Hoàn thiện công tác hạch toán Kế toán tập hợp chi phí sản xuất & tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần Vận tải ô tô Vĩnh Phúc

lêi më ®Çu Môc tiªu thø nhÊt vµ còng lµ môc tiªu quan träng nhÊt cña mét doanh nghiÖp khi b­íc vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ lîi nhuËn. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó ®¹t ®­îc møc lîi nhuËn cao nhÊt. §Ó gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò ®ã ®· cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p ®­îc c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh ®­a ra nh­: t¨ng gi¸ b¸n, t¨ng sè l­îng s¶n phÈm, marketing, t¨ng vßng quay cña vèn, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt. Thùc tÕ ®· cho thÊy, trong tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p nªu trªn ®­îc ®¸nh gi¸ tèt nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt lµ biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt hay gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. H¬n n÷a, mét doanh nghiÖp ®­îc ®¸nh gi¸ lµ lµm ¨n cã hiÖu qu¶ hay kh«ng cßn thÓ hiÖn ë viÖc Doanh nghiÖp ®ã sö dông nh­ thÕ nµo phÇn gi¸ trÞ t­ liÖu lao ®éng vµ ®èi t­îng lao ®éng. Gi¶m gi¸ thµnh cßn cã nghÜa lµ gióp doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®­îc nh©n lùc, vËt lùc cho doanh nghiÖp vµ cho x· héi. Tõ nh÷ng lý do nªu trªn chóng ta thÊy gi¸ thµnh lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp vµ cã ý nghÜa sèng cßn ®èi víi bÊt kú doanh nghiÖp nµo trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. Trong m«i tr­êng kinh doanh hiÖn nay s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®a d¹ng vµ phong phó, s¶n phÈm cã thÓ lµ vËt chÊt cã thÓ lµ lao vô dÞch vô. Trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty cæ phÇn vËn t¶i «t« VÜnh phóc, víi thêi gian h¹n hÑp t«i chØ ®i s©u t×m hiÓu vµ nghiªn cøu vÒ: C«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh vËn t¶i hµnh kh¸ch t¹i C«ng ty.Trªn c¬ së lý luËn h¹ch to¸n ®· ®­îc häc ë tr­êng kÕt hîp víi viÖc nghiªn cøu thùc tiÔn ë ®¬n vÞ t«i ®· ®i s©u nghiªn cøu ®Ò tµi nµy nh»m gãp phÇn vµo viÖc kh«ng ngõng hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh trong c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ víi c«ng ty cæ phÇn vËn t¶i «t« VÜnh Phóc nãi riªng. §Ò tµi nµy bao gåm c¸c néi dung sau: I. Lêi më ®Çu : - Lý do ? t¹i sao nghiªn cøu ®Ò tµi nµy . II. Ch­¬ng I : - Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh . III. Ch­¬ng II : - Kh¸i qu¸t t×nh h×nh kinh doanh cña C«ng ty IV. Ch­¬ng III : - Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh vËn t¶i hµnh kh¸ch t¹i C«ng ty. V. ch­¬ng IV - Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ë ®¬n vÞ. Ch­¬ng I lý luËn chungvÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh. I. Kh¸i qu¸t chung : 1. Kh¸i niÖm, ý nghÜa chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp bá ra cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh (quý - th¸ng - n¨m ). Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp cña ba yÕu tè: t­ liÖu lao ®éng, ®èi t­îng lao ®éng vµ søc lao ®éng. §ång thêi, qu¸ tr×nh s¶n suÊt hµng ho¸ còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh tiªu hao cña c¸c yÕu tè trªn. Nh­ vËy, ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng ho¸, ng­êi s¶n xuÊt ph¶i bá chi phÝ vÒ thï lao lao ®éng, vÒ t­ liÖu lao ®éng vµ ®èi t­îng lao ®éng. V× thÕ, sù h×nh thµnh nªn c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ tÊt yÕu kh¸ch quan kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ chñ quan cña ng­êi s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi l­îng c«ng t¸c, s¶n phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh . Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ mét qu¸ tr×nh thèng nhÊt bao gåm hai mÆt : mÆt hao phÝ s¶n xuÊt vµ mÆt kÕt qu¶ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¶n ¸nh mÆt hao phÝ s¶n xuÊt cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh mÆt kÕt qu¶ s¶n xuÊt. TÊt c¶ c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh ( ph¸t sinh trong kú , kú tr­íc chuyÓn sang ) vµ c¸c chi phÝ trÝch tr­íc cã liªn quan ®Õn khèi l­îng s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh trong kú sÏ t¹o nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm . Cã thÓ ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm qua s¬ ®å sau : Tæng gi¸ Chi phÝ SX Chi phÝ SX Chi phÝ SX