Hoàn thiện cơ chế quản lý vốn của tập đoàn bưu chính - Viễn thông Việt Nam

Môc lôc DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Chiến lược phát triển Bưu chính - Viễn thông – Công nghệ thông tin giai đoạn 2001-2010 và định hướng đến 2020 TS. Nguyễn Hữu Tài (2002) Giáo trình lý thuyết tài chính tiền tệ, NXB Thống kê Hà Nội TS Nguyễn Văn Công (2002) Lập, đọc và phân tích báo cáo tài chính, NXB tài chính Vũ Duy Hào, Đàm Văn Huệ (1998), Quản trị tài chính doanh nghiệp, NXB Thống kê Hà Nội Lưu Thị Hương (2002) Giáo trình tài chính doanh nghiệp, NXB Giáo dục PGS Nguyễn Thế Khải (1997) Phân tích hoạt động kinh tế của doanh nghiệp, NXB Tài chính Hà Nội. PGS. TS Nguyễn Đình Kiệm, TS Nguyễn Đăng Nam (2001) Quản trị tài chính doanh nghiệp, NXB Tài chính. Luật doanh nghiệp nhà nước 2003 (Luật số 14/2003/QH 11) Nghị đinh số 153/2004/NĐ-CP ngày 09/08/2004 về tổ chức, quản lý TCTNN, Công ty nhà nước theo mô hình công ty mẹ con Nghị định số 199/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 ban hành quy chế tài chính của công ty nhà nước và quản lý vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp khác. Quyết định số 58/2005/QĐ-TTg ngày 23/03/2005 về việc phê duyệt Đề án thí điểm hình thành Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam Quyết đinh số 06/2006/QĐ-TTg ngày 09/01/2006 về việc thành lập công ty mẹ - Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam Điều lệ hoạt động của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông được Thủ tướng chính phủ phê duyệt tại QĐ số 265/2006/QĐ-TTg ngày 17/11/2006 Thông tư số 72/2005/TT-BTC ngày 01/09/2005 Hướng dẫn xây dựng Quy chế quản lý tài chính của công ty Nhà nước hoạt động theo mô hình “Công ty mẹ- Công ty con” THS Phan Thảo Nguyên, Nguyễn Thị Minh Thu – Liên kết kinh tế trong Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam – Tài liệu tham khảo phục vụ lãnh đạo và cán bộ nghiên cứu. Số 02/2006. THS TrÇn Duy H¶i – Mét sè vÊn ®Ò vÒ c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cho nghiªn cøu ph¸t triÓn cña c¸c TËp ®oµn ViÔn th«ng ViÖt Nam- T¹p chÝ B­u chÝnh ViÔn th«ng vµ C«ng nghÖ th«ng tin . Sè 12/2007. THS Phan Th¶o Nguyªn – Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ TËp ®oµn kinh tÕ th­¬ng m¹i- T¹p chÝ B­u chÝnh ViÔn th«ng vµ C«ng nghÖ th«ng tin . Sè 05/2007. Vâ TÊn Phong – M« h×nh C«ng ty mÑ- C«ng ty con, ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó ®æi míi c¬ cÊu tæ chøc vµ c¬ chÕ qu¶n lý DNNN – T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ th¸ng 08/2003. TS Hå SÜ Hïng – Ph¸t triÓn TËp ®oµn kinh tÕ ViÖt Nam nh­ thÕ nµo-B¸o ®Çu t­ sè 11/2003 Ph¹m Quèc LuyÕn – Mét sè khÝa c¹nh tµi chÝnh khi chuyÓn ®æi DNNN sang m« h×nh c«ng ty mÑ – c«ng ty con – T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ 09/2003 Ch©u T« Long- Mét sè suy nghÜ vÒ m« h×nh tËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng- B¸o B­u ®iÖn ViÖt Nam sè 05/2004 Ph¹m Quang Trung(2000) Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh trong c¸c tËp ®oµn kinh doanh ë ViÖt Nam, LuËn ¸n tiÕn sü kinh tÕ 20200 §ai häc Kinh tÕ Quèc d©n Hµ Néi VNPT B¸o c¸o tæng kÕt 2003,2004,2005,2006 H×nh thµnh TËp ®oµn kinh tÕ: B­íc ®ét ph¸ trong ®æi míi c¸c Tæng C«ng ty Nhµ n­íc- DiÔn ®µn doanh nghiÖp 04/2005 TËp ®oµn kinh tÕ ë ViÖt Nam CÇn nh÷ng sù ®æi míi m¹nh mÏ h¬n- T¹p chÝ vµ Dù b¸o sè 12/2007 danh môc b¶ng biÓu H×nh 01: CÊu tróc së h÷u ®¬n gi¶n trong mét sè tËp ®oµn kinh doanh 48 H×nh 02: C«ng ty mÑ cã thÓ ®Çu t­ vèn trùc tiÕp vµo c«ng ty chi nh¸nh cÊp 3 49 H×nh 03: CÊu tróc hçn hîp cña tËp ®oµn kinh tÕ 50 BiÓu 2.2: Vèn vµ sö dông vèn cña VNPT, VNPTG giai ®o¹n 2002-2006 66 BiÓu 2.3: T×nh h×nh tµi s¶n cã vµ nî cña TËp ®oµn hai n¨m 2005-2006 72 BiÓu 2.4 : Mét sè chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶ sö dông vèn 73 lêi më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi: TËp ®oµn B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam, tiÒn th©n lµ Tæng c«ng ty B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam víi chøc n¨ng chÝnh lµ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc b­u chÝnh, viÔn th«ng ®· ®­îc Thñ T­íng chÝnh phñ phª duyÖt t¹i QuyÕt ®Þnh sè 58/2005/Q§ - TTg ngµy 23 th¸ng 3 n¨m 2005. Sù ra ®êi cña TËp ®oµn B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay lµ n»m trong chiÕn l­îc h×nh thµnh mét sè tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh ®Ó ®¶m b¶o c¹nh tranh trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ héi nhËp. Lµ mét tËp ®oµn kinh tÕ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc b­u chÝnh- viÔn th«ng cßn non trÎ trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t, viÖc nghiªn cøu thùc tr¹ng ho¹t ®éng nãi chung vµ c¬ chÕ qu¶n lý vèn nãi riªng cña TËp ®oµn cã ý nghÜa thiÕt thùc, qua ®ã ®Ò xuÊt hoµn thiÖn viÖc qu¶n lý vèn cña tËp ®oµn ®­îc ®Æt ra kh«ng chØ ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý mµ c¶ ®èi víi nh÷ng ai quan t©m, víi môc ®Ých cÇn ph¶i ph¸t triÓn nhanh ®Ó tËp ®oµn cã thÓ tiÕp tôc gi÷ vÞ trÝ chñ ®¹o trong viÖc ph¸t triÓn nhanh lÜnh vùc b­u chÝnh, viÔn th«ng vµ c«ng nghÖ th«ng tin cña ViÖt Nam, ®¸p øng cho viÖc ph¸t triÓn nhanh chãng nÒn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ thÝch øng nhanh chãng víi héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. Lùa chän nghiªn cøu luËn v¨n th¹c sü vÒ vÊn ®Ò “ Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña tËp ®oµn B­u chÝnh- ViÔn th«ng ViÖt Nam” nh»m phôc vô cho môc tiªu nªu trªn. 2. Môc tiªu nghiªn cøu: - Nghiªn cøu lµm s¸ng tá mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ c¬ chÕ qu¶n lý vèn trong tËp ®oµn kinh tÕ. - Nghiªn cøu rót ra kÕt luËn vÒ thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña tËp ®oµn B­u chÝnh- ViÔn th«ng ViÖt Nam, tõ ®ã ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn nã 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu - Nghiªn cøu vÊn ®Ò vèn vµ c¬ chÕ qu¶n lý vèn trong tËp ®oµn kinh tÕ - Nghiªn cøu thùc tr¹ng vµ ®Ò xuÊt hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña tËp ®oµn B­u chÝnh- ViÔn th«ng ViÖt Nam. 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Trªn c¬ së ph­¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ duy luËt lÞch sö, c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu ®­îc sö dông: ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh, t­ duy l«gic ®Ó lµm s¸ng tá vÊn ®Ò nghiªn cøu. 5. Nh÷ng ®ãng gãp cña ®Ò tµi - Lµm râ tæng quan lý luËn vÒ C¬ chÕ qu¶n lý vèn trong tËp ®oµn kinh tÕ - Th«ng qua viÖc nghiªn cøu thùc tr¹ng, kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi ®· ®Ò xuÊt mét hÖ thèng gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña tËp ®oµn B­u chÝnh- ViÔn th«ng ViÖt Nam 6. KÕt cÊu cña ®Ò tµi Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, ®Ò tµi ®­îc kÕt cÊu lµm 3 ch­¬ng chÝnh: Ch­¬ng 1 – C¬ chÕ qu¶n lý vèn trong tËp ®oµn kinh tÕ Ch­¬ng 2 - Thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña tËp ®oµn B­u chÝnh- ViÔn th«ng ViÖt Nam. Ch­¬ng 3 - Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña tËp ®oµn B­u chÝnh- ViÔn th«ng ViÖt Nam. B¶n tãm t¾t luËn v¨n th¹c sü Ch­¬ng 1 C¬ chÕ qu¶n lý vèn trong tËp ®oµn kinh tÕ TËp ®oµn kinh tÕ lµ m« h×nh doanh nghiÖp lÇn ®Çu tiªn xuÊt hiÖn ë n­íc ta. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu cña luËn v¨n , t¸c gi¶ ®· tiÕp cËn víi m« h×nh kinh tÕ míi nµy vÒ c¸c khÝa c¹nh sau: 1.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ TËp ®oµn kinh tÕ: Trong phÇn nµy, luËn v¨n ®· ®Ò cËp ®Õn mét sè vÊn ®Ò sau: kh¸i niÖm TËp ®oµn kinh tÕ, c¸c h×nh thøc tæ chøc chñ yÕu cña TËp ®oµn kinh tÕ, ®Æc tr­ng vµ tÝnh ­u viÖt cña TËp ®oµn kinh tÕ 1.2. C¬ chÕ qu¶n lý vèn trong TËp ®oµn kinh tÕ Víi phÇn lý thuyÕt nµy, luËn v¨n ®· lµm s¸ng tá mét sè vÊn ®Ò sau: Kh¸i niÖm vÒ vèn, ®Æc tr­ng cña vèn, ph©n lo¹i vèn, C¬ chÕ qu¶n lý vèn theo m« h×nh tËp ®oµn kinh tÕ 1.3. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn c¬ chÕ qu¶n lý vèn: PhÇn 1.3 ®· nªu lªn nh÷ng nh©n tè bªn ngoµi vµ nh÷ng nh©n tè bªn trong ¶nh h­ëng ®Õn c¬ chÕ qu¶n lý vèn. Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña TËp ®oµn B­u chÝnh - ViÔn th«ng ViÖt Nam 2.1. Kh¸i qu¸t vÒ TËp ®oµn B­u chÝnh - ViÔn th«ng ViÖt Nam Trong ch­¬ng 2, luËn v¨n ®· nªu lªn mét sè vÊn ®Ò tæng quan vÒ TËp ®oµn B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam nh­: - LÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña TËp ®oµn B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam. - Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña TËp ®oµn B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam - M« h×nh tæ chøc cña TËp ®oµn B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam Träng t©m cña phÇn nµy lµ lµm s¸ng tá nh÷ng ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam ¶nh h­ëng ®Õn c¬ chÕ qu¶n lý vèn 2.2 Thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña TËp ®oµn B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam 2.2.1. Vèn cña TËp ®oµn B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam Cã thÓ x¸c ®Þnh nguån vèn cña TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam nh­ sau: Vèn cña CTM bao gåm vèn Nhµ n­íc ®Çu t­ t¹i CTM, vèn do CTM tù huy ®éng vµ c¸c nguån vèn kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - Vèn cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn: vèn chñ së h÷u (chñ yÕu lµ vèn do CTM ®Çu t­), vèn tù huy ®éng vµ c¸c nguån vèn kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 2.2.2. Thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña VNPT. TËp ®oµn B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam ra ®êi trªn c¬ së tæ chøc s¾p xÕp l¹i c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cò cña Tæng C«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam (VNPT). Bªn c¹nh ®ã, TËp ®oµn míi cã quyÕt ®Þnh thµnh lËp chÝnh thøc ®Çu t­ n¨m 2006 vµ hiÖn vÉn ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi ho¹t ®éng. Trªn thùc tÕ, giai ®o¹n 2001 – 2005 lµ giai ®o¹n mµ VNTP ho¹t ®éng theo ®Þnh h­íng chuyÓn ®æi sang m« h×nh tËp ®oµn. Nãi c¸ch kh¸c, giai ®o¹n 2001 – 2005 còng lµ giai ®o¹n qu¸ ®é cña TËp ®oµn B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam. Do ®ã, trong phÇn ph©n tÝch thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña TËp ®oµn B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam, luËn v¨n ®· sö dông sè liÖu tõ n¨m 2002 tíi n¨m 2006 cña VNPT nay lµ VNPTG. §iÒu nµy lµ xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh TËp ®oµn B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam vµ ®Ó ®¶m b¶o cã mét chuçi sè liÖu ®ñ dµi phôc vô cho viÖc ph©n tÝch, bao gåm 2 phÇn: 2.2.2.1 C¸c quy ®Þnh vÒ c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña VNPT: Trong phÇn nµy luËn v¨n nªu ra c¸c v¨n b¶n kÕ thõa Tæng C«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam mµ TËp ®oµn b­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam ®ang ¸p dông. 2.2.2.2 Thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña VNPTG: a) C¬ chÕ qu¶n lý nguån vèn: Huy ®éng vèn lµ mét trong nh÷ng c¬ chÕ quan träng nhÊt trong viÖc qu¶n lý nguån vèn cã hiÖu qu¶ bao gåm c¸c h×nh thøc: Bæ sung vèn chñ së h÷u, h×nh thøc vay vµ thu hót ®Çu t­. Qua sè liÖu Vèn vµ sö dông vèn cña VNPT giai ®o¹n 2002-2006 (biÓu 2.2), Vèn chñ së h÷u vµ c¸c nguån vèn kh¸c cña VNPT t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, do ®ã VNPT ®· phÇn nµo gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c trong s¶n xuÊt kinh doanh. HiÖn nay,TËp ®oµn ®· kÕ thõa kinh nghiÖm cña VNPT m¹nh d¹n sö dông nguån vèn huy ®éng ®Ó ®Çu t­ theo h­íng ®i th¼ng vµo c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, t¨ng n¨ng lùc cung øng dÞch vô th«ng tin víi chÊt l­îng cao. b) C¬ chÕ qu¶n lý, sö dông vèn vµ tµi s¶n: Trong phÇn nµy, luËn v¨n sö dông 2 b¶ng biÓu: t×nh h×nh tµi s¶n cã vµ nî cña TËp ®oµn hai n¨m 2005-2006 (biÓu 2.3) vµ Mét sè chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶ sö dông vèn (biÓu 2.4) ®Ó ph©n tÝch viÖc qu¶n lý sö dông vèn vµ tµi s¶n cña VNPT. Cô thÓ: -Tèc ®é t¨ng doanh thu cao h¬n tèc ®é t¨ng chi phÝ trong c¸c n¨m qua, ®iÒu ®ã lµ do sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ nhu cÇu th«ng tin liªn l¹c, mét tÝn hiÖu l¹c quan vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh t¹o lßng tin cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. - Lîi nhuËn cña VNPTG lu«n t¨ng tr­ëng qua c¸c n¨m phï hîp víi tèc ®é t¨ng doanh thu vµ chi phÝ. §©y lµ mét thµnh c«ng cña VNPTG v× trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t viÖc duy tr× tèc ®é t¨ng lîi nhuËn chÝnh tá VNPTG ®· kÕ thõa t­¬ng ®èi hîp lý nguån vèn - KÕt qu¶ nép ng©n s¸ch nhµ n­íc cña VNPT vÒ c¬ b¶n còng t¨ng ®Òu ®Æn qua c¸c n¨m. §iÒu ®ã còng phï hîp víi sù biÕn ®éng t¨ng doanh thu, chi phÝ lîi nhuËn. c) C¬ chÕ b¶o toµn vèn vµ tµi s¶n: Tæng C«ng ty thùc hiÖn viÖc b¶o toµn vèn vµ tµi s¶n theo quy ®Þnh cña nhµ n­íc nh­: Mua b¶o hiÓm tµi s¶n, h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh vµ chi phÝ ho¹t ®éng kh¸c c¸c kho¶n dù phßng rñi ro. Ngoµi ra Ban kiÓm so¸t vµ Ban kiÓm to¸n néi bé th­êng xuyªn kiÓm tra gi¸m s¸t ho¹t ®éng tµi chÝnh, c«ng t¸c ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n t¹i ®¬n vÞ….. 