Hoàn thiện hạch toán chi phí xây lắp để kiểm soát dự toán chi phí xây lắp tại Tổng Công ty Sông Đà

LỜI NÓI ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài. Xây dựng cơ bản là ngành sản xuất vật chất quan trọng mang tính chất công nghiệp nhằm tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền Kinh tế Quốc dân. Một bộ phận lớn của thu nhập quốc dân, của tích luỹ cùng với đầu tư của nước ngoài được sử dụng trong lĩnh vực xây dựng cơ bản. Tổ chức hạch toán chi phí sản xuất chính xác, hợp lý và tính đúng, tính đủ giá thành công trình xây lắp có ý nghĩa rất lớn trong công tác quản lý chi phí, giá thành xây dựng, trong việc kiểm tra tính hợp pháp, hợp lệ của chi phí phát sinh ở doanh nghiệp nói chung và ở các tổ chức đội xây dựng nói riêng. Với chức năng là ghi chép, tính toán, phản ánh và giám sát thường xuyên liên tục sự biến động của vật tư, tài sản, tiền vốn, kế toán sử dụng thước đo hiện vật và thước đo giá trị để quản lý chi phí thông qua số liệu do kế toán tập hợp chi phí, người quản lý biết được chi phí và giá thành thực tế của từng công trình, hạng mục công trình của quá trình sản xuất kinh doanh. Qua đó, nhà quản trị có thể phân tích tình hình thực hiện kế hoạch sản phẩm, tình hình sử dụng lao động, vật tư, vốn là tiết kiệm hay lãng phí để từ đó có biện pháp hạ giá thành, đưa ra những quyết định phù hợp với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Hạ giá thành sản phẩm mà vẫn đảm bảo chất lượng là điều kiện quan trọng để doanh nghiệp kinh doanh trên thị trường. Việc phân tích đúng đắn kết qủa hoạt động sản xuất kinh doanh chỉ có thể dựa trên giá thành sản phẩm chính xác. Về phần giá thành thì giá thành lại chịu ảnh hưởng của kết quả tổng hợp chi phí sản xuất xây lắp. Do vậy, tổ chức tốt công tác hạch toán chi phí sản xuất để xác định nội dung, phạm vi chi phí cấu thành trong giá thành cũng như lượng giá trị các yếu tố chi phí đã dịch chuyển vào sản phẩm hoàn thành là yêu cầu rất cần thiết đối với các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp xây lắp nói riêng. Hạch toán chi phí xây lắp là phần không thể thiếu được đối với các doanh nghiệp xây lắp khi thực hiện chế độ kế toán, hơn nữa là nó có ý nghĩa to lớn và chi phối chất lượng công tác kế toán trong toàn doanh nghiệp. So với nghành sản xuất khác, ngành xây dựng cơ bản có những đặc điểm về kinh tế - kỹ thuật riêng biệt, thể hiện rất rõ nét ở sản phẩm xây lắp và quá trình tạo ra sản phẩm của ngành. Điều này đã chi phối đến công tác hạch toán chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp xây lắp. Sản phẩm xây lắp là những công trình xây dựng, vật kiến trúc... có quy mô lớn, tính chất phức tạp mang tính đơn chiếc, thời gian sản xuất, sản phẩm xây lắp lâu dài... Do đó, việc tổ chức quản lý và hạch toán chi phí phải lập dự toán (dự toán thiết kế, dự toán thi công). Quá trình sản xuất sản phẩm xây lắp phải so sánh với dự toán, lấy dự toán làm thước đo, đồng thời để giảm bớt rủi ro phải mua bảo hiểm cho công trình xây lắp. Như vậy, công tác hạch toán chi phí xây lắp để kiểm soát dự toán chi phí tại các doanh nghiệp xây lắp là rất cần thiết. Tuy nhiên việc hạch toán chi phí để kiểm soát dự toán chi phí xây lắp là vấn đề khó khăn bởi tính đa dạng của các loại hoạt động và tính phức tạp của chi phí. Trong quá trình thực hiện vẫn còn nhiều vấn đề cần hoàn thiện, do đó nội dung luận văn đi sâu nghiên cứu đề tài: “Hoàn thiện hạch toán chi phí xây lắp để kiểm soát dự toán chi phí xây lắp tại Tổng Công ty Sông Đà”. 2. Mục đích nghiên cứu Đề tài nhằm vận dụng lý luận cơ bản về hạch toán chi phí vào nghiên cứu thực tiễn. Trên cơ sở khảo sát thực trạng công tác hạch toán chi phí để kiểm soát dự toán chi phí tại Tổng công ty Sông Đà, thấy được những tồn tại trong công tác hạch toán chi phí xây lắp, từ đó đề xuất phương hướng đổi mới, hoàn thiện hạch toán chi phí xây lắp để kiểm soát dự toán chi phí xây lắp của Tổng Công ty. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu công tác hạch toán chi phí xây lắp để kiểm soát dự toán chi phí xây lắp tại Tổng Công ty Sông Đà. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2000 đến nay 4. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu tác giả sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp nghiên cứu: Phương pháp duy vật biện chứng, Phương pháp thực chứng để đối chiếu, Phương pháp so sánh, Phương pháp phân tích tổng hợp. Trên cơ sở đó để đưa ra những nội dung cần hoàn thiện phù hợp với khả năng thực hiện được của Tổng công ty Sông Đà. 5. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu và phần kết luận nội dung của luận văn được trình bày thành ba chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về hạch toán chi phí xây lắp để kiểm soát dự toán chi phí xây lắp tại các doanh nghiệp xây lắp. Chương 2: Thực trạng hạch toán chi phí xây lắp để kiểm soát dự toán chi phí xây lắp tại Tổng công ty Sông Đà Chương 3: Hoàn thiện hạch toán chi phí xây lắp để kiểm soát dự toán chi phí xây lắp tại Tổng công ty Sông Đà Ch­¬ng 1 Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ x©y l¾p ®Ó kiÓm so¸t dù to¸n chi phÝ x©y l¾p trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p . §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt x©y l¾p vµ chi phÝ x©y l¾p. S¶n xuÊt x©y l¾p lµ mét ngµnh s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, ®ã lµ mét ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®Æc biÖt. S¶n phÈm XDCB còng ®­îc tiÕn hµnh s¶n xuÊt mét c¸ch liªn tôc, tõ kh©u th¨m dß, ®iÒu tra kh¶o s¸t ®Õn thiÕt kÕ thi c«ng vµ quyÕt to¸n c«ng tr×nh khi hoµn thµnh. S¶n xuÊt XDCB còng cã tÝnh chÊt d©y chuyÒn, gi÷a c¸c kh©u cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau, nÕu mét kh©u ngõng trÖ sÏ ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c¸c kh©u kh¸c. S¶n xuÊt x©y l¾p cã ®Æc ®iÓm: S¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh chÊt riªng lÎ, kh«ng cã s¶n phÈm nµo gièng s¶n phÈm nµo, mçi s¶n phÈm x©y l¾p cã nh÷ng yªu cÇu vÒ mÆt thiÕt kÕ mü thuËt, kÕt cÊu, h×nh thøc, ®Þa ®iÓm x©y dùng kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy, mçi s¶n phÈm x©y l¾p ®Òu cã yªu cÇu vÒ tæ chøc thi c«ng vµ biÖn ph¸p thi c«ng phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng c«ng tr×nh cô thÓ, cã nh­ vËy viÖc s¶n xuÊt thi c«ng míi mang l¹i hiÖu qu¶ cao vµ b¶o ®¶m cho s¶n xuÊt ®­îc liªn tôc. Do s¶n phÈm cã tÝnh chÊt ®¬n chiÕc vµ ®­îc s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng nªn chi phÝ bá vµo s¶n xuÊt thi c«ng còng hoµn toµn kh¸c nhau gi÷a c¸c c«ng tr×nh, ngay c¶ khi c«ng tr×nh thi c«ng theo c¸c thiÕt kÕ mÉu nh­ng ®­îc thi c«ng ë nh÷ng ®Þa ®iÓm kh¸c nhau víi c¸c ®iÒu kiÖn thi c«ng kh¸c nhau th× chi phÝ s¶n xuÊt còng kh¸c nhau. ViÖc tËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ thi c«ng x©y l¾p còng ®­îc tÝnh cho tõng s¶n phÈm x©y l¾p riªng biÖt, s¶n xuÊt x©y l¾p ®­îc thùc hiÖn theo ®¬n ®Æt hµng nªn Ýt ph¸t sinh chi phÝ trong qu¸ tr×nh l­u th«ng, S¶n phÈm x©y l¾p cã gi¸ trÞ lín, khèi l­îng c«ng tr×nh lín, thêi gian thi c«ng t­¬ng ®èi dµi. C¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n th­êng cã thêi gian thi c«ng rÊt dµi, cã c«ng tr×nh ph¶i x©y dùng hµng chôc n¨m trêi míi xong. Trong thêi gian s¶n xuÊt thi c«ng x©y ®ùng ch­a t¹o ra s¶n phÈm cho x· héi nh­ng l¹i sö dông nhiÒu vËt t­, nh©n lùc cña x· héi. Do ®ã, khi lËp kÕ ho¹ch x©y dùng c¬ b¶n cÇn c©n nh¾c, thËn träng, nªu râ c¸c yªu cÇu vÒ vËt t­, tiÒn vèn, nh©n c«ng. ViÖc qu¶n lý theo dâi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thi c«ng ph¶i chÆt chÏ, ®¶m b¶o sö dông vèn tiÕt kiÖm, b¶o ®¶m chÊt l­îng thi c«ng c«ng tr×nh. Do thêi gian thi c«ng t­¬ng ®èi dµi nªn kú tÝnh gi¸ thµnh th­êng kh«ng x¸c ®Þnh hµng th¸ng nh­ trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp mµ ®­îc x¸c ®Þnh theo thêi ®iÓm khi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh hay thùc hiÖn bµn giao thanh to¸n theo gian ®o¹n quy ­íc thuéc vµo kÕt cÊu ®Æc ®iÓm kü thuËt vµ kh¶ n¨ng vÒ vèn cña ®¬n vÞ x©y l¾p. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh sÏ gãp phÇn to lín trong viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt thi c«ng vµ sö dông ®ång vèn ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Thêi gian sö dông s¶n phÈm x©y l¾p t­¬ng ®èi dµi. C¸c c«ng tr×nh XDCB th­êng cã thêi gian sö dông dµi nªn mäi sai lÇm trong qu¸ tr×nh thi c«ng th­êng khã söa ch÷a ph¶i ph¸ ®i lµm l¹i. Sai lÇm trong XDCB võa g©y ra l·ng phÝ, võa ®Ó l¹i hËu qu¶ cã khi rÊt nghiªm träng, l©u dµi vµ khã kh¾c phôc. Do ®Æc ®iÓm nµy mµ trong qu¸ tr×nh thi c«ng cÇn ph¶i th­êng xuyªn kiÓm tra gi¸m s¸t chÊt l­îng c«ng tr×nh. S¶n phÈm XDCB ®­îc sö dông t¹i chç, ®Þa ®iÓm x©y dùng lu«n thay ®æi theo ®Þa bµn thi c«ng. Khi chän ®Þa ®iÓm x©y dùng ph¶i ®iÒu tra nghiªn cøu kh¶o s¸t thËt kü vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, ®Þa chÊt, thuû v¨n, kÕt hîp víi c¸c yªu cÇu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi. Sau khi ®i vµo sö dông, c«ng tr×nh kh«ng thÓ di dêi, cho nªn nÕu c¸c c«ng tr×nh lµ nhµ m¸y, xÝ nghiÖp cÇn nghiªn cøu c¸c ®iÒu kiÖn vÒ nguån cung cÊp nguyªn vËt liÖu, nguån lùc lao ®éng, nguån tiªu thô s¶n phÈm, b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn thuËn lîi khi c«ng tr×nh ®i vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh sau nµy. Qu¸ tr×nh thi c«ng s¶n phÈm x©y l¾p th­êng diÔn ra ë ngoµi trêi, chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp cña c¸c yÕu tè vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cã nhiÒu rñi ro, bÊt ngê do c¸c yÕu tè vÒ khÝ hËu, thêi tiÕt, t×nh h×nh ®Þa chÊt thuû v¨n, nªn ph¸t sinh nhiÒu chi phÝ b¶o qu¶n m¸y thi c«ng, nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo ®Æc biÖt cã thÓ gÆp rñi ro ph¶i ph¸ ®i lµm l¹i mét phÇn c«ng tr×nh do thêi tiÕt lµm ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng c«ng tr×nh, mü thuËt cña c«ng tr×nh hoÆc thiÖt h¹i ngõng s¶n xuÊt. Nh÷ng kho¶n thiÖt h¹i nµy ph¶i ®­îc tæ chøc theo dâi chÆt chÏ vµ ph¶i cã ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n phï hîp víi nguyªn nh©n g©y ra. S¶n xuÊt x©y l¾p thiÕu tÝnh æn ®Þnh, lu«n bÞ biÕn ®éng do ®Þa ®iÓm x©y dùng lu«n thay ®æi, ®iÒu kiÖn ®Þa lý thay ®æi, thiÕt kÕ thay ®æi nªn ph­¬ng thøc tæ chøc thi c«ng vµ biÖn ph¸p thi c«ng còng thay ®æi cho phï hîp. Do s¶n phÈm x©y l¾p cè ®Þnh nªn trong qu¸ tr×nh thi c«ng c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p ph¶i thay ®æi th­êng xuyªn ®Þa ®iÓm nªn ph¸t sinh mét sè chi phÝ cÇn thiÕt kh¸ch quan nh­ chi phÝ ®iÒu ®éng c«ng nh©n, ®iÒu ®éng m¸y thi c«ng, chi phÝ chuÈn bÞ mÆt b»ng vµ dän mÆt b»ng sau khi thi c«ng. ChÝnh v× ®Æc ®iÓm nµy kÕ to¸n cÇn x¸c ®Þnh, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c vµ ph©n bæ hîp lý c¸c chi phÝ nµy. S¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ do nhiÒu ®¬n vÞ cïng tham gia x©y l¾p trªn cïng mét ®Þa ®iÓm, kh«ng gian vµ thêi gian. ChÝnh v× vËy, ng­êi lµm kÕ to¸n ph¶i kiÓm tra thùc tÕ th­êng xuyªn trong qu¸ tr×nh thi c«ng th× míi n¾m ch¾c vµ ph©n bæ ®óng c¸c kho¶n chi phÝ. TÝnh chÊt hµng ho¸ cña s¶n phÈm x©y l¾p kh«ng cao do gi¸ b¸n cña s¶n phÈm x©y l¾p ®· ®­îc x¸c ®Þnh tõ khi ký hîp ®ång lµ gi¸ tróng thÇu. MÆt kh¸c, do nhiÒu biÕn ®éng rñi ro vµo mÆt kh¸ch quan thiªn tai, thêi tiÕt, ®¬n vÞ thi c«ng cßn ph¶i chÞu rñi ro vÒ thêi gian thi c«ng dµi nªn ¶nh h­ëng nhiÒu vÒ gi¸ c¶ cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh x©y l¾p. §iÒu nµy ®ßi hái doanh nghiÖp x©y l¾p ph¶i qu¶n lý tèt c¸c chi phÝ nh»m tiÕt kiÖm, h¹ gi¸ thµnh mang l¹i lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. §©y còng lµ nhiÖm vô chñ yÕu cÇn thiÕt cña viÖc h¹ch to¸n chi phÝ. 1.2. Néi dung chi tiÕt c¸c kho¶n môc chi phÝ cÊu thµnh s¶n phÈm x©y l¾p Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc thi c«ng x©y l¾p c«ng tr×nh, néi dung c¸c kho¶n môc bao gåm: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: gåm tÊt c¶ c¸c chi phÝ vÒ nguyªn liÖu vËt liÖu trùc tiÕp dïng cho thi c«ng x©y l¾p nh­: VËt liÖu x©y dùng: lµ gi¸ thùc tÕ cña c¸t, ®¸, sái, s¾t, thÐp, xi m¨ng... VËt liÖu kh¸c: bét mµu, a dao, ®inh, d©y... Nhiªn liÖu: than cñi dïng ®Ó nÊu nhùa r¶i ®­êng... VËt kÕt cÊu: bª t«ng ®óc s½n... ThiÕt bÞ g¾n liÒn víi vËt kiÕn tróc nh­: thiÕt bÞ vÖ sinh, th«ng giã, ¸nh s¸ng, thiÕt bÞ s­ëi Êm... (kÓ c¶ xi m¹, b¶o qu¶n thiÕt bÞ) - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: gåm tiÒn l­¬ng, phô cÊp cña c«ng nh©n trùc tiÕp tham gia c«ng t¸c thi c«ng x©y dùng vµ l¾p ®Æt thiÕt bÞ cô thÓ bao gåm: + TiÒn l­¬ng chÝnh cña c«ng nh©n trùc tiÕp thi c«ng x©y l¾p kÓ c¶ c«ng nh©n phô. C«ng nh©n chÝnh nh­ c«ng nh©n méc, c«ng nh©n nÒ, c«ng nh©n x©y, c«ng nh©n uèn s¾t, c«ng nh©n trén bª t«ng..., c«ng nh©n phô nh­: c«ng nh©n khu©n v¸c m¸y mãc thi c«ng, th¸o dì v¸n khu«n ®µ gi¸o, lau chïi thiÕt bÞ tr­íc khi l¾p ®Æt, c¹o rØ s¾t thÐp, nhóng g¹ch... + C¸c kho¶n phô cÊp theo l­¬ng nh­ phô cÊp lµm ®ªm, thªm giê, phô cÊp tr¸ch nhiÖm, chøc vô, phô cÊp c«ng tr­êng, phô cÊp khu vùc, phô cÊp nãng ®éc h¹i... + TiÒn l­¬ng phô cña c«ng nh©n trùc tiÕp thi c«ng x©y l¾p. Ngoµi c¸c kho¶n tiÒn l­¬ng vµ phô cÊp cña c«ng nh©n trùc tiÕp tham gia c«ng t¸c thi c«ng x©y dùng, l¾p ®Æt thiÕt bÞ thuéc diÖn biªn chÕ qu¶n lý cña DNXL, kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ bao gåm kho¶n ph¶i tr¶ cho lao ®éng thuª ngoµi theo tõng lo¹i c«ng viÖc. Kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp kh«ng bao gåm tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n khi vËn chuyÓn vËt liÖu ngoµi cù ly c«ng tr­êng, l­¬ng nh©n viªn thu mua b¶o qu¶n bèc dì vËt liÖu tr­íc khi ®Õn kho c«ng tr­êng, l­¬ng c«ng nh©n t¸t n­íc vÐt bïn khi thi c«ng gÆp trêi m­a hay m¹ch n­íc ngÇm vµ tiÒn l­¬ng cña c¸c bé phËn kh¸c (s¶n xuÊt phô, x©y l¾p phô, nh©n viªn b¶o vÖ, qu¶n lý...). MÆt kh¸c, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp còng kh«ng bao gåm kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ quy ®Þnh tÝnh trªn tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cña c«ng nh©n trùc tiÕp thi c«ng x©y l¾p. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp còng kh«ng tÝnh tiÒn ¨n gi÷a ca cña c«ng nh©n viªn trùc tiÕp x©y l¾p. C¸c kho¶n nµy ®­îc tÝnh vµo kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung. Trong tr­êng hîp trong DNXL cã c¸c ho¹t ®éng kh¸c mang tÝnh chÊt c«ng nghiÖp hoÆc cung cÊp dÞch vô th× vÉn ®­îc tÝnh vµo kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ vµ tiÒn ¨n gi÷a ca cña c«ng nh©n trùc tiÕp. - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: §èi víi tr­êng hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn viÖc x©y l¾p theo ph­¬ng thøc thi c«ng hçn hîp võa thi c«ng b»ng thñ c«ng võa kÕt hîp thi c«ng b»ng m¸y, trong gi¸ thµnh x©y l¾p cßn cã kho¶n môc chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng gåm c¸c chi phÝ trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc sö dông m¸y thi c«ng nh­: + TiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y mãc kÓ c¶ c«ng nh©n phôc vô m¸y vµ c¸c kho¶n phô cÊp theo l­¬ng, kÓ c¶ kho¶n tiÒn ¨n gi÷a ca cña c«ng nh©n trùc tiÕp ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng. + Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ m¸y mãc thi c«ng. + Chi phÝ vÒ c«ng cô dông cô dïng cho m¸y thi c«ng. + Chi phÝ vÒ söa ch÷a, b¶o tr×, ®iÖn n­íc cho m¸y thi c«ng, tiÒn thuª TSC§, chi phÝ tr¶ cho nhµ thÇu phô. + C¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan ®Õn viÖc sö dông m¸y mãc thi c«ng kÓ c¶ kho¶n chi cho lao ®éng n÷. Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng kh«ng bao gåm kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng – kho¶n nµy ®­îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung. Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng còng kh«ng bao gåm c¸c kho¶n sau: l­¬ng c«ng nh©n vËn chuyÓn, ph©n phèi vËt liÖu cho m¸y; vËt liÖu lµ ®èi t­îng chÕ biÕn cña m¸y, c¸c chi phÝ x¶y ra trong qu¸ tr×nh m¸y ngõng s¶n xuÊt, c¸c chi phÝ l¾p ®Æt lÇn ®Çu cho c¸c m¸y mãc thi c«ng, chi phÝ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ kh¸c vµ c¸c chi phÝ cã tÝnh chÊt qu¶n lý, phôc vô chung. Tr­êng hîp doanh nghiÖp thi c«ng toµn b»ng thñ c«ng hoÆc thi c«ng toµn b»ng m¸y, c¸c chi phÝ ph¸t sinh kh«ng ®­a vµo kho¶n môc chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng mµ ®­îc xem lµ chi phÝ s¶n xuÊt chung. - Trùc tiÕp phÝ kh¸c: bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ: chi phÝ b¬m n­íc, vÐt bïn, thÝ nghiÖm vËt liÖu, di chuyÓn nh©n lùc vµ thiÕt bÞ thi c«ng ®Õn c«ng tr­êng vµ néi bé trong c«ng tr­êng, an toµn lao ®éng, b¶o vÖ m«i tr­êng cho ng­êi lao ®éng vµ m«i tr­êng xung quanh. Trùc tiÕp phÝ kh¸c ®­îc tÝnh b»ng 1.5% trªn tæng chi phÝ vËt liÖu, nh©n c«ng vµ m¸y thi c«ng nãi trªn. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ c¸c chi phÝ trùc tiÕp kh¸c (ngoµi chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng) vµ c¸c chi phÝ vÒ tæ chøc, qu¶n lý phôc vô s¶n xuÊt x©y l¾p, c¸c chi phÝ cã tÝnh chÊt chung cho ho¹t ®éng x©y l¾p g¾n liÒn víi tõng ®¬n vÞ thi c«ng nh­ tæ, ®éi, c«ng tr­êng thi c«ng. Chi phÝ s¶n xuÊt chung gåm c¸c kho¶n chi phÝ nh­ sau: + Chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng: gåm tiÒn l­¬ng chÝnh, l­¬ng phô, phô cÊp l­¬ng, phô cÊp l­u ®éng ph¶i tr¶ cho nh©n viªn qu¶n lý ®éi x©y dùng, tiÒn ¨n gi÷a ca cña nh©n viªn qu¶n lý ®éi x©y dùng vµ cña c«ng nh©n x©y l¾p; kho¶n trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn ®­îc tÝnh theo tû lÖ quy ®Þnh hiÖn hµnh trªn tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cña c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p, nh©n viªn sö dông m¸y thi c«ng vµ nh©n viªn qu¶n lý ®éi thuéc biªn chÕ cña doanh nghiÖp. Ngoµi kho¶n chi phÝ cña nh©n viªn qu¶n lý c«ng tr­êng, kÕ to¸n, thèng kª, kho, vÖ sinh... cña c«ng tr­êng, chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng cßn bao gåm tiÒn c«ng vËn chuyÓn vËt liÖu ngoµi cù ly thi c«ng do mÆt b»ng thi c«ng chËt hÑp, c«ng t¸t n­íc vÐt bïn khi trêi m­a hoÆc gÆp m¹ch n­íc ngÇm... + Chi phÝ vËt liÖu gåm chi phÝ vËt liÖu cho ®éi x©y dùng nh­ vËt liÖu dïng ®Ó söa ch÷a, b¶o d­ìng TSC§, c«ng cô dông cô thuéc ®éi x©y dùng qu¶n lý vµ sö dông, chi phÝ l¸n tr¹i t¹m thêi. Tr­êng hîp vËt liÖu mua ngoµi xuÊt th¼ng cho ®éi x©y dùng, nÕu doanh nghiÖp ®­îc khÊu trõ thuÕ th× chi phÝ vËt liÖu kh«ng bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo. + Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt x©y l¾p: gåm c¸c chi phÝ vÒ c«ng cô dông cô dïng cho thi c«ng nh­ cuèc xÎng, dông cô cÇm tay, xe ®Èy, ®µ gi¸o, v¸n khu«n vµ c¸c lo¹i c«ng cô dông cô kh¸c dïng cho s¶n xuÊt vµ qu¶n lý cña ®éi x©y dùng. Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt x©y l¾p kh«ng bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo nÕu doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. + Chi phÝ khÊu hao TSC§ gåm chi phÝ khÊu hao TSC§ dïng chung cho ho¹t ®éng cña ®éi x©y dùng. Trong tr­êng hîp doanh nghiÖp tæ chøc thi c«ng hçn hîp võa b»ng thñ c«ng võa b»ng m¸y, kho¶n chi phÝ khÊu hao m¸y mãc thi c«ng ®­îc tÝnh vµo chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng chø kh«ng tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung. 1.3. Ph­¬ng ph¸p quy n¹p chi phÝ s¶n xuÊt trong s¶n xuÊt x©y l¾p. Ph­¬ng ph¸p quy n¹p chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph­¬ng ph¸p hay hÖ thèng ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông ®Ó tËp hîp chi phÝ vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ. - Quy n¹p chi phÝ s¶n xuÊt theo s¶n phÈm hoÆc theo ®¬n ®Æt hµng S¶n phÈm hoµn chØnh trong XDCB ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ mét ng«i nhµ hoµn thµnh, mét vËt kiÕn tróc ®· hoµn thµnh. Do ®Æc ®iÓm cña tÝnh chÊt quy tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm cña lo¹i h×nh s¶n xuÊt, còng nh­ yªu cÇu tÝnh to¸n chi phÝ theo ®¬n ®Æt hµng nªn hµng th¸ng, c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn s¶n phÈm hoÆc ®¬n ®Æt hµng nµo sÏ ®­îc tËp hîp vµ ph©n lo¹i chi phÝ vµo s¶n phÈm hoÆc ®¬n ®Æt hµng ®ã. Khi s¶n phÈm hoµn thµnh, toµn bé c¸c chi phÝ ph¸t sinh tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh chÝnh lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¸c chi phÝ trùc tiÕp gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®­îc tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®¬n ®Æt hµng. Cßn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ®­îc tËp hîp theo tõng c«ng tr­êng, cuèi kú chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ®­îc tÝnh ph©n bæ cho tõng ®¬n ®Æt hµng hay tõng s¶n phÈm theo tiªu thøc thÝch hîp. Chi phÝ s¶n xuÊt chung ®­îc tËp hîp chung cho tÊt c¶ c¸c ®¬n ®Æt hµng, cuèi kú tÝnh ph©n bæ cho tõng ®¬n ®Æt hµng theo tiªu thøc thÝch hîp. - Quy n¹p chi phÝ s¶n xuÊt theo nhãm s¶n phÈm: Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông khi tÊt c¶ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh, c¸c ng«i nhµ, c¸c phÇn c«ng viÖc... ®­îc tiÕn hµnh thi c«ng cïng mét lóc. TÊt c¶ c¸c chi phÝ ph¸t sinh gåm c¸c chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp ®­îc ph©n lo¹i vµ tËp hîp theo giíi h¹n lµ nhãm s¶n phÈm. Khi x©y dùng hoµn thµnh, ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña tõng h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng ng«i nhµ,... ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®­îc ¸p dông lµ ph­¬ng ph¸p tû lÖ hoÆc ph­¬ng ph¸p hÖ sè. - Quy n¹p chi phÝ s¶n xuÊt theo khu vùc thi c«ng hoÆc theo bé phËn thi c«ng: Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông trong tr­êng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n néi bé mét c¸ch réng r·i. §èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¸c bé phËn, ®¬n vÞ thi c«ng nh­ tæ, ®éi s¶n xuÊt hoÆc c¸c khu vùc thi c«ng. C¸c chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc ph©n lo¹i vµ tËp hîp theo c¸c ®èi t­îng lµ tæ, ®éi s¶n xuÊt, c«ng tr­êng hay ph©n x­ëng... nh­ng yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh lµ theo tõng s¶n phÈm. §Ó tÝnh ®­îc gi¸ thµnh cña s¶n phÈm khi hoµn thµnh ph¶i ¸p dông ph­¬ng ph¸p kÕt hîp nh­ kÕt hîp ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp víi ph­¬ng ph¸p hÖ sè. Ph­¬ng ph¸p tÝnh céng chi phÝ kÕt hîp víi ph­¬ng ph¸p tû lÖ hoÆc ph­¬ng ph¸p hÖ sè. C¸c chi phÝ trùc tiÕp ®­îc tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi t­îng s¶n phÈm trong khu vùc thi c«ng, bé phËn thi c«ng, c¸c chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung ®­îc tËp hîp theo tõng khu vùc hoÆc bé phËn thi c«ng vµ ®­îc ph©n bæ cho tõng ®èi t­îng trong bé phËn, khu vùc ®ã theo tiªu thøc thÝch hîp. 1.4. Dự toán chi phí xây lắp và yêu cầu kiểm soát dự toán chi phí Dự toán chi phí xây lắp là bước đầu tiên không thể thiếu trong quá trình hoạt động sản xuất xây lắp. Do tính đặc thù của ngành xây lắp là sản phẩm xây lắp có giá trị lớn, khối lượng công trình lớn, thời gian thi công dài… nên trước khi tiến hành sản xuất xây lắp phải lập dự toán chi phí xây lắp. Đây là cơ sở cho toàn bộ các hoạt động sản xuất kinh doanh tiếp theo. Từ những thông tin của bảng dự toán, kế toán chi phí xây lắp có nhiệm vụ hạch toán chi phí và kiểm soát dự toán chi phí phục vụ nhu cầu quản trị chi phí của doanh nghiệp. Để kiểm soát dự toán chi phí phải có kết hợp giữa thông tin của kế toán tài chính và thông tin của kế toán quản trị. Kiểm soát dự toán chi phí thực chất là nhà quản trị đánh giá tình hình thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra trong kế hoạch của từng bộ phận, từng cá nhân. Mục đích của công tác kiểm soát là tìm ra nguyên nhân chủ quan, khách quan làm phát sinh sự chênh lệch giữa thực tế so với dự toán. Từ đó nhà quản trị có các quyết định điều chỉnh các hoạt động của các bộ phận hoặc điều chỉnh dự toán một cách kịp thời. 1.4.1. Nguyên tắc lập dự toán chi phí xây lắp Các công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước, vốn tín dụng do nhà nước bảo lãnh, vốn tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước, đều phải lập đủ các tài liệu dự toán xác định chi phí cần thiết của công trình. Chủ đầu tư, tổ chức tư vấn phải căn cứ vào những quy định quản lý chi phí xây dựng của Nhà nước để lập và trình người có thẩm quyền phê duyệt tổng dự toán, dự toán hạng mục công trình làm căn cứ để tổ chức đấu thầu xây lắp và quản lý chi phí sau đấu thầu. Nhà thầu xây lắp căn cứ vào những quy định quản lý chi phí xây dựng của Nhà nước để tham khảo khi lập giá dự thầu các công trình xây dựng. 1.4.2. Néi dung vµ ph­¬ng ph¸p lËp dù to¸n x©y l¾p Dù to¸n x©y l¾p c«ng tr×nh (sau ®©y gäi lµ dù to¸n c«ng tr×nh) ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng tr×nh x©y l¾p. Dù to¸n c«ng tr×nh