhËn ®ang ®­îc ngµy cµng më réng vµ trong vai trß ng­êi kinh doanh logistics nh­ hiÖn nay, ng­êi giao nhËn cßn cung cÊp nh÷ng dÞch vô trän gãi vÒ toµn bé qu¸ tr×nh vËn t¶i vµ ph©n phèi hµng ho¸. V× thÕ, ng­êi giao nhËn kh«ng chØ cßn ®­îc biÕt ®Õn nh­ lµ ®¹i lý (agent) nh­ tr­íc kia mµ cßn nh­ lµ ng­êi gom hµng (consolidator), ng­êi chuyªn chë chÝnh (principal carrier),... Ho¹t ®éng giao nhËn vËn t¶i, víi vai trß c¬ b¶n nhÊt cña nã, lµ mét kh©u kh«ng thÓ thiÕu trong quy tr×nh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. Nã ®¶m tr¸ch mét phÇn c«ng viÖc trong qu¸ tr×nh l­u th«ng cña hµng ho¸. Nã chuyªn chë vµ thùc hiÖn mét sè nghiÖp vô kh¸c ®Ó ®­a hµng ho¸ tõ n¬i ng­êi göi hµng ®Õn n¬i ng­êi nhËn hµng. Cho nªn, ho¹t ®éng giao nhËn vËn t¶i lµ chiÕc cÇu nèi quan träng gi÷a ng­êi göi hµng vµ ng­êi nhËn hµng. B»ng viÖc ®i thuª hay uû th¸c cho mét ng­êi thø ba cã chuyªn m«n vÒ ho¹t ®éng giao nhËn, ng­êi göi hµng kh«ng nh÷ng gi¶m bít mét sè c«ng viÖc, chia sÎ vÒ mÆt tr¸ch nhiÖm vµ rñi ro mµ cßn tiÕt kiÖm thêi gian vµ gi¶m chi phÝ; do kh«ng ph¶i ®Çu t­ vµo mét sè ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng c¬ b¶n phôc vô cho ho¹t ®éng giao nhËn. V× vËy, mµ theo thêi gian ph¹m vi nh÷ng c«ng viÖc mµ ng­êi göi hµng giao cho ng­êi giao nhËn ngµy cµng nhiÒu. Ngoµi ra, víi sù ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo trong lÜnh vùc giao nhËn, ho¹t ®éng giao nhËn ®· ngµy cµng ®­a hµng ho¸ ®Õn tËn tay ng­êi tiªu dïng víi tèc ®é nhanh h¬n, an toµn h¬n vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng cña hµng ho¸. Cïng víi sù ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ, sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t trong lÜnh vùc nµy ®· t¸c ®éng lµm n©ng cao hiÖu qu¶ vµ gi¶m chi phÝ cña ho¹t ®éng giao nhËn ®Ó nh»m phôc vô kh¸ch hµng ë møc tèt nhÊt. Qua ®ã mµ ho¹t ®éng giao nhËn sÏ gãp phÇn lµm gi¶m gi¸ thµnh cña s¶n phÈm vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i quèc tÕ. Do vËy, ho¹t ®éng giao nhËn ®ang ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng thiÕt yÕu trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ. KÐo theo ®ã lµ vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña ng­êi giao nhËn ngµy cµng lín trong mèi quan hÖ víi ng­êi göi hµng vµ ng­êi nhËn hµng. 1.2. Ph¹m vi ho¹t ®éng Khi mµ kh¸i niÖm “dÞch vô giao nhËn” ®­îc hiÓu theo mét nghÜa réng h¬n th× ph¹m vi ho¹t ®éng cña ng­êi giao nhËn còng ®­îc më réng. Tuú theo sù uû nhiÖm cña ng­êi göi hµng (hay ng­êi nhËn hµng), ng­êi giao nhËn cã thÓ tham gia nhiÒu t¸c nghiÖp trong quy tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång. Th«ng th­êng, ng­êi giao nhËn cã thÓ trùc tiÕp hoµn thµnh c¸c c«ng viÖc ®ã hoÆc còng cã thÓ uû th¸c cho ng­êi thø ba hay ®¹i lý thùc hiÖn. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ng­êi giao nhËn cßn cung cÊp c¶ dÞch vô vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc, hä ®ãng vai trß lµ MTO (Multimodal Transport Operator) vµ ph¸t hµnh chøng tõ vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc. Nh÷ng dÞch vô mµ ng­êi giao nhËn th­êng ®¶m nhËn lµ: ChuÈn bÞ hµng ho¸ nh­: gom hµng; nhËn hµng tõ chñ hµng, giao cho ng­êi chuyªn chë; nhËn hµng tõ ng­êi chuyªn chë vµ giao cho ng­êi nhËn hµng; lµm c¸c thñ tôc göi hµng, nhËn hµng; ®ãng gãi bao b×, ph©n lo¹i, t¸i chÕ hµng ho¸; l­u kho, b¶o qu¶n hµng ho¸, nhËn vµ kiÓm tra c¸c chøng tõ cÇn thiÕt liªn quan ®Õn sù vËn ®éng cña hµng ho¸,... Tæ chøc chuyªn chë hµng ho¸ trong ph¹m vi ga, c¶ng; lµm t­ vÊn cho chñ hµng trong viÖc chuyªn chë hµng ho¸; lùa chän tuyÕn ®­êng vËn t¶i, ph­¬ng thøc vËn t¶i vµ ng­êi chuyªn chë thÝch hîp; ký kÕt hîp ®ång vËn t¶i víi ng­êi chuyªn chë, thuª tµu l­u c­íc; th«ng b¸o t×nh h×nh ®i vµ ®Õn cña c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i,... LËp c¸c chøng tõ cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh göi hµng, nhËn hµng, thanh to¸n Tæ chøc xÕp dì hµng ho¸ Lµm thñ tôc H¶i quan, kiÓm nghiÖm, kiÓm dÞch Mua b¶o hiÓm cho hµng hãa Thu xÕp chuyÓn t¶i hµng ho¸ Thanh to¸n c­íc phÝ, chi phÝ xÕp dì, l­u kho, l­u b·i, thu ®æi ngo¹i tÖ,... Th«ng b¸o tæn thÊt víi ng­êi chuyªn chë Gióp chñ hµng trong viÖc khiÕu n¹i ®ßi båi th­êng Ngoµi ra, ng­êi giao nhËn cßn cung cÊp c¸c dÞch vô ®Æc biÖt theo yªu cÇu cña chñ hµng nh­ vËn chuyÓn m¸y mãc thiÕt bÞ cho c¸c c«ng tr×nh x©y dùng lín, vËn chuyÓn quÇn ¸o may s½n treo trong c¸c container ®Õn th¼ng c¸c cöa hµng, vËn chuyÓn hµng triÓn l·m ra n­íc ngoµi... 2. Vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña ng­êi giao nhËn 2.1. Vai trß cña ng­êi giao nhËn trong th­¬ng m¹i quèc tÕ Ngµy nay do sù ph¸t triÓn cña vËn t¶i container, VT§PT, ng­êi giao nhËn kh«ng chØ lµm ®¹i lý, ng­êi nhËn uû th¸c mµ cßn cung cÊp dÞch vô vËn t¶i vµ ®ãng vai trß nh­ mét bªn chÝnh (Principal) – ng­êi chuyªn chë (Carrier). Ng­êi giao nhËn ®· lµm chøc n¨ng vµ c«ng viÖc cña nh÷ng ng­êi sau ®©y: 2.1.1. M«i giíi H¶i quan (Customs Broker) Thuë ban ®Çu ng­êi giao nhËn chØ ho¹t ®éng trong n­íc. NhiÖm vô cña ng­êi giao nhËn lóc bÊy giê lµ lµm thñ tôc h¶i quan ®èi víi hµng nhËp khÈu vµ giµnh chç chë hµng trong vËn t¶i quèc tÕ hoÆc l­u c­íc víi c¸c h·ng tµu theo sù uû th¸c cña ng­êi xuÊt khÈu hoÆc ng­êi nhËp khÈu tuú thuéc vµo quy ®Þnh cña hîp ®ång mua b¸n. Trªn c¬ së Nhµ n­íc cho phÐp, ng­êi giao nhËn thay mÆt ng­êi xuÊt khÈu ®Ó khai b¸o, lµm thñ tôc h¶i quan nh­ mét m«i giíi h¶i quan. 2.1.2. §¹i lý (Agent) Tr­íc ®©y ng­êi giao nhËn kh«ng ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm cña ng­êi chuyªn chë. Anh ta chØ ho¹t ®éng nh­ mét cÇu nèi gi÷a ng­êi göi hµng vµ ng­êi chuyªn chë nh­ lµ mét ®¹i lý cña ng­êi chuyªn chë ®Ó thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc kh¸c nhau nh­ nhËn hµng, giao hµng, lËp chøng tõ, lµm thñ tôc h¶i quan, l­u kho... trªn c¬ së hîp ®ång uû th¸c. 2.1.3. Ng­êi gom hµng (Cargo Consolidator) ë Ch©u ¢u, ng­êi giao nhËn ®· tõ l©u cung cÊp dÞch vô gom hµng ®Ó phôc vô cho vËn t¶i ®­êng s¾t. §Æc biÖt trong vËn t¶i hµng ho¸ b»ng container dÞch vô gom hµng lµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc nh»m biÕn hµng lÎ (LCL) thµnh hµng nguyªn (FCL) ®Ó tËn dông søc chë cña container vµ gi¶m c­íc phÝ vËn t¶i. Khi lµ ng­êi gom hµng, ng­êi giao nhËn cã thÓ ®ãng vai trß lµ ng­êi chuyªn chë hoÆc ®¹i lý. 2.1.4. Ng­êi chuyªn chë (Carrier) Ngµy nay trong nhiÒu tr­êng hîp ng­êi giao nhËn ®ãng vai trß lµ ng­êi chuyªn chë, tøc lµ ng­êi giao nhËn trùc tiÕp ký hîp ®ång vËn t¶i víi chñ hµng vµ chÞu tr¸ch nhiÖm chuyªn chë hµng ho¸ tõ mét n¬i nµy ®Õn mét n¬i kh¸c. Ng­êi giao nhËn ®ãng vai trß lµ ng­êi thÇu chuyªn chë (Contracting Carrier) nÕu anh ta ký hîp ®ång mµ kh«ng trùc tiÕp chuyªn chë. NÕu anh ta trùc tiÕp chuyªn chë th× anh ta lµ ng­êi chuyªn chë thùc tÕ (Performing Carrier). Trong tr­êng hîp ng­êi giao nhËn cung cÊp dÞch vô vËn t¶i ®i suèt hoÆc cßn gäi lµ vËn t¶i tõ cöa ®Õn cöa th× ng­êi giao nhËn ®· ®ãng vai trß nh­ lµ ng­êi kinh doanh VT§PT (MTO). Khi ®ã MTO còng lµ ng­êi chuyªn chë vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi hµng ho¸. Ng­êi giao nhËn cßn gäi lµ “kiÕn tróc s­ cña vËn t¶i” (Architect of Transport) v× ng­êi giao nhËn cã kh¶ n¨ng tæ chøc qu¸ tr×nh vËn t¶i mét c¸ch tèt nhÊt, an toµn nhÊt, tiÕt kiÖm nhÊt. 2.2. Tr¸ch nhiÖm cña ng­êi giao nhËn trong giao nhËn quèc tÕ Ng­êi giao nhËn lµ ng­êi tiÕn hµnh c¸c nghiÖp vô liªn quan ®Õn vËn chuyÓn hµng ho¸ nh»m giao nhËn hµng ho¸ theo sù uû th¸c cña kh¸ch hµng. Ng­êi giao nhËn dï ho¹t ®éng víi danh nghÜa lµ ®¹i lý hay víi t­ c¸ch lµ ng­êi chuyªn chë ®Òu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng hµnh vi s¬ suÊt cña m×nh. Khi ho¹t ®éng víi t­ c¸ch lµ ng­êi chuyªn chë, ng­êi gom hµng hay ng­êi kinh doanh VT§PT, ng­êi giao nhËn kh«ng nh÷ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµnh vi, thiÕu sãt cña m×nh mµ cßn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng hµnh vi, s¬ suÊt hay lçi lÇm cña ng­êi lµm c«ng cho m×nh hay ng­êi mµ anh ta sö dông dÞch vô. Do ®ã víi mäi t­ c¸ch, ®¶m nhËn mäi vai trß, ng­êi giao nhËn sÏ chÞu c¸c tr¸ch nhiÖm sau ®©y: 2.2.1. Tr¸ch nhiÖm cña ng­êi giao nhËn khi ®ãng vai trß lµ ®¹i lý Khi ®ãng vai trß ng­êi ®¹i lý, ng­êi giao nhËn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi c¸c bªn sau ®©y: 2.2.1.1. Tr¸ch nhiÖm ®èi víi kh¸ch hµng Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô cña m×nh, ng­êi giao nhËn hoÆc ng­êi lµm c«ng cña anh ta cã thÓ ph¹m sai sãt hoÆc nhÇm lÉn kh«ng ph¶i do cè ý hay coi th­êng nh­ng g©y ra thiÖt h¹i vÒ tµi chÝnh cho ng­êi uû th¸c hoÆc g©y nªn tæn thÊt ®èi víi hµng ho¸ th× ng­êi giao nhËn ®Òu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm. Nh÷ng lçi lÇm hay sai sãt nµy bao gåm: Giao hµng kh¸c víi chØ dÉn cña kh¸ch hµng nh­ ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång. Chë hµng ®Õn sai ®Þa ®iÓm quy ®Þnh. Kh«ng mua b¶o hiÓm cho hµng theo chØ dÉn cña kh¸ch hµng. Sai sãt trong qu¸ tr×nh lµm thñ tôc h¶i quan lµm cho hµng ho¸ th«ng quan chËm hoÆc g©y thiÖt h¹i cho kh¸ch hµng. Kh«ng th«ng b¸o cho ng­êi nhËn hµng. Kh«ng thùc hiÖn sù cÇn mÉn hîp lý khi thay mÆt kh¸ch hµng lùa chän ng­êi chuyªn chë, thñ kho hay c¸c ®¹i lý kh¸c. Giao hµng kh«ng lÊy vËn ®¬n, c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn hµng ho¸. T¸i xuÊt kh«ng theo nh÷ng thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xin hoµn thuÕ. Giao hµng kh«ng thu tiÒn tõ ng­êi nhËn hµng. Giao hµng kh«ng ®óng chñ. 2.2.1.2. Tr¸ch nhiÖm lµm thñ tôc H¶i quan Ng­êi giao nhËn khi ®­îc uû th¸c thùc hiÖn khai b¸o h¶i quan, ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc c¬ quan h¶i quan vÒ sù tu©n thñ c¸c quy ®Þnh h¶i quan ®¶m b¶o khai ®óng tªn hµng, gi¸ trÞ, sè l­îng ®Ó Nhµ n­íc kh«ng bÞ thÊt thu. Vi ph¹m nh÷ng quy ®Þnh nµy ng­êi giao nhËn ph¶i chÞu ph¹t mµ tiÒn ph¹t ®ã kh«ng thu l¹i ®­îc tõ kh¸ch hµng. Chi phÝ ph¸t sinh do s¬ suÊt cña ng­êi giao nhËn trong qu¸ tr×nh lµm thñ tôc sÏ do ng­êi giao nhËn g¸nh chÞu. Ngoµi ra anh ta cßn chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ph¸p luËt vÒ nh÷ng hµnh vi cña m×nh ®èi víi h¶i quan. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ th× tr¸ch nhiÖm nµy ®«i khi kh«ng ®­îc ng­êi giao nhËn thùc hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ. V× nhiÒu lý do, hä cã thÓ khai sai chñng lo¹i hµng, sè l­îng, chÊt l­îng, m· hµng vµ v× thÕ hä trèn ®­îc mét kho¶n tiÒn thuÕ lµm lîi cho bé phËn c¸ nh©n vµ g©y thiÖt h¹i cho Nhµ n­íc. 2.2.1.3. Tr¸ch nhiÖm ®èi víi bªn thø ba Th«ng th­êng, nh÷ng ng­êi giao nhËn chØ lµ nh÷ng ng­êi lµm dÞch vô thuÇn tuý. Trõ mét sè c«ng ty giao nhËn lín cã c¸c ph­¬ng tiÖn trong tay, ®¹i ®a sè ng­êi giao nhËn ®Òu ph¶i thuª c¸c c«ng ty kh¸c lµm c¸c c«ng ®o¹n kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh giao nhËn nh­: vËn t¶i ®­êng bé, bèc xÕp, kho hµng, c¬ quan c¶ng... Ng­êi giao nhËn c¨n cø vµo yªu cÇu cô thÓ cña c«ng viÖc ký hîp ®ång víi bªn thø ba ®Ó cung cÊp c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. Tuy nhiªn, ng­êi giao nhËn dÔ bÞ bªn thø ba lµ ng­êi cã quan hÖ ®Õn hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh chuyªn chë khiÕu n¹i. C¸c khiÕu n¹i nµy th­êng r¬i vµo hai lo¹i: Tæn thÊt vËt chÊt vÒ tµi s¶n cña bªn thø ba vµ hËu qu¶ cña tæn thÊt ®ã. Ng­êi cña bªn thø ba bÞ chÕt, bÞ th­¬ng, èm ®au vµ hËu qu¶ cña viÖc ®ã. Bªn c¹nh ®ã, cã nhiÒu lo¹i chi phÝ mµ ng­êi giao nhËn ph¶i g¸nh chÞu trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra khiÕu n¹i ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho m×nh vµ h¹n chÕ tæn thÊt. VÝ dô nh­ phÝ gi¸m ®Þnh, chi phÝ ph¸p lý vµ phÝ l­u kho... Trong mét sè tr­êng hîp, chi phÝ trªn rÊt tèn kÐm, thËm chÝ nÕu b¶n th©n ng­êi giao nhËn kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm th× anh ta còng kh«ng thÓ ®­îc phÝa bªn kia båi hoµn l¹i nh÷ng chi phÝ mµ anh ta ®· bá ra. 2.2.2. Tr¸ch nhiÖm cña ng­êi giao nhËn khi ®ãng vai trß lµ ng­êi chuyªn chë chÝnh Khi lµ ng­êi chuyªn chë chÝnh, ng­êi giao nhËn ®ãng vai trß lµ mét nhµ thÇu ®éc lËp, trùc tiÕp ký kÕt hîp ®ång vËn t¶i víi chñ hµng vµ chÞu tr¸ch nhiÖm chuyªn chë hµng ho¸ tõ mét n¬i nµy ®Õn mét n¬i kh¸c. Ng­êi giao nhËn ®ãng vai trß lµ ng­êi chuyªn chë kh«ng chØ trong tr­êng hîp anh ta tù vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng ph­¬ng tiÖn cña chÝnh m×nh mµ cßn trong tr­êng hîp anh ta, b»ng viÖc ph¸t hµnh chøng tõ vËn t¶i cña m×nh hay c¸ch kh¸c, cam kÕt ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm cña ng­êi chuyªn chë. Khi ng­êi giao nhËn cung cÊp c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn vËn t¶i nh­ ®ãng gãi, l­u kho, bèc xÕp hay ph©n phèi,... th× ng­êi giao nhËn sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm nh­ ng­êi chuyªn chë nÕu thùc hiÖn c¸c dÞch vô trªn b»ng ph­¬ng tiÖn vµ ng­êi cña m×nh; hoÆc ®· cam kÕt mét c¸ch râ rµng hay ngô ý lµ hä chÞu tr¸ch nhiÖm nh­ ng­êi chuyªn chë. Khi ®ãng vai trß lµ ng­êi chuyªn chë, ng­êi giao nhËn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng hµnh vi vµ lçi lÇm cña ng­êi chuyªn chë, cña ng­êi giao nhËn kh¸c,... mµ anh ta thuª ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång vËn t¶i nh­ thÓ lµ hµnh vi vµ thiÕu sãt cña m×nh. QuyÒn, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña anh ta nh­ thÕ nµo lµ do luËt lÖ cña c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i liªn quan quy ®Þnh. Tuy nhiªn, ng­êi giao nhËn sÏ kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng mÊt m¸t, h­ háng cña hµng ho¸ ph¸t sinh tõ nh÷ng tr­êng hîp sau ®©y: Do lçi cña kh¸ch hµng hoÆc cña ng­êi ®­îc kh¸ch hµng uû th¸c Kh¸ch hµng ®ãng gãi vµ ghi ký m· hiÖu kh«ng phï hîp Do néi tú hoÆc b¶n chÊt cña hµng ho¸ Do c¸c tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng nh­: chiÕn tranh, ®×nh c«ng,... Ngoµi ra, ng­êi giao nhËn còng kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mÊt kho¶n lîi ®¸ng lÏ kh¸ch hµng ®­îc h­ëng, vÒ sù chËm trÔ hoÆc giao nhËn sai ®Þa chØ mµ kh«ng ph¶i do lçi cña m×nh. 3. Nguån luËt ®iÒu chØnh nghiÖp vô giao nhËn b»ng ®­êng hµng kh«ng 3.1. LuËt quèc gia Nguån luËt quèc gia lµ mét trong nh÷ng nguån luËt chÝnh ®iÒu chØnh ho¹t ®éng giao nhËn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng. Do ®©y lµ mét ho¹t ®éng liªn quan ®Õn nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau nªn chÞu sù ®iÒu chØnh cña nhiÒu bé luËt cã liªn quan nh­ LuËt hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam ban hµnh n¨m 1991 vµ söa ®æi n¨m 1995, §iÒu lÖ vËn chuyÓn hµng ho¸ Quèc tÕ cña H·ng hµng kh«ng Quèc gia ViÖt nam ban hµnh n¨m 1993, söa ®æi n¨m 1997, LuËt Th­¬ng m¹i 1997, LuËt H¶i quan, C¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh chuÈn cña hiÖp héi Giao nhËn kho vËn ViÖt Nam. 3.1.1. LuËt hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam Víi môc ®Ých thiÕt lËp mét c¬ së ph¸p lý nh»m ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn h·ng hµng kh«ng d©n dông ®Ó ®¶m v¶o an toµn vËn chuyÓn hµng kh«ng vµ khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c tiÒm n¨ng cña ngµnh hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam, tõ ®ã gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, më réng giao l­u vµ hîp t¸c quèc tÕ trªn mäi ph­¬ng diÖn, LuËt hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam ®· ®­îc Quèc héi n­íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam kho¸ VIII, kú häp thø 10 chÝnh thøc th«ng qua ngµy 26/12/1991 vµ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/6/1992. Tuy nhiªn, nh»m ®Ó phï hîp h¬n n÷a víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh hµng kh«ng d©n dông n­íc nhµ vµ b¶o vÖ tèt h¬n vïng trêi chñ quyÒn quèc gia, LuËt hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam l¹i ®­îc söa ®æi vµo ngµy 20/4/1995, bao gåm 10 ch­¬ng vµ 110 ®iÒu kho¶n. Néi dung c¬ b¶n cña LuËt hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam bao gåm nh÷ng quy ®Þnh vÒ c¸c quan hÖ ph¸p lý cã liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng cã sö dông tµu bay nh»m môc ®Ých vËn chuyÓn hµnh kh¸ch, hµnh lý, hµng ho¸, b­u kiÖn, b­u phÈm vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c, phôc vô nghiªn cøu khoa häc, ho¹t ®éng v¨n ho¸ thÓ thao, y tÕ, t×m kiÕm - cøu nguy vµ nh÷ng ho¹t ®éng d©n dông nh»m môc ®Ých ®¶m b¶o an toµn v¹n chuyÓn hµng kh«ng, khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c tiÒm n¨ng cña ngµnh hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam; ®Ó t¹o nªn nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc trªn mäi ph­¬ng diÖn, t¨ng c­êng giao l­u vµ hîp t¸c trong khu vùc vµ quèc tÕ. §èi víi nh÷ng quan hÖ ph¸p lý liªn quan tíi ho¹t ®éng hµng kh«ng d©n dông mµ LuËt nµy kh«ng qui ®Þnh, th× ¸p dông c¸c qui ®Þnh ph¸p luËt t­¬ng øng kh¸c cña ViÖt Nam. 3.1.2. §iÒu lÖ vËn chuyÓn hµng ho¸ quèc tÕ cña H·ng hµng kh«ng quèc gia ViÖt Nam Nh»m môc ®Ých cô thÓ ho¸ vµ gi¶i thÝch râ c¸c quy ®Þnh trong LuËt hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam n¨m 1991, H·ng hµng kh«ng quèc gia ViÖt Nam (Vietnam Airlines) ®· cho ban hµnh b¶n “§iÒu lÖ vËn chuyÓn hµng ho¸ quèc tÕ cña H·ng hµng kh«ng quèc gia ViÖt Nam” n¨m 1993, söa ®æi n¨m 1997. B¶n ®iÒu lÖ nµy thay thÕ cho “ThÓ lÖ t¹m thêi vËn chuyÓn hµng kh«ng quèc tÕ cña ViÖt Nam” ®­îc ban hµnh n¨m 1979. ***** Ngoµi hai nguån luËt nªu trªn th× ho¹t ®éng giao nhËn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cßn chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt Th­¬ng m¹i vµ LuËt H¶i quan. HiÖn nay, LuËt Th­¬ng m¹i míi chØ ®­a ra nh÷ng kh¸i niÖm vµ mét sè quy ®Þnh vÒ ph¹m vi, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña ng­êi giao nhËn. Cßn luËt H¶i quan còng nh­ mét sè v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt kh¸c cña ngµnh h¶i quan nh­: ph¸p lÖnh h¶i quan ngµy 20/2/1990, quyÕt ®Þnh 383/1998/TCHQ-Q§ ngµy 17/11/1998, quyÕt ®Þnh 1494/2001/Q§-TCHQ ngµy 26/12/2001,... quy ®Þnh vÒ thñ tôc h¶i quan ®èi víi hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, còng nh­ ®Þa ®iÓm lµm thñ tôc h¶i quan vµ thñ tôc h¶i quan ®èi víi hµng ho¸ chuyÓn cöa khÈu,... Nh­ vËy lµ, mçi lÜnh vùc ho¹t ®éng kh¸c nhau trong ho¹t ®éng giao nhËn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn sÏ chÞu sù qu¶n lý cña mçi ngµnh kh¸c nhau. Gãp phÇn vµo viÖc ®iÒu chØnh ho¹t ®éng giao nhËn hµng xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng ë ViÖt Nam kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn C¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh chuÈn cña HiÖp héi Giao nhËn kho vËn ViÖt Nam (VIFFAS) (gäi t¾t lµ C§KKDC). C§KKDC sÏ ®­îc ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c dÞch vô ®­îc cung cÊp, tiÕn hµnh, thùc hiÖn hoÆc ®­a ra bëi c«ng ty ®ang ho¹t ®éng nh­ nh÷ng Ng­êi giao nhËn vËn t¶i kÓ c¶ trong tr­êng hîp C«ng ty nµy (héi viªn cña VIFFAS) ®­a ra vËn ®¬n hoÆc mét chøng tõ nµo kh¸c chøng tá hîp ®ång chuyªn chë gi÷a mét bªn kh«ng ph¶i lµ C«ng ty víi kh¸ch hµng hoÆc chñ hµng. Trong tr­êng hîp C«ng ty ho¹t ®éng nh­ ng­êi vËn t¶i, nh÷ng quy ®Þnh cña chøng tõ ®­îc ph¸t hµnh bëi hoÆc nh©n danh C«ng ty mang néi dung cña vËn ®¬n, dï chuyÓn nh­îng ®­îc hay kh«ng, sÏ lµ b¾t buéc vµ trong tr­êng hîp cã xung ®ét c¸c ®iÒu kiÖn th× nh÷ng quy ®Þnh cña chøng tõ vÉn bao trïm lªn c¸c ®iÒu kiÖn cña C§KKDC trong ph¹m vi xung ®ét. §èi víi c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn thñ tôc h¶i quan, thuÕ, giÊy phÐp, tµi liÖu l·nh sù, giÊy chøng nhËn xuÊt xø, gi¸m ®Þnh, c¸c lo¹i giÊy chøng nhËn vµ c¸c dÞch vô t­¬ng tù hoÆc ngÉu nhiªn, C«ng ty lu«n chØ ®­îc coi lµ hµnh ®éng nh­ mét ®¹i lý vµ kh«ng bao giê ®­îc coi lµ ng­êi uû th¸c. NÕu c«ng ty ho¹t ®éng nh­ ng­êi uû th¸c ®èi víi viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng hµng kh«ng, tr¸ch nhiÖm cña C«ng ty sÏ ®­îc x¸c ®Þnh theo nh÷ng quy ®Þnh trong Bé luËt hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam. Bªn c¹nh nh÷ng bé luËt vµ quy ®Þnh trªn ng­êi giao nhËn khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng giao nhËn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng cßn cÇn quan t©m ®Õn c¸c v¨n b¶n ph¸p qui cña ChÝnh Phñ vÒ hµng kh«ng nh­ : QuyÕt ®Þnh sè 971/TTg ngµy 28/12/1996 cña Thñ t­íng ChÝnh Phñ ban hµnh qui chÕ ®¨ng ký tÇu bay, ®¨ng ký chuyÓn nh­îng së h÷u tÇu bay vµ ®¨ng ký thÕ chÊp tÇu bay d©n dông; Th«ng t­ sè 92/CAAV ngµy 13/01/1997 vÒ viÖc h­íng dÉn thùc hiÖn qui chÕ ®¨ng ký tÇu bay, ®¨ng ký chuyÓn nh­îng quyÒn së h÷u tÇu bay vµ ®¨ng ký thÕ chÊp tÇu bay d©n dông; NghÞ ®Þnh cña ChÝnh Phñ sè 29/CP ngµy 02/4/1997 ban hµnh qui chÕ phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc t¹i C¶ng hµng kh«ng, s©n bay d©n dông - nh­ C¶ng vô Hµng kh«ng, c«ng an, h¶i quan, v¨n ho¸, y tÕ, kiÓm tra ®éng thùc vËt...; NghÞ ®Þnh sè 10/CP/2001 quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn kinh doanh dÞch vô ®¹i lý vËn t¶i ë ViÖt Nam (thùc chÊt lµ dÞch vô giao nhËn) Nh÷ng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cña nh÷ng ngµnh, nh÷ng bé nh­ Bé giao th«ng vËn t¶i, Bé tµi chÝnh,... vÝ dô nh­ quyÕt ®Þnh sè 2073/Q§-GT ngµy 6/10/1991, quyÕt ®Þnh sè 2106/Q§-GTVT ngµy 23/8/1997 cña Bé tr­ëng Bé giao th«ng vËn t¶i (thay thÕ quyÕt ®Þnh sè 2073/Q§-GT),... hay luËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu, luËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña luËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu,... ChÝnh v× ho¹t ®éng giao nhËn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng ë ViÖt Nam ®­îc qu¶n lý, ®iÒu chØnh bëi nhiÒu ngµnh, nhiÒu bé luËt kh¸c nhau nh­ vËy nªn ®ßi hái ng­êi lµm ho¹t ®éng giao nhËn ph¶i n¾m râ tÊt c¶ nh÷ng quy ®Þnh ®ã th× míi tiÕn hµnh c«ng viÖc mét c¸ch nhanh chãng vµ thuËn lîi. 3.2. LuËt quèc tÕ Bªn c¹nh nguån luËt quèc gia, nguån luËt quèc tÕ còng cã vai trß quan träng trong viÖc ®iÒu chØnh ho¹t ®éng giao nhËn hµng xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng. V× ng­êi giao nhËn kh«ng chØ giao dÞch víi ®èi t¸c ng­êi n­íc ngoµi mµ cßn chuyªn chë vµ giao nhËn hµng ho¸ trªn l·nh thæ cña n­íc kh¸c hoÆc l·nh thæ quèc tÕ. Cho nªn, nguån luËt quèc tÕ sÏ rÊt quan träng nhÊt lµ khi cã tranh chÊp x¶y ra. §èi víi ph­¬ng thøc vËn t¶i b»ng ®­êng hµng kh«ng, ng­êi giao nhËn cÇn quan t©m ®Õn c¸c c«ng ­íc quèc tÕ: v C«ng ­íc Chicago : Vµo giai ®o¹n cuèi cña chiÕn tranh thÕ giíi thø 2, nh»m t¹o c¬ së ph¸p lý ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a c¸c n­íc trong lÜnh vùc Hµng kh«ng d©n dông, ngµy 7/12/1944, t¹i Chicago (Mü), 52 n­íc ®· ký C«ng ­íc vÒ Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ (Convention on International Civil Aviation) - gäi t¾t lµ C«ng ­íc Chicago. C«ng ­íc Chicago ®­îc ký kÕt víi môc ®Ých lµ nh»m t¹o ra vµ g×n gi÷ t×nh h÷u nghÞ, sù hiÓu biÕt lÉn nhau gi÷a c¸c d©n téc trªn thÕ giíi, b¶o ®¶m an ninh chung, t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ cã thÓ ph¸t triÓn mét c¸ch an toµn, trËt tù vµ ®Ó c¸c dÞch vô vËn chuyÓn hµng kh«ng quèc tÕ cã thÓ ®­îc thiÕt lËp trªn c¬ së b×nh ®¼ng, cïng cã lîi. C«ng ­íc Chicago bao gåm 4 phÇn, quy ®Þnh c¸c nguyªn t¾c cña giao l­u hµng kh«ng. C«ng ­íc chØ ¸p dông ®èi víi c¸c tµu bay d©n dông vµ kh«ng ¸p dông ®èi víi c¸c tµu bay Nhµ n­íc dïng phôc vô c¸c c¸c ho¹t ®éng qu©n sù, h¶i quan, c¶nh s¸t. Nguyªn t¾c c¬ b¶n nhÊt trong ho¹t ®éng Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ lµ viÖc c«ng nhËn chñ quyÒn quèc gia ®èi víi kho¶ng kh«ng trªn l·nh thæ cña mçi quèc gia (§iÒu 1). §iÒu ®ã cã nghÜa mçi quèc gia cã quyÒn ®iÒu chØnh vµ thùc hiÖn quyÒn tµi ph¸n ®èi víi ho¹t ®éng vËn chuyÓn hµng kh«ng trong ph¹m vi l·nh thæ cña m×nh. Mét nguyªn t¾c c¬ b¶n kh¸c cña C«ng ­íc ®­îc tuyªn bè lµ tÊt c¶ c¸c quèc gia cã quyÒn b×nh ®¼ng tham gia vµo ho¹t ®éng vËn chuyÓn hµng kh«ng. C¸c quèc gia cam kÕt hîp t¸c trªn c¬ së b×nh ®¼ng vÒ c¬ héi vµ tham gia khai th¸c. §èi víi giao l­u hµng kh«ng quèc tÕ, C«ng ­íc cã mét ý nghÜa quan träng trong viÖc thiÕt lËp c¸c quy t¾c kü thuËt - bay ®­îc ICAO so¹n th¶o d­íi d¹ng c¸c tiªu chuÈn vµ khuyÕn c¸o, sau ®ã ®­îc ®­a vµo thµnh nh÷ng phô lôc cña C«ng ­íc. C¸c tiªu chuÈn vµ khuyÕn c¸o cña ICAO chØ mang tÝnh chÊt khuyÕn nghÞ. Mçi quèc gia ký kÕt cã quyÒn tuyªn bè vÒ viÖc kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc vÒ mÆt thùc chÊt c¸c tiªu chuÈn vµ khuyÕn c¸o ®ã. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ hÇu hÕt c¸c quèc gia ®Òu c«ng nhËn vµ tu©n thñ toµn bé c¸c tiªu chuÈn vµ khuyÕn c¸o nµy v× tÝnh chÊt lîi Ých cña chóng. VÒ thùc tiÔn, C«ng ­íc Chicago lµ mét hiÖp ®Þnh ®a ph­¬ng quy ®Þnh chung cho ngµnh hµng kh«ng d©n dông. C«ng ­íc ®· thèng nhÊt ®­îc 5 th­¬ng quyÒn (quyÒn tù do - Traffic Right) c¬ b¶n sau : Th­¬ng quyÒn 1: QuyÒn ®­îc bay qua bÇu trêi n­íc kh¸c mµ kh«ng h¹ c¸nh. Th­¬ng quyÒn 2: QuyÒn ®­îc chë kh¸ch, hµng ho¸, b­u kiÖn tõ n­íc m×nh sang n­íc ®èi t¸c. Th­¬ng quyÒn 3: QuyÒn ®­îc phÐp h¹ c¸nh kü thuËt, kh«ng ho¹t ®éng th­¬ng m¹i nh­ tiÕp x¨ng, söa ch÷a, ®æi tæ bay Th­¬ng quyÒn 4: QuyÒn ®­îc lÊy kh¸ch, hµng ho¸, b­u kiÖn tõ n­íc ®èi t¸c chë vÒ n­íc m×nh. Th­¬ng quyÒn 5: QuyÒn ®­îc chë kh¸ch, hµng ho¸, b­u kiÖn gi÷a hai n­íc kh¸c nhau víi ®iÒu kiÖn chuyÕn bay ph¶i xuÊt ph¸t tõ n­íc m×nh. Nh­ng trong thùc tiÔn khai th¸c, c¸c quèc gia ®· ¸p dông C«ng ­íc mét c¸ch linh ho¹t vµ quy ®Þnh thªm mét sè th­¬ng quyÒn : Th­¬ng quyÒn 6: QuyÒn ®­îc lÊy kh¸ch, hµng ho¸, b­u kiÖn ë mét n­íc chë qua n­íc m×nh sau ®ã chë tiÕp ®i n­íc thø ba. Th­¬ng quyÒn 7: QuyÒn ®­îc chë kh¸ch, hµng ho¸, b­u kiÖn gi÷a hai n­íc kh¸c nhau mµ chuyÕn bay kh«ng b¾t buéc ph¶i xuÊt ph¸t tõ n­íc m×nh. Th­¬ng quyÒn 8: QuyÒn ®­îc chë kh¸ch, hµng ho¸, b­u kiÖn bªn trong n­íc kh¸c mµ chuyÕn bay b¾t ®Çu vµ kÕt thóc t¹i n­íc ®ã. VÒ nguyªn t¾c, tÊt c¶ c¸c n­íc tham gia C«ng ­íc Chicago ®Òu ph¶i ®¶m b¶o cho nhau th­¬ng quyÒn 1 vµ 2, cßn th­¬ng quyÒn 3, 4, 5 th× ph¶i tho¶ thuËn trªn c¬ së cã ®i cã l¹i. v C«ng ­íc Vacsava 1929: ®­îc ký kÕt vµo ngµy 12 th¸ng 10 n¨m 1929 t¹i Vacsava nh»m thèng nhÊt mét sè quy t¾c vÒ vËn chuyÓn hµng kh«ng quèc tÕ. C«ng ­íc nµy gåm 5 ch­¬ng víi 41 ®iÒu kho¶n. v NghÞ ®Þnh th­ Hague 1955: NghÞ ®Þnh th­ söa ®æi C«ng­íc Vacsava 1929 v C«ng ­íc Guadalajara 1961: C«ng ­íc ®Ó bæ sung C«ng­íc Vacsava ®Ó thèng nhÊt mét sè quy t¾c liªn quan tíi vËn t¶i hµng kh«ng quèc tÕ ®­îc thùc hiÖn bëi mét sè ng­êi kh¸c kh«ng ph¶i lµ ng­êi chuyªn chë theo hîp ®ång v HiÖp ®Þnh Montreal 1966: HiÖp ®Þnh liªn quan ®Õn giíi h¹n cña C«ng­íc Vacsava vµ NghÞ ®Þnh th­ Hague v NghÞ ®Þnh th­ Guatamela 1971: NghÞ ®Þnh th­ söa ®æi C«ng ­íc quèc tÕ ®Ó thèng nhÊt mét sè quy t¾c liªn quan tíi vËn t¶i hµng kh«ng quèc tÕ ký t¹i Vacsava ngµy 12/10/1929 ®­îc söa ®æi bëi NghÞ ®Þnh th­ Hague ngµy 28/9/1955 v NghÞ ®Þnh th­ söa ®æi C«ng ­íc Vacsava 1929 ký t¹i Montreal b¶n söa ®æi sè 1,2,3,4 Khi mµ vËn t¶i vµ th­¬ng m¹i lµm cho c¸c quèc gia gÇn nhau cïng víi xu thÕ toµn cÇu ho¸ nh­ hiÖn nay, nguån luËt quèc tÕ kh«ng chØ cã t¸c dông ®iÒu chØnh vµ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp mµ cßn nh»m lµm gi¶m bít nh÷ng tranh chÊp ®ã vµ thóc ®Èy th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn. 4. C¸c tæ chøc quèc tÕ vÒ hµng kh«ng 4.1. HiÖp héi vËn chuyÓn hµng kh«ng quèc tÕ IATA.( International Air Transport Association) §ã lµ mét tæ chøc tù nguyÖn phi chÝnh phñ cña nh÷ng h·ng hµng kh«ng thµnh lËp n¨m 1945. Thµnh viªn cña nã ®­îc dµnh cho tÊt c¶ nh÷ng h·ng hµng kh«ng cã danh s¸ch ®¨ng kÝ ë nh÷ng n­íc lµ thµnh viªn cña ICAO. TÝnh ®Õn ngµy 1/1/1988,IATA ®· cã 168 héi viªn vµ ICAO cã 159 quèc gia héi viªn. Nh÷ng h·ng hµng kh«ng trong ho¹t ®éng quèc tÕ lµn nh÷ng héi viªn ho¹t ®éng, trong khi ®ã nh÷ng h·ng hµng kh«ng néi ®Þa lµ nh÷ng héi viªn céng t¸c cña IATA. Môc tiªu cña IATA lµ: §Èy m¹nh viÖc vËn chuyÓn hµng kh«ng an toµn, thuêng xuyªn vµ kinh tÕ v× lîi Ých cña nh©n d©n thÕ giíi khuyÕn khÝch thu¬ng m¹i ®­êng hang kh«ng vµ nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn vËn chuyÓn hµng kh«ng. Cung cÊp nh÷ng ph­¬ng tiÖn ®Ó phèi hîp hµnh ®éng gi÷a c¸c xÝ nghiÖp hµng kh«ng, tham gia trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp trong dÞch vô van t¶i hµng kh«ng quèc tÕ. Hîp t¸c quèc tÕ víi tæ chøc hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ (ICAO ) vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c. IATA cung cÊp mét bé m¸y nh»m t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p cho nh÷ng vÊn ®Ò chung mµ c¸c h·ng hµng kh«ng gÆp ph¶i. Nã còng cè g¾ng ®Èy m¹nh viÖc cung cÊp cho c«ng chóng nh÷ng chuÈn mùc ho¹t ®éng cao vµ nh÷ng tËp qu¸n kinh doanh an toµn do c¸c h·ng hµng kh«ng vµ ®¹i lÝ cña hä thùc hiÖn. Ho¹t ®éng cña nã bao gåm tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn lÜnh vùc kü thuËt, ph¸p lÝ vµ tµi chÝnh cña vËn chuyÓn hµng kh«ng nh­ng do vai trß quan träng nhÊt cña nã liªn quan ®Õn viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu gi¸ c­íc vµ gi¸ vÐ cña c¸c tæ chøc héi viªn. C¸c héi nghÞ l­u th«ng IATA häp theo ®Þnh k× lµ diÔn ®µn cho c¸c tæ chøc hµng kh«ng th¶o luËn ®Õn vÊn ®Ò liªn quan ®Õn gi¸ c­íc vµ gi¸ vÐ vËn chuyÓn nh÷ng mÆt hµng h¹n chÕ, chøng tõ tiªu chuÈn vµ xö lÝ thñ tôc … 4.2. HiÖp héi quèc tÕ c¸c tæ chøc giao nhËn FIATA Lµ c¬ quan thÕ giíi cña nh÷ng ng­êi giao nhËn thµnh lËp n¨m 1926.Tæ chøc nµy bao gåm nh÷ng héi viªn chÝnh thøc lµ nh÷ng hiÖp héi quèc gia nh÷ng nguêi giao nhËn vµ nh÷ng héi viªn céng t¸c lµ nh÷ng h·ng giao nhËn c¸ thÓ :Tªn t¾t FIATA b¾t nguån tõ tªn tiÕng ph¸p : Fe’de’ration intenationele des association de trannsitaires ef assimile’s. FIATA lµ mét tæ chøc phi chÝnh phñ tù nguyÖn hiÖn nay ®¹i diÖn cho h¬n 35 ngh×n ng­êi giao nhËn trªn 130 n­íc. C¸c c¬ quan cña Liªn hîp quèc nh­ Héi ®ång kinh tÕ x· héi LHQ (ECOSOC), Uû ban cña Liªn hîp quèc vÒ Th­¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn (UNCTAD ), Uû ban kinh tÕ Ch©u ¢u (ECE) vµ Uû ban kinh tÕ x· héi Ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D­¬ng (ESCAP) ®· c«ng nhËn ®Þa vÞ ph¸p lÝ toµn cÇu cña tæ chøc nµy. §èi víi tÊt c¶ c¸c tæ chøc trªn FIATA ®­îc h­ëng quy chÕ t­ vÊn. FIATA còng ®­îc c¸c tæ chøc quèc tÕ liªn quan ®Õn bu«n b¸n vµ vËn t¶i thõa nhËn nh­ phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ (ICC) hiÖp héi vËn chuyÓn hµng kh«ng quèc tÕ (IATA) còng nh­ tæ chøc cña ng­êi vËn chuyÓn vµ ng­êi göi hµng. Môc tiªu chÝnh cña FIATA lµ b¶o vÖ vµ ph¸t huy lîi Ých cña ng­êi giao nhËn ë møc ®é quèc tÕ vµ c¶i tiÕn chÊt l­îng dÞch vô. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy, chñ yÕu lµ th«ng qua ban l·nh ®¹o vµ c¸c viÖn, c¸c uû ban kÜ thuËt cïng nhau gi¶i quyÕt tÊt c¶ nh÷ng lÜnh vùc vÒ nghiÖp vô giao nhËn. ViÖn vËn chuyÓn hµng kh«ng cña FIATA gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò c­íc hµng kh«ng nh»m b¶o vÖ lîi Ých chung cña c¸c ®¹i lÝ h·ng hµng kh«ng. Tæ chøc nµy bµn b¹c víi IATA vµ nh÷ng tæ chøc quèc tÕ kh¸c cã liªn quan ®Õn c«ng nghÖ chuyªn chë hµng kh«ng. ViÖc thµnh lËp c¬ quan t­ vÊn lµ héi ®ång t­ vÊn liªn kÕt IATA – FIATA ®· lµm cho IATA vµ FIATA cã thÓ tæ chøc nh÷ng buæi th¶o luËn theo ®Þnh k× vÒ nh÷ng vÊn ®Ò quan t©m chung nh­ ®µo t¹o, vËn chuyÓn hµng nguy hiÓm, nhòng yªu cÇu nghiÖp vô cÇn thiÕt ®Ó trë thµnh ®¹i lÝ hµng hµng kh«ng, vËn ®¬n hµng kh«ng, thuËn lîi ho¸ vµ tù ®éng ho¸ … II. Quy tr×nh nghiÖp vô giao nhËn hµng xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng Quy tr×nh nghiÖp vô giao nhËn hµng xuÊt khÈu Gåm c¸c b­íc nghiÖp vô sau: Th«ng qua chñ hµng ®Ó cã c¸c chøng tõ cÇn thiÕt; ChuÈn bÞ hµng ho¸, lËp chøng tõ ®._.Ó giao hµng; Th«ng b¸o cho ng­êi nhËn hµng; Thanh to¸n c¸c chi phÝ; Thanh lý hîp ®ång néi. 1.1. Th«ng qua chñ hµng ®Ó cã c¸c chøng tõ Hîp ®ång uû th¸c giao nhËn GiÊy phÐp xuÊt khÈu Tê khai hµng xuÊt Ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i PhiÕu ®ãng gãi, b¶n kª chi tiÕt GiÊy chøng nhËn phÈm chÊt, kiÓm dÞch, xuÊt xø (nÕu cã) B¶n chØ thÞ lËp vËn ®¬n ( Shipper’s Letter of Instruction) Tr­êng hîp göi hµng nguy hiÓm hoÆc ®éng vËt sèng, ng­êi göi ph¶i hoµn thµnh vµ ký tªn vµo B¶n kª khai hµng nguy hiÓm hoÆc B¶n chøng nhËn ®éng vËt sèng. 1.2. ChuÈn bÞ hµng ho¸, lËp chøng tõ ®Ó giao hµng a) Tr­êng hîp nhËn hµng t¹i kho cña chñ hµng Ÿ §­a hµng vÒ kho cña ng­êi giao nhËn, ®ãng gãi, lµm c¸c thñ tôc kiÓm ho¸ v¨n ho¸ phÈm, kiÓm dÞch (tuú theo tho¶ thuËn vµ hîp ®ång ®· ký víi kh¸ch), ®¸nh dÊu kiÖn hµng, d¸n nh·n kiÖn hµng (nh·n vËn ®¬n, hµng dÔ h­ háng, dÔ vì, hµng nguy hiÓm, ®éng vËt sèng) Ng­êi giao nhËn sÏ cÊp cho ng­êi xuÊt khÈu giÊy chøng nhËn ®· nhËn hµng cña ng­êi giao nhËn (FCR - Forwarder’s Certificate of Receipt). §©y lµ sù thõa nhËn chÝnh thøc cña ng­êi giao nhËn lµ hä ®· nhËn hµng. FCR gåm nh÷ng néi dung chÝnh nh­ sau: + Tªn, ®Þa chØ cña ng­êi uû th¸c + Tªn, ®Þa chØ cña ng­êi nhËn hµng + Ký m· hiÖu vµ sè hiÖu hµng ho¸ + Sè l­îng kiÖn vµ c¸ch ®ãng gãi + Tªn hµng, träng l­îng c¶ b×, thÓ tÝch + N¬i vµ ngµy ph¸t hµnh FCR - Ng­êi giao nhËn sÏ cÊp giÊy chøng nhËn vËn chuyÓn cña ng­êi giao nhËn (FTC - Forwarder’s Certificate of Transport) nÕu ng­êi giao nhËn cã tr¸ch nhiÖm giao hµng t¹i ®Ých. Néi dung chÝnh cña FTC gåm: + Tªn, ®Þa chØ cña ng­êi uû th¸c + Tªn, ®Þa chØ cña ng­êi nhËn hµng + §Þa chØ th«ng b¸o + Ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn + N¬i hµng ®Õn + Tªn hµng, ký m· hiÖu vµ sè hiÖu hµng ho¸, träng l­îng c¶ b×, thÓ tÝch + B¶o hiÓm, c­íc phÝ vµ kinh phÝ + N¬i vµ ngµy ph¸t hµnh FTC Ng­êi giao nhËn sÏ cÊp biªn lai kho hµng cho ng­êi xuÊt khÈu (FWR - Forwarder’s Warehouse Receipt) nÕu hµng ®­îc l­u t¹i kho cña ng­êi giao nhËn tr­íc khi göi cho h·ng hµng kh«ng. FWR gåm nh÷ng néi dung chÝnh nh­ sau: + Tªn vµ ng­êi cung cÊp hµng + Tªn ng­êi göi vµo kho + Tªn thñ kho, tªn kho + Ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn + Tªn hµng, träng l­îng c¶ b×, t×nh tr¹ng bªn ngoµi cña hµng ho¸ khi nhËn vµ ai nhËn, ký m· hiÖu vµ sè hiÖu hµng ho¸, sè hiÖu vµ bao b× + B¶o hiÓm + N¬i vµ ngµy ph¸t hµnh FWR L­u khoang m¸y bay (lËp booking note víi h·ng hµng kh«ng), qua ®ã cã ®­îc th«ng tin vÒ thêi gian chuyÕn bay, tuyÕn ®­êng bay… LËp vËn ®¬n gom hµng (HAWB) vµ l­îc khai hµng ho¸ (Consolidation Manifest) nÕu gom hµng víi c¸c chñ hµng kh¸c Thu xÕp ph­¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn chë hµng ho¸ ®Õn s©n bay sao cho phï hîp víi chuyÕn bay Lµm thñ tôc h¶i quan, më tê khai hµng xuÊt, lËp phiÕu c©n (phiÕu h­íng dÉn lµm thñ tôc hµng ho¸ XNK) §­a hµng vµo kho chê ®Ó xÕp lªn m¸y bay Yªu cÇu h·ng hµng kh«ng lËp vËn ®¬n chÝnh (MAWB). Bæ sung sè liÖu thùc tÕ cña l« hµng vµo HAWB sau khi hµng ®· nhËp kho (sè kiÖn, träng l­îng, GW/ CW) Göi bé chøng tõ theo hµng gåm toµn bé hå s¬ phÇn 1.1, MAWB, HAWB vµ l­îc khai hµng ho¸ ( Consolidation Manifest) nÕu lµ l« hµng gom cña nhiÒu chñ hµng, c¸c giÊy tê liªn quan kh¸c theo yªu cÇu cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu (trõ hîp ®ång uû th¸c giao nhËn vµ b¶n yªu cÇu lËp vËn ®¬n cña chñ hµng) b) Tr­êng hîp chñ hµng giao hµng t¹i s©n bay NÕu hµng ®­îc giao t¹i s©n bay, chñ hµng tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ vËn chuyÓn néi ®Þa, ng­êi giao nhËn chØ tiÕn hµnh: Thu gom toµn bé hå s¬ ë b­íc 1.1 L­u khoang m¸y bay LËp AWB (MAWB, HAWB) Kª khai h¶i quan, kiÓm ho¸… Göi bé chøng tõ theo hµng 1.3. Th«ng b¸o cho ng­êi nhËn hµng Sau khi ®· tËp kÕt hµng vµo kho hµng cña h·ng hµng kh«ng, biÕt ®­îc lÞch tr×nh vµ sè hiÖu chuyÕn bay, ngµy bay, ng­êi giao nhËn ph¶i th«ng b¸o (Shipping Advice/ Prealert) ngay cho ng­êi nhËn hµng hoÆc ®¹i lý cña m×nh t¹i ®iÓm ®Õn biÕt: Tªn hµnh tr×nh Sè vËn ®¬n Sè hiÖu chuyÕn bay, ngµy bay Tªn hµng, sè l­îng, thÓ tÝch hµng ho¸ Chi tiÕt vÒ hµng hãa, nÕu lµ l« hµng thu gom 1.4. Thanh to¸n c¸c chi phÝ Thu c­íc toµn chÆng nÕu lµ c­íc tr¶ tr­íc (Prepaid) theo biÓu c­íc thèng nhÊt víi chñ hµng (ng­êi uû th¸c) Thu phÝ giao nhËn vËn chuyÓn trong tr­êng hîp chñ hµng uû th¸c cho ng­êi giao nhËn lµm dÞch vô nµy LËp b¶n kª chi tiÕt tiÒn c­íc ph¶i tr¶ (hoÆc phiÕu chi) vµ thanh to¸n c­íc vËn chuyÓn víi h·ng hµng kh«ng. Th«ng th­êng, theo quy ®Þnh cña c¸c h·ng hµng kh«ng, c­íc trªn MAWB lµ tr¶ tr­íc, tr­êng hîp c­íc tr¶ sau cho tõng l« hµng cô thÓ ph¶i ®­îc sù ®ång ý cña h·ng hµng kh«ng vµ ®¹i lý t¹i n¬i ®Õn LËp chøng tõ thanh to¸n ®¹i lý phÝ vµ c­íc phÝ ( trong tr­êng hîp c­íc phÝ tr¶ sau) víi ®¹i lý cña ng­êi giao nhËn t¹i n¬i ®Õn (Credit Note, Debit Note, Statement of Account) H¹ch to¸n l« hµng, vµo sæ theo dâi L­u ý: C¬ së chi ®¹i lý phÝ lµ c¨n cø vµo hîp ®ång ®¹i lý. C¬ së thu c­íc vµ phÝ giao nhËn lµ c¨n cø vµo hîp ®ång uû th¸c gi÷a chñ hµng vµ ng­êi giao nhËn. 1.5. Thanh lý hîp ®ång néi Sau khi hoµn thµnh c«ng viÖc trªn, lµm phiÕu thanh to¸n chuyÕn vµ thanh lý hîp ®ång néi. 2. Quy tr×nh nghiÖp vô giao nhËn hµng nhËp khÈu 2.1. Hµng giao theo ph­¬ng thøc “Door to door” 2.1.1. NhËn vµ chuÈn bÞ giÊy tê NhËn uû th¸c cña ng­êi nhËn hµng §Õn s©n bay nhËn toµn bé chøng tõ hµng nhËp khÈu 2.1.2. Th«ng b¸o cho ng­êi nhËn hµng ®Õn nhËn chøng tõ ®Ó lµm thñ tôc nhËp khÈu Khi nhËn ®­îc th«ng b¸o hµng vÒ, ng­êi giao nhËn ph¶i lµm th«ng b¸o hµng ®Õn (Arrival Notice) cho ng­êi nhËn hµng. C¸c giÊy tê giao cho ng­êi nhËn hµng bao gåm: VËn ®¬n MAWB, HAWB gèc C¸c chøng tõ gèc ®i kÌm kh¸c: Ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i; PhiÕu ®ãng gãi; GiÊy chøng nhËn phÈm chÊt, kiÓm dÞch, xuÊt xø… 2.1.3. Lµm thñ tôc nhËn hµng NhËn l¹i chøng tõ tõ ng­êi nhËn hµng vµ hoµn chØnh bé hå s¬ ®Ó tiÕn hµnh lµm c¸c thñ tôc nhËn hµng t¹i s©n bay. Hå s¬ bao gåm: VËn ®¬n MAWB, HAWB Ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i PhiÕu ®ãng gãi, b¶n kª chi tiÕt Tê khai hµng nhËp khÈu Hîp ®ång (nÕu lµ hµng mËu dÞch) B¶n l­îc khai hµng ho¸ nÕu göi hµng theo HAWB Ngoµi ra, cßn cã nh÷ng giÊy tê kh¸c nh­: GiÊy phÐp nhËp khÈu (hoÆc giÊy ®¨ng ký kinh doanh ®èi víi c«ng ty t­ nh©n) GiÊy phÐp chuyªn ngµnh cña c¸c Bé, c¬ quan qu¶n lý (®èi víi c¸c mÆt hµng do nhµ n­íc qu¶n lý) PhiÕu theo dâi ®Ó kiÓm tra sè l­îng vµ trÞ gi¸ cßn phÐp ®­îc nhËp (®èi víi doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi hoÆc doanh nghiÖp liªn doanh) GiÊy uû quyÒn cña ng­êi nhËn hµng cho ng­êi giao nhËn GiÊy giíi thiÖu c¬ quan cña ng­êi giao nhËn Lµm thñ tôc t¹i kho hµng Ng­êi giao nhËn mang giÊy giíi thiÖu vµ giÊy uû quyÒn ®Õn kho hµng ®Ó lÊy b¶n vËn ®¬n gèc sè 2, ph¶i kiÓm tra sè vËn ®¬n cã khíp víi giÊy uû quyÒn. Nép lÖ phÝ lÊy ho¸ ®¬n vµ phiÕu xuÊt kho. Lµm thñ tôc h¶i quan Bé hå s¬ h¶i quan gåm cã: giÊy giíi thiÖu, giÊy uû quyÒn, bé hå s¬ nhËp khÈu vµ vËn ®¬n chÝnh. Khai vµ tÝnh thuÕ nhËp khÈu: Chñ hµng tù khai, vµ ¸p m· tÝnh thuÕ §¨ng ký tê khai: H¶i quan nhËn bé hå s¬, kiÓm tra hå s¬, kiÓm tra doanh nghiÖp cßn nî thuÕ kh«ng. NÕu hå s¬ ®Çy ®ñ vµ kh«ng nî thuÕ, nh©n viªn h¶i quan sÏ ký x¸c nhËn vµ chuyÓn hå s¬ qua ®éi tr­ëng h¶i quan ®Ó phóc tËp tê khai. Sau ®ã, bé phËn thu thuÕ sÏ kiÓm tra, vµo sæ s¸ch m¸y tÝnh vµ ra th«ng b¸o thuÕ cïng víi phiÕu tiÕp nhËn hå s¬, cßn bé hå s¬ chuyÓn qua bé phËn kiÓm ho¸ KiÓm ho¸: Tr­íc khi kiÓm ho¸, c¸n bé h¶i quan th­êng ®èi chiÕu D/O víi Manifest. C¸c nh©n viªn h¶i quan sÏ tiÕn hµnh kiÓm tra thùc tÕ hµng ho¸ t¹i kho c¶ng hay kho riªng, tuú tõng lo¹i hµng. KiÓm tra thuÕ: Sau khi kiÓm ho¸, hå s¬ sÏ chuyÓn sang bé phËn theo dâi vµ thu thuÕ ®Ó kiÓm tra viÖc ¸p m· tÝnh thuÕ, lo¹i thuÕ ¸p dông, thuÕ suÊt ¸p dông, gi¸ tÝnh thuÕ, tû gi¸ tÝnh thuÕ,... Sau khi kiÓm tra xong, l·nh ®¹o h¶i quan sÏ ký vµ ®ãng dÊu “®· hoµn thµnh thñ tôc h¶i quan” NhËn hµng t¹i kho hµng Ng­êi giao nhËn mang phiÕu xuÊt kho vµ vµ vËn ®¬n tíi kho hµng ®Ó nhËn hµng cïng víi tê khai ®· hoµn thµnh vµ th«ng b¸o thuÕ, ®ãng thuÕ vµ lÖ phÝ h¶i quan. NÕu khi nhËn hµng, ph¸t hiÖn hµng bÞ r¸ch vá, ®æ vì, Èm ­ít th× ph¶i yªu cÇu kho hµng lËp c¸c biªn b¶n cÇn thiÕt nh­: COR, Shortagebond… ®Ó bµn giao l¹i cho chñ hµng hoÆc mêi c¬ quan gi¸m ®Þnh tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh tæn thÊt (nÕu cã) theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. 2.1.4. Giao hµng Thu c¸c kho¶n c­íc vµ phÝ (nÕu cã) theo yªu cÇu cña ®¹i lý tr­íc khi giao hµng Giao hµng cho chñ hµng t¹i ®Þa ®iÓm quy ®Þnh trªn vËn ®¬n HAWB Yªu cÇu ng­êi nhËn hµng ký nhËn vµo biªn b¶n giao nhËn hµng ho¸ (POD - Proof of Delivery), ghi râ t×nh tr¹ng hµng ho¸ B¸o POD cho ng­êi chuyªn chë 2.1.5. Thanh quyÕt to¸n tÊt c¶ c¸c chi phÝ víi chñ hµng 2.2. Hµng giao theo ph­¬ng thøc “Airport to airport” 2.2.1. NhËn vµ chuÈn bÞ giÊy tê NhËn uû th¸c cña ng­êi nhËn hµng §Õn s©n bay nhËn toµn bé chøng tõ hµng nhËp khÈu 2.2.2. Th«ng b¸o cho ng­êi nhËn hµng ®Õn nhËn chøng tõ ®Ó lµm thñ tôc nhËp khÈu Khi nhËn ®­îc th«ng b¸o hµng vÒ, ng­êi giao nhËn ph¶i lµm th«ng b¸o hµng ®Õn (Arrival Notice) cho ng­êi nhËn hµng Thu c¸c kho¶n c­íc vµ phÝ (nÕu cã) theo yªu cÇu cña ®¹i lý tr­íc khi giao chøng tõ Lµm giÊy uû quyÒn nhËn hµng D/O ®Ó giao cho chñ hµng ®i nhËn. C¸c giÊy tê giao cho ng­êi nhËn hµng bao gåm: VËn ®¬n MAWB, HAWB gèc C¸c chøng tõ gèc ®i kÌm kh¸c: Ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i; PhiÕu ®ãng gãi; GiÊy chøng nhËn phÈm chÊt, kiÓm dÞch, xuÊt xø… Yªu cÇu ng­êi nhËn hµng ký nhËn chøng tõ vµo vËn ®¬n HAWB vµ biªn b¶n giao chøng tõ POD B¸o POD cho ng­êi chuyªn chë 2.2.3. Lµm thñ tôc nhËn hµng Chñ hµng cÇm c¸c giÊy tê cÇn thiÕt ®Õn kho hµng ®Ó lÊy phiÕu xuÊt kho, lµm thñ tôc h¶i quan, thñ tôc kiÓm ho¸, kiÓm tra thuÕ nh­ trªn Chñ hµng mang phiÕu xuÊt kho vµ vËn ®¬n ®Õn kho hµng ®Ó nhËn hµng cïng víi tê khai ®· hoµn thµnh vµ th«ng b¸o thuÕ, ®ãng thuÕ vµ lÖ phÝ h¶i quan 2.2.4. Thanh quyÕt to¸n tÊt c¶ c¸c chi phÝ víi chñ hµng III. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn quy tr×nh giao nhËn hµng xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng 1. Nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan Ho¹t ®éng giao nhËn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng gièng nh­ bÊt kú mét h×nh thøc kinh doanh dÞch vô nµo chÞu sù t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè; ®Æc biÖt lµ nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan nh­ m«i tr­êng luËt ph¸p, m«i tr­êng chÝnh trÞ, thêi tiÕt, ®Æc ®iÓm cña hµng ho¸. 1.1. M«i tr­êng luËt ph¸p Ph¹m vi ho¹t ®éng giao nhËn hµng xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng liªn quan ®Õn nhiÒu quèc gia kh¸c nhau. Nªn m«i tr­êng luËt ph¸p ë ®©y cÇn ®­îc hiÓu lµ m«i tr­êng luËt ph¸p kh«ng chØ cña quèc gia hµng ho¸ ®­îc göi ®i mµ cßn cña quèc gia hµng ho¸ ®i qua, quèc gia hµng ho¸ ®­îc göi ®Õn vµ luËt ph¸p quèc tÕ. BÊt kú mét sù thay ®æi nµo ë mét trong nh÷ng m«i tr­êng luËt ph¸p nãi trªn nh­ sù ban hµnh, phª duyÖt mét th«ng t­ hay nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ ë mét trong nh÷ng quèc gia kÓ trªn; hay sù phª chuÈn, th«ng qua mét C«ng ­íc quèc tÕ còng sÏ cã t¸c dông h¹n chÕ hay thóc ®Èy ho¹t ®éng giao nhËn hµng xuÊt nhËp khÈu. C¸c bé luËt cña c¸c quèc gia còng nh­ c¸c C«ng ­íc quèc tÕ kh«ng chØ quy ®Þnh vÒ kh¸i niÖm, ph¹m vi ho¹t ®éng mµ quan träng h¬n nã quy ®Þnh rÊt râ rµng vÒ nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña nh÷ng ng­êi tham gia vµo lÜnh vùc giao nhËn. Cho nªn, viÖc hiÓu biÕt vÒ nh÷ng nguån luËt kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ cña nh÷ng quèc gia kh¸c sÏ gióp ng­êi giao nhËn tiÕn hµnh c«ng viÖc mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. N¨m 1992, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ban hµnh luËt hµng kh«ng d©n dông vµ c¸c v¨n b¶n cã liªn quan kh¸c x¸c ®Þnh m«i tr­êng ph¸p lý cho ngµnh hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam. Côc Hµng kh«ng D©n dông ViÖt Nam lµ c¬ quan qu¶n lý, chÞu tr¸ch nhiÖm víi c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan tíi vËn t¶i hµng kh«ng. Quan hÖ gi÷a c¸c h·ng hµng kh«ng kh¸c nhau cña c¸c quèc gia dùa trªn c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng ®­îc ký kÕt gi÷a hai ChÝnh phñ mµ ®¹i diÖn th­êng lµ Côc Hµng kh«ng D©n dông cña c¸c quèc gia. TÝnh cho ®Õn nay, Côc Hµng kh«ng D©n dông ViÖt Nam ®· chÝnh thøc ký hiÖp ®Þnh chuyªn chë hµng kh«ng tíi 53 quèc gia vµ l·nh thæ. ViÖc ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh nh»m trao ®æi th­¬ng quyÒn (quyÒn ®­îc chuyªn chë hµnh kh¸ch, hµng ho¸ vµ b­u kiÖn gi÷a c¸c quèc gia), t¶i cung øng, chØ ®Þnh c¸c h·ng hµng kh«ng khai th¸c dù trªn c¬ së b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi, phï hîp víi c¸c c«ng ­íc quèc tÕ vÒ hµng kh«ng d©n dông, cã tÝnh ®Õn nh©n tè vÒ ®Þa lý, kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ nhu cÇu. ViÖc LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc th«ng qua söa ®æi vµo cuèi n¨m 1996 còng ®­a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, hÊp dÉn h¬n cho c¸c nhµ ®Çu t­, t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh hµng kh«ng ph¸t triÓn theo. 1.2. M«i tr­êng chÝnh trÞ, x· héi Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, x· héi cña mçi quèc gia kh«ng chØ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho quèc gia ®ã ph¸t triÓn mµ cßn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ®Ó c¸c quèc gia kh¸c vµ th­¬ng nh©n ng­êi n­íc ngoµi giao dÞch vµ hîp t¸c víi quèc gia ®ã. Nh÷ng biÕn ®éng trong m«i tr­êng chÝnh trÞ, x· héi ë nh÷ng quèc gia cã liªn quan trong ho¹t ®éng giao nhËn sÏ ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn quy tr×nh giao nhËn hµng xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng. Ch¼ng h¹n nh­ ë mét quèc gia cã x¶y ra xung ®ét vò trang th× sÏ kh«ng thÓ tiÕn hµnh nhËn vµ giao hµng cho h·ng hµng kh«ng (nÕu ®ã lµ n­íc göi hµng) hoÆc giao vµ nhËn hµng ®Õn tay ng­êi nhËn hµng (nÕu ®ã lµ n­íc nhËn hµng) hoÆc m¸y bay ph¶i thay ®æi lé tr×nh (nÕu ®ã lµ n­íc ®i qua),... Nh÷ng biÕn ®éng vÒ chÝnh trÞ, x· héi sÏ lµ c¬ së ®Ó x©y dùng nh÷ng tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng vµ kh¶ n¨ng miÔn tr¸ch cho ng­êi giao nhËn còng nh­ ng­êi chuyªn chë. 1.3. M«i tr­êng c«ng nghÖ Sù ®æi míi ngµy cµng nhanh vÒ mÆt c«ng nghÖ trong vËn t¶i hµng kh«ng ®· kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô hµng kh«ng, gi¶m chi phÝ khai th¸c, t¸c ®éng ®Õn ghÕ suÊt cña c¸c h·ng hµng kh«ng trªn thÕ giíi vµ xuÊt hiÖn nhu cÇu tµi trî ®Ó mua m¸y bay míi. HiÖu qu¶ ®¹t ®­îc nh­ trªn tr­íc hÕt lµ nhê vµo sù ph¸t triÓn cña ®éng c¬ ph¶n lùc. Ngµy nay, ngµy cµng nhiÒu m¸y bay thÕ hÖ míi ra ®êi hiÖn ®¹i h¬n nhiÒu so víi c¸c m¸y bay thÕ hÖ cò tr­íc ®ã. Nh÷ng m¸y bay nµy cã chØ sè kinh tÕ kü thuËt tèt nhÊt, tiÖn sö dông cho ng­êi l¸i, t¹o ®­îc sù tin cËy ngµy cµng cao cña kh¸ch hµng víi nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng cao. ViÖc ¸p dông nh÷ng vËt liÖu míi trong chÕ t¹o m¸y bay, c¶i tiÕn c¸ch thøc thiÕt kÕ khoang hµnh kh¸ch, gi¶m tiÕng ån khi vËn hµnh m¸y bay, tiÕt kiÖm nhiªn liÖu... cïng víi viÖc ¸p dông c«ng nghÖ tin häc míi trong viÖc chÕ t¹o, khai th¸c vµ b¶o d­ìng m¸y bay ®· ®­a l¹i cho ngµnh vËn t¶i hµng kh«ng mét bé mÆt míi trong ngµnh vËn t¶i thÕ giíi. Cïng víi nh÷ng b­íc tiÕn lÞch sö cña ngµnh hµng kh«ng thÕ giíi, hµng kh«ng ViÖt Nam còng ®ang tõng b­íc ®æi míi ®Ó hoµn thiÖn m×nh vµ hoµ nhËp víi hµng kh«ng khu vùc vµ thÕ giíi, gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lÜnh vùc giao nhËn hµng kh«ng cßn non trÎ. Thêi tiÕt Thêi tiÕt ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn viÖc giao hµng, nhËn hµng vµ qu¸ tr×nh chuyªn chë hµng ho¸ b»ng ®­êng hµng kh«ng. §iÒu nµy sÏ ¶nh h­ëng ®Õn tèc ®é lµm hµng vµ thêi gian giao nhËn hµng ho¸. Ngoµi ra, qu¸ tr×nh chuyªn chë trªn kh«ng còng chÞu nhiÒu t¸c ®éng cña yÕu tè thêi tiÕt cã thÓ g©y thiÖt h¹i hoµn toµn cho chuyÕn bay hoÆc lµm chËm viÖc giao hµng, lµm ph¸t sinh hËu qu¶ kinh tÕ cho c¸c bªn cã liªn quan. Do nh÷ng t¸c ®éng trªn mµ thêi tiÕt sÏ ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng cña hµng ho¸, vµ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra nh÷ng tranh chÊp. Nã còng lµ c¬ së ®Ó x©y dùng tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng vµ kh¶ n¨ng miÔn tr¸ch cho ng­êi giao nhËn. §Æc ®iÓm cña hµng ho¸ Mçi lo¹i hµng ho¸ l¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña nã. VÝ dô nh­ hµng n«ng s¶n lµ lo¹i hµng mau háng, dÔ biÕn ®æi chÊt l­îng cßn hµng m¸y mãc, thiÕt bÞ l¹i th­êng cång kÒnh, khèi l­îng vµ kÝch cì lín,... ChÝnh nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng nµy cña hµng ho¸ sÏ quy ®Þnh c¸ch bao gãi, xÕp dì, ch»ng buéc hµng ho¸ sao cho ®óng quy c¸ch, phï hîp víi tõng lo¹i hµng ®Ó nh»m ®¶m b¶o chÊt l­îng cña hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh giao nhËn vµ chuyªn chë hµng ho¸. Bªn c¹nh ®ã, mçi lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau víi nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt sÏ ®ßi hái nh÷ng lo¹i chøng tõ kh¸c nhau ®Ó chøng nhËn vÒ phÈm chÊt, chÊt l­îng cña chóng. Tuú theo yªu cÇu cña c¬ quan h¶i quan hoÆc theo bé chøng tõ thanh to¸n ®­îc quy ®Þnh trong L/C mµ ng­êi giao nhËn sÏ ph¶i chuÈn bÞ c¸c lo¹i chøng tõ cho phï hîp. 2. Nh÷ng nh©n tè chñ quan Ho¹t ®éng giao nhËn hµng xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng còng chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè chñ quan; trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng nh©n tè nh­: c¬ së h¹ tÇng, trang thiÕt bÞ, m¸y mãc; nguån vèn ®Çu t­; tr×nh ®é ng­êi tæ chøc ®iÒu hµnh, tham gia quy tr×nh. 2.1. C¬ së h¹ tÇng, trang thiÕt bÞ, m¸y mãc C¬ së h¹ tÇng vµ trang thiÕt bÞ cña ng­êi giao nhËn bao gåm nh­ v¨n phßng, kho hµng, c¸c ph­¬ng tiÖn bèc dì, chuyªn chë, b¶o qu¶n vµ l­u kho hµng ho¸,... §Ó tham gia ho¹t ®éng giao nhËn hµng xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn container ho¸ nh­ hiÖn nay, ng­êi giao nhËn cÇn cã mét c¬ së h¹ tÇng víi nh÷ng trang thiÕt bÞ vµ m¸y mãc hiÖn ®¹i ®Ó phôc vô cho viÖc gom hµng, chuÈn bÞ vµ kiÓm tra hµng. Víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c«ng nghÖ th«ng tin, ng­êi giao nhËn ®· cã thÓ qu¶n lý mäi ho¹t ®éng cña m×nh vµ nh÷ng th«ng tin vÒ kh¸ch hµng, hµng ho¸ qua hÖ thèng m¸y tÝnh vµ sö dông hÖ thèng truyÒn d÷ liÖu ®iÖn tö (EDI). Víi c¬ së h¹ tÇng vµ trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ng­êi giao nhËn sÏ ngµy cµng tiÕp cËn gÇn h¬n víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng vµ duy tr× mèi quan hÖ l©u dµi. 2.2. L­îng vèn ®Çu t­ Víi c¬ së h¹ tÇng vµ trang thiÕt bÞ, m¸y mãc thiÕu hoµn chØnh vµ kh«ng ®Çy ®ñ sÏ g©y khã kh¨n vµ trë ng¹i cho qu¸ tr×nh giao nhËn hµng ho¸. Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ së h÷u nh÷ng trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, ng­êi giao nhËn cÇn mét l­îng vèn ®Çu t­ rÊt lín. Song kh«ng ph¶i lóc nµo ng­êi giao nhËn còng cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh dåi dµo. Cho nªn víi nguån tµi chÝnh h¹n hÑp ng­êi giao nhËn sÏ ph¶i tÝnh to¸n chu ®¸o ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt mét c¸ch hiÖu qu¶ bªn c¹nh viÖc ®i thuª hoÆc liªn doanh ®ång së h÷u víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c nh÷ng m¸y mãc vµ trang thiÕt bÞ chuyªn dông. 2.3. Tr×nh ®é ng­êi tæ chøc ®iÒu hµnh, tham gia quy tr×nh Mét nh©n tè cã ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn quy tr×nh nghiÖp vô giao nhËn hµng xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng lµ tr×nh ®é cña ng­êi tæ chøc ®iÒu hµnh còng nh­ ng­êi trùc tiÕp tham gia quy tr×nh. Quy tr×nh nghiÖp vô giao nhËn hµng ho¸ cã diÔn ra trong kho¶ng thêi gian ng¾n nhÊt ®Ó ®­a hµng ho¸ ®Õn n¬i kh¸ch hµng yªu cÇu phô thuéc rÊt nhiÒu vµo tr×nh ®é cña nh÷ng ng­êi tham gia trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp vµo quy tr×nh. NÕu ng­êi tham gia quy tr×nh cã sù am hiÓu vµ kinh nghiÖm trong lÜnh vùc nµy th× sÏ xö lý th«ng tin thu ®­îc trong kho¶ng thêi gian nhanh nhÊt. Kh«ng nh÷ng thÕ chÊt l­îng cña hµng ho¸ còng sÏ ®­îc ®¶m b¶o do ®· cã kinh nghiÖm lµm hµng víi nhiÒu lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau. V× thÕ, tr×nh ®é cña ng­êi tham gia quy tr×nh bao giê còng ®­îc chó ý tr­íc tiªn, nã lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng quy tr×nh nghiÖp vô giao nhËn vµ ®em l¹i uy tÝn, niÒm tin cña kh¸ch hµng. ***** Tãm l¹i, trong Ch­¬ng I, Khãa luËn ®· tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò chung, c¬ b¶n nhÊt vÒ dÞch vô giao nhËn hµng ho¸ XNK b»ng ®­êng hµng kh«ng ®ång thêi còng ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan quan kh¸c nh­ nguån luËt ®iÒu chØnh vµ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng giao nhËn hµng kh«ng trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam. Trªn c¬ së ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ®i s©u nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n kh¸c trong ho¹t ®éng cña dÞch vô giao nhËn hµng XNK b»ng ®­êng hµng kh«ng t¹i ViÖt Nam ë Ch­¬ng II “Thùc tr¹ng vµ quy tr×nh giao nhËn hµng XNK b»ng ®­êng hµng kh«ng t¹i Tæng c«ng ty hµng kh«ng ViÖt Nam”. Ch­¬ng ii Thùc tr¹ng vµ quy tr×nh giao nhËn hµng xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng t¹i Tæng c«ng ty hµng kh«ng viÖt nam I. kh¸i qu¸t chung vÒ tæng c«ng ty hµng kh«ng ViÖt Nam - Vietnam airlines corporation 1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty Hµng kh«ng ViÖt Nam Sau th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, c¸ch m¹ng ViÖt Nam chuyÓn sang mét giai ®o¹n míi - giai ®o¹n kh«i phôc kinh tÕ vµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c lµm chç dùa v÷ng ch¾c cho cuéc ®Êu tranh thèng nhÊt n­íc nhµ. Quan hÖ chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ cña ViÖt Nam víi c¸c n­íc ngµy cµng ®­îc më réng. Trong bèi c¶nh ®ã, viÖc ra ®êi cña mét tæ chøc chÝnh thøc cña ngµnh hµng kh«ng d©n dông ®Ó x©y dùng, tæ chøc vµ qu¶n lý ho¹t ®éng vËn t¶i hµng kh«ng d©n dông cña n­íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan vµ trë thµnh mét yªu cÇu cÊp b¸ch. Ngµy 15/1/1956, Thñ t­íng chÝnh phñ n­íc ViÖt nam d©n chñ céng hoµ ®· ra QuyÕt ®Þnh sè 666/TTg thµnh lËp Côc Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam trùc thuéc phñ Thñ t­íng. §©y lµ cét mèc ®¸nh dÊu chÝnh thøc sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña ngµnh hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam. Ngµy 24/1/1959, Côc Kh«ng qu©n thuéc Bé Quèc phßng ®­îc thµnh lËp vµ ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam lóc ®ã do Bé Quèc phßng qu¶n lý. Nh×n chung, c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña HKVN thêi kú nµy cßn rÊt nghÌo nµn vµ l¹c hËu; ngµnh Hµng kh«ng chñ yÕu phôc vô cho nhu cÇu vËn t¶i qu©n sù. Toµn bé ®éi bay cña HKVN lóc bÊy giê chØ cßn cã 5 chiÕc m¸y bay cña Ph¸p vµ mét sè m¸y bay cña Liªn X« cò d· hÕt h¹n sö dông. TiÕp theo ®ã, ngµy 11/2/1976 ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh 28/CP thµnh lËp Tæng côc Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam trùc thuéc qu©n uû Trung ­¬ng vµ Bé Quèc phßng; thùc chÊt ®©y lµ mét ®¬n vÞ qu©n ®éi lµm nhiÖm vô kinh tÕ. Vµ trong thêi kú tõ 1976 ®Õn 1989, Hµng kh«ng ViÖt Nam còng ®· x©y dùng vµ më réng 3 s©n bay quèc tÕ lµ Néi Bµi, §µ N½ng vµ T©n S¬n NhÊt n»m ë trung t©m cña 3 miÒn B¾c, Trung, Nam. Tuy nhiªn, thêi kú nµy HKVN vÉn ch­a thùc sù ph¸t triÓn do nã vÉn n»m trong sù qu¶n lý cña Bé Quèc phßng. Ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam chØ thùc sù chuyÓn m×nh vµ cã b­íc ph¸t triÓn ®ét ph¸ tõ ®Çu thËp niªn 90 khi nã chÝnh thøc t¸ch ra khái Bé Quèc phßng vµo ngµy 29/8/1989. Vµ ngµy 31/3/1990, Tæng côc Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam bÞ gi¶i thÓ vµ ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam giao cho Bé Giao th«ng vËn t¶i qu¶n lý. TiÕp ®Õn ngµy 22/5/1995, Thñ t­íng chÝnh phñ ra QuyÕt ®Þnh sè 32/TTg t¸ch Côc Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam ra khái Bé Giao th«ng vËn t¶i. KÓ tõ ®©y, nã lµ ®¬n vÞ chñ qu¶n trùc tiÕp qu¶n lý ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam; ®¸nh dÊu mét thêi kú míi cho sù ph¸t triÓn cña vËn t¶i hµng khong trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng. §Æc biÖt ngµy 28/8/1994, theo QuyÕt ®Þnh sè 441/TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, H·ng hµng kh«ng quèc gia ViÖt Nam (Tªn giao dÞch lµ Vietnam Airlines) chÝnh thøc ra ®êi. Vietnam Airlines lµ mét doanh nghiÖp Nhµ n­íc vÒ vËn t¶i vµ dÞch vô hang kh«ng vµ lµ mét ph¸p nh©n ViÖt Nam, cã c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh trùc tiÕp lµ Côc Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam, cã trô së ë Hµ Néi, cã v¨n phßng t¹i c¸c tØnh, thµnh phè, c¬ quan ®¹i diÖn vïng vµ tõng n­íc, cã tµi kho¶n ngo¹i tÖ, cã con dÊu, cê vµ phï hiÖu riªng. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2000, Vietnam Airlines ®· cã trªn 22 chi nh¸nh vµ v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i n­íc ngoµi. Th¸ng 5/1996, Tæng c«ng ty Hµng kh«ng ViÖt Nam (TCT HKVN) ®­îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 328/TTg cña thñ t­íng chÝnh phñ vµ ho¹t ®éng theo §iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña TCT HKVN do chÝnh phñ phª chuÈn t¹i nghÞ ®Þnh sè 04/ CP ngµy 27/01/1996 (Tªn giao dÞch quèc tÕ lµ Vietnam Airlines Corporation). TCT HKVN bao gåm 20 ®¬n vÞ thµnh viªn, lÊy H·ng HKQGVN lµm nßng cèt. HiÖn nay, trªn thÞ tr­êng vËn t¶i néi ®Þa Vietnam Airlines lµ doanh nghiÖp vËn t¶i hµng kh«ng lín m¹nh nhÊt nÕu kh«ng muèn nãi lµ ®éc quyÒn; thËm chÝ ®èi thñ c¹nh tranh trong n­íc trùc tiÕp cña nã lµ H·ng hµng kh«ng cæ phÇn Pacific Airlines còng kh«ng thÓ s¸nh kÞp. §©y lµ mét ­u thÕ ®Ó H·ng hµng kh«ng quèc gia ViÖt Nam ph¸t triÓn h¬n n÷a, xøng ®¸ng lµ con chim ®Çu ®µn trong TCT HKVN nãi riªng vµ trong tæng thÓ ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam nãi chung. Trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña TCT HKVN ®Õn n¨m 2010 vµ ®Þnh h­íng ®Õn 2020 ®· x¸c ®Þnh môc tiªu chiÕn l­îc tæng qu¸t cña TCT HKVN lµ “X©y dùng TCT HKVN thµnh mét tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh, lÊy kinh doanh vËn t¶i Hµng Kh«ng lµm c¬ b¶n, ®ång thêi ph¸t triÓn ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ kinh doanh, b¶o ®¶m kinh doanh cã hiÖu qu¶, phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, gãp phÇn b¶o ®¶m an ninh quèc phßng”. 2. C¬ cÊu tæ chøc, chøc n¨ng nhiÖm vô vµ ®Æc ®iÓm kinh doanh cña Tæng c«ng ty Hµng kh«ng ViÖt Nam 2.1. C¬ cÊu tæ chøc: Theo NghÞ ®Þnh sè 04/CP ngµy 27/01/1996, tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña TCTHKVN lËp theo m« h×nh Tæng c«ng ty trªn c¬ së tham kh¶o mét sè kinh nghiÖm cña mét sè h·ng hµng kh«ng tiªn tiÕn trªn thÕ giíi nh­ Singapore Airlines, Cathay Pacific, Thai Airway. TCTHKVN hiÖn cã 25 ®¬n vÞ, xÝ nghiÖp thµnh viªn. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña TCTHKVN gåm cã: 2.1.1. Héi ®ång qu¶n trÞ Tæng c«ng ty (H§QT) H§QT Tæng c«ng ty (TCT) bao gåm 7 thµnh viªn do Thñ t­íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm. Héi ®ång qu¶n trÞ gåm nh÷ng thµnh viªn chuyªn tr¸ch, trong ®ã cã Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ (kh«ng kiªm Tæng gi¸m ®èc Tæng c«ng ty), mét thµnh viªn kiªm Tæng gi¸m ®èc, mét Phã chñ tÞch kiªm Tr­ëng ban KiÓm so¸t vµ mét sè thµnh viªn chuyªn tr¸ch vµ kiªm nhiÖm lµ chuyªn gia vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, qu¶n trÞ kinh doanh, hµng kh«ng, am hiÓu ph¸p luËt. NhiÖm kú cña thµnh viªn H§QT lµ 5 n¨m. H§QT cã c¸c quyÒn h¹n vµ nhiÖm vô nh­ sau: H§QT thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý ho¹t ®éng cña TCT, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sù ph¸t triÓn cña TCT vµ viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô Nhµ n­íc giao. H§QT ®¹i diÖn cho chñ së h÷u Nhµ n­íc ®èi víi toµn TCT theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt vµ theo §iÒu lÖ cña TCT. H§QT lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn cao nhÊt trong TCT trong ph¹m vi vµ quyÒn h¹n ®­îc giao, H§QT kh«ng can thiÖp trùc tiÕp vµo c«ng viÖc ®iÒu hµnh hµng ngµy cña Tæng gi¸m ®èc vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. H§QT lµm viÖc theo chÕ ®é tËp thÓ b»ng c¸c NghÞ quyÕt, QuyÕt ®Þnh cña Héi ®ång ®­îc th«ng qua t¹i c¸c cuéc häp cña Héi ®ång qu¶n trÞ. 2.1.2. Ban kiÓm so¸t Ban KiÓm so¸t cã 5 thµnh viªn, trong ®ã cã mét Phã chñ tÞch H§QT lµm Tr­ëng ban theo sù ph©n c«ng cña H§QT vµ 4 thµnh viªn kh¸c do H§QT quyÕt ®Þnh bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm, khen th­ëng, kû luËt; gåm mét thµnh viªn lµ chuyªn viªn kÕ to¸n, mét thµnh viªn do §¹i héi C«ng nh©n viªn chøc TCT giíi thiÖu, mét thµnh viªn do Côc tr­ëng Côc Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam giíi thiÖu vµ mét thµnh viªn do Tæng côc tr­ëng Tæng côc Qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n Nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp giíi thiÖu. C¸c thµnh viªn trong ban KiÓm so¸t kh«ng ®­îc kiªm nhiÖm bÊt kú nhiÖm vô nµo trong bé m¸y ®iÒu hµnh cña TCT hoÆc bÊt cø nhiÖm vô nµo trong c¸c doanh nghiÖp kh¸c ngoµi TCT trong ngµnh Hµng kh«ng. Ban KiÓm so¸t thùc hiÖn nhiÖm vô do H§QT giao vÒ viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t Tæng gi¸m ®èc, bé m¸y gióp viÖc vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn TCT trong ho¹t ®éng ®iÒu hµnh, ho¹t ®éng tµi chÝnh theo ph¸p luËt vµ §iÒu lÖ cña TCT, c¸c NghÞ quyÕt vµ QuyÕt ®Þnh cña H§QT. 2.1.3. Tæng gi¸m ®èc Tæng c«ng ty vµ bé m¸y gióp viÖc: Tæng gi¸m ®èc: do Thñ t­íng ChÝnh phñ bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm, khen th­ëng, kû luËt theo ®Ò nghÞ cña H§QT. Tæng gi¸m ®èc lµ ®¹i diÖn ph¸p nh©n cña TCT vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc H§QT, tr­íc Thñ t­íng ChÝnh phñ vµ tr­íc ph¸p luËt vÒ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña TCT. Tæng gi¸m ®èc lµ ng­êi cã quyÒn hµnh cao nhÊt trong TCT. Tæng gi¸m ®èc cïng Chñ tÞch H§QT ký nhËn vèn (kÓ c¶ nî), ®Êt ®ai vµ c¸c nguån lùc kh¸c cña Nhµ n­íc ®Ó qu¶n lý, sö dông theo môc tiªu, nhiÖm vô Nhµ n­íc giao cho TCT. §ång thêi, Tæng gi¸m ®èc giao c¸c nguån lùc ®· nhËn cña Nhµ n­íc cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn TCT theo ph­¬ng ¸n ®· ®­îc H§QT phª duyÖt. C¸c Phã Tæng gi¸m ®èc: lµ ng­êi gióp Tæng gi¸m ®èc ®iÒu hµnh mét hoÆc mét sè lÜnh vùc ho¹t ®éng cña TCT theo ph©n c«ng hoÆc uû quyÒn cña Tæng gi¸m ®èc vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc Tæng gi¸m ®èc vµ ph¸p luËt vÒ nhiÖm vô ®­îc Tæng gi¸m ®èc ph©n c«ng hoÆc uû quyÒn thùc hiÖn. Bé m¸y gióp viÖc: Khèi tæng hîp: Gåm c¸c ban: KÕ ho¹ch ®Çu t­, Tµi chÝnh kÕ to¸n, Tæ chøc c¸n bé - Lao ®éng tiÒn l­¬ng, C«ng nghÖ th«ng tin, V¨n phßng ®èi ngo¹i. Khèi th­¬ng m¹i: Gåm c¸c ban: KÕ ho¹ch thÞ tr­êng, TiÕp thÞ hµnh kh¸ch, DÞch vô thÞ tr­êng, KÕ ho¹ch tiÕp thÞ hµng ho¸. Khèi kü thuËt: Gåm c¸c ban: Kü thuËt, §¶m b¶o chÊt l­îng, Qu¶n lý vËt t­, Hangga A76. Khèi khai th¸c bay: Gåm c¸c ban: §iÒu hµnh bay, §¶m b¶o chÊt l­îng khai th¸c bay, §oµn bay, §oµn tiÕp viªn, An toµn an ninh vµ c¸c trung t©m: huÊn luyÖn bay, kiÓm so¸t khai th¸c t¹i Néi Bµi vµ T©n S¬n NhÊt (OCC Néi Bµi vµ OCC T©n S¬n NhÊt). * Mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn trong ph¹m vi H·ng hµng kh«ng Quèc gia ViÖt Nam ®­îc tãm t¾t trong s¬ ®å: §Ò ¸n thÝ ®iÓm m« h×nh tæ chøc c«ng ty mÑ - c«ng ty con cña TCT HKVN ®· ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt theo QuyÕt ®Þnh sè 372/Q§-TTg ngµy 4/4/2003. C«ng ty mÑ lµ TCT HKVN thuéc doanh nghiÖp nhµ n­íc së h÷u 100% vèn. C«ng ty con quan hÖ víi c«ng ty mÑ theo §iÒu lÖ tæ chøc, ho¹t ®éng vµ Quy chÕ tµi chÝnh thÝ ®iÓm, bao gåm c¸c lo¹i h×nh sau: 02 c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn do c«ng ty mÑ së h÷u 100% vèn ®iÒu lÖ: + C«ng ty x¨ng dÇu hµng kh«ng + C«ng ty bay dÞch vô hµng kh«ng 10 c«ng ty cæ phÇn do c«ng ty mÑ n¾m gi÷ cæ phÇn chi phèi: + C«ng ty hµng kh«ng cæ phÇn Pacific Airlines + C«ng ty cung øng suÊt ¨n Néi Bµi + C«ng ty t­ vÊn kh¶o s¸t thiÕt kÕ hµng kh«ng + C«ng ty dÞch vô hµng kh«ng s©n bay T©n S¬n NhÊt + C«ng ty dÞch vô hµng kh«ng s©n bay Néi Bµi + C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh hµng kh«ng + C«ng ty in hµng kh«ng + C«ng ty xuÊt nhËp khÈu hµng kh«ng + C«ng ty cæ phÇn dÞch vô hµng ho¸ Néi Bµi + C«ng ty cæ phÇn tin häc hµng kh«ng 04 c«ng ty liªn doanh cã vèn gãp chi phèi cña Tæng c«ng ty: + C«ng ty liªn doanh tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n dÞch vô hµng ho¸ T©n S¬n NhÊt + C«ng ty liªn doanh s¶n xuÊt b÷a ¨n trªn tµu bay T©n S¬n NhÊt + C«ng ty liªn doanh tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n giao nhËn hµng ho¸ thµnh phè Hå ChÝ Minh + C«ng ty liªn doanh ph©n phèi toµn cÇu 08 c«ng ty liªn kÕt do c«ng ty mÑ së h÷u d­íi 50% vèn ®iÒu lÖ: + C«ng ty cung øng dÞch vô hµng kh«ng + C«ng ty dÞch vô hµng kh«ng s©n bay §µ N½ng + C«ng ty nhùa cao cÊp hµng kh«ng + C«ng ty « t« hµng kh«ng + C«ng ty cung øng xuÊt nhËp khÈu lao ®éng hµng kh«ng + C«ng ty cæ phÇn du lÞch hµng kh«ng + C«ng ty cæ phÇn kh¸ch s¹n hµng kh«ng + C«ng ty cæ phÇn qu¶ng c¸o hµng kh«ng 01 ®¬n vÞ sù nghiÖp lµ ViÖn khoa häc hµng kh«ng Sù ®æi míi c¬ chÕ tæ chøc, qu¶n lý nµy nh»m thay thÕ c¬ chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh gi÷a TCT vµ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp b»ng c¬ chÕ tµi chÝnh dùa trªn quyÒn së h÷u vÒ vèn, x¸c ®Þnh râ vÒ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c doanh nghiÖp, tõng b­íc x©y dùng TCT thµnh tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh. 2.2. §Æc ®iÓm kinh doanh Theo quyÕt ®Þnh._.h«ng thèng nhÊt víi nhau. Do ®ã, cÇn kiÓm tra kü chøng tõ ngay khi kh¸ch hµng giao cho, nÕu kh¸ch hµng giao thiÕu th× ph¶i yªu cÇu kh¸ch hµng giao ®ñ chøng tõ trong thêi gian sím nhÊt chØ trong mét lÇn. Tr¸nh t×nh tr¹ng giao nhiÒu lÇn sÏ dÉn ®Õn sù ph©n t¸n, mÊt tËp trung cña nh©n viªn kiÓm tra chøng tõ. §µo t¹o nghiÖp vô chuyªn m«n cho nh÷ng nh©n viªn trÎ ch­a cã kinh nghiÖm nh­: më nh÷ng líp chuyªn m«n nghiÖp vô ng¾n h¹n vÒ nghiÖp vô giao nhËn; do chÝnh nh÷ng nh©n viªn cã n¨ng lùc vµ kinh nghiÖm trong TCT gi¶ng d¹y cho nh÷ng nh©n viªn trÎ. HiÖp héi giao nhËn kho vËn ViÖt Nam còng lu«n më nh÷ng líp ®µo t¹o nghiÖp vô, TCT nªn göi nh©n viªn cña m×nh tham gia häc nh÷ng líp ®ã. HiÖp héi giao nhËn còng cÊp giÊy chøng nhËn tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô ®Ó lµm viÖc trong lÜnh vùc giao nhËn. TCT cã thÓ yªu cÇu nh©n viªn cña m×nh, ®Æc biÖt lµ nh÷ng nh©n viªn trÎ ph¶i cã hoÆc khuyÕn khÝch hä nªn cã nh÷ng chøng chØ nh­ thÕ. §iÒu nµy kh«ng chØ n©ng cao chÊt l­îng quy tr×nh nghiÖp vô cña TCT mµ cßn t¹o lßng tin cho kh¸ch hµng vµo ®éi ngò nh©n viªn chuyªn nghiÖp cña TCT. TuyÓn dông thªm nh©n viªn míi cã chuyªn m«n nghiÖp vô ®Ó thay thÕ nh÷ng nh©n viªn ®· cã tuæi ë TCT khi nh÷ng nh©n viªn nµy vÒ h­u. T¹o ®uîc sù chuyÓn tiÕp gi÷a thÕ hÖ nh©n viªn nµy vµ thÕ hÖ nh©n viªn tiÕp theo trong TCT mµ kh«ng t¹o ra sù x¸o trén vµ ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng dÞch vô cña TCT lµ yÕu tè quan träng ®Ó g©y dùng uy tÝn, niÒm tin vµ mét h×nh ¶nh tèt ®Ñp vÒ TCT víi kh¸ch hµng Ph­¬ng thøc vËn t¶i b»ng ®­êng kh«ng cÇn rÊt nhiÒu lo¹i chøng tõ kh¸c nhau nªn trong kh©u chuÈn bÞ vµ kiÓm tra chøng tõ c«ng ty cÇn tiÕn hµnh mét c¸ch kü l­ìng ®¶m b¶o tÝnh hîp lÖ, chÝnh x¸c vµ thèng nhÊt còng nh­ ®Çy ®ñ, hoµn chØnh cña toµn bé chøng tõ. §Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ ph­¬ng tiÖn kinh doanh Ph¸t triÓn ®éi bay HiÖn nay ®éi bay cña TCTHKVN cßn rÊt h¹n chÕ c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng. §éi ngò m¸y bay hiÖn t¹i chñ yÕu lµ thuª cña n­íc ngoµi nªn chi phÝ rÊt lín, thªm vµo ®ã chi phÝ thuª m¸y bay cao nªn ¶nh h­ëng lín ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña TCT. V× vËy, gi¸ c­íc vËn chuyÓn cßn qu¸ ®¾t. MÆt kh¸c, víi ®éi m¸y bay h¹n chÕ nªn vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng. §Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ trong vËn chuyÓn hµnh kh¸ch vµ hµng ho¸, trong thêi gian tíi, TCT cÇn ph¶i cã ®éi ngò m¸y bay së h÷u ®ñ lín, hiÖn ®¹i ®¸p øng ®­îc nh÷ng biÕn ®éng vÒ nhu cÇu thÞ tr­êng ®ång thêi gãp phÇn lµm t¨ng uy tÝn cho m×nh. §éi m¸y bay cò cña H·ng hiÖn nay hÇu nh­ kh«ng ®­îc d­a vµo khai th¸c. V× vËy, cã thÓ b¸n hoÆc cho thuª ®éi m¸y bay nµy ®Ó bï tiÒn mua m¸y bay míi. Trong thêi gian tíi c¸c may bay thÕ hÖ cò nµy sÏ ph¶i ®­îc tay thÕ dÇn dÇn b»ng c¸c m¸y bay hiÖn ®¹i vµ chuyªn dông. VÊn ®Ò ë ®©y lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc sè l­îng, chñng lo¹i m¸y bay, ®Þnh h­íng c«ng nghÖ, søc t¶i vµ lÞch tr×nh bæ sung ®éi m¸y bay mét c¸ch hîp lý ®Ó c©n ®èi gi÷a n¨ng lùc chuyªn chë cña TCT víi sè l­îng hµng ho¸ ®i vµ ®Õn. VÒ ph­¬ng thøc mua s¾m, h×nh thøc mua tr¶ gãp hoÆc thuª tµi chÝnh cã kÕt hîp víi thÕ chÊp vµ sö dông xuÊt khÈu cã thÓ sÏ lµ nh÷ng c«ng cô tµi trî thÝch hîp trong giai ®o¹n tíi. Thay thÕ dÇn dÇn c¸c m¸y bay thuª b»ng c¸c m¸y bay mua sÏ lµm t¨ng tû lÖ së h÷u cña TCT ®èi víi ®éi m¸y bay, tõ ®ã gióp TCT tiÕt kiÖm ®­îc nhiÒu chi phÝ khai th¸c, gi¶m tèi ®a rñi ro x¶y ra tai n¹n vµ chñ ®éng ®­îc nguån vèn. C¨n cø vµo dù b¸o ph¸t triÓn thÞ tr­êng vµ m¹ng ®­êng bay, nhu cÇu sö dông m¸y bay cña Vietnam Airlines trong nh÷ng n¨m tíi lµ: B¶ng 9: Nhu cÇu ®Çu t­ mua m¸y bay Lo¹i m¸y bay 1997 2000 2005 Lo¹i tÇm ng¾n (70 - 100 ghÕ) 6 9 14 Lo¹i tÇm trung (120 - 180 ghÕ) 10 14 24 Lo¹i tÇm trung xa (250 - 330 ghÕ) 3 13 24 Lo¹i tÊm xa (trªn 330 ghÕ) 3 5 6 Nguån: ChiÕn l­îc ph¸t triÓn H·ng HKQGVN ®Õn 2005 TCT HKVN - 2000 B¶ng 10: Nhu cÇu vèn ®Çu t­ mua m¸y bay §¬n vÞ tÝnh: USD Lo¹i m¸y bay Tæng sè 1997 2000 §Õn 2005 Lo¹i tÇm ng¾n (70 – 100 ghÕ) 21 600 000 72 000 000 48 000 000 96 000 000 Lo¹i tÇm trung (120 – 180 ghÕ) 51 200 000 64 000 000 192 000 000 256 000 000 Lo¹i tÇm trung xa (250 – 330 ghÕ) 680 000 000 272 000 000 72 000 000 136 000 000 Lo¹i tÇm xa (trªn 330 ghÕ) 480 000 000 0 0 480 000 000 Nguån: ChiÕn l­îc ph¸t triÓn H·ng HKQGVN ®Õn 2005 TCT HKVN - 2000 §æi míi c«ng nghÖ th«ng tin Ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin cña H·ng ph¶i ®¶m b¶o hÖ thèng c¶ vÒ tæ chøc, trang thiÕt bÞ vµ sö dông c¸c phÇn mÒm trong c¸c c¬ quan ®¬n vÞ cña H·ng Ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin chñ yÕu dùa trªn c¬ së tiÕp thu c«ng nghÖ cña n­íc ngoµi ®Æc biÖt lµ tiÕp thu c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña c¸c c«ng ty hµng ®Çu thÕ giíi, tranh thñ t­ vÊn c¸c chuyªn gia cã kinh nghiÖm trong n­íc vµ thu hót nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ®¸nh gi¸ vµ lùa chän c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhÊt, rót ng¾n sù tôt hËu so víi thÕ giíi. Nhu cÇu ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin trong nh÷ng n¨m tíi: M¸y tÝnh ho¸ trong mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña H·ng, ­u tiªn c¸c øng dông chuyªn ngµnh, phôc vô ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®iÒu hµnh khai th¸c bay vµ qu¶n lý cña H·ng. X©y dùng m¹ng th«ng tin m¸y tÝnh riªng cña H·ng trªn ph¹m vi c¶ n­íc ghÐp nèi víi n­íc ngoµi qua c¸c m¹ng quèc tÕ, m¹ng th«ng tin ®­îc x©y dùng ph¶I cã tÝnh dÞch vô vµ ®a h×nh thøc: th«ng tin b»ng tiÕng nãi, sè liÖu, truyÒn ch÷, truyÒn h×nh trªn mÆt ®Êt, còng nh­ trªn m¸y bay. Theo khuyÕn c¸o cña Unisys – mét c«ng ty m¸y tÝnh cã uy tÝn, Hµng kh«ng quèc gia ViÖt Nam ®· x©y dùng mét sè dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin bao gåm: + Dù ¸n x©y dùng m¹ng th«ng tin néi bé H·ng Hµng kh«ng quèc gia ViÖt Nam (LAN) + Dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn hÖ thèng (DCS) + Dù ¸n qu¶n lý tµi chÝnh (GAS) + Dù ¸n vÒ hÖ thèng ®iÒu hµnh khai th¸c bay + Dù ¸n b¶o d­ìng kÜ thuËt vµ cung øng vËt t­ khÝ t¶i m¸y bay + Dù ¸n qu¶n lý doanh thu (YMS) + Dù ¸n x©y dùng ng©n hµng d÷ liÖu hµng kh«ng + Dù ¸n SITA AIR Cargo Service HiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng kho b·i vµ c¸c trang thiÕt bÞ phôc vô mÆt ®Êt C¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ cña VNA mÆc dï ®· cã sù ®Çu t­ lín trong nh÷ng n¨m qua song vÉn ch­a thùc sù ®¸p øng víi yªu cÇu cña kh¸ch hµng. HÖ thèng kho b·i cßn nhá, ph©n t¸n, ch­a ®Çy ®ñ trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i phôc vô b¶o qu¶n hµng hãa ®Æc biÖt lµ c¸c hµng ®Æc biÖt. HiÖn chØ cã Kho hµng hãa T©n S¬n NhÊt lµ cã trang bÞ phßng l¹nh, phßng b¶o qu¶n hµng nguy hiÓm, phßng an ninh. Do ®ã, ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng phôc vô hµng hãa, trong t­¬ng lai VNA cÇn ph¶i cã sù ®Çu t­, c¶i tiÕn nhiÒu h¬n n÷a ®Ó phôc vô tèt viÖc lµm hµng. C¸c trang thiÕt bÞ mÆt ®Êt cã chøc n¨ng phôc vô kÜ thuËt vµ th­¬ng m¹i gi÷a hai chuyÕn bay vµ sau khi bay nh­ phôc vô n©ng ®â hµng lªn xuèng m¸y bay, ®­a hµng ho¸ ra vµo m¸y bay, vËn chuyÓn vµ tra n¹p nhiªn liÖu dÇu mì cho m¸y bay, chuyªn chë kÐo ®Èy m¸y bay vµo vµ ra khái vÞ trÝ ®ç cña m¸y bay... Tr­íc m¾t, Hµng kh«ng quèc gia ViÖt Nam sÏ tiÕn hµnh thay thÕ dÇn nh÷ng trang thiÕt bÞ qu¸ cò, ®· hÕt h¹n sö dông. Sau ®ã sÏ ph¶i ®Çu t­ ®ång bé c¸c trang thiÕt bÞ ®Ó ®¶m b¶o yªu cÇu sö dông còng nh­ ®Ó phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ. Theo ­íc tÝnh trong t­¬ng lai, cÇn kho¶ng 70 triÖu USD ®Ó ®Çu t­ vµo c¸c trang thiÕt bÞ phôc vô mÆt ®Êt. Nhu cÇu vÒ trang thiÕt bÞ mÆt ®Êt tËp trung chñ yÕu vµo mét sè lo¹i sau: + Xe n©ng hµng dïng ®Ó ®­a hµng ho¸. + Xe ®Çu kÐo dïng ®Ó kÐo ®Èy m¸y bay. + ThiÕt bÞ tra n¹p nhiªn liÖu dÇu mì. + Tr¹m cÊp ®iÖn dïng ®Ó cÊp ®iÖn cho m¸y bay. + Tr¹m khëi ®éng khÝ ®Ó cung cÊp khÝ víi l­u l­îng, ¸p suÊt, nhiÖt ®é æn ®Þnh ®Ó kiÓm tra vµ khëi ®éng ®éng c¬ m¸y bay. + Xe vÖ sinh ®­êng bay ®Ó thu dän ch­íng ng¹i vËt trªn ®­êng b¨ng. Cã thÓ nãi c¸c trang thiÕt bÞ mÆt ®Êt rÊt ®a d¹ng do ®ã nhu cÇu ®Çu t­ còng rÊt ®a d¹ng. Tuy nhiªn, nÕu chóng ta biÕt ®iÒu phèi hîp lý th× chóng ta võa cã thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®Æt ra, võa cã thÓ hiÖn ®¹i ho¸ ®­îc hÖ thèng trang thiÕt bÞ. B¶ng 11: Nhu cÇu vèn ®Çu t­ vµo trang thiÕt bÞ mÆt ®Êt §¬n