Hiệp định thương mại Việt Mỹ - Cơ hội và thách thức

lên mạnh mẽ. Do đó bất cứ một quốc gia nào nếu không muốn bị gạt ra khỏi guồng máy đó, thì phải chủ động hội nhập.Với su thế chuyển từ đối đầu sang đối thoai và với phương châm Việt Nammuốn làm bạn với tất cả các nước trên thế giới, hợp tác trên tất cả các lĩnh vực văn hoá, khoa học kỹ thuật…. đặc biệt là lĩnh vực kinh tế, trên nguyên tắc tôn trọng độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau và cùng có lợi, Việt Nam và Mỹ đã khép lại quá khứ đắng cay, mở ra một tương lai tốt đẹp hơn, hai nước đã tiến hanh thiết lập quan hệ ngoại giao không ngừng cải thiện quan hệ kinh tếthương mại hai nước ra sức thúc đẩy quan hệ buôn bán giữa Việt Nam và Mỹlên một tầm cao mới đIũu này được thể hiện bằng hành động cụ thể, đó là xúc tiến quá trình đàm phánđể đi tới mmột quan hệ thương mại bình thường trên cơ sở đó” hiệp định thương mại ” đã được kí kết. đây là một bước tiến quan trọng trong quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Một khi thương mạicó hiêu lực tạo ra cơ sở pháp lí cho quan hệ quốc tế giữa hai nước trên cơ sở hai bên cùng có lợi`,phù hợp với mong muốn của nhân dân hai nước.Theo như lời thứ trưởng thương mại Mai Văn Dậu :”Hiệp định thương mại Việt Mĩ được kí kết đáp ứng lòng mong mỏi không chỉ riêng các doanh nghiệp Việt Nam và Mĩ,mà cả các doanh nghiệp nước ngoài khác. Chẳng những có lợi cho hai nước, mà còn có lợi cho sự hợp tác ở Đông Nam á, Châu á- Thái Bình Dương cũng như trên thế giới. Kí kết hiệp định thương mại Việt Mỹ là thành tựu mới của việc triển khai đường lối đối ngoại độc lập tự chủ , rộng mở ,đa phương hoá ,đa dạng hoá của Đảng và nhà nước Việt Nam và là một bước tiến mới trong quá trình Việt Nam chủ động gia nhập với nền kinh tề thế giới , và hiệp định này là bước tiến quan trọng của Việt Nam khi tham gia vào tổ chức thương mại thế giới WTO”. Bên cạnh những cơ hội thuận lợi hiệp định thương mại Việt - Mỹ cũng lập ra những thách thức lớn đối với doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình hội nhập đó là khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam nhìn chung còn yếu kém xuất phát từ lý do đó em xin chọn đề tài: “Hiệp định thương mại Việt Mỹ-Cơ hội và thách thức” làm đề tài nghiên cứu môn học” . Đề tàI này gồm có ba phần: Phần I :Tổng quan về hiệp định thương mại Việt – Mĩ. Phần II:Cơ hội - Thách thức của Việt Nam khi thực hiện hiệp định thương mại Việt-Mỹ. Phần III:Một số biện pháp phát triển thương mại Việt – Mĩ. Em xin chân thành cảm ơn Khoa Thương Mại , tập thể giáo viên bộ môn Kinh Tế Thương Mại và đặc biệt là giáo viên hướng dẫn : Tiến sĩ – Phan Tố Uyên đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ nhiệt tình trong quá trình làm đề án. Mặc dù đã có nhiều cố gắng song do điều kiện có hạn , bài viết này không thể tránh khỏi những hạn chế và thiếu sót. em rất mong được sự đóng góp ý kiến của quý thầy cô và tất cả các bạn . Hà Nội ngày 10 tháng 01 năm 2002 Sinh viên thực hiện Nghiêm Thị Dung Phần I: tổng quan về hiệp định thương mại Việt Mỹ I.bối cảnh đi đến kí kết Hiệp Định: I .1, Mỹ –thị trường lớn nhất và hấp dẫn nhất: Mỹ là nền kinh tế vào loai lớn nhất thế giới với tổng sản phẩm trong nước(GDP)năm 1999 là 9250 tỷ USD. Gần mười năm liên tục kinh tế mỹ luôn duy trìđược tốc độ tăng trưởng cao chưa từng có trong lịch sửcủa mình kể từ sau chiến tranh thế giới lần thứ II (trung bình từ 3% đến 4%) vài năm gần đây kinh tế Mỹ liên tục được xếp là nền kinh tế cạnh tranh nhấtthế giới. đây là mmột điều rất có ý nghĩanếu như chúng ta biết rằng, chỉ cần 1% tăng trưởngcủa nền kinh tế mỹ cũng sẽ tạo ra gí trị tuyệt đốicòn lớn hơn 15% tăng trươngr của lền kinh tế Trung Quốc. Chính tốc độ tăng trưởng ngoại mục nàycùng với đặc điểm là một nước đông dân với hơn 250 triệu người đã khiến cho nhu cầu về tiêu dùngcá nhân tại Mỹ không ngừng tăng lên, tiêu dùng cá nhân chiếm tới 70% . điều đố có nghĩa là nhu cầu mua sắm hàng hoá , đặc biệt là hàng hoá cá nhân như quần áo, giáy dép, đồ điện gia dụng …. Vẫn sẽ ở mức cao. Tổng dung lượng nhập khẩu của Mỹ ở mức cao nhất thế giới trên cả EU. Hầu như mọi hạng hoá của mọi quốc gia đều có mặt trên thị trường Mỹ .bên cạnh đó ,nền kinh tế Mỹ có sức mua cực lớn với các phân đoạn thị trường rộng vì thế có thể thu hút và tiêu thụ nhiêu chủng loại hàng hoá khác nhau với số lượng rất lớn thuộc đủ mọi chất lượng từ trung bình đến cao . hơn nữa hiện nay Mỹ về cơ bản đã thực hiện xong việc chuyển đổi kinh tế công nghiệp sang kinh tế tri thức (thông tin ,điện tử…) Mỹ tập trung vào phát triển các nghành dịch vụ công nghệ cao và công nghệ thông tin .một mặt họ gia sức tìm cách mở rộng thi trường xuất khẩu dịch vụ (ngân hàng, tài chính…) ,hàng công nghệ cao như máy vi tính điện tử ,viễn thông, … Mặt khác họ khuyến khích nhập khẩu hàng hoá cần nhiều lao động tứ nước khác bởi chi phí nhân công của họ rất cao. Điều này tạo ra sức cạnh tranh mạnh mẽ trên thị trường trong nước Mỹ ,để dân chúng được mua hàng hoá với giá cả rẻ hơn, chất lượng cao hơn. I .2, Tình hình Việt Nam: Việt Nam là một nước đang phát triển có trình độ khoa học, cơ sỏ hạ tầng kém ,dân số trên 80 triệu người, có nhiều tài nguyên thiên nhiên và lực lượng lao động rồi rào, có trình độ tay nghềtương đối cao ,cần cù chịu khó và thông minh. Lợi thế này Việt Nam có thể tận dụng để tiến hành sản xuất những hàng hoá cần nhiều lao động . mặt khác Việt Nam với dân số đông cũng hứa hẹn nhiều tiềm năng về sức mua , tiêu dùng , khi thu nhập của người dân tăng. Khi đó không chỉ có nhu cầu về những hàng hoá thopong thường ,mà còn có nhu cầu về hàng hoá cao cấp hơn như vậy Việt Nam là một thị trường đầy tiềm năngvà khá hấp dẫn đối với các doanh nghiệp trong và ngoài nước trong thời gian tới. Việt Nam hiện nay đang tiến hành công cuộc Công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước, tạo cơ sở hạ tầng , kinh tế kỹ thuật … cho cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa. Lịch sử đã chứng minh rằng từ một nền kinh tế sản xuất nhỏ lên một nền kinh tế sản xuất lớn , nền kinh tế hàng hoá thì có hai con đường . con đương thứ nhất là con đường lịch sử tự nhiên đi từ sản xuất nhỏ rôi đến hình thành nền công trường thủ công sau đó hình thành sản xuất lớn . còn con đường thứ hai là con đường mà nó diễn ra thông qua hình thức thương mại trao đổi giữa nươcs này với nước khác, trao đỏi với nhiều nước. Nừu thực hiện bằng con đường thứ nhất phải mất một khoảng thời gian rất dài là 200 đến 300 năm . còn con đường thứ hai thì chỉ mất khoảng 60 năm . trong tình hình hiện nay , Việt Nam so với các nước trong khu vực và trên thé giới đã tụt hậu quá xa. để rút ngắn khoảng cách tụt hậu , đồng thời thực hiện xong CNH-HĐH trong một thời gian nhanh nhất thì không có cách nào khác Việt Nam phải tiến hành bằng con đương thương maịo hoá, tiến hành mở cửa , quan hệ kinh tế thương mại với nhiều nước. ý thức ĐƯẻc vấn đề này Đảng ta đã đưa ra đường nôi tiến hành quan hệ với nhiều nước trên mọi lĩnh vực kinh tế, văn hoá , xã hội … theu hướng đa phương hoá đa dạng hoá trên cơ sở tôn trọng độc lập chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ và cùng có lợi . Thực hiện đường nôi đối ngoại độc lập tự chủ , đa dạng hoá, đa phương hoá quan hệ quốc tế với phương châm “Việt Nam muốn là bạn với tất cảcác nứơc kể cả nhưng nước trước đây là kẻ thù của mình “ .