Hoạch định chiến lược kinh doanh của ngân hàng Thương mại Cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam đến năm 2010

MUÏC LUÏC Trang MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC KINH DOANH CUÛA DOANH NGHIEÄP 1.1 Chieán löôïc kinh doanh cuûa doanh nghieäp ……………………………………………………… 01 1.1.1 Khaùi nieäm ………………………………………………………………………………………………….. 01 1.1.2 Chieán löôïc kinh doanh trong thöïc tieãn: ……………………………… ………. 02 1.1.2.1 Chieán löôïc taêng tröôûng taäp trung …………………………………………. 02 1.1.2.2 Chieán löôïc phaùt trieån hoäi nhaäp …………………………………………….. 03 1.1.2.3 Chieán löôïc ña daïng hoùa ……………………………………………… …………. 03 1.1.2.4 Chieán löôïc suy giaûm …………………………………………………..……………. 03 1.2 Quy trình xaây döïng chieán löôïc ………………………………………………………...……………… 04 1.2.1 Xaùc ñònh nhieäm vuï kinh doanh ………………………………………………………………..05 1.2.2 Phaân tích caùc yeáu toá beân ngoaøi ………………………………….…………………………….05 1.2.3 Phaân tích tình hình noäi boä …………………………………………….…………………………….06 1.2.4 Phaân tích vaø löïa choïn chieán löôïc ……………………………………………..…………….06 1.3 Caùc coâng cuï xaây döïng chieán löôïc ……………………………………………………………………..06 1.3.1 Giai ñoaïn nhaäp vaøo ………………………………………………………………………………….. 07 1.3.1.1 Ma traän EFE ………………………………………………………………………………… 07 1.3.1.2 Ma traän hình aûnh caïnh tranh ………….…………………………………….. 08 1.3.1.3 Ma traän IFE …………………………………………………………………………………. 08 1.3.2 Giai ñoaïn keát hôïp ……………………………………………………………………………………… 09 1.3.2.1 Ma traän SWOT ………………….…….………………………………………………… 09 1.3.2.2 Ma traän SPACE ….…………………..………………..……………….……………..10 1.3.2.3 Ma traän BCG ………………..……….….…………………………………….………… 12 1.3.2.4 Ma traän IE …………………..…………..……………………..…………………………. 13 1.3.2.5 Ma traän Chieán löôïc lôùn ……..……………………………………….……………15 1.3.3 Giai ñoaïn quyeát ñònh: ma traän QSPM …………………………………….………… 16 Keát luaän chöông 1 ………………………………………………………………………………………………………………… 17 1 CHÖÔNG 2: PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG TMCP XUAÁT NHAÄP KHAÅU VIEÄT NAM TRONG THÔØI GIAN QUA. 2.1 Giôùi thieäu khaùi quaùt veà Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam ………....18 2.1.1 Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån ………………………………………………………….………18 2.1.2 Saûn phaåm, dòch vuï ……………………………………………………………………………………….……20 2.1.3 Cô caáu toå chöùc, boä maùy quaûn lyù, maïng löôùi phaân phoái ………………………21 2.1.4 Keát quaû kinh doanh trong thôøi gian qua ………………………………………………....21 2.2 Phaân tích caùc yeáu toá beân ngoaøi aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa Eximbank ……….26 2.2.1 Moâi tröôøng kinh teá …………………………………………………………………………………………… 26 2.2.2 Moâi tröôøng vaên hoùa, xaõ hoäi, ñòa lyù …………………………………………………………… 27 2.2.3 Moâi tröôøng chính trò, phaùp luaät ….……………………………………………………………… 28 2.2.4 Moâi tröôøng coâng ngheä …………………….…………………………………………………………….. 28 2.2.5 Moâi tröôøng caïnh tranh …………………….……………………………………………………………...29 2.2.6 Ñaùnh giaù Cô hoäi, Thaùch thöùc ………………………………………………………………….....31 2.2.7 Ma traän EFE cuûa Eximbank …………………………………………………………………….....33 2.2.8 Ma traän hình aûnh caïnh tranh …………………………………………………………………….....34 2.3 Phaân tích caùc yeáu toá noäi boä Eximbank …………………………………………………………………35 2.3.1 Nguoàn nhaân löïc (Quaûn trò - ñieàu haønh – taùc nghieäp)………………….........35 2.3.2 Marketing ………………………………………………………………………...............................36 2.3.3 Naêng löïc taøi chính …………………..……………………………………….……………………………… 38 2.3.4 Cô caáu toå chöùc vaø Quy trình nghieäp vuï …………………..……………………………… 38 2.3.5 Nghieân cöùu vaø phaùt trieån ……………………………………………………………………………… 39 2.3.6 Coâng ngheä thoâng tin ………………………………………………………………………………………. 40 2.3.7 Ñaùnh giaù ñieåm maïnh, ñieåm yeáu ……………………………………………………………..… 40 2.3.8 Ma traän ñaùnh giaù noäi boä (IFE) cuûa Eximbank ……………………………………… 41 Keát luaän chöông 2 ……………………………………………………………………………………………………………………. 42 2 CHÖÔNG 3: HOẠCH ĐỊNH CHIEÁN LÖÔÏC KINH DOANH CUÛA EXIMBANK ÑEÁN NAÊM 2010 3.1 Muïc tieâu kinh doanh cuûa Eximbank ñeán naêm 2010 …………...……….………………… 43 3.2 Phaân tích caùc chieán löôïc kinh doanh khaû thi …………………..…..…………………………… 44 3.2.1 Phaân tích ma traän SWOT cuûa Eximbank …….................................…. 44 3.2.2 Phaân tích ma traän SPACE cuûa Eximbank ……….…….….............…….……… 45 3.2.3 Phaân tích ma traän chieán löôïc lôùn cuûa Eximbank ….............……………… 46 3.2.4 Caùc chieán löôïc kinh doanh coù khaû naêng thay theá ..............……………..47 3.3 Phaân tích ma traän QSPM ñeå löïa choïn chieán löôïc kinh doanh…………………… 50 3.4 Caùc giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc ……………..…………..………………………………………….. 51 3.4.1 Giaûi phaùp taøi chính……………………………………………………...........………………………...51 3.4.2 Giaûi phaùp nhaân löïc, quaûn trò, dieàu haønh……………..........…………..…………….52 3.4.3 Giaûi phaùp marketing…………………………………………………..........………….………………53 3.4.4 Giaûi phaùp coâng ngheä ………………………………………………...........………………………… 54 3.4.5 Giaûi phaùp nghieân cöùu vaø phaùt trieån …………………...........……………….………… 55 3.5 Caùc kieán nghò ……………………………..…………………………………………………………………………………… 55 3.5.1 Kieán nghò vôùi chính phuû, ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam ............… 55 3.5.2 Kieán nghò vôùi Hieäp hoäi ngaân haøng Vieät Nam ……………………............… 56 3.5.3 Kieán nghò vôùi Eximbank …………………….………………………………………...........…. 56 Keát luaän chöông 3 …………………………………………………………………………………….……………………………… 57 KEÁT LUAÄN …………………………………………………………………..………………………………………………………… 58 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC 3 MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát löïa choïn ñeà taøi nghieân cöùu Nhöõng naêm ñaàu cuûa theá kyû XXI ñang chöùng kieán neàn kinh teá Vieät Nam bieán chuyeån maïnh meõ sang neàn kinh teá thò tröôøng vaø hoäi nhaäp quoác teá, raát nhieàu ngaønh kinh teá ñaõ, ñang vaø seõ buoäc phaûi môû cöûa cho phaàn coøn laïi cuûa theá giôùi. Caùc doanh nghieäp Vieät Nam khoâng coøn ñöôïc Nhaø nöôùc baûo hoä baèng nhöõng bieän phaùp bao caáp nöõa, thay vaøo ñoù, caùc doanh nghieäp phaûi ñoái dieän vôùi nhöõng vaán ñeà soáng coøn trong caïnh tranh. Ngaønh ngaân haøng Vieät Nam cuõng khoâng naèm ngoaøi böùc tranh toaøn caûnh ñoù. Caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ñang noã löïc heát söùc ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån trong boái caûnh caïnh tranh ngaøy caøng gay gaét. Hoaïch ñònh chieán löôïc kinh doanh phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm cuï theå cuûa töøng ngaân haøng nhaèm toàn taïi vaø chieán thaéng trong caïnh tranh trôû thaønh nhu caàu caáp thieát ñoái vôùi moãi ngaân haøng. Xuaát phaùt töø thöïc tieãn ñoù, keát hôïp vôùi caùc kieán thöùc ñaõ ñöôïc caùc Thaày Coâ truyeàn thuï trong chöông trình ñaøo taïo cao hoïc cuûa Tröôøng vaø kinh nghieäm laøm vieäc thöïc teá, taùc giaû xin löïa choïn ñeà taøi nghieân cöùu veà chieán löôïc kinh doanh taïi moät doanh nghieäp tieâu bieåu cuûa ngaønh ngaân haøng: Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam (Eximbank) Ñeà taøi ñöôïc choïn coù teân goïi: HOAÏCH ÑÒNH CHIEÁN LÖÔÏC KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG TMCP XUAÁT NHAÄP KHAÅU VIEÄT NAM ÑEÁN NAÊM 2010 2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän vaên laø caùc vaán ñeà veà chieán löôïc vaø quaûn trò chieán löôïc, töø ñoù, aùp duïng vaøo phaân tích hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng Eximbank, coù so saùnh, ñoái chieáu vôùi hoaït ñoäng cuûa moät soá ñoái thuû caïnh tranh khaùc trong ngaønh, goàm: Ngaân haøng AÙ Chaâu (ACB), Ngaân haøng Saøi Goøn Thöông Tín (Sacombank) vaø Ngaân haøng Ñoâng AÙ. 4 3. Muïc ñích nghieân cöùu Muïc ñích cuûa luaän vaên laø hoaïch ñònh chieán löôïc kinh doanh cho Ngaân haøng Eximbank ñeán naêm 2010 vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån naøy nhaèm ñöa Eximbank trôû thaønh moät trong nhöõng ngaân haøng maïnh trong heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu Luaän vaên söû duïng caùc phöông phaùp phaân tích, toång hôïp, keát hôïp vôùi caùc coâng cuï ma traän ñaõ ñöôïc hoïc trong caùc moân hoïc: quaûn trò chieán löôïc, lyù thuyeát heä thoáng, marketing, taâm lyù laõnh ñaïo, … öùng duïng vaøo nghieân cöùu ñaëc ñieåm kinh doanh, soá lieäu taøi chính taïi Eximbank vaø moät soá ngaân haøng cuøng ngaønh. 