bao gåm dù to¸n x©y l¾p c¸c h¹ng môc, dù to¸n c¸c c«ng viÖc cña c¸c h¹ng môc thuéc c«ng tr×nh. Dù to¸n c«ng tr×nh ®­îc lËp trªn c¬ së khèi l­îng x¸c ®Þnh theo thiÕt kÕ kü thuËt ®èi víi tr­êng hîp thiÕt kÕ 3 b­íc, thiÕt kÕ b¶n vÏ thi c«ng ®èi víi tr­êng hîp thiÕt kÕ 2 buíc vµ 1 b­íc hoÆc tõ yªu cÇu, nhiÖm vô c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn cña c«ng tr×nh vµ ®¬n gi¸, ®Þnh møc chi phÝ cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn khèi l­îng ®ã. Néi dung dù to¸n c«ng tr×nh bao gåm: Chi phÝ x©y dùng c«ng tr×nh chÝnh + c«ng tr×nh phô trî + c«ng tr×nh t¹m phôc vô thi c«ng (GXDCPT); Chi phÝ x©y dùng nhµ t¹m t¹i hiÖn tr­êng ®Ó ë vµ ®iÒu hµnh thi c«ng (GXDLT); Chi phÝ thiÕt bÞ (GTB); Chi phÝ kh¸c (GKDT) vµ chi phÝ dù phßng (GDP). Dù to¸n x©y dùng c«ng tr×nh ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: GXDCT = GXD + GTB + GKDT + GDP (1) Trong ®ã: GXD = GXDCPT + GXDLT GXDCPT : Chi phÝ x©y dùng c«ng tr×nh chÝnh, c«ng tr×nh phô trî, c«ng tr×nh t¹ phôc vô thi c«ng GXDLT : Chi phÝ x©y dùng nhµ t¹m t¹i hiÖn tr­êng ®Ó ë vµ ®iÒu hµnh thi c«ng GTB : Chi phÝ thiÕt bÞ GKDT : Chi phÝ kh¸c thuéc dù to¸n x©y dùng c«ng tr×nh GDP : Chi phÝ dù phßng Ph­¬ng ph¸p lËp dù to¸n c«ng tr×nh: Chi phÝ x©y dùng (GXDCPT + GXDLT) : + Chi phÝ x©y dùng c«ng tr×nh chÝnh, c¸c c«ng tr×nh phô trî, c¸c c«ng tr×nh t¹m phôc vô thi c«ng cña c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: GXDCPT = ixd (1 + TXDGTGT) (2) Trong ®ã: Gixd : chi phÝ x©y dùng tr­íc thuÕ cña c«ng tr×nh, h¹ng môc thø i TXDGTGT : møc thuÕ suÊt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng qui ®Þnh cho c«ng t¸c x©y dùng + Chi phÝ x©y dùng nhµ t¹m t¹i hiÖn tr­êng ®Ó ë vµ ®iÒu hµnh thi c«ng (GXDLT) ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: GXDLT = ixd x tû lÖ quy ®Þnh x (1 + TXDGTGT) (3) Chi phÝ x©y dùng ®­îc x¸c ®Þnh b»ng dù to¸n: Dù to¸n chi phÝ x©y dùng bao gåm: chi phÝ trùc tiÕp, chi phÝ chung, thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tr­íc vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. - Chi phÝ trùc tiÕp bao gåm: chi phÝ vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng vµ trùc tiÕp phÝ kh¸c. Cô thÓ nh­ sau: + Chi phÝ vËt liÖu (kÓ c¶ vËt liÖu do Chñ ®Çu t­ cÊp), chi phÝ nh©n c«ng, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së khèi l­îng theo thiÕt kÕ vµ ®¬n gi¸ cña c«ng t¸c x©y dùng t­¬ng øng. + Trùc tiÕp phÝ kh¸c bao gåm: chi phÝ b¬m n­íc, vÐt bïn, thÝ nghiÖm vËt liÖu, di chuyÓn nh©n lùc vµ thiÕt bÞ thi c«ng ®Õn c«ng tr­êng vµ néi bé trong c«ng tr­êng, an toµn lao ®éng, b¶o vÖ m«i tr­êng cho ng­êi lao ®éng vµ m«i tr­êng xung quanh. Trùc tiÕp phÝ kh¸c ®­îc tÝnh b»ng 1,5% trªn tæng chi phÝ vËt liÖu, nh©n c«ng vµ m¸y thi c«ng nãi trªn. - Chi phÝ chung bao gåm: chi phÝ qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh s¶n xuÊt t¹i c«ng tr­êng cña doanh nghiÖp x©y dùng, chi phÝ phôc vô c«ng nh©n, chi phÝ phôc vô thi c«ng t¹i c«ng tr­êng vµ mét sè chi phÝ kh¸c. Chi phÝ chung ®­îc tÝnh b»ng tû lÖ (%) trªn chi phÝ trùc tiÕp theo lo¹i c«ng tr×nh quy ®Þnh t¹i Th«ng t­ sè 04/2005/TT-BXD ngµy 01/04/2005 cña Bé X©y Dùng. - Thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tr­íc ®­îc tÝnh b»ng tû lÖ (%) trªn chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ chung theo lo¹i c«ng tr×nh quy ®Þnh t¹i th«ng t­ 04/2005/TT-BXD. - ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cho c«ng t¸c x©y dùng theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. Chi phÝ x©y dùng nhµ t¹m t¹i hiÖn tr­êng ®Ó ë vµ ®iÒu hµnh thi c«ng ®­îc kho¸n trong dù to¸n vµ tÝnh b»ng 2% gi¸ trÞ dù to¸n chi phÝ x©y dùng ®èi víi c«ng tr×nh míi khëi c«ng ë vïng s©u, vïng xa, h¶i ®¶o, c«ng tr×nh ®i theo tuyÕn ngoµi ®« thÞ vµ vïng d©n c­ (§­êng d©y t¶i ®iÖn vµ tr¹m biÕn thÕ, ®­êng d©y th«ng tin b­u ®iÖn, ®­êng giao th«ng, hÖ thèng ®­êng èng, cÊp tho¸t n­íc, kªnh, ®ª, ®Ëp) vµ b»ng 1% ®èi víi c¸c c«ng tr×nh kh¸c. Riªng c¸c c«ng tr×nh cã quy m« lín, phøc t¹p th× chi phÝ nhµ t¹m t¹i hiÖn tr­êng ®Ó ë vµ ®iÒu hµnh thi c«ng ®­îc lËp dù to¸n thµnh mét kho¶n môc chi phÝ riªng phï hîp theo thiÕt kÕ vµ Ng­êi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ tù quyÕt ®Þnh phª duyÖt. B¶ng dù to¸n chi phÝ x©y l¾p STT Kho¶n môc chi phÝ C¸ch tÝnh KÕt qu¶ I Chi phÝ trùc tiÕp 1 Chi phÝ vËt liÖu i + Djvl + CLvl VL 2 Chi phÝ nh©n c«ng j x Djnc x (1 + Knc) NC 3 Chi phÝ m¸y thi c«ng j x Djm x (1 + Kmtc) M 4 Trùc tiÕp phÝ kh¸c 1.5% x (VL + NC + M) TT Céng chi phÝ trùc tiÕp VL + NC + M + TT T II Chi phÝ chung P x T C gi¸ thµnh dù to¸n x©y dùng T + C Z III Thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tr­íc (T + C) x tû lÖ quy ®Þnh TL Gi¸ trÞ dù to¸n x©y dùng tr­íc thuÕ (T + C + TL) G IV ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng G x TXDGTGT GTGT Gi¸ trÞ dù to¸n x©y dùng sau thuÕ G + GTGT GXDCPT Chi phÝ x©y dùng nhµ t¹m t¹i hiÖn tr­êng ®Ó ë vµ ®iÒu hµnh thi c«ng G x tû lÖ qui ®Þnh x TXDGTGT GXDLT Trong ®ã: Qj : Khèi l­îng c«ng t¸c x©y dùng thø j Djvl, Djnc, Djm : Chi phÝ vËt liÖu, nh©n c«ng, m¸y thi c«ng trong ®¬n gi¸ x©y dùng cña c«ng t¸c x©y dùng thø j Knc : HÖ sè ®iÒu chØnh nh©n c«ng (nÕu cã) Kmtc : HÖ sè ®iÒu chØnh chi phÝ m¸y thi c«ng (nÕu cã) P : §Þnh møc chi phÝ chung (%) ®­îc quy ®Þnh TL : Thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tr­íc G : Gi¸ trÞ dù to¸n x©y dùng c«ng tr×nh chÝnh, phô trî, t¹m phôc vô thi c«ng tr­íc thuÕ GXDCPT : Gi¸ trÞ dù to¸n x©y dùng c«ng tr×nh chÝnh, phô trî, t¹m phôc vô thi c«ng sau thuÕ CLvl : Chªnh lÖch vËt liÖu (nÕu cã) TXLGTGT : Møc thuÕ suÊt gi¸ trÞ gia t¨ng quy ®Þnh cho c«ng t¸c x©y dùng GXDLT : Chi phÝ x©y dùng nhµ t¹m t¹i hiÖn tr­êng ®Ó ë vµ ®iÒu hµnh thi c«ng Z : Gi¸ thµnh dù to¸n x©y dùng. Chñ ®Çu t­ c¨n cø vµo gi¸ thµnh dù to¸n x©y dùng, c¸c ®iÒu kiÖn Chi phÝ thiÕt bÞ (GTB) Chi phÝ thiÕt bÞ ë ®©y lµ chi phÝ l¾p ®Æt thiÕt bÞ vµ thÝ nghiÖm, hiÖu chØnh (nÕu cã), ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: GTB = GL§ Trong ®ã: GL§: chi phÝ l¾p ®Æt thiÕt bÞ vµ thÝ nghiÖm, hiÖu chØnh (nÕu cã) Chi phÝ l¾p ®Æt thiÕt bÞ vµ thÝ nghiÖm, hiÖu chØnh (nÕu cã) bao gåm: chi phÝ trùc tiÕp (vËt liÖu, nh©n c«ng, m¸y thi c«ng, trùc tiÕp phÝ kh¸c), chi phÝ chung, thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tr­íc vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. Chi phÝ l¾p ®Æt thiÕt bÞ vµ thÝ nghiÖm, hiÖu chØnh (nÕu cã) ®­îc lËp dù to¸n nh­ chi phÝ x©y dùng. Chi phÝ kh¸c cña dù to¸n c«ng tr×nh: Chi phÝ kh¸c cña dù to¸n c«ng tr×nh bao gåm: - Chi phÝ tuyÓn kiÕn tróc (nÕu cã); chi phÝ kh¶o s¸t x©y dùng; chi phÝ thiÕt kÕ x©y dùng c«ng tr×nh. - Chi phÝ lËp ®Þnh møc, ®¬n gi¸ (nÕu cã) Nh÷ng chi phÝ nªu trªn ®­îc lËp dù to¸n hoÆc tÝnh b»ng ®Þnh møc chi phÝ theo quy ®Þnh cña Bé X©y dùng. Ngoµi c¸c chi phÝ trªn, tuú theo tÝnh chÊt cña c«ng tr×nh Ng­êi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cã thÓ quyÕt ®Þnh bæ sung c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c cho phï hîp vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ quyÕt ®Þnh cña m×nh. Tr­êng hîp sö dông vèn ODA th× ngoµi c¸c chi phÝ trªn, nÕu cßn c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan th× ®­îc bæ sung nh÷ng chi phÝ nµy. Tr­êng hîp c¸c c«ng tr×nh cña dù ¸n thuª t­ vÊn n­íc ngoµi thùc hiÖn th× chi phÝ t­ vÊn ®­îc lËp dù to¸n theo th«ng lÖ quèc tÕ phï hîp víi yªu cÇu sö dông t­ vÊn cho c«ng tr×nh hoÆc gi¸ trÞ hîp ®ång t­ vÊn ®· ký kÕt ®Ó ghi vµo dù to¸n. §èi víi dù ¸n chØ cã mét c«ng tr×nh x©y dùng th× chi phÝ kh¸c cña dù to¸n c«ng tr×nh bao gåm c¶ chi phÝ qu¶n lý dù ¸n vµ chi phÝ kh¸c theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. Chi phÝ dù phßng: Chi phÝ dù phßng trong dù to¸n c«ng tr×nh ®­îc tÝnh b»ng tû lÖ % trªn tæng chi phÝ x©y dùng, chi phÝ thiÕt bÞ vµ chi phÝ kh¸c, nh­ng tèi ®a kh«ng qu¸ 10% ®èi víi c¸c c«ng tr×nh thuéc dù ¸n nhãm A vµ B, 5% ®èi víi c¸c c«ng tr×nh thuéc dù ¸n nhãm C. Tæng hîp dù to¸n x©y dùng c«ng tr×nh Tªn c«ng tr×nh: STT Kho¶n môc chi phÝ Chi phÝ tr­íc thuÕ ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng Chi phÝ sau thuÕ [1] [2] [3] [4] [5] 1 Chi phÝ x©y dùng: GXD 1.1 Chi phÝ x©y dùng c«ng tr×nh chÝnh, phô trî, t¹m phôc vô thi c«ng GXDCPT 1.2 Chi phÝ x©y dùng nhµ t¹m t¹i hiÖn tr­êng ®Ó ë vµ ®iÒu hµnh thi c«ng GXDLT 2 Chi phÝ thiÕt bÞ GTB 3 Chi phÝ kh¸c GKDT 4 Chi phÝ dù phßng GDP Tæng céng (1 + 2 + 3 + 4) GXDCT Tæng hîp chi phÝ x©y dùng Tªn c«ng tr×nh: STT Tªn h¹ng môc (phÇn viÖc) c«ng tr×nh Chi phÝ xd tr­íc thuÕ ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng Chi phÝ xd sau thuÕ [1] [2] [3] [4] [5] 1 H¹ng môc ... 2 H¹ng môc ... 3 ... Tæng céng 1.5. H¹ch to¸n chi phÝ ®Ó kiÓm so¸t dù to¸n chi phÝ 1.5.1. Chøng tõ h¹ch to¸n Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, ®­îc x¸c ®Þnh phiÕu xuÊt kho nguyªn liÖu, chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp, ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn phiÕu theo dâi lao ®éng, vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung ®­îc x¸c ®Þnh theo møc ph©n bæ ­íc tÝnh cña chóng, råi sau ®ã, tÊt c¶ ®­îc tËp hîp vµo phiÕu chi phÝ c«ng viÖc. Nh­ vËy, chi phÝ c«ng viÖc lµ mét chøng tõ chi tiÕt dïng ®Ó tæng._. hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh chi phÝ theo c«ng viÖc. PhiÕu chi phÝ c«ng viÖc ®­îc lËp khi phßng kÕ to¸n nhËn ®­îc th«ng b¸o vµ lÖnh s¶n xuÊt ®· ®­îc ph¸t ra cho c«ng viÖc ®ã. LÖnh s¶n xuÊt chØ cã thÓ ban ra khi cã ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch, cã ghi râ sè l­îng, gi¸ vµ ngµy giao hµng. Mçi ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch cÇn lËp mét phiÕu chi phÝ c«ng viÖc riªng biÖt mµ kh«ng cÇn ph©n biÖt quy m« cña ®¬n ®Æt hµng ®ã lín hay nhá. 1.5.2. Néi dung h¹ch to¸n chi phÝ x©y l¾p ®Ó kiÓm so¸t chi phÝ x©y l¾p 1.5.2.1. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp §Ó kiÓm so¸t ®­îc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, tr­íc hÕt kÕ to¸n ph¶i cã ®­îc ®Çy ®ñ c¸c c¨n cø ®ã lµ hîp ®ång lao ®éng, hãa ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng, biªn b¶n thanh lý hîp ®ång, phiÕu thu, phiÕu chi, phiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊt kho vµ biªn b¶n giao nhËn nguyªn vËt liÖu. Khi mua nguyªn vËt liÖu, kÕ to¸n c¨n cø vµo ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu, nhu cÇu thÞ tr­êng, ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng x©y l¾p, vèn… ®Ó x¸c ®Þnh sè l­îng vµ ®¬n gi¸ mua. TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña NVL nhËp kho = Gi¸ mua + C¸c kho¶n thuÕ kh«ng ®­îc khÊu trõ + Chi phÝ thu mua - C¸c kho¶n gi¶m trõ nÕu cã Khi xuÊt kho nguyªn vËt liÖu, kÕ to¸n c¨n cø vµo yªu cÇu sö dông ®· ®­îc c¸n bé kü thuËt ký ®Ó lµm c¨n cø xuÊt kho. TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña NVL xuÊt kho = Sè l­îng x §¬n gi¸ xuÊt kho Tïy vµo tõng hoµn c¶nh thùc tÕ vµ môc tiªu cña doanh nghiÖp mµ kÕ to¸n sö dông ph­¬ng ph¸p tÝnh ®¬n gi¸ xuÊt kho nµo cho phï hîp. Cô thÓ, nÕu c¨n cø nhËp kho nguyªn vËt liÖu lµ dùa vµo ®Þnh møc tiªu hao th× khi ®ã nguyªn vËt liÖu nhËp cho c«ng tr×nh nµo th× sÏ xuÊt cho c«ng tr×nh ®ã, kÕ to¸n nªn sö dông ph­¬ng ph¸p ®¬n gi¸ thùc tÕ ®Ých danh. HoÆc nÕu cã sù ®Çu c¬ vÒ nguyªn vËt liÖu th× ®¬n gi¸ xuÊt kho nªn tÝnh theo gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn… C¨n cø trªn phiÕu xuÊt kho nguyªn liÖu, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu xuÊt dïng vµo s¶n xuÊt. Bót to¸n ph¶n ¸nh nghiÖp vô nµy nh­ sau: Nî TK “Chi phÝ nguyªn vËt liÖu” Cã TK “Nguyªn vËt liÖu” Nî TK “S¶n phÈm dë dang” Cã TK “Chi phÝ nguyªn vËt liÖu” 1.5.2.2 Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Chi phÝ nµy lµ c¸c chi phÝ tiÒn l­¬ng, BHXH vµ c¸c kho¶n kh¸cph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt trong tõng c«ng viÖc hoÆc tõng c«ng ®o¹n ®Ó hoµn thµnh mét ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng. Để kiểm soát được khoản chi phí này, kế toán phải có xác định được các thông tin về: Khối lượng khoán, Hợp đồng lao động, bảng chấm công, bảng thanh toán lương, biên bản xác nhận khối lượng hoàn thành… Bót to¸n ph¶n ¸nh nghiÖp vô sau nµy nh­ sau: Nî TK “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp” Cã TK “Ph¶i tr¶ CNV”, “Ph¶i tr¶ vµ ph¶i nép kh¸c” Nî TK “S¶n phÈm dë dang” Cã TK “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp” 1.5.2.3. Chi phÝ s¶n xuÊt chung - Bªn nî TK chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¶n ¸nh chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh, gåm chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng, chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô, dông cô, chi phÝ khÊu hao TSC§ dïng trong ph©n x­ëng… - Bªn cã TK chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt chung ®­îc ph©n bæ ®Çu kú. Møc ph©n bæ nµy lµ møc ­íc tÝnh dùa trªn ­íc tÝnh vÒ tæng chi phÝ s¶n xuÊt chung víi møc ho¹t ®éng c¨n cø ­íc tÝnh. Bót toµn ph¶n ¸nh nghiÖp vô h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo c«ng viÖc nh­ sau: Nî TK “S¶n phÈm dë dang” Cã TK “Chi phÝ s¶n xuÊt chung” Do bªn nî lµ sè thùc tÕ, bªn cã lµ sè ph©n bæ ­íc tÝnh nªn bªn nî vµ cã cña tµi kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung th­êng cã chªnh lÖch vµo lóc kÕt chuyÓn cuèi kú. NÕu hai bªn nî, cã cña TK chi phÝ s¶n xuÊt chung b»ng nhau th× chØ lµ tr­êng hîp ngÉu nhiªn. NÕu bªn nî > bªn cã, chi phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ nhiÒu h¬n chi phÝ s¶n xuÊt chung ph©n bæ, ta cã sè dù nî, lµ møc ph©n bæ thiÕu. Ng­îc l¹i, nÕu bªn cã > bªn nî th× chi phÝ s¶n xuÊt chung trong kú ®· bÞ ph©n bæ thõa, ta cã sè d­ cã, lµ møc ph©n bæ thõa. C¸ch gi¶i quyÕt c¸c møc ph©n bæ thõa vµ thiÕt cña chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ: * NÕu chªnh lÖch nhá, ph©n bæ c¶ møc chªnh lÖch ®ã vµo sè d­ cña tµi kho¶n Gi¸ vèn hµng b¸n cña kú ®ã. * NÕu chªnh lÖch lín vµ doanh nghiÖp ®Æt nÆng yªu cÇu vÒ tÝnh chÝnh x¸c th× ph©n bæ mùc chªnh lÖch vµ c¸c sè d­ cña c¸c tµi kho¶n “S¶n phÈm dë dang”, “Thµnh phÈm”, vµ “Gi¸ vèn hµng b¸n” theo tû lÖ kÕt cÊu cña c¸c sè d­ ®ã. 1.6. KiÓm so¸t chi phÝ lµ mét néi dung quan träng cña kÕ to¸n qu¶n trÞ Qu¶n trÞ doanh nghiÖp lµ nh©n tè c¬ b¶n quyÕt ®Þnh sù tån t¹i, ph¸t triÓn hay ®×nh trÖ hoÆc diÖt vong cña mäi doanh nghiÖp. Qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®óng ®¾n sÏ gióp cho doanh nghiÖp h¹n chÕ ®­îc nh÷ng nh­îc ®iÓm cña m×nh, liªn kÕt g¾n bã mäi thµnh viªn trong doanh nghiÖp, t¹o ra niÒm tin, søc m¹nh, truyÒn thèng, tËn dông tèi ®a c¬ héi tõ m«i tr­êng kinh doanh. Chøc n¨ng qu¶n trÞ doanh nghiÖp lµ h×nh thøc biÓu hiÖn sù t¸c ®éng cã chñ ®Ých cña nhµ qu¶n trÞ lªn c¸c ®èi t­îng qu¶n trÞ. Chøc n¨ng qu¶n trÞ doanh nghiÖp thùc chÊt lµ sù ph©n lo¹i c¸c nhiÖm vô kh¸c nhau cña nhµ qu¶n trÞ ph¶i tiÕn hµnh trong qu¸ tr×nh qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Do c¸ch tiÕp cËn doanh nghiÖp - víi t­ c¸ch lµ mét hÖ thèng hoµn chØnh - kh¸c nhau nªn c¸c nhµ kinh tÕ cã quan ®iÓm kh¸c nhau trong viÖc x¸c ®Þnh chøc n¨ng qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, sù kh¸c nhau ®ã ch¼ng qua lµ sù nhÊn m¹nh mét nhiÖm vô nµo ®ã cña nhµ qu¶n trÞ ë khÝa c¹nh nµy hay khÝa c¹nh kh¸c mµ th«i. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn ph©n tÝch râ mèi quan hÖ gi÷a b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ víi c¸c chøc n¨ng cña nhµ qu¶n trÞ, chóng ta cã thÓ kh¸i qu¸t c¸c chøc n¨ng cña nhµ qu¶n trÞ nh­ sau: - Chøc n¨ng ho¹ch ®Þnh: Ho¹ch ®Þnh lµ mét qu¸ tr×nh Ên ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô, môc tiªu vµ ph­¬ng ph¸p tèt nhÊt ®Ó thùc hiÖn tèt nh÷ng môc tiªu vµ nhiÖm vô ®ã. Nã ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i x¸c ®Þnh chiÕn l­îc cña doanh nghiÖp vµ c¸c ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch, dù to¸n cho tõng thêi kú. - Chøc n¨ng tæ chøc: lµ chøc n¨ng h×nh thµnh c¬ cÊu tæ chøc doanh nghiÖp, x¸c ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô cña tõng bé phËn vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng. - Chøc n¨ng ®iÒu khiÓn: §iÒu khiÓn trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp lµ qu¸ tr×nh nhµ qu¶n trÞ sö dông quyÒn lùc cña m×nh ®Ó t¸c ®éng c¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp mét c¸ch cã chñ ®Ých ®Ó hä tù nguyÖn vµ nhiÖt t×nh phÊn ®Êu ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra. - Chøc n¨ng kiÓm so¸t: KiÓm so¸t trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp lµ dùa vµo c¸c ®Þnh møc, c¸c chuÈn mùc, c¸c kÕ ho¹ch ®· ®Þnh ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n trÞ cña cÊp d­íi vµ ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n trÞ thÝch hîp nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu cña doanh nghiÖp. - Chøc n¨ng ra quyÕt ®Þnh: QuyÕt ®Þnh lµ c¸c mÖnh lÖnh, chØ thÞ cña nhµ qu¶n trÞ yªu cÇu c¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn. Ra quyÕt ®Þnh lµ mét chøc n¨ng ®Æc biÖt cña nhµ qu¶n trÞ. TÝnh ®Æc biÖt cña chøc n¨ng nµy lµ nã tån t¹i trong c¸c chøc n¨ng kh¸c. Khi thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng ho¹ch ®Þnh, tæ chøc, ®iÒu khiÓn, kiÓm so¸t, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®Òu ph¶i ra c¸c quyÕt ®Þnh t­¬ng øng. Chóng ta cã thÓ kh¸i qu¸t c¸c chøc n¨ng cña nhµ qu¶n trÞ b»ng c¸c s¬ ®å 1.1: S¬ ®å 1.1: HÖ thèng chøc n¨ng cña nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp: Ra quyÕt ®Þnh Ho¹ch ®Þnh -X¸c ®Þnh môc ®Ých, môc tiªu. -Lùa chän ph­¬ng ¸n. -X©y dùng kÕ ho¹ch, dù to¸n. ... Tæ chøc -X¸c ®Þnh c¬ cÊu. -Quy ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n. -X¸c lËp mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn... §iÒu khiÓn -MÖnh lÖnh, chØ thÞ. -§éng viªn, khuyÕn khÝch. ... KiÓm so¸t -So s¸nh, ®¸nh gi¸. -Ph¸t hiÖn nh©n tè tÝch cùc, tiªu cùc -Khen th­ëng. kû luËt.... §iÒu chỉnh . KiÓm so¸t lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng rÊt quan träng cña nhµ qu¶n trÞ. KiÓm so¸t trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp lµ dùa vµo c¸c ®Þnh møc, c¸c chuÈn mùc, c¸c kÕ ho¹ch ®· ®Þnh ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n trÞ cña cÊp d­íi vµ ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n trÞ thÝch hîp nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu cña doanh nghiÖp. §Ó thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng cña mét doanh nghiÖp th× ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt lµ nhµ qu¶n trÞ ph¶i x©y dùng ®­îc hÖ thèng chØ tiªu kÕ ho¹ch, ®Þnh møc vµ dù to¸n cho tõng ®¬n vÞ néi bé vµ trªn ph¹m vi toµn doanh nghiÖp, ®ã chÝnh lµ tiªu chuÈn ®Ó kiÓm so¸t. Thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm so¸t thùc chÊt lµ nhµ qu¶n trÞ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn môc tiªu, nhiÖm vô ®· ®Ò ra trong kÕ ho¹ch cña tõng bé phËn, tõng c¸ nh©n. Môc ®Ých cña c«ng t¸c kiÓm so¸t lµ t×m ra nguyªn nh©n chñ quan, kh¸ch quan lµm ph¸t sinh sù chªnh lÖch gi÷a thùc tÕ so víi kÕ ho¹ch, dù to¸n, tiªu chuÈn. Tõ ®ã nhµ qu¶n trÞ cã c¸c quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña c¸c bé phËn hoÆc ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch, dù to¸n, tiªu chuÈn mét c¸ch kÞp thêi. §Ó thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng kiÓm so¸t, nhµ qu¶n trÞ ph¶i cã hai lo¹i tµi liÖu c¬ b¶n ®ã lµ hÖ thèng sè liÖu dù to¸n, kÕ ho¹ch hoÆc tiªu chuÈn vµ sè liÖu ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu cña tõng bé phËn hoÆc c¸ nh©n vµ toµn doanh nghiÖp. Nh­ vËy, nhu cÇu th«ng tin cña nhµ qu¶n trÞ trong viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm so¸t ®ßi hái ph¶i cã c«ng cô thu thËp, xö lý, tæng hîp t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu thuéc ®èi t­îng kiÓm so¸t vµ l­îng ho¸ ®­îc c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu. §©y còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù ra ®êi cña b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ. Chi phÝ ¶nh h­ëng ®Õn lîi nhuËn, nÕu chi phÝ gi¶m th× lîi nhuËn t¨ng vµ ng­îc l¹i. Chi phÝ cßn ¶nh h­ëng tíi lîi thÕ c¹nh tranh, ®ã lµ chi phÝ gi¶m th× cã thÓ gi¶m gi¸ b¸n ®Ó t¨ng lîi thÕ c¹nh tranh. Do ®ã muèn t¨ng lîi nhuËn vµ t¨ng lîi thÕ c¹nh tranh th× ph¶i kiÓm so¸t chi phÝ. Chi phÝ thùc tÕ cã thÓ cao hoÆc thÊp h¬n chi phÝ ®Þnh møc, do ®ã muèn tiÕt kiÖm cho kú sau th× ph¶i: - NhËn biÕt nh÷ng lîi thÕ lµm gi¶m chi phÝ ®Ó tËn dông tiÕp tôc - NhËn biÕt nh÷ng bÊt lîi lµm t¨ng chi phÝ ®Ó cã biÖn ph¸p kh¾c phôc - §Þnh møc l¹i chi phÝ Muèn nhËn biÕt lîi thÕ hoÆc bÊt lîi trong chi tiªu ®Ó chi phÝ thùc tÕ cã thÓ thÊp h¬n hoÆc cao h¬n chi phÝ ®Þnh møc, th× ph¶i tiÕn hµnh ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña chi phÝ. Ph©n tÝch biÕn ®éng chi phÝ lµ so s¸nh chi phÝ thùc tÕ víi chi phÝ ®Þnh møc ®Ó x¸c ®Þnh biÕn ®éng (chªnh lÖch) chi phÝ, sau ®ã t×m nguyªn nh©n ¶nh h­ëng ®Õn sù biÕn ®éng vµ ®Ò xuÊt biÖn ph¸p thùc hiÖn cho kú sau nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ. KÕt qu¶ so s¸nh biÕn ®éng gi÷a thùc tÕ vµ ®Þnh møc ®­îc ®¸nh gi¸ nh­ sau: KÕt qu¶ d­¬ng, thùc tÕ > ®Þnh møc, ®¸nh gi¸ kh«ng tèt v× lóc nµy chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ cao h¬n ®Þnh møc. - KÕt qu¶ ©m, thùc tÕ < ®Þnh møc, ®¸nh gi¸ tèt nÕu chÊt l­îng s¶n phÈm ®­îc ®¶m b¶o. - KÕt qu¶ = 0, thùc tÕ = ®Þnh møc, b¶o ®¶m thùc hiÖn ®óng ®Þnh møc KÕt qu¶ so s¸nh biÕn ®éng còng ®­îc ®i s©u xem xÐt tõng mÆt: BiÕn ®éng vÒ gi¸ ph¶n ¸nh gi¸ cña mét ®¬n vÞ nguyªn liÖu hay gi¸ cña mét ®¬n vÞ thêi gian ®Ó s¶n xuÊt ra 1 ®¬n vÞ khèi l­îng x©y l¾p ®· thay ®æi nh­ thÕ nµo. BiÕn ®éng vÒ l­îng ph¶n ¸nh tiªu hao vËt chÊt vµ l­îng thêi gian hao phÝ s¶n xuÊt ra 1 ®¬n vÞ khèi l­îng x©y l¾p nh­ thÕ nµo. BiÕn ®éng x¶y ra do nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng, võa chñ quan võa kh¸ch quan. Cã thÓ do chÝnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp hoÆc v× biÕn ®éng cña c¸c yÕu tè bªn ngoµi doanh nghiÖp. Ph©n tÝch biÕn ®éng chi phÝ lµ kiÓm so¸t sau s¶n xuÊt kinh doanh vµ tr­íc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó t×m biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ. Ph©n tÝch biÕn ®éng chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm gi¸ thùc tÕ (gi¸ mua + chi phÝ thu mua) cña toµn bé vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, c¸c cÊu kiÖn, bé phËn rêi lÎ dïng cho viÖc x©y dùng, l¾p ®Æt c¸c c«ng tr×nh, kh«ng bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu dïng cho m¸y thi c«ng vµ qu¶n lý ®éi. Ph©n tÝch sù biÕn ®éng chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, tõ ®ã t×m ra c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi sù biÕn ®éng Êy vµ ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc cho kú sau. - X¸c ®Þnh chØ tiªu ph©n tÝch: Co = Q1 * mo * Go C1 = Q1 * m1 * G1 Co, C1: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®Þnh møc, thùc tÕ Q1: Sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt thùc tÕ mo: L­îng nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®Þnh møc ®Ó hoµn thµnh mét khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p m1: L­îng nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh mét khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p Go: Gi¸ mua ®Þnh møc 1 ®¬n vÞ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp G1: Gi¸ mua thùc tÕ 1 ®¬n vÞ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Do biÕn ®éng chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp kh«ng ¶nh h­ëng bëi sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt, nªn Co x¸c ®Þnh b»ng Q1. - §èi t­îng ph©n tÝch ®ã lµ biÕn ®éng chi phÝ (DC) DC = C1 - Co - X¸c ®Þnh ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè: + L­îng mua nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp tiªu hao - biÕn ®éng l­îng (DCm): DCm = Q1 * m1 * Go - Q1 * mo * Go + Gi¸ mua nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp - biÕn ®éng gi¸ (DCG): DCG = Q1 * m1 * G1 - Q1 * m1 * Go - X¸c ®Þnh nguyªn nh©n ¶nh h­ëng: Nguyªn nh©n kh¸ch quan: + ChÊt l­îng, qui c¸ch nguyªn vËt liÖu + T×nh tr¹ng kü thuËt cña m¸y mãc thiÕt bÞ + Gi¸ mua, chi phÝ mua nguyªn vËt liÖu + Hao hôt nguyªn vËt liÖu trong s¶n xuÊt... Nguyªn nh©n chñ quan: + Tr×nh ®é c«ng nh©n + Tæ chøc s¶n xuÊt + BiÖn ph¸p qu¶n lý s¶n xuÊt... - §Ò xuÊt biÖn ph¸p kh¾c phôc: Nguyªn nh©n BiÖn ph¸p Nhµ cung cÊp nguyªn vËt liÖu chÊt l­îng kh«ng tèt T×m thªm nhiÒu nhµ cung cÊp vµ lùa chän nhµ cung cÊp cã kh¶ n¨ng. Ch­a cã tiªu chuÈn kiÓm ®Þnh chÊt l­îng X©y dùng tiªu chuÈn kü thuËt, chÕ ®é th­ëng ph¹t. Nh©n viªn kh«ng kiÓm tra tèt Xö lý ®Ó t¨ng ý thøc tr¸ch nhiÖm. B¶o qu¶n kh«ng tèt do ch­a cã tiªu chuÈn b¶o qu¶n X©y dùng tiªu chuÈn kü thuËt b¶o qu¶n, chÕ ®é th­ëng ph¹t. B¶o qu¶n kh«ng tèt do thñ kho thiÕu tr¸ch nhiÖm Xö lý ®Ó t¨ng ý thøc tr¸ch