2.2.3. §¸nh gi¸ c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña VNPT. 2.2.3 1. MÆt tÝch cùc trong c¬ chÕ qu¶n lý vèn - C¬ chÕ huy ®éng vèn nh÷ng n¨m qua ®· t¹o ra sù ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn - C¬ chÕ qu¶n lý vµ sö dông vèn ®· gãp phÇn thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn, gãp phÇn t¹o ra quy m« vèn t­¬ng ®èi lín cho TËp ®oµn. - MÆc dï ch­a cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ cña Nhµ n­íc, nh­ng víi quy ®Þnh qu¶n lý tµi chÝnh t¹m thêi, cïng c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh, c¬ chÕ qu¶n lý sö dông vèn vµ tµi s¶n hiÖn nay ®· x¸c lËp quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông vèn cña Nhµ n­íc t¹i TËp ®oµn còng nh­ ë c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. - Ho¹t ®éng kiÓm so¸t nguån vèn, ®¶m b¶o vèn ®­îc sö dông ®óng môc ®Ých tr¸nh l·ng phÝ, thÊt tho¸t 2.2.3 2. Mét sè h¹n chÕ - C¬ chÕ qu¶n lý, sö dông vèn vµ tµi s¶n vÉn dùa vµo mèi quan hÖ hµnh chÝnh gi÷a TËp ®oµn vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn - C¬ chÕ huy ®éng vèn tuy b­íc ®Çu cã chñ tr­¬ng huy ®éng vèn b»ng nhiÒu nguån kh¸c nhau nh­ng ch­a cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ vÊn ®Ò nµy - C¬ chÕ qu¶n lý, sö dông vèn vµ tµi s¶n cßn thiÕu linh ®éng: - Cßn thiÕu mét c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh hoµn chØnh. - C¬ chÕ giao vèn vµ qu¶n lý vèn Nhµ n­íc t¹i tËp ®oµn ch­a cã hiÖu qu¶. 2.2.3 3. Mét sè nguyªn nh©n h¹n chÕ - Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ, nhiÒu ®¬n vÞ thuéc c¸c Bé, Ngµnh kh¸c cã chøc n¨ng t­¬ng øng, ®Æc biÖt ë lÜnh vùc viÔn th«ng ®· h×nh thµnh, bªn c¹nh ®ã c¸c tËp ®oµn viªn th«ng ®a quèc gia n­íc ngoµi x©m nhËp vµo thÞ tr­êngViÖt Nam ®· ph¸ vì thÕ ®éc quyÒn cña ngµnh b­u chÝnh viÔn th«ng ViÖt nam, t¹o ra søc Ðp c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t vÒ thÞ phÇn kinh doanh, vÒ c«ng nghÖ th«ng tin, vÒ nh©n lùc. Trong bèi c¶nh ®ã, Tæng c«ng ty b­u chÝnh- viÔn th«ng, vµ lµ TËp ®oµn B­u chÝnh- ViÔn th«ng ®· gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong viÖc x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh doanh cña m×nh, ph¶i th­êng xuyªn ®èi phã víi viÖc c¹nh tranh thÞ tr­êng, gi÷ kh¸ch hµng. - Lµ mét tËp ®oµn míi h×nh thµnh, nªn c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh víi viÖc ph©n cÊp gi÷a c«ng ty mÑ, c«ng ty con ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn. Trong ®iÒu kiÖn më réng ph¹m vi vµ lÜnh vùc kinh doanh nªn nhiÒu quy ®Þnh ch­a thÓ ®Çy ®ñ ®¸p øng cho viÖc qu¶n lý vµ b¶o toµn nguån vèn cña c«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty con lµ ®¬n vÞ thµnh viªn. - Kinh nghiÖm qu¶n lý tµi chÝnh theo quy m« tËp ®oµn cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ c¸ch tæ chøc qu¶n lý, kiÓm tra kiÓm so¸t, nguån nh©n lùc víi nh÷ng c¸n bé cã ®ñ tr×nh ®é chuyªn m«n cßn thiÕu vµ yÕu vÒ n¨ng lùc. §ßi hái cÇn ®­îc t¨ng c­êng ®Ó ®¸p øng víi viÖc qu¶n lý hiÖn ®¹i trong ®iÒu kiÖn më réng quy m«, t¨ng c­êng n¨ng lùc ho¹t ®éng kinh doanh trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t hiÖn nay. - Lµ TËp ®oµn míi h×nh thµnh nªn mét sè néi dung quy ®Þnh vÒ qu¶n lý tµi chÝnh ch­a ®Çy ®ñ vµ phï hîp víi tÝnh chÊt ®Æc thï cña mét tËp ®oµn ho¹t ®éng kinh doanh theo h­íng ®a d¹ng trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ. C¸c quy ®Þnh vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lý tµi chÝnh, cô thÓ lµ Quy chÕ tµi chÝnh cña tËp ®oµn hiÖn míi ®ang ®­îc x©y dùng, ch­a ®­îc ban hµnh. Víi nh÷ng h¹n chÕ vµ b­íc ®Çu t×m hiÓu mét sè nguyªn nh©n h¹n chÕ nªu trªn, trong thêi gian tíi cÇn ph¶i t¨ng c­êng mét sè gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vèn cña tËp ®oµn B­u chÝnh- ViÔn th«ng ViÖt Nam. Ch­¬ng 3 Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam §©y lµ ch­¬ng quan träng cña luËn v¨n. Néi dung cña ch­¬ng nµy lµ tiÕp tôc nghiªn cøu bæ sung së cø khoa häc vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn t¹i TËp ®oµn B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam. 3.1. Quan ®iÓm ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam 3.1.1. Quan ®iÓm ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña tËp ®oµn ®Õn n¨m 2010. §Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn víi tÇm vãc cao h¬n, m¹nh h¬n, trë thµnh tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh cña ®Êt n­íc, gi÷ vÞ trÝ chñ lùc, lµ nßng cèt cña ngµnh BCVT-CNTT ViÖt Nam, ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng, héi nhËp nhanh chãng víi bªn ngoµi, tõ nay ®Õn n¨m 2010, sù ph¸t triÓn cña TËp ®oµn B­u chÝnh, ViÔn th«ng ViÖt Nam nãi chung cÇn chó träng c¸c quan ®iÓm ph¸t triÓn sau: Thø nhÊt, nhanh chãng x©y dùng, hoµn thiÖn m« h×nh tæ chøc vµ qu¶n lý cña TËp ®oµn vµ c¸c Tæng c«ng ty, tiÕp tôc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®æi míi, s¾p xÕp doanh nghiÖp theo chøc n¨ng. Thø hai, ph¸t triÓn trªn c¬ së kinh doanh ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc, lùa chän nh÷ng dÞch vô, gi¶i ph¸p, c«ng nghÖ mòi nhän mang tÝnh ®ét ph¸; chó träng tíi ph¸t triÓn ®ång bé b­u chÝnh, viÔn th«ng, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, ®Æc biÖt lµ ë c¸c khu vùc n«ng th«n vµ miÒn nói. Thø ba, t¨ng c­êng tÝch tô vèn, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ tèi ®a hãa lîi nhuËn, hoµn thiÖn vµ lµnh m¹nh hãa c¸c quan hÖ tµi chÝnh trong qu¸ tr×nh ®æi míi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Thø t­, ®Èy m¹nh t¨ng c­êng c¸c quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ, më réng thÞ tr­êng khu vùc vµ quèc tÕ nh»m nhanh chãng héi nhËp vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ 3.1.2. Quan ®iÓm vÒ hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn t¹i TËp ®oµn B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam C¨n cø vµo nh÷ng lîi thÕ cña m« h×nh TËp ®oµn ®· tr×nh bµy ch­¬ng 2, vµ nh÷ng kinh nghiÖm thµnh c«ng cña nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ kh¸c trªn thÕ giíi cã thÓ ®­a ra mét sè quan ®iÓm vÒ sö dông vèn nh­ sau: - Chó träng c¸c môc tiªu chiÕn l­îc dµi h¹n HiÖn nay nguån vèn huy ®éng cña TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam ®­îc sö dông víi hai môc ®Ých lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn x©y dùng c¬ b¶n. Môc tiªu cña TËp ®oµn trong chiÕn l­îc sö dông vèn chÝnh lµ x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ®Ó ®Þnh h­íng cho ho¹t ®éng ®Çu t­ dµi h¹n. - TËn dông tèi ®a lîi thÕ cña TËp ®oµn ®Ó ®ång bé hãa viÖc tËp trung, ®iÒu hoµ, sö dông vèn trong ®Çu t­ CTM víi tiÒm lùc tµi chÝnh lín vµ quyÒn lùc chi phèi, t¸c ®éng ®Õn quyÕt ®Þnh cña c¸c CTC cã kh¶ n¨ng tËp trung vèn cho ®Çu t­. TËp ®oµn sÏ chuyÓn ®æi hoµn toµn h×nh thøc qu¶n lý, ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp tõ viÖc giao vèn theo c¬ chÕ cÊp ph¸t sang c¬ chÕ ®Çu t­ vèn cho doanh nghiÖp thµnh viªn. C¸c doanh nghiÖp thµnh viªn ph¶i ®¶m b¶o nhËn vèn vµ cã tr¸ch nhiÖm b¶o tån vµ ph¸t huy vèn ®ã víi hiÖu qu¶ cao nhÊt. Quan ®iÓm vÒ sö dông vèn cña TËp ®oµn lµ ph¶i tËn dông lîi thÕ nµy, t¹o ra thÕ m¹nh ¸p ®¶o c¹nh tranh gi÷a c¸c thµnh viªn trong tËp ®oµn vµ c¹nh tranh víi c¸c ®¬n vÞ ngoµi tËp ®oµn (c¹nh tranh trong n­íc vµ n­íc ngoµi, nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ sö dông vèn. TËn dông ­u thÕ cña ngµnh x©y dùng kinh doanh chÝnh ®Ó chuyÓn dÇn sang kinh doanh ®a ngµnh, ®a nghÒ. Tr­íc m¾t, TËp ®oµn B­u chÝnh – ViÔn th«ng ViÖt Nam trong giai ®o¹n nµy, tËp trung ®Çu t­ ph¸t triÓn vµo nh÷ng ngµnh nghÒ kinh doanh chÝnh cña m×nh ®Ó gi÷ v÷ng thÞ tr­êng vµ trong giai ®o¹n tiÕp sau sÏ sö dông lîi nhuËn thu ®­îc tõ lÜnh vùc dÞch vô ®Ó më réng kinh doanh ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc b»ng c¸ch gãp vèn víi c¸c tËp ®oµn kh¸c ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc cña nhau. 3.2 Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam Trªn c¬ së khoa häc ®· tr×nh bµy ë trªn, luËn v¨n ®· ®­a ra 08 gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam, gåm: 3.2.1 Gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ huy ®éng vèn: §æi míi c¬ chÕ huy ®éng vèn lµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò ®Ó TËp ®oµn më réng quy m« vèn ®Çu t­, c¶i tiÕn vµ ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh. Trong phÇn nµy, luËn v¨n nªu ra gi¶i ph¸p ®a d¹ng ho¸ c¸c kªnh huy ®éng: ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu, kú phiÕu c«ng ty, c¸c h×nh thøc vay vèn (vay CBCNV, vay tæ chøc tÝn dông, NH...). Ngoµi ra, ®Ó c¬ chÕ huy ®éng vèn ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt, cÇn khuyÕn khÝch vµ ph©n cÊp cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ®­îc chñ ®éng huy ®éng vèn trªn c¬ së tù chÞu tr¸ch nhiÖm víi phÇn vèn huy ®éng ®ã. 3.2.2. Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¬ chÕ ®Çu t­ vèn: Nh»m kh¾c phôc sù thiÕu chñ ®éng trong viÖc sö dông vèn cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, tËp ®oµn cÇn thay ®æi quan ®iÓm vÒ ®Çu t­ vèn. Cô thÓ tËp ®oµn sÏ giao vèn cho c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc h¹ch to¸n tËp trung, cßn c¸c ®¬n vÞ kh¸c sÏ ®Çu t­ vèn. Víi c¬ chÕ nµy tËp ®oµn s÷ ®­îc h­ëng sè lîi nhuËn t­¬ng øng tû lÖ ®Çu t­ vèn, c¸c c«ng ty con sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm h¬n trong viÖc sö dông vèn ®Çu t­ cã hiÖu qu¶. §ång thêi mèi quan hÖ gi÷a tËp ®oµn vµ c¸c c«ng ty con sÏ m¹ng tÝnh chÊt b×nh ®¼ng mang lîi Ých cho hai bªn, kh«ng cßn mèi quan hÖ hµnh chÝnh mÖnh lÖch nh­ tr­íc kia. 3.2.3. Gi¶i ph¸p vÒ hoµn thiÖn c¬ chÕ tiÕp nhËn, sö dông, b¶o toµn vèn vµ tµi s¶n C¬ chÕ tiÕp nhËn sö dông, b¶o toµn vèn vµ tµi s¶n lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc quan träng ®Ó cho tËp ®oµn cã thÓ më réng s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt, sö dông vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶. §Ó cã thÓ phñ hîp víi m« h×nh tËp ®oµn cÇn ®æi míi c¬ chÕ nµy nh­ sau: - TËp ®oµn cÇn më réng thªm quyÒn tù chñ cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong viÖc tiÕp nhËn sö dông vèn tµi s¶n. - X©y dùng c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh lêi ®ång thêi ph©n ®Þnh râ vèn sö dông cho ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t ®éng c«ng Ých. - §èi víi qu¶n lý tµi s¶n, cÇn xö lý triÖt ®Ó c¸c tµi s¶n kh«ng cÇn dïng, chê thanh lý, cã mét c¬ chÕ khÊu hao TSC§ theo ph­¬ng h­íng ph©n lo¹i râ rµng vµ ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao phï hîp… 3.2.4. Gi¶i ph¸p nhanh chãng x©y dùng vµ ®­a vµo ¸p dông quy chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cña TËp ®oµn B­u chÝnh- ViÔn Th«ng 3.2.4.1 X©y dùng vµ ®­a vµo ¸p dông quy chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cho c¸c tËp ®oµn kinh tÕ. Nhµ n­íc cÇn ph¶i nhanh chãng x©y dùng mét quy chÕ phï hîp ®Ó quy ®Þnh ph¹m vi ho¹t ®éng vµ qu¶n lý tµi chÝnh trong c¸c tËp ®oµn kinh tÕ nh»m hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý ®èi víi tËp ®oµn, kh¾c phôc nh÷ng bÊt cËp trong ho¹t ®éng vµ qu¶n lý tµi chÝnh cña tËp ®oµn. 3.2.4.2 X©y dùng quy chÕ qu¶n lý tµi chÝnh néi bé Trong phÇn nµy, luËn v¨n nªu ra nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n trong viÖc qu¶n lý tµi chÝnh néi bé. Cô thÓ, nh÷ng vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý sö dông vèn vµ tµi s¶n, qu¶n lý doanh thu chi phÝ, qu¶n lý lîi nhuËn vµ ph©n phèi lîi nhuËn. 