thµnh SP = dë dang + ph¸t sinh _ dë dang ®Çu kú trong kú cuèi kú Nh­ vËy, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï cña s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¶n ¸nh l­îng gi¸ trÞ cña nh÷ng hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ®· thùc sù chi ra cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Trong gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ tham gia trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô ph¶i ®­îc båi hoµn ®Ó t¸i s¶n xuÊt ë Doanh nghiÖp mµ kh«ng gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong kú kinh doanh cña Doanh nghiÖp. Nh÷ng chi phÝ ®­a vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i ph¶n ¸nh ®­îc gi¸ trÞ thùc cña c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt tiªu dïng cho s¶n xuÊt, tiªu thô vµ c¸c kho¶n chi tiªu kh¸c cã liªn quan tíi viÖc bï ®¾p gi¶n ®¬n hao phÝ lao ®éng sèng. Mäi c¸ch tÝnh to¸n chñ quan, kh«ng ph¶n ¸nh ®óng c¸c yÕu tè gi¸ trÞ trong gi¸ thµnh ®Òu cã thÓ dÉn ®Õn viÖc ph¸ vì c¸c quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ, kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kh«ng thùc hiÖn ®­îc t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ t¸i s¶n xuÊt më réng. ý nghÜa cña viÖc tÝnh ®óng vµ tÝnh ®ñ gi¸ thµnh : - Gi¸ thµnh lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp do vËy viÖc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh sÏ lµ c¨n cø tèt cho viÖc x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh - Th«ng qua viÖc tÝnh ®óng tÝnh ®ñ gi¸ thµnh kÕ to¸n gi¸ thµnh sÏ gióp cho l·nh ®¹o xÝ nghiÖp cã nh÷ng quyÕt ®Þnh tèi ­u cho viÖc ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh doanh trong nh÷ng chu kú s¶n xuÊt tiÕp theo . - ViÖc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c kiÓm so¸t néi bé . 2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh a. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt: Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh th× chi phÝ s¶n xuÊt cã rÊt nhiÒu lo¹i , nhiÒu kho¶n, kh¸c nhau c¶ vÒ néi dung, vÒ tÝnh chÊt, c«ng dông, vai trß, vÞ trÝ.... Ng­êi qu¶n lý cÇn cã nhiÒu th«ng tin vÒ chi phÝ trªn nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau. Do vËy ®· n¶y sinh vÊn ®Ò ph©n lo¹i chi phÝ. VËy ph©n lo¹i chi phÝ lµ viÖc s¾p sÕp chi phÝ s¶n xuÊt vµo tõng lo¹i , tõng nhãm kh¸c nhau theo nh÷ng ®Æc tr­ng nhÊt ®Þnh . Trong thùc tÕ hiÖn nay cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i vµ tuú thuéc vµo tõng lo¹i h×nh s¶n xuÊt - kinh doanh ,tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm qu¶n lý s¶n xuÊt mµ ng­êi ta cã nh÷ng c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nhau .Sau ®©y lµ mét sè c¸ch ph©n lo¹i ®­îc sö dông phæ biÕn : * Ph©n lo¹i theo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh : C¨n cø vµo viÖc tham gia cña chi phÝ vµo ho¹t ®éng kinh doanh , toµn bé chi phÝ ®­îc chia lµm ba lo¹i : - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh : bao gåm nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt , tiªu thô vµ qu¶n lý hµnh chÝnh . -Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh : gåm nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng vÒ vèn vµ ®Çu t­ tµi chÝnh . -Chi phÝ bÊt th­êng : gåm nh÷ng chi phÝ ngoµi dù kiÕn cã thÓ do chñ quan hay kh¸ch quan mang l¹i . C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc ph©n ®Þnh chi phÝ ®­îc chÝnh x¸c , phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh , x¸c ®Þnh chi phÝ vµ kÕt qu¶ cña tõng lo¹i ho¹t ®éng kinh doanh ®óng ®¾n còng nh­ lËp b¸o c¸o tµi chÝnh nhanh chãng , kÞp thêi . * Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy , nh÷ng chi phÝ cã chung tÝnh chÊt kinh tÕ ®­îc xÕp chung v¸o mét yÕu tè chi phÝ , kh«ng kÓ chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë ®Þa ®iÓm nµo vµ dïng vµo môc ®Ých g× trong s¶n xuÊt kinh doanh . Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh cña ViÖt nam , toµn bé chi phÝ ®­îc chia thµnh 7 yÕu tè sau : - YÕu tè nguyªn liÖu , vËt liÖu : bao gåm toµn bé gi¸ trÞ NVL chÝnh , vËt liÖu phô , c«ng cô , dông cô...... sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh ( lo¹i trõ gi¸ trÞ vËt liÖu dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi ) . - YÕu tè nhiªn liÖu , ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong kú ( trõ sè dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi ). - YÕu tè tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l­¬ng . - YÕu tè BHXH , BHYT , KPC§ tÝnh theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l­¬ng vµ phô cÊp l­¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn chøc . -YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi . -Yªó tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn . ý nghÜa ; chi phÝ SX theo gãc ®é yÕu tè thÓ hiÖn sù tiªu dïng t­ liÖu SX vµ lao ®éng mµ xÝ nghiÖp cã ®­îc tõ bªn ngoµi hoÆc bá ra trùc tiÕp vèn b»ng tiÒn . Chi phÝ SX theo yÕu tè lµ chi phÝ SX xuÊt hiÖn ®Çu tiªnvµ mang tÝnh chÊt gi¶n ®¬n . Ph©n lo¹i chi phÝ theo yÕu tè t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh to¸n nhu cÇu vèn kinh doanh vµ lËp kÕ ho¹ch thu mua c¸c yÕu tè ®Çu vµo cho qu¸ tr×nh SX . Chi phÝ SX theo yÕu tè lµ chi phÝ thËt sù cña doanh nghiÖp cho SX -kinh doanh . Do vËy , nã lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh thu nhËp cña Doanh nghiÖp . Chi phÝ theo yÕu tè cã ý nghÜa lín ë ®¬n vÞ cÊp trªn , lµ c¬ së ®Ó c¸c ®¬n vÞ cÊp trªn tËp hîp sè liÖu tõ c¸c ®¬n vÞ cÊp d­íi ®ång thêi lµ c¨n cø ®Ó x©y dùng b¶ng c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ quèc d©n . * Ph©n lo¹i kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm : C¬ së cña c¸ch ph©n lo¹i nµy lµ dùa vµo c«ng dông cña chi phÝ , tøc lµ xÐt xem chi phÝ ®­îc sö dông ë ®©u vµ cã quan hÖ nh­ thÕ nµo víi viÖc SX s¶n phÈm. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh , gi¸ thµnh SX ( gi¸ thµnh c«ng x­ëng ) ë ViÖt nam bao gåm ba kho¶n môc chi phÝ : - Chi phÝ NVL trùc tiÕp : ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ vÒ NVL chÝnh , phô , nhiªn liÖu tham gia trùc tiÕp vµo viÖc SX , chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô , dÞch vô . - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : gåm tiÒn l­¬ng , phô cÊp l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch cho c¸c quü BHXH , BHYT , KPC§ theo tû lÖ víi tiÒn l­¬ng ph¸t sinh. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung : lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi ph©n x­ëng s¶n xuÊt ( trõ chi phÝ vËt liÖu vµ nh©n c«ng trùc tiÕp ) . Ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc lµ c¬ së ®Ó kÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh theo kho¶n môcchi phÝ , kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ ph©n tÝch møc ®é ¶nh h­ëng cña tõng kho¶n môc chi phÝ tíi gi¸ thµnh . *. Ph©n theo quan hÖ cña chi phÝ víi khèi l­îng c«ng viÖc , s¶n phÈm hoµn thµnh : Theo ph­¬ng ph¸p nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc ph©n thµnh hai lo¹i chÝnh: - Chi phÝ cè ®Þnh ( ®Þnh phÝ ) bao gåm ; + Chi phÝ khÊu hao + TiÒn l­¬ng nh©n viªn qu¶n lý +TiÒn l­¬ng c«ng nh©n tr¶ theo thêi gian + Chi phÝ söa ch÷a , b¶o qu¶n TSC§ + ThuÕ m«n bµi......... - Chi phÝ biÕn ®æi ( biÕn phÝ ) bao gåm : + TiÒn l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt tr¶ theo s¶n phÈm . +Chi phÝ vËt liÖu phô dïng trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm ý nghÜa ; ViÖc ph©n chia chi phÝ s¶n xuÊt thµnh ®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ cã ý nghÜa to lín ®èi víi mét doanh nghiÖp , ®Æc biÖt lµ trong c«ng t¸c ph©n tÝch ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh . Gióp c¸c nhµ qu¶n lý cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong viÖc sö dông ®ång vèn cña m×nh sao cho cã hiÖu qu¶ kinh tÕ tèi ­u . Gióp Doanh nghiÖp x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®iÓm hoµ vèn hay x¸c ®Þnh khèi l­îng hµng ho¸ cÇn thiÕt ph¶i ®­a ra thÞ tr­êng ®Ó doanh sè b¸n ra ®ñ bï ®¾p chi phÝ kinh doanh . Ngoµi nh÷ng c¸ch ph©n lo¹i trªn tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt vµ yªu cÇu qu¶n lý kh¸c nhau cña tõng ®¬n vÞ . Ng­êi ta cßn cã thÓ sö dông c¸ch ph©n lo¹i sau : +Ph©n lo¹i theo chøc n¨ng trong s¶n xuÊt kinh doanh + Ph©n lo¹i theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ + Ph©n lo¹i theo thêi gian ......... b. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh : Gi¸ thµnh ®­îc xem xÐt d­íi nhiÒu gãc ®é , nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau : - VÒ lý luËn còng nh­ trªn thùc tÕ , ngoµi c¸c kh¸i niÖm gi¸ thµnh x· héi vµ gi¸ thµnh c¸ biÖt , cßn cã c¸c kh¸i niÖm gi¸ thµnh c«ng x­ëng , gi¸ thµnh toµn bé ..... - XÐt theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh , gi¸ thµnh ®­îc chia thµnh : + Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch : gi¸ thµnh kÕ hoach ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc khi b­íc vµo kinh doanh trªn c¬ së gi¸ thµnh thùc tÕ kú tr­íc vµ c¸c ®Þnh møc , c¸c dù to¸n chi phÝ cña kú kÕ ho¹ch . + Gi¸ thµnh ®Þnh møc : còng ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt s¶n phÈm . Gi¸ thµnh ®Þnh møc ®­îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi ®iÓm trong kú kÕ ho¹ch ( th­êng lµ ngµy ®Çu th¸ng ) + Gi¸ thµnh thùc tÕ : gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu ®­îc x¸c ®Þnh sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm trªn c¬ së nh÷ng chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm . - Theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ , gi¸ thµnh ®­îc chia thµnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh tiªu thô : +Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ( gÝa thµnh c«ng x­ëng ) lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt , chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n x­ëng s¶n xuÊt . Bëi vËy , gi¸ thµnh s¶n xuÊt cßn cã tªn gi¸ thµnh c«ng x­ëng . + Gi¸ thµnh tiªu thô : lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n suÊt , tiªu thô s¶n phÈm ( chi phÝ s¶n xuÊt , qu¶n lý vµ b¸n hµng) Do vËy , gi¸ thµnh tiªu thô cßn ®­îc gäi lµ gi¸ thµnh ®Çy ®ñ vµ ®­îc tÝnh theo c«ng thøc : Gi¸ thµnh toµn bé Gi¸ thµnh Chi phÝ Chi phÝ cña s¶n phÈm = s¶n xuÊt + QLDN + b¸n hµng 3. §èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh X¸c ®Þnh ®èi h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã tÇm quan träng ®Æc biÖt c¶ trong lý luËn còng nh­ trong thùc tiÔn h¹ch to¸n vµ lµ néi dung c¬ b¶n nhÊt cña tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm . C«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai giai ®o¹n kÕ tiÕp nhau , cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau vµ lµm tiÒn ®Ò cho nhau X¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt dùa vµo c¸c c¨n cø sau ®©y: + C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt : s¶n xuÊt gi¶n ®¬n hay phøc t¹p . + C¨n cø vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt : ®¬n chiÕc , s¶n xuÊt hµng ho¸ lo¹i nhá hay s¶n xuÊt hµng lo¹t víi khèi l­îng lín . + C¨n cø vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý , tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. X¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh s¶n phÈm , b¸n thµnh phÈm , c«ng viªc , lao vô nhÊt ®Þnh ®ßi hái ph¶i tÝnh gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ . §èi t­îng ®ã cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hay ®ang trªn d©y truyÒn s¶n xuÊt tuý theo yªu cÇu cña h¹ch to¸n kÕ to¸n néi bé vµ tiªu thô s¶n phÈm §èi t­îng tÝnh gi¸ lµ c¬ së ®Ó nh©n viªn kÕ to¸n më c¸c phiÕu tÝnh gi¸ thµnh . Tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh theo tõng ®èi t­îng Mèi quan hÖ gi÷a ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh . +Tuy cã n«Þ dung kh¸c nhau , nh­ng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Tõ nh÷ng sè liÖu chi phÝ tËp hîp ®­îc theo ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ, kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh theo ®óng ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. §ã lµ hai giai ®o¹n liªn tôc kÕ tiÕp nhau trong quy tr×nh kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh. + Tuú theo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña tõng lo¹i h×nh doanh doanh nghiÖp mµ ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ phï hîp hay kh«ng phï hîp víi nhau . + Kú tÝnh gi¸ thµnh : lµ thêi kú mµ bé phËn kÕ to¸n cÇc ph¶i tiÕn hµnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho tõng ho¹t ®éng tÝnh gi¸. ViÖc x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch khoa häc vµ chÝnh x¸c. Doanh nghiÖp cÇn ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt s¶n phÈm vµ chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Ó quy ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp : - Tr­êng hîp tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu mÆt hµng æn ®Þnh, chu kú s¶n xuÊt ng¾n vµ xen kÏ liªn tôc cã s¶n phÈm hoµn thµnh nhËp kho th× kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp lµ mét th¸ng . - Tr­êng hîp s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi ®iÓm mµ s¶n phÈm hoÆc lo¹i s¶n phÈm hoµn thµnh . II. Tr×nh tù vµ néi dung cña h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh. 1. Tr×nh tù vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ViÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®­îc tiÕn hµnh theo mét tr×nh tù hîp lý, khoa häc th× míi cã thÓ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c kÞp thêi ®­îc. Tr×nh tù nµy phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña tõng nghµnh , nghÒ, tõng doanh nghiÖp, vµo tr×nh ®é c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n ...v....v....Tuy nhiªn, cã thÓ kh¸i qu¸t chung viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt qua c¸c b­íc sau : - B­íc 1 : tËp hîp chi phÝ c¬ b¶n cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi t­îng sö dông . - B­íc 2 : tÝnh to¸n vµ ph©n bæ lao vô cña c¸c nghµnh s¶n xuÊt kinh doanh phô cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi t­îng sö dông trªn c¬ së khèi l­îng lao vô phôc vô vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ lao vô. - B­íc 3 : tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c lo¹i s¶n phÈm cã liªn quan . - B­íc 4 : x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú Tuú theo ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho ¸p dông trong doanh nghiÖp mµ néi dung, c¸ch thøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau. HiÖn nay h¹ch to¸n hµng tån kho cã hai ph­¬ng ph¸p: kª khai th­êng xuyªn vµ kiÓm kª ®Þnh kú. Hai ph­¬ng ph¸p nµy ¶nh h­ëng lín ®Õn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm . - NÕu doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn sö dông tµi kho¶n 154 ( chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ) ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh . Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt , phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm , lao vô ë nh÷ng doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn trong h¹ch to¸n hµng tån kho. ë nh÷ng doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú trong h¹ch to¸n hµng tån kho, tµi kho¶n 154 chØ ph¶n ¸nh trÞ gi¸ thùc tÕ cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú . KÕt cÊu cña tµi kho¶n 154 ( chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang )nh­ sau : Bªn nî : + C¸c chi phÝ nguyªn liÖu ,vËt liÖu trùc tiÕp , chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp , chi phÝ s¶n xuÊt chung kÕt chuyÓn cuèi kú + KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang cuèi kú ( tr­êng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú) Bªn cã : + trÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi , gi¸ trÞ s¶n phÈm háng kh«ng thÓ söa ch÷a ®­îc ...v...v.. + TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu , hµng ho¸ gia c«ng xong nhËp kho + Gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· chÕ t¹o xong nhËp kho hoÆc chuyÓn ®i b¸n . + Chi phÝ thùc tÕ cña khèi l­îng lao vô ®· hoµn thµnh cung cÊp cho kh¸ch hµng . + KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doang dë dang ®Çu kú ( tr­êng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú) Sè d­ bªn nî : chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang cuèi kú - NÕu doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú trong h¹ch to¸n hµng tån kho th× sö dông tµi kho¶n 631 ( gi¸ thµnh s¶n xuÊt ) ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh. KÕt cÊu cña tµi kho¶n 631 nh­ sau : Bªn nî : + Gi¸ trÞ cña s¶n phÈm dë dang ®Çu kú + Chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong kú Bªn cã : + Gi¸ trÞ cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú kÕt chuyÓn vµo tµi kho¶n 154 ( chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ) + Gi¸ thµnh s¶n phÈm nhËp kho , lao vô , dÞch vô hoµn thµnh kÕt chuyÓn vµo tµi kho¶n 632 ( gi¸ vèn hµng b¸n ) Tµi kho¶n 631 kh«ng cã sè d­ cuèi kú a. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu ( gåm c¶ nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh vµ vËt liÖu phô ) ®­îc sö dông trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm; thùc hiÖn dÞch vô, lao vô trong kú s¶n xuÊt kinh doanh. Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu ph¶i ®­îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ khi xuÊt sö dông . KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621 ( chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp) Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu sö dông trùc tiÕp cho viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm. Thùc hiÖn dÞch vô lao vô cña c¸c nghµnh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, l©m ng­ nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n, giao th«ng vËn t¶i, b­u ®iÖn, kinh doanh kh¸ch s¹n, du lÞch ....v....v... Néi dung , kÕt cÊu cña tµi kho¶n 621 ( chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp) TK621 TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu - KÕt chuyÓn trÞ gi¸ nguyªn xuÊt dïng cho s¶n xuÊt vËt liÖu s¶n phÈm , lao vô Tµi kho¶n 621 cuèi kú kh«ng cã sè d­ cuèi kú. S¬ ®å kÕ to¸n chi phÝ NVL TT tr­êng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn : TK152,153 TK621 TK152 NVL s.xuÊt SP,laovô N VL dïng kh«ng hÕt nhËp kho TK111,112,141 NVL dïng ngay SX TK133 TK154 Cuèi th¸ng ThuÕ GTGT K/c chi phÝ ®Çu vµo KÕ to¸n ph¶i më sæ chi tiÕt ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh ph¸t sinh chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cho tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh, tõng lo¹i, nhãm hoÆc tõng s¶n phÈm lao vô, dÞch vô .... Nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng cho môc ®Ých g×, ®Þa ®iÓm nµo, s¶n phÈm nµo ph¶i ®­îc ghi trùc tiÕp cho c¸c ®èi t­îng ®ã . b. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp . Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶I tr¶ cho c«ng nh©n viªn trùc tiÕp SXSP hoÆc trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lo¹i lao vô dÞch vô gåm: TiÒn l­¬ng chÝnh, tiÒn l­¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn trÝch BHXH, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn theo sè tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n SX. KÕt to¸n sö dông TK 622 – ”Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp” ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh hao phÝ lao ®éng sèng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, XDCB, giao th«ng vËn t¶i, b­u ®iÖn du lÞch vv....Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp bao gåm c¸c kho¶n l­¬ng chÝnh, l­¬ng phô vµ c¸c kho¶n phô cÊp lµm thªm giê, lµm ®ªm, tiÕn BHXH, kinh phÝ c«ng ®oµn ..vv.. C¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i dÞch vô thuÇn tuý kh«ng cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt th× kh«ng sö dông tµi kho¶n nµy . TK 622 - Chi phÝ NC trùc tiÕp - KÕt chuyÓn chi phÝ NCTT trong kú cho c¸c ®èi t­îng sö dông TK 622 kh«ng cã sè d­ cuèi kú. S¬ ®å kÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tr­êng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn : TK 334 TK 622 TK 154 L­¬ng chÝnh, phô c«ng nh©n SX TK 335 KÕt chuyÓn chi phÝ TrÝch tr­íc l­¬ng NCTT chi ®èi t­îng nghØ phÐp chÞu chi phÝ TK 338 BHXH,KPC§,BHYT c. H¹ch to¸n chÝ phÝ SX chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ phôc vô s¶n xuÊt, kinh doanh ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm, thùc hiÖn c¸c lao vô dÞch vô gåm: chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng, chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô dông cô s¶n xuÊt, khÊu hao TSC§, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn. KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 627 – ” Chi phÝ s¶n xuÊt chung ” ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ SX chung. Chi phÝ SX chung gåm: +Chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng + Chi phÝ vËt liÖu +C«ng cô dông cô s¶n xuÊt +KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh +Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi + Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c Tµi kho¶n 627 cã c¸c tµi kho¶n cÊp hai sau : - Tµi kho¶n 6271 ( chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng ) : ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ liªn quan vµ ph¶i tr¶ cho nh©n viªn ph©n x­ëng , bao gåm : chi phÝ tiÒn l­¬ng , tiÒn c«ng , c¸c kho¶n phô cÊp , BHXH ..v..v... ph¶i tr¶ hoÆc ph¶i tÝnh cho nh©n viªn ph©n x­ëng gåm qu¶n ®èc , phã qu¶n ®èc , nh©n viªn kÕ to¸n thèng kª , thñ kho cña ph©n x­ëng , nh©n viªn tiÕp liÖu , vËn chuyÓn néi bé , c«ng nh©n b¶o d­ìng duy tu söa ch÷a ..... - Tµi kho¶n 6272 ( chi phÝ vËt liÖu ) : ph¶n ¸nh chi phÝ vËt liÖu xuÊt chung cho ph©n x­ëng , nh­ vËt liÖu dïng söa ch÷a , b¶o d­ìng TSC§ , c«ng cô , dông cô thuéc ph©n x­ëng qu¶n lý vµ sö dông nh­ söa ch÷a b¶o d­ìng nhµ cöa , vËt kiÕn tróc , kho tµng , trang thiÕt bÞ ...v...v... do ph©n x­ëng tù lµm . - Tµi kho¶n 6273 ( chi phÝ dông cô s¶n xuÊt ) : ph¶n ¸nh chi phÝ vÒ c«ng cô, dông cô s¶n xuÊt xuÊt dïng cho ph©n x­ëng nh­ khu©n , mÉu ®óc , g¸ l¾p , dông cô cÇm tay .....v....v..... - Tµi kho¶n 6274 ( chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ) : ph¶n ¸nh chi phÝ khÊu hao TSC§ thuéc bé phËn s¶n xuÊt nh­ khÊu hao m¸y mãc , thiÕt bÞ , ph­¬ng tiÖn vËn t¶i , nhµ x­ëng , v­ên c©y l©u n¨m , sóc vËt sinh s¶n , sóc vËt lµm viÖc ...v...v... - Tµi kho¶n 6277 ( chi phÝ dÞch vô mua ngoµi ) : ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng ph©n x­ëng , bé phËn s¶n xuÊt , nh­ chi phÝ söa ch÷a TSC§ thuª ngoµi , chi phÝ ®iÖn , n­íc , ®iÖn tho¹i ..... mua ngoµi - Tµi kho¶n 6278 ( Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c ) : ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ b»ng tiÒn ngoµi c¸c chi phÝ ®· kÓ trªn phôc vô cho ho¹t ®éng cña ph©n x­ëng , bé phËn s¶n xuÊt , nh­ chi phÝ héi nghÞ , tiÕp kh¸ch ..v...v... Tµi kho¶n 627 cã thÓ më thªm mét sè tµi kho¶n cÊp hai ®Ó phÈn ¸nh mét sè néi dung chi phÝ cña ho¹t ®éng ph©n x­ëng hoÆc bé phËn s¶n xuÊt theo yªu cÇu qu¶n lý cña tõng ngµnh kinh doanh, tõng doanh nghiÖp . Cuèi kú h¹ch to¸n c¸c chi phÝ chung ph¶i ®­îc ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng: s¶n phÈm , lao vô , dÞch vô hoÆc nhãm s¶n phÈm theo tiªu chuÈn ph©n bæ hîp lý ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm . Néi dung kÕt cÊu cña tµi kho¶n 627 nh­ sau : TK 627 - TËp hîp chi phÝ - Cuèi kú ph©n bæ vµ SX chung KÕt chuyÓn chi phÝ SX chung vµo gi¸ thµnh SP Tµi kho¶n 627 cuèi kú kh«ng cã sè d­ S¬ ®å kÕ to¸n chi phÝ SX chung tr­êng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn : TK334,338 TK627 TK154 Chi phÝ nh©n viªn KÕt chuyÓn chi phÝ SX chung TK152 Chi phÝ vËt liÖu TK153(142) Chi phÝ dông cô TK214 Chi phÝ KHTSC§ TK111,112,141,331 Chi phÝ D.vô mua ngoµi Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn 2. H¹ch to¸n chi phÝ SP dë dang cuèi kú. Nh­ ta ®· biÕt, gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt bao gåm chi phÝ ph¸t sinh trong kú tÝnh gi¸ thµnh céng thªm chi phÝ s¶n phÈm dë dang kú tr­íc chuyÓn sang vµ trõ ®i chi phÝ s¶n phÈm dë dang kú nµy. Do ®ã, tr­íc khi tÝnh gi¸ thµnh ta ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc chi phÝ s¶n phÈm dë dang kú nµy. §¸nh gi¸ chÝnh x¸c trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ mét trong nh÷ng c¬ së ®Ó tÝnh ®óng gi¸ thµnh S¶n phÈm dë dang lµ nh÷ng s¶n phÈm ch­a kÕt thóc qu¸ tr×nh chÕ biÕn trong ph¹m vi ph©n x­ëng , cßn ®ang n»m trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt. §Ó ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang tr­íc hÕt ph¶i kiÓm kª sè s¶n phÈm trong kho vµ sè s¶n phÈm dë dang cßn ®ang n»m trªn d©y truyÒn s¶n xuÊt. Sau ®ã lùa chän ph­¬ng ph¸p ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm dë dang, c¨n cø vµo ®Æc tÝnh cña s¶n phÈm, ho¹t ®éng hay quy tr×nh c«ng nghÖ . TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm dë dang cã c¸c ph­¬ng ph¸p sau: TÝnh chi phÝ s¶n phÈm dë dang theo khèi l­îng SP hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng Theo ph­¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n c¨n cø vµo khèi l­îng SP dë dang vµ c¨n cø vµo møc ®é chÕ biÕn cña nã ®Ó tÝnh ®æi khèi l­oùng SP dë dang ra khèi l­îng SP hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng - §èi víi chi phÝ bá ra 1 lÇn: Chi phÝ NCTT, chi phÝ NVLTT: Chi phÝ DD cuèi kú = DD ®Çu kú + Chi phÝ trong kú x Sè l­îng SPDD Sè l­îng SP + Sè l­îng SP DD - §èi víi chi phÝ bá dÇn vµo QT sx: Chi phÝ NCTT, chi phÝ SXC: Chi phÝ DD cuèi kú = Dë dang ®Çu kú + chi phÝ trong kú x SL SP HT Sè l­îng SP + SL SP H thµnh t­¬ng ®­¬ng t­¬ng ®­¬ng Ph­¬ng ph¸p tÝnh chi phÝ lµm dë theo chi phÝ NVL TT: Theo ph­¬ng ph¸p nµy SP lµm dë cuèi kú chØ tÝnh to¸n chi phÝ NVL TT cßn chi phÝ NCTT vµ chi phÝ SXC th× tÝnh cho thµnh phÈm chÞu: DD ®Çu kú + chi phÝ NVL TT Chi phÝ DD cuèi kú = x SL SP DD cuèi kú SL thµnh phÈm + SL SP DD cuèi kú Ph­¬ng ph¸p tÝnh chi phÝ SP DD theo chi phÝ SX ®Þnh møc: Theo ph­¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n c¨n cø vµo khèi l­îng SPDD ®· kiÓm kª x¸c ®Þnh ë tõng c«ng ®o¹n SX vµ ®Þnh møc cña tõng kho¶n môc chi phÝ ®· tÝnh ë tõng c«ng ®o¹n cho tõng ®în vÞ SP tõ ®ã tÝnh ra chi phÝ ®Þnh møc KL SP DD ë tõng giai ®o¹n sau ®ã tËp hîp l¹i tõng lo¹i SP. 3. C¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh chñ yÕu : a. Kh¸i qu¸t vÒ c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh : §Ó t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý viÖc n¾m ®­îc tæng sè chi phÝ thùc tÕ trong mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, nghÜa lµ biÕt ®­îc gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm lµ rÊt quan träng. Thêi gian vµ tr×nh tù tËp hîp mét c¸ch tû mØ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm, biÓu hiÖn cô thÓ thµnh ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Mçi ph­¬ng ph¸p cã ®Æc ®iÓm kh¸c nhau , ph¶i phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt mµ lùa chän cho phï hîp. Së dÜ cã sù kh¸c nhau ®ã lµ do c¸ch tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ trùc tiÕp trong s¶n xuÊt kh«ng gièng nhau. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ tõng lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc hoµn thµnh theo c¸c kho¶n môc gi¸ thµnh. Th«ng th­êng ng­êi ta hay sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh c¬ b¶n nh­ : ph­¬ng ph¸p gi¶n ®¬n, ph­¬ng ph¸p ph©n b­íc, ph­¬ng ph¸p theo ®¬n ®Æt hµng vµ ph­¬ng ph¸p theo ®Þnh møc. Ngoµi ra cßn mét sè ph­¬ng ph¸p kh¸c lµ : - Ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ : ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi nh÷ng xÝ nghiÖp mµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc thùc hiÖn ë nhiÒu bé phËn, nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ, chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc tÊp hîp theo chi tiÕt hoÆc bé phËn s¶n phÈm. Do ®ã chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm hoµn chÝnh lµ tæng céng chi phÝ cña nhiÒu chi tiÕt , bé phËn hoÆc nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ h¬p thµnh. - Ph­¬ng ph¸p hÖ sè : ¸p dông cho c¸c lo¹i h×nh xÝ nghiÖp trong cïng quy tr×nh s¶n xuÊt thu ®­îc nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nhau vÒ chÊt l­îng cì sè, quy c¸ch vµ chñng lo¹i, chi phÝ kh«ng tËp hîp riªng cho tõng s¶n phÈm ®­îc . Theo ph­¬ng ph¸p nµy, tr­íc hÕt quy ®æi s¶n phÈm hoµn thµnh cã chÊt l­îng, cì sè, chñng lo¹i kh¸c nhau vÒ tiªu chuÈn. Mçi lo¹i s¶n phÈm cã hÖ sè quy ®æi kh¸c nhau. Tæng sè s¶n phÈm Sè l­îng s¶n phÈm hÖ sè quy ®æi = tõng lo¹i * quy ®æi Sau ®ã ph©n bæ c¸c chi phÝ theo kho¶n môc cho sè s¶n phÈm quy ®æi, råi cuèi cïng tæng céng gi¸ thµnh theo tõng kho¶n môc cña tõng lo¹i s¶n phÈm. - Ph­¬ng ph¸p lo¹i trõ chi phÝ: ¸p dông ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®ång thêi víi viÖc thu ®­îc s¶n phÈm chÝnh cßn thu ®­îc mét sè s¶n phÈm phô. Khi tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh, tr­íc hÕt ph¶i tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm phô theo gi¸ thùc tÕ. Tæng gi¸ thµnh Tæng chi phÝ GÝa trÞ s¶n phÈm chÝnh = s¶n xuÊt _ s¶n phÈm phô D­íi ®©y lµ c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh chñ yÕu trong c¸c doanh nghiÖp . b. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trùc tiÕp ( gi¶n ®¬n ) : Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông phæ biÕn trong c¸c xÝ nghiÖp thuéc lo¹i h×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, sè l­îng s¶n xuÊt kh«ng nhiÒu, chu kú s¶n xuÊt ng¾n . H¬n n÷a chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc tËp hîp theo tõng ®èi t­îng riªng biÖt, cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng, c¸c s¶n phÈm, chi tiÕt hoµn thµnh ë tõng giai ®o¹n cã thÓ tiªu thô ra ngoµi . Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc tÝnh nh­ sau : Chi phÝ dë chi phÝ ph¸t sinh chi phÝ dë dang ®Çu kú + trong kú + dang cuèi kú Gi¸ thµnh ®¬n vÞ = ---------------------------------------------------------- s¶n phÈm Sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh Ph­¬ng ph¸p nµy cè ­u ®iÓm lµ ®¬n gi¶n , tÝnh to¸n chÝnh x¸c. Nh­ng l¹i cã nh­îc ®iÓm lµ khi ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh kh«ng phï hîp víi nhau th× kh«ng ¸p dông ®­îc. c. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng : Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho nh÷ng xÝ nghiÖp thuéc lo¹i h×nh s¶n xuÊt phøc t¹p, l¾p r¸p tõng phô tïng, tæ chøc s¶n xuÊt tõng c¸i vµ hµng lo¹t Ýt. §¬n ®Æt hµng cã thÓ lµ mét mÆt hµng riªng biÖt hoÆc mét sè s¶n phÈm cïng lo¹i. Sau mçi lÇn s¶n xuÊt th× ®¬n ®Æt hµng ®ã nãi chung kh«ng s¶n xuÊt n÷a. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ toµn bé ®¬n ®Æt hµng. Tr×nh tù ®­îc tiÕn hµnh nh­ sau : Tr­íc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng, phßng kÕ ho¹ch lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, giao cho ph©n x­ëng s¶n xuÊt thùc hiÖn ._.