nhiÖm. Tr×nh ®é c«ng nh©n kh«ng ®ång ®Òu KiÓm tra tr×nh ®é ®Ó bè trÝ víi c«ng viÖc thÝch hîp. BiÖn ph¸p qu¶n lý ¶nh h­ëng t©m lý c«ng nh©n Thay ®æi biÖn ph¸p ®Ó gi¶i to¶ øc chÕ t©m lý. M¸y mãc h­ KiÓm tra vµ söa ch÷a Tæ chøc quy tr×nh s¶n xuÊt ch­a hîp lý Nghiªn cøu c¶i tiÕn. Ch­a cã th­ëng ph¹t, hoÆc th­ëng ph¹t kh«ng ®¸ng kÓ X©y dùng chÕ ®é th­ëng ph¹t t­¬ng xøng. Kh«ng ®¸nh gi¸, qui tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n §¸nh gi¸ tr¸ch nhiÖm, th­ëng ph¹t t­¬ng xøng. Chi phÝ vËn chuyÓn cao do kh«ng tËn dông hÕt t¶i träng xe Cã kÕ ho¹ch mua hîp lý nhiÒu lo¹i vËt liÖu cïng lóc. Ph©n tÝch biÕn ®éng chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp bao gåm tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp thùc hiÖn qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p bÊt kÓ c«ng nh©n trong ®Þnh biªn hay ngoµi ®Þnh biªn lao ®éng cña doanh nghiÖp. Trong x©y l¾p, kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp kh«ng bao gåm c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng tÝnh vµo chi phÝ nh­: kinh phÝ c«ng ®oµn, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ. §ång thêi kh«ng ®­îc tÝnh vµo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp nh÷ng kho¶n chi phÝ tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n khu©n v¸c, vËn chuyÓn vËt t­ ngoµi ph¹m vi quy ®Þnh. - Tr¶ l­¬ng theo thêi gian Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp biÕn ®éng do l­îng thêi gian s¶n xuÊt vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng thay ®æi. X¸c ®Þnh chØ tiªu ph©n tÝch: Co = Q1 * to * Go C1 = Q1 * t1 * G1 Co, C1: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Þnh møc, thùc tÕ Q1: Sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt thùc tÕ to: L­îng nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®Þnh møc ®Ó hoµn thµnh mét khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p t1: L­îng nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh mét khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p Go: Gi¸ ®Þnh møc 1 giê lao ®éng trùc tiÕp G1: Gi¸ thùc tÕ 1 lao ®éng trùc tiÕp Do biÕn ®éng chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp kh«ng ¶nh h­ëng bëi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt, nªn Co x¸c ®Þnh b»ng Q1. X¸c ®Þnh ®èi t­îng ph©n tÝch - biÕn ®éng chi phÝ (DC) DC = C1 - Co X¸c ®Þnh ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè: - L­îng thêi gian lao ®éng trùc tiÕp tiªu hao - biÕn ®éng l­îng (DCt) DCt = Q1 * t1 * Go - Q1 * to * Go - Gi¸ thêi gian lao ®éng trùc tiÕp - biÕn ®éng gi¸ (DCG) DCG = Q1 * t1 * G1 - Q1 * t1 * Go X¸c ®Þnh nguyªn nh©n ¶nh h­ëng: - ChÊt l­îng, quy c¸ch nguyªn vËt liÖu - Tr×nh ®é c«ng nh©n - T×nh tr¹ng kü thuËt cña m¸y mãc thiÕt bÞ - Tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt... §Ò xuÊt biÖn ph¸p thùc hiÖn cho kú sau: Tr¶ tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp do ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng thay ®æi X¸c ®Þnh chØ tiªu ph©n tÝch: Co = Q1 * Go C1 = Q1 * G1 Co, C1: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Þnh møc, thùc tÕ Q1: Sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt thùc tÕ Go: Gi¸ lao ®éng trùc tiÕp ®Þnh møc cña 1 s¶n phÈm G1: Gi¸ lao ®éng trùc tiÕp thùc tÕ cña 1 s¶n phÈm BiÕn ®éng chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp kh«ng ¶nh h­ëng bëi sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt, nªn Co x¸c ®Þnh b»ng Q1. X¸c ®Þnh ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè: - Gi¸ lao ®éng trùc tiÕp cña 1 s¶n phÈm – biÕn ®éng gi¸ (DCG); DCG = Q1 * G1 - Q1 * Go X¸c ®Þnh nguyªn nh©n ¶nh h­ëng §Ò xuÊt biÖn ph¸p thùc hiÖn cho kú sau: Ph©n tÝch biÕn ®éng chi phÝ s¶n xuÊt chung §Æc ®iÓm cña chi phÝ s¶n xuÊt chung: - Chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm nhiÒu kho¶n môc chi phÝ riªng biÖt - C¸c kho¶n môc chi phÝ riªng biÖt nµy th­êng cã gi¸ trÞ nhá cho nªn rÊt kh«ng thùc tÕ nÕu sö dông c¸ch kiÓm so¸t chóng nh­ c¸ch lµm víi chi phÝ nguyªn liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. - C¸c kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung th­êng do nhiÒu bé phËn kh¸c nhau trong doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm - C¸c kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung th­êng linh ®éng vÒ c¸ch øng xö nghÜa lµ cã mét sè kho¶n lµ biÕn phÝ, mét sè kh¸c lµ ®Þnh phÝ vµ mét sè kh¸c n÷a l¹i lµ chi phÝ hçn hîp. Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch 4 biÕn ®éng: Ph©n tÝch biÕn ®éng biÕn phÝ s¶n xuÊt chung: X¸c ®Þnh chØ tiªu ph©n tÝch: Co = Q1 * to * bo C1 = Q1 * t1 * b1 Co, C1: BiÕn phÝ s¶n xuÊt chung ®Þnh møc, thùc tÕ Q1: Sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt thùc tÕ to: L­îng thêi gian ch¹y m¸y ®Þnh møc s¶n xuÊt mét s¶n phÈm t1: L­îng thêi gian ch¹y m¸y thùc tÕ s¶n xuÊt mét s¶n phÈm bo: BiÕn phÝ s¶n xuÊt chung ®Þnh møc mét giê m¸y s¶n xuÊt b1: BiÕn phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ mét giê m¸y s¶n xuÊt Do biÕn ®éng biÕn phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng ¶nh h­ëng bëi sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt, nªn Co x¸c ®Þnh b»ng Q1. - X¸c ®Þnh ®èi t­îng ph©n tÝch – biÕn ®éng chi phÝ (DC): DC = C1 - Co - X¸c ®Þnh ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè: + L­îng thêi gian m¸y s¶n xuÊt tiªu hao – biÕn ®éng n¨ng suÊt (DCt): DCt = Q1 * t1 * bo - Q1 * to * bo + Gi¸ mua vËt dông, dÞch vô – biÕn ®éng chi phÝ (DCg): DCg = Q1 * t1 * b1 - Q1 * t1 * bo - X¸c ®Þnh nguyªn nh©n ¶nh h­ëng: + ChÊt l­îng, qui c¸ch nguyªn vËt liÖu + Tr×nh ®é c«ng nh©n + T×nh tr¹ng kü thuËt cña m¸y mãc thiÕt bÞ + Tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt... - §Ò xuÊt biÖn ph¸p thùc hiÖn cho kú sau: Ph©n tÝch biÕn ®éng ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung: X¸c ®Þnh chØ tiªu ph©n tÝch: Co = Qo * to * ®o C1 = Q1 * t1 * ®1 Co, C1: §Þnh phÝ s¶n xuÊt chung ®Þnh møc, thùc tÕ Q1: Sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt thùc tÕ to: L­îng thêi gian ch¹y m¸y ®Þnh møc s¶n xuÊt mét s¶n phÈm t1: L­îng thêi gian ch¹y m¸y thùc tÕ s¶n xuÊt mét s¶n phÈm ®o: §Þnh phÝ s¶n xuÊt chung ®Þnh møc mét giê m¸y s¶n xuÊt ®1: BiÕn phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ mét giê m¸y s¶n xuÊt Do biÕn ®éng ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung cã ¶nh h­ëng bëi sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt, nªn Co x¸c ®Þnh b»ng Qo. - X¸c ®Þnh ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè: + L­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt – biÕn ®éng l­îng (DCq): DCq = - (Q1 * to * ®o - Qo * to * ®o) Do biÕn ®éng cña l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt cã quan hÖ tû lÖ nghÞch víi biÕn ®éng cña ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung. + Gi¸ mua vËt dông, dÞch vô – biÕn ®éng gi¸ (dù to¸n) DCg: DCg = Q1 * t1 * ®1 - Qo * to * ®o - X¸c ®Þnh nguyªn nh©n ¶nh h­ëng: - §Ò xuÊt biÖn ph¸p thùc hiÖn cho kú sau: Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch 3 biÕn ®éng: X¸c ®Þnh ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè: - L­îng thêi gian m¸y s¶n xuÊt tiªu hao – biÕn ®éng n¨ng suÊt (DCt): DCt = Q1 * t1 * bo - Q1 * to * bo - L­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt – biÕn ®éng l­îng (DCq): DCq = - (Q1 * to * ®o - Qo * to * ®o) + Gi¸ mua vËt dông, dÞch vô – biÕn ®éng gi¸ (dù to¸n) DCg: DCg = [Q1 * t1 * b1 - Q1 * t1 * bo] + [Q1 * t1 * ®1 - Qo * to * ®o] Thùc chÊt lµ gép chung 2 nh©n tè gi¸ mua vËt dông, dÞch vô cña ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch 4 biÕn ®éng. - X¸c ®Þnh nguyªn nh©n ¶nh h­ëng vµ ®Ò xuÊt biÖn ph¸p thùc hiÖn cho kú sau Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch 2 biÕn ®éng: X¸c ®Þnh ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè: - N¨ng suÊt vµ gi¸ mua vËt dông, dÞch vô – biÕn ®éng dù to¸n (DCdt): BiÕn ®éng kh«ng kiÓm so¸t ®­îc: DCdt = [Q1 * t1 * bo - Q1 * to * bo] + [Q1 * t1 * b1 - Q1 * t1 * bo] + [Q1 * t1 * ®1 - Qo * to * ®o] = [Q1 * t1 * b1 - Q1 * to * bo] + [Q1 * t1 * ®1 - Qo * to * ®o] - L­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt – biÕn ®éng l­îng (DCq): BiÕn ®éng kh«ng kiÓm so¸t ®­îc: DCq = - (Q1 * to * ®o - Qo * to * ®o) Thùc chÊt lµ gép chung 3 nh©n tè biÕn ®éng n¨ng suÊt, gi¸ mua vËt dông, dÞch vô cña ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch 4 biÕn ®éng. 1.7. VÒ chøng tõ, sæ s¸ch kÕ to¸n 1.7.1. Chøng tõ kÕ to¸n Ngoµi viÖc sö dông nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh ph¸t sinh vµ thùc sù hoµn thµnh ®· ph¶n ¸nh trªn chøng tõ kÕ to¸n cña hÖ thèng chøng tõ b¾t buéc ®Ó ph©n tÝch vµ tËp hîp t×nh h×nh vÒ chi phÝ mét c¸ch chi tiÕt, cßn sö dông hÖ thèng chøng tõ h­íng dÉn. C¸c chøng tõ h­íng dÉn ®­îc doanh nghiÖp cô thÓ theo c¸c chØ tiªu phôc vô trùc tiÕp cho viÖc thu nhËn, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin néi bé. ViÖc kiÓm tra, xö lý vµ lu©n chuyÓn chøng tõ ®­îc x¸c lËp theo c¸ch riªng, nh»m b¶o ®¶m cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c, trung thùc, kÞp thêi cho c«ng t¸c ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ còng nh­ phôc vô cho c«ng t¸c lËp dù to¸n míi. 1.7.2. Tµi kho¶n kÕ to¸n vµ b¸o c¸o kÕ to¸n §Ó cã sè liÖu chi tiÕt, tØ mû vµ kÞp thêi phôc vô cho qu¶n lý néi bé, kÕ to¸n ph¶i sö dông tµi kho¶n ®­îc thiÕt lËp trªn c¬ së yªu cÇu qu¶n lý tõng chØ tiªu cô thÓ. C¨n cø vµo yªu cÇu qu¶n lý cô thÓ tõng chØ tiªu chi tiÕt, kÕ to¸n më c¸c tµi kho¶n ®Ó hÖ thèng ho¸ th«ng tin tõ chøng tõ theo c¸c chØ tiªu cña b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ. C¸c tµi kho¶n kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i gièng víi c¸c tµi kho¶n trong hÖ thèng tµi kho¶n thèng nhÊt cña kÕ to¸n tµi chÝnh vµ ph­¬ng ph¸p ghi tµi kho¶n còng rÊt ®a d¹ng (cã thÓ ghi ®¬n, cã thÓ ghi kÐp). HÖ thèng b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ lµ nguån th«ng tin chñ yÕu ®Ó nhµ qu¶n trÞ ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh hîp lý trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña m×nh. B¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ võa ph¶i thÓ hiÖn sè dù to¸n (kÕ ho¹ch) võa thÓ hiÖn ®­îc sè thùc tÕ, võa thÓ hiÖn b»ng th­íc ®o tiÒn tÖ võa cã thÓ thÓ hiÖn b»ng th­íc ®o hiÖn vËt. Ngoµi ra, b¸o c¸o kÕ to¸n tµi chÝnh ®­îc lËp cã tÝnh chÊt ®Þnh kú th× b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ ph¶i ®¸p øng ®­îc tÝnh kÞp thêi cho c¸c nhµ qu¶n trÞ. Nh­ chóng ta ®· biÕt, chøc n¨ng c¬ b¶n cña b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ lµ ®Þnh h­íng vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c tiªu chuÈn kiÓm so¸t. C¨n cø vµo tiªu thøc nµy, hÖ thèng b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ ®­îc ph©n thµnh c¸c lo¹i sau: *B¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn tiªu chuÈn kiÓm so¸t: B¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn tiªu chuÈn kiÓm so¸t (gäi t¾t lµ b¸o c¸o kiÓm so¸t) lµ nh÷ng b¸o c¸o cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch, ®Þnh møc hoÆc dù to¸n theo tõng ®¬n vÞ néi bé vµ trªn ph¹m vi toµn doanh nghiÖp. Néi dung c¬ b¶n cña lo¹i b¸o c¸o kiÓm so¸t lµ ph¶n ¸nh c¸c chØ tiªu thuéc ®èi t­îng kiÓm so¸t cña nhµ qu¶n trÞ, c¸c chØ tiªu nµy ®­îc chi tiÕt theo tõng ®¬n vÞ néi bé phï hîp víi nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña tõng ®¬n vÞ. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña b¸o c¸o kiÓm so¸t lµ so s¸nh sè thùc tÕ víi sè kÕ ho¹ch hoÆc ®Þnh møc, dù to¸n cña tõng chØ tiªu trong mét ®¬n vÞ néi bé hoÆc trªn ph¹m vi toµn doanh nghiÖp, ®ång thêi l­îng ho¸ ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè ®Õn t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu cÇn kiÓm so¸t. Thuéc lo¹i b¸o c¸o kiÓm so¸t trong c¸c doanh nghiÖp th­êng cã: -B¸o c¸o chi phÝ cña tõng ®¬n vÞ: lµ nh÷ng b¸o c¸o ph¶n ¸nh t×nh thùc hiÖn ®Þnh møc, dù to¸n chi phÝ cña tõng ®¬n vÞ néi bé, nh­: tõng ph©n x­ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt, tõng phßng ban chøc n¨ng, tõng quÇy hµng, cöa hµng... -B¸o c¸o thu nhËp: lµ b¸o c¸o ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch tiªu thô ë c¸c ®¬n vÞ néi bé chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kh©u b¸n hµng, nh­ tõng cöa hµng, tõng tæ b¸n hµng. NÕu doanh nghiÖp kh«ng ph©n cÊp nghiÖp vô b¸n hµng cho c¸c ®¬n vÞ néi bé th× b¸o c¸o kiÓm so¸t thu nhËp sÏ lËp trªn ph¹m vi toµn doanh nghiÖp. -B¸o c¸o hµng tån kho: lµ b¸o c¸o ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc hµng tån kho theo tõng mÆt hµng. -B¸o c¸o ng©n s¸ch: lµ b¸o c¸o ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n ng©n s¸ch cña doanh nghiÖp. CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HẠCH TOÁN CHI PHÍ XÂY LẮP ĐỂ KIỂM SOÁT DỰ TOÁN CHI PHÍ XÂY LẮP TẠI TỔNG CÔNG TY SÔNG ĐÀ 2.1. Khái quát chung về Tổng Công ty Sông Đà 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Tổng Công ty Sông Đà Tổng Công ty Sông Đà (SDC) Trụ sở chính: Nhà G10, Thanh Xuân Nam, Quận Thanh Xuân, Hà Nội Vốn kinh doanh: 500.000.000.000đồng Tổng công ty Sông Đà là một doanh nghiệp nhà nước trực thuộc Bộ xây dựng được thành lập ngày 01 tháng 6 năm 1961 với tên gọi ban đầu là Ban chỉ huy Công trường Thuỷ điện Thác Bà sau đổi thành Công ty Xây dựng Thuỷ điện Thác Bà bởi nhiệm vụ chính của đơn vị lúc đó là xây dựng công trình Nhà máy Thuỷ điện Thác Bà có công suất 110MW. Đây là công trình thuỷ điện đầu tiên, cánh chim đầu đàn của ngành thuỷ điện Việt Nam. Từ năm 1979 - 1994, Tổng công ty tham gia xây dựng công trình Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình công suất 1.920 MW trên sông Đà - một công trình thế kỷ. Và cũng chính trong thời gian này, tên của dòng sông Đà đã trở thành tên gọi mới của đơn vị: Tổng công ty xây dựng Thuỷ điện Sông Đà. Ngày 15 tháng 11 năm 1995, theo Quyết định số 966/BXD-TCLĐ của Bộ trưởng Bộ Xây dựng, Tổng công ty được thành lập lại theo mô hình Tổng công ty 90 với tên gọi là Tổng công ty Xây dựng Sông Đà. Và ngày 11 tháng 3 năm 2002, theo Quyết định số 285/QĐ-BXD của Bộ trưởng Bộ Xây dựng Tổng công ty Xây dựng Sông Đà đã được đổi tên thành Tổng công ty Sông Đà. Có thể nói, lịch sử phát triển của Tổng công ty Sông Đà luôn gắn liền với các công trình thuỷ điện, công nghiệp và giao thông trọng điểm của đất nước mà Tổng công ty đã và đang thi công. Đó là các nhà máy thuỷ điện Thác Bà (110MW), Hoà Bình (1.920MW), Trị An (400MW), Vĩnh Sơn (66MW), Sông Hinh (66MW), Yaly (720MW), Sê San 3 (273MW), Tuyên Quang (342MW), Sơn La (2.400MW)... Đường dây 500kV Bắc - Nam, Nhà máy giấy Bãi Bằng, Nhà máy dệt Minh Phương, Nhà máy xi măng Bút Sơn, Đường cao tôc Láng - Hoà Lạc, Quốc lộ 1A, Quốc lộ 10, Quốc lộ 18, đường Hồ Chí Minh, Hầm đường bộ qua đèo Hải Vân... Trải qua hơn 40 năm xây dựng và phát triển, Tổng công ty Sông Đà đã trở thành một Tổng công ty xây dựng hàng đầu của Việt Nam. Từ một đơn vị nhỏ bé chuyên về xây dựng thuỷ điện, đến nay Tổng công ty Sông Đà đã phát triển với hàng chục đơn vị thành viên hoạt động trên khắp mọi miền của đất nước và trong rất nhiều lĩnh vực SXKD khác nhau: Xây dựng các công trình thuỷ điện, thuỷ lợi, công nghiệp, dân dụng, giao thông; Kinh doanh điện thương phẩm; Sản xuất vật liệu xây dựng; Đầu tư xây dựng các khu công nghiệp và đô thị; tư vấn xây dựng; Xuất nhập khẩu lao động và vật tư, thiết bị công nghệ cùng nhiều lĩnh vực kinh doanh khác. Ngày nay Tổng công ty có một đội ngũ hơn 30.000 cán bộ và công nhân kỹ thuật lành nghề, trong đó có hơn 4000 cán bộ kỹ thuật, quản lý có trình độ đại học và trên đại học. Cùng với việc phát triển về số lượng các đơn vị thành viên và đội ngũ cán bộ công nhân viên, Tổng công ty Sông Đà liên tục đầu tư nâng cao trình độ kỹ thuật, năng lực quản lý của cán bộ, kỹ sư cũng như tay nghề của công nhân và năng lực xe máy, thiết bị. Nhiều khoá đào tạo nâng cao trình độ và tay nghề đã được tổ chức cho cán bộ công nhân viên của Tổng công ty. Hàng chục dự án đầu tư nâng cao năng lực xe máy, thiết bị đã được thực hiện. Hiện tại, Tổng công ty Sông Đà có một dàn xe máy, thiết bị hiện đại được nhập khẩu từ các nước công nghiệp phát triển như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Thuỵ Điển, Phần Lan, Mỹ... Đặc biệt, trong lĩnh vực thi công công trình ngầm, Tổng công ty là đơn vị đầu tiên đưa vào sử dụng công nghệ và thiết bị hiện đại như máy khoan hầm và máy khoan néo anke của hãng ATLAS COPCO (Thuỵ Điển), TAMROCK (Phần Lan), máy phun vẩy bê tông của hãng ALIVA (Thuỵ Sỹ), máy khoan ngược ROBBINS của hãng ATLAS COPCO (Mỹ)... Với đội ngũ CBCNV lành nghề và giầu kinh nghiệm, với năng lực xe máy, thiết bị hiện đại, tiên tiến, Tổng công ty Sông Đà luôn hoàn thành các công trình được Nhà nước giao đảm bảo đúng tiến độ, chất lượng và hiệu quả. Với phương châm “phát huy nội lực, đa dạng hoá ngành nghề, đa dạng hoá sản phẩm, tiến tới xây dựng Tổng công ty trở thành một tập đoàn kinh tế mạnh”, năm 2000 Tổng công ty đã nghiên cứu và triển khai đầu tư một loạt các nhà máy thuỷ điện với quy mô vừa và nhỏ, các dự án sản xuất xi măng, sắt thép, các khu đô thị và công nghiệp... Đó là các nhà máy thuỷ điện Ry Ninh 2 (8,1MW), Nà Lơi (9,3MW), Cần Đơn (80MW), Nậm Mu (15MW), Sê San 3A (100MW), Nậm Chiến (220MW), Sekeman 3 (300MW)... Nhà máy thép Việt ý (250.000 tấn/năm), Nhà máy xi măng Hạ Long (2,4 triệu tấn/năm), Hầm đường bộ qua đèo Ngang, Khu đô thị mới Mỹ Đình – Mễ Trì... Đến nay, một số nhà máy như thuỷ điện Ry Ninh 2, Nà Lơi, Nậm Mu, Cần Đơn, Nhà máy thép Việt - ý đã đi vào hoạt động góp phần tăng đáng kể tỷ trọng giá trị sản xuất công nghiệp của Tổng công ty. Bằng những nỗ lực, phấn đấu không mệt mỏi, tập thể CNCNV Tổng công ty Sông Đà vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều danh hiệu cao quý trong đó có 2 Huân chương Hồ Chí Minh, nhiều huân chương Độc lập và Huân chương Lao động các hạng. Đặc biệt, ngày 15 tháng 1 năm 2004, một vinh dự lớn lao đã đến với Tổng công ty Sông Đà: Đảng và Nhà nước đã quyết định phong tặng Danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới cho tập thể CBCNV Tổng công ty. Phát huy những thành tích đã đạt được, tập thể CBCNV Tổng công ty Sông Đà đang tiếp tục phấn đấu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, góp phần tích cực vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. 2.1.2. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của Tổng Công ty Tổng công ty Sông Đà là một trong những tổng công ty lớn mạnh của Bộ xây dựng có những đóng góp quan trọng vào công cuộc xây dựng cơ sở hạ tầng cho đất nước, đồng thời góp phần đẩy mạnh công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trước năm 1995, TCT mới thực hiện các công trình đơn lẻ do Nhà nước giao thầu như: Thuỷ điện Thác Bà, Thuỷ điện Hoà Bình... nên các đơn vị tổ chức thực hiện các loại hình kinh doanh riêng biệt như: các Công ty Xây dựng Sông đà 1, Công ty Xây dựng Sông Đà 2, Công ty Xây dựng thuỷ công, Công ty Vật tư thiết bị, Công ty Tư vấn và khảo sát thiết kế,... để phù hợp với điều kiện sản xuất kinh doanh ít biến động trong một thời gian dài. Sau năm 1995, để đáp ứng yêu cầu của thị trường, Tổng Công ty mở rộng địa bàn hoạt động tại hầu hết các tỉnh ._.này. Do bản chất tác động của chi phí khác nhau nên khi phân tích cũng khác nhau dù các phương pháp xác định biến phí và định phí sản xuất chung tương tự nhau, đều dựa trên đơn giá sản xuất chung phân bổ và số giờ được chọn làm căn cứ phân bổ chi phí sản xuất chung. Sau khi xây dựng các định mức tiêu chuẩn cho từng loại chi phí, ta lập bảng tổng hợp các định mức chi phí. Số liệu tổng hợp được là định mức tiêu chuẩn để sản xuất cho một đơn vị khối lượng xây lắp, là cơ sở của việc lập dự toán chi phí, là căn cứ để kiểm soát, điều hành và phân tích kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Bảng 3.2: Bảng tổng hợp định mức chi phí cho một đơn vị khối lượng XL Khoản mục Số lượng Đơn giá Chi phí (cho 1đv khối lượng xây lắp) Nguyên liệu trực tiếp Nhân công trực tiếp Chi phí sử dụng máy thi công Chi phí sản xuất chung Chi phí xây lắp một đơn vị khối lượng xây lắp Khi có định mức chi phí cần phải lập dự toán chi phí sản xuất như: dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, dự toán chi phí nhân công trực tiếp, dự toán chi phí sử dụng máy thi công, dự toán chi phí sản xuất chung... 3.3.1.6. Xây dựng các dự toán chi phí và các báo cáo kiểm soát chi phí Để xây dựng kế hoạch phải sử dụng nhiều thông tin, trong đó quan trong nhất dự toán. Dự toán là phương tiện thông tin phản ánh một cách có hệ thống toàn bộ các mục tiêu của doanh nghiệp, xác định các mục tiêu cụ thể để làm căn cứ đánh giá thực hiện sau này. Nhằm cung cấp thông tin một cách có hệ thống toàn bộ các mục tiêu kế hoạch chi phí, xác định rõ các mục tiêu chi phí cụ thể để làm căn cứ đánh giá thực hiện, đảm bảo cho kế hoạch chi phí của từng công trình, hạng mục công trình, phù hợp với các mục tiêu chung của doanh nghiệp... Dự toán chi phí là tiên lượng chi phí cho một khối lượng công việc của một đơn vị nội bộ phải thực hiện trong kỳ nào đó. Hai phương pháp để lập dự toán theo cách ứng xử của chi phí đó là lập dự toán cố định và dự toán linh hoạt. Dự toán cố định là dự toán không chấp nhận một yếu tố nào thay đổi trong kỳ. Dự toán được lập dựa trên giả thiết về khối lượng, giá cả và mức độ hoạt động của một loại hoạt động nhất định trong kỳ kế toán. Việc so sánh kết quả đã đạt được với dự toán là cơ sở để các nhà quản trị phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến thành tích của một bộ phận hay toàn bộ doanh nghiệp nói chung. Dự toán linh hoạt là dự toán có thể điều chỉnh được để thích ứng với mức độ đạt được. Việc so sánh số liệu đạt được với số liệu trong dự toán chỉ có giá trị đối với một mức hoạt động đã cho. Theo cách lập dự toán linh hoạt ta có thể ứng dụng việc phân tích mối quan hệ chi phí - khối lượng - lợi nhuận để truyền tải và thông tin cho các nhà quản trị doanh nghiệp về các rủi ro tài chính gắn liền với mức độ hoạt động khác nhau. Các đơn vị có thể thiết lập dự toán ban đầu, dự toán linh hoạt theo mức độ hoạt động cũng như là kết quả dự toán. Bảng 3.3: LẬP DỰ TOÁN THEO CÁCH ỨNG XỬ CỦA CHI PHÍ Đơn vị tính: triệu đồng NỘI DUNG Dự toán ban đầu Dự toán linh hoạt Thực hiện Doanh thu công trình, hạng mục công trình (A) - Biến phí sản xuất + Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp (1) + Chi phí nhân công trực tiếp (2) + Chi phí sử dụng máy thi công (3) + Biến phí sản xuất chung (4) Cộng biến phí (B = 1+2+3+4) Số dư đảm phí (C = A-B) - Định phí + Đinh phí sử dụng máy thi công (5) + Định phí sản xuất chung (6) + Chi phí QLDN (7) Cộng định phí (D = 5+6+7) Lợi nhuận (LN = C-D) Do đối tượng sự dụng thông tin khác nhau, các thông tin được thiết kế trên các báo cáo Kế toán Tài chính khách với thông tin được thiết kế trên báo cáo của Kế tán Quản trị. Trong Kế toán Tài chính, các chi phí thường được phân theo đối tượng sử dụng hoặc chức năng của chi phí để làm căn cứ lập Báo cáo tài chính. Ngược lại, trong kế toán Quản trị, các cấu trúc phân loại dựa trên cách ứng xử của chi phí theo kết quả hoạt động, hoặc chi phí tập trung vào tính trách nhiệm của quản trị, tính có thể kiểm soát được chi phí để làm căn cứ lập báo cáo cho Kế toán Quản trị. Báo cáo kế toán quản trị chi phí được lập ra với mục đích kiểm soát tình hình thực hiện dự toán chi phí trong kỳ của từng công trình, hạng mục công trình. Báo cáo phản ánh chi phí thực tế và dự toán của từng yếu tố chi phí phát sinh ở từng công trình, hạng mục công trình để kiểm soát tình hình thực hiện chi phí dự toán của bộ phận đó và có kết cấu tương ứng với phương pháp xây dựng dự toán của từng bộ phận. Đối với những loại chi phí chiếm tỷ trọng lớn và ẩn chứa trong đó nhiều loại định mức khác nhau thì kế toán quản trị phải lập báo cáo chi phí riêng cho loại chi phí đó. Trên góc độ tổng hợp, báo cáo kiểm soát chi phí của các bộ phận có thể lập theo mẫu sau: Bảng 3.4: BÁO CÁO KIẾM SOÁT CHI PHÍ Đến ngày .... tháng ... năm ... Bộ phận (công trình, hạng mục công trình): .................... Yếu tố chi phí Dự toán Thực hiện Chênh lệnh Ghi chú 1. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Trong đó: - Nguyên vật liệu chính - Nguyên vật liệu phụ 2. Chi phí nhân công trực tiếp Trong đó: 3. Chi phí sử dụng máy thi công 4. Chi phí sản xuất chung Trong đó: - Chi phí nhân viên - Chi phí vật liệu - ...... Tổng cộng Bảng 3.5: BÁO CÁO CHI PHÍ XÂY LẮP NỘI DUNG Loại chi phí (BP, ĐP) CT A HMCT B .... Tổng cộng I Chi phí xây lắp dở dang đầu kỳ 1 CP NVL trực tiếp 2 CP NC trực tiếp 3 CP sử dụng máy thi công 4 CP sản xuất chung - CP nhân viên - CP vật liệu - CP công cụ, dụng cụ - CP khấu hao TSCĐ ..... II Chi phí phát sinh trong kỳ CP VNL TT CP NC TT CP sử dụng máy thi công CP sản xuất chung - CP nhân viên - CP vật liệu - CP công cụ, dụng cụ - CP khấu hao TSCĐ ..... III Giá thành sản phẩm hoàn thành CP VNL TT CP NC TT CP sử dụng máy thi công CP sản xuất chung - CP nhân viên - CP vật liệu - CP công cụ, dụng cụ - CP khấu hao TSCĐ ..... IV Chi phí xây lắp dở dang cuối kỳ CP VNL TT CP NC TT CP sử dụng máy thi công CP sản xuất chung - CP nhân viên - CP vật liệu - CP công cụ, dụng cụ - CP khấu hao TSCĐ ..... 