vÞ tÝnh: USD N¨m 1997 2000 2005 Nhu cÇu vèn ®Çu t­ trang thiÕt bÞ 7.819.200 11.040.000 58.800.000 Nguån: ChiÕn l­îc ph¸t triÓn H·ng HKQGVN ®Õn 2005 TCT HKVN - 2000 N©ng cao chÊt l­îng dÞch vô DÞch vô mÆt ®Êt: Kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô mÆt ®Êt tõ nh÷ng kh©u: t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ kiÓm so¸t chÊt l­îng dÞch vô, th«ng qua viÖc kiÓm tra c¸c quy tr×nh dÞch vô vµ tæ chøc c¸c hÖ thèng b¸o c¸o th­êng xuyªn tõ c¸c ®¬n vÞ c¬ së. DÞch vô trªn kh«ng: §¶m b¶o l« hµng ®­îc xÕp ®óng c¸ch vµ ®óng quy chÕ dµnh riªng cho l« hµng ®Ó ch¸nh ®æ vì háng hãc v× phÇn lín hµng vËn chuyÓn b»ng m¸y bay lµ hµng quý cã gi¸ trÞ, thËm chÝ lµ hµng mau háng. §Èy m¹nh c«ng t¸c qu¶ng c¸o tiÕp thÞ TCT HKVN cÇn ph¶i chó träng ®Çu t­ h¬n n÷a vµo qu¶ng c¸o th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, s¸ch b¸o, t¹p chÝ, tranh ¶nh… CÇn cã c¸c cuéc héi th¶o ch¨m sãc kh¸ch hµng, gi¶m gi¸ ®èi víi kh¸ch hµng lín vµ kh¸ch hµng th­êng xuyªn. TCT cÇn ho¹ch ®Þnh nh÷ng chiÕn l­îc, h×nh thøc qu¶ng c¸o cô thÓ, cã ®Þnh h­íng tËp trung vµo nh÷ng c«ng ty giao nhËn cã nhiÒu nguån hµng vµ ®éi ngò giao nhËn hïng hËu dµy d¹n kinh nghiÖm. M¹ng l­íi b¸n hiÖn nay cña H·ng Hµng HKQGVN mÆc dï kh¸ réng song ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. H·ng HKVN cÇn t¨ng sè l­îng ®¹i lý vµ c¸c ®iÓm tËp kÕt hµng ho¸ ®Ó dÔ dµng cho c¸c chñ hµng khi hä cã nhu cÇu vËn chuyÓn. VÊn ®Ò qu¶ng c¸o cña HKVN hiÖn nay vÊn cßn h¹n chÕ. CÇn ph¶i qu¶ng c¸o trªn mäi ph­¬ng tiÖn b»ng mäi h×nh thøc, qu¶ng c¸o cã träng ®iÓm trªn mäi lÜnh vùc. §èi víi thÞ tr­êng c¸c c«ng ty giao nhËn: gi¸ c¶ cña HKVN cho c¸c c«ng ty giao nhËn lµ hîp lý, song ch­a cã biÖn ph¸p ®Ó qu¶ng c¸o, ph¸t ®éng dÞch vô nµy. KhuyÕn khÝch c¸c c«ng ty giao nhËn nµy sö dông chuyÕn bay cña HKVN. Víi thÞ tr­êng c¸c c«ng ty xuÊt nhËp khÈu: thêi ®iÓm nµy cã thÓ lµ thêi gian thÝch hîp cho HKVN thùc hiÖn m¹ng l­íi lín cho c¸c dÞch vô hîp nhÊt. Cã thÓ tæ chøc m¹ng l­íi b¸n hµng cña phßng hµng ho¸ n¨ng ®éng h¬n, chµo gi¸ ®Õn tõng doanh nghiÖp bao thÇu tõ viÖc nhËn hµng t¹i n¬i s¶n xuÊt ®Õn khi chuyÓn giao cho ng­êi nhËn t¹i ®iÓm ®Õn. Kh«ng mét tæ chøc nµo kh¸c cã vÞ trÝ tèt h¬n HKVN trong viÖc tËn dông ®­îc c¬ héi nµy. Ph¸t triÓn h×nh thøc chuyªn chë hµng hãa b»ng Container Chuyªn chë b»ng Container cã nhiÒu ­u ®iÓm ®¶m b¶o an toµn cho hµng hãa rÊt cao, ®ång thêi còng gi¶m ®¸ng kÓ chi phÝ bèc dì, gi¶m thñ tôc hµnh chÝnh vµ TTHQ, ®Æc biÖt ®èi víi chuyªn chë hµng hãa qu¸ c¶nh vµ xuyªn lôc ®Þa. MÆc dï, TCT HKVN ®· ¸p dông chuyªn chë hµng b»ng Container tõ khi thÕ hÖ m¸y bay cò ®­îc thay thÕ, song trªn thùc tÕ nh÷ng Container nµy còng chØ dïng ®Ó xÕp hµng, ®¶m b¶o an toµn vµ tËn dông thÓ tÝch khoang hµng trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, cßn ®Ó phôc vô cho viÖc chuyªn chë hµng qu¸ c¶nh vµ xuyªn quèc gia th× ch­a cã. Néi dung chÝnh cña gi¶i ph¸p nµy lµ thay v× vËn chuyÓn hµng b»ng lo¹i Container th«ng th­êng nh­ hiÖn nay, cÇn sö dông thªm lo¹i Container cã niªm phong phôc vô cho viÖc chuyªn chë hµng hãa XNK vµ hµng qóa c¶nh; ®ång thêi x©y dùng kÕ ho¹ch khai th¸c chuyªn chë hµng hãa vµ cung cÊp lo¹i Container cã niªm phong cho c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc ®Ó hä cã thÓ ®ãng hµng tiªu thô trong n­íc còng nh­ XK t¹i n¬i s¶n xuÊt. Ph¸t triÓn h×nh thøc vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc (VT§PT) Do ®Æc ®iÓm VTHK lµ chØ chuyªn chë hµng tõ s©n bay ®Õn s©n bay nªn chuyªn chë hµng tõ ®iÓm ®i ®Õn ®iÓm ®Õn cÇn cã sù kÕt hîp gi÷a hµng kh«ng víi c¸c ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn kh¸c nh­ ®­êng bé, ®­êng s¾t… H¬n n÷a, gi¸ c¶ cña c¸c ph­¬ng thøc kh¸c rÎ h¬n nhiÒu so víi VTHK nªn ph¸t triÓn h×nh thøc VT§PT lµ mét trong nh÷ng c¸ch tèt nhÊt ®Ó cã thÓ hîp lý hãa qu·ng ®­êng vËn chuyÓn vµ gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn ®ång thêi võa cã kh¶ n¨ng më réng m¹ng l­íi vËn t¶i trªn thÕ giíi. §Ó ph¸t triÓn h×nh thøc vËn t¶i nµy cÇn tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p sau: TiÕn hµnh ®µm ph¸n vµ ký kÕt c¸c tho¶ ­íc hç trî vËn t¶i ®­êng bé, ®­êng s¾t… ®Ó cã ®­îc thuËn lîi vÒ lÞch tr×nh, c­íc phÝ…; Thèng nhÊt quy tr×nh kiÓm tra, gi¸m s¸t hµng hãa XNK víi h¶i quan; C¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i cïng xóc tiÕn khuyÕch tr­¬ng qu¶ng c¸o thu hót kh¸ch hµng; X©y dùng c¸c ph­¬ng ¸n triÓn khai vËn chuyÓn nh÷ng mÆt hµng cã kh¶ n¨ng kÕt hîp vËn chuyÓn víi c¸c ph­¬ng thøc vËn t¶i nµy. §µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc Ph¸t huy nh©n tè con ng­êi lµ mét trong nh÷ng néi dung mµ tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®Òu chó träng. Muèn ph¸t huy ®­îc nh©n tè con ng­êi th× ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cÇn ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng ®iÒu kiÖn sau: C¬ cÊu lao ®éng ph¶i hîp lý phï hîp víi ®Æc thï kinh doanh cña mét h·ng hµng kh«ng. Chó ý tíi tû träng lao ®éng qu¶n lý vµ bé m¸y hµnh chÝnh gi¸n tiÕp. Tiªu chuÈn c¸n bé cÇn ph¶i n©ng cao theo c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ vµ phï hîp víi chøc danh. CÇn bæ sung vµ båi d­ìng ®éi ngò nh©n viªn lµm hµng cã nghiÖp vô chuyªn m«n vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm gãp phÇn lµm gi¶m tiÕn ®é quy tr×nh giao nhËn hµng XNK. §éi ngò thî kÜ thuËt m¸y bay thÕ hÖ míi cßn thiÕu nghiªm träng, ®Æc biÖt lµ thî kÜ thuËt ch­a ®­îc cÊp b»ng theo tiªu chuÈn quèc tÕ, thiÕu c¸n bé ®Çu ngµnh giái, c¸n bé nghiÖp vô ch­a ®­îc bæ tóc n©ng cao tr×nh ®é nh­ yªu cÇu ®Æt ra, sè ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc trë lªn cßn Ýt. Do ®ã cÇn ph¶i n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng ®éi ngò nµy. C¸c gi¶i ph¸p vÒ vèn vµ tµi chÝnh Dù b¸o tæng nhu cÇu vèn cho ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 lµ vµo kho¶ng 4 tû USD. Nh­ng cã thÓ nãi r»ng nguån lùc cña H·ng HKQGVN, víi quy m« vèn vµ tµi s¶n nh­ hiÖn nay lµ qu¸ Ýt so víi nhu cÇu còng nh­ so víi c¸c h·ng hµng kh«ng trong khu vùc. V× vËy, t×nh tr¹ng chung cña tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ trong H·ng HKQGVN lµ thiÕu vèn, kÓ c¶ vèn l­u ®éng lÉn vèn cè ®Þnh. TiÒm lùc tµi chÝnh yÕu kÐm ®· h¹n chÕ nhiÒu ®Õn sù ph¸t triÓn cña HKQGVN, ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ ph¸t triÓn ®éi m¸y bay vµ c¸c trang thiÕt bÞ. ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ vËn t¶i hµnh kh¸ch th× HKVN cÇn ph¶i cã mét nguån vèn xøng ®¸ng víi quy m« cña mét H·ng hµng kh«ng quèc gia. VÊn ®Ò thiÕu vèn chØ cã thÓ gi¶i quyÕt th«ng qua c¸c nguån vèn. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã, HKVN cÇn chó träng khai th¸c c¸c nguån sau: Vay vèn th«ng qua viÖc ®¶m b¶o nguån vèn mua m¸y bay. §èi víi hîp ®ång mua m¸y bay, HKVN cÇn chó träng ph­¬ng thøc nµy nh»m t¹o ®iÒu kiÖn trang bÞ hÖ thèng m¸y bay hiÖn ®¹i. Vay vèn tÝn dông xuÊt khÈu, thuª tµi chÝnh... ®èi víi c¸c dù ¸n mua m¸y bay hoÆc nh÷ng trang thiÕt bÞ cã gi¸ trÞ lín, vay th­¬ng m¹i ®èi víi c¸c dù ¸n quy m« trung b×nh vµ nhá. Vay vèn th«ng qua viÖc viÖn trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ. H×nh thøc nµy sÏ cã hiÖu qu¶ nÕu nguån vèn ®­îc ®Çu t­ vµo hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ cña H·ng hiÖu qu¶ nÕu nguån vèn ®­îc ®Çu t­ vµo hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ cña HKQGVN. Vay vèn th«ng qua c¸c ng©n hµng trong vµ ngoµi n­íc. X©y dùng c¸c luËn chøng kinh tÕ – kÜ thuËt nh»m trang bÞ mét phÇn m¸y bay cïng viÖc n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng vµ c¸c trang thiÕt bÞ phôc vô kÜ thuËt mÆt ®Êt. Vay vèn cña ng©n s¸ch nhµ n­íc. H×nh thøc nµy cÇn ®­îc chó ý bëi nguån vèn vay ng©n s¸ch th­êng lµ cho vay dµi h¹n víi l·i suÊt thÊp. HKQGVN sÏ cã thÓ vay tõ nguån vèn nµy cho c¸c dù ¸n më réng m¹ng ®­êng bay, n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng ... nh»m phôc vô cho nhu cÇu quèc tÕ d©n sinh trong n­íc. Huy ®éng vèn b»ng ph­¬ng ph¸p ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. H×nh thøc nµy tuú vµo yªu cÇu cô thÓ cña tõng thêi k× mµ ¸p dông vµ ®­îc sù ®¶m b¶o cña Ng©n hµng nhµ n­íc cã uy tÝn. Huy ®éng vèn th«ng qua liªn doanh liªn kÕt. Chó ý vµo ph­¬ng thøc gãp vèn liªn doanh nh­ng ph¶i lu«n lu«n chñ ®éng ®Ò cao tû träng vèn cña HKQGVN chiÕm ®a sè nh»m n¾m v÷ng phÇn chñ ®éng trong ®iÒu hµnh khai th¸c. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp ®èi víi c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp cña TCT HKVN. Tãm l¹i, tÊt c¶ c¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vèn ®Òu tËp trung vµo môc ®Ých thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña HKVN, nh»m phôc vô tèt h¬n c«ng t¸c giao nhËn hµng XNK b»ng ®­êng hµng kh«ng. Bªn c¹nh ®ã TCT HKVN, cÇn chó ý viÖc sö dông vèn ®óng môc ®Ých, tr¸nh sù dµn tr¶i, l·ng phÝ trong sö dông vèn, gi¶m lç ®ång thêi tiÕt kiÖm, huy ®éng vèn tù cã trong tæng vèn kinh doanh. C¸c gi¶i ph¸p tõ phÝa c¸c c«ng ty giao nhËn BiÖn ph¸p trong kh©u giao dÞch víi kh¸ch hµng Víi sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t trong lÜnh vùc giao nhËn hiÖn nay, c¸c c«ng ty kh«ng thÓ chØ thô ®éng chê kh¸ch hµng t×m ®Õn víi m×nh. §Ó cã thÓ t×m ®Õn víi kh¸ch hµng míi, c¸c c«ng ty cÇn më réng c¸c ho¹t ®éng tiÕp thÞ giíi thiÖu vÒ c«ng ty m×nh víi kh¸ch hµng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh­ b¸o chÝ...HiÖn nay ho¹t ®éng giao nhËn ®· cã mét tê b¸o chuyªn ngµnh dµnh cho riªng lÜnh vùc ho¹t ®éng nµy. §ã lµ tê visabatimes do VIFFAS cïng víi VISABA vµ VSA ph¸t hµnh. Giíi thiÖu vÒ c«ng ty trªn nh÷ng tê b¸o nh­ thÕ nµy sÏ dÔ dµng tiÕp cËn víi kh¸ch hµng h¬n so víi nh÷ng tê b¸o kh¸c. C«ng ty sÏ khoanh vïng ®­îc l­îng ®éc gi¶ tiÕp cËn víi nh÷ng th«ng tin mµ c«ng ty ®­a ra bëi chØ cã nh÷ng c«ng ty quan t©m hoÆc cã tham gia trong lÜnh vùc ho¹t ®éng nµy míi th­êng xuyªn ®äc nh÷ng lo¹i b¸o nµy. Ngoµi ra, c«ng ty còng cÇn duy tr× mèi quan hÖ mËt thiÕt vµ th­êng xuyªn víi nh÷ng b¹n hµng quen thuéc. V× chÝnh nh÷ng kh¸ch hµng nµy sÏ lµ ng­êi giíi thiÖu vµ tuyªn truyÒn víi nh÷ng b¹n hµng kh¸c cña hä vÒ c«ng ty. Tõ ®ã c«ng ty sÏ më réng ®­îc l­îng kh¸ch hµng t×m ®Õn víi m×nh. Duy tr× mét mèi quan hÖ tèt ®Ñp víi c¸c b¹n hµng quen thuéc còng lµ yÕu tè rÊt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c«ng ty. Bëi ®ã chÝnh lµ nguån hµng æn ®Þnh vµ th­êng xuyªn cña c«ng ty. C«ng ty cã thÓ duy tr× mèi quan hÖ nµy th«ng qua nh÷ng héi nghÞ kh¸ch hµng th­êng niªn. Hay ®­a ra nh÷ng sù khuyÕn khÝch kh¸ch hµng lµm ¨n víi m×nh nh­ gi¶m gi¸ c­íc hoÆc cung cÊp thªm mét sè dÞch vô kh¸c mµ kh«ng tÝnh trong tiÒn c­íc phÝ dÞch vô nh­ phÝ dÞch vô t­ vÊn, phÝ n©ng h¹ container...Còng cã khi ®ã lµ sù ­u tiªn lµm hµng tr­íc khi ®ang trong thêi ®iÓm c«ng ty ®«ng kh¸ch hoÆc lµm hµng vµ giao hµng hoÆc chøng tõ trong thêi gian nhanh nhÊt... Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay doanh nghiÖp nµo n¨ng ®éng h¬n doanh nghiÖp ®ã sÏ chiÕn th¾ng. C¸c c«ng ty giao nhËn cÇn linh ®éng h¬n trong viÖc t×m b¹n hµng, nguån hµng vµ giíi thiÖu réng r·i vÒ c«ng ty víi b¹n hµng. BiÖn ph¸p trong kh©u vËn chuyÓn Kh©u vËn chuyÓn lµ kh©u ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn chÊt l­îng hµng ho¸. ChØ cÇn ch»ng buéc hµng ho¸ sai quy c¸ch còng sÏ g©y ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng hµng ho¸. ChÝnh v× vËy ®ßi hái nh©n viªn lµm hµng còng nh­ nh©n viªn l¸i xe ph¶i am hiÓu vÒ hµng ho¸ th× míi cã thÓ ®¶m b¶o chÊt l­îng hµng ho¸. §«i khi do lµm hµng véi vµ kh«ng kiÓm tra kü hµng ho¸ còng nh­ viÖc ch»ng buéc hµng ho¸ trªn xe ®Ó chuyªn chë, c«ng ty ®· xÕp hµng sai quy c¸ch g©y ¶nh h­ëng ®Õn bao b× hoÆc c©ó kiÖn cña hµng ho¸ lµm ¶nh h­ëng phÇn nµo ®Õn chÊt l­îng hµng ho¸. Nh©n viªn giao nhËn cña c«ng ty ph¶i ®Õn tËn kho hoÆc n¬i lµm hµng kiÓm tra, gi¸m s¸t kü qu¸ tr×nh lµm hµng tõ khi bao gãi ®Õn khi xÕp dì, ch»ng buéc hµng ho¸ trªn ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn phï hîp víi nh÷ng ®Æc tÝnh riªng biÖt cña mçi lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau. C«ng ty còng cÇn h­íng dÉn cho nh©n viªn lµm hµng vµ l¸i xe vÒ ®Æc ®iÓm riªng cña tõng lo¹i hµng vµ c¸ch xÕp dì, ch»ng buéc cho phï hîp víi quy c¸ch vµ ®Æc ®iÓm cña hµng ho¸. Qu¸ tr×nh chuyªn chë hµng ho¸ còng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo yÕu tè thêi tiÕt vµ ®­êng s¸. Cã nhiÒu tr­êng hîp c«ng ty ®· kh«ng kh¶o s¸t kü hiÖn tr­êng nªn ®· x¶y ra nh÷ng trôc trÆc trong qu¸ tr×nh chuyªn chë. Hµng giao nhËn cña c«ng ty chñ yÕu lµ hµng m¸y mãc, thiÕt bÞ nªn th­êng cång kÒnh vµ kÝch th­íc qu¸ khæ. Khi chuyªn chë b»ng ph­¬ng tiÖn ®­êng bé sÏ gÆp rÊt nhiÒu trë ng¹i nh­ quy ®Þnh giê xe ch¹y, tuyÕn ®­êng hoÆc träng t¶i xe vµ hµng v­ît qu¸ träng t¶i cho phÐp ®Ó ®i qua cÇu...HoÆc nhiÒu khi gÆp t×nh tr¹ng thêi tiÕt bÊt lîi nh­ b·o, lôt hoÆc cã nh÷ng sù cè nh­ lë ®Êt, ®¸...nªn kh«ng thÓ chuyªn chë b»ng ®­êng bé ®­îc. C«ng ty cÇn kh¶o s¸t hiÖn tr­êng kü cµng vµ chi tiÕt ®Ó cã ph­¬ng ¸n xö lý, thay thÕ trong nh÷ng tr­êng hîp cã trë ng¹i. Vµ ®­a ra nhiÒu ph­¬ng ¸n thÝch hîp kh¸c nhau vÒ tuyÕn ®­êng chuyªn chë vµ ph­¬ng thøc chuyªn chë ®Ó cã ph­¬ng ¸n dù phßng, thay thÕ hoÆc cïng sö dông ®ång thêi khi cÇn thiÕt. Trong kh©u vËn chuyÓn nhiÒu khi còng ph¸t sinh t×nh tr¹ng kh¸ch hµng t×m ®Õn c«ng ty nh­ng c«ng ty l¹i kh«ng thÓ ®iÒu ®éng xe lµm hµng. §©y lµ nh÷ng tr­êng hîp rÊt ®¸ng tiÕc v× kh¸ch hµng ®· t×m ®Õn nh­ng c«ng ty l¹i kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc ®Ó kh¸ch hµng chuyÓn sang c«ng ty kh¸c. CÇn t¨ng c­êng kh¶ n¨ng tæ chøc ®iÒu hµnh viÖc tiÕn hµnh quy tr×nh nghiÖp vô. §Ó cã thÓ ®iÒu ®éng xe lµm hµng khi cÇn c«ng ty cÇn duy tr× mèi quan hÖ ®i thuª hoÆc liªn kÕt víi nhiÒu c«ng ty hoÆc ®¹i lý giao nhËn kh¸c hoÆc nh÷ng c«ng ty vËn t¶i kh¸c bªn c¹nh ®éi xe cña c«ng ty hoÆc nh÷ng l¸i xe mµ c«ng ty cã mèi quan hÖ l©u dµi. Nªó kh¸ch hµng t×m ®Õn mµ kh¶ n¨ng chuyªn chë cña c«ng ty h¹n chÕ th× c«ng ty cã thÓ thuª ng­êi chuyªn chë ë bªn ngoµi lµm thay kh©u vËn chuyÓn vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ qu¸ tr×nh lµm hµng vµ chuyªn chë hµng ho¸. §iÒu nµy sÏ gióp c«ng ty lu«n cã ph­¬ng tiÖn hç trî vµ thay thÕ cho c¸c ph­¬ng tiÖn cò mçi khi cÇn thiÕt. Còng nh­ khi c«ng ty më réng nguån hµng th× ®· cã s½n ph­¬ng tiÖn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch hµng. Gi÷ mèi liªn l¹c th­êng xuyªn víi l¸i xe ®Ó gi¸m s¸t viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸ vµ kh¾c phôc kÞp thêi nh÷ng sù cè ph¸t sinh trªn ®­êng vËn chuyÓn hµng ho¸. Cã thÓ nãi kh©u vËn chuyÓn lµ kh©u ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn thêi gian giao hµng. ChØ cÇn xö lý kh«ng kÞp thêi nh÷ng sù cè ph¸t sinh trªn tuyÕn ®­êng vËn chuyÓn sÏ lµm chËm thêi gian giao hµng vµ g©y tæn thÊt kh«ng nhá cho c¶ chñ hµng vµ ng­êi giao nhËn. Cho nªn c«ng ty cÇn chó ý ®Õn kh©u nµy vµ tiÕn hµnh viÖc chuyªn chë víi tuyÕn ®­êng an toµn nhÊt, thêi gian nhanh nhÊt vµ chi phÝ hîp lý. BiÖn ph¸p nh»m gi¶m gi¸ dÞch vô Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t cña thÞ tr­êng giao nhËn vµ sù chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng cao cña c¸c c«ng ty giao nhËn th× gi¸ c¶ dÞch vô giao nhËn lµ yÕu tè quan träng ®Ó c¸c c«ng ty giao nhËn c¹nh tranh víi nhau vµ lµ còng lµ c¬ së ®Ó kh¸ch hµng lùa chän c«ng ty nµy mµ kh«ng chän c«ng ty kia. Gi¸ c¶ dÞch vô giao nhËn th­êng bao gåm rÊt nhiÒu yÕu tè nh­: chi phÝ lµm hµng, chi phÝ vËn chuyÓn, chi phÝ vÒ c­íc c¶ng, cÇu phµ, bÕn b·i, c­íc biÓn, tiÒn hoa hång cña h·ng tµu vµ mét sè chi phÝ kh¸c. Khi mµ c«ng ty b¸o gi¸ c­íc cho kh¸ch hµng th× kh¸ch hµng th­êng cã nhu cÇu muèn biÕt râ møc gi¸ ®ã bao gåm nh÷ng kho¶n môc chi tiÕt nµo vµ víi møc gi¸ ®ã hä ®­îc h­ëng nh÷ng dÞch vô nh­ thÕ nµo. Cô thÓ c¸c kho¶n môc, c¸c chi phÝ kh¸c nhau trong møc gi¸ c«ng ty ®­a ra cho kh¸ch hµng. Ngay khi chµo gi¸ cho kh¸ch hµng th× c«ng ty còng ®ång thêi th«ng b¸o râ víi kh¸ch hµng lµ møc gi¸ ®ã ®· bao gåm nh÷ng kho¶n môc chi phÝ nµo vµ víi møc gi¸ ®ã kh¸ch hµng sÏ ®­îc h­ëng nh÷ng dÞch vô g× vµ sÏ ®­îc h­ëng thªm nh÷ng dÞch vô nµo kh¸c mµ kh«ng cÇn tr¶ tiÒn...Nh­ thÕ sÏ rÊt thuËn lîi cho kh¸ch hµng trong viÖc ®¸nh gi¸ lùa chän gi¸ c­íc cña c«ng ty víi nh÷ng c«ng ty kh¸c. Ngoµi ra, nã cßn gi¶m thêi gian kh¸ch hµng ph¶i giao dÞch víi c«ng ty ®Ó lµm râ c¸c kho¶n môc chi phÝ trong møc gi¸ cña c«ng ty t¹o niÒm tin cña kh¸ch hµng vµo c«ng ty. C¨n cø vµo nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh nªn gi¸ c­íc, c«ng ty sÏ xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh ph¶i gi¶m nh÷ng yÕu tè nµo ®Ó cã thÓ gi¶m gi¸ c­íc cña c«ng ty. C«ng ty cã thÓ gi¶m chi phÝ lµm hµng vµ chi phÝ vËn chuyÓn trong c¬ cÊu møc gi¸ cña c«ng ty. §Ó lµm gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn hµng, c«ng ty cÇn th­¬ng l­îng ®Ó ®i ®Õn mét møc gi¸ c­íc vËn chuyÓn hîp lý víi nh÷ng c«ng ty kh¸c trong tr­êng hîp c«ng ty ph¶i ®i thuª ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ë bªn ngoµi. Trong tr­êng hîp c«ng ty sö dông ph­¬ng tiÖn vËn t¶i cña c«ng ty th× cÇn gi¶m nh÷ng chi phÝ do nh÷ng sù cè ph¸t sinh trªn ®­êng vËn chuyÓn nh­: xe háng, ®éng c¬ ngèn nhiÒu nhiªn liÖu do qu¸ cò...vµ xö lý kÞp thêi khi x¶y ra sù cè ®Ó tr¸nh nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh thªm trong qu¸ tr×nh chê ®îi. §Ó gi¶m bít nh÷ng sù cè ®ã, c«ng ty cÇn b¶o d­ìng, b¶o tr× xe th­êng xuyªn, víi nh÷ng xe ®· qu¸ cò, hay gÆp sù cè th× nªn b¸n hoÆc thanh lý ®Ó mua xe míi. Gi¶m chi phÝ lµm hµng b»ng c¸ch tiÕn hµnh nhanh chãng qu¸ tr×nh lµm hµng. TËp trung ng­êi vµ ph­¬ng tiÖn ®Ó lµm hµng trong thêi gian ng¾n nhÊt cã thÓ vµ xö lý kÞp thêi c¸c sai sãt. S¶n phÈm cña c«ng ty lµ dÞch vô nªn yÕu tè gi¸ nhiÒu khi kh«ng ph¶i lµ yÕu tè mµ kh¸ch hµng quan t©m nhiÒu nhÊt. Kh¸ch hµng quan t©m nhÊt vÉn lµ sù hiÖu qu¶ trong c«ng viÖc. Víi møc gi¸ ®ã ho¹t ®éng mµ kh¸ch hµng uû th¸c cho c«ng ty sÏ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ ra sao cã t­¬ng thÝch víi møc gi¸ mµ kh¸ch hµng ®· chi tr¶ cho c«ng ty hay kh«ng. Do vËy, c«ng ty cã thÓ gi¸n tiÕp gi¶m gi¸ c­íc mµ kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn kÕt cÊu gi¸ cña c«ng ty b»ng c¸ch mêi chµo kh¸ch hµng mét sè dÞch vô vÉn n»m trong møc gi¸ ®ã. Gi¸ c¶ bao giê còng lµ vÊn ®Ò nhøc ®Çu ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý. Tuy nhiªn, gi¸ c¶ còng lµ mét c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó t¹o ra n¨ng lùc c¹nh tranh cho c«ng ty, nhÊt lµ trong lÜnh vùc kinh doanh dÞch vô. Sö dông yÕu tè gi¸ nh­ thÕ nµo cho hîp lý míi lµ ®iÒu quan träng nhÊt. Kh«ng ph¶i lµ chuyÖn gi¸ thÊp th× tèt mµ ®ã lµ møc gi¸ hîp lý nhÊt, t­¬ng øng víi nh÷ng g× kh¸ch hµng ®­îc h­ëng. BiÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô Nh­ ®· nãi ë trªn, chÊt l­îng dÞch vô sÏ lµ yÕu tè mµ kh¸ch hµng ®Æc biÖt quan t©m. ChÊt l­îng dÞch vô cña ho¹t ®éng giao nhËn ®­îc hiÓu theo hai tiªu chÝ lµ: ®¶m b¶o chÊt l­îng hµng ho¸ trong suèt quy tr×nh nghiÖp vô giao nhËn vµ thêi gian lµm thñ tôc nhanh nhÊt. ChÊt l­îng cña hµng ho¸ do nhiÒu kh©u quyÕt ®Þnh, tõ kh©u kiÓm tra hµng, lµm hµng, vËn chuyÓn hµng cho ®Õn kh©u giao nhËn hµng ho¸. Ngay tõ kh©u kiÓm tra hµng (®èi víi quy tr×nh xuÊt khÈu) vµ kh©u nhËn hµng tõ tµu ®Ó vËn chuyÓn (®èi víi quy tr×nh nhËp khÈu), c«ng ty cÇn ph¶i hÕt søc chó ý ®Õn chÊt l­îng cña hµng ho¸. C«ng ty ph¶i kiÓm tra hµng ho¸ mét c¸ch kü l­ìng, nÕu hµng ho¸ cã sai sãt g× vÒ phÈm chÊt, chÊt l­îng còng nh­ vÒ sè l­îng th× c«ng ty ph¶i th«ng b¸o ngay víi kh¸ch hµng ®Ó kh¸ch hµng biÕt vÒ t×nh tr¹ng cña hµng ho¸ tr­íc khi c«ng ty tiÕn hµnh c¸c b­íc tiÕp theo trong quy tr×nh. §Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng cña hµng ho¸ c«ng ty cÇn mét ®éi ngò nh©n viªn chuyªn nghiÖp, am hiÓu vÒ hµng ho¸ cïng víi ®ã lµ c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i, ®Çy ®ñ c¸c ph­¬ng tiÖn chuyªn dông ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh l­u kho, b¶o qu¶n hµng ho¸ vµ vËn chuyÓn nh÷ng lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau. C«ng ty nªn ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, trang thiÕt bÞ phï hîp víi viÖc kiÓm tra, l­u kho, b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn hµng ho¸. Trong suèt quy tr×nh nghiÖp vô, c«ng ty ph¶i gi¸m s¸t chÆt chÏ tõng b­íc cña quy tr×nh, gi÷ mèi liªn l¹c th­êng xuyªn liªn tôc gi÷a c¸c bé phËn, trao ®æi th«ng tin víi nhau ®Ó n¾m ®­îc tiÕn ®é thùc hiÖn c¸c b­íc vµ kiÓm so¸t ®­îc chÊt l­îng cña hµng ho¸. NÕu cã bÊt kú sai sãt nµo x¶y ra trong quy tr×nh th× c«ng ty ph¶i nhanh chãng t×m ra nguyªn nh©n vµ söa ch÷a, kh¾c phôc sai sãt ®ã. §Ó tiÕn hµnh c«ng viÖc gi¸m s¸t gi÷a c¸c bé phËn, c«ng ty cã thÓ sö dông hÖ thèng truyÒn d÷ liÖu ®iÖn tö (EDI). HiÖn nay, tÊt c¶ c¸c m¸y tÝnh cña c¸c bé phËn trong c«ng ty ®Òu ®· nèi m¹ng Internet. §©y lµ mét thuËn lîi cho c«ng ty, nh­ng c«ng ty cßn cÇn nèi m¹ng néi bé gi÷a c¸c bé phËn ®Ó c¸c m¸y tÝnh ë c¸c bé phËn cã liªn quan cã thÓ lÊy th«ng tin cña nhau vÒ hµng ho¸ vµ chøng tõ cña hµng ho¸. Tr¸nh t×nh tr¹ng c¸c bé phËn cã liªn quan cïng nhËp d÷ liÖu vÒ mét chuyÕn hµng hoÆc nÕu kh«ng l¹i ph¶i mÊt thêi gian tõ bé phËn nµy sang bé phËn kia ®Ó lÊy th«ng tin. C«ng ty còng cã thÓ cËp nhËt trªn m¹ng nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vµ c¸c ban ngµnh cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng giao nhËn. B»ng viÖc sö dông m¹ng th«ng tin trùc tuyÕn hay dÞch vô cung cÊp th«ng tin th­êng xuyªn cña c¸c trang web cña nh÷ng c¬ quan, ban ngµnh ®ã. Tr¸nh t×nh tr¹ng kh«ng biÕt nh÷ng quy ®Þnh thñ tôc míi dÉn ®Õn lµm sai quy tr×nh nghiÖp vô ¶nh h­ëng chÊt l­îng cña hµng ho¸ vµ thêi gian lµm thñ tôc. Nh»m gi¶m thêi gian lµm thñ tôc ®Õn møc thÊp nhÊt, c«ng ty cÇn gi¶m thêi gian chÕt, thêi gian d­ thõa gi÷a c¸c b­íc trong quy tr×nh vµ trong chÝnh c¸c b­íc ®ã. Lµm sao ®Ó quy tr×nh nghiÖp vô diÔn ra tuÇn tù liªn tôc, ¨n khíp. Gi¶m thêi gian ë kh©u tiÕp theo b»ng c¸ch lµm tèt vµ kh«ng ®Ó x¶y ra sai sãt ë kh©u tr­íc. §Ó lµm gi¶m thêi gian lµm thñ tôc h¶i quan c«ng ty cÇn duy tr× mèi quan hÖ tèt vµ l©u dµi víi c¬ quan H¶i quan ®Ó hµng ho¸ cña c«ng ty sÏ ®­îc tiÕn hµnh thñ tôc th«ng quan nhanh. C«ng ty ®ang cã nhiÒu bé phËn cïng lµm dÞch vô giao nhËn, lµm cho nguån lùc trong c«ng ty bÞ ph©n t¸n sang c¸c bé phËn kh¸c nhau vµ cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¹nh tranh gi÷a c¸c bé phËn g©y ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh chung cña c«ng ty. C«ng ty nªn s¸t nhËp nh÷ng bé phËn cïng lµm nh÷ng c«ng viÖc gièng nhau ®Ó thµnh lËp nªn mét bé phËn chuyªn tr¸ch thèng nhÊt võa tËp trung nguån lùc võa n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty. Tæ chøc l¹i c«ng ty theo h­íng chuyªn m«n ho¸ s©u h¬n còng lµ mét c¸ch ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ kinh doanh. N©ng cao chÊt l­îng dÞch vô giao nhËn lµ yÕu tè then chèt ®Ó c«ng ty n©ng cao søc c¹nh tranh víi c¸c c«ng ty kh¸c trªn thÞ tr­êng. Cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó c«ng ty lùa chän ¸p dông. Sö dông biÖn ph¸p nµo trong thêi gian nµo cßn tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn thùc tÕ t¹i c«ng ty ë thêi ®iÓm ®ã. C«ng t¸c ®µo t¹o nguån nh©n lùc C¸c c«ng ty giao nhËn thùc hiÖn chøc n¨ng lµm trung gian gi÷a kh¸ch hµng vµ ng­êi chuyªn chë, gióp kh¸ch hµng thùc hiÖn tèt c«ng viÖc chuyªn chë hµng hãa XNK b»ng ®­êng hµng kh«ng tõ n¬i ®i ®Õn n¬i ®Õn an toµn vµ thuËn tiÖn. Do vËy, ®Ó t¹o niÒm tin cho kh¸ch hµng ®èi víi doanh nghiÖp th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã biÖn ph¸p gi¸o dôc sao cho ®éi ngò c«ng nh©n viªn cña m×nh ph¶i cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao vµ tr×nh ®é nghiÖp vô tèt, kÞp thêi cËp nhËt th«ng tin vµ t×nh h×nh ph¸t triÓn dÞch vô trªn thÕ giíi. ChØ cã thÕ doanh nghiÖp míi cã thÓ ®¶m b¶o ®­îc søc c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ kh¸c, míi n©ng cao ®­îc chÊt l­îng phôc vô vµ n©ng cao ®­îc vÞ thÕ cña c«ng ty trªn tr­êng quèc tÕ. §Ó ph¸t triÓn mét ®éi ngò nh©n viªn nh­ vËy th× doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn theo mét sè gi¶i ph¸p sau: - Tæ chøc c¸c bµi gi¶ng chuyªn ®Ò vÒ nghiÖp vô giao nhËn, c¸c buæi héi th¶o chuyªn s©u vÒ tõng nghiÖp vô giao nhËn. §ång thêi doanh nghiÖp nªn tæ chøc nh÷ng buæi kiÓm tra tay nghÒ cña c¸n bé, c«ng nh©n viªn ®Ó cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o kÞp thêi; - Tham kh¶o øng dông kinh nghiÖm n­íc ngoµi vµo tõng kh©u nghiÖp vô cña tõng lo¹i h×nh dÞch vô liªn quan ®Õn giao nhËn hµng hãa XNK; - Më c¸c líp häc theo c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o quèc tÕ. ._.