3.2.5. Gi¶i ph¸p ph©n cÊp vµ lµm râ mèi quan hÖ gi÷a c«ng ty mÑ víi c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh tËp ®oµn, sÏ dÉn ®Õn viÖc ®æi míi c¬ cÊu tæ chøc cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, do ®ã viÖc ph©n cÊp vµ lµm râ mèi quan hÖ gi÷a c«ng ty mÑ vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn lµ rÊt quan träng. Nã gãp phÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh theo c¸c mèi quan hÖ. C¸c mèi quan hÖ träng tËp ®oµn bao gåm: - Quan hÖ gi÷a c«ng ty mÑ víi c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc. - Quan hÖ gi÷a C«ng ty mÑ vµ C«ng ty TNHH mét thµnh viªn. - Quan hÖ gi÷a C«ng ty mÑ vµ Tæng C«ng ty B­u chÝnh ViÖt Nam. - Quan hÖ gi÷a C«ng ty mÑ vµ c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp. - Quan hÖ gi÷a C«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty con do C«ng ty mÑ n¨m d­íi 100% vèn ®iÒu lÖ. - Quan hÖ gi÷a C«ng ty mÑ vµ C«ng ty liªn kÕt. - Quan hÖ gi÷a C«ng ty mÑ vµ C«ng ty tù nguyÖn tham gia liªn kÕt 3.2.6. Gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ kiÓm tra, kiÓm so¸t: §Ó tr¸nh nh÷ng thÊt tho¸t vÒ vèn tµi s¶n cÇn ph¶i cã c¬ chÕ kiÓm tra kiÓm so¸t th­êng xuyªn. §èi víi m« h×nh tËp ®oµn cßn míi mÎ, ®Ó cã mét c¬ chÕ kiÓm tra kiÓm so¸t hiÖu qu¶ cÇn tuú møc ®é së h÷u quyÕt ®Þnh møc ®é kiÓm so¸t. TËp ®oµn cÇn x©y dùng mét hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ lµm quy chuÈn chung cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn b»ng nh÷ng chØ tiªu cô thÓ ®ång thêi thùc hiÖn c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh kÕ to¸n. 3.2.7. T¨ng c­êng quyÒn vµ nhiÖm vô cña Tæng Gi¸m ®èc: Tæng gi¸m ®èc lµ ng­êi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cña C«ng ty mÑ, lµ ng­êi ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch kinh doanh theo môc tiªu do ®ã ®Ó t¨ng c­êng hiÖu qu¶ cña ®iÒu hµnh ho¹t ®éng còng nh­ thùc hiÖn tèt c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cÇn coi träng c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña Tæng gi¸m ®èc. 3.2.8. N©ng cao vai trß cña Nhµ n­íc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña tËp ®oµn: Nhµ n­íc cã mét vai trß quan träng trong viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÖn tËp ®oµn kinh tÕ. §Ó ®Þnh h­íng vµ hç trî cho tËp ®oµn kinh tÕ ph¸t triÓn v÷ng m¹nh, cã søc c¹nh tranh tho¶ ®¸ng trong thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ, Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc hç trî c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho tËp ®oµn nh­: hç trî vÒ vèn vµ ®Çu t­ tµi chÝnh, c«ng nghÖ vµ ®Çu t­, m«i tr­êng kinh doanh…. 3.3. Mét sè kiÕn nghÞ víi nhµ n­íc vÒ c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña TËp ®oµn - Nhµ n­íc cÇn cã hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt ph¸p quy ®ñ m¹nh ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña TËp ®oµn kinh tÕ d­íc d¹ng luËt hay ph¸p lÖnh vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn cô thÓ. - Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn cña tËp ®oµn - Ph©n ®Þnh râ h¹i nhiÖm vô ho¹t ®éng kinh doanh vµ c«ng Ých trong lÜch vùc b­u chÝnh viÔn th«ng. - Nhµ n­íc cÇn hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn m¹nh thÞ tr­êng tµi chÝnh. - Nhµ n­íc cÇn nhanh chãng ban hµnh quy chÕ ho¹t ®éng vµ qu¶n lý tµi chÝnh cña TËp ®oµn kinh tÕ nhµ n­íc. Ch­¬ng 1 C¬ chÕ qu¶n lý vèn trong tËp ®oµn kinh tÕ 1.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ TËp ®oµn kinh tÕ 1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ TËp ®oµn kinh tÕ Kh¸i niÖm m« h×nh tËp ®oµn kinh tÕ kh«ng cßn lµ ®iÒu míi mÎ trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay. ThËm chÝ nã cßn ®ang b­íc vµo mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi víi nh÷ng biÕn chuyÓn c¶ vÒ chÊt vµ l­îng. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cho thÊy nhu cÇu vÒ sù kÕt hîp gi÷a chuyªn m«n hãa s©u trong s¶n xuÊt vµ më réng ngµnh nghÒ, quy m« kinh doanh víi ph©n t¸n rñi ro buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i võa c¹nh tranh, võa hîp t¸c, trong nhiÒu tr­êng hîp ph¶i liªn kÕt d­íi nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau. Sù liªn kÕt kinh tÕ lµ yÕu tè ®Ó c¸c doanh nghiÖp kh¾c phôc h¹n chÕ cña chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt, ph©n t¸n rñi ro, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, më réng quy m« vµ ph¹m vi kinh doanh. §©y lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan, mang tÝnh quy luËt trong kinh doanh. Sù liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh th× sÏ h×nh thµnh tËp ®oµn kinh tÕ. Trªn thÕ giíi, tËp ®oµn kinh tÕ nèi tiÕp nhau ra ®êi t¹i n­íc t­ b¶n tõ nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû 19 d­íi c¸c h×nh thøc nh­ Carter, Syndicate, Trust, Concern, Conglomerate. Tr­íc hÕt, tËp ®oµn kinh tÕ lµ mét tËp hîp gåm nhiÒu doanh nghiÖp (DN). LuËt DN n¨m 1999 cña ViÖt Nam ®Þnh nghÜa: DN lµ ®¬n vÞ kinh doanh ®­îc thµnh lËp nh»m môc ®Ých chñ yÕu lµ thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh, trong ®ã kinh doanh ®­îc hiÓu lµ viÖc thùc hiÖn mét, mét sè hoÆc tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh ®Çu t­ tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn dÞch vô trªn thÞ tr­êng nh»m môc ®Ých sinh lêi. Tuy nhiªn, kh¸i niÖm vÒ TËp ®oµn kinh tÕ vÉn ch­a cã sù thèng nhÊt vÒ néi hµm. Cho  ®Õn  nay ®·  cã nhiÒu quan ®iÓm  kh¸c nhau vÒ tËp ®oµn  kinh tÕ: Quan ®iÓm thø nhÊt: tËp ®oµn kinh tÕ lµ ph¸p nh©n kinh tÕ do Nhµ n­íc thµnh lËp gåm nhiÒu DN thµnh viªn cã quan hÖ víi nhau vÒ s¶n xuÊt, kinh doanh (SXKD), dÞch vô vµ tµi chÝnh. Quan ®iÓm nµy cho thÊy ®­îc chøc n¨ng liªn kÕt kinh tÕ cña tËp ®oµn kinh tÕ. TËp  ®oµn kinh tÕ ra ®êi  trªn c¬ së  liªn  kÕt nhiÒu DN, nh÷ng  DN nµy trë  thµnh  thµnh  viªn cña  tËp  ®oµn, ho¹t ®éng v× môc  tiªu chung cña tËp ®oµn vµ ph¸t triÓn theo chiÕn l­îc cña tËp ®oµn. Theo quan ®iÓm nµy, tËp ®oµn kinh tÕ lµ lo¹i h×nh DN cã quy m« lín. Quan ®iÓm thø hai: Theo mét sè nhµ nghiªn cøu th×: "TËp ®oµn kinh tÕ (Group of company) lµ mét tæ hîp c¸c c«ng ty ®éc lËp vÒ mÆt ph¸p lý nh­ng t¹o thµnh mét tËp ®oµn gåm mét c«ng ty mÑ vµ mét hay nhiÒu c«ng ty con hoÆc chi nh¸nh gãp vèn cæ phÇn, chÞu sù kiÓm so¸t cña c«ng ty mÑ v× c«ng ty mÑ chiÕm 1/2 vèn cæ phÇn [1].  Quan  ®iÓm thø  ba:  Mét  sè  nhµ  nghiªn  cøu  cho  r»ng TËp ®oµn c¸c doanh nghiÖp, th­êng  gäi  lµ  tËp  ®oµn  kinh  tÕ  -  lµ mét  lo¹i h×nh tæ  chøc  kinh  tÕ  chØ  h×nh  thµnh  vµ  tån  t¹i  trong  c¸c  nÒn  kinh  tÕ  thÞ tr­êng. §ã lµ mét lo¹i h×nh tæ chøc kinh tÕ ®­îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh tù liªn kÕt, liªn hîp ho¸ cña nhiÒu c«ng ty, xÝ nghiÖp cña nhiÒu chñ së h÷u kh¸c  nhau, ho¹t  ®éng  kinh  doanh  chuyªn  ngµnh  hoÆc  ®a  ngµnh,  thùc  hiÖn tËp trung t­ b¶n, ®Èy m¹nh ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ vµ ®Çu t­ theo chiÒu s©u, nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ, nh»m ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, më réng thÞ tr­êng, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh ®Ó giµnh lîi nhuËn siªu ng¹ch tõ lîi thÕ hoÆc ®éc quyÒn. MÆc dï cßn cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau nh­ trªn nh­ng cã thÓ tæng hîp thµnh mét kh¸i niÖm chung vÒ tËp ®oµn kinh tÕ nh­ sau: “TËp ®oµn kinh tÕ lµ tæ hîp c¸c c«ng ty ho¹t ®éng trong mét ngµnh  hay  nh÷ng  ngµnh  kh¸c  nhau,  ë  ph¹m  vi mét  n­íc  hay  nhiÒu n­íc, trong ®ã cã mét c«ng ty mÑ n¾m quyÒn l·nh ®¹o, chi phèi ho¹t ®éng  cña  c¸c c«ng  ty  con vÒ mÆt  tµi  chÝnh vµ  chiÕn  l­îc ph¸t  triÓn.  TËp  ®oµn  kinh  tÕ  lµ mét  c¬  cÊu  tæ  chøc  võa  cã  chøc  n¨ng  kinh doanh, võa cã chøc n¨ng liªn kÕt kinh tÕ nh»m t¨ng c­êng tÝch tô, tËp trung, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn.” 1.1.2. C¸c h×nh thøc tæ chøc chñ yÕu cña TËp ®oµn kinh tÕ Trªn thÕ giíi hiÖn nay ®· vµ ®ang cã rÊt nhiÒu lo¹i h×nh tËp ®oµn. Cô thÓ: Cartel: lµ lo¹i tËp ®oµn kinh doanh gi÷a c¸c c«ng ty trong mét ngµnh lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh cïng ký kÕt hîp ®ång víi nhau hoÆc tho¶ thuËn kinh tÕ nh»m môc ®Ých c¹nh tranh. Trong c¸c Cartel, c¸c c«ng ty vÉn gi÷ nguyªn tÝnh ®éc lËp vÒ mÆt ph¸p lý, cßn tÝnh ®éc lËp vÒ kinh tÕ ®­îc ®iÒu hµnh b»ng hîp ®ång kinh tÕ. §èi t­îng cña c¸c tho¶ thuËn kinh tÕ cã thÓ lµ: thèng nhÊt vÒ gi¸ c¶, ph©n chia thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm, nguyªn liÖu, thèng nhÊt chuÈn mùc, kiÓu lo¹i kÝch cì, chuyªn m«n ho¸ s¶n phÈm. Tuy nhiªn do c¸c Caltel th­êng dÉn ®Õn ®éc quyÒn nªn chÝnh phñ nhiÒu n­íc ng¨n cÊm hoÆc h¹n chÕ h×nh thøc tËp ®oµn nµy b»ng c¸ch th«ng qua nh÷ng ®¹o luËt chèng ®éc quyÒn hay luËt Cartel. ChØ cã nh÷ng Cartel nµo theo quan ®iÓm cña chÝnh phñ kh«ng trùc tiÕp dÉn ®Õn h¹n chÕ c¹nh tranh míi ®­îc phÐp ho¹t ®éng nh­ng ph¶i ®¨ng ký t¹i c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc. Syndicate: Thùc chÊt lµ mét d¹ng ®Æc biÖt cña Cartel, cã mét v¨n phßng th­¬ng m¹i chung ®­îc thµnh lËp do mét ban Qu¶n trÞ chung ®iÒu hµnh vµ tÊt c¶ c¸c c«ng ty ph¶i tiªu thô hµng ho¸ th«ng qua kªnh cña v¨n phßng nµy. Trust: lµ mét liªn minh ®éc quyÒn c¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh do mét ban qu¶n trÞ thèng nhÊt ®iÒu khiÓn. C¸c doanh nghiÖp bÝ mËt quyÒn ®éc lËp vÒ s¶n xuÊt th­¬ng m¹i, c¸c nhµ t­ b¶n trë thµnh cæ ®«ng. ViÖc thµnh lËp Trust nh»m thu lîi nhuËn ®éc quyÒn cao, chiÕm nguån vèn nguyªn liÖu vµ khu vùc ®Çu t­. Consortium: lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc cña c¸c tæ chøc ®éc quyÒn ng©n hµng nh»m môc ®Ých chia nhau mua tr¸i kho¸n trong vµ ngoµi n­íc hoÆc tiÕn hµnh c«ng viÖc bu«n b¸n nµo ®ã. §øng ®Çu Consortium th­êng lµ ng©n hµng lín cã vai trß ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña tæ chøc nµy. Concern: lµ h×nh thøc tæ chøc tËp ®oµn phæ biÕn hiÖn nay. Concern kh«ng cã t­ c¸ch ph¸p nh©n , c¸c c«ng ty thµnh viªn gi÷ nguyªn tÝnh ®éc lËp vÒ mÆt ph¸p lý, mèi quan hÖ gi÷a c¸c c«ng ty thµnh viªn trªn c¬ së nh÷ng tho¶ thuËn vÒ lîi Ých chung nh­ ph¸t minh s¸ng chÕ, nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ, hîp t¸c s¶n xuÊt vµ cã hÖ thèng tµi chÝnh chung. Trong Concern th­êng cã mét “Holding Company” gi÷ vai trß nh­ “c«ng ty mÑ” ®iÒu hµnh ho¹t ®éng chung, thùc chÊt nã lµm mét c«ng ty cæ phÇn n¾m gi÷ cæ phÇn ®ãng gãp cña c¸c c«ng ty thµnh viªn. C¸c c«ng ty thµnh viªn ho¹t ®éng ë nhiÒu lÜnh vùc, nhiÒu ngµnh nghÒ kh¸c nhau cã mèi quan hÖ gÇn gòi víi nhau vÒ c«ng nghÖ s¶n xuÊt trong ®ã cã mét ngµnh chñ chèt. Ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty thµnh viªn nh»m phôc vô lîi Ých cña m×nh vµ c¶ cña c«ng ty mÑ trªn c¬ së liªn kÕt theo chiÒu däc hay chiÒu ngang th«ng qua nh÷ng hîp ®ång kinh tÕ, hiÖp ®Þnh hay nh÷ng kho¶n tÝn dông cho vay. Conglomerate: lµ mét tËp ®oµn ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc. ._.C¸c c«ng ty thµnh viªn Ýt cã mèi quan hÖ c«ng nghÖ s¶n xuÊt víi nhau mµ chñ yÕu quan hÖ vÒ hµnh chÝnh vµ tµi chÝnh. Conglomerate ®­îc h×nh thµnh b»ng c¸ch thu hót cæ phÇn cña nh÷ng c«ng ty cã lîi nhuËn cao nhÊt th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña Conglomerate lµ ho¹t ®«ng chñ yÕu nh»m më réng ph¹m vi kiÓm so¸t tµi chÝnh. C¸c tËp ®oµn kinh doanh xuyªn quèc gia lµ nh÷ng c«ng ty v­ît ra ngoµi biªn giíi quèc gia cña mét n­íc, cã quy m« mang tÇm cì quèc tÕ víi mét hÖ thèng chi nh¸nh dÇy ®Æc ë n­íc ngoµi nh»m môc ®Ých n©ng cao tû suÊt lîi nhuËn. C¬ cÊu tæ chøc gåm hai bé phËn c¬ b¶n lµ c«ng ty mÑ thuéc së h÷u n­íc chñ nhµ vµ mét hÖ thèng c¸c c«ng ty chi nh¸nh ë n­íc ngoµi. Mèi quan hÖ gi÷a c«ng ty mÑ vµ c¸c chi nh¸nh lµ mèi quan hÖ phô thuéc lÉn nhau chñ yÕu vÒ tµi chÝnh,c«ng nghÖ kü thuËt. C¸c chi nh¸nh cã thÓ mang h×nh thøc c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi, c«ng ty liªn doanh, c«ng ty hçn hîp víi h×nh thøc gãp vèn cæ phÇn. Qua mét sè TËp ®oµn kinh tÕ kh¸c nhau ë trªn, c¸c tËp ®oµn kinh doanh cã c¸c h×nh thøc tæ chøc rÊt ®a d¹ng vµ linh ho¹t, tõ ®ã ta cã thÓ ®Ò cËp tãm t¾t mét sè h×nh thøc chñ yÕu nh­ sau: TËp ®oµn kinh doanh ®­îc h×nh thµnh theo nguyªn t¾c “kÕt hîp chÆt chÏ trong mét tæ chøc kinh tÕ”, c¸c c«ng ty thµnh viªn kÕt hîp trong mét tæ chøc thèng nhÊt mang tÝnh ®éc lËp vÒ tµi chÝnh, s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i,. Nh÷ng tËp ®oµn kinh doanh nµy ®­îc cÊu t¹o d­íi d¹ng ®a së h÷u theo kiÓu c«ng ty cæ phÇn víi sù gãp vèn cña nhiÒu së h÷u kh¸c nhau hoÆc cã mét c«ng ty m¹nh nhÊt chi phèi c¶ tËp ®oµn. C¸c c«ng ty thµnh viªn trong cïng mét ngµnh hoÆc cã liªn quan víi nhau vÒ chu kú c«ng nghÖ s¶n xuÊt, bæ sung cho nhau trong qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ biÕn liªn tôc ho¹t ®éng thèng nhÊt trong tËp ®oµn. VÒ mÆt cÊu tróc cã thÓ cã ba d¹ng kh¸c nhau cña h×nh thøc nµy: Liªn kÕt theo chiÒu däc: §©y lµ h×nh thøc liªn kÕt mµ c¸c c«ng ty thµnh viªn sö dông s¶n phÈm (®Çu ra) cña nhau. Ch¼ng h¹n: TËp ®oµn Mitsumisi gåm c¸c c«ng ty khai kho¸ng, luyÖn kim, chÕ t¹o m¸y, cÊu kiÖn kim lo¹i. Liªn kÕt theo chiÒu ngang: trong lo¹i h×nh nµy, c¸c c«ng ty cã quan hÖ víi nhau vÒ s¶n phÈm hay dÞch vô bæ trî cho nhau hoÆc c¸c s¶n phÈm cho cïng mét nhãm kh¸ch hµng hoÆc cïng nhãm môc tiªu sö dông. C¸c c«ng ty nµy liªn kÕt víi nhau ®Ó t¹o lîi thÕ chung. VÝ dô, TËp ®oµn LG cã c«ng ty s¶n xuÊt m¸y tÝnh, c«ng ty s¶n xuÊt m¸y in, m¸y ph« t« vµ thiÕt bÞ v¨n phßng, c«ng ty s¶n xuÊt giÊy.. KiÓu liªn kÕt h¹t nh©n: Gi÷a c¸c c«ng ty thµnh viªn cã sù liªn kÕt vÒ c«ng nghÖ, hoÆc thÞ tr­êng nh­ng xoay quanh mét nhãm s¶n phÈm mòi nhän. VD: TËp ®oµn General moto cung cÊp mét sè lo¹i s¶n phÈm vµ dÞch vô kh¸c nhau, nh­ng s¶n xuÊt « t« lµ h¹t nh©n cña c¶ tËp ®oµn. TËp ®oµn kinh doanh ®­îc h×nh thµnh theo nguyªn t¾c “ liªn kÕt kinh tÕ” Th«ng th­êng, c¬ së tån t¹i cña lo¹i h×nh tËp ®oµn nµy lµ c¸c tho¶ thuËn hoÆc hîp ®ång t¹o ra sù liªn kÕt “mÒm” gi÷a c¸c thµnh viªn ®Ó t¨ng thªm lîi thÕ cho nhãm c¸c thµnh viªn ®ã. C¸c c«ng ty thµnh viªn cã tÝnh ®éc lËp cao. H×nh thøc cña liªn kÕt rÊt ®a d¹ng. C¸c c«ng ty thµnh viªn ký kÕt hîp ®ång tho¶ thuËn víi nhau vÒ nguyªn t¾c chung trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh­ x¸c ®Þnh quy m« s¶n xuÊt, hîp t¸c nghiªn cøu vµ trao ®æi b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ kü thuËt , quy ®Þnh gi¸ c¶, thÞ tr­êng tiªu thô, khèi l­îng s¶n phÈm cung cÊp… VÒ tæ chøc th­êng cã ban qu¶n trÞ chung ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng phèi hîp cña tËp ®oµn theo mét ®­êng lèi chung thèng nhÊt, nh­ng c¸c c«ng ty thµnh viªn vÉn gi÷ nguyªn tÝnh ®éc lËp vÒ tæ chøc s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i cña m×nh. Tuy nhiªn nh­îc ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ quan hÖ liªn kÕt gi÷a c¸c thµnh viªn t­¬ng ®èi láng lÎo. VÒ mÆt lÞch sö h×nh thøc liªn kÕt nµy ®· cã tõ rÊt sím, ph«i thai tõ thÕ kû 19, vÝ dô nh­ Carter, lµ h×nh thøc liªn kÕt gi÷a c¸c c«ng ty ho¹t ®éng trong cïng mét lÜnh vùc, mét ngµnh, thËm chÝ cã cïng s¶n phÈm gièng nhau. Thùc ra, mèi liªn kÕt gi÷a c¸c c«ng ty trong Carter chØ thuÇn tuý lµ sù cam kÕt ®èi víi mét sè ®iÒu kho¶n nhÊt ®Þnh nh»m tr¸nh c¹nh tranh trùc tiÕp víi nhau. Do sù ph¸t triÓn cao cña thÞ tr­êng tµi chÝnh, tËp ®oµn kinh doanh ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së x¸c lËp sù thèng nhÊt vÒ tµi chÝnh vµ kiÓm so¸t tµi chÝnh. C¸c c«ng ty thµnh viªn ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh vÒ tµi chÝnh h×nh thµnh mét c«ng ty tµi chÝnh chung gäi lµ Holding company. C«ng ty nµy lµ c«ng ty mÑ cña tËp ®oµn kinh doanh. §©y lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao cña tËp ®oµn kinh doanh. Trong tËp ®oµn kinh doanh kh«ng chØ cßn thèng nhÊt hanh chÕ c¸c ho¹t ®éng mµ lóc nµy ®· më réng ra nhiÒu lÜnh vùc tõ tµi chÝnh ®Õn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt th­¬ng m¹i dÞch vô. HiÖn nay, ®©y lµ h×nh thøc tËp ®oµn phæ biÕn nhÊt trªn thÕ giíi. 1.1.3. §Æc tr­ng cña TËp ®oµn kinh tÕ Nh×n chung kh«ng cã m« h×nh hoÆc h×nh mÉu chung nµo vÒ TËp ®oµn kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, bëi v× b¶n chÊt cña tËp ®oµn lµ sù liªn kÕt kinh tÕ th«ng qua liªn kÕt vèn gi÷a c¸c ph¸p nh©n ®éc lËp nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn, më réng ho¹t ®éng. Tuy nhiªn cã thÓ thÊy nh÷ng ®Æc tr­ng chung nhÊt cña tËp ®oµn nh­ sau: - §Æc tr­ng vÒ liªn kÕt: ViÖc liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp theo c¸c h×nh thøc kh¸c nhau ®­îc thùc hiÖn kh«ng ph¶i b»ng c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh, phi kinh tÕ, c¬ chÕ cÊp vèn gi÷a tæng c«ng ty vµ c¸c c«ng ty thµnh viªn mµ tõ yªu cÇu kinh tÕ, xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tiÔn cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. - §Æc tr­ng vÒ cÊu tróc tæ chøc: TËp ®oµn kinh tÕ lµ tæ hîp cña nhiÒu c«ng ty, víi h×nh thøc tæ chøc phæ biÕn nhÊt lµ theo m« h×nh c«ng ty mÑ – c«ng ty con: C¸c c«ng ty thµnh viªn chÞu sù chi phèi cña mét c«ng ty lín nhÊt, ®ã lµ c«ng ty mÑ. C«ng ty mÑ n¾m cæ phÇn (vèn gãp) chi phèi cña c¸c c«ng ty thµnh viªn vµ t¹o thµnh cÊu tróc gièng nh­ c¸c vÖ tinh xoay quanh h¹t nh©n. Tuy nhiªn, do thÞ tr­êng tµi chÝnh ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é cao nªn quan hÖ së h÷u gi÷a c¸c c«ng ty thµnh viªn trong tËp ®oµn rÊt phøc t¹p, ®an xen ch»ng chÞt t¹o ta sù phô thuéc lÉn nhau rÊt chÆt chÏ. - §Æc tr­ng vÒ tÝnh chÊt ph¸p lý: XÐt theo nghÜa réng, tËp ®oµn víi t­ c¸ch lµ tËp hîp c¸c doanh nghiÖp cã c¸c mèi liªn kÕt kinh tÕ, kÓ c¶ láng vµ chËt th× tËp hîp nµy kh«ng cã t­ c¸ch ph¸p nh©n; nh­ng mçi thµnh viªn cña tËp hîp l¹i cã t­ c¸ch ph¸p nh©n ®­îc liªn kÕt víi nhau b»ng vèn, b»ng mèi quan hÖ vÒ c«ng nghÖ, thÞ tr­êng, lîi Ých, trong ®ã mèi liªn kÕt vÒ vèn lµ chñ yÕu. C¸c doanh nghiÖp hîp thµnh tËp ®oµn tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, vÒ c¸c kho¶n nî trong kho¶ng vèn ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp trong tËp ®oµn vµ cña c¸c cæ ®«ng, cña nh÷ng ng­êi gãp vèn vµo doanh nghiÖp. XÐt theo nghÜa hÑp, tøc lµ chØ xÐt riªng c«ng ty mÑ víi c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc vµ chi nh¸nh lµ gèc cña tËp ®oµn th× c«ng ty mÑ cã t­ c¸ch ph¸p nh©n - §Æc tr­ng vÒ së h÷u: TËp ®oµn lµ mét tæ hîp nhiÒu c«ng ty, bao gåm c«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty con. C«ng ty mÑ së h÷u l­îng vèn cæ phÇn lín trong c¸c c«ng ty con vµ cã quyÒn chi phèi nh÷ng mÆt c¬ b¶n vÒ tµi chÝnh vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn. Nh­ vËy, së h÷u vèn trong tËp ®oµn lµ së h÷u hçn hîp, trong ®ã c«ng ty mÑ ®ãng vai trß khèng chÕ. Víi ®Æc tr­ng nµy, søc m¹nh kinh tÕ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña tËp ®oµn còng nh­ cña tõng ®¬n vÞ thµnh viªn trong tËp ®oµn sÏ t¨ng lªn. ViÖc h×nh thµnh tËp ®oµn cho phÐp h¹n chÕ tíi møc tèi ®a sù c¹nh tranh gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. Bªn canh ®ã, mèi liªn hÖ chÆt chÏ gi÷a c¸c thµnh viªn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thèng nhÊt ph­¬ng h­íng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh doanh, ®ång thêi h¹n chÕ sù c¹nh tranh cña tËp ®oµn kh¸c. §Æc biÖt, ®èi víi ViÖt Nam th× viÖc h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ cßn lµ gi¶i ph¸p chiÕn l­îc ®Ó b¶o vÖ s¶n xuÊt trong n­íc, chèng l¹i sù th©m nhËp cña c¸c c«ng ty vµ tËp ®oµn n­íc ngoµi. - §Æc tr­ng vÒ ph¹m vi qu¶n lý: Th«ng th­êng, c«ng ty mÑ tiÕn hµnh qu¶n lý tËp trung mét sè mÆt nh­ ®iÒu hoµ vèn, nghiªn cøu øng dông, ®µo t¹o, x©y dùng nh÷ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn tæng thÓ (chiÕn l­îc thÞ tr­êng, s¶n phÈm, ®Çu t­..) V× vËy, bªn c¹nh c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh truyÒn thèng, tËp ®oµn kinh tÕ th­êng cã c¸c tæ chøc Tµi chÝnh - Ng©n hµng – B¶o hiÓm vµ c¸c ®¬n vÞ nghiªn cøu - ®µo t¹o. C¸c tæ chøc nµy ngµy cµng ®­îc coi träng h¬n v× nã lµ ®ßn b¶y cho sù ph¸t triÓn. Víi ®Æc tr­ng nµy, tËp ®oµn sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc trong viÖc t¹o ®iÒu kiÖn triÓn khai ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ øng dông khoa häc c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt, mét lÜnh vùc ®ßi hái kh¶ n¨ng tµi chÝnh lín mµ mçi ®¬n vÞ vÞ riªng rÏ víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cã h¹n kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. Bªn c¹nh ®ã, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu øng dông khoa häc c«ng nghÖ lín ®ßi hái ph¶i cã sù hîp t¸c cña ®éi ngò c¸n bé nghiªn cøu vµ c¸c thiÕt bÞ kh¸c mµ chØ trªn c¬ së liªn kÕt c¸c ®¬n vÞ l¹i míi thùc hiÖn ®­îc. §ång thêi, sù hîp t¸c nghiªn cøu, øng dông khoa häc c«ng nghÖ trong tËp ®oµn cho phÐp c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cã thÓ nhanh chãng ®­a c¸c thµnh tùu nghiªn cøu vµo thùc tiÔn quy m« lín, n©ng cao hiÖu qu¶ cña kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn ph¹m vi réng. Ngoµi ra, víi ®Æc tr­ng nµy tËp ®oµn kinh tÕ sÏ cã thªm kh¶ n¨ng tËp trung, ®iÒu hoµ vèn, kh¾c phôc sù h¹n chÕ vµ thiÕu vèn cña tõng ®¬n vÞ riªng biÖt. Nguån vèn cña tËp ®oµn ®­îc huy ®éng tõ c¸c c«ng ty thµnh viªn vµ theo c¸c h×nh thøc ®­îc ph¸p luËt cho phÐp sÏ ®­îc tËp trung ®Çu t­ vµ nh÷ng lÜnh vùc, nh÷ng dù ¸n cã hiÖu qu¶ nhÊt, tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng vèn bÞ ph©n t¸n trong nh÷ng ®¬n vÞ nhá hoÆc ®­îc ®Çu t­ kh«ng hiÖu qu¶. Nh­ vËy vèn cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn nhá còng ®­îc sö dông vµo nh÷ng lÜnh vùc, dù ¸n hiÖu qu¶ nhÊt, t¹o ra søc m¹nh quyÕt ®Þnh cho sù ph¸t triÓn cña tËp ®oµn. §ång thêi do cã sù huy ®éng vèn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn víi nhau, vèn cña ®¬n vÞ nµy ®­îc huy ®éng ®Çu t­ vµo ®¬n vÞ kh¸c vµ ng­îc l¹i, nªn c¸c ®¬n vÞ cã thÓ liªn kÕt víi nhau chÆt chÏ h¬n, tõ ®ã quan t©m tíi hiÖu qu¶ sö dông vèn, nhê thÕ mµ ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ nguån vèn cña tõng ®¬n vÞ vµ cña c¶ tËp ®oµn. §Æc tr­ng nµy sÏ ph¸t huy ®­îc vai trß ®iÒu tiÕt cña c¸c tæng c«ng ty nhµ n­íc hiÖn nay ®èi víi tõng thµnh viªn còng nh­ chuyÓn c¬ b¶n quan hÖ gi÷a tæng c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong tæng c«ng ty tõ c¬ chÕ giao vèn vµ mèi liªn hÖ hµnh chÝnh sang c¬ chÕ ®Çu t­ vèn vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ, tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c tæng c«ng ty hiÖn nay. - §Æc tr­ng vÒ quy m«: HÇu hÕt c¸c tËp ®oµn ®Òu cã quy m« lín vµ ph¹m vi ho¹t ®éng rÊt réng do võa cã sù tÝch tô cña b¶n th©n tËp ®oµn, võa cã sù tËp trung cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn nªn tiÒm lùc tµi chÝnh vµ quy m« vÒ vèn cña tËp ®oµn lµ rÊt m¹nh. Trong tËp ®oµn, vèn ®­îc tËp trung tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau, ®­îc b¶o toµn vµ ph¸t triÓn, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô, tËp trung vèn cho tËp ®oµn. §Æc tr­ng nµy sÏ kh¾c phôc ®­îc nguån vèn h¹n chÕ so víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña Tæng C«ng ty Nhµ n­íc hiÖn nay. §ång thêi víi ­u thÕ vèn lín, tËp ®oµn cã kh¶ n¨ng chi phèi vµ c¹nh tranh m¹nh trªn thÞ tr­êng, më réng nhanh chãng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh, ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®¸p øng yªu cÇu thÞ tr­êng t¹o ra doanh thu lín. H¬n n÷a tËp ®oµn th­êng cã ph¹m vi ho¹t ®éng kh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi mét quèc gia mµ më réng trªn nhiÒu n­íc, thËm chÝ trªn toµn thÕ giíi. §iÒu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tËp ®oµn kinh tÕ ViÖt Nam nhanh chãng tiÕp cËn víi thÞ tr­êng thÕ giíi vµ héi nhËp kinh tÕ. - §Æc tr­ng vÒ ngµnh vµ lÜnh vùc kinh doanh: MÆc dï ®Æc ®iÓm næi bËt cña tËp ®oµn kinh doanh lµ ho¹t ®éng ®a ngµnh, nh­ng vÉn cã mét sè tËp ®oµn kinh doanh trong mét lÜnh vùc t­¬ng ®èi hÑp. §iÒu ®ã minh ho¹ cho c¶ hai xu h­íng ph¸t triÓn tËp ®oµn kinh doanh. Xu h­íng thø nhÊt lµ ph¸t triÓn ®a d¹ng ho¸, ®a ngµnh nh»m ph©n t¸n rñi ro vµ t¨ng kh¶ n¨ng chi phèi thÞ tr­êng. Xu h­íng thø hai lµ ph¸t triÓn chuyªn m«n ho¸ s©u ®Ó khai th¸c thÕ m¹nh vÒ chuyªn m«n, bÝ quyÕt c«ng nghÖ, uy tÝn ®Æc biÖt trong ngµnh. C¸c xu h­íng nµy thÓ hiÖn kh¸c nhau tuú theo ngµnh kinh doanh, lÜnh vùc ho¹t ®éng. Tuy nhiªn, ng­êi ta dÔ nhËn thÊy hiÖn nay xu h­íng ®a d¹ng ho¸, ®a ngµnh, ®a nghÒ, ®a lÜnh vùc ®Ó ph©n t¸n rñi ro, ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng tËp ®oµn ®­îc an toµn, hiÖu qu¶ vµ tËn dông ®­îc c¬ së vËt chÊt còng nh­ kh¶ n¨ng lao ®éng cña tËp ®oµn thÓ hiÖn râ nÐt h¬n. Tãm l¹i, trªn c¬ së sù tÝch tô cña b¶n th©n doanh nghiÖp vµ sù tËp trung gi÷a c¸c doanh nghiÖp sÏ h×nh thµnh tËp ®oµn kinh tÕ cã tr×nh ®é s¶n xuÊt, n¨ng lùc c¹nh tranh m¹nh h¬n so víi tõng doanh nghiÖp riªng lÎ. 1.1.4. Vai trß cña tËp ®oµn kinh tÕ ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ Việt Nam Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ang ®Æt ra vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ t¸i cÊu tróc c¬ cÊu kinh tÕ ®Ó nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nhanh chãng n©ng cao søc c¹nh tranh. Tham gia héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi gióp cho ViÖt  Nam  lùa  chän chiÕn  l­îc  ph¸t  triÓn  thµnh  phÇn  kinh  tÕ  Nhµ  n­íc, t¸i c¬ cÊu s¶n xuÊt, cïng víi lùa chän nh÷ng ngµnh kinh tÕ cã lîi thÕ so s¸nh ®Ó t¨ng xuÊt khÈu, t¨ng tÝch luü thùc hiÖn CNH, H§H. Xu thÕ nµy còng t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam lùa chän ®èi t¸c lµm ¨n, lùa chän thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô thu hót vèn ®Çu  t­ n­íc ngoµi, tiÕp nhËn nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn thuËn lîi h¬n. Tuy nhiªn, c¸c DN ViÖt Nam sÏ ph¶i chÞu søc Ðp c¹nh tranh khèc liÖt trong khi ch­a kÞp ®­îc chuÈn bÞ c¶ vÒ  tiÒm  lùc, tæ chøc vµ kÓ c¶ kü n¨ng c¹nh tranh. Víi ®Æc ®iÓm c¸c m« h×nh doanh nghiÖp trong n­íc cã qui m« võa vµ nhá lµ chñ yÕu, tr×nh ®é qu¶n lý vµ kinh nghiÖm kinh doanh quèc tÕ cßn non kÐm; do vËy gÆp nhiÒu khã kh¨n c¶ trong c¹nh tranh lÉn trong viÖc hîp t¸c, liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp n­íc  ngoµi. Tr­íc bèi c¶nh ®ã, viÖc  liªn  kÕt c¸c Tæng c«ng ty, doanh nghiÖp trong n­íc ®Ó h×nh thµnh mét m« h×nh tæ chøc kh¸c, gäi lµ tËp ®oµn kinh tÕ lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña víi c¸c tËp ®oµn n­íc ngoµi. TËp ®oµn kinh tÕ - mét m« h×nh kinh tÕ kh¸ phæ biÕn vµ lµ m« h×nh kinh tÕ ho¹t ®éng hiÖu qu¶ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, m« h×nh nµy thÓ hiÖn nhiÒu tÝnh ®Æc tr­ng ­u viÖt nh­ cã tiÒm lùc vµ kh¶ n¨ng thu hót nguån vèn lín, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ cao vµ tÇm ¶nh h­ëng ho¹t ®éng cña nã réng lín v­¬n ra ngoµi ph¹m vi quèc gia. M« h×nh nµy ®· ®­îc c¸c nhµ nghiªn cøu vµ qu¶n lý cña ViÖt Nam nghiªn cøu tõ l©u, ®­îc xem lµ mät trong nh÷ng c¬ së nh»m t¸i cÊu tróc l¹i c¬ së cho nÒn kinh tÕViÖt Nam. Thùc hiÖn theo tinh thÇn NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 9 Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng kho¸ IX, trong NghÞ quyÕt sè 01/2004/NQ-CP vÒ ®Èy m¹nh s¾p xÕp, ®æi míi vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc trong ®ã cã c¸c Tæng c«ng ty nhµ n­íc, ChÝnh phñ ®· chØ râ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p ®­îc thùc hiÖn sÏ lµ "ThÝ ®iÓm chuyÓn tæng c«ng ty nhµ n­íc sang ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con vµ h×nh thµnh mét sè tËp ®oµn kinh tÕ". C¸c tËp ®oµn kinh tÕ ViÖt Nam ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së cña c¸c Tæng c«ng ty, sù ra ®êi cña nã nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ hiÖn nay cña c¸c tæng c«ng ty nhµ n­íc ( nh­ kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu chñ ®éng trong ®iÒu hµnh ho¹t ®éng, t¨ng tiÒm lùc tµi chÝnh, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n,vv…) t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®¬n vÞ nµy cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng vµ chñ ®éng trong héi nhËp kinh tÕ trong khu vùc vµ quèc tÕ. Thêi gian qua, ChÝnh phñ còng ®· chØ ®¹o x©y dùng ®Ò ¸n thÝ ®iÓm h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn B­u chÝnh viÔn th«ng, DÇu khÝ, §iÖn lùc, Xi m¨ng mµ tiªn phong sÏ lµ TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam tõ Tæng c«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam. Cã thÓ nãi r»ng, ®©y sÏ lµ mét b­íc ®ét ph¸ m¹nh mÏ trong ®æi míi doanh nghiÖp, t¸i cÊu tróc l¹i c¬ cÊu nÒn kinh tÕ. C¸c tËp ®oµn kinh tÕ ®­îc h×nh thµnh víi môc tiªu trë thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh vÒ tiÒm lùc tµi chÝnh, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®­îc ho¹t ®éng ®a d¹ng cã thÓ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng n©ng cao tinh c¹nh tranh, ®­îc xem lµ nh÷ng ho¹t ®éng mòi nhän cña nÒn kinh tÕ, gãp phÇn quan träng vµo viÖc n©ng cao m«i tr­êng c¹nh tranh quèc gia trë thµnh nh÷ng trô cét vÒ kinh tÕ thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ toµn bé nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 1.2. C¬ chÕ qu¶n lý vèn trong TËp ®oµn kinh tÕ 1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ vèn trong tËp ®oµn Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, vèn lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó khëi sù kinh doanh. Mäi doanh nghiÖp ®Òu cÇn cã vèn ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn: Vèn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ®Çu vµo ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh (®Êt ®ai, lao ®éng…) vèn còng lµ c¸c s¶n phÈm ®­îc xuÊt ra ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt (m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn nhiªn vËt liÖu…) Vèn lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt mµ quyÒn sö dông vèn cã thÓ t¸ch rêi quyÒn së h÷u vèn. Theo quan ®iÓm nµy, vèn ®­îc xem lµ mét lo¹i hµng ho¸ bëi nã cã ®Çy ®ñ hai thuéc tÝnh cña hµng ho¸ lµ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ “vèn” ®­îc biÓu hiÖn b»ng chi phÝ (l·i suÊt) mµ ng­êi ta sö dông vèn ph¶i tr¶ cho ng­êi së h÷u vèn ®Ó cã quyÒn sö dông vèn. Gi¸ trÞ sö dông cña vèn lµ vèn cã thÓ sö dông ®Ó mua nguyªn nhiªn vËt liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ, thuª lao ®éng. NÐt ®Æc biÖt cña hµng hãa vèn thÓ hiÖn ë chç quyÒn së h÷u vèn cã thÓ t¸ch rêi quyÒn sö dông vèn. Tãm l¹i vèn cã thÓ ®­îc hiÓu nh­ sau: C¸c doanh nghiÖp ®Òu cã ®Æc ®iÓm chung lµ b¾t ®Çu b»ng c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ kÕt thóc lµ c¸c yÕu tè ®Çu ra. §Çu vµo gåm nguyªn nhiªn vËt liÖu, c¸c s¶n phÇm dÞch vô, søc lao ®éng, m¸y mãc thiÕt bÞ… TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè ®Çu vµo ®ã ph¶i ®­îc thuª, mua s¾m b»ng tiÒn. Trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, tiÒn ®­îc lu©n chuyÓn d­íi nh÷ng h×nh th¸i tµi s¶n kh¸c nhau: tµi s¶n l­u ®éng vµ tµi s¶n cè ®Þnh. Khi kÕt thóc mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®Çu ra cña doanh nghiÖp lµ nh÷ng s¶n phÈm l¹i ®­îc thu vÒ b»ng tiÒn víi mét gi¸ trÞ lín h¬n gi¸ trÞ ban ®Çu bá ra. Trong qu¸ tr×nh ®ã, tiÒn ®­îc gäi lµ vèn. Nh­ vËy xÐt vÒ b¶n chÊt vèn chÝnh lµ tiÒn nh­ng tiÒn chØ ®­îc coi lµ vèn khi ®­îc ®­a vµo l­u th«ng tiÒn tÖ ®Ó tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh víi môc ®Ých sinh lêi. 1.2.2. §Æc tr­ng cña vèn Vèn lµ yÕu tè quan träng bËc nhÊc ®èi víi mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp, mäi m« h×nh kinh tÕ, kÓ c¶ m« h×nh tËp ®oµn kinh tÕ. Vèn cã nhiÒu ®Æc tr­ng, tuy nhiªn nh÷ng ®Æc tr­ng nµy ®èi víi c¸c m« h×nh kinh tÕ kh¸c nhau sÏ cã nh÷ng h×nh th¸i biÓu hiÖn kh¸c nhau. C¸c doanh nghiÖp, m« h×nh kinh tÕ cÇn tËn dông ­u thÕ cña m×nh ®Ó khai th¸c tèi ®a ®Æc tr­ng cña vèn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. §Æc tr­ng cña vèn cßn thÓ hiÖn ë c¸c khÝa c¹nh sau: Thø nhÊt, vèn lµ tiÒn cã qu¸ tr×nh vËn ®éng ®Ó sinh lêi: Vèn ®­îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn nh­ng tiÒn chØ lµ d¹ng tiÒm n¨ng cña vèn. §Ó tiÒn biÕn thµnh vèn th× ®ång tiÒn ®ã ph¶i vËn ®éng víi môc ®Ých sinh lêi. Trong qua tr×nh vËn ®éng, tiÒn cã thÓ thay ®æi h×nh th¸i biÓu hiÖn, nh­ng kÕt thóc vßng tuÇn hoµn nã ph¶i trë vÒ h×nh th¸i ban ®Çu cña nã lµ tiÒn víi gi¸ trÞ lín h¬n. Qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn ®­îc chia thµnh 3 giai ®o¹n: Giai ®o¹n 1: Vèn ho¹t ®éng trong ph¹m vi l­u th«ng. Vèn tiÒn tÖ (T) tÝch luü ®­îc ®em ra thÞ tr­êng mua hµng ho¸ gåm t­ liÖu s¶n xuÊt, søc lao ®éng víi t­ c¸ch c¸c yÕu tè chuÈn bÞ cho giai ®o¹n s¶n xuÊt. Giai ®o¹n nµy vèn chuyÓn tõ h×nh th¸i tiÒn tÖ sang h×nh th¸i vèn s¶n xuÊt. Giai ®o¹n 2: Vèn rêi khái lÜnh vùc l­u th«ng vµ ®i vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt. C¸c yÕu tè cña vèn s¶n xuÊt (t­ liÖu s¶n xuÊt) ®­îc kÕt hîp víi søc lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸. Trong giai ®o¹n nµy, vèn s¶n xuÊt ®­îc chuyÓn ho¸ thµnh vèn hµng ho¸. §èi víi ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ sù truyÒn ®­a tin tøc. Giai ®o¹n 3: Vèn trë l¹i l­u th«ng d­íi h×nh th¸i vèn hµng ho¸. Kh¸c víi giai ®o¹n 1, chñ doanh nghiÖp kh«ng thùc hiÖn chøc n¨ng mua mµ thùc hiÖn chøc n¨ng b¸n hµng ho¸. KÕt thóc giai ®o¹n nµy, vèn hµng ho¸ ®­îc chuyÓn vÒ h×nh th¸i vèn tiÒn tÖ ban ®Çu nh­ng víi sè l­îng lín h¬n. Qu¸ tr×nh vËn ®éng liªn tôc cña vèn tõ h×nh th¸i nµy sang h×nh th¸i kia vµ tr¶i qua ba giai ®o¹n vµ quay vÒ h×nh th¸i ban ®Çu ®­îc gäi lµ chu tr×nh tuÇn hoµn vèn. Liªn kÕt vÒ vèn lµ liªn kÕt chñ yÕu cña tËp ®oµn kinh tÕ. Sù liªn kÕt nµy t¹o nªn “mét doanh nghiÖp” cã quy m« vèn lín, ph¹m vi kinh doanh réng (®a ngµnh, ®a nghÒ, ho¹t ®éng t¹i nhiÒu quèc gia). ChÝnh v× vËy, trong qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn, tËp ®oµn kinh tÕ cÇn ph¸t huy tèi ®a kh¶ n¨ng ®iÒu hoµ vèn trong néi bé, gi¶m thiÓu thêi gian nhµn rçi trªn c¬ së tËn dông nh÷ng “khe hë thêi gian” do chªnh lÖch vÒ chu kú kinh doanh cña c¸c c«ng ty, c¸c lÜnh vùc ®Ó vèn cña tËp ®oµn ®­îc vËn ®éng liªn tôc. Thø hai, vèn cã gi¸ trÞ vÒ mÆt thêi gian Gi¸ trÞ vÒ mÆt thêi gian cña vèn biÓu hiÖn ë chç mét ®ång vèn ngµy h«m sau cã thÓ cã gi¸ trÞ nhá h¬n mét ®ång vèn ngµy h«m tr­íc, tøc lµ cïng mét l­îng tiÒn ®ã nh­ng l­îng hµng ho¸ mµ nã mua ®­îc sÏ Ýt ®i. L¹m ph¸t lµm cho søc mua cña vèn thay ®æi. NÕu tËp ®oµn kinh tÕ sö dông kh¶ n¨ng ®iÒu hoµ vèn trong néi bé ®Ó vèn vËn ®éng liªn tôc th× còng cã nghÜa lµ tËp ®oµn kinh tÕ tËn dông tèi ®a ®Æc tr­ng nµy cña vèn. Thø ba, vèn cµng lín th× søc m¹nh cµng lín Søc m¹nh cña vèn ®­îc t¹o ra chØ khi vèn ®­îc tÝch tô, tËp trung ®Õn mét l­îng ®ñ lín. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn tíi sù ra ®êi cña tËp ®oµn kinh tÕ. Ng­îc l¹i, sù h×nh thµnh cña tËp ®oµn kinh tÕ còng gióp tËn dông ®Æc tr­ng nµy bëi chØ cã tËp ®oµn kinh tÕ víi kh¶ n¨ng tÝch tô, tËp trung vèn mét c¸ch m¹nh mÏ cã ®ñ søc m¹nh vÒ vèn ®Ó thùc hiÖn nh÷ng chiÕn l­îc kinh doanh dµi h¹n, nh÷ng kÕ ho¹ch lín. Thø t­, vèn lµ mét lo¹i hµng ho¸ Nãi vèn lµ mét lo¹i hµng ho¸ v× vèn cã gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông vèn nh­ mäi hµng ho¸ kh¸c. Vèn ®­îc mua b¸n trªn thÞ tr­êng d­íi mäi h×nh thøc mua, b¸n quyÒn sö dông vèn. Gi¸ mua chÝnh lµ l·i suÊt mµ ng­êi ®i vay vèn ph¶i tr¶ cho ng­êi cho vay vèn (chñ së h÷u) ®Ó cã ®­îc quyÒn sö dông l­îng vèn ®ã. Gi¸ c¶ nµy t¨ng, gi¶m phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè, ®Æc biÖt lµ quan hÖ cung cÇu vèn trªn thÞ tr­êng. Gi¸ trÞ sö dông cña vèn biÓu hiÖn ë chç ng­êi sö dông cã thÓ dïng vèn ®Ó mua s¾m nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ… ®­a vµo s¶n xuÊt ®Ó sinh lêi. Quy m« ho¹t ®éng lín, ph¹m vi ho¹t ®éng réng cña tËp ®oµn kinh tÕ t¹o nªn nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng dung n¹p mét l­îng vèn lín. Víi ®Æc tr­ng nµy cña vèn, tËp ®oµn kinh tÕ cã thÓ tËn dông uy tÝn, søc m¹nh ®Ó “mua, b¸n” vèn víi gi¸ c¶ “c¹nh tranh” nh»m më réng h¬n n÷a ho¹t ®éng cña m×nh. Thø n¨m, vèn kh«ng chØ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn gi¸ trÞ cña c¸c tµi s¶n h÷u h×nh mµ nã cßn lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn gi¸ trÞ cña c¸c tµi s¶n v« h×nh nh­ vÞ trÝ ®Þa lý kinh doanh, nh·n m¸c s¶n phÈm, b¶n quyÒn ph¸t minh s¸ng chÕ, bÝ quyÕt c«ng nghÖ, uy tÝn cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng… Vèn biÓu hiÖn b»ng tµi s¶n v« h×nh ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng ®èi víi doanh nghiÖp. M« h×nh kinh tÕ tËp ®oµn cã thÓ tËn dông tèt ®Æc tr­ng nµy cña vèn biÓu hiÖn ë nh÷ng khÝa c¹nh sau: Thø nhÊt t¹o nªn th­¬ng hiÖu chung cña c¶ tËp ®oµn. Mét c«ng ty con cña tËp ®oµn sÏ cã nhiÒu ­u thÕ h¬n h¼n so víi mét c«ng ty ®éc lËp cã cïng quy m« vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng. Thø hai, víi kh¶ n¨ng tÝch tô, tËp trung vèn lín, tËp ®oµn cã thÓ tiÕn hµnh ho¹t ®éng nghiªn cøu ph¸t triÓn dµi h¹n, tèn kÐm nh­ng hiÖu qu¶ ®Ó t¹o ra nh÷ng ph¸t minh, s¸ng chÕ mang tÝnh ®ét ph¸, ®éc quyÒn cña tËp ®oµn cã gi¸ trÞ lín. Gi¸ trÞ cña nh÷ng tµi s¶n v« h×nh còng lµ vèn cña tËp ®oµn. 1.2.3. Ph©n lo¹i vèn trong tËp ®oµn Ph©n lo¹i vèn lµ yªu cÇu c¬ b¶n cña c«ng t¸c qu¶n lý sö dông vèn. Ph©n lo¹i vèn theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau gióp nhµ qu¶n lý thÊy ®­îc c¸c lo¹i vèn cña tËp ®oµn kinh tÕ vµ ®Æc tr­ng tõng lo¹i vèn. C¨n cø vµo ®ã, tËp ®oµn kinh tÕ dùa vµo lîi thÕ cña m×nh cã thÓ ®Ò ra kÕ ho¹ch sö dông tõng lo¹i vèn cho ®¹t hiÖu qu¶ sö dông cao nhÊt. D­íi ®©y lµ nh÷ng ph©n lo¹i chñ yÕu: 1.2.3.1. C¨n cø theo c¬ cÊu vèn C¨n cø vµo c¬ cÊu vèn, vèn gåm vèn s¶n xuÊt vµ vèn ®Çu t­, trong ®ã: Vèn s¶n xuÊt: Vèn s¶n xuÊt lµ h×nh th¸i gi¸ trÞ cña toµn bé t­ liÖu s¶n xuÊt ®­îc doanh nghiÖp sö dông mét c¸ch hîp lý vµ cã kÕ ho¹ch vµo viÖc s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÇm theo kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp. Vèn ®Çu t­: Vèn ®Çu t­ ®­îc sö dông ®Ó t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt, ®Çu t­ ®æi míi s¶n phÈm, ®Çu t­ thay ®æi thiÕt bÞ, ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt s¶n phÈm, n©ng cao chÊt l­îng, më réng thÞ tr­êng tiªu thô vµ ®Çu t­ kh¸c nh­ gãp vèn liªn doanh, ®Çu t­ vµo tµi s¶n tµi chÝnh. Sù kh¸c biÖt chñ yÕu gi÷a vèn ®Çu t­ vµ vèn s¶n xuÊt lµ ë môc tiªu sö dông vèn: Vèn s¶n xuÊt ®­îc hiÓu lµ vèn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cô thÓ. Vèn ®Çu t­ th­êng ®­îc sö dông cho nhiÒu h¹ng môc cña mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. 1.2.3.2. C¨n cø vµo ph­¬ng thøc chu chuyÓn cña vèn Dùa vµo ®Æc ®iÓm chu chuyÓn gi¸ trÞ cña vèn (ph­¬ng thøc chu chuyÓn vèn hay ®Æc ®iÓm tuÇn hoµn, lu©n chuyÓn vèn) khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, cã thÓ chia thµnh vèn cè ®Þnh vµ vèn l­u ®éng. - Vèn cè ®Þnh: Vèn cè ®Þnh lµ mét bé phËn cña vèn ®Ó h×nh thµnh tµi s¶n cè ®Þnh, lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh. Nh­ vËy, quy m« cña vèn cè ®Þnh sÏ quyÕt ®Þnh ®Õn quy m« cña tµi s¶n cè ®Þnh cßn sù vËn ®éng cña tµi s¶n cè ®Þnh quyÕt ®Þnh sù vËn ®éng tuÇn hoµn cña vèn cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh: h×nh th¸i vËt chÊt kh«ng thay ®æi tõ chu kú s¶n xuÊt ®Çu tiªn cho ®Õn khi bÞ lo¹i khái qu¸ tr×nh s¶n xuÊt; gi¸ trÞ cña nã ®­îc chuyÓn dÞch dÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm. §Æc ®iÓm sù vËn ®éng cña vèn cè ®Þnh lµ: Vèn cè ®Þnh tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt, nã ®­îc chu chuyÓn dÇn dÇn, tõng phÇn qua c¸c chu kú s¶n xuÊt kinh doanh. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, vèn cè ®Þnh ®­îc t¸ch thµnh hai phÇn: PhÇn thø nhÊt t­¬ng øng víi phÇn hao mßn gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh, gia nhËp vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®­îc tÝch luü l¹i khi s¶n phÈm ®­îc tiªu thô, h×nh thµnh quü khÊu hao (dïng ®Ó t¸i s¶n xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh nh»m duy tr× n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp); PhÇn thø hai t­¬ng øng víi phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh. C¸c chu kú s¶n xuÊt diÔn ra liªn tôc th× quü khÊu hao kh«ng ngõng t¨ng lªn cßn phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh th× gi¶m dÇn t­¬ng øng. Khi phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh ®· ®­îc chuyÓn ho¸ toµn bé sang vèn tiÒn tÖ (quü khÊu hao) th× vèn cè ®Þnh còng hoµn thµnh mét vßng lu©n chuyÓn cña nã. NÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn, tû träng cña nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh (chi phÝ b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ, chi phÝ vÒ lîi thÕ kinh doanh…) ngµy cµng lín. §iÒu ®ã ®ång nghÜa víi viÖc hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh ¶nh h­ëng m¹nh mÏ h¬n ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp. Do ®ã, tËp ®oµn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ ho¹t ®éng trong nh÷ng ngµnh nghÒ, lÜnh vùc ho¹t ®éng sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, hao mßn v« h×nh lín th× ph¶i hÕt søc coi träng viÖc sö dông vèn cè ®Þnh. - Vèn l­u ®éng: L­îng tiÒn øng tr­íc ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu vÒ tµi s¶n l­u ®éng gäi lµ vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp. Nãi c¸ch kh¸c, vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé tµi s¶n l­u ®éng nh»m ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®­îc tiÕn hµnh th­êng xuyªn, liªn tôc. Sù vËn ®éng cña vèn l­u ®éng phô thuéc vµo sù vËn ®éng cña tµi s¶n l­u ®éng – nh÷ng tµi s¶n ng¾n h¹n vµ th­êng xuyªn lu©n chuyÓn trong qu¸ tr×nh kinh doanh. Do ®ã, cïng víi sù vËn ®éng cña tµi s¶n l­u ®éng, vèn l­u ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ chuyÓn qua nhiÒu h×nh th¸i kh¸c nhau. Khëi ®Çu vßng tuÇn hoµn, vèn l­u ®éng tõ h×nh th¸i tiÒn tÖ sang h×nh th¸i vËt t­ hµng ho¸ dù tr÷. Qua giai ®o¹n s¶n xuÊt vËt t­ ®­îc ®­a vµo chÕ t¹o c¸c b¸n thµnh phÈm vµ thµnh phÈm. KÕt thóc vßng tuÇn hoµn, sau khi s¶n phÈm ®­îc tiªu thô, vèn l­u ®éng l¹i trë vÒ h×nh th¸i tiÒn tÖ nh­ ®iÓm xuÊt ph¸t ban ®Çu cña nã. Nh­ vËy, vèn l­u ®éng lu©n chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ ngay mét lÇn, tuÇn hoµn liªn tôc vµ hoµn thµnh mét vßng tuÇn hoµn khi chu kú s¶n xuÊt kÕt thóc. Vèn l­u ®éng cã thÓ ®­îc ph©n lo¹i nh­ sau: + Theo vai trß cña vèn, vèn l­u ®éng gåm vèn l­u ®éng trong kh©u dù tr÷ s¶n xuÊt (gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, phô, nhiªn liÖu), trong kh©u s¶n xuÊt (gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm, trong kh©u l­u th«ng (gi¸ trÞ thµnh phÈm, vèn b»ng tiÒn, ®Çu t­ ng¾n h¹n, c¸c kho¶n thanh to¸n- nî ph¶i thu). +Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn, vèn l­u ®éng gåm vèn vËt t­ hµng ho¸ - biÓu hiÖn b»ng hiÖn vËt (nh­ nguyªn vËt liÖu, b¸n thµnh phÈm, thµnh phÈm…) vµ vèn b»ng tiÒn (bao gåm c¸c kho¶n nh­ tiÒn mÆt t¹i quü, tiÒn göi ng©n hµng, c¸c kho¶n vèn trong thanh to¸n, ®Çu t­ ng¾n h¹n) 1.2.3.3. C¨n cø vµo tÝnh chÊt së h÷u C¨n cø vµo tÝnh chÊt së h÷u, vèn cña doanh nghiÖp bao gåm vèn chñ së h÷u vµ nî ph¶i tr¶. - Vèn chñ së h÷u: Vèn chñ së h÷u lµ sè tiÒn vèn cña c¸c chñ së h÷u, cña c¸c nhµ ®Çu t­ ®ãng gãp. Khi sö dông sè vèn nµy, doanh nghiÖp kh«ng ph¶i cam kÕt thanh to¸n. Th«ng th­êng, vèn chñ së h÷u bao gåm: +Vèn ®ãng gãp cña nhµ ®Çu t­: ®Ó thµnh lËp míi hoÆc më réng doanh nghiÖp. Chñ së h÷u vèn doanh nghiÖp cã thÓ lµ nhµ n­íc, c¸ nh©n, c¸c tæ chøc tham gia gãp vèn, c¸c cæ ®«ng mua vµ n¾m gi÷ cæ phiÕu. +Vèn ®­îc bæ sung tõ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp theo quyÕt ®Þnh cña c¸c chñ së h÷u vèn. + C¸c kho¶n nhËn biÕu tÆng tµi trî (nÕu ®­îc ghi t¨ng vèn chñ së h÷u) + C¸c kho¶n chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n, chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i, c¸c quü h×nh thµnh tõ lîi nhuËn sau thuÕ (quü ®Çu t­ ph¸t triÓn, quü dù phßng tµi chÝnh, quü kh¸c thuéc vèn chñ së h÷u, lîi nhuËn ch­a ph©n phèi, vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n) - Nî ph¶i tr¶: Nî ph¶i tr¶ lµ sè tiÒn doanh nghiÖp ®i vay cña c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc, c¸ nh©n ®Ó bæ sung vèn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm ph¶i tr¶ c¶ gèc vµ l·i vay (chi phÝ sö dông vèn). Nî ph¶i tr¶ bao gåm vay tõ c¸c tæ chøc tÝn dông, nguån vèn tÝn dông th­¬ng m¹i vµ vay th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Nguån vèn tÝn dông ng©n hµng: Nguån vèn vay ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng nguån vèn quan träng nhÊt, kh«ng chØ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp mµ cßn ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Sù ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp g¾n liÒn víi c¸c dÞch vô tµi chÝnh do c¸c ng©n hµng cung cÊp, trong ®ã cã viÖc cung øng nguån vèn ®Ó ®¶m b¶o nguån tµi chÝnh cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Nguån vèn tÝn dông ng©n hµng cã nhiÒu ­u ®iÓm nh­ng ®Ó sö dông nguån vèn nµy doanh nghiÖp ph¶i tr¶ chi phÝ sö dông vèn (l·i suÊt ®i vay) c¸c h¹n chÕ vÒ ®iÒu kiÖn tÝn dông vµ chÞu sù kiÓm so¸t cña ng©n hµng (môc ®Ých sö dông vèn, hiÖu qu¶ sö dông vèn…) Nguån vèn tÝn dông th­¬ng m¹i: Nguån vèn nµy h×nh thµnh mét c¸ch tù nhiªn trong quan hÖ kinh doanh mua b¸n tr¶ chËm hay ._.tiªu cô thÓ. ViÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn nªn chuyÓn tõ c¸ch kiÓm tra gi¸m s¸t qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh cho c¸c ®¬n vÞ sang viÖc x©y dùng c¸c chØ tiªu vµ ®¸nh gi¸ theo møc ®é c¸c chØ tiªu vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh tµi chÝnh cña c¸c ®¬n vÞ ®ã nh­ l·i, lç, tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n trªn vèn, møc ®é b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ®¬n vÞ… §èi víi c¸c ho¹t ®éng c«ng Ých cÇn x©y dùng vµ thùc hiÖn mét sè chØ tiªu chÝnh lµ sè l­îng, chÊt l­îng s¶n phÈm c«ng Ých cung cÊp cho x· héi, møc ®é cung cÊp cho x· héi, møc ®é b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn. TËp ®oµn cÇn thùc hiÖn chÕ ®é c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh kÕ to¸n. HÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh bao gåm: c¸c b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ víi c¸c chØ tiªu ®¶m b¶o cho l·nh ®¹o tËp ®oµn, ng­êi ®Çu t­ vµ c¸c ®èi t­îng cã liªn quan cã thÓ n¾m b¾t ®­îc t×nh h×nh tµi chÝnh cña tËp ®oµn ®Ó ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh cña m×nh. HÖ thèng kÕ to¸n cÇn ph¶i ®­îc x©y dùng phï hîp víi c¸c yªu cÇu, ®Æc ®iÓm cña tËp ®oµn. TËp ®oµn cÇn vËn dông cã chän läc th«ng lÖ vµ chuÈn mùc quèc tÕ vÒ kÕ to¸n, t¹o m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n cña Bé tµi chÝnh ban hµnh vµ phï hîp víi t×nh h×nh SXKD cña toµn bé tËp ®oµn. C¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cña tËp ®oµn cÇn quy ®Þnh râ vÒ tr¸ch nhiÖm chÊp hµnh c¸c quy chÕ, thÓ lÖ kÕ to¸n thèng kª cña nhµ n­íc nh­: c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n, mÉu biÓu kÕ to¸n, thêi gian lËp b¸o c¸o kÕ to¸n. TËp ®oµn cÇn cã quy ®Þnh râ vµ yªu cÇu thùc hiÖn chÆt chÏ vÒ thêi gian, c¸ch thøc c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn lËp b¸o c¸o kÕ to¸n, quyÕt to¸n, lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh göi vÒ tËp ®oµn ®Ó kÞp thêi ®iÒu chØnh ph©n tÝch t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh»m cung cÊp th«ng tinh cho l·nh ®¹o phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh kinh doanh. TËp ®oµn B­u chÝnh viÔn th«ng cÇn ban hµnh chÕ ®é néi bé vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n qu¶n trÞ ¸p dông cho toµn bé tËp ®oµn bëi c«ng t¸c nµy gióp cho tËp ®oµn ®iÒu hµnh mét c¸ch toµn diÖn h¬n c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. HÖ thèng kÕ to¸n còng cÇn ®­îc söa ®æi theo mét sè nguyªn t¾c ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, dÔ h¹ch to¸n, kÕ to¸n ph¶i h¹ch to¸n ®­îc ®Õn tõng dÞch vô vµ lµ c«ng cô ®¾c lùc ®Ó l·nh ®¹o tËp ®oµn x©y dùng kÕ ho¹ch vµ ®Þnh h­íng chiÕn l­îc kinh doanh. HÖ thèng mÉu biÓu, b¸o c¸o gän nhÑ, ®Çy ®ñ ®­îc øng dông b¸o c¸o trªn m¹ng víi phÇn mÒm kÕ to¸n m¹nh. KÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ®­îc hîp nhÊt trong b¸o c¸o tµi chÝnh cña tËp ®oµn theo c¸c nguyªn t¾c ®­îc nhµ n­íc chÊp nhËn. §Æc biÖt chó träng ®Õn ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c phÇn mÒm kÕ to¸n, tµi chÝnh tiªn tiÕn an toµn, chÝnh x¸c, nhanh chãng, ®Ó sö dông ¸p dông thèng nhÊt cho toµn c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. C¸c nh©n viªn kÕ to¸n, c¸n bé ®µo t¹o qu¶n lý tµi chÝnh ®­îc quan t©m vµ cã c¸c chiÕn l­îc ®µo t¹o n©ng cao theo nh÷ng lé tr×nh cô thÓ ®Ó cã nh÷ng ®éi ngò lµm c«ng t¸c kÕ to¸n tµi chÝnh ®ñ søc ®¶m ®­¬ng nh÷ng nhiÖm vô trong thêi kú míi. C«ng t¸c tµi chÝnh vµ c«ng t¸c kiÓm to¸n néi bé còng cÇn ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch chÆt chÏ h¬n. HiÖn nay tuy ®· thµnh lËp Ban kiÓm to¸n néi bé nh­ng vÉn ch­a cã mét quy ®Þnh ®­îc x©y dùng trªn c¬ së chÕ ®é kiÓm to¸n chung cña Nhµ n­íc trong c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh hiÖn t¹i, quy ®Þnh nµy võa mang tÝnh chÊt h­íng dÉn c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn thùc hiÖn ®óng chÕ ®é mµ cßn lµ nh÷ng chuÈn mùc ®Ó xö lý mét c¸ch nhanh chãng nh÷ng vi ph¹m x¶y ra, tr¸nh hiÖn t­îng vi ph¹m kÐo dµi g©y tæn thÊt cho tËp ®oµn vµ c¸c nhµ ®Çu t­. TËp ®oµn cÇn x©y dùng c¬ cÊu c¸n bé chuyªn m«n kiÓm tra theo ph­¬ng ph¸p chuyªn qu¶n tõng nghiÖp vô vµ cã thÓ kiÓm tra chÐo gi÷a c¸c bé phËn nh­: Chuyªn qu¶n vèn, doanh thu s¶n l­îng, chi phÝ ®Çu t­ XDCB… c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cÇn cã kÕ ho¹ch cô thÓ, cÇn tËp trung vµo c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cã biÓu hiÖn kh«ng b×nh th­êng, thua lç liªn tôc, sö dông vèn kÐm hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng SXKD. 3.2.7. T¨ng c­êng quyÒn vµ nhiÖm vô cña Tæng Gi¸m ®èc Ngoµi Héi ®ång qu¶n trÞ tËp ®oµn, Tæng Gi¸m ®èc lµ ng­êi cã vai trß quan träng trong viÖc thùc hiÖn viÖc ®iÒu hµnh toµn bé ho¹t ®éng cña TËp ®oµn theo nh÷ng ®Þnh h­íng chiÕn l­îc vµ b­íc ®i ®· ®­îc Héi ®ång qu¶n trÞ th«ng qua. Tæng Gi¸m ®èc lµ ng­êi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cña C«ng ty mÑ, lµ ng­êi ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng hµng ngµy cña C«ng ty mÑ, ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch phèi hîp kinh doanh theo môc tiªu, kÕ ho¹ch phï hîp víi §iÒu lÖ c«ng ty mÑ vµ c¸c nghÞ quyÕt, quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång Qu¶n trÞ, chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc chñ së h÷u, Héi ®ång Qu¶n trÞ C«ng ty mÑ vµ tr­íc ph¸p luËt vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh. §Ó t¨ng c­êng hiÖu qu¶ cña ®iÒu hµnh ho¹t ®éng vµ thùc hiÖn tèt c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cña TËp ®oµn, cÇn coi träng c¸c quyÒn vµ nhiÖm vô sau cña Tæng Gi¸m ®èc C«ng ty mÑ: + ChÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc Héi ®ång qu¶n trÞ viÖc b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn t¹i C«ng ty mÑ. + Tæ chøc thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­, ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty mÑ ®Ó thùc hiÖn c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch kinh doanh do Héi ®éng qu¶n trÞ quy ®Þnh. + Tæng gi¸m ®èc x©y dùng vµ tr×nh Héi ®ång qu¶n trÞ quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò nh­: KÕ ho¹ch tµi chÝnh dµi h¹n vµ kÕ ho¹ch tµi chÝnh hµng n¨m cña C«ng ty mÑ. Tæng C«ng ty B­u chÝnh ViÖt Nam, c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn do C«ng ty mÑ ®Çu t­ 100% vèn ®iÒu lÖ vµ c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp. C¸c ®Þnh møc kü thuËt, ®Þnh møc chi phÝ tµi chÝnh vµ chi phÝ kh¸c, tû lÖ trÝch c¸c quü cña c¸c ®¬n vÞ phô thuéc. QuyÕt ®Þnh ph­¬ng ¸n ®iÒu chØnh vèn ®iÒu lÖ cña C«ng ty me vµ ®¬n vÞ phô thuéc. + Thùc hiÖn theo sù ph©n cÊp cña Héi ®ång qu¶n trÞ mét sè quy ®Þnh h÷u h¹n vÒ quyÒn quyÕt ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ x©y dùng, c¸c hîp ®ång vay vèn, cho thuª, xö lý hµng tån kho, xö lý nî ph¶i thu khã ®ßi, tr¸ch nhiÖm víi c¸c kho¶n vèn huy ®éng vµ c¸c nguån vèn kh¸c cña c«ng ty,vv…. 