3.3.2. Hoàn thiện việc hạch toán chi phí xây lắp để kiểm soát dự toán chi phí xây lắp 3.3.2.1. Hoàn thiện phương pháp xác định và phân bổ chi phí Trong nền kinh tế thị trường, hạch toán chi phí sản xuất không chỉ cung cấp số liệu phục vụ việc tính giá thành sản phẩm mà còn cung cấp thông tin phục vụ kiểm tra, kiểm soát chi phí trong quá trình sản xuất giúp nhà quản trị có quyết định đúng đắn, chính xác cũng như có các biện pháp nhằm tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả sử dụng chi phí. Các nước có nền kinh tế thị trường phát triển có ba phương pháp hạch toán chi phí sản xuất: hạch toán chi phí sản xuât thực tế, hạch toán chi phí sản xuất thông dụng và hạch toán chi phí sản xuất định mức. - Hạch toán chi phí sản xuất thực tế: Toàn bộ các yếu tố đầu vào của chi phí sản xuất phải tính và tập hợp ngay khi phát sinh. Do đó, cuối kỳ mới tính được giá thành thực tế của sản phẩm. Vì chi phí sản xuất chung bao gồm nhiều yếu tố, việc xác định phải dựa vào các chứng từ ở bên ngoài (hóa đơn, biên lai) mà cuối kỳ các nhà cung cấp mới chỉ tính và thông báo cho doanh nghiệp. Vì vậy cách hạch toán chi phí sản xuất thực tế không cung cấp thông tin kịp thời về giá thành sản phẩm phục vụ cho quản trị doanh nghiệp. - Hạch toán chi phí sản xuất thông dụng: Các yếu tố chi phí trực tiếp bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công được tính và tập hợp ngay khi phát sinh theo chi phí thực tế, còn chi phí sản xuất chung được ước tính và phân bổ để tính giá thành kịp thời phục vụ cho quản lý. Cuối kỳ xác định chi phí sản xuất chung thực tế điều chỉnh theo thực tế. Trường hợp mức chênh lệch nhỏ, cuối kỳ kết chuyển khoản chênh lệch cho sản phẩm hoàn thành đã bàn giao. Trường hợp mức chênh lệch lớn, cuối kỳ tính toán và phân bổ cho các đối tượng là sản phẩm xây lắp dở dang và sản phẩm hoàn thành bàn giao. - Hạch toán chi phí sản xuất định mức: Trên cơ sở định mức chi phí, toàn bộ các yếu tố chi phí đầu vào khi phát sinh được tính toán, tập hợp cho các đối tượng theo chi phí định mức. Đồng thời kế toán tách riêng chênh lệch chi phí sản xuất thực tế so với định mức do biến động về lượng và biến động về giá của từng khoản mục chi phí. Điều đó giúp nhà quản trị phát hiện chênh lệch thay đổi so với định mức, từ đó kiểm tra, kiểm soát chi phí. Mặt khác đảm bảo cung cấp thông tin nhanh về giá thành sản phẩm sát với thực tế. Khoản chênh lệch giữa chi phí định mức với chi phí thực tế cuối kỳ được xử lý để xác định giá thành thực tế của sản phẩm hoàn thành. Nếu chênh lệch nhỏ thì kết chuyển vào giá vốn của sản phẩm hoàn thành đã bàn giao, nếu chênh lệch lớn thì phân bổ cho sản phẩm hoàn thành bàn giao và sản phẩm dở dang cuối kỳ. Với những đặc điểm mang tính đặc thù của sản xuất kinh doanh và sản phẩm xây lắp, để đáp ứng yêu cầu kiểm soát chi phí xây lắp, tác giả luận văn cho rằng các doanh nghiệp xây lắp nên áp dụng phương pháp hạch toán chi phí định mức là phù hợp nhất. 3.3.2.2. Tổ chức thu thập thông tin Đối với luồng thông tin thực hiện: thông qua các phương pháp kế toán để thu thập, xử lý thông tin, đặc biệt là sử dụng rộng rãi các chứng từ hướng dẫn, các tài khoản chi tiết để thu thập thông tin về chi phí của từng đối tượng, từng mục đích quản lý... cung cấp số liệu cho tính giá thành sản phẩm, lập báo cáo chi tiết và phân tích kinh tế. Các nội dụng cụ thể như sau: - Chứng từ kế toán Ngoài việc sử dụng các chứng từ theo quy định của Nhà nước trong Kế toán tài chính, doanh nghiệp cần thiết kế một số chứng từ kế toán cần thiết để phản ánh các nội dung thông tin thích hợp theo yêu cầu và mục đích kiểm soát được dự toán chi phí xây lắp, ví dụ các chứng từ để tổng hợp định mức các chi phí vật liệu, nhân công, máy thi công và chi phí sản xuất chung để tập hợp chi phí theo từng đối tượng. Khi phát sinh chênh lệch giữa thực tế so với dự toán, nếu là phát sinh tăng, kế toán phải có chứng từ hợp pháp chứng minh phát sinh tăng đó là đúng và hợp pháp. Ví dụ: Đơn giá do nhà nước ban hành về giá vật liệu, giá nhân công. - Tài khoản kế toán Để phản ánh chênh lệch chi phí thực tế với chi phí định mức do các biến động về lượng và biến động về giá của các khoản mục chi phí, trong hệ thống tài khoản kế toán doanh nghiệp cần mở thêm các tài khoản: TK biến động chi phí nguyên vật liệu trực tiếp TK biến động chi phí nhân công trực tiếp TK biến động chi phí sử dụng máy thi công Các tài khoản trên còn mở 2 TK chi tiết: biến động về lượng và biến động về giá của các khoản mục chi phí để từ đó có thông tin phân tích, dự báo tốt hơn. - Sổ kế toán Trọng tâm của kế toán quản trị là phân loại chi phí theo cách ứng xử của chi phí để phục vụ cho việc ra quyết định liên quan đến chi phí, khối lượng, lợi nhuận. Vì vậy bên cạnh việc thiết kế các sổ chi tiết theo cách phân loại chi phí theo chức năng hoạt động, kế toán còn phải thiết kế các sổ chi tiết theo cách ứng xử của chi phí. Sổ chi tiết chi phí xây lắp theo ứng xử của chi phí được mở theo dõi cho từng công trình, hạng mục công trình, đơn vị thi công, đơn vị bộ phận. Trên cơ sở các sổ chi tiết chi phí xây lắp của từng bộ phận, kế toán tổng hợp số liệu để lập Bảng tổng hợp chi phí kinh doanh theo ứng xử của chi phí. Ngoài ra, để kiểm soát được dự toán chi phí, kế toán phải thiết kế các sổ kế toán chi tiết thể hiện được sự chênh lệch giữa chi phí thực tế với chi phí dự toán theo dõi cho từng công trình, hạng mục công trình, đơn vị thi công, đơn vị bộ phận. 3.3.3. Hoàn thiện hạch toán các khoản mục chi phí xây lắp 3.3.3.1. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Trong thi công xây lắp, vật tư mua về thường được đưa đến tận chân công trình, điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải tổ chức kho tại công trình, nghiêm túc thực hiện thủ tục kiểm kê nhập xuất để tránh tình trạng thất thoát. Đặc biệt là trong trường hợp giao khoán vật tư cho các đội, kế toán phải kiểm tra tính hợp lệ, hợp lý của chứng từ, kiểm tra số lượng, chất lượng của vật tư mua về, tránh tình trạng mua bán hóa đơn, kê khai khống vật tư hoặc chất lượng vật tư không đảm bảo. Khi xuất dùng, kế toán phải theo dõi chặt chẽ lượng vật tư sử dụng, đảm bảo sử dụng đúng mức, tiết kiệm, đồng thời tránh tình trạng bớt xén vật tư. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cần yêu cầu các đơn vị trực tiếp thi công lập bảng kế hoạch mua vật tư cho từng công trình trong tháng và xây dựng định mức tiêu hao vật tư, định mức hàng tồn kho để làm cơ sở đánh giá tình hình sử dụng vật tư thực tế. Cuối tháng, kế toán kiểm kê lượng vật tư tồn kho và tổng hợp lượng vật tư tiêu hao trong kỳ theo từng công trình, hạng mục công trình và tiến hành phân tích, so sánh với định mức tiêu hao vật tư để đưa ra được biện pháp thích hợp nâng cao hiệu quả sử dụng và xử lý kịp thời đối với những trường hợp phát sinh ngoài định mức. Về việc hạch toán, kế toán sử dụng kết hợp hai hạch toán chi phí theo định mức. Trên cơ sở định mức chi phí nguyên vật liệu, toàn bộ các yếu tố chi phí đầu vào khi phát sinh được tính toán, tập hợp cho các đối tượng theo chi phí định mức. Đồng thời kế toán tách riêng chênh lệch chi phí nguyên vật liệu thực tế so với định mức do biến động về lượng và biến động về giá. Kế toán mở TK 621 thành 3 tiểu khoản: - TK 621(1): phản ánh chi phí nguyên vật liệu theo định mức - TK 621(2): phản ánh biến động chi phí nguyên vật liệu theo lượng - TK 621(3): phản ánh biến động chi phí nguyên vật liệu theo giá Bút toán như sau: Nợ TK 621(1): chi phí nguyên vật liệu theo định mức Có TK 152: nguyên vật liệu trực tiếp theo định mức Tiến hành so sánh, phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu thực tế với chi phí định mức, kế toán phản ánh mức chênh lệch qua bút toán: + Nếu biến động tăng: Nợ TK 621(2): biến động chi phí nguyên vật liệu theo lượng Nợ TK 621(3): biến động chi phí nguyên vật liệu theo giá Có TK 152: nguyên vật liệu trực tiếp biến động + Nếu biến động giảm: Nợ Tk 152 Có TK 621(2) Có TK 621(3) 3.3.3.2. Chi phí nhân công trực tiếp Chi phí nhân công trực tiếp bao gồm tiền lương chính, tiền lương phụ, các khoản phụ cấp theo lương của công nhân trực tiếp thi công xây lắp của đơn vị, tiền công phải trả cho lao động thuê ngoài để trực tiếp thi công xây lắp công trình, hạng mục công trình. Do đặc thù của ngành xây lắp hiện nay, phần lớn bộ máy tổ chức quản lý của các đơn vị gọn nhẹ, số lượng cán bộ ký hợp đồng dài hạn chiếm tỷ trọng nhỏ chỉ bao gồm cán bộ quản lý và nhân viên kỹ thuật có tay nghề, còn lại là ký hợp đồng thời vụ với công nhân lao động giản đơn. Số lượng công nhân này do đơn vị cơ sở tự quyết định thuê mướn và trả tiền công. Đây là một kẽ hở để nhiều đơn vị sử dụng cách này để dấu một phần lợi tức trong năm. Điều này ảnh hưởng đến tính trung thực của công tác kế toán. Để khắc phục vấn đề này, cán bộ quản lý cần ý thức sâu sắc vai trò chỉ đạo của mình trong việc thực hiện đúng chủ trương của Nhà nước, tăng cường kiểm soát nội bộ, lành mạnh hóa công tác kế toán và nâng cao hơn nữa hoạt động của đơn vị mình. Hạch toán chi phí nhân công trực tiếp cũng tương tự như hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Kế toán sẽ tiến hành tính toán, tập hợp chi phí nhân công trực tiếp theo chi phí định mức, đồng thời phản ánh chênh lệch giữa chi phí thực tế phát sinh với chi phí định mức. Nợ TK 622(1): chi phí nhân công theo định mức Có TK 334 (3341, 3342): phải trả người lao động theo định mức Tiến hành so sánh, phân tích biến động nhân công trực tiếp thực tế với chi phí định mức, kế toán phản ánh mức chênh lệch qua bút toán: + Nếu biến động tăng: Nợ TK 622(2): biến động chi phí nguyên vật liệu theo lượng Nợ TK 622(3): biến động chi phí nguyên vật liệu theo giá Có TK 334: phải trả công nhân viên + Nếu biến động giảm: Nợ TK 334 Có TK 622(2) Có TK 622(3) 3.3.3.3. Chi phí sử dụng máy thi công Hiện nay Tổng Công ty Sông Đà phổ biến hình thức thi công hỗn hợp vừa kết hợp thi công bằng máy, vừa sử dụng phương pháp thủ công. Chính vì vậy chi phí sử dụng máy thi công phải được hạch toán trên TK 623. Tuy nhiên có một số đơn vị chưa tổ chức theo dõi riêng chi phí sử dụng máy thi công trên TK 623 mà đang gộp theo dõi ở TK 627. Trong kỳ, kế toán tập hợp chi phí sử dụng máy thi công theo định mức: Nợ TK 623(1): chi phí MTC theo định mức Có TK 152, 153, 214,... Đồng thời phản ánh mức chênh lệch giữa chi phí thực tế với chi phí định mức: + Nếu biến động tăng: Nợ TK 623(2): biến động chi phí nguyên vật liệu theo lượng Nợ TK 623(3): biến động chi phí nguyên vật liệu theo giá Có TK 152, 153, 214,... + Nếu biến động giảm: Nợ TK 152, 153, 214,... Có TK 623(2) Có TK 623(3) Chi phí sử dụng máy thi công được tập hợp và phân bổ cho từng đối tượng chịu chi phí theo số giờ máy hoạt động hoặc theo khối lượng công việc hoàn thành. Để kiểm soát tốt chi phí sử dụng máy thi công, nên chia chi phí sử dụng máy thi công thành biến phí sử dụng máy thi công và định phí sử dụng máy thi công. 3.3.3.4. Chi phí sản xuất chung Khoản mục chi phí sản xuất chung là khoản mục chi phí phức tạp nhất trong các khoản mục chi phí phát sinh khi thi công công trình. Chi phí sản xuất chung là một chi phí gián tiếp đối với từng công trình, hạng mục công trình nên không thể phân bổ trực tiếp cho từng công trình, hạng mục công trình riêng biệt. Chi phí sản xuất chung bao gồm nhiều khoản mục chi phí mà phần lớn là định phí nên có khuynh hướng ít biến động dù mức độ hoạt động thay đổi. Do những đặc điểm này của chi phí sản xuất chung, các nhà quản trị phải sử dụng kế hoạch linh hoạt để lập kế hoạch và kiểm soát chi phí chung. Biến phí và định phí sản xuất chung được tính ra từ kế hoạch sản xuất kinh doanh rồi được phân tích thành các khoản mục chi phí chi tiết. Để xác định chi phí sản xuất chung cho một công trình, hạng mục công trình hay một đơn vị khối lượng công việc phải thông qua phân bổ theo một căn cứ chung cho mọi công việc mà doanh nghiệp thực hiện. Do