Đảng và nhà nước ta đã chủ trương bình thường hoá quan hệ với Hoa Kỳ. Việc lập quan hệ ngoại giao với Mỹ vào tháng 5 năm 1995 đánh dấu cho quan hệ thương mại giữa hai nước, đem lại cho cả người dan Mỹ có thể tiêu dùng những hàng hoá được sản xuất tại Việt Nam, và đem lại cả cho nhân đân Việt Nam được tiêu dùng hàng hoá mỹ trên đất nước Việt Nam có các nhà đầu tue Mỹ , Việt Nam là mảnh đất mà các nhà đầu tư kinh doanh mỹ có thể kiếm lời. Tuy nhiên , do Việt Nam là nước mà Mỹ chưa cho hưởng quy chế tối huệ quốc, nên hàng hoá Việt Nam xuất khẩu sang mỹ phải chịu thuế xuất cao hơn, ngược lạ phía Mỹ cũng có những bất lợi trên thị trường Việt Nam do bị đáng thuế cao . trước tình hình đó Việt Nam và Hoa Kỳ đã tiến hành các cuộc đàm phán và hiệp định thương mại , hai nước đã có những bước đi cụ thể để tạo khuôn khổ phýap lý cho các hoật động thương mại . hai bên đã ký kết các hiệp định về xử lý nợ , cơ cấu lại số nợ cũ . việc Việt Nam trả 145tỷ USD mà chính quyền Sài Gòn còn nợ Mỹ - điều này chứng tỏ Việt Nam rất thiện trí trong việc bình thường hoá quan hệ với Mỹ. Tiếp theu đó là hiệp định về hoạt động của tổ chức đầu tư tư nhân ở hải ngoại ( OPIC) hai hiệp định với nghân hàng xuất nhập khẩu Mỹ ( EXIM BANK)nhằm khuyến khích các dự án đầu tư của Mỹ tai Việt Nam. Hai bên đã thương lượng hiệp định hợp tác khoa học công nghệ , hiệp định hàng không , thoả thuận phòng chống ma tuý , hợp tác y tế , hiệp định về bản quyền , quyền tác giả…. Ngày 13 – 07- 2000, tại WASHINGTON ( 14-07 theo giờ Việt Nam) bộ trưởng thương mại Việt Nam Vũ Khoan và bà Chacleen Barshefski, Đại diện thương mại thuộc phủ tổng thống Hoa Kỳ đã thay mặt chính phủ Hoa Kỳ , đã khép lại quá trình đàm phán 4 năm ròng đánh dấu một bước tiến mới trong quan hệ thương mại Việt – Mỹ, ký kết “hiệp định thương mại giữa nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam và hợp chủng quốc Hoa Kỳ” Việc đàm phán và kí kết hiệp định thương mại Việt – Mỹ là bước đi cần thiết để hoàn tất quá trình bình thường hoá quan hệ Việt- Mỹ và cũng nằm trong qúa trình nước ta hội nhập từng bước với nền kinh tế khu vực và thế giới theo tinh thần của mghị quyết đại hội VIII là “Nhiệm vụ đối ngoại trong thời gian tới là củng cố môi trường hoà bình và tạo điều kiện quốc tế thuận lợi hơn nữa đảy mạnh phát triển kinh tế xã hội ‘ công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước ”,”xây dựng một nền kinh tế mở ” và nhấn mạnh sự cần thiết “đảy nhanh quá trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới ” nhầm mở rộng thị trường ‘ có thêm đối tác ,tranh thủ vốn ,công nghệ từ bên ngoài nhằm phục vụ sự nghiệp xây dưng đát nước trong bối cẩnh mới . Đồng thời nhận thức rõ những thách thức có thể nảy sinh , nghị quyết 04 của ban chấp hành trung ương đảng (Khoá VIII) ngày 29-12-1997 đã nhấn mạnh nhiệm vụ “chủ động chuẩn bị các điều kiện cần thiết về cán bộ, luật pháp, và nhất là nhưng sản phẩm mà chúng ta có khả năng cạnh tranh để hôi nhập thị trường khu vực và quôcs tế”đồng tjhời “ tiến hành khẩn trương vững chắc việc đàm phán hiệp định thương mại với Hoa Kỳ, gia nhập APEC, WTO, Có kế hoạch cụ thể để chủ động thực hiện các cam kết trong khuôn khổ AFTA” II. Sơ lược về hiệp định thương mại Việt Mỹ: II.1, Nguyên tắc ký kết của hiệp định thương mại Việt Mỹ: Hiệp định thương mại Việt Mỹ được ký kết trên 5 nguyên tăc sau + tôn trọng độc lập chủ quyền quốc gia, không can thiệp vào công việc nôi bộ của mỗi nước bình đẳng cùng có lợi. +Việc Hoa Kỳ và Việt Nam dành cho nhau quy chế tối huệ quốc không phải chỉ đem lại lợi ích cho phía Việt Nam mà còn cho cả phía Hoa Kỳ, các công ty Hoa Kỳ. + Việt Nam tôn trọng các luật kệ và tập quán quốc tế, sẽ từng bước điều chỉnh bổ sung các luật lệ , cơ chế của mình theo hướng đó , phú hợp với mức độ phát triển của nền kinh tế, hoàn cảnh, điều kiện của Việt Nam. Việt nam chấp nhận việc tuân thủ các quy định của GATT, WTO nhưng sẽ thực hiện từng bước phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế cóvận dụng những ngoại lệ dành cho một nước đang phát triển có thu nhập thấp. + Việt Nam là nước đang phát triển, đang chuyển đổi nền kinh tế, do đó có quyền được hưởng sự hỗ trợ của các nước phát triển trong đó có Hoa Kỳ. Những nôi dung mà Hoa Kỳ không đặt ra với nước khác thì cũng không có quyền đòi hỏi Việt Nam phải đáp ứng. Đây là những nguyên tắc mà Việt Nam cần thiết để chuyển đổinền kinh tế của mình. Có thể nói hiệp định thương mại được xây dựng trên hai khái niệm cơ bản nhất đó là Quy Chế Tối Huệ Quốc và quy chế Đối Xử Quốc Gia. Về quy chế tối huệ quốc Theo đIều 1 của GATT quy định rằng : tối huệ quốclà bất cứ mộtthuận lợi đặc ân ,đặc miễn đặc quyền nào đó do bất cứ một bên kết ước nào dành cho bất cứ một sản phẩm nào xuất phát từ hoặc gửi đến bất cứ một nước nào khác sẽ dành cho sản phẩm tương tự, xuất phát từ hoặc gửi đến lãnh thổ của tất cả các bên kết ước khác một cách tức thì và vô đIều kiện.Quy chế tối huệ quốc(đồng nghĩa với quan hệ thương mại bình thường)(MFN- Most Favoured Nation) mang ý nghĩa hai bên cam kết đối xử với hàng hoá dịch vụ , đầu tư của nước kia không kém phần thuận lợi hơn so với cách đối xử hàng hoá dịch vụ , đầu tư của nước thứ ba.Trong hiệp định thương mại việt – mỹ, việt nam và hoa kỳđã thoả thuận nguyên tắc dành cho nhau ngay lập tức và vô đIều kiện quy chế tôí huệ quốc theo như quy định của GATT/WTO tuy nhiên do quy định của luật pháp hoa kỳ liên quan tời đIều khoản Jackson-vanik, hoa kỹ chỉ có thể dành cho việt nam quy chế thương mại bình thườngvinh viễn(tối huệ quốc vĩnh viễn) khi việt nam ra nhập WTO. đối với trung quốc hoa kỳ đã ký hiệp định thương mại song phươngtừ năm 1979, song mãI tới năm 2000, khi quốc hội thông qua thoả thuận về việc trung quốc gia nhập WTO, hoa kỳ mới dành cho trung quốc quy chế thương mại bình thường vĩnh viễn. Do đó hàng năm quốc hội hoa kỳ sẽ vẫn xem xét gia hạn miễn trừ đIều khoản Jackson-vanik đối với việt nam, cho tới khi nước ta ra nhập WTO để bảo lưu nguyên tắc có đI có lại, hiệp định nói rõ việt nam cũng có quyền huỷ bỏ quy chế tôI huệ quốc. Quy chế đối xử quốc gia(dành cho hàng hoá được nhập khẩu được đối xủ như hàng hoá trong nước) Việt nam và hoa kỳ chấp nhận dành cho nhau quy chế đối xử quốc gia như quy định của GATT/WTO có tính đến việt nam là nướcđang phát triển và có trình độ thấp đang chuyển đổi nền kinh tế nên việt nam cần có thời gian thích hợp để đIều chỉnh các cơ chế chính sách của mình cho phù hợp với quy định chung như vậy hai bên sẽ: + Dành cho hàng hoá xuất xứ từ bên kia sự đối xửkhông kém phần thuận lợi hơn so với sự đối xử danhf cho hàng hoá sản xuất trong nước về mặt pháp luật thể lệ và các yêu cầu khác cơ bản ảnh hưởng đến bán hàng, chào bán mua và vận tảI phân phối, lưu kho sử dụng trong nước… + Không trực tiếp hoặc gián tiếp đánh thuế nội địa hoặc bất cứ khoản chi phí nàovào hàng hoá nhập khẩucủa bên kia cao hơn nước đánh vào hàng hoá tương tự trong nước. Pháp luật hoa kỳ đã phù hợp với nguyên tắcnày. trong khi đó pháp luật việt nam chưa phù hợp trong việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với một số mặt hàng ví dụ như thuốc là đIừu,xì gà sản xuất từ nguyênliệu nhập khẩu việt nam phảI hoàn thành trong 3 năm kể từ khi hiệp định có hiệu lực II.2 Kết cấu hiệp địng thương mại việt mỹ: Đây là một hiệp dịnh thương mại theo nghĩa rộng bao gồm cả lĩnh vực thương mạihàng hoá lẫn sở hữu trí tuệ, thương mai dịch vụ và phát triển quan hệ đầu tư.Hiệp định bao gồm nhiều chương và nhiều phụ lục Chương I:Thương mại hàng hoá Gồm có: + Những quyền thương mại:cả hai bên cam kết thực hiện những quyền thương mại theo chuẩn mực quốc tế và WTO .phía Mỹ sẽ tiến hành áp dụng ngay còn phía Việt Nam sẽ tiến hành trong giai đoạn từ 3 đến 6 năm(và được áp dụng dài hơn đối với mặt hàng nhạy cảm) + Quy chế tối huệ quốc: Cắt giảm thuế quan (mức giảm đIển hình mà Việt Nam cắt là từ 1/3 đến 1/2)đối với các mặt hàng của Mỹ việc cắt giảm này được tiến hành trong 3 năm phía