5. Phaïm vi nghieân cöùu Phaïm vi nghieân cöùu cuûa luaän vaên chæ giôùi haïn trong moät ngaønh kinh teá ñaëc thuø: ngaønh ngaân haøng, ñoàng thôøi, caùc soá lieäu phaân tích chuû yeáu laø taïi Ngaân haøng Eximbank vaø moät soá ngaân haøng lôùn khaùc trong cuøng ngaønh. Do ñoù, phaïm vi cuûa luaän vaên mang tính öùng duïng taïi moät doanh nghieäp cuï theå, thuoäc ngaønh ngaân haøng. Ñaây laø giôùi haïn cuûa luaän vaên maø taùc giaû raát mong muoán trong töông lai ñöôïc môû roäng ra hôn nöõa cho caùc ngaønh kinh teá khaùc cuûa nöôùc ta. 6. Boá cuïc cuûa luaän vaên Luaän vaên ñöôïc boá cuïc theo caùc noäi dung chính nhö sau: MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1:Cô sôû lyù luaän veà chieán löôïc kinh doanh cuûa doanh nghieäp CHÖÔNG 2: Phaân tích thöïc traïng kinh doanh cuûa Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam trong thôøi gian qua. CHÖÔNG 3: Hoaïch ñònh chieán löôïc kinh doanh cuûa Eximbank ñeán naêm 2010 KEÁT LUAÄN TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC 5 CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC KINH DOANH CUÛA DOANH NGHIEÄP 1.1 Chieán löôïc kinh doanh cuûa doanh nghieäp 1.1.1 Khaùi nieäm: “Chieán löôïc kinh doanh cuûa moät doanh nghieäp laø moät chöông trình haønh ñoäng toång quaùt höôùng tôùi vieäc thöïc hieän nhöõng muïc tieâu cuûa doanh nghieäp. Chieán löôïc laø moät taäp hôïp nhöõng muïc tieâu vaø caùc chính saùch cuõng nhö caùc keá hoaïch chuû yeáu ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu ñoù” (2, 14) Chieán löôïc khoâng nhaèm vaïch ra moät caùch cuï theå laøm theá naøo ñeå coù theå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu vì ñoù laø nhieäm vuï cuûa voâ soá caùc chöông trình hoã trôï vaø caùc chieán löôïc chöùc naêng khaùc. Chieán löôïc chæ taïo ra caùc khung ñeå höôùng daãn tö duy ñeå haønh ñoäng. Chieán löôïc kinh doanh thoâng thöôøng ñöôïc xaùc ñònh ôû 3 caáp ñoä: - Chieán löôïc caáp coâng ty: xaùc ñònh vaø vaïch roõ muïc ñích, caùc muïc tieâu cuûa coâng ty, caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty; - Chieán löôïc caáp kinh doanh (Strategy Business Unit - SBU): xaùc ñònh vieäc löïa choïn saûn phaåm hoaëc daïng cuï theå cuûa thò tröôøng cho hoaït ñoäng kinh doanh rieâng trong noäi boä coâng ty, xaùc ñònh caùch thöùc moãi ñôn vò kinh doanh seõ coá gaéng hoaøn thaønh muïc tieâu cuûa noù ñeå ñoùng goùp vaøo vieäc hoaøn thaønh muïc tieâu cuûa coâng ty. - Chieán löôïc caáp chöùc naêng: xaùc ñònh caùc giaûi phaùp, keá hoaïch cho töøng lónh vöïc kinh doanh. Xung quanh khaùi nieäm veà chieán löôïc kinh doanh coù nhöõng khaùi nieäm coù lieân quan chaët cheõ, ñoù laø: - Baûn baùo caùo nhieäm vuï (Mission Statement): baùo caùo veà muïc ñích laâu daøi cuûa toå chöùc, giuùp phaân bieät toå chöùc naøy vôùi toå chöùc khaùc. Noù moâ taû nhöõng giaù trò vaø nhöõng vaán ñeà öu tieân cuûa toå chöùc, xaùc ñònh chieàu höôùng phaùt trieån toång quaùt cuûa moät toå chöùc. 6 - Muïc tieâu daøi haïn (Perspective Objectives): laø nhöõng thaønh quaû xaùc ñònh maø moät toå chöùc tìm caùch ñaït ñöôïc khi theo ñuoåi nhöõng nhieäm vuï chính cuûa mình. Muïc tieâu daøi haïn coù thôøi haïn treân moät naêm, phaûi mang tính thaùch thöùc vaø ño löôøng ñöôïc. Muïc tieâu ñöôïc xaùc ñònh cho caû toå chöùc vaø cho töøng boä phaän trong toå chöùc. Muïc tieâu daøi haïn ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc. - Chieán löôïc (Strategy): laø nhöõng phöông tieän ñeå ñaït tôùi muïc tieâu daøi haïn. - Muïc tieâu haøng naêm (Annual Objectives): laø nhöõng caùi moác maø toå chöùc phaûi ñaït ñöôïc ñeå vöôn tôùi caùc muïc tieâu daøi haïn. Muïc tieâu haøng naêm ñoùng vai troø quan trong trong vieäc thöïc thi chieán löôïc. - Caùc cô hoäi (O – Opportunities) vaø nguy cô (hay: thaùch thöùc, T – Threats)): ñaây laø nhöõng yeáu toá thuoäc moâi tröôøng beân ngoaøi, ngoaøi taàm kieåm soaùt cuûa toå chöùc vaø coù theå laøm lôïi hay gaây haïi ñeán toå chöùc. Trong quaûn trò chieán löôïc, caàn hình thaønh caùc chieán löôïc ñeå taän duïng heát caùc cô hoäi vaø traùnh hay giaûm caùc nguy cô. - Caùc ñieåm maïnh (S – Strengths) vaø ñieåm yeáu (W – Weakness): laø nhöõng yeáu toá noäi boä cuûa toå chöùc, trong phaïm vi kieåm soaùt cuûa toå chöùc. Nhöõng ñieåm maïnh hay ñieåm yeáu ñöôïc xaùc ñònh trong moái lieân heä vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh. - Caùc chính saùch (Policy): chính saùch cuõng laø nhöõng phöông tieân quan troïng ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu ñeà ra nhöng vôùi phaïm vi heïp hôn, mang tính chöùc naêng vaø tính linh hoaït hôn laø chieán löôïc. 1.1.2 Chieán löôïc kinh doanh trong thöïc tieãn: Treân thöïc teá , chuùng ta thöôøng gaëp caùc loaïi chieán löôïc phoå bieán nhö sau: 1.1.2.1 Chieán löôïc taêng tröôûng taäp trung Nhoùm chieán löôïc naøy chuû yeáu nhaèm caûi thieän vò theá caïnh tranh cuûa coâng ty vôùi nhöõng saûn phaåm hieän coù treân cô sôû taêng cöôøng hoaït ñoäng Marketing hoaëc thay ñoåi chieán löôïc thò tröôøng hieän coù maø khoâng thay ñoåi saûn phaåm naøo, loaïi naøy coù ba chieán löôïc chính: - Chieán löôïc thaâm nhaäp thò tröôøng: tìm kieám thò phaàn taêng leân cho caùc saûn phaåm hieän taïi vaø caùc dòch vuï trong caùc thò tröôøng hieän coù qua nhöõng noã löïc tieáp thò nhieàu hôn . 7 - Chieán löôïc phaùt trieån thò tröôøng: ñöa caùc saûn phaåm hieän coù vaøo caùc khu vöïc môùi. - Chieán löôïc phaùt trieån saûn phaåm: taêng doanh soá baèng vieäc caûi tieán hoaëc söõa ñoåi caùc saûn phaåm hoaëc dòch vuï hieän coù. 1.1.2.2 Chieán löôïc phaùt trieån hoäi nhaäp Nhoùm chieán löôïc naøy nhaém tôùi muïc tieâu kieåm soaùt caùc nhaø phaân phoái, nhaø cung caáp, hoaëc caùc ñoái thuû caïnh tranh. - Hoäi nhaäp veà phía tröôùc: nhaèm taêng quyeàn sôõ höõu hoaëc kieåm soaùt ñoái vôùi nhaø phaân phoái hoaëc baùn leû haøng hoùa cuûa doanh nghieäp. - Hoäi nhaäp veà phía sau: tìm kieám quyeàn sôõ höõu hoaëc kieåm soaùt ñoái vôùi nhaø cung caáp cuûa doanh nghieäp. - Hoäi nhaäp theo chieàu ngang: tìm kieám quyeàn sôõ höõu hoaëc kieåm soaùt ñoái vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh cuûa doanh nghieäp. 1.1.2.3 Chieán löôïc ña daïng hoùa Nhoùm chieán löôïc naøy thöôøng ñöôïc söû duïng trong coâng ty ña ngaønh, noù chieám moät vò trí quan troïng trong chieán löôïc caáp coâng ty. Nhoùm chieán löôïc naøy töông ñoái uyeån chuyeån vaø linh hoaït tuy nhieân ñoøi hoûi nhöõng cô sôû haï taàng veà vaät chaát, taøi chính vaø khaû naêng quaûn trò. Nhoùm chieán löôïc naøy bao goàm: - Chieán löôïc ña daïng hoùa ñoàng taâm: nhaèm theâm vaøo caùc saûn phaåm môùi nhöng coù lieân heä vôùi nhau (nhoùm haøng hoùa thay theá hoaëc boå sung). - Chieán löôïc ña daïng hoùa haøng ngang: theâm vaøo nhöõng saûn phaåm dòch vuï môùi (khoâng coù lieân quan ñeán saûn phaåm hieän taïi) nhaém vaøo khaùch haøng hieän coù. - Chieán löôïc ña daïng hoùa toång hôïp: theâm vaøo nhöõng saûn phaåm dòch vuï môùi khoâng coù lieân heä gì vôùi nhau (nhoùm haøng hoùa ñoäc laäp). 