nhu cầu phải có sớm số liệu chi phí đơn vị để định giá công việc hoàn thành và để sử dụng vào những quyết định kinh doanh khác, mà chi phí sản xuất chung thực tế phát sinh phải chờ đến cuối kỳ mới tổng hợp được, nên chi phí sản xuất chung được phân bổ căn cứ theo định mức đối với kết quả sản xuất ra trong kỳ thay vì căn cứ trên mức thực tế. - Bên nợ TK chi phí sản xuất chung phản ánh chi phí thực tế phát sinh, Để kiểm soát chi phí, kế toán cần theo dõi chi tiết theo chi phí định mức và chênh lệch giữa chi phí thực tế với chi phí định mức. - Bên có TK chi phí sản xuất chung phản ánh chi phí sản xuất chung được phân bổ đầu kỳ. Bút toán phản ánh nghiệp vụ hạch toán chi phí sản xuất chung vào công việc như sau: Nợ TK 154 Có TK 627 (chi tiết cho biến phí và định phí) Do bên nợ và bên có là số phân bổ ước tính nên bên nợ và có của TK chi phí sản xuất chung thường có chênh lệch vào lúc kết chuyển cuối kỳ. Nếu hai bên nợ, có của TK chi phí sản xuất chung bằng nhau thì chỉ là trường hợp ngẫu nhiên. * Nếu chênh lệch nhỏ thì phân bổ cả mức chênh lệch đó vào giá vốn của sản phẩm hoàn thành đã bàn giao * Nếu chênh lệch lớn thì phân bổ cho sản phẩm hoàn thành bàn giao và sản phẩm dở dang cuối kỳ theo tỷ lệ kết cấu của các số dư đó. 3.4. Những điều kiện để thực hiện giải pháp hoàn thiện 3.4.1. Về phía Nhà nước và các cơ quan chức năng - Nhà nước cần hoàn thiện hơn nữa cơ chế tài chính, hệ thống pháp luật đặc biệt là pháp luật kinh tế, tài chính đồng thời hoàn thiện chế độ kế toán hiện hành phù hợp với điều kiện nền kinh tế thị trường ở Việt Nam và phù hợp với các thông lệ, chuẩn mực kế toàn quốc tế - Hiện nay ở Việt Nam kế toán quản trị chỉ được biết đến về mặt lý thuyết, trên sách vở và được giảng dạy ở một số ít các trường đại học có chuyên ngành tài chính kế toán. Bộ Tài chính với tư cách là cơ quan quản lý Nhà nước đối với công tác tài chính kế toán, cần phải xây dựng được hệ thống các khái niệm, các nguyên tắc chung được thừa nhận trong kế toán quản trị. Việc xây dựng các khái niệm, các nguyên tắc được sử dụng trong kế toán quản trị phải xuất phát từ chức năng của kế toán quản trị, tức là phải phù hợp với nhu cầu thông tin và quan niệm của bản thân nhà quản trị doanh nghiệp chứ không phải xuất phát từ nhu cầu thông tin để thanh tra, kiểm tra hoạt động tài chính của một cơ quan Nhà nước. Tổ chức nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị, xây dựng một số mô hình kế toán quản trị có tính chất hướng dẫn để các doanh nghiệp có thể lựa chọn phù hợp với đặc điểm của doanh nghiệp mình. Tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo về kế toán quản trị cho các cán bộ ngành xây lắp. - Tiếp tục nghiên cứu và ban hành các chuẩn mực kế toán và kiểm toán của Việt Nam trên cơ sở phù hợp với chuẩn mực và thông lệ Quốc tế và tình hình hạch toán tại các doanh nghiệp trong nước. - Nhà nước đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành đơn giá, định mực cho ngành xây lắp. Đơn giá định mức không phù hợp sẽ ảnh hưởng đến chất lượng công trình nếu đơn giá định mức quá thấp, hoặc gây ra sự lãng phí nếu đơn giá định mức quá cao. Do đó khi xây dựng đơn giá định mức, Nhà nước cần tính đến đặc thù của ngành xây lắp để xây dựng đơn giá cho phù hợp 3.4.2. Về phía Doanh nghiệp Để thực hiện có hiệu quả các giải pháp đã đề xuất ở trên, các doanh nghiệp cần phải có các biện pháp đổi mới, hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính một cách đồng bộ, đề xuất các giải pháp, mô hình quản lý mới, phù hợp với điều kiện thực tế, khắc phục những nhược điểm của cơ chế quản lý cũ và phát huy được những lợi thế đang có. Doanh nghiệp cần thực hiện các nhiệm vụ sau: - Tổ chức bộ máy kế toán doanh nghiệp theo hướng phục vụ quản trị doanh nghiệp. Bộ máy kế toán trong các doanh nghiệp hiện nay chỉ chú trọng thiết kế, thu thập thông tin phục vụ kế toán tài chính, còn việc xây dựng bộ máy kế toán quản trị thì hầu như chưa được có. Để có được thông tin kế toán quản trị thì trong bộ máy kế toán quản trị phải có bộ phận kế toán quản trị. Những người làm kế toán quản trị phải có kiến thức về kế toán và về quản trị học, phân tích hệ thống, thống kê... - Tổ chức tốt công tác kế toán, từ việc lập hệ thống chứng từ, sổ sách đến hệ thống báo cáo. Đây là cơ sở cho việc thu thập thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời. Tận dụng tối đa thông tin sẵn có của kế toán tài chính để chuyển sang kế toán quản trị. Thực hiện điều này vừa tiết kiệm chi phí và tiết kiệm thời gian thu thập và thiết kế thông tin. Chỉ bằng cách này mới giúp các nhà quản trị dễ dàng ứng xử khi mức độ hoạt động thay đổi và dễ dàng kiểm soát chi phí. - Tổ chức trang bị các phương tiện kỹ thuật và ứng dụng công nghệ tin học để thu thập, xử lý thông tin chính xác kịp thời. Đặc điểm của thông tin do kế toán quản trị cung cấp là chúng hướng về tương lai, có tính thích hợp, linh hoạt, tốc độ diễn ra hàng ngày. Do đó doanh nghiệp cần phải ứng dụng những thành tựu khoa học sẵn có nhất là thành tựu của công nghệ thông tin để phân tích xử lý nhanh thông tin thu thập được. Đặc biệt cần áp dụng và khai thác tối đa năng lực của các phần mềm kế toán. Các phần mềm này có thể đáp ứng được những thông tin lớp và yêu cầu xử lý thông tin nhanh. - Xây dựng mô hình tổ chức quản lý sản xuất kinh doanh thích hợp nhằm thực hiện phân cấp quản lý trong doanh nghiệp để tăng cường hạch toán kinh tế nội bộ và hạch toán kế toàn tài chính toàn doanh nghiệp. Tăng cường công tác quản lý và điều phối nguồn lực cho các công trình, hạng mục công trình sao cho hợp lý, tổ chức biện pháp thi công, tăng cường cơ giới hóa trong thi công nhằm giảm bớt chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm. - Chú trọng trong việc đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn của cán bộ quản lý và kế toán viên trong doanh nghiệp. Xây dựng và thiết kế hệ thông kiểm soát quản lý một cách phù hợp và hiệu quả. Hệ thống kiểm soát nội bộ là một trong những yếu tố quan trong của hệ thống quản lý hiện đại và có ảnh hưởng rất to lớn đối với hiệu quả của hệ thống quản lý trong doanh nghiệp. - Cần nhận thức đầy đủ vai trò, tác dụng của hệ thông kiểm soát nội độ và tính cấp thiết phải xây dựng hệ thống này trong các doanh nghiệp xây lắp bởi đây chính là tiền đề cho việc xây dựng mô hình kế toán quản trị. Chủ động xây dựng mô hình kế toán quản trị riêng, phù hợp với doanh nghiệp. - Xây dựng các định mức nội bộ tiên tiến, cơ chế khoán đảm bảo quản lý chặt chẽ chi phí, quản lý khoán đến tận các đội thi công đảm bảo đạt hiệu quả cao nhất. KẾT LUẬN Xây dựng cơ bản là ngành rất quan trọng, tạo ra cơ sở hạ tầng cho xã hội, đặt nền móng cho sự phát triển của nền kinh tế đất nước theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Với vai trò là các nhà thầu, các doanh nghiệp xây lắp phải tự xác định cần phải làm thế nào vừa tiết kiệm được chi phí, rút ngắn thời hạn xây lắp sao cho giá bán (giá dự thầu) có thể cạnh tranh được. Do vậy, đề xác định và kiểm soát được chi phí đối với các doanh nghiệp xây lắp luôn là một yêu cầu có tính chất sống còn. Đáp ứng yêu đó, một trong những công cụ tỏ ra rất hữu hiệu là công tác hạch toán kế toán, đặc biệt là công tác hạch toán chi phí xây lắp. Tại Tổng Công ty Sông Đà, công tác hạch toán chi phí xây lắp còn bộc lộ nhiều tồn tại đòi hỏi phải được hoàn thiện nhằm phản ánh đúng, đủ và kiểm soát được các khoản mục chi phí tốt hơn. Trước đòi hỏi của thực tiễn và lý luận, luận văn đã tập trung nghiên cứu đề tài: “Hoàn thiện hạch toán chi phí xây lắp để kiểm soát dự toán chi phí xây lắp tại Tổng Công ty Sông Đà”. Trong phạm vi và điều kiện nhất định, luận văn trình bày được một số nội dung cơ bản sau: Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về hạch toán chi phí xây lắp trong các doanh nghiệp xây lắp Luận văn đã khái quát được thực trạng và đưa ra những đánh giá, nhận xét về công tác hạch toán chi phí xây lắp tại Tổng Công ty Sông Đà Luận văn nêu rõ sự cần thiết cũng như phương hướng hoàn thiện hạch toán chi phí xây lắp để kiểm soát dự toán chi phí xây lắp tại Tổng Công ty Sông Đà Luận văn nhìn chung đã đáp ứng được yêu cầu cơ bản của mục tiêu đã đề ra. Tuy nhiên những vấn đề đề xuất trong luận văn đã được rút ra từ thực tế, nhưng đối với sự phát triển không ngừng của nền kinh tế quốc dân nói chung và ngành xây lắp nói riêng chắc chắn còn nhiều vấn đề mới phát sinh cần được tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện. Trong quá trình nghiên cứu, không tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong nhận được ý kiến đóng góp quý báu của thầy cô giáo, các nhà khoa học để luận văn ngày càng hoàn thiện và phong phú hơn. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PGS.TS. Võ Văn Nhị (2006), Kế toán tài chính, Nhà xuất bản Tài chính PGS.TS. Phạm Văn Dược (2006), Kế toán quản trị, Nhà xuất bản Thống Kê Các Tạp chí kế toán, Tạp chí Kiểm toán, Tạpchí Xây dựng Bộ Tài chính, Định hướng chiến lược đổi mới công tác kế toán, kiểm toán trong giai đoạn 2001-2010 Bộ Tài chính (2002), Hướng dẫn kế toán thực hiện 04 chuẩn mực kế toán, Nhà xuất bản Tài chính PGS.TS. Võ Văn Nhị (2006), 26 chuẩn mực kế toán và kế toán tài chính doanh nghiệp, Nhà xuất bản Lao động - Xã hội Bộ Công nghiệp (2005), Đơn giá XDCB chuyên ngành xây lắp đường dây tải điện, Nhà xuất bản Công nghiệp Bộ Xây dựng (2006), Định mức dự toán xây dựng cơ bản, Nhà xuất bản Xây dựng Các thông tư, quyết định của Bộ Xây dựng về việc Hướng dẫn lập dự toán và quản lý chi phí xây dựng công trình PGS.TS. Nguyễn Minh Phương (2002), Kế toán quản trị, Nhà xuất bản Lao động - xã hội PGS.TS. Nguyễn Năng Phúc (2003), Phân tích kinh tế doanh nghiệp, Nhà xuất bản Tài chính GS.TS Nguyễn Quang Quynh (2005), Lý thuyết kiểm toán, Nhà xuất bản Tài chính GS.TS Nguyễn Quang Quynh (2006), Kiển toán tài chính, Nhà xuất Đại học Kinh tế quốc dân ThS. Bùi Văn Trường (2006), Kế toán quản trị, Nhà xuất bản Lao động - xã hội Hệ thống kế toán doanh nghiệp xây lắp (2003), Nhà xuất bản Tài chính Đào Thanh Hải (2004), Quy định pháp luật mới về xây dựng, Nhà xuất bản Lao động Số liệu tài chính của Tổng Công ty Sông Đà và Công ty Cổ phần Sông Đà 9, 10,11 Một số luận văn Thạc sỹ của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ đầy đủ BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BXD Bộ Xây dựng CBCNV Cán bộ công nhân viên CP Chi phí CPXL Chi phí xây lắp CT Công trình DN Doanh nghiệp HMCT Hạng mục công trình KPCĐ Kinh phí công đoàn KTQT Kế toán quản trị KTTC Kế toán tài chính NC Nhân công NVL Nguyên vật liệu MTC Máy thi công SXC Sản xuất chung SXKD Sản xuất kinh doanh TCT Tổng Công ty TK Tài khoản TSCĐ Tài sản cố định TT Trực tiếp XD Xây dựng XN Xí nghiệp XL Xây lắp VT Vật tư DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU VÀ SƠ ĐỒ Số hiệu Tên Bảng, Sơ đồ Sơ đồ 1.1 Cơ cấu bộ máy tổ chức quản lý Tổng Công ty Sông Đà Sơ đồ 1.2 Tổ chức quản lý sản xuất theo mô hình Công ty 2 cấp Sơ đồ 1.3 Tổ chức quản lý sản xuất theo mô hình Công ty 3 cấp Sơ đồ 1.4 Tổ chức bộ máy kế toán tại Tổng Công ty Sơ đồ 1.5 Tổ chức bộ máy kế toán tại Công ty Cổ phần Sông Đà 11 Bảng 1.1 Một số chỉ tiêu về kết quả hoạt động của Tổng Công ty Bảng 1.2 Bảng dự toán chi phí xây dựng Bảng 1.3 Tổng hợp dự toán xây dựng công trình Bảng 1.4 Tổng hợp chi phí xây Bảng 1.5 Bảng tổng hợp dự toán giao khoán đội (CT Hà Khẩu - Lào Cai) Bảng 1.6 Bảng dự toán chi phí xây dựng HMCTC (CT Hà Khẩu - Lào Cai Bảng 1.7 Bảng tổng hợp chi phí vật liệu, nhân công, máy thi công (Phần thử nghiệm, hiệu chỉnh (CT Hà Khẩu - Lào Cai) Bảng 1.8 Bảng tính chênh lệch đơn giá vật liệu (CT Hà Khẩu - Lào Cai) Bảng 1.9 Sổ chi tiết TK 621 - Công trình Hà Khẩu - Lào Cai - XNSĐ 11.3 Bảng 1.10 Sổ chi tiết TK 622 - Công trình Hà Khẩu - Lào Cai - XNSĐ 11.3 Bảng 1.11 Sổ chi tiết TK 627 - Công trình Hà Khẩu - Lào Cai - XNSĐ 11.3 Bảng 1.12 Sổ chi tiết TK 621 - Công trình Nà Lơi - Công ty Sông Đà 9.4 Bảng 1.13 Sổ chi tiết TK 622 - Công trình Nà Lơi - Công ty Sông Đà 9.4 Bảng 1.14 Sổ chi tiết TK 623 - Công trình Nà Lơi - Công ty Sông Đà 9.4 Bảng 1.15 Sổ chi tiết TK 627 - Công trình Nà Lơi - Công ty Sông Đà 9.4 Bảng 2.1 Phân loại chi phí theo cách ứng xử chi phí Bảng 2.2 Bảng tổng hợp định mức chi phí cho một đơn vị khối lượng XL Bảng 2.3 Lập dự toán theo cách ứng xử của chi Bảng 2.4 Báo cáo kiểm soát chi phí Bảng 2.5: Báo cáo chi phí xây lắp ._.