Mỹ áp dụng ngay Những biện pháp phi quan thuế Về phía Mỹ theo quy định của WTO sẽ không có những rào cản phi quan thuế về phía Việt Nam đồng ý loại bỏ các hạn chế về số lượng đối với một loạt các sản phẩm công nghiệp và nông nghiệp trong giai đoạn từ 3 đến 7 năm phụ thuộc vào từng mặt hàng Cấp giấy phép nhập khẩu: Việt Nam sẽ loại bỏ tất cả các thủ tục giấy phép một cách tuỳ ý và sẽ tuân thủ theo các quy định của hiệp đinh WTO phía Mỹ, theo luật thương mại Mỹ các công ty Việt Nam và các nước khác đều được cáp giấy phép hoạt đông khi có yêu cầu Những thước đo về tiêu chuẩn kỹ thuật và vệ sinh an toàn thực phẩm hai bên cam kết tuân thủ theo các tiêu chuẩn của WTO Mậu dịch quốc doanh: cần phảI được thực thi theo các tiêu chuẩn của WTO Chương II. Quyền sở hữu trí tuệ Việt Nam nhất trí tuân thủ hoàn toàn các quyền sở hữu trí tuệ liên quan đến thương mại (TRIRS) trong tất cả các lĩnh vực như là bản quyền và sở hữu trí tuệ tín hiệu vệ tinh mang chương trình mã hoá…..trong một khuôn khổ Chương III. Thương mại dịch vụ: Chương này áp dụng cho phép các biện pháp của các bên có ảnh hưởng tới dịch vụ thương mại. các cam kết chung bao gồm các quy định của khuôn khổ hiệp định chung về thương maị và dịch vụ (GATT) bao gồm MFN, đãi ngộ quốc gia và pháp luật quốc gia đối với những giấy phép hiện có sẽ được đảm bảo bởi điều khoản Grand father. các nhà quản lý và các cá nhân buôn bán được phép tham gia và làm việc về các lĩnh vực và các nghành cụ thể: + Các dịch vụ pháp lý + Các dịch vụ kế toán ,kiểm toán + Các dịch vụ kiến trúc + Các dịch vụ kỹ thuật + Các dịch vụ về vi tính và các dịch vụ liên quan….. Chương IV. Phát triển các quan hệ đầu tư. Các cam kết chung bao gồm: các hoật động đầu tư của mỗi nước đều được nước đối tác cam kết bảo hộ Việt Nam đảm bảo việc bảo hộ các công ty Hoa Kỳ không bị xung cộng các khoản đầu tư của họ tại Việt Nam còn các biện pháp đâù tư liên quan đến thương mại (TRIMS) phía Mỹ thực hiện ngay từ đầu, Việt Nam huỷ bỏ dần dần các TRIMS không phù hợp với biện pháp đầu tư liên quan thương mai trong 5 năm Chương V. Tạo điều kiện thuận lợi cho kinh doanh Phía Mỹ cam kết Tạo điều kiện thuận lợi cho các cá nhân kinh doanh và công ty Việt Nam hoạt động tại Mỹ như các công ty sở tại Việt Nam đảm bảo điều kiện cho các cá nhân Hoa Kỳ có thể tiến hành các hoạt động kinh doanh như thành lập các văn phòng tiến hành quảng cáo tiến hành nghiên cứu thị trường một cách thuận lợi ChươngVI. Các quy định liên quan đến tính minh bạch , công khai và quyền khiếu kiện Phiá Mỹ và Việt Nam cung cấp định kì và kịp thời tất cả các luật quy định , các thủ tục hành chính có tính áp dụng chung liên quan đến bất kì vấn đề nào nằm trong hiệp định này. tiến hành công bố các thông tin và các biện pháp nêu trên sao cho các cơ quan chính phủ, các xí nghiệp các cá nhân tham gia hoạt động thương mại có thể làm quen với chúng trước khi có hiệu lực và áp dụng đúng nội quy .tiến hành một cách thống nhất , công bằng hợp lý tất cả các luật quy định cá thủ tục hành chính có tính chất áp dụng chung .yêu cầu phải có toà án để xem xét và điều chỉnh. Chương VII. Các điều khoản chung Phần II Cơ hội thách thức của Việt Nam khi thực hiện hiệp định thương mại Việt Mỹ Tình hình buôn bán Việt Nam Hoa Kỳ trong những năm vừa qua(sau năm năm) I.1 Về tổng kim nghạch xuất nhập khẩu Việt Mỹ trước năm 1975 Mỹ có quan hệ kinh tế thương mại với chính quyền Sài Gòn cũ kim nghạch buôn bán không lớn chủ yếu là hàng viện trợ từ Mỹ, để phục vụ cho cuộc xâm lược Việt Nam . Việt Nam xuất sang Mỹ chủ yếu là hàng thô như cao su, gỗ, hải sản… song kim nghạch không cao. Năm 1964 mỹ thực hiện cấm vận đối với miền bắc và sau khi hai miền nam bắc thống nhất Mỹ thực hiện cấm vận trên toàn lãnh thổ Việt Nam, trên tất cả các lĩnh vực như tài chính, tín dụng ngân hàng và tài sản .đồng thời Mỹ còn áp dụng chế tài khống chế các nước đông minh và cá tổ chức quốc tế do Mỹ thao túng trong mối quan hệ kinh tế với nước ta. lệnh cấm vận này đã kéo dài tới năm 1994. trong thời gian này hoạt đông thương maị giữa Việt Nam và Hoa Kỳ diễn ra rất lẻ tẻ hầu như không có mà nếu có cũng chỉ là thông qua nước thứ 3. tuy nhiên trong giai đoạn này mà đặc biệt là giai đoạn từ 1988-1993. một số công ty Mỹ đã thông qua chi nhánh hoặc liên doanh đăng kí tại nước khác đã có dự án đầu tuư vào Việt Nam Ngày 3/2/1994 tổng thống Mỹ Bill Clinton chính thức tuyên bố bãI bỏ lệnh cấm vận đối với Việt Nam tiếp đó bộ thương mại Mỹ chuyển Viêtn Nam từ nhóm 7 (gồm bắc triều tiên,cu ba và Việt Nam) lên nhóm y ít hạn chế hơn (gồm Mông Cổ, Lào Campuchia,Việt Nam và một số nước thuộc đông Âu, Liên Xô cũ)bộ vận tảI và bộ thương mại Mỹ cũng đã bãI bỏ lệnh cấm tàu biển và máy bay Mỹ vận chuyển hàng hoá sang Việt Nam được cậpcác cảng Mỹ. ngay sau khi lệnh cấm vận được bãI bỏ các hãng lớn của Mỹ với sự chuẩn bị từ trước thông qua cá chi nhánh của mình tại các nước trong vùng đã ngay lập tức tung sản phẩm của mình vào thị trường Việt Nam.các sản phẩm của hangc cocacola,pepsicola,kodaktràn ngập thị trường Việt Nam còn các hãng như mobin,IBM,General moto,microfoft,esso...ngay lập tức đã kí kết các hợp đồng khai thác và cung cấp các thiết bị lớn có giá trị đối với Viêt Nam .tỏng giá trị đầu tư của Mỹ vào Việt Nam từ co số không đến hết tháng 5/1997 đã đạt 1.2tỷ USD cho 69 dự án, khiến Mỹ trở thành nước đầu tư lớn thứ 6 tai Việt Nam trong thời đIểm này, đứng trên cả những nước đã từng có mặt tai Việt Nam như Anh , Pháp, Đức Đối với hàng Việt Nam xuất sang Mỹ đến năm 1993 chưa có tấn hàng nào của Việt Nam xuất sang thị trường Mỹ theo con đường chính nghạch có chăng đôI chút chỉ là thông qua nươcs thứ 3 cuối năm 1993 và đặc biệt là sau khi lệnh cấm vận được huỷ bỏ hàng Việt Nam mới bắt đầu tuừng bước xam nhập vào thi trường rộng lớn này.EPCO là hãng đi tiên phong với 2.150 triệu USD. tôm, cà phê xuất sang Mỹ( cailifornia) tính đến cuối năm 1994. EPCO là công ty đầu tiên mở văn phòng đại diện của mình tại Mỹ. đến năm 1996, doanh số hàng xuất sang Mỹ của EPCO đạt sấp xỉ 8 triệu USD. cùng vớiEPCO, Công ty Bia Sài Gòn đã xuất được sang Mỹ 13445 thùng bia chai, ngay từ năm đầu tiên khi bỏ cấm vận bia SàI Gòn hiện đã có mặt ở các tiếu bang colorado,unshington,oregon,kansas…với chất lượng được đánh giá cao hơn hẳn bia Trung Quốc vốn đã có mặt ở thi trương mỹ từ rát lâu năm 1995 hãng Biti’s đã đặt văn phòng đại diện tại newyork đẻ mở rộng buôn bán hàng dày dép sang Hoa Kỳ Bên cạnh đó hoạt động thương mại giữa hai nước cũng không kém phần náo nhiệt tổng kim ngạch buôn bán giữa hai nước từ vài trục triệu USD đến hết năm 1996 đã nên đến 1 tỷ USD con số cụ thể được biểu hiện qua các năm như sau: 1994 là 224 triệu USD; 1995 đạt 451,8 triệu USD và năm 1996 tăng nên hơn 1039,5 triệu USD chiếm khoảng 1% trong tổng số hơn 100 tỷ USD kim ngạch buôn bán hai chiều giữa Mỹ và ASEAN. Trong đó giá trị xuất khẩu của Việt Nam tương ứng qua từng năm là: 50,6 triệu USD, 198,9 triệu USD và 720,3 triệu USD như vậy chỉ qua hai năm tổng kim ngạch buôn bán Việt - Mỹ đã tăng hơn 4 lần vượt xa giá trị thương mại Việt Nam với các bạn hàng truyền thống tại đông Âu và Liên Xô cũ đây là điều chưa từng có trong quan hệ giữa hai nước khi mà các cản trở chưa được giả toả. Năm 1997 đánh dấu những bước tiến quan trọng trong quan hệ giữa hai nước với việc Việt Mỹ thoả thuận thiết lập quan hệ song phương về bản quyền để tạo điều kiện cho các loại sản phẩm trí tuệ có mặt tại thị trường Việt Nam đây cũng là năm các bộ trưởng tài chính Việt nam - Hoa kỳ thay mặt chính phủ hai nước ký hiệp định xử lý khoả nợ 145 triệu USD của chính quyền Sài Gòn cũ.Song sự kiện đáng chú ý nhất lại là việc đại sứ Mỹ đầu tiên tại CHXHCN Việt Nam ngài Pete Peterson nhận chức vào ngày 9/5/1997. Đây là bước tiến quan trọng để hai nước tiến tới kí hiệp định thương mại và bình thường hoá hoàn toàn về kinh tế. Tuy vậy, những kết quả giao thương giữa hai nước trong năm này lại dừng lại ở những con số hết sức khiêm tốn, đạt 705,8 triệu USD bằng 2/3 so với năm 1996. Hai năm tiếp theo, có lẽ do tác động của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ khu vực, nên tuy quan hệ thương mại Việt – Mỹ vẫn gia tăng nhưng chưa vượt qua được con số 1 tỷ USD của năm 1996, năm 1998 đạt 822,9 triệu USD và năm 1999 đạt 879,52 USD. Trong đó xuất khẩu trong từng năm là 553,4 triệu USD và 601,9 triệu USD và nhập khẩu tương ứng là 269,5 triệu USD và 277,3 triệu USD. Tiếp theo những tiến bộ đạt được trong năm 1999, như việc hai nước ký thoả thuận sơ bộ về hiệp định thương mại Việt - Mỹ và chính phủ Mỹ tuyên bố ngừng áp dụng từ chính án Jacksonvanik đối với Việt Nam, đã khích lệ các nhà kinh doanh yên tâm và vững tin vào triển vọng bình thường hoá quan hệ kinh tế Việt – Mỹ. Hoạt động xuất khẩu giữa hai nước ngay từ đầu năm 2000 đã diễn ra rất sôi động kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ ngay trong năm 2000 đạt 827 triệu USD tăng 37% so với năm 1999. Trong khi nhập khẩu đạt 367 triệu USD tăng 27% so với năm 1999 nâng tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2000 là 1194 triệu USD. Đây thực sự là kết quả đáng khích lệ cho năm Việt Nam – Hoa Kỳ chính thức ký hiệp định thương mại và lẽ tất nhiên đây cũng là kết quả của hàng loạt biện pháp kích thích xuất khẩu trong chính sách thương mại hướng ngoại của Việt Nam. Bảng 1: Tổng kim ngạch xuất khẩu Việt – Mỹ Chỉ tiêu 1995 1996 1997 1998 1999 2000* Xuất khẩu Nhập khẩu Tổng 198,9 252,9 151,8 319,2 720,3 1039,5 241,8 464 705,8 294,77 453,62 748,39 601,9 277,3 879,2 827 367 1194 * Lấy từ mạng Intenet W.W.W. Usembassy. Gov/ Việt Nam. Nguồn: Bộ thương mại Việt Nam, trích lại từ Việt Nam Economic news, số 3/2000 riêng số liêu quý I/2000 là của tổng cục hải quan Mỹ trích tại Tạp trí ngoại thương 8-15/6/2000. Tóm lại sau 5 năm bình thường hoá quan hệ thương mại Việt – Mỹ đã có những bước phát triển hết sức nhanh chóng. Năm 1999 tổng kim ngạch xuất khẩu giữa hai nước đã tăng gấp đôi, nguyên nhân dẫn tới sự tăng trưởng nhanh chóng trong quan hệ thương mại giữa hai nước theo em chủ yếu là do tính bổ xung cao giữa hai nền kinh tế. Thứ nhất: Việt Nam là nước đang trong thời kỳ công nghiệp hoá hiện đại hóa đất nước, nhu cầu về công nghệ và trang thiết bị hiện đại là hết sức lớn mà Mỹ chính là nguồn cung cấp thiết bị máy móc hiện đại hàng đầu thế giới, mặt khác việc gia tăng đầu tư của Mỹ vào Việt Nam cũng đã góp phần thúc đẩy sự tăng trưởng thương mại giữa hai nước. Thứ hai: Mỹ là thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới về nhu cầu đa dạng phong phú từ cao đến thấp, từ sản phẩm công nghiệp kỹ thuật cao đến hàng nông sản trong đó hàng nông – thuỷ hải sản lại chiếm tới 70% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đây chính là điều mà NIES, Thái Lan, Malaysia và Trung Quốc đã tận dụng được trong tiến trình đẩy nhanh công nghiệp hoá hiện đại hoá của họ. I.2 Cơ cấu thương mại Việt – Mỹ: I.2.1 Về xuất khẩu: Như đã đề cập ở trên, tính bổ xung giữa hai nền kinh tế cùng tính đa dạng hoá về thị hiếu và nhu cầu đã giúp cho Việt Nam tìm được chỗ đứng cao cho các loại hàng hoá cần nhiều lao động phổ thông giá trị thấp chất lượng vừa phải trên thị trường Mỹ ngoại trừ nguyên liệu khoáng và dầu mỏ, các mặt hàng của Việt Nam chủ yếu là nông – thuỷ và hải sản chế biến hàng dệt may, dầy dép, đồ da, bia… Đây là mặt hàng mà Việt Nam có tiềm năng bởi tận dụng được nguồn nhân khẩu rẻ có kỹ thuật, tiềm năng thuỷ hải sản phong phú và hơn hết nó phù hợp với cơ cấu phát triển mặt hàng ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Năm 1994 nông sản chiếm 76% giá trị xuất khẩu của Việt Nam sang mỹ đạt 33,8 triệu USD. Hàng phi nông nghiệp đạt 12,3 triệu USD chiếm 24%. Năm 1995 kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ đạt 151,5 triệu USD và hàng phi nông nghiệp đạt 47,4 triệu USD giữ nguyên tỷ lệ 76 – 24% như năm trước. Như vậy cơ cấu hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ trong thời gian này chủ yếu thuộc nhóm hàng nông lâm thuỷ sản. Trong đó cafe chiếm một lượng lớn với 29,969 triệu USD năm 1994 và 145,174 triệu USD năm 1995. Năm 1995 hàng công nghiệp nhẹ của Việt Nam bắt đầu đạt chân vào thị trường Mỹ với số lượng khiêm tốn 24,4triệu USD , trong đó hàng dệt may chiếm gần 20 triệu USD . Sau một vài bước thăm dò thị trường trong năm 1995 sang năm 1996 mặt hàng nhiên liệu khoáng và dâù mỏ của Việt Nam xuât sang Mỹ đã tăng từ 15000 USD lên 80,6 triệu USD tuy nhiên nhóm hàng chiếm tỷ trọng lớn nhất vẫn thuộc về càphê, chè, gia vị trong đó càphê chiếm một lượng áp đảo. Năm 1996 cũng là năm ngành dầy dép khẳng định sự có mặt của mình tại thị trường Mỹ với mức tăng gấp 10 lần so với năm 1995 từ 3,308 triệu USD lên 39,196 triệu USD . Tuy vậy cơ cấu hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ vẫn nghiêng về hàng nông nghiệp Các năm tiếp theo 1997, 1998, 1999 tuy có sự biến động đôi chút về số lượng các mặt hàng đã tận dụng được ưu thế về giá cả và sức cạnh tranh như cà phê, giầy dép, thuỷ sản, quần áo, dầu mỏ tiếp tục khẳng định mình trên thị trường Mỹ và tỉ trọng của các mặt hàng nông nghiệp vẫn chiếm ưu thế so với nhóm hàng phi nông nghiệp với tỉ lệ 60 –40 %. Bảng 2: Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ từ 1995 –2000. Đơn vị: 1,000 USD S TT Mặt hàng 1995 1996 1997 1998* 1999* 2000 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Cà phê, chè, gia vị Giầy dép Thuỷ sản Dầu mỏ và nhiên liệu Dệt may Rau quả hạt TP chế biến từ thịt cá Gạo và ngũ cốc Cao su và SP từ cao su 14.645 3308 19.583 15 16.867 901 11 417 1572 110.910 39.196 33990 80.650 23.601 7973 75 6995 564 108.208 97.644 46.376 36.670 25928 15.900 10.417 22.823 3031 142.600 114.900 79.500 61.100 27900 23400 13.800 5300 2900 100.100 145.700 108.100 83.800 36.400 23.700 1500 0 3500 211.200 150.800 185.600 130.800 64.800 40.000 9.600 0 15.600 Nguồn: Tạp chí Châu Mỹ ngày nay số 5 năm 2000 và số 4 năm 2001. * Thời báo kinh tế Sài Gòn ngày 10/8/2000. Ngoài một số mặt hàng xuất khẩu ở trên phải kể đến một số mặt hàng xuất khẩu khác trong kim ngạch còn thấp như bươc đầu cũng tìm được chỗ đứng trên thị trường Mỹ như bia Huda Huế, vỏ xe ôtô Hocmon, giầy dép bitis… I.2.2 Về nhập khẩu: Ngay những năm đầu sau khi Mỹ bỏ lệch cấm vận đối với Việt Nam, hàng nhập khẩu từ Hoa Kỳ đã tăng mạnh về số lượng, phong phú, đa dạng về chủng loại. Nếu như năm 1993 chỉ có 4 nhóm hàng được phép xuất khẩu của Mỹ sang Việt Nam chủ yếu là máy móc thiết bị, phân bón, máy móc xây dựng, ôtô, thiết bị viễn thông. Trong năm năm qua, cán cân thương mại luôn nghiêng về phía Mỹ. năm 1994 Việt Nam nhập siêu 121,773 triệu USD, năm 1995 là 53,894 triệu USD và năm 1996 đạt kỉ lục là 401triệu USD. các năm tiếp theo tình hình trên vẫn tiếp diễn với mức độ tương ứng là 1997:222,2triệu USD ;1998:158,85triệu USD ;1999:169,29triệu USD và riêng trong quý I/2000 là 10,02triệu USD Như trong bảng 4(trang sau) cho thấy, nhóm máy móc thiết bị nói chung chiếm phần lớn tổng kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam từ Mỹ. Ngoài ra, Mỹ còn xuất sang Việt Nam một số mặt hàng như ngũ cốc, bột mỳ,các sản phẩm từ sữa và một số nguyên liệu phục vụ cho nghành giấy và dệt may.Điều này phản ánh đúng định hướng nhập khẩu của Việt Nam cũng như thế mạnh trong hoạt đông xuất khẩu cuả Mỹ. Một số sản ph._.