1.1.2.4 Chieán löôïc suy giaûm Nhoùm chieán löôïc naøy ñöôïc söû duïng khi coâng ty caàn söï chænh ñoán sau nhöõng aûnh höôûng cuûa chu kyø kinh teá hay caàn phaûi cuûng coá traùnh söï suy thoaùi toaøn dieän cuûa coâng ty. Bao goàm caùc chieán löôïc chính sau: 8 - Thu heïp hoaït ñoäng: cuûng coá laïi toå chöùc thoâng qua caét giaûm chi phí vaø taøi saûn ñeå taäp trung nguoàn löïc vaøo moät / moät soá ngaønh. - Caét boû hoaït ñoäng: baùn ñi moät boä phaän cuûa coâng ty nhöng vaãn ñaûm baûo coâng ty hoaït ñoäng ñöôïc. - Thanh lyù: baùn taát caû taøi saûn cuûa coâng ty töøng phaàn moät vôùi giaù trò thöïc cuûa noù. 1.2 Quy trình xaây döïng chieán löôïc: Xaây döïng (hoaïch ñònh) chieán löôïc laø giai ñoaïn ñaàu trong quaù trình quaûn trò chieán löôïc. Khaùi nieäm quaûn trò chieán löôïc bao haøm noäi dung roäng hôn khaùi nieäm xaây döïng chieán löôïc. Quaûõn trò chieán löôïc bao goàm: xaây döïng (hoaïch ñònh), thöïc hieän vaø ñaùnh giaù chieán löôïc. Xaây döïng chieán löôïc laø quaù trình thieát laäp söù maïng kinh doanh, thöïc hieän ñieàu tra nghieân cöùu moâi tröôøng beân trong ñeå xaùc ñònh caùc maët maïnh, maët yeáu, nghieân cöùu moâi tröôøng beân ngoaøi ñeå xaùc ñònh cô hoäi vaø nguy cô, ñeà ra caùc muïc tieâu daøi haïn xaây döïng vaø choïn löïa caùc chieán löôïc thay theá. Sau khi doanh nghieäp ñaõ xaùc ñònh chieán löôïc caàn phaûi theo ñuoåi thì quaù trình quaûn trò chieán löôïc seõ chuyeån sang giai ñoaïn môùi: giai ñoaïn thöïc hieän chieán löôïc. Baûn chaát cuûa giai ñoaïn naøy laø chuyeån dòch yù töôûng chieán löôïc thaønh haønh ñoäng chieán löôïc. Giai ñoaïn naøy mang nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn khaùc vôùi giai ñoaïn xaây döïng chieán löôïc: neáu nhö xaây döïng chieán löôïc laø moät quaù trình tri thöùc, ñoøi hoûi kyõ naêng tröïc giaùc vaø phaân tích, chæ caàn söï hôïp taùc cuûa moät soá caù nhaân thì thöïc hieän chieán löôïc laø moät quaù trình haønh ñoäng, ñoøi hoûi kyõ naêng laõnh ñaïo vaø khuyeán khích, caàn söï hôïp taùc cuûa taát caû moïi ngöôøi trong toå chöùc. Ñaùnh giaù chieán löôïc laø quaù trình so saùnh keát quaû mong muoán vôùi keát quaû thöïc söï ñaït ñöôïc. Giai ñoaïn naøy nhaém ñeán muïc ñích xem xeùt, ñieàu chænh caùc coâng vieäc, chính saùch thöïc hieän chieán löôïc nhaèm ñaûm baûo chieán löôïc ñeà ra ñöôïc trieån khai vaø thöïc hieän ñuùng. Ñaùnh giaù chieán löôïc nhaém ñeán caû muïc tieâu daøi haïn vaø haøng naêm. Do ñeà taøi cuûa luaän vaên ñöôïc giôùi haïn trong phaïm vi: hoaïch ñònh chieán löôïc 9 kinh doanh cuûa ngaân haøng neân trong chöông 1, luaän vaên seõ khoâng ñi chi tieát vaøo caùc vaán ñeà lyù luaän cuûa giai ñoaïn thöïc hieän vaø ñaùnh giaù chieán löôïc. Quy trình xaây döïng chieán löôïc bao goàm 4 böôùc: xaùc ñònh nhieäm vuï kinh doanh; phaân tích moâi tröôøng beân ngoaøi; phaân tích tình hình noäi boä; phaân tích vaø löïa choïn chieán löôïc. Moãi böôùc seõ bao goàm caùc coâng vieäc chuû yeáu nhö sau: 1.2.1 Xaùc ñònh nhieäm vuï kinh doanh YÙ töôûng veà caùc baûn baùo caùo nhieäm vuï kinh doanh do Peter Drucker ñöa ra vaøo thaäp nieân 70 cuûa theá kyû tröôùc vôùi söï nghieân cöùu taäp ñoaøn General Motors cuûa Hoa Kyø. Baûn baùo caùo nhieäm vuï kinh doanh laø moät baûn tuyeân boá veà “lyù do toàn taïi” cuûa moät doanh nghieäp. Noù traû lôøi caâu hoûi trung taâm: coâng vieäc kinh doanh cuûa moät toå chöùc laø gì? Baûn baùo caùo nhieäm vuï laø cô sôû quan troïng ñeå thieát laäp muïc tieâu kinh doanh vaø quaûn trò caùc chieán löôïc phuø hôïp. Baûn baùo caùo nhieäm vuï toát seõ dieãn taû trieát lyù kinh doanh cuûa doanh ghieäp: xuaát phaùt töø nhu caàu vaø cho ngöôøi tieâu duøng thaáy saûn phaåm cuûa doanh nghieäp coù lôïi nhö theá naøo cho nhu caàu cuûa hoï. Ví duï: AT&T ñöa ra baûn baùo caùo ñaët troïng taâm vaøo truyeàn thoâng chöù khoâng phaûi ñieän thoaïi; Universal Studios taäp trung vaøo nhu caàu giaûi trí chöù khoâng phaûi phim aûnh. 1.2.2 Phaân tích caùc yeáu toá beân ngoaøi Taát caû caùc doanh nghieäp ñeàu chòu aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá moâi tröôøng beân ngoaøi. Coù theå chia caùc yeáu toá naøy ra thaønh 5 loaïi chính: (1) Moâi tröôøng kinh teá; (2) Vaên hoùa, xaõ hoäi, ñòa lyù, nhaân khaåu; (3) Luaät phaùp, chính phuû vaø chính trò; (4) Coâng ngheä; (5) Moâi tröôøng caïnh tranh. Phaân tích caùc yeáu toá beân ngoaøi seõ cho pheùp doanh nghieäp nhaän dieän roõ: ñaâu laø cô hoäi (O) maø doanh nghieäp coù theå taän duïng vaø ñaâu laø nguy cô hay thaùch thöùc (T) maø doanh nghieäp phaûi ñöông ñaàu. Nhaän dieän vaø ñaùnh giaù caùc cô hoäi vaø nhöõng nguy cô töø moâi tröôøng beân ngoaøi aûnh höôûng ñeán doanh nghieäp seõ cho pheùp doanh nghieäp xaây döïng ñöôïc nhieäm vuï 10 kinh doanh roõ raøng, xaùc ñònh muïc tieâu daøi haïn khaû thi, thieát keá ñöôïc chieán löôïc phuø hôïp vaø ñeà ra caùc chính saùch hôïp lyù nhaèm ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu haøng naêm. Vieäc phaân tích caùc yeáu toá beân ngoaøi mang nhieàu maøu saéc tính chaát ñònh tính, tröïc giaùc, khoù hình dung. Trong quaûn trò chieán löôïc, caùc nhaø nghieân cöùu ñaõ ñöa ra hai coâng cuï cho pheùp doanh nghieäp chaám ñieåm vaø ñònh löôïng hoùa caùc aûnh höôûng cuûa moâi tröôøng ñeán hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Ñoù laø: Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân ngoaøi (EFE) vaø ma traän hình aûnh caïnh tranh. 1.2.3 Phaân tích tình hình noäi boä (ma traän IFE) Tình hình noäi boä cuûa doanh nghieäp thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù qua caùc boä phaän kinh doanh chöùc naêng cuûa doanh nghieäp, thöôøng bao goàm 6 boä phaän chuû yeáu sau: (1) Quaûn trò; (2) Marketing; (3) Taøi chính keá toaùn; (4) Saûn xuaát / taùc nghieäp; (5) Nghieân cöùu vaø phaùt trieån; (6)Heä thoáng thoâng tin; Vieäc phaân tích noäi boä doanh nghieäp seõ cho pheùp nhaän dieän nhöõng ñieåm maïnh (S) vaø ñieåm yeáu (W) cuûa doanh nghieäp. Töø ñoù, caùc chieán löôïc ñöôïc löïa choïn caàn phaùt huy toái ña caùc ñieåm maïnh vaø khaéc phuïc caùc ñieåm yeáu cuûa doanh nghieäp. Cuõng töông töï nhö trong kyõõ thuaät phaân tích caùc yeáu toá beân ngoaøi, nhaèm ñònh löôïng hoùa caùc phaân tích noäi boä doanh nghieäp, ngöôøi ta duøng “ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân trong” (IFE). 1.2.4 Phaân tích vaø löïa choïn chieán löôïc Baûn chaát cuûa vieäc phaân tích chieán löôïc vaø löïa choïn laø thieát laäp caùc muïc tieâu laâu daøi, ñeà ra caùc chieán löôïc coù khaû naêng thay theá vaø löïa choïn caùc chieán löôïc cho doanh nghieäp ñeå hoaøn thaønh nhieäm vuï vaø muïc tieâu cuûa mình. 1.3 Caùc coâng cuï xaây döïng chieán löôïc Theo Fred R. David, coù 3 giai ñoaïn ñeå hình thaønh neân moät chieán löôïc vaø moãi giai ñoaïn söû duïng nhöõng coâng cuï khaùc nhau nhö sau: 11 - Giai ñoaïn 1: giai ñoaïn nhaäp vaøo; Giai ñoaïn naøy toùm taét caùc thoâng tin cô baûn ñaõ ñöôïc nhaäp vaøo ñeå hình thaønh neân caùc chieán löôïc. Giai ñoaïn naøy söû duïng 3 coâng cuï ñaõ ñöôïc trình baøy ôû treân laø: ma traän EFE, ma traän hình aûnh caïnh tranh vaø ma traän IFE. - Giai ñoaïn 2: giai ñoaïn keát hôïp; Giai ñoaïn naøy löïa choïn, saép xeáp, keát hôïp caùc yeáu toá beân trong, beân ngoaøi ñeå ñöa ra caùc chieán löôïc khaû thi. Giai ñoaïn naøy seõ söû duïng 5 coâng cuï ma traän, goàm: Ma traän SWOT, ma traän SPACE, ma traän BCG, ma traän IE vaø ma traän chieán löôïc lôùn. - Giai ñoaïn 3: giai ñoaïn quyeát ñònh; Giai ñoaïn naøy söû duïng 1 coâng cuï duy nhaát laø ma traän QSPM. Ma traän QSPM söû duïng thoâng tin ôû giai ñoaïn 1, ñaùnh giaù khaùch quan caùc chieán löôïc coù theå löïa choïn ôû giai ñoaïn 2 nhaèm quyeát ñònh xem chieán löôïc naøo laø toái öu nhaát cho danh nghieäp. 