3.2.8. N©ng cao vai trß cña Nhµ n­íc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña tËp ®oµn Trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ViÖt Nam, Nhµ n­íc ®ãng vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi c¸c tËp ®oµn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ ®èi víi TËp ®oµn B­u chÝnh- ViÔn th«ng, mét lÜnh vùc ®ang cã sù quan t©m ­u tiªn hµng ®Çu . Vai trß cña Nhµ n­íc thÓ hiÖn tõ sù xóc tiÕn thµnh lËp, quyÕt ®Þnh vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch, b¶o hé vµ hç trî cã chän läc… Nhµ n­íc cã t¸c ®éng trªn nhiÒu mÆt cña qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn tËp ®oµn kinh tÕ. §Ó ®Þnh h­íng vµ hç trî cho tËp ®oµn kinh tÕ ph¸t triÓn v÷ng m¹nh, cã søc c¹nh tranh tho¶ ®¸ng trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi, cã n¨ng lùc s¶n xuÊt, c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý ngang b»ng khu vùc vµ thÕ giíi, Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc hç trî c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho tËp ®oµn b»ng nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau nh­: - H×nh thµnh m«i tr­êng kinh doanh, t¹o ®iÒu kiÖn b×nh ®¼ng ®Ó tËp ®oµn vµ c¸c c«ng ty thµnh viªn ph¸t triÓn thuËn lîi vµ bÒn v÷ng. - §Þnh h­íng hç trî ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ®µo t¹o c¸n bé vµ c«ng nh©n cho tËp ®oµn kinh tÕ. - H×nh thµnh c¬ chÕ hç trî vÒ vèn vµ ®Çu t­ tµi chÝnh - Hç trî vÒ c«ng nghÖ vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghÖ míi 3.3. Mét sè kiÕn nghÞ víi nhµ n­íc vÒ c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña TËp ®oµn Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, cã hai t¸c nh©n chÝnh tham gia vµo qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµ Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp, mçi t¸c nh©n ®Òu cã quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh vÒ theo ®uæi môc tiªu t¨ng tr­ëng. Nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ ng­êi qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ, cã vai trß quan trong víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn c¸c chñ thÓ kinh tÕ x· héi, TËp ®oµn kinh tÕ còng kh«ng n»m ngoµi c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®ã. ViÖc t¹o ra m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó t¨ng c­êng hiÖu qu¶ cho c¸c liªn kÕt kinh tÕ chÝnh lµ thiÕt lËp c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c tËp ®oµn kinh tÕ. T¹o m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho doanh nghiÖp lµ nhiÖm vô qu¶n lý Nhµ n­íc quan träng nhÊt. V× vËy: - Nhµ n­íc cÇn cã hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt ph¸p quy ®ñ m¹nh ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña TËp ®oµn kinh tÕ d­íi d¹ng luËt hay ph¸p lÖnh vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn cô thÓ. Cô thÓ lµ: ChÝnh phñ, Bé Tµi chÝnh, Ng©n hµng nhµ n­íc cÇn nghiªn cøu söa ®æi c¸c v¨n b¶n ®iÒu chØnh ho¹t ®éng vÒ huy ®éng vèn, vÒ ho¹t ®éng cña c¸c trung gian tµi chÝnh cho phï hîp víi thùc tÕ ho¹t ®éng cña c¸c trung gian nµy trong m« h×nh tËp ®oµn kinh tÕ. Cô thÓ cÇn söa ®æi, bæ sung c¸c NghÞ ®Þnh, Th«ng t­, QuyÕt ®Þnh vÒ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ cæ phiÕu ®èi víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc. TËp ®oµn kinh tÕ ë ®©y lµ TËp ®oµn kinh tÕ nhµ n­íc nh­ng cã së h÷u ®a d¹ng do ®ã kh¸i niÖm ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu trong doanh nghiÖp nhµ n­íc cÇn ®­îc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi thùc tiÔn ho¹t ®éng cña TËp ®oµn kinh tÕ Nhµ n­íc nh­ng ®a d¹ng vÒ mÆt së h÷u. MÆt kh¸c, Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn më réng, níi láng c¬ chÕ ho¹t ®éng cña c¸c Trung gian tµi chÝnh trong tËp ®oµn kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c trung gian tµi chÝnh nµy ho¹t ®éng tèt ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña TËp ®oµn kinh tÕ. - Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn cña TËp ®oµn, mÆt kh¸c t¹o ra sù ®a d¹ng ho¸ vÒ së h÷u mét trong c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c tËp ®oµn kinh tÕ ë ViÖt Nam nãi chung vµ TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng nãi riªng. Më réng h¬n n÷a quyÒn tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, tr¸nh khuynh h­íng nhµ n­íc can thiÖp trùc tiÕp vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, h¹n chÕ s¸ng kiÕn vµ tÝnh n¨ng ®éng cña tæng c«ng ty bëi lÏ m« h×nh TËp ®oµn lµ m« h×nh mµ ë ®ã c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn nãi riªng vµ TËp ®oµn nãi chung sÏ cã møc ®é tù chñ rÊt cao trong s¶n xuÊt kinh doanh. Nhµ n­íc gi¸m s¸t kiÓm tra ®¸nh gi¸ t×nh h×nh kinh doanh vµ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp thóc ®Èy c¹nh tranh ®i ®«i víi minh b¹ch vÒ tµi chÝnh, cã c¬ chÕ th­ëng ph¹t vµ tr¸ch nhiÖm râ rµng, xo¸ bá c¬ chÕ xin cho trong ®Çu t­ vµ quan hÖ tµi chÝnh gi÷a nhµ n­íc vµ tæng c«ng ty. ViÖc ®Çu t­ kh«ng theo ph­¬ng thøc cÊp ph¸t mµ chuyÓn sang h×nh thøc quü ®Çu t­ hoÆc c«ng ty ®Çu t­ tµi chÝnh cña nhµ n­íc. TiÕp tôc ph©n cÊp thùc hiÖn c¸c quyÒn chñ së h÷u nhµ n­íc ®èi víi tæng c«ng ty, trong ®ã héi ®ång qu¶n trÞ lµ c¬ quan nhµ n­íc ®¹i diÖn trùc tiÕp chñ së h÷u t¹i tæng c«ng ty, chñ tÞch héi ®ång qu¶n trÞ ®­îc giao b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn nhµ n­íc. MÆt kh¸c, më réng quyÒn cña c¸c doanh nghiÖp trong viÖc thay ®æi c¬ cÊu vèn kinh doanh, quyÒn quyÕt ®Þnh ®èi víi tµi s¶n cña doanh nghiÖp ®Ó phï hîp víi nh÷ng biÕn ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. §©y lµ ®iÒu kiÖn rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt ®èi víi TËp ®oµn kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. - Ph©n ®Þnh râ hai nhiÖm vô ho¹t ®éng kinh doanh vµ c«ng Ých trong lÜnh vùc b­u chÝnh viÔn th«ng: §Ó kh¾c phôc tÝnh mÉu thuÉn trong c¬ chÕ tµi chÝnh hiÖn nay, Nhµ n­íc cÇn ph©n ®Þnh râ hai nhiÖm vô kinh doanh vµ c«ng Ých (trªn c¬ së c¸c kiÕn nghÞ cña Tæng C«ng ty) b»ng c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch cô thÓ. Theo ®ã Nhµ n­íc sÏ quy ®Þnh râ nh÷ng ho¹t ®éng nµo lµ ho¹t ®éng kinh doanh, nh÷ng ho¹t ®éng nµo lµ c«ng Ých. Tõ ®ã cã thÓ h¹ch to¸n kÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c ho¹t ®éng doanh theo m« h×nh doanh nghiÖp kinh doanh, c¸c ho¹t ®éng c«ng Ých theo m« h×nh doanh nghiÖp c«ng Ých. Nh­ vËy, c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña TËp ®oµn sÏ ®­îc ph©n ®Þnh mét c¸ch râ rµng vµ cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ hîp lý. C¸c h×nh thøc ®Çu t­ vµo ho¹t ®éng c«ng Ých sÏ ®­îc nhµ n­íc hç trî kinh phÝ hoÆc c¸c ®iÒu kiÖn ­u ®·i kh¸c. Nhê ®ã mµ T©p ®oµn võa ®¶m b¶o ®ång thêi hai nhiÖm vô kinh doanh vµ phôc vô c«ng Ých, phôc vô nhiÖm vô chÝnh trÞ mµ §¶ng vµ Nhµ n­íc giao cho. - Nhµ n­íc cÇn hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn m¹nh thÞ tr­êng tµi chÝnh, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng vèn ®Ó t¹o ra sù ®a d¹ng c¸c kªnh huy ®éng vèn t¹o ®iÒu kiÖn cho TËp ®oµn huy ®éng vèn dÔ dµng. MÆc kh¸c cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn m¹nh c¸c trung gian tµi chÝnh trong ®ã cã c¸c trung gian tµi chÝnh trong TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ®iÒu hoµ vèn trong TËp ®oµn vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, ®ång thêi gióp c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo thÞ tr­êng vèn trong vµ ngoµi n­íc. - Nhµ n­íc cÇn nhanh chãng ban hµnh Quy chÕ ho¹t ®éng vµ qu¶n lý tµi chÝnh cña TËp ®oµn kinh tÕ nhµ n­íc ( nh­ ®· nªu ë môc 4.2.4.1) vµ c¸c quy ®Þnh vÒ B¸o c¸o tµi chÝnh hîp nhÊt cña TËp ®oµn kinh tÕ ®Ó lµm c¬ së cho TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Nhµ n­íc cÇn trùc tiÕp kiÓm tra c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vµ lµm träng tµi ®¶m b¶o sù c«ng b»ng trong c¸c quan hÖ kinh tÕ. §©y lµ chøc n¨ng quan träng cña Nhµ n­íc nh»m duy tr× c¸c luËt ch¬i vµ lµm träng tµi gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ kinh tÕ, b¶o ®¶m tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®Òu b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt vµ c¹nh tranh b×nh ®¼ng. Nhµ n­íc cÇn gi¸m s¸t, kiÓm tra ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §©y lµ mét chøc n¨ng rÊt quan träng cña chñ së h÷u nh»m môc ®Ých gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng qu¶n lý ®Ó ®­a ra hÖ thèng khuyÕn khÝch lîi Ých c¸ nh©n vµo viÖc n©ng cao nç lùc qu¶n lý cña gi¸m ®èc doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn më réng, níi láng c¬ chÕ ho¹t ®éng cña c¸c Trung gian tµi chÝnh trong tËp ®oµn kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c trung gian tµi chÝnh nµy ho¹t ®éng tèt ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña TËp ®oµn kinh tÕ. Nhµ n­íc cÇn cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch gióp ®ì doanh nghiÖp tiÕp tôc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò v­íng m¾c sau khi chuyÓn ®æi ®Ó nhanh chãng æn ®Þnh cho ho¹t ®éng s¶n suÊt kinh doanh. Doanh nghiÖp sau khi ®­îc chuyÓn ®æi thµnh c¸c c«ng ty con ®­îc quyÒn chñ ®éng vËn dông c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý theo ®óng ph¸p luËt cña nhµ n­íc. KÕt luËn Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ thÝch øng víi ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ, mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ viÖc s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, trong ®ã cã c¬ cÊu l¹i tæ chøc vµ m« h×nh ph¸t triÓn. M« h×nh tËp ®oµn kinh tÕ cßn qu¸ míi mÎ víi nÒn kinh tÕ n­íc ta, nh÷ng kinh nghiÖm cña mét sè nÒn kinh tÕ nh­ Hµn Quèc ®· kh«ng thµnh c«ng víi lo¹i m« h×nh nµy do nh÷ng bÊt cËp trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. V× vËy chóng ta còng ch­a thÓ nãi tr­íc ®­îc nh÷ng thµnh c«ng cña tËp ®oµn kinh tÕ ViÖt Nam trong t­¬ng lai. Nh­ng víi nh÷ng ®Æc tr­ng ­u viÖt vÒ sù ph¸t triÓn cña c¸c TËp ®oµn kinh tÕ trªn thÕ giíi tõ tr­íc tíi nay, viÖc chuyÓn ®æi m« h×nh Tæng C«ng ty Nhµ n­íc sang TËp ®oµn kinh tÕ lµ mét ®ßi hái cÊp b¸ch ®Æt ra ®èi víi qu¸ tr×nh tiÕp tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Tæng C«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam ®· ®­îc ChÝnh phñ chØ ®Þnh chuyÓn ®æi thµnh TËp ®oµn kinh tÕ (TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam) ho¹t ®éng theo m« h×nh C«ng ty mÑ – C«ng ty con. M« h×nh kinh tÕ nµy ®· lµm thay ®æi nh÷ng ®Æc tr­ng vÒ liªn kÕt kinh tÕ, së h÷u, ph¹m vi qu¶n lý. Trªn c¬ së ®ã, luËn v¨n th¹c sü ®Ò tµi “ Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam”, häc viªn ®· nghiªn cøu gãp phÇn vµo gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò chÝnh sau ®©y: - Tãm t¾t c¸c lý thuyÕt vÒ vèn, c¸c h×nh thøc tæ chøc cña tËp ®oµn kinh tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý vèn theo m« h×nh tËp ®oµn. - §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña Tæng C«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam vµ nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i. Qua nh÷ng nghiªn cøu ®ã, t¸c gi¶ ®· x©y dùng quan ®iÓm ph¸t triÓn cña còng nh­ quan ®iÓm vÒ c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña tËp ®oµn, tËp trung x©y dùng vµ ®Ò xuÊt hÖ thèng gåm 8 gi¶i ph¸p quan träng cïng mét sè kiÕn nghÞ víi môc tiªu lµ gãp phÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn cña TËp ®oµn B­u chÝnh- ViÔn th«ng ViÖt nam thÝch øng víi ®iÒu kiÖn më réng ho¹t ®éng vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña T¹p ®oµn trong ®iÒu kiÖn míi hiÖn nay. ý nghÜa cña kÕt qu¶ nghiªn cøu luËn v¨n kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc gi¶i quyÕt môc tiªu lùa chän ë mét tËp ®oµn B­u chÝnh- ViÔn th«ng, nã cßn cã ý nghÜa réng h¬n lµ gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn ë c¸c TËp ®oµn kinh tÕ cña ViÖt Nam ®ang v­¬n vµ mong muèn lªn kh¼ng ®Þnh lµ mét m« h×nh kinh tÕ chñ lùc cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp nhanh víi c¸c nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Víi nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu hoµn thµnh b¶n luËn v¨n, häc viªn ®· nhËn ®­îc sù quan t©m gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c ThÇy, C« gi¸o thuéc ViÖn Sau ®¹i häc; Khoa Ng©n hµng- Tµi chÝnh tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n; ®Æc biÖt lµ TS. Lª Anh TuÊn, ®· nhiÖt t×nh h­íng dÉn vÒ néi dung khoa häc cña LuËn v¨n. Xin ®­îc ghi nhËn vµ tr©n träng c¶m ¬n c¸c ThÇy C« gi¸o. Bªn c¹nh ®ã kÕt qu¶ nghiªn cøu còng kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc nh÷ng sai sãt, kÝnh mong sù gãp ý cña c¸c thÇy, c« gi¸o ®Ó häc viªn cã thÓ tiÕp tôc hoµn thiÖn h¬n vÊn ®Ò nghiªn cøu trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c cña m×nh.. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Chiến lược phát triển Bưu chính - Viễn thông – Công nghệ thông tin giai đoạn 2001-2010 và định hướng đến 2020 TS. Nguyễn Hữu Tài (2002) Giáo trình lý thuyết tài chính tiền tệ, NXB Thống kê Hà Nội TS Nguyễn Văn Công (2002) Lập, đọc và phân tích báo cáo tài chính, NXB tài chính Vũ Duy Hào, Đàm Văn Huệ (1998), Quản trị tài chính doanh nghiệp, NXB Thống kê Hà Nội Lưu Thị Hương (2002) Giáo trình tài chính doanh nghiệp, NXB Giáo dục PGS Nguyễn Thế Khải (1997) Phân tích hoạt động kinh tế của doanh nghiệp, NXB Tài chính Hà Nội. PGS. TS Nguyễn Đình Kiệm, TS Nguyễn Đăng Nam (2001) Quản trị tài chính doanh nghiệp, NXB Tài chính. Luật doanh nghiệp nhà nước 2003 (Luật số 14/2003/QH 11) Nghị đinh số 153/2004/NĐ-CP ngày 09/08/2004 về tổ chức, quản lý TCTNN, Công ty nhà nước theo mô hình công ty mẹ con Nghị định số 199/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 ban hành quy chế tài chính của công ty nhà nước và quản lý vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp khác. Quyết định số 58/2005/QĐ-TTg ngày 23/03/2005 về việc phê duyệt Đề án thí điểm hình thành Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam Quyết đinh số 06/2006/QĐ-TTg ngày 09/01/2006 về việc thành lập công ty mẹ - Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam Điều lệ hoạt động của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông được Thủ tướng chính phủ phê duyệt tại QĐ số 265/2006/QĐ-TTg ngày 17/11/2006 Thông tư số 72/2005/TT-BTC ngày 01/09/2005 Hướng dẫn xây dựng Quy chế quản lý tài chính của công ty Nhà nước hoạt động theo mô hình “Công ty mẹ- Công ty con” THS Phan Thảo Nguyên, Nguyễn Thị Minh Thu – Liên kết kinh tế trong Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam – Tài liệu tham khảo phục vụ lãnh đạo và cán bộ nghiên cứu. Số 02/2006. THS TrÇn Duy H¶i – Mét sè vÊn ®Ò vÒ c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cho nghiªn cøu ph¸t triÓn cña c¸c TËp ®oµn ViÔn th«ng ViÖt Nam- T¹p chÝ B­u chÝnh ViÔn th«ng vµ C«ng nghÖ th«ng tin . Sè 12/2007. THS Phan Th¶o Nguyªn – Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ TËp ®oµn kinh tÕ th­¬ng m¹i- T¹p chÝ B­u chÝnh ViÔn th«ng vµ C«ng nghÖ th«ng tin . Sè 05/2007. Vâ TÊn Phong – M« h×nh C«ng ty mÑ- C«ng ty con, ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó ®æi míi c¬ cÊu tæ chøc vµ c¬ chÕ qu¶n lý DNNN – T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ th¸ng 08/2003. TS Hå SÜ Hïng – Ph¸t triÓn TËp ®oµn kinh tÕ ViÖt Nam nh­ thÕ nµo-B¸o ®Çu t­ sè 11/2003 Ph¹m Quèc LuyÕn – Mét sè khÝa c¹nh tµi chÝnh khi chuyÓn ®æi DNNN sang m« h×nh c«ng ty mÑ – c«ng ty con – T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ 09/2003 Ch©u T« Long- Mét sè suy nghÜ vÒ m« h×nh tËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng- B¸o B­u ®iÖn ViÖt Nam sè 05/2004 Ph¹m Quang Trung(2000) Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh trong c¸c tËp ®oµn kinh doanh ë ViÖt Nam, LuËn ¸n tiÕn sü kinh tÕ 20200 §ai häc Kinh tÕ Quèc d©n Hµ Néi VNPT B¸o c¸o tæng kÕt 2003,2004,2005,2006 H×nh thµnh TËp ®oµn kinh tÕ: B­íc ®ét ph¸ trong ®æi míi c¸c Tæng C«ng ty Nhµ n­íc- DiÔn ®µn doanh nghiÖp 04/2005 TËp ®oµn kinh tÕ ë ViÖt Nam CÇn nh÷ng sù ®æi míi m¹nh mÏ h¬n- T¹p chÝ vµ Dù b¸o sè 12/2007 Danh môc C¸C CH÷ VIÕT T¾T ViÕt t¾t Côm tõ tiÕng ViÖt VNPT Tæng C«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam VNPTG TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam VT ViÔn th«ng BCVT B­u chÝnh ViÔn th«ng BC-VT-CNTT B­u chÝnh ViÔn th«ng- C«ng nghÖ th«ng tin H§QT Héi ®ång Qu¶n TrÞ DNNN Doanh nghiÖp nhµ n­íc TSC§ Tµi s¶n cè ®Þnh T§KT TËp ®oµn kinh tÕ TP Thµnh phè XHCN X· héi chñ nghÜa SXKD S¶n xuÊt kinh doanh CTM C«ng ty mÑ CTC C«ng ty con ODA ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc TG§ Tæng Gi¸m ®èc XDCB X©y dùng c¬ b¶n THỦ TƯỚNG CHÍNH PHỦ Số: 06/2006/QĐ-TTg CỘNG HOÀ Xà HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ----- o0o ----- Hà Nội , Ngày 09 tháng 01 năm 2006 QUYẾT ĐỊNH CỦA THỦ TƯỚNG CHÍNH PHỦ Về việc thành lập công ty mẹ - Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam THỦ TƯỚNG CHÍNH PHỦ Căn cứ Luật Tổ chức Chính phủ ngày 25 tháng 12 năm 2001; Căn cứ Luật Doanh nghiệp nhà nước ngày 26 tháng 11 năm 2003; Căn cứ Luật Doanh nghiệp ngày 12 tháng 6 năm 1999; Căn cứ Pháp lệnh Bưu chính Viễn thông ngày 25 tháng 5 năm 2002; Căn cứ Nghị định số 153/2004/NĐ-CP ngày 09 tháng 8 năm 2004 của Chính phủ về tổ chức, quản lý tổng công ty nhà nước và chuyển đổi tổng công ty nhà nước, công ty nhà nước độc lập theo mô hình công ty mẹ - công ty con; Căn cứ Quyết định số 58/2005/QĐ-TTg ngày 23 tháng 3 năm 2005 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án thí điểm hình thành Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam; Xét đề nghị của Bộ trưởng Bộ Bưu chính, Viễn thông, QUYẾT ĐỊNH: Điều 1. Thành lập Công ty mẹ - Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (sau đây gọi tắt là Tập đoàn): 1. Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam là công ty nhà nước, có tư cách pháp nhân, con dấu, biểu tượng, Điều lệ tổ chức và hoạt động; được mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước, ngân hàng theo quy định của pháp luật; thực hiện chế độ hạch toán và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp nhà nước; chịu trách nhiệm kế thừa các quyền, nghĩa vụ pháp lý và lợi ích hợp pháp của Tổng công ty Bưu chính - Viễn thông Việt Nam. 2. Tên gọi: - Tên đầy đủ: Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam. - Tên giao dịch quốc tế: Vietnam Posts and Telecommunications Group. - Tên viết tắt: VNPT. 3. Trụ sở chính: đặt tại thành phố Hà Nội. 4. Tập đoàn được hình thành trên cơ sở tổ chức lại cơ quan Tổng công ty Bưu chính - Viễn thông Việt Nam (Văn phòng và các bộ phận giúp việc), Công ty Viễn thông liên tỉnh, công ty Viễn thông quốc tế và một bộ phận của Công ty Tài chính Bưu điện. Cơ cấu tổ chức và chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của bộ máy giúp việc Tập đoàn được quy định tại Điều lệ tổ chức và hoạt động của Tập đoàn. 5. Vốn điều lệ của Tập đoàn: là vốn chủ sở hữu của Tổng công ty Bưu chính - Viễn thông Việt Nam tại thời điểm ngày 01 tháng 01 năm 2006 trừ đi phần vốn, tài sản giao cho Tổng công ty Bưu chính Việt Nam. 6. Ngành nghề kinh doanh: - Đầu tư tài chính và kinh doanh vốn trong nước và nước ngoài. - Kinh doanh các dịch vụ: viễn thông đường trục, viễn thông - công nghệ thông tin trong nước và nước ngoài, truyền thông, quảng cáo. - Khảo sát, tư vấn, thiết kế, lắp đặt, bảo dưỡng các công trình viễn thông - công nghệ thông tin. - Sản xuất, kinh doanh xuất nhập khẩu, cung ứng vật tư, thiết bị viễn thông - công nghệ thông tin. - Kinh doanh bất động sản, cho thuê văn phòng. - Các ngành nghề khác theo quy định của pháp luật. 7. Tổ chức quản lý, điều hành của Tập đoàn gồm: - Hội đồng quản trị Tập đoàn là đại diện trực tiếp sở hữu Nhà nước tại Tập đoàn, có 9 thành viên do Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ Bưu chính, Viễn thông và thẩm định của Bộ Nội vụ. Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Trưởng ban kiểm soát là thành viên chuyên trách; Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn không kiêm Tổng giám đốc. - Thành viên Ban kiểm soát do Hội đồng quản trị Tập đoàn bổ nhiệm, có tối đa 05 người. - Tổng giám đốc Tập đoàn do Hội đồng quản trị Tập đoàn bổ nhiệm sau khi được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận bằng văn bản. - Giúp việc Tổng giám đốc có các Phó tổng giám đốc và kế toán trưởng Tập đoàn do Hội đồng quản trị bổ nhiệm theo đề nghị của Tổng giám đốc. - Hội đồng quản trị và Tổng giám đốc có bộ máy giúp việc là Văn phòng và các bộ phận tham mưu. 8. Các đơn vị thành viên của Tập đoàn, được hình thành theo quyết định của pháp luật và lộ trình quy định tại khoản 3 Điều 1 Quyết định số 58/2005/QĐ-TTg ngày 23 tháng 3 năm 2005 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án thí điểm hình thành Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam, bao gồm: - Tổng công ty Bưu chính Việt Nam. - Các Tổng công ty Viễn thông I, II, III hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con, do Tập đoàn nắm giữ 100% vốn điều lệ. - Các công ty do Tập đoàn nắm giữ 100% vốn điều lệ: + Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Điện toán và Truyền số liệu. + Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Phần mềm và Truyền thông. - Các công ty do Tập đoàn nắm giữ trên 50% vốn điều lệ: + Công ty cổ phần Thông tin di động. + Công ty cổ phần Dịch vụ viễn thông. + Công ty cổ phần Dịch vụ tài chính bưu điện. + Công ty cổ phần Thiết bị bưu điện. + Công ty cổ phần Vật liệu bưu điện. + Công ty cổ phần In bưu điện. + Công ty cổ phần Thương mại bưu chính, viễn thông. + Công ty cổ phần Phát triển công trình viễn thông. + Công ty cổ phần Vật liệu xây dựng bưu điện. + Công ty cổ phần Tư vấn đầu tư và Phát triển bưu điện. + Công ty cổ phần Thiết bị điện thoại. + Các công ty trách nhiệm hữu hạn có 02 thành viên trở lên và công ty cổ phần khác được hình thành từ việc Tập đoàn tham gia góp vốn thành lập mới hoặc cổ phần hoá doanh nghiệp, hoạt động trong những ngành nghề mà pháp luật cho phép. - Các công ty do Tập đoàn nắm giữ dưới 50% vốn điều lệ: + Công ty cổ phần Cáp và vật liệu viễn thông. + Công ty cổ phần Điện tử viễn thông tin học. + Công ty cổ phần Viễn thông tin học bưu điện. + Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng Bưu điện. + Công ty cổ phần Vật tư bưu điện. + Công ty cổ phần Niên giám điện thoại và Những trang vàng 1. + Công ty cổ phần Niên giám điện thoại và Những trang vàng 2. + Công ty Liên doanh Sản xuất thiết bị viễn thông. + Công ty Liên doanh Cáp. + Công ty Liên doanh Thiết bị tổng đài. + Công ty Liên doanh Sản xuất cáp quang và phụ kiện. + Công ty Liên doanh Sản xuất sợi cáp quang. + Công ty Liên doanh Các hệ thống viễn thông. + Công ty TNHH Các hệ thống viễn thông. + Công ty TNHH Sản xuất thiết bị viễn thông. + Các công ty trách nhiệm hữu hạn có 02 thành viên trở lên và công ty cổ phần khác, công ty liên doanh với nước ngoài, công ty ở nước ngoài về viễn thông và công nghệ thông tin có vốn góp của Tập đoàn. - Các đơn vị sự nghiệp: + Học viện Công nghệ Bưu chính, Viễn thông. + Bệnh viện Bưu điện I (đặt tại Hà Nội). + Bệnh viện Bưu điện II (đặt tại thành phố Hồ Chí Minh) + Bệnh viện Bưu điện III (đặt tại thành phố Đà Nẵng). + Bệnh viện Điều dưỡng và Phục hồi chức năng I (đặt tại thành phố Hải Phòng). + Bệnh viện Điều dưỡng và Phục hồi chức năng II (đặt tại thành phố Hồ Chí Minh). + Bệnh viện Điều dưỡng và Phục hồi chức năng III (đặt tại tỉnh Quảng Nam). Việc chuyển các đơn vị sự nghiệp nêu trên sang hoạt động theo cơ chế doanh nghiệp do Thủ tướng Chính phủ quyết định theo đề nghị của Hội đồng quản trị Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam. Điều 2. Tổ chức thực hiện: 1. Bộ Bưu chính, Viễn thông trình Thủ tướng Chính phủ quyết định bổ nhiệm Chủ tịch và các thành viên Hội đồng quản trị Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam sau khi có ý kiến thẩm định của Bộ Nội vụ trong quý I năm 2006. 2. Bộ Tài chính phê duyệt Quy chế tài chính và xác định mức vốn điều lệ của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam theo đề nghị của Hội đồng quản trị Tập đoàn. 3. Hội đồng quản trị Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Điều lệ tổ chức và hoạt động của Tập đoàn; trình Bộ Tài chính phê duyệt Quy chế Tài chính của Tập đoàn. 4. Bộ máy quản lý, điều hành Tổng công ty Bưu chính - Viễn thông Việt Nam tiếp tục thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của bộ máy quản lý Tập đoàn cho đến khi Chủ tịch và thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Tổng giám đốc, các Phó tổng giám đốc, kế toán trưởng của Tập đoàn được bổ nhiệm theo quy định của pháp luật. 5. Văn phòng và các bộ phận giúp việc của Tổng công ty Bưu chính - Viễn thông Việt Nam tiếp tục thực hiện chức năng giúp việc cho Hội đồng quản trị và Tổng giám đốc Tập đoàn cho đến khi được tổ chức lại phù hợp với Điều lệ tổ chức và hoạt động của Tập đoàn. 6. Trong giai đoạn hình thành đầy đủ cơ cấu Tập đoàn, các đơn vị thành viên đang hạch toán phụ thuộc Tổng công ty Bưu chính - Viễn thông Việt Nam tiếp tục hạch toán phụ thuộc Tập đoàn. Tập đoàn nắm giữ phần vốn nhà nước ở các doanh nghiệp khác hiện đang do Tổng công ty Bưu chính - Viễn thông Việt Nam nắm giữ. Điều 3. Quyết định này có hiệu lực sau 15 ngày, kể từ ngày đăng Công báo. Bộ trưởng các Bộ: Bưu chính, Viễn thông, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Lao động - Thương binh và Xã hội, Nội vụ, Thủ trưởng các cơ quan liên quan, Ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp và Hội đồng quản trị Tổng công ty Bưu chính - Viễn thông Việt Nam, Hội đồng quản trị Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./. KT. THỦ TƯỚNG   PHÓ THỦ TƯỚNG   (Đã ký) Nguyễn Tấn Dũng Phô lôc TËp ®oµn b­u chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam –VNPT (C«ng ty mÑ) Bé phËn qu¶n lý viÔn th«ng ®­êng trôc Côc b­u ®iÖn trung ­¬ng ViÔn th«ng tØnh thµnh phè trùc thuéc TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng VN (do tËp ®oµn 100% së h÷u vèn ®iÒu lÖ) Cty TNHH 1TV ®iÖn to¸n vµ truyÒn sè liÖu Cty TNHH 1TV phÇn mÒm vµ truyÒn th«ng Häc viÖn c«ng nghÖ BC - VT BÖnh viÖn B­u ®iÖn 12,3 BÖnh viÖn §iÒu d­ìng vµ phôc håi chøc n¨ng 1,2,3 Cty th«ng tin DD Cty dÞch vô PT Cty dÞch vô TC BC Cty thiÕt bÞ B§ Cty vËt liÖu B§ Cty in B§ Cty TM BC-VT Cty PT c«ng tr×nh VT Cty vËt liÖu XD B§ Cty t­ vÊn ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn B§ Cty thiÕt bÞ ®iÖn tho¹i Cty c¸p vµ vËt liÖu viÔn th«ng Cty ®iÖn tö viÔn th«ng tin häc Cty niªn gi¸m ®iÖn tho¹i vµ nh÷ng trang vµng 1,2 Cty VT tin häc B§ Cty ®Çu t­ vµ XD B§ Cty vËt t­ B§ Cty LD SX thiÕt bÞ viÔn th«ng Cty LD c¸p Cty LD thiÕt bÞ tæng ®µi Cty LD SX c¸p quang vµ phô kiÖn Cty LD SX sîi c¸p quang Cty LD c¸c hÖ thèng VT Cty TNHH c¸c hÖ thèng VT Cty TNHH SX thiÕt bÞ VT Tæng c«ng ty b­u chÝnh Cty b­u chÝnh liªn tØnh vµ quèc tÕ C«ng ty TKB§ Cty In tem C«ng ty Tem Cty PHBCTW 64 B§TTT Nhµ n­íc giao vèn cho TCTBC th«ng qua Cty mÑ §¬n vÞ cung øng DV do Cty mÑ së h÷u 100% vèn Cty cæ phÇn Cty mÑ gi÷ < 50%V§L Cty LD, TNHH Cty mÑ gi÷ < 50%V§L Cty cæ phÇn Cty mÑ gi÷ < 50%V§L DNNn hoÆc CT TNHH(Cty mÑ së h÷u 100%vèn) C¬ quan tham m­u vµ uû nhiÖm ®iÒu hµnh (gåm c¶ BP §TTC) Trung t©m th«ng tin QHCC M« h×nh tËp ®oµn b­u chÝnh viÔn th«ng viÖt nam ._.