ẩm trí tuệ của Mỹ như phim, sách báo, băng nghe và nhìn đã có mặt tại Việt Nam mgay sau khi hai nước kí hiệp định về bản quyền và các sản phẩm trí tuệ nhưng chỉ chiếm một tỉ phần rất nhỏ trong quan hệ thương mại Việt - Mỹ . Như vậy, 5 năm sau khi Việt Nam –Hoa Kỳ chính thức bình thường hoá, trao đổi mậu dịch giữa hai nước đã không ngừng phát triển cả về khối lượng lẫn cơ cấu mặt hàng. Mối quan hệ này đã tăng lên một cách nhanh chóng một phần là do phía Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu một số mặt hàng miễn thuế vàoMỹ như cà phê năm 1996 Mỹ là nước nhập khẩu nhiều cà phê nhất của Việt Nam (63.000/230.000 tấn) chè, nông sản, hải sản và một số mặt hàng may mặc có chi phí lao đông thấp như áo sơmi,găng tay mặt khác hàng của Mỹ vào Việt Nam không bị đánh thuế phân biệt nguồn gốc lên có điều kiện cạnh tranh bình đẳng và ngang bằng với hàng hoá từ các bạn hàng truyền thống của Việt Nam về mặt giá cả. Bảng 3: Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu của Việt Nam từ Mỹ giai đoạn 1995 - 2000 S TT Mặt hàng 1995 1996 1997 1998* 1999* 2000** 1 2 3 4 5 6 7 8 Phân bón Máy móc Thiết bị y tế, phim ảnh... Nhựa và sản phẩm nhựa Máy bay, thiết bị máy bay. Ngũ cốc và chế phẩm khác Rau quả tươi Phương tiện vận tải 35.909 60.583 8.691 4057 - 6556 3599 37138 52.259 120.780 12.375 7.381 - 9384 4.075 23742 8943 135.307 15.218 7.329 - 11.877 2.417 19920 22490 - - - - 10369 2590 18.269 39170 88.550 29000 5000 1000 95.36 3621 18.281 45.000 150.100 34.000 7.000 40.000 12.137 3.800 16.725 Nguồn: Bộ thương mại Mỹ trích lại từ Thời báo kinh tế Sài Gòn 29/7/1997. * Bộ thương mại, trích lại từ Tạp chí kinh tế và phát triển số 4 /2000 * * Lấy từ mạng Intenet usembassy. Gov/ Việt Nam. Có thể nói trong 5 năm qua, mối quan hệ kinh tế thương mại Việt - Mỹ là hết sức khả quan, song kết quả đạt được chưa tương xứng với tiềm năng của cả hai bên. Vì vậy, để thúc đẩy sự phát triển quan hệ thương mại song phương, cần phải biết khai thác nhân tố tích cực cũng như hạn chế các vật cản “…cùng nhau tìm ra cơ sở chung nhằm mang lại lợi ích cho nhân dân hai nước” việc kí kết hiệp định thương mại Việt - Mỹ vừa là kết quả vừa tạo thêm điều kiện để Việt Nam tiếp tục triển khai chính sách đối ngoại độc lập tự chủ đa dạng đa phương hoá và chủ động hội nhập vào nền kinh tế thế giới. II Cơ hôi: Như đã giới thiệu ở trên, từ khi Hoa Kỳ xoá bỏ lệnh cấm vận Việt Nam vào năm 1994 thương mai giữa Hoa Kỳ – Việt Nam đã tăng trưởng nhanh tróng thị trường rộng lớn của Hoa Kỳ đã cung cấp những tiềm năng lớn cho Việt Nam tiếp bước nền kinh tế định hướng xuất khẩu của các nước láng giềng tuy vậy Việt Nam vẫn là một trong số ít nước chưa được hưởng ưu đãi ưu tiên từ phía Mỹ. Việc kí kết hiệp định thương mại Việt - Mỹ là một bước tiến mới. Theo như bộ trưởng thương mại Vũ Khoan nhận xét rằng: Quan hệ thương mại Việt - Mỹ sẽ tăng lên có bước phát triển mạnh mẽ hơn khi hiệp định có hiệu lực còn theo tổng thống thứ 42 của Mỹ Bill Clinton nhận xét về hiệp định này trong chuyến thăm Việt Nam vào cuối năm 2000 rằng: “Hiệp định thương mại Việt - Mỹ sẽ mở cửa mạnh mẽ nền kinh tế Việt Nam đưa Việt Nam hội nhập hơn nữa với cộng đồng quốc tế và tăng cừng thương mại giữa hai nước. Nó gieo mầm cho một tương lai tốt đẹp hơn”. Đúng vậy hiệp định thương mại Việt - Mỹ mở ra một chương mới, một nền móng mới, một tương lai sáng hơn cho quan hệ thương mại Việt - Mỹ cụ thể những thuận lợi mà Việt Nam có được là: II.1 Hệp định thương mại Việt - Mỹ mở ra triển vọng xuất khẩu hàng hoá sản xuất tại Việt Nam sang Mỹ: Trước khi hiệp định thương mại đựơc kí kết Việt Nam là nước chưa được Mỹ cho hưởng quy chế tối huệ quốc MFN do đó Hoa Kỳ áp dụng biểu thuế quan cho nhóm nước không được hưởng MFN gồm các thuế suất cao hơn rất nhiều khoảng 50 –60% chính sách này gây thiệt hại đối với cả Việt Nam và Hoa Kỳ khi hiệp định đựơc kí kết và đi vào thực thi thì Việt Nam sẽ được hưởng quy chế tối huệ quốc với biểu thuế suất thấp hơn rất nhiều chỉ khoảng 3 – 4%. Bảng 4: Một số ví dụ về sự chênh lệch của hàng rào thuế khi xuất khẩu hàng hoá vào thị trường Mỹ STT Mặt hàng Thuế có MFN Thuế không MFN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Cà phê đã và chưa rang Cà phê có vỏ Chất thay cà phê có chứa cà phê Lúa Gạo (còn cám và chà trắng sấy) Đồ chơi (xe, búp bê) Đồ đạc (ghế bàn gỗ có bọc đệm) Đồ đạc bằng tre lứa Thịt Hồ tiêu Dầu thô Sợi bông Vải bông áo khoác 0 0 $0,030/kg 0,026/kg 16,4% 0 4,2% 0 04,49 xu mỹ/kg 0 5,25 xu/thùng 5,8% 33% 20% 0 10% $0,66/kg 0,28/kg 35% 27,5 –70% 40% 60% 13,2xu mỹ/kg 2 xu/ kg 21 xu /thùng 11% 68,3% 54,5% Nguồn: Bộ thưong mại Như vậy hiệp định thương mại Việt - Mỹ đem lại cho Việt Nam nhiều cơ hội hơn trong hoạt động xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Mỹ theo báo cáo của ngân hàng thế giới hiệp định thương mại có thể cho phép xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ tăng gấp đôi từ 388 triệu USD vào năm 1996 lên 768 triệu USD sau khi hiệp định có hiệu lực, theo dự báo của thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ tới năm 2010 kim ngạch xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ của Việt Nam có thể lên tới 11 tỷ USD chiếm 22% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước: Việc được hưởng quy chế tối huệ quốc sẽ là đòn bảy mạnh giúp Việt Nam có kim ngạch xuất khẩu vào thị trường Mỹ sẽ có những bước phát triển nhanh tróng tương xứng với tiềm năm của thị trường rộng lớn và rất quan trọng này. Về nhóm hàng nông sản: Mặt hàng này do thị trường Mỹ cần nhiều có nhu cầu cao với mức thuế là không hoặc rất thấp nên hàng Việt Nam vào thị trường này vẫn tiếp tụng tăng như cà phê, hạt tiêu, chè các loại, các mặt hàng gia vị khác, gạo… Hàng dệt may là ngành có nhiều khả năng sản xuất và xuất khẩu với lợi thế nhân công rẻ và đặc biệt được hưởng MFN mà có mức chênh lệch với phi MFN là 30 – 40% do đó mặt hàng này có thể tăng nhanh khi hiệp định thương mại có hiệu lực. Đặc biệt trong thời gian đầu khi hiệp định đi vào hoạt động hàng dệt may không bị khống chế bởi hạn ngạch nên các doanh nghiệp của Việt Nam có thể tận dụng cơ hội để mở rộng thị trường. Theo nhiều chuyên gia nếu chuẩn bị tốt kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam vào Mỹ có thể lên đên gần 1 tỷ USD/năm. Tiếp theo là mặt hàng giầy dép gốm sứ, hải sản rau quả… sẽ có kim ngạch xuất khẩu tiêp tục tăng lên khi hiệp định thương mại có hiệu lực. Bảng 5: Dự báo xuất khẩu Việt Nam và Hoa Kỳ STT Mặt hàng 2005 2010 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Giầy dép May mặc Máy móc Điện tử Hàng khác Đồ chơi Thuỷ sản Nông sản Đồ gỗ Ca phê hạt Sành sứ Hàng thủ công Dầu thô/khí TN Văn hoá phẩm Hạt có dầu 1000 1000 1000 500 500 500 600 100 - 200 100 200 100 100 50 1500 1500 1500 1500 1000 1000 900 500 - 350 300 300 200 200 100 Tổng 5850 11050 Nguồn: Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ Kim ngạch xuất khẩu của một số mặt hàng chuyền thống mà Việt Nam xuất sang Hoa Kỳ vẫn tiếp tục tăng. Tuy nhiên khi hiệp định thương mại Việt - Mỹ được thực thi những mặt hàng mới chưa từng có mặt trên thị trường Hoa Kỳ sẽ có cơ hội thâm nhậm thị trường rộng lớn này ví dụ như thiết bị vệ sinh (thuế suất phi MFN là 70% nhưng thuế suất MFN là 3%). Hay những mặt hàng điện tử đồ chơi… và như vậy cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ có sự thay đổi một cách mạnh mẽ. II.2 Tăng tính cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam: Việc kí kết hiệp định thương mại Việt - Mỹ tạo ra một sân chơi bình đẳng cho các doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp Mỹ được tự do cạnh tranh trên cả thị trường Mỹ và thị trường Việt Nam. Trên thị trường Mỹ: Đây là