1.3.1 Giai ñoaïn nhaäp vaøo 1.3.1.1 Ma traän EFE: EFE ñöôïc thieát laäp tuaàn töï theo 5 böôùc: - Laäp danh muïc caùc yeáu toá coù vai troø quyeát ñònh trong ngaønh ngheà maø doanh nghieäp ñang kinh doanh. - Ñaùnh giaù möùc ñoä quan troïng cuûa töøng yeáu toá theo thang ñieåm töø 0,0 ñeán 1,0 (möùc ñoä quan troïng taêng daàn) vôùi toång soá ñieåm cuûa taát caû caùc yeáu toá baèng 1. Möùc ñoä quan troïng naøy döïa vaøo ñaëc ñieåm cuûa ngaønh kinh doanh maø doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng. - Chaám ñieåm töø 1 ñeán 4 cho töøng yeáu toá vôùi soá ñieåm theå hieän möùc ñoä phaûn öùng cuûa doanh nghieäp ñoái vôùi yeáu toá naøy. Ñieåm 4 laø phaûn öùng toát. Ñieåm 3 laø phaûn öùng treân trung bình. Ñieåm 2 laø phaûn öùng trung bình vaø 1 laø phaûn öùng ít. - Xaùc ñònh toång soá ñieåm quan troïng cho moãi yeáu toá (baèng tích soá cuûa caùc 12 ñieåm soá ôû böôùc 2 vaø böôùc 3) Xaùc ñònh toång soá ñieåm veà taàm quan troïng cuûa doanh nghieäp (baèng toång caùc ñieåm coù ñöôïc ôû böôùc 4). Toång ñieåm cao nhaát laø 4 vaø thaáp nhaát laø 1. Trung bình laø 2,5. Ñieåm caøng cao cho thaáy doanh nghieäp caøng phaûn öùng toát vôùi caùc yeáu toá beân ngoaøi. Noùi caùch khaùc, doanh nghieäp ñang toái ña hoùa caùc cô hoäi vaø toái thieåu hoùa aûnh höôûng cuûa caùc nguy cô. 1.3.1.2 Ma traän hình aûnh caïnh tranh Ma traän naøy nhaän dieän nhöõng ñoái thuû caïnh tranh chuû yeáu cuûa doanh nghieäp, ma traän naøy laø söï môû roäng cuûa ma traän EFE vôùi caùc möùc ñoä quan troïng cuûa caùc yeáu toá, yù nghóa cuûa ñieåm soá cuûa töøng yeáu toá vaø toång soá ñieåm quan troïng laø coù cuøng yù nghóa. Ma traän hình aûnh caïnh tranh khaùc ma traän EFE ôû choã: coù moät soá yeáu toá beân trong coù taàm quan troïng quyeát ñònh cuõng ñöôïc ñöa vaøo ñeå so saùnh. Toång soá ñieåm ñaùnh giaù caùc ñoái thuû caïnh tranh seõ ñöôïc so saùnh vôùi doanh nghieäp ñöôïc choïn laøm maãu. 1.3.1.3 Ma traän IFE Vieäc thieát laäp ma traän IFE cuõng theo 5 böôùc nhö treân ñoái vôùi ma traän EFE. - Laäp danh muïc caùc yeáu toá beân trong coù vai troø quyeát ñònh; - Ñaùnh giaù möùc ñoä quan troïng cuûa töøng yeáu toá theo thang ñieåm töø 0,0 ñeán 1,0 (möùc ñoä quan troïng taêng daàn) vôùi toång soá ñieåm cuûa taát caû caùc yeáu toá baèng 1. Möùc ñoä quan troïng naøy döïa vaøo taàm quan troïng cuûa yeáu toá ñoù ñoái vôùi doanh nghieäp, khoâng phaân bieät yeáu toá naøy ñang laø ñieåm maïnh hay ñieåm yeáu cuûa doanh nghieäp. 13 - Chaám ñieåm töø 1 ñeán 4 cho töøng yeáu toá vôùi soá ñieåm theå hieän ñaëc ñieåm noäi boä cuûa doanh nghieäp ñoái vôùi yeáu toá naøy. Ñieåm 1 laø ñieåm yeáu lôùn nhaát, ñieåm 2 laø ñieåm yeáu nhoû nhaát, ñieåm 3 laø ñieåm maïnh nhoû nhaát, ñieåm 4 laø ñieåm maïnh lôùn nhaát. - Xaùc ñònh toång soá ñieåm quan troïng cho moãi yeáu toá (baèng tích soá cuûa caùc ñieåm soá ôû böôùc 2 vaø böôùc 3) Xaùc ñònh toång soá ñieåm veà taàm quan troïng cuûa doanh nghieäp (baèng toång caùc ñieåm coù ñöôïc ôû böôùc 4). Toång ñieåm cao nhaát laø 4 vaø thaáp nhaát laø 1. Trung bình laø 2,5. Soá ñieåm quan troïng thaáp hôn 2.5 cho thaáy doanh nghieäp yeáu veà noäi boä, ñieåm cao hôn 2.5 cho thaáy doanh nghieäp maïnh veà noäi boä. 1.3.2 Giai ñoaïn keát hôïp 1.3.2.1 Ma traän SWOT Ma traän SWOT laø coäng cuï keát hôïp caùc ñieåm maïnh (S), ñieåm yeáu (W), cô hoäi (O), thaùch thöùc (T) ñeå hình thaønh 4 loaïi chieán löôïc: - Chieán löôïc SO: söû duïng nhöõng ñieåm maïnh trong noäi boä doanh nghieäp ñeå khai thaùc caùc cô hoäi cuûa moâi tröôøng beân ngoaøi. - Chieán löôïc WO: taän duïng nhöõng cô hoäi beân ngoaøi ñeå caûi thieän nhöõng ñieåm yeáu beân trong. Nhöõng ñieåm yeáu naøy ngaên caûn doanh nghieäp khai thaùc caùc cô hoäi, do ñoù, doanh nghieäp caàn khaéc phuïc ñieåm yeáu caøng nhanh caøng toát. - Chieán löôïc ST: söû duïng nhöõng ñieåm maïnh cuûa doanh nghieäp ñeå traùnh hay giaûm caùc moái ñe doïa töø moâi tröôøng beân ngoaøi. - Chieán löôïc WT: ñaây laø nhöõng chieán löôïc phoøng thuû nhaèm laøm giaûm ñi nhöõng ñieåm yeáu beân trong vaø traùnh nhöõng moái ñe doïa töø beân ngoaøi. Moät doanh 14 nghieäp gaëp phaûi nhöõng moái ñe doïa beân ngoaøi keát hôïp vôùi caùc ñieåm yeáu noäi taïi ñang ñöùng tröôùc nhöõng ruûi ro raát lôùn, coù khaû naêng phaûi lieân keát, saùp nhaäp, haïn cheá chi tieâu, hay thaäm chí phaûi phaù saûn. Moät ma traän SWOT ñöôïc minh hoïa baèng 9 oâ nhö sau: S Lieät keâ nhöõng ñieåm maïnh W Lieät keâ nhöõng ñieåm yeáu O (Lieät keâ caùc cô hoäi) Caùc chieán löôïc S-O Caùc chieán löôïc W-O T (Lieät keâ caùc moái ñe doïa) Caùc chieán löôïc S-T Caùc chieán löôïc W-T Hình 1.1: Sô ñoà ma traän SWOT 1.3.2.2 Ma traän SPACE Ma traän SPACE neâu leân 4 yeáu toá quyeát ñònh ñoái vôùi vò trí chieán löôïc cuûa doanh nghieäp, goàm 2 yeáu toá beân trong: söùc maïnh taøi chính (FS) vaø lôïi theá caïnh tranh (CA) vaø 2 yeáu toá beân ngoaøi: söï oån ñònh cuûa moâi tröôøng (ES) vaø söùc maïnh cuûa ngaønh (IS). Sô ñoà sau ñaây bieåu thò cho ma traän SPACE (trong sô ñoà naøy, 4 muõi teân duøng ñeå minh hoïa keát quaû sau khi tính toaùn seõ thuoäc nhoùm chieán löôïc naøo trong 4 nhoùm. Trong thöïc teá sau khi tính toaùn seõ cho ra keát quaû laø 1 trong 4 muõi teân maø thoâi.) 15 FS Chieán löôïc thaän troïng 4 3 2 1 0 Chieán löôïc taán coâng CA -5 -4 -3 -2 -1 0 -1 -2 -3 Chieán löôïc phoøng thuû -4 ES 1 2 3 4 5 IS Chieán löôïc caïnh tranh Hình 1.2: Sô ñoà ma traän SPACE Ma traän SPACE ñöôïc xaây döïng qua nhöõng böôùc sau: - Choïn moät nhoùm caùc bieán soá ñaïi dieän cho FS, CA, ES vaø IS - AÁn ñònh caùc giaù trò töø 1 (xaáu nhaát) ñeán 6 (toát nhaát) cho FS vaø IS, töø -1 (toát nhaát) ñeán -6 (xaáu nhaát) cho ES vaø CA. - Tính soá ñieåm trung bình cho FS, IS, ES vaø CA - Ñaùnh daáu soá ñieåm trung bình cho moãi khía caïnh - Coäng 2 ñieåm treân truïc hoaønh vaø ñaùnh daáu keát quaû, coäng 2 ñieåm treân truïc tung vaø ñaùnh daáu keát quaû. Ñaùnh daáu toïa ñoä cuûa ñieåm môùi naøy. - Veõ vectô coù höôùng töø ñieåm goác ñeán ñieåm môùi naøy. 16 Vectô naøy bieåu hieän loaïi chieán löôïc cuûa doanh nghieäp: taán coâng, caïnh tranh, phoøng thuû hay thaän troïng: Khi vectô naèm ôû goùc taán coâng: doanh nghieäp ñang ôû vò trí toát nhaát ñeå söû duïng nhöõng ñieåm maïnh beân trong nhaèm taän duïng cô hoäi, vöôït qua ñieåm yeáu, traùnh caùc moái ñe doïa. Caùc chieán löôïc: thaâm nhaäp thò tröôøng, phaùt trieån thò tröôøng, phaùt trieån saûn phaåm, keát hôïp veà phía sau, keát hôïp veà phía tröôùc, keát hôïp chieàu ngang ñeàu coù theå khaû thi tuøy hoaøn caûnh cuï theå cuûa töøng doanh nghieäp. Neáu vectô naèm ôû goùc thaän troïng: doanh nghieäp neân hoaït ñoäng vôùi nhöõng khaû naêng cô baûn cuûa mình chöù khoâng neân lieàu lónh quaù. Caùc chieán löôïc coù theå löïa choïn laø: thaâm nhaäp thò tröôøng, phaùt trieån thò tröôøng, phaùt trieån saûn phaåm vaø ña daïng hoùa taäp trung. Neáu vectô naèm ôû goùc phoøng thuû: doanh nghieäp neân taäp trung caûi thieän nhöõng ñieåm yeáu vaø traùnh caùc moái ñe doïa töø ngoaøi. Caùc chieán löôïc phoøng thuû bao goàm: haïn cheá chi tieâu, loaïi boû bôùt, thanh lyù vaø ña daïng hoùa taäp trung. Neáu vectô naèm ôû goùc caïnh tranh: caùc chieán löôïc caïnh tranh coù theå laø chieán löôïc keát hôïp veà phía sau, veà phía tröôùc, theo chieàu ngang, thaâm nhaäp thò tröôøng, phaùt trieån thò tröôøng, phaùt trieån saûn phaåm vaø tham gia lieân doanh. 1.3.2.3 Ma traän BCG Caùc boä phaän kinh doanh cuûa moät doanh nghieäp (Profit Center) hình thaønh neân danh muïc ñaàu tö cuûa doanh nghieäp (Porfolio). Ma traän BCG cho pheùp moät doanh nghieäp coù nhieàu boä phaän quaûn trò danh muïc ñaàu tö baèng caùch nghieân cöùu möùc thò phaàn vaø möùc taêng tröôûng cuûa ngaønh so vôùi caùc boä phaän khaùc. Möùc thò phaàn töông ñoái trong ngaø._.nh Cao Trung bình Thaáp 17 II Nhöõng ngoâi sao (Stars) I Nhöõng caâu hoûi (Question marks) III Nhöõng con boø (Cash Cows) IV Nhöõng con choù (Dogs) Ty û le ä ta êng tr öô ûng d oa nh so á. Th aáp Tr un g bì nh C ao Hình 1.3: Sô ñoà ma traän BCG Truïc x: bieåu thò möùc thò phaàn töông ñoái trong ngaønh (töø traùi qua phaûi: thaáp daàn) Truïc y: bieåu thò tyû leä taêng tröôûng veà doanh soá baùn haøng trong ngaønh (töø treân xuoáng döôùi: thaáp daàn) Question marks: caùc boä phaän naèm trong vuøng naøy coù thò phaàn töông ñoái thaáp nhöng laïi caïnh tranh trong ngaønh coù möùc taêng tröôûng cao. Doanh nghieäp phaûi ñaët daáu hoûi ñeå quyeát ñònh xem coù neân cuûng coá boä phaän naøy baèng caùc chieán löôïc taäp trung hay laø baùn boä phaän naøy ñi. Stars: caùc boä phaän naøy coù thò phaàn töông ñoái cao vaø möùc taêng tröôûng trong ngaønh cuõng cao. Caùc chieán löôïc thích hôïp laø: keát hôïp veà phía tröôùc, phía sau, chieàu ngang, thaâm nhaäp thò tröôøng, phaùt trieån thò tröôøng, phaùt trieån saûn phaåm vaø tham gia lieân doanh. Cash Cows: caùc boä phaàn naøy coù thò phaàn cao nhöng ngaønh laïi coù möùc taêng tröôûng thaáp. Goïi laø Cash Cows vì caùc boä phaän naøy ñeû ra tieàn vaø coù löu löu löôïng tieàn 18 maët döông. Chieán löôïc phaùt trieån saûn phaåm hay ña daïng hoùa taäp trung laø phuø hôïp. Tuy nhieân, khi boä phaän cash cows yeáu ñi thì chieán löôïc giaûm bôùt chi tieâu hay loaïi boû bôùt laïi laø phuø hôïp. Dogs: boä phaän naøy coù thò phaàn thaáp vaø caïnh tranh trong ngaønh coù möùc taêng tröôûng thaáp hay khoâng coù thò tröôøng. Chuùng yeáu caû beân trong laãn beân ngoaøi neân caùc chieán löôïc phuø hôïp laø thanh lyù, gaït boû hay giaûm bôùt chi tieâu. Caùc profit center cuûa nhieàu doanh nghieäp phaùt trieån tuaàn töï theo thôøi gian: töø Dogs => Question Marks => Stars => Cash Cows => Dogs … Chuyeån ñoäng ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà nhöng treân thöïc teá khoâng nhaát thieát luùc naøo cuõng nhö vaäy. Muïc tieâu cuûa doanh nghieäp laø caàn noã löïc ñeå bieán caùc Profit Center thaønh caùc Stars. 1.3.2.4 Ma traän IE Ma traän IE bao goàm 9 oâ nhö sô ñoà döôùi ñaây: 3,0 ñeán 4,0 2,0 ñeán 2,99 1,0 ñeán 1,99 I II III IV V VI VII VIII IX Toång soá ñieåm quan troïng cuûa IFE To ång so áñ ie åm qu an tro ng cu ûa EF E 19 Hình 1.4: Sô ñoà ma traän IE Truïc naèm ngang bieåu thò toång soá ñieåm quan troïng cuûa ma traän IFE, töø 1,0 ñeán 4,0 ñieåm, saép xeáp theo thöù töï nhoû daàn töø traùi qua phaûi vaø goàm 3 möùc töông öùng vôùi 3 coät: maïnh, trung bình, yeáu. Truïc thaúng ñöùng bieåu thò toång soá ñieåm quan troïng cuûa ma traän EFE, töø 1,0 ñeán 4,0, saép xeáp theo thöù töï nhoû daàn töø treân xuoáng döôùi vaø goàm 3 möùc töông öùng vôùi 3 doøng: cao, trung bình, thaáp. Ñoä lôùn cuûa caùc voøng troøn bieåu thò phaàn traêm doanh soá baùn haøng cuûa boä phaän trong doanh nghieäp. Ma traän IE ñöôïc chia thaønh 3 phaàn lôùn: caùc boä phaän naèm trong oâ I, II vaø III ñöôïc goïi laø “phaùt trieån vaø xaây döïng”. Caùc boä phaän naøy thích hôïp vôùi chieán löôïc taäp trung (thaâm nhaäp thò tröôøng, phaùt trieån thò tröôøng, phaùt trieån saûn phaåm) hay keát hôïp (keát hôïp phía sau, phía tröôùc vaø chieàu ngang) Caùc boä phaän naèm trong oâ IV, V vaø VI ñöôïc goïi laø “naém giöõ vaø duy trì”, thích hôïp vôùi chieán löôïc thaâm nhaäp thò tröôøng vaø phaùt trieån saûn phaåm. Caùc boä phaän naèm trong oâ VII, VIII vaø IX ñöôïc goïi laø “thu hoaïch vaø loaïi bôùt”. Ma traän BCG vaø ma traän IE thöôøng söû duïng cho caùc doanh nghieäp coù nhieàu boä phaän kinh doanh ñeå hình thaønh neân nhieàu chieán löôïc coù khaû naêng thay theá. 1.3.2.5 Ma traän Chieán löôïc lôùn Ma traän naøy bao goàm 4 goùc vuoâng vaø döïa treân 2 yeáu toá: truïc naèm ngang theå hieän vò trí caïnh tranh cuûa doanh nghieäp treân thò tröôøng (maïnh hay yeáu) vaø truïc thaúng 20 ñöùng theå hieän söï taêng tröôûng cuûa thò tröôøng (nhanh choùng hay chaäm chaïp). Caùc chieán löôïc thích hôïp ñöôïc lieät keâ trong töøng goùc vuoâng. Nhanh choùng Goùc II 1. Phaùt trieån thò tröôøng 2. Thaâm nhaäp thò tröôøng 3. Phaùt trieån saûn phaåm 4. Keát hôïp theo chieàu ngang 5. Loaïi bôùt 6. Thanh lyù Yeáu Goùc I 1. Phaùt trieån thò tröôøng 2. Thaâm nhaäp thò tröôøng 3. Phaùt trieån saûn phaåm 4. Keát hôïp veà phía tröôùc 5. Keát hôïp veà phía sau 6. Keát hôïp theo chieàu ngang 7. Ña daïng hoùa taäp trung Maïnh Goùc III 1. Giaûm bôùt chi tieâu 2. Ña daïng hoùa taäp trung 3. Ña daïng hoùa theo chieàu ngang 4. Ña daïng hoùa lieân keát 5. Loaïi bôùt 6. Thanh lyù Goùc IV 1. Ña daïng hoùa taäp trung 2. Ña daïng hoùa theo chieàu ngang 3. Ña daïng hoùa lieân keát 4. Lieân doanh Chaäm chaïp Hình 1.5: Sô ñoà ma traän chieán löôïc lôùn 21 1.3.3 Giai ñoaïn quyeát ñònh: Ma traän QSPM Ma traän QSPM söû duïng caùc thoâng tin coù ñöôïc töø 3 ma traän ôû giai ñoaïn 1 vaø 5 ma traän ôû giai ñoaïn 2, töø ñoù ñaùnh giaù khaùch quan caùc chieán löôïc coù theå thay theá. Caùc chieán löôïc ñöôïc löïa choïn ñeå ñöa vaøo ma traän QSPM khoâng phaûi laø taát caû caùc chieán löôïc ñöôïc tìm ra ôû giai ñoaïn 2. Ñeå xaây döïng ma traän QSPM caàn thöïc hieän qua 6 böôùc: - Böôùc 1: lieät keâ caùc yeáu toá S, W, O, T ñöôïc laáy töø ma traän EFE, IFE - Böôùc 2: phaân loaïi cho moãi yeáu toá phuø hôïp vôùi ma traän EFE, IFE - Böôùc 3: nghieân cöùu caùc ma traän ôû giai ñoaïn 2 vaø xaùc ñònh caùc chieán löôïc coù theå thay theá caàn xem xeùt. - Böôùc 4: xaùc ñònh soá ñieåm haáp daãn (TAS) theo töøng yeáu toá: ñieåm ñöôïc ñaùnh giaù töø 1 ñeán 4, vôùi 1 laø khoâng haáp daãn, 2 haáp daãn moät ít, 3 khaù haáp daãn vaø 4 raát haáp daãn. - Böôùc 5: tính toång soá ñieåm haáp daãn (TAS) theo töøng haøng baèng caùch nhaân soá ñieåm phaân loaïi ôû böôùc 2 vôùi soá ñieåm AS ôû böôùc 4. - Böôùc 6: tính toång coäng soá ñieåm haáp daãn cuûa töøng chieán löôïc. Chieán löôïc haáp daãn nhaát laø chieán löôïc coù toång coäng soá ñieåm ôû böôùc 6 laø cao nhaát. Keát luaän chöông 1 Caùc doanh nghieäp trong quaù trình kinh doanh phaûi luoân luoân xaùc ñònh caùc muïc tieâu daøi haïn vaø muïc tieâu haøng naêm cho mình. Chieán löôïc kinh doanh chính laø con ñöôøng vaø caùc böôùc ñi treân con ñöôøng ñaït ñeán caùc muïc tieâu ñoù. Ñeå xaây döïng chieán löôïc kinh doanh cho doanh nghieäp, chuùng ta tuaân theo moät quy trình bao goàm: xaùc ñònh nhieäm vuï kinh doanh, phaân tích caùc yeáu toá beân ngoaøi, 22 phaân tích caùc yeáu toá beân trong, phaân tích vaø löïa choïn chieán löôïc. Trong ñoù, böôùc ñaàu tieân coù theå ñöôïc xaùc ñònh töông ñoái deã daøng ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp ñaëc thuø, ngaønh ngheà kinh doanh ñöôïc ghi trong giaáy pheùp thaønh laäp, ñaõ hoaït ñoäng treân thöông tröôøng sau moät thôøi gian, nhö tröôøng hôïp cuûa ngaân haøng Eximbank chaúng haïn. Trong quaù trình xaây döïng chieán löôïc cho doanh nghieäp, moät soá coâng cuï rieâng bieät cuõng ñöôïc söû duïng trong nhöõng giai ñoaïn khaùc nhau. Ma traän EFE, ma traän hình aûnh caïnh tranh vaø ma traän IFE ñöôïc söû duïng trong giai ñoaïn nhaäp vaøo. Trong giai ñoaïn keát hôïp, caùc coâng cuï ma traän SWOT, SPACE, BCG, IE vaø chieán löôïc lôùn seõ ñöôïc söû duïng nhaèm xaùc ñònh nhieàu chieán löôïc khaû thi cho doanh nghieäp löïa choïn. Cuoái cuøng, ñeå quyeát ñònh xem chieán löôïc naøo seõ ñöôïc choïn trong voøng chung keát, ngöôøi ta söû duïng moät coâng cuï duy nhaát laø ma traän QSPM. Trong phaïm vi luaän vaên naøy, caùc vaán ñeà veà xaùc ñònh nhieäm vuï kinh doanh, phaân tích caùc yeáu toá beân ngoaøi, phaân tích caùc yeáu toá noäi boä cuûa Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam. seõ ñöôïc giaûi quyeát trong chöông 2. Chöông 3 seõ giaûi quyeát vaán ñeà xaùc ñònh vaø löïa choïn chieán löôïc kinh doanh khaû thi vaø haáp daãn nhaát cho Eximbank. 23 2.1 Giôùi thieäu khaùi quaùt veà Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam CHÖÔNG 2 PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG Á Å 2.1.1 Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån Ngaân haøng Eximbank laø moät ngaân haøng coå phaàn coù lòch söû ra ñôøi ñaëc bieät, khoâng gioáng baát cöù moät ngaân haøng hay coâng ty coå phaàn naøo khaùc: Eximbank ñöôïc thaønh laäp theo nghò quyeát cuûa Chính phuû vaøo naêm 1989 (luùc baáy giôø goïi laø Hoäi ñoàng Boä tröôûng) baèng moät quyeát ñònh cuûa Nguyeân Thuû töôùng Voõ Vaên Kieät vôùi nhieäm vuï ñöôïc xaùc ñònh roõ laø: kinh doanh trong lónh vöïc tieàn teä, tín duïng, ngaân haøng. YÙ muoán chuû quan cuûa Nhaø nöôùc vaøo thôøi ñieåm ñoù laø ñöa ra moät moâ hình ngaân haøng coå phaàn thí ñieåm cuûa Vieät Nam. Vaøo thôøi ñieåm naøy, khuoân khoå phaùp lyù veà moâ hình coâng ty coå phaàn noùi chung vaø moâ hình ngaân haøng coå phaàn noùi rieâng cuõng chöa toàn taïi. Hôn 1 naêm sau, vaøo naêm 1990, Phaùp leänh Ngaân haøng, Hôïp taùc xaõ tín duïng vaø cty taøi chính môùi ñöôïc UÛy ban Thöôøng vuï Quoác Hoäi ban haønh. Eximbank chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng ngaøy 17/01/1990 vôùi thôøi haïn hoaït ñoäng laø 50 naêm vôùi voán ñieàu leä ban ñaàu laø 50 tyû ñ. Sau 4 laàn taêng voán ñieàu leä, hieän nay EIB coù voán ñieàu leä laø 500 tyû ñ. Trong 15 hoaït ñoäng cuûa mình, EIB luoân naèm trong nhoùm caùc Ngaân haøng TMCP coù quy moâ lôùn nhaát, hoaït ñoäng ña daïng vaø raát naêng ñoäng trong taøi trôï xuaát nhaäp khaåu. Ñeán nay, Eximbank ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng thöông hieäu lôùn cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam. Hoaït ñoäng cuûa Eximbank luoân ñaït ñöôïc nhöõng böôùc phaùt trieån röïc rôõ töø khi thaønh laäp cho ñeán naêm 1996 vôùi tyû suaát ROE haøng naêm leân ñeán 40 – 50 %. Tuy nhieân, töø sau cuoäc khuûng hoaûng taøi chính Chaâu AÙ 1997 cho ñeán cuoái naêm 2000, hoaït ñoäng cuûa EIB rôi vaøo khuûng hoaûng nghieâm troïng, gaàn nhö ñöùng beân bôø vöïc phaù saûn, theå hieän ôû caùc maët: 24 - Tyû leä nôï khoù ñoøi leân tôùi 80 % toång dö nôï do ñaàu tö voán quaù taäp trung vaøo moät soá doanh nghieäp trong ngaønh phaân boùn, baát ñoäng saûn; - Do tranh chaáp nghóa vuï thanh toaùn vôùi nöôùc ngoaøi neân bò ngaân haøng nöôùc ngoaøi kieän ra toaø vaø phong toaû taøi khoaûn, caùc hoaït ñoäng thanh toaùn quoác teá bò aùch taéc; - Caùc khaùch haøng lôùn ruùt tieàn göûi veà do khoâng tin töôûng vaøo khaû naêng thanh khoaûn cuûa ngaân haøng; - Tình hình kinh doanh bò thua loã. Tröôùc tình hình ñoù, theo ñeà nghò cuûa Thaønh uûy TPHCM, UBND TPHCM, NHNN Vieät Nam, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ coù quyeát ñònh soá 575/QÑ-TTG ngaøy 26/06/2000 khaån tröông thöïc hieän phöông aùn chaán chænh cuûng coá EIB trong 3 naêm. Moät soá giaûi phaùp caáp baùch ñaõ ñöôïc thöïc hieän laø: - Taêng theâm 50 tyû ñ voán coå phaàn cho EIB baèng caùch Vietcombank mua theâm coå phaàn cuûa EIB - Taêng cöôøng nhaân söï quaûn trò vaø ñieàu haønh cho EIB - Cho EIB vay 300 tyû ñ hoã trôï ñaëc bieät, coù taøi saûn theá chaáp vôùi laõi suaát 0.2 % / thaùng, thôøi gian 5 naêm. - Thaønh laäp Ban chæ ñaïo chaán chænh, cuûng coá EIB goàm ñaïi dieän UBND TPHCM, NHNN Vieät Nam, Boä Taøi chính, Coâng An TPHCM, Sôû Taøi chính. Keá hoaïch ban ñaàu seõ thöïc hieän chaán chænh hoaït ñoäng cuûa Eximbank trong voøng 3 naêm nhöng thöïc teá thôøi gian naøy keùo daøi leân ñeán 5 naêm, töø naêm 2000 ñeán naêm 2005. Ñeán nay, EIB ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh coâng nhaát ñònh trong vieäc taùi cô caáu laïi ngaân haøng, vöôït qua thôøi kyø khoù khaên, ñaûm baûo khaû naêng thanh khoaûn, kinh doanh coù laõi vaø laáy laïi uy tín treân thöông tröôøng. Ñeán ñaàu naêm 2005, NHNN ñaõ toång keát hoaït ñoäng EIB vaø kieán nghò Chính phuû xem xeùt ñeå chính thöùc chaám döùt keá hoaïch chaán chænh EIB. 25 Thaùng 06.2005, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ coù yù kieán chính thöùc choïn thôøi ñieåm 30.06.2005 laø ngaøy cuoái cuøng keát thuùc giai ñoaïn chaán chænh cuûng coá Eximbank sau hôn 5 naêm ñaët Eximbank trong tình traïng giaùm saùt ñaëc bieät. Nhö vaäy, baét ñaàu töø nöûa cuoái cuûa naêm 2005, Eximbank böôùc qua moät giai ñoaïn phaùt trieån hoaøn toaøn môùi veà chaát, coù theå goïi laø moät cuoäc caùch maïng trong quaûn trò vaø ñieàu haønh: chaám döùt söï giaùm saùt cuûa Chính phuû vaø NHNN, huûy boû toaøn boä caùc öu ñaõi veà taøi chính, buoäc Eximbank phaûi hoaït ñoäng ñoäc laäp, bình thöôøng nhö caùc ngaân haøng coå phaàn khaùc. Ñaây laø keát quaû taát yeáu cuûa quaù trình tích luõy daàn daàn nhöõng thay ñoåi veà keáùt quaû hoaït ñoäng trong suoát 5 naêm qua. Hôn luùc naøo heát, nhu caàu xaùc ñònh cho Eximbank moät chieán löôïc phaùt trieån trong thôøi gian tôùi, phuø hôïp vôùi tình hình môùi, laø chín muoài, caàn thieát vaø thaäm chí coù theå dieãn taû baèng cuïm töø “ böùc xuùc”. 2.1.2 Saûn phaåm, dòch vuï Caùc saûn phaåm vaø dòch vuï taøi chính cuûa EIB: trong noã löïc ña daïng hoùa saûn phaåm dòch vuï taøi chính ngaân haøng, khoâng chæ döøng laïi ôû caùc nghieäp vuï ngaân haøng truyeàn thoáng laø nhaän tieàn göûi vaø cho vay, EIB coøn ñöa ra thò tröôøng nhieàu saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi. Caùc saûn phaåm dòch vuï chính cuûa EIB coù theå chia thaønh 3 nhoùm nhö sau: Nhoùm 1: caùc nghieäp vuï taøi saûn nôï bao goàm: Dòch vuï tieàn göûi thanh toaùn, tieàn göûi tieát kieäm, tieát kieäm hoãn hôïp, döï thöôûng, theû tieàn göûi vaø thanh toaùn ATM, tieàn göûi lieân ngaân haøng, ... Nhoùm 2: caùc nghieäp vuï taøi saûn coù bao goàm: Cho vay, baûo laõnh doanh nghieäp vaø caù nhaân, chieát khaáu chöùng töø xuaát khaåu, kinh doanh ngoaïi teä, ñaàu tö lieân ngaân haøng, kinh doanh treân thò tröôøng tieàn teä (Spot, Forward, Option), kinh doanh vaøng, theû tín duïng VISA vaø MASTER, ... Nhoùm 3: caùc dòch vuï ngaân haøng bao goàm: dòch vuï taøi chính troïn goùi du hoïc sinh, thanh toaùn xuaát khaåu, nhaäp khaåu, Phone Banking, Home banking, SMS Banking, dòch vuï ñòa oác, tö vaán thoâng tin tieàn teä taøi chính, ... 26 Caùc nghieäp vuï taøi saûn nôï giuùp taïo ra nguoàn voán cho ngaân haøng hoaït ñoäng. Caùc nghieäp vuï taøi saûn coù vaø dòch vuï ngaân haøng laø caùc saûn phaåm kinh doanh giuùp mang laïi nguoàn thu cho ngaân haøng. Trong ñoù, nguoàn thu töø caùc nghieäp vuï taøi saûn coù (nhaát laø thu laõi cho vay) vaãn chieám tyû troïng lôùn nhaát trong cô caáu thu nhaäp cuûa Eximbank. 2.1.3 Cô caáu toå chöùc, boä maùy quaûn lyù, maïng löôùi phaân phoái Maïng löôùi hoaït ñoäng trong nöôùc cuûa EIB ñöôïc toå chöùc nhö sau: Hoäi sôû chính taïi TPHCM, 5 chi nhaùnh caáp I ñaët taïi caùc tænh thaønh phoá lôùn, 9 chi nhaùnh caáp II laø caùc veä tinh xung quanh chi nhaùnh caáp I. Maïng löôùi chi nhaùnh ñaët taïi caùc tænh thaønh phoá lôùn nhö: Haø Noäi, TPHCM, Ñaø Naüng, Nha Trang, Caàn Thô. Toång coäng toaøn heä thoáng coù 15 ñòa ñieåm giao dòch, traûi roäng khaép treân ñòa baøn caû nöôùc. Hoäi sôû quaûn lyù caùc chi nhaùnh caáp I, caùc chi nhaùnh caáp I quaûn lyù caùc chi nhaùnh caáp II tröïc thuoäc treân ñòa baøn tænh thaønh phoá (Hình 2.1) Ñeán cuoái naêm 2004, Eximbank laø moät trong nhöõng ngaân haøng coù maïng löôùi quan heä ñoái ngoaïi roäng nhaát taïi Vieät Nam vôùi 623 ngaân haøng ñaïi lyù taïi 61 quoác gia treân theá giôùi, ôû Chaâu UÙc, Chaâu AÂu, Chaâu AÙ, Chaâu Myõ. 2.1.4 Keát quaû kinh doanh trong thôøi gian qua Trong giai ñoaïn chaán chænh cuûng coá keùo daøi 5 naêm töø 2000 ñeán 2004, Eximbank ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng böôùc phaùt trieån vöôït baäc, theå hieän qua caùc chæ tieâu taøi chính nhö sau: 2.1.4.1 Voán ñieàu leä vaø toång nguoàn voán: Keå töø naêm 1990 ñeán nay, sau 15 naêm hoaït ñoäng, Eximbank ñaõ 4 laàn taêng voán ñieàu leä: töø 50 tyû ñ khi môùi thaønh laäp naêm 1990, taêng laàn 1 leân 125 tyû ñ vaøo naêm 1993, taêng laàn 2 leân 250 tyû ñ naêm 1995, laàn 3 taêng leân 300 tyû ñ naêm 2001 vaø laàn thöù 4 taêng leân 500 tyû ñ vaøo cuoái naêm 2004. Cuoái naêm nay, Eximbank seõ taêng voán ñieàu leä leân 700 tyû ñ. Phaân tích thôøi gian 5 naêm gaàn nhaát töø naêm 2000 ñeán nay cho thaáy: toång nguoàn voán cuûa Eximbank taêng bình quaân 27.25 % moãi naêm. Ñaây laø toác ñoä taêng raát cao vaø oån ñònh trong suoát 5 naêm qua. 27 HOÄI SÔÛ TP HCM Laùng Haï Hai Baø Tröng Long Bieân Huøng Vöông Hoaø Bình Toân Thaát Ñaïm Quaän 11Quaän 10 Haø Noäi Ñaø Naüng Nha Trang Chôï Lôùn Caàn Thô Hai Baø Tröng Hình 2.1: Maïng löôùi ñieåm giao dòch cuûa Eximbank treân caû nöôùc Trong cô caáu toång nguoàn voán, nguoàn voán huy ñoäng töø daân cö vaø toå chöùc phaûn aùnh uy tín vaø chaát löôïng kinh doanh cuûa moät ngaân haøng. Toång soá voán huy ñoäng cuûa Eximbank trong 5 naêm qua cuõng lieân tuïc taêng tröôûng ôû möùc bình quaân 28.38 % / naêm. 28 Baûng 2.1: Toång nguoàn voán vaø nguoàn voán huy ñoäng qua caùc naêm Chæ tieâu 2000 2001 2002 2003 2004 1/ Toång nguoàn voán (tyû ñ) 3.161 3.847 4.771 6.401 8.268 Toác ñoä taêng lieân hoaøn (%) - 21.7 24.01 34.16 29.16 2/ Nguoàn voán huy ñoäng (tyû ñ) 2.271 2.902 3.246 4.834 6.043 Toác ñoä taêng lieân hoaøn (%) - 27.78 11.85 48.92 25 (Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân Eximbank caùc naêm töø 2000 ñeán 2004) 0 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000 6,000 7,000 8,000 9,000 2000 2001 2002 2003 2004 Toång nguoàn voán Nguoàn voán huy ñoäng Hình 2.2: Bieåu ñoà taêng tröôûng nguoàn voán trong 5 naêm 2000-2004 2.1.4.2 Toång dö nôï cho vay Toång dö nôï cho vay cuûa ngaân haøng bao goàm 2 caáu thaønh: cho vay toå chöùc kinh teá, daân cö vaø cho vay caùc toå chöùc tín duïng. Caáu thaønh thöù nhaát phaûn aùnh thò phaàn cuûa ngaân haøng treân thò tröôøng tín duïng, caáu thaønh thöù 2 phaûn aùnh thò phaàn treân thò tröôøng tieàn teä. Treân caû 2 thò tröôøng naøy, Eximbank ñeàu coù nhöõng taêng tröôûng oån ñònh trong 5 naêm qua. Toác ñoä taêng bình quaân treân thò tröôøng tín duïng laø 27.82 % / naêm vaø treân thò tröôøng tieàn teä laø 27.7 % / naêm. 29 Baûng 2.2: Dö nôï cho vay qua caùc naêm Chæ tieâu 2000 2001 2002 2003 2004 1/ Dö nôï cho vay toå chöùc kinh teá vaø caù nhaân (tyû ñ) 1.882 2.388 3.028 4.060 5.016 Toác ñoä taêng lieân hoaøn (%) 26.88 26.80 34.08 23.54 2/ Dö nôï cho vay toå chöùc tín duïng (tyû ñ) 523 534 885 1.145 1.301 Toác ñoä taêng lieân hoaøn (%) 2.1 65.73 29.37 13.62 (Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân Eximbank caùc naêm töø 2000 ñeán 2004) 0 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000 6,000 2000 2001 2002 2003 2004 Toå chöùc kinh teá vaø daân cö Toå chöùc tín duïng Hình 2.3: bieåu ñoà taêng tröôûng dö nôï cho vay qua 5 naêm 2000-2004 2.1.4.3 Khaû naêng sinh lôøi Söï taêng tröôûng veà nguoàn voán nhö phaân tích trong baûng 1, bieåu 1 vaø taêng tröôûng veà söû duïng voán nhö trong baûng 2, bieåu 2 daãn ñeán keát quaû taát yeáu laø söï taêng tröôûng veà khaû naêng sinh lôøi cuûa Eximbank trong caùc naêm qua. Chæ tieâu sinh lôøi treân voán chuû sôû höõu ROE vaø treân taøi saûn ROA cho thaáy roõ ñieàu naøy: 30 Baûng 2.3: ROE vaø ROA qua caùc naêm Chæ tieâu 2000 2001 2002 2003 2004 1. Thu nhaäp roøng (tyû ñ) -6.5 7.5 51 150 109 2. Toång taøi saûn (tyû ñ) 3.161 3.847 4.771 6.401 8.268 3. Voán töï coù (Equity, tyû ñ) 282 331 327 332 332 4. ROA (%) -0.2 0.2 1.07 2.34 1.32 5. ROE (%) -2.3 2.27 15.60 45.18 32.83 (Nguoàn: Baùo caùo keát quaû kinh doanh Eximbank caùc naêm töø 2000 ñeán 2004) Ghi chuù: Ñoái vôùi caùc ngaân haøng coù lôïi nhuaän cao nhöng ñoàng thôøi nôï xaáu cuõng cao nhö Eximbank thì lôïi nhuaän seõ khoâng chia cho coå ñoâng maø ñöôïc duøng ñeå laøm saïch caùc khoaûn nôï xaáu ra khoûi baûng caân ñoái. Do ñoù, chæ tieâu thu nhaäp roøng duøng ñeå phaân tích ôû baûng 3 laø thu nhaäp tröôùc khi trích laäp döï phoøng ruûi ro vaø thueá (Pre- Provision Profit). ROE vaø ROA duøng ñeå phaân tích laø chöa tröø döï phoøng ruûi ro. ROA vaø ROE cuûa Eximbank qua caùc naêm -10 0 10 20 30 40 50 2000 2001 2002 2003 2004 % R O A v aø R O E ROA ROE Hình 2.4: Bieåu ñoà taêng tröôûng ROE vaø ROA qua 5 naêm 2000-2004 Naêm 2003, Eximbank coù moät khoaûn thu nhaäp baát thöôøng laø 48 tyû ñ do baùn taøi saûn theá chaáp cuûa cty Minh Phuïng mang laïi neân laøm thu nhaäp taêng ñoät bieán, ROE cao 31 hôn haún caùc naêm tröôùc trong khi ROA khoâng taêng ñaùng keå. Neáu loaïi tröø yeáu toá baát thöôøng naøy thì thu nhaäp roøng 2003 cuûa Eximbank laø: 150 – 48 = 102 tyû ñ. 2.2 Phaân tích caùc yeáu toá beân ngoaøi aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa Eximbank 2.2.1 Moâi tröôøng kinh teá Hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thöông maïi luoân luoân gaén boù chaët cheõ vôùi söï vaän haønh cuûa neàn kinh teá. Trong suoát 5 naêm lieân tuïc töø 2000 ñeán 2004, neàn kinh teá Vieät Nam ñaït toác ñoä taêng tröôûng cao vaø oån ñònh, taêng tröôûng GDP qua caùc naêm ñeàu ñaït möùc cao, cuï theå: Naêm 2000 2001 2002 2003 2004 % GDP 6.79 6.84 7.04 7.24 7.70 Tuy nhieân, thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôùi coøn quaù thaáp so vôùi khu vöïc vaø theá giôùi. Keá hoaïch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi 5 naêm 2006-2010 coù vai troø ñaëc bieät quan troïng trong vieäc thöïc hieän thaéng lôïi Chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi 10 naêm 2001-2010 cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc. Giai ñoaïn 2006-2010 mang ñaëc ñieåm noåi baät laø tieán trình hoäi nhaäp quoác teá cuûa Vieät Nam seõ trôû neân saâu roäng hôn, quyeát lieät hôn vaø nhanh choùng hôn. Trong 5 naêm tôùi, Vieät Nam seõ hoäi nhaäp ñaày ñuû vaøo Khu vöïc maäu dòch töï do ASEAN (AFTA), tieáp tuïc thöïc hieän loä trình cam keát trong Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam Hoa Kyø (BTA), Vieät Nam cuõng ñaët muïc tieâu gia nhaäp WTO trong naêm 2005. Tieán trình hoäi nhaäp seõ coù aûnh höôûng saâu saéc ñeán caùc doanh nghieäp, caùc ngaân haøng, caùc nhaø quaûn lyù, caùc taàng lôùp ngöôøi lao ñoäng vaø haàu nhö aûnh höôûng ñeán moïi maët cuûa ñôøi soáng kinh teá xaõ hoäi. Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Myõ BTA yeâu caàu Vieät Nam phaûi haïn cheá söï baûo hoä ñoái vôùi doanh nghieäp trong nöôùc, boû öu ñaõi thueá nhaäp khaåu theo tyû leä noäi ñòa hoaù, boû cheá ñoä phuï thu vaø cheânh leäch giaù ñoái vôùi taát caû caùc maët haøng nhaäp khaåu. Trong lónh vöïc ngaân haøng, loä trình thöïc hieän BTA ñöôïc quy ñònh cuï theå nhö sau: + Trong voøng 3 naêm keå töø khi BTA coù hieäu löïc, töùc ñeán 12.2004: caùc ngaân haøng Hoa Kyø chæ coù theå cung caáp dòch vuï thoâng qua hình thöùc phaùp lyù duy nhaát laø lieân doanh vôùi ñoái taùc Vieät Nam. Sau 12.2004, haïn cheá naøy seõ ñöôïc baõi boû; 32 + Trong voøng 9 naêm keå töø khi BTA coù hieäu löïc, töùc ñeán 12.2010: caùc ngaân haøng Hoa Kyø coù theå lieân doanh vôùi ngaân haøng Vieät Nam, vôùi phaàn goùp voán khoâng lôùn hôn 49 % vaø khoâng nhoû hôn 30 %; + Sau 9 naêm keå töø khi BTA coù hieäu löïc, töùc sau 12.2010: caùc ngaân haøng Hoa Kyø ñöôïc pheùp thaønh laäp ngaân haøng con 100 % taïi Vieät Nam; + Caùc nhaø cung caáp dòch vuï taøi chính Hoa Kyø ñöôïc pheùp cung caáp 12 phaân ngaønh dòch vuï ngaân haøng theo loä trình 7 moác. Loä trình naøy xaùc ñònh roõ möùc ñoä tham gia caùc loaïi hình dòch vuï ngaân haøng vaø hình thöùc toå chöùc phaùp lyù, ñoàng thôøi, ñaây cuõng laø loä trình caét giaûm daàn caùc möùc baûo hoä (haïn cheá nhaän tieàn göûi VND, phaùt haønh theû tín duïng, maïng löôùi maùy ATM, ...) ñoái vôùi heä thoáng ngaân haøng trong nöôùc; Thöïc hieän Hieäp ñònh veà öu ñaõi thueá quan coù hieäu löïc chung (CEPT/AFTA), baét ñaàu töø naêm 2003, Vieät Nam ñaõ phaûi caét giaûm thueá nhaäp khaåu xuoáng coøn phoå bieán chæ ôû möùc 0 – 5 %, tieán tôùi naêm 2006 chæ coøn 0 %. Veà ñaøm phaùn gia nhaäp WTO, caùc cuoäc ñaøm phaùn ña phöông vaø song phöông ñeàu yeâu caàu Vieät Nam phaûi caét giaûm thueá quan maïnh hôn nöõa, thaäm chí loä trình caét giaûm coøn nhanh hôn caû AFTA. Taát caû caùc yeâu caàu hoäi nhaäp treân laøm giaûm ñi söùc caïnh tranh cuûa haøng hoùa Vieät Nam ngay treân thò tröôøng Vieät Nam. Caùc nhaø saûn xuaát, kinh doanh caùc maët haøng bò toån thöông nhieàu nhaát bôûi quaù trình hoäi nhaäp laø: nhieân lieäu, phaân boùn, saét theùp, xi maêng, haøng thay theá nhaäp khaåu, ... laø nhöõng khaùch haøng lôùn cuûa caùc ngaân haøng Vieät Nam, neáu hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh xaáu ñi do khoâng theå caïnh tranh ñöôïc vôùi haøng hoaù nhaäp khaåu (mieãn thueá!) thì cuoái cuøng thì moïi ruûi ro seõ taäp trung vaøo caùc ngaân haøng thöông maïi. 2.2.2 Moâi tröôøng vaên hoùa, xaõ hoäi, ñòa lyù Taäp quaùn söû duïng tieàn maët coøn raát phoå bieán trong xaõ hoäi Vieät Nam, ña soá ngöôøi daân thích nhaän tieàn maët vaø chi traû baèng tieàn maët thay vì söû duïng caùc tieän tích ngaân haøng. Maëc duø trong khoaûng 3 naêm trôû laïi ñaây, nhieàu dòch vuï ngaân haøng caù nhaân nhö traû löông qua taøi khoaûn, theû ATM, theû tín duïng, quaûn lyù giaáy tôø coù giaù, … ñaõ ñöôïc giôùi thieäu, song thò tröôøng naøy coøn chöa phaùt trieån nhieàu, chuû yeáu môùi chæ 33 taäp trung ôû thò phaàn caùc coâng chöùc nhaø nöôùc, nhaân vieân vaên phoøng, coâng nhaân moät soá doanh nghieäp lôùn. Ñieàu naøy vöøa cho thaáy nhöõng khoù khaên trong vieäc thuyeát phuïc ngöôøi daân söû duïng dòch vuï ngaân haøng, vöøa cho thaáy thò tröôøng coøn raát nhieàu tieàm naêng chöa khai thaùc. Trình ñoä daân trí vaø söï hieåu bieát cuûa ngöôøi daân veà heä thoáng ngaân haøng coøn haïn cheá cuõng laø yeáu toá aûnh höôûng raát lôùn ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng. Baèng chöùng cuï theå laø vieäc ngöôøi daân chæ nghe moät vaøi tin ñoàn thieáu cô sôû (Toång giaùm ñoác boû troán) ñaõ keùo ñeán ngaân haøng ACB ruùt tieàn oà aït ñaõ gaây neân “söï kieän ACB” vaøo ngaøy 12/10/2003. Öôùc tính chæ trong voøng 7 ngaøy, hôn 1.000 tyû ñaõ bò ruùt khoûi ACB ! 2.2.3 Moâi tröôøng chính trò, phaùp luaät Ngoaïi tröø moät vaøi bieán ñoäng ôû vuøng Taây Nguyeân trong nhöõng naêm 2003 - 2004, nhìn chung, tình hình chính trò xaõ hoäi cuûa Vieät Nam raát oån ñònh vaø Vieät Nam ñöôïc caùc toå chöùc quoác teá thöøa nhaän laø coù neàn chính trò oån ñònh nhaát khu vöïc chaâu AÙ. Moâi tröôøng phaùp luaät ñang trong quaù trình hoaøn thieän daàn, tuy nhieân, coøn nhieàu yeáu toá baát oån nhö: söï thay ñoåi luaät phaùp thöôøng laø nhanh choùng vaø thieáu quan taâm ñeán yù kieán caùc doanh nghieäp, luaät phaùp ñöôïc thieát keá khoâng chaët cheõ daãn ñeán tình traïng dieãn giaûi luaät phaùp tuøy tieän, tuøy thuoäc nhieàu vaøo caùn boä haønh xöû, chi phí khoâng chính thöùc cho caùc giao dòch kinh doanh laø raát lôùn. Moâi tröôøng phaùp luaät coøn naëng tö duy phaùp lyù theo höôùng hình söï hoaù hoaït ñoäng ngaân haøng, tín duïng, laøm öùc cheá khaû naêng saùng taïo vaø naêng ñoäng cuøa caùc nhaø quaûn trò vaø ñieàu haønh, nhaát laø ôû caùc Ngaân haøng Vieät Nam. 2.2.4 Moâi tröôøng coâng ngheä Coâng ngheä thoâng tin taïi Vieät Nam ñang phaùt trieån vôùi toác ñoä choùng maët. Caùc öùng duïng cuûa coâng ngheä thoâng tin trong ñôøi soáng vaø kinh doanh baét ñaàu trôû neân phoå bieán nhö: caùc trang web giôùi thieäu saûn phaåm, giao dòch qua thö ñieän töû, göûi hình aûnh qua ñöôøng truyeàn ADSL, …Tuy nhieân, trình ñoä phaùt trieån cuûa thöông maïi ñieän töû coøn raát sô khai, khuoân khoå phaùp lyù cho caùc giao dòch ñieän töû chöa ra ñôøi, taäp quaùn vaø vaên hoùa söû duïng maùy tính chöa ñöôïc phoå bieán. 34 Heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam trong nhöõng naêm gaàn ñaây raát tích cöïc ñaàu tö vaøo coâng ngheä nhö: heä thoáng chuyeån tieàn ñieän töû lieân ngaân haøng cho pheùp thanh toaùn tieàn cho ngöôøi nhaän trong thôøi gian vaøi giaây, heä thoáng maùy ATM cho pheùp phuïc vuï töï ñoäng 24/24, heä thoáng SWIFT thanh toaùn toaøn caàu, … Coù theå noùi, trình ñoä coâng ngheä cuûa ngaønh ngaân haøng thuoäc nhoùm cao caáp vaø hieän ñaïi nhaát cuûa neàn kinh teá, tuy nhieân, khaû naêng öùng duïng trong ñôøi soáng cuõng coøn haïn cheá do khoâng theå thoaùt ra khoûi moâi tröôøng coâng ngheä chung ôû trình ñoä thaáp cuûa caû neàn kinh teá. 2.2.5 Moâi tröôøng caïnh tranh Heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ñöôïc chia ra 4 nhoùm caên cöù theo tính chaát sôû höõu, bao goàm: Caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam; Caùc ngaân haøng lieân doanh giöõa Vieät Nam vaø nöôùc ngoaøi; Caùc ngaân haøng quoác doanh; Caùc ngaân haøng coå phaàn. Trong heä thoáng ngaân haøng coå phaàn laïi ñöôïc chia ra 2 phaân nhoùm caên cöù theo quy moâ toång nguoàn voán vaø voán ñieàu leä: nhoùm caùc ngaân haøng coù quy moâ lôùn goàm: ACB, Sacombank, Eximbank, Ñoâng AÙ coù toång nguoàn voán vaøo khoaûng treân 5.000 tyû ñ vaø nhoùm caùc ngaân haøng nhoû hôn goàm: Vieät AÙ, Nam AÙ, Saøigoøn, Phöông Ñoâng, Saøigoøn Coâng thöông, Techcombank, Quoác teá, ... coù toång taøi saûn coù khoaûng 1.000 – 5.000 tyû ñ. Theo phaân tích cuûa NHNN thì caùc ngaân haøng quoác doanh chieám 70 – 80 % thò tröôøng tieàn göûi trong caû nöôùc, heä thoáng caùc ngaân haøng coå phaàn chieám 12 % vaø coøn laïi laø nhoùm ngaân haøng lieân doanh vaø nöôùc ngoaøi. Eximbank chieám khoaûng 12 % thò phaàn tieàn göûi vaø 9.5 % thò phaàn tín duïng trong nhoùm caùc ngaân haøng coå phaàn. Ñaây laø moät thò phaàn coøn raát nhoû beù so vôùi tieàm naêng khai thaùc caùc nguoàn löïc cuûa ngaân haøng. Neáu xaùc ñònh ñoái thuû caïnh tranh caên cöù vaøo tính chaát ña daïng cuûa hoaït ñoäng nghieäp vuï vaø quy moâ voán thì ñoái thuû caïnh tranh chuû yeáu cuûa EIB ñöôïc xaùc ñònh laø: ACB, Sacombank vaø Ñoâng AÙ. Tuy nhieân, do hoaït ñoäng nghieäp vuï cuûa EIB raát ña daïng neân treân baát cöù moät saûn phaåm taøi chính naøo (Taøi trôï L/C, Currency Option, kinh doanh vaøng, taøi trôï caù 35 nhaân, ...) thì caùc ngaân haøng khaùc, keå caû quoác doanh vaø nöôùc ngoaøi, lieân doanh cuõng ñeàu laø nhöõng ñoái thuû caïnh tranh raát ñaùng keå. Döôùi ñaây laø baûng so saùnh caùc chæ tieâu taøi chính c._.