một thị trường rộng lớn được coi là thị trường tự do cạnh tranh nhất, trên thị trường có đầy đủ các mặt hàng với đầy đủ mẫu mã, chủng loại, chất lượng, xuất sứ từ nhiều nước khác nhau. Bất cứ sản phẩm của nước nào có mặt trên thị trường Mỹ cũng chịu sự cạnh tranh gay gắt của hàng hoá nước khác, Việt Nam cũng không nằm ngoài quy luật đó, tức là hàng hoá của Việt Nam cũng chịu cạnh tranh của hàng hoà khác có mặt trên thị trường Mỹ. Do vậy để có thể tồn tại trên thị trường này hàng hoá Việt Nam phải nâng cao chất lượng chủng loại mẫu mã mới tiến hành nhiều chính sách cạnh tranh trong đó có chính sách giảm giá. Hưởng quy chế tối huệ quôc của Mỹ giúp cho hàng hoá Việt Nam có cơ hôị giảm giá do đó sẽ làm cho hàng hoá Việt Nam trở lên rẻ hơn so với hàng hoá khác, đây là công cụ cạnh tranh tương đối hữu hiệu. Trên thị trường Việt Nam : Hàng hoá Mỹ cũng được hưởng quy chế tối huệ quốc của Việt Nam song hiệp định thương mại Việt - Mỹ có tính đến việc Việt Nam là nước đang phát triển do đó phía Mỹ thực hiện ngay hiệp định còn phía Việt Nam sẽ thực hiện hiệp định có lộ trình trong vòng từ 3 đến 9 năm do đó các doanh nghiệp Việt Nam hoặc các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hoạt động trên thị trường Việt Nam có cơ hội thời gian để nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ chủng loại hạ giá thành trên cơ sở đó giảm giá hàng hoá bán ra. Đồng thời các doanh nghiệp Việt Nam phải nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ của mình hạ giá thành để nâng cao cạnh tranh của hàng Việt Nam khi mà hàng Mỹ vào Việt Nam được hưởng ưu đãi thuế quan của Việt Nam . Hiệp định thương mại Việt - Mỹ tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam trên thị trường Mỹ và thị trường Việt Nam đây là lợi thế rất lớn khí Việt Nam tham ra vào thị trường quốc tế. II.3 Tăng hoạt động đầu tư từ Mỹ vào Việt Nam: Do có tiềm lực lớn về tài chính mà nhiều năm qua Mỹ thường xuyên đứng đầu các nước trên thế giới về đầu tư trực tiếp vào Việt Nam (FDI) từ năm 1988 một số doanh nghiệp Mỹ đã tìm hiểu cơ hội đầu tư vào Việt Nam và đặc biệt sau lệnh cấm vận của Mỹ đối với Việt Nam , đã có nhiều công ty và tập đoàn kinh tế Mỹ đến Việt Nam số lượng dự án đầu tư cùng với số lượng vốn đâù tư đều tăng như cụ thể năm 1993 có 6 dự án đầu tư của Mỹ vào Việt Nam với trị giá vốn 3,3 triệu USD cuối năm 1994 đã tăng lên 270 triệu USD với 28 dự án. Trong vòng 2 năm 1995 – 1996 Mỹ đầu tư vào Việt Nam trên 1 tỷ USD với 64 dự án. Như vậy trong vòng 19 tháng Mỹ đã trở thành 1 trong 10 nước đầu tư lớn nhất vào Việt Nam năm 1997 Việt Nam đã có 26 dự án đầu tư của Mỹ với 277 triệu USD đứng thứ 8 trong số 10 nước và khu vực lãnh thổ có vốn đầu tư vào Việt Nam đến cuối năm này Mỹ lại có 58 dự án với số vốn đầu tư xấp xỉ 1 tỷ USD đứng thứ 10 trong số 58 nước đầu tư vào Việt Nam Trong thời gian này chính phủ Mỹ chưa cung cấp cho các công ty Mỹ tại Việt Nam những định chế bảo hiểm. Công ty đầu tư tư nhân hải ngọai (OPIC) và nguồn đầu tư từ ngân hàng xuất nhập khẩu (EXIM bank) của mỹ, do đó các nhà đầu tư Mỹ chưa an tâm đầu tư, các nhà đầu tư Mỹ gặp khó khăn trong việc cạnh tranh với các nước khác thực tế các doanh nghiệp Mỹ muốn chính phủ Mỹ huỷ bỏ việc áp dụng điều luật bổ xung Jackson-vanik tạo điều kiện cho OPIC và EXIM bank có điều kiện hoạt động thuận lợi ở Việt Nam . Khi kí kết hiệp định thương mại Việt - Mỹ , Mỹ đã đồng ý xoá bỏ từ chính án Jackson-vanik và hàng năm quốc hội Mỹ sẽ tiến hành xem xét việc ra ân huệ xoá bỏ từ chính án này. Việc xoá bỏ này đối với Việt Nam là bước đầu cho việc thực hiện các chương trình bảo hiểm đầu tư tạo thế thuận lợi cho cả hai bên Việt – Mỹ đồng thời tăng liềm tin đối với các công ty mỹ vốn quan tâm đến việc hợp tác đầu tư vào Việt Nam. Theo thống kê đến tháng 6/2001 Mỹ đứng thứ 13 trong số 58 quốc gia và vùng lãnh thổ hiện đầu tư vào Việt Nam với 118 dự án còn hiệu lực giá trị 935 triệu USD . Với lỗ lực tạo ra môi trường đầu tư hấp dẫn của chính phủ Việt Nam và khi hiệp định thương mại Việt - Mỹ được thực hiện thì khả năng nguồn FDI của Mỹ vào Việt Nam sẽ được ra tăng II.4 Tạo công ăn việc làm cho người lao động, góp phần giải quyết vấn đề thất nghiệp: Việt Nam là nước đông dân với hơn 8 triệu người, và lại là nước dân số trẻ do đó người trong độ tuổi lao động chiếm một tỷ lệ lớn, lực lương lao động rất dồi dào, hàng năm Việt Nam đã có thêm 1,2 triệu công nhân đi vào thi trường việc làm. Theo số liệu thống kê của chính phủ, tỷ lệ thất nghiệp của Việt Nam hiện nay là 7,4%. Đây là sức ép rất lớn đối với chính phủ, yêu cầu chính phủ phải giải quyết nếu không sẽ gây ra mất trật tự xã hội, tệ nạn kéo theo nó như ma tuý, mại dâm trộm cắp đói nghèo… Việc mở rông khả năng xuất khẩu của Việt Nam xang Mỹ sẽ thúc đẩy mở rộng quy mô sản xuất trong nước. Cùng với lượng đầu tư của các nhà đầu tư Mỹ vào Việt Nam ngày càng tăng đã góp phần tạo việc làm cho hàng chục nghìn người lao đông Việt Nam điều này giúp chính phủ giải quyết vấn đề thất nghiệp đồng thời giúp người lao động có thêm thu nhập để nâng cao mức sống. II.5 Việt Nam có cơ hội tiếp xúc với nền kỹ thuật tiên tiến hiện đại: Đây là lợi ích căn bản và lâu dài đối với Việt Nam để tiếp cận với kỹ thuật công nghệ tiên tiến, kinh nghiệm, phương thức quản lý các nguồn vốn…bởi vì Việt Nam là một nước có nền kinh tế kém phất triển chu yếu là lao động thủ công có hệ thống máy móc kỹ thuật cũ kĩ. theo số liệu điều tra, nhưng loại máy móc cũ kĩ từ những năm 50 – 60 chiếm tới hơn một nửa số còn lại là những máy móc thuộc thế hệ thứ nhất. Điều này làm cho năng suất lao động không cao , sản phẩm kém tính cạnh tranh. Mặt khác Mỹ là một nước có nền kinh tế phát triển, là nước tiên phong cho vấn đề nghiên cứu khoa học kỹ thuật ,phát minh ra nhưng công nghệ mới, máy móc mới cho năng suất cao chất lượng sản phẩm tốt. Việc suất khẩu máy móc thiết bị khoa học công nghệ hiện đại là thế mạnh của Mỹ. Bên cạnh đó, các doang nghiệp mỹ làm ăn rất hiệu quả có kinh nghiệm quản lý vốn tài chính , nhân công …điều này thể hiện rất rõ trong cơ cấu đòu tư của Mỹ vào Việt Nam. Mỹ đầu tư chủ yếu vào nghành công nghiệp ,đầu tư vào nghành này chiếm tỷ trọng lớn nhất cả về số lượng dự án và vốn đầu tư tiếp theo đó là nghành tin học điện tử, dịch vụ tài chính, bưu chính…điều đó có nghĩa là,Mỹ sẽ tiến hành chuyển các công nghệ thiết bị dây truyền sản xuất hiện đại cùng với kinh nghiệm quản lý của họ vào Việt Nam. song song với nó khi hiệp định có hiệu lức với thuế xuất thấp hơn Việt Nam có thể nhập khẩu công nghệ nguồn từ Mỹ để nâng cao khả năng sản xuất, nâng cao năng xuất lao động , tiếp cận với kỹ thuật kinh nghiệm quản lý vốn nhân công giảm chi phí đồng thời nâng cao trình độ lao động. Đó là hành trang cần thiết cho việc tăng cường khả năng cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam trên trường quốc tế trong thiên niên kỷ mới, II.6 Tạo điều kiện đổi mới chính sách hệ thống luật pháp: Hiệp định thương mại Việt - Mỹ được kí kết trên cơ sở có tính đến Việt Nam là một nước đang phát triển do đó việc thực thi các điều khoản của hiệp định theo lộ trình: Đối với Mỹ họ sẽ thực hiện nay bởi vì Mỹ là nước phát triển hệ thống pháp luật của họ đã hoàn chỉnh. Còn đối với Việt Nam hệ thống pháp luật chưa hoàn chỉnh từng bước phải sửa đổi bổ xung. Việc hiệp định thương mại Việt - Mỹ được kí kết thúc đẩy các nhà ban hành luật nhanh tróng xây dựng bổ xung và hoàn chỉnh hệ thống luật pháp cải thiện và xoá bỏ các thủ tục, giấy tờ rườm rà trong quản lý xuất nhập khẩu cấp giấy phép đầu tư… Thống nhất các cách tính giá trị hàng hoá xuất nhập khẩu v.v… Tiến hành một cách minh bạch theo hướng công băng, không phân biệt đối xử giữa doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp nước ngoài, giữa sản phẩm được sản xuất ra tại Việt Nam với các sản phẩm nhập khẩu từ Mỹ phải thực hiện đúng quy chế đối xử quốc gia như đã kí kết trên cơ sở đó tạo môi trường kinh doanh thông thoáng thuận lợi cho các nhà kinh doanhViệt Nam ,các nhà kinh doanh Mỹ và các doanh nhân các nhà đầu tư nước ngoài nói chung. II.7 Tạo đà cho Việt Nam tham ra vào tổ chưc thương mại thế giới (WTO): Hiện nay quá trình toàn cầu hoá diễn ra sôi động mà không một nước nào đứng ngoài cuộc, thế giới là một thị trường rộng lớn, hấp dẫn chứa đựng nhiều cơ hội thuận lợi cho kinh doanh đầu tư. ở đó việc trao đổi hàng hoá luân chuyển vốn lao động công nghệ và kỹ thuật diễn ra một cách tự do.Để hội nhập vào xu thế chung này Việt Nam cần phải tiến hành gia nhập WTO bởi đây là một tổ chức lớn nhất thế giới nó là sân chơi duy nhất trên thế giới chịu sự điều chỉnh của bộ luật của tổ chức thương mai thế giới,bộ luật này là khung pháp lý toàn cầu hoá, mà không một ai có thể đẻ ra cái gì trái với nó. Việc kí kết hiệp định thương mại Việt - Mỹ là một bước quá đọ để Việt Nam gi nhập WTO. Bởi vì mỹ đã tuân thủ các luật lệ của WTO,mặt khác hiệp định thương mại Việt - Mỹ được kí kết trên các nguyên tắc của WTO do vậy phía Mỹ sẽ cam kết thực hiện ngay. Phía Việt Nam tiến hành xoá bỏ dần dần hàng rào bảo hộ tạo ra môi trường tự do thông thoáng dần dần phù hợp với chuẩn mực quốc tế mà phần lớn các nước đều áp dụng tuy nhiên hiệp định này được kí kêt trên một phạm vi rông trên nhiều lĩnh vực nhưng vẫn hẹp hơn quy định của WTO điều này giúp Việt Nam thích nghi dần với môi trường mới rồi tiến tới hoàn thiện.Đây là điều mà sớm muộn gì Việt Nam cũng phải làm nếu như muốn được thận lợi do hôi nhập đem lại cùng với hiệp định thương mại cam kết AFTA và các cuộc đàm phán chuẩn bị gia nhập WTO đã hình thành một hệ thống cam kết song phương và đa phương giữa Việt Nam và các khu vực kinh tế lớn trên thế giới. Hệ thống cam kết này vừa có tính pháp lý trong nước và quốc tế sẽ định chế hoá công cuộc cải cách cơ cấu Việt Nam với mục tiêu lộ trìnhvà thời gian được thực hiện được hoạch định một cách cụ thể, nó sẽ thúc đẩy tiến trình công cuộc cải cách cơ cấu và xây dựng cơ chế thị trường lành mạnh và hiện đại. Đây là nội dung chính của việc công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước. Nó sẽ giúp Việt Nam hôi nhập tốt hơn và có lợi ích hơn vào nền kinh tế thế giới cũng như phát triển thi trường trong nước với sức mua ngày càng cao. III. Thách thức: Đi đôi với những cơ hội luôn là những khó khăn thách thức mà Việt Nam phải đối mặt với khi hiệp định thương mại Việt - Mỹ có hiệu lực. III.1 Quy mô xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ vẫn còn rất nhỏ: Hoa Kỳ là một thị trường tiêu thụ khổng lồ trong khi đó Việt Nam có nhiều mặt hàng hấp dẫn đối với thị trường Hoa Kỳ. Bên cạnh những bước tiến đạt được những thành công bước đầu trong quan hệ thương mại Việt - Mỹ chưa xứng với tiềm năng của nó chưa đáp ứng được mong mỏi của giới kinh doanh và nhân dân hai nước cụ thể, quy mô xuất khẩu của Việt Nam còn rất nhỏ, tỉ trọng hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam chiếm khoảng 5% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam và hàng hoá nhập khẩu từ Việt Nam chỉ chiếm 0,05% tổng kim ngạch nhập khẩu của Mỹ. Hiện nay phần lớn hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ là hàng nông hải sản mới chỉ đạt được vài trăm triệu USD /năm trong khi đó tổng kim ngạch nhập khẩu mỗi năm của Hoa Kỳ cho loại mặt hàng này lên tới khoảng 50 tỷ USD. vi dụ như nhóm hàng may mặc nhập vào Hoa Kỳ hàng năm đạt 2tỷ USD như Việt Nam chỉ xuất được sang thị trường này trị giá 2 triệu USD đây rõ ràng là một con số rất nhỏ bé. Mặt khác các sản phẩm của Việt Nam xuất sang Mỹ chủ yếu là những mặt hàng mà việc hưởng quy chế tối huệ quôc so với những nước không được hưởng có mức chênh lệch về thuế suất hầu như không khác nhau nhiều, vi dụ như ca phê hạt, rang… thuế suất MFN và phi MFN là 0%. Do đó khi hiệp định thương mại Việt - Mỹ đi vào thực thi nếu cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam vẫn như vậy thì quy mô xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ sẽ không tăng lên nhiều điều này có nghĩa là quy mô xuất khẩu vẫn còn rất nhỏ bé nếu không có sự thay đổi thì tình hình thâm hụt cán cân thanh toán cán cân thương mại giữa hai nước vẫn tiếp tục nghiêng về phía Việt Nam. III.2 Sản phẩm của Việt Nam còn kém tính cạnh tranh: Hiệp định thương mại Việt - Mỹ được kí kết sẽ tạo ra môi trường- thị trường tự do cạnh tranh sự cạnh tranh đang ngày càng gay gắt hơn khi mà cơ cấu hàng hoá giữa các nước trong khu vực có sự tương đồng nhau như các hàng nông sản nhiệt đới các hàng công nghiệp chế biến các hàng công nghiệp tiêu dùng hàng thuỷ hải sản… đói với hàng hoá Việt Nam xuất sang thi trường Mỹ chủ yếu là lương thực thực phẩm và hàng tiêu dùng. Do đó sẽ phải chịu sức ép về cạnh tranh quyết liệt của hàng hoá cùng loại của nhiều nước châu á mà chủ yếu la các nước trong ASEAN. Điều này càng khó với các doanh nghiệp Việt Nam vì trình độ phát triển kinh tế của các nước trong khu vực đã đi trước Việt Nam từ 20-30 năm, do vậy các nước trong khu vực đã có đủ công nghệ nguồn, đã có chỗ vững chắc trên thi trường Mỹ. Như vây có thể nói hàng hoá Việt Nam xuất sang mỹ còn kém tính cạnh tranh. Sự kém canh tranh của hàng hoá Việt Nam gồm cả giá cả mẫu mã chất lương hàng hoá và các dịch vụ kèm theo. Về chất lương hàng hoá: Đây là vấn dè mà Mỹ đòi hỏi rất cao và nghiêm nghặt. Đặc biệt là các mặt hàng nông sản hàng tiêu dùng đòi hỏi những đáp ứng khắt khe về chất lượng ,chẳng hạn như hàng rào tiêu chuẩn kỹ thuật vệ sinh dịch tế áp dụng đối với hàng hoá nhập khẩu,trong đó quy định tưng hàng hoá cấm nhập hoặc hạn chế nhập nhằm bảo vệ an ninh nước Mỹ hoặc đảm bảo an toàn vệ sinh cho người tiêu dung bảo tồn thực vật và động vật trong nước. Ví dụ thịt và các sản phẩm nhập khẩu vào Mỹ phải tuân thủ các quy định của bộ nông nghiệp Mỹ và qua giám định của các cơ quan giám đihnj y tế và động thực vật(APHIS) và của cơ quan giám định về an toàn thực phẩm trước khi làm thủ tục hải quan có thể nói chất lương sản phẩm được coi trong hàng đầu và là chìa khoá mở cửa vào thi trương Mỹ mà ISO 9000 là thước đo chính xác nhất. Thực tế cho thấychất lượng của sản phẩm Việt Nam thường không cao do thiết bị cũ kỹ lạc hậu công nghệ bảo quản thấp chưa tốt tỷ lệ hư hỏng hao hụt còn nhiều, chất lượng giảm sút…Quá trình chế biến sản phẩm của Việt Nam chưa tuân thủ theo các quy định quốc tế như ISO số lượng doanh nghiệp áp dụng ISO ở Việt Nam không nhiều do đó số lượng sản phẩm đủ tiêu chuẩn chất lượng xuất khẩu bị hạn chế do đó khả năng cạnh tranh hàng hoá Việt Nam sẽ kém so với các nước có cùng chủng loạI sản phẩm. Về giá cả: đối với các sản phẩm cùng chất lượng hàng hoá Việt Nam ít có khả năng giảm giá để cạnh tranh so với các nước trong khu vực trên thị trường Mỹ nguyên nhân là do máy móc thiết bị cũ kỹ dẫn đến năng suất lao động không cao chi phí còn bất hợp lý chi phí đầu vào của các doanh nghiệp Việt Nam thường cao hơn các nước trong ASEAN tùe 30-50 %, chi phí nhân công của Việt Nam ngày càng tăng lên nó không còn là một lợi thế để khai thác. Mặt khác việc sử dụng nguyên liệu đầu vào chưa hợp lí.Ví dụ như lĩnh vực thuỷ sản nhiều chuyên gia cho rằng nếu so với TháI Lan về diện tích vùng biển đặc quyền kinh tế cũng như diện tích nuôI tôm thì họ đều thấp hơn nước ta song sản lượng và giá trị xuất khẩu của họ lại cao vào loạI nhất thế giới.Mỗi năm TháI Lan thu được 4 tỷ USD về xuất khẩu thuỷ sản trong đó có 1/3 là thị trường Mỹ còn xuất khẩu của ta vào mỹ năm 2000 chr đạt gần 300 triệu USD ĐIũu này cho thấy chi phí của Việt Nam cao do đó là cho giá thành của sản phẩm tăng lên ít có khả năng cạnh tranh về giá cả và nếu có canh tranh giảm giá thì sẽ là đIều bất lợi bởi nó sẽ làm giảm lợi nhuận từ đó hạn chế khả năng tích luỹ để mở rộng phát triển sản xuất kinh doanh . Về chủng loạI, mẫu mã, dịch vụ kèm theo đây là mặt hàng mà hàng của Việt Nam rất kém chủng loạI thì ít không phong phú đa dạng ví dụ như hàng may mặc hiện nay mới chỉ có 8 cat :331,338,340,345,438,444,436,644,và chỉ có hàng may chứ không có hàng dệt mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là sơ mi trẻ em sơ mi nam găng tay dệt kim áo len….Mẫu mã kiểu cách của hang Việt Nam thô sơ chậm đổi mới chưa đáp ứng được nhu cầu thương xuyên thay đổi của thị trường Mỹ doanh nghiệp chứa có các dịch vụ kèm theo hàng hoá như dịch vụ sau khi mua, dịch vụ bảo hành bảo dưỡng…. Như vậy hàng hoá Việt Nam còn rất kém khả năng cạnh tranh trên thị trường Mỹ thêm vào đó hàng hoá Việt Nam phảI đối mặt canh tranh với hàng hoá cuả Mỹ tạI thị trường Việt Nam .Bởi vì sau khi hiệp định thương mạI có hiệu lực hàng hoá của Mỹ cũng được hưởng quy chế tối huệ quốc mà Việt Nam dành cho với ưu thế về chất lượng, quy cách chủng loạI, giá cả hàng hoá Mỹ luôn đe doạ các doanh nghiệp Việt Nam vốn đã quen với sự bảo hộ cuả nhà nước. Sẽ không còn sự phân biệt giữa khu vực tư nhân với khu vực kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo không có sự khác biệt giữa những sản phẩm được sản xuất trong nước với sản phẩm được sản xuât tạI Mỹ mà sẽ là sự cạnh tranh bình đẳng tự do trên tất cả các lĩnh vực khi đó những doanh nghiệp nào hoạt đông tốt sẽ tiếp tục phát triển trước tình hình này các doanh nghiệp Việt Nam đứng trước khó khăn lớn đó là sức ép cạnh tranh bởi các doanh nghiệp Mỹ trong tất cả các lĩnh vực đặc biệt là lĩnh vực tàI chính, ngân hàng ,viễn thông còn nhậy cảm ở Việt Nam nhưng lạI là thế mạnh của Mỹ nếu không có sự đổi mới đIều chỉnh , tồn tạI và phát triển thì các nhà cung cấp dịch vụ của Việt Nam không thể nào cạnh tranh được các nhà cung cấp dịch vụ của Mỹ như vậy muốn cạnh tranh được trên “ sân nhà ”nhiều mặt hàng của Việt Nam phảI giảm chi phí xuống từ 20-50%. III.3 Vấn đề luật pháp III.3.1 về phía Mỹ Người ta nó rằng” sống bên cạnh người Mỹ bao giờ cũng có một bác sĩ và một luật sư” đIều này nói nên rằng hệ thống pháp luật của Mỹ rất phức tạp mỗi bang có một hệ thống riêng không thể chủ quan áp dụng từ bang này sang bang khác. luật của Mỹ rất chặt chẽ hoàn chỉnh phức tạp từ những quy định về thủ tục hảI quan, thủ tục nhập khẩu đến việc buôn bán, trách nhiệm sản phẩm kinh doanh , luật bản quyền chống độc quyền …Trong khi đó mỹ là thị trường tương đói mới của Việt Nam , chưa hiểu biết nhiều về người Mỹ, tính cách thói quen của họ đồng thời các doanh nghiệp Việt Nam lạI rất thiếu thông tin về thị trường Mỹ đay là một trở ngạI đáng kể đối với các doanh nghiệp Việt Nam các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần phảI lắm bắt thông hiểu và áp dụng những thủ tục này không phảI một sớm một chiều mà phảI có thời gian để tìm hiểu nếu không các doanh nghiệp Việt Nam sẽ bị tổn thất lớn. III.3.1 Về phía Việt Nam . Nhận xét chung của các nhà đầu tư nước ngoàI vào Việt Nam và hệ thống luật pháp Việt Nam là sự thiếu đồng bộ thiếu ổn định, quá chung chung chông chéo và mâu thuẫn với nhau nhiều luật sư nước ngoàI cho rằng luật đầu tư nước ngoàI năm 1987 tuy không hẫp dẫn như luật hiện nay nhưng thời đIểm đó chưa có các đạo luật khác lên việc thi hành trôI chảy hơn bây giờ tính minh bạch và khả năng lường trước được của các văn bản pháp luật của Việt Nam còn thấp đặc biệt nhuững kiến thức hiểu biết pháp luật thương mạI quốc tế chưa đầy đủ đã ảnh hưởng không nhỏ đến môI trường kinh doanh được coi là kém hẫp dẫn của Việt Nam .Mặt khác nhà nước duy trì bảo hộ quá lâu đối với các doanh nghiệp do đó gây ra tình trạng ỷ lạI không chủ động thích nghi với môI trường mới và chính họ lai gây áp lực cho nhà nước trong việc cắt giảm thuế,việc đề nghị cắt giảm mấy chục đồng thuế cũng rất khó khăn. Những bất cập được đề cập ở trên là có thể hiểu được nếu chúng ta xét đến đIều kiện của Việt Nam “ một nước đang phát triển có trình đọ phát triển thấp đang trong quá trình chuyển đổi kinh tế và đang tiến hành các bước hội nhập vào kinh tế khu vực và thế giới” hệ thống pháp luật không thể vượt ra ngoàI khuôn khổ phát triển chung của đất nước. Nhưng cuộc sống yêu cầu phát triển không cho phép chúng ta bằng lòng với những gì đã có và phảI ngiêm khắc với sai phạm nói trên.Với những tồn tạI như vậy thì việc thi hành các cam kết pháp lý tại hiệp định là hết sức khó khăn. III.4 Mỹ vẫn là một đối thủ lớn Trong một bàI báo cáo ông Nguyễn Đình Lương trưởng đoàn đàm phán Việt Nam về hiệp định thương mạI thẳng thắn rằng “Dù yêu hay ghét, thích hay không thích thì nền kinh tế Mỹ vẫn mạnh GDP năm 1999 là 9256 tỷ USD xuất khẩu 960 tỷ USD và nhập khẩu 1288 tỷ USD. Trên thế giới cứ 100 tập đoàn kinh tế làm ăn có hiệu quả thì có 61 tập đoàn là của mỹ. Người Mỹ tự coi mình không có đối thủ nhưng nền kinh tế Mỹ vẫn có một nguyên tắc bất di bất dịch là tự do cạnh tranh và chống độc quyền. Opportunity (cơ hội) là chữ đầu miệng của người Mỹ họ tận dụng mọi cơ hội để làm ăn, có người vốn chỉ 100 USD cũng bay sang Việt Nam để làm kinh doanh”.Trong lịch sử chưa ai dám làm mất lòng người Mỹ đánh Mỹ thì có nhưng chưa ai để cho Mỹ thua trừ Việt Nam .Vì vậy người Mỹ nói công khai rằng , họ không thắng được trong chiến tranh thì sẽ thắng trong hoà bình họ sẽ dùng sức mạnh kinh tế để thực hiện âm mưu của mình. Do đó vấn đề bình thường hoá quan hệ thương mạI không chỉ nầm trong những vấn đề kỹ thuật hay chuyên môn mà là một chủ trương chiến lược người mỹ vẫn có những quan niệm cũ về một nước Việt Nam mới. Vẫn còn một bộ phận dân cư Mỹ thậm chí là một số quan chức Mỹ vẫn mang “hội chứng Việt Nam ” vẫn chưa coi Việt Nam là một đất nước hoà bình mà vẫn coi và nghĩ tới Việt Nam như một cuộc chiến tranh một phần lịch sử của Hoa Kỳ họ vẫn bị ám ảnh bởi nỗi đau trong quá khứ ám ảnh bởi vấn đề quân nhân Mỹ mất tích tù binh chiến tranh và người tị nạn…Chính vì vậy việc đàm phán thương mạI kéo ra rất dàI bởi lẽ họ vẫn cố tình gắn vấn đề POW/MIA vào hiệp định thương mạI coi đó là một đIều kiện để tiến hành quan hệ thương mạI thông thường giữa hai nước chính nhóm người mang hội chưng Việt Nam này luôn phản đối hiệp định thương mạI của Hoa Kỳ và Việt Nam và luôn chống đối Việt Nam thẻe hiện ở việc Hạ nghị viện Mỹ phê chuẩn hiệp định thương mạI nhưng kèm theo đó là đòi hỏi phảI thông qua luật nhân quyền chông Việt Nam theo luật này hàng năm Mỹ sẽ trính một khoản tiền lớn từ ngân sách nhà nước để viện trợ cho các tổ chức phản động chống phá Việt Nam đIều này cho thấy Mỹ không thiện chí trong quan hệ hợp tác song phương vi phạm vào nguyên tắc kí kết- can thiệp vào công việc nôI bộ của Việt Nam –Do đó Việt Nam bước vào sân chơI này phảI thật cẩn trọng. Tuy nhiên với vị trí có lợi thế của Việt Nam và lợi ích cuả công ty Mỹ sẽ có được sau hiệp định thương mạI ,Thượng nghị viện Mỹ ngày3/10 vừa rồi đã phê duyệt hiệp định thương mạI với tỷ lệ 88 thuận/12 phiếu không mà không kèm theo đạo luật nhân quyền. đây là một đIều đáng hoan nghênh nhưng không phảI vì thế mà đạo luật này sẽ không có khả năng đưa ra Thượng nghi viện trong thời gian tới cũng cần nói thêm rằng, dù hiệp định có hiệu lực thi hành hàng năm Quốc hội và Tổng thống Mỹ vẫn phảI xem xét táI gia hạn vviệc miễn áp dụng đIều luật bổ sung Jackson-vanik, khi